Mathieu Vanhaelewyn Mathieu Vanhaelewyn (1982) studeerde nieuwste geschiedenis aan de Universiteit Gent. Hij schreef zijn thesis over het discours ten aanzien van de uitvoering van de doodstraf tijdens de naoorlogse zuiveringen in België (1944-1950). Van 2005 tot 2007 was hij als projectmedewerker onderzoek verbonden aan het ADVN Archief-, Documentatie- en Onderzoekscentrum in Antwerpen, waar hij werkte rond de Europese Vrije Alliantie (EVA) en de randgemeenten rond Brussel. Sinds september 2007 werkt hij aan het SOMA als assistent bij de sector Wetenschappelijke activiteiten. Heeft het SOMA verlaten op 31 december 2008. Â
Jan Laplasse Jan Laplasse studeerde geschiedenis aan de Universiteit Gent en volgde de gespecialiseerde opleiding Archivistiek en Hedendaags Documentbeheer aan de VUB. Van 2000 tot 2002 was hij als wetenschappelijk medewerker verbonden aan het Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis te Gent en sedert 2003 doet hij onderzoek over het verzet in Antwerpen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Sinds 2007 coördineert hij het digitaliseringsatelier van het SOMA. Heeft het SOMA verlaten op 31 december 2008. Â
Studiedag over de juridische aspecten van de digitalisering van historische kranten De uiteenzettingen gehouden op de studiedag over de juridische aspecten van de digitalisering van historische kranten die het SOMA en de Koninklijke Bibliotheek van België op 14 november 2008 organiseerden zijn beschikbaar. Klik hier om ze te lezen.
Historisch onderzoek en privacywetgeving Op vrijdag 5 december 2008 organiseren het SOMA en de Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer een studiedag over Historisch onderzoek en privacywetgeving. Programma en inschrijvingsmodaliteiten vindt u hier.
Persconferentie ‘Oorlogskinderen’ Op maandag 17 november 2008 om 11 u. organiseert de Vereniging der oorlogskinderen in België in de conferentiezaal van het SOMA een persconferentie om haar activiteiten voor te stellen aan pers en publiek.
Studiedag over de juridische aspecten van de digitalisering van historische kranten Op 14 november 2008 organiseren het SOMA en de Koninklijke Bibliotheek van België een studiedag over de juridische aspecten van de digitalisering van historische kranten. Klik hier voor het programma en om in te schrijven.
Foreign Labour in Wartime Germany: The Gender Perspective Op 16 december 2008 organiseert het SOMA het symposium “Foreign Labour in Wartime Germany: the Gender Perspective―. Met dit symposium wil het SOMA het onderzoek naar de tewerkstelling van vreemde arbeidskrachten in Duitsland tijdens beide wereldoorlogen opentrekken, zowel op chronologisch, thematisch en geografisch vlak. Het symposium vindt plaats in de conferentiezaal van het SOMA te Brussel. Vooraf inschrijven is vereist.
Dag van de nieuwste geschiedenis
Op 15 maart 2008 organiseert de Belgische Vereniging voor Nieuwste Geschiedenis de 'Dag van de nieuwste geschiedenis'. Thema van de plenaire sessie is de historiografie over Congo. Klik hier voor het programma en de inschrijvingsmodaliteiten. Â
Eric Laureys Eric Laureys studeerde geschiedenis aan de VUB en geschiedenis van de islamwereld aan de KUL. In 1996 doceerde hij aan de Faculteit voor Vergelijkende Godsdienstwetenschappen (FVG) in Wilrijk. Sinds datzelfde jaar is Eric Laureys onderzoeker bij het SOMA. Hij promoveerde op een proefschrift over de Belgische diamantindustrie tijdens de naziperiode (VUB 2004). Zijn onderzoeksdomeinen zijn: Iran en de Sjiïtische islam; de Belgische expansie in Belgisch-Kongo en in Perzië (19de-20ste eeuw); de economische exploitatie van de joden tijdens de naziperiode; de Duitse bezettingsinstellingen en de economische exploitatie van de bezette gebieden (1940-1945); de politieke en bedrijfsgeschiedenis van de diamantindustrie en -handel in België en buitenland (20ste eeuw). Heeft het SOMA verlaten op 31 december 2007.
Tien jaar Pallas Tien jaar geleden, in januari 1997, werden op het SOMA de eerste beschrijvingen in Pallas ingevoerd. Vandaag is Pallas niet alleen on-line raadpleegbaar via de website van het SOMA, maar gebruiken verschillende andere bibliotheken, documentatie- en archiefcentra het systeem om hun collecties te ontsluiten. In januari 1997 ging het om relatief eenvoudige fotobeschrijvingen zonder digitale beelden, waarvan de foto's uitsluitend in hun analoge, papieren vorm konden geconsulteerd en gereproduceerd worden. Vrij snel daarop werd de eigenlijke kern van het systeem ontwikkeld, het beschrijven van archieven. Dit gebeurde op basis van de toen nog vrijwel onbekende archiefstandaard ISAD (G) (International Standard Archival Description (General)), in combinatie met de bibliotheekstandaard voor gegevensuitwisseling, MARC (MAchine Readable Cataloguing). Door deze combinatie was het mogelijk om ook de beschrijvingen van de SOMA-bibliotheek, die op dat moment reeds verregaand gedigitaliseerd waren met de bibliotheeksoftware VUBIS, eveneens in dezelfde databank te integreren. Daarmee werden de gegevens in één slag doorzoekbaar.
Seminarie met Jocelyn Grégoire Entre historiographie, pédagogie et culture populaire: le documentaire historique à la télévision belge francophone (1953-1995) Film en televisie bepalen steeds meer het beeld dat wij ons vormen van het verleden. Dr. Jocelyn Grégoire (Université de Liège) wijdde zijn doctoraalonderzoek aan de manier waarop de historische documentaire werd gebracht op de RTBf tijdens de tweede helft van de twintigste eeuw. In zijn uiteenzetting van 19 november 2008 zal hij zowel ingaan op de rol die wordt gespeeld door de Franstalige openbare televisie in de behandeling van bepaalde zogeheten "taboe"-onderwerpen, als op de plaats ervan als ruimte van dialoog tussen producers, journalisten en historici en zijn impact op de overdracht van historische kennis in de brede zin. Zoals gewoonlijk vindt dit seminarie plaats in de conferentiezaal van het SOMA en begint om 14u30. Toegang is gratis.
Seminarie met Herman Van Goethem De monarchie en 'het einde van België'. Een communautaire geschiedenis van België van Leopold I tot Albert II Op vrijdag 14 november 2008, aan de vooravond van het feest van de dynastie dus, ontvangen wij historicus Herman Van Goethem (Universiteit Antwerpen). Hij is de auteur van het recent verschenen boek De monarchie en 'het einde van België'. Een communautaire geschiedenis van België van Leopold I tot Albert II (Lannoo). In zijn uiteenzetting zal professor Van Goethem het hebben over de essentiële rol van de Belgische monarchie in de communautaire kwestie aan de hand van drie sleutelmomenten : 1893, 1970
en 2006. Zoals gewoonlijk vindt dit seminarie plaats in de conferentiezaal van het SOMA en begint om 14u30. Toegang is gratis.
Seminarie met Antoon De Baets 60ste verjaardag van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens Â
De invloed van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens op de studie van de geschiedenis Omdat het op 10 december 2008 exact 60 jaar geleden zal zijn dat de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens (UVRM) werd aangenomen door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, nodigden wij een spreker uit die dit thema kon benaderen vanuit het oogpunt van de historicus/a. Professor Antoon De Baets (Universiteit van Groningen) bestudeert censuur in en misbruik van de geschiedenis. Zijn jongste boek Responsible History (Berghahn Books, 2008) is ter perse. Naast een begenadigd spreker is Antoon De Baets tevens initiatiefnemer van het in 1995 opgerichte Network of Concerned Historians (www.concernedhistorians.org). Hij is daarom de gast par excellence voor een causerie omtrent de invloed van de UVRM op de studie van de geschiedenis. Zoals gewoonlijk gaat dit seminarie, dat wordt georganiseerd in samenwerking met het Instituut voor Publieksgeschiedenis (Universiteit Gent), door in onze conferentiezaal. De toegang is vrij. Aandacht: uitzonderlijk vangt dit seminarie aan om 15u.
Bibliografie "België en de tweede wereldoorlog 1970-1980" gedigitaliseerd Na de digitalisering van de retrospectieve bibliografie België en de tweede wereldoorlog 1970-1980 zijn alle tot nu toe door het Centrum opgestelde bibliografieën over België en de tweede wereldoorlog (1970-2004) niet alleen in papieren maar ook in digitale vorm beschikbaar. Klik hier om de bibliografieën te raadplegen. Â
Gewillig België Gewillig België, overheid en Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog Madame Anne-Marie Lizin (à droite) et Monsieur Rudi Van Doorslaer (à gauche). Van september 2004 tot december 2006 werkten SOMA-onderzoekers Emmanuel Debruyne, Nico Wouters en Frank Seberechts (m.m.v. Lieven Saerens) o.l.v. Rudi Van Doorslaer aan een studie over de mogelijke betrokkenheid van de Belgische overheid bij de jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zij deden dat in opdracht van de federale regering en op vraag van de Belgische Senaat. Einde 2005 brachten zij reeds een Tussentijds verslag uit. De volledige tekst van het Eindverslag – ca. 1.100 blz. – werd op 13 februari 2007 aan de regering en aan de Senaat bezorgd.
'La Belgique docile' voorgesteld in de Senaat Donderdag 4 oktober 2007 werd in de Senaat La Belgique docile voorgesteld, de Franse vertaling van Gewillig België. Het boek is het resultaat van een tweejarig onderzoek van het SOMA over de houding van de Belgische overheden tegenover de Jodenvervolging tijdens de tweede wereldoorlog.
Gewillig België Op het 8 mei 2007 verscheen onder de titel Gewillig België bij Uitgeverij Meulenhoff/Manteau het onderzoeksrapport van het SOMA over de Belgische overheid en de Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Vervolgonderzoek "Zigeuners in crisistijd" Het vervolgonderzoek 'Zigeuners in crisistijd (1930-1950) in België' is op 1 juli van start gegaan. Het project is een samenwerkingsverband tussen het Joods Museum van Deportatie en Verzet (JMDV) en het SOMA.
Zigeuners in België ten tijde van de Tweede Wereldoorlog Op initiatief van het Museum van Deportatie en Verzet uit Mechelen, werd door het SOMA een voorbereidend onderzoek opgestart over zigeuners in België vlak voor, tijdens en na WO II. De bedoeling is om eind maart te komen tot een verkennend rapport over de huidige stand van zaken van het historisch onderzoek met betrekking tot deze thematiek, én eveneens de haalbare pistes uit te stippelen voor toekomstig onderzoek.
Voorstudie "Zigeuners in België" afgerond De voorstudie over zigeuners in België tijdens de crisisperiode 1930-1950 werd afgerond en bezorgd aan het Joods Museum van Deportatie en Verzet. In afwachting van een eventueel vervolg van het onderzoek alvast een kort uittreksel uit het opzet en de conclusies :
Een onderzoek over het verzet bekroond Op 3 oktober e.k. overhandigt de Association Charles Plisnier officieel haar driejaarlijkse prijs “Kunst en Geschiedenis― aan Laurence van Ypersele (professor aan de UCL) en Emmanuel Debruyne (onderzoeker bij het SOMA) voor hun boek De la Guerre de l'Ombre aux Ombres de la Guerre.
De sociale en culturele aanpassing van Turkse migranten in België (1960-1990) De culturele integratie van migranten maakt deel uit van de problematiek van de conflicten in de Westerse samenlevingen van de twintigste eeuw, het onderzoeksdomein van het SOMA. Het ligt dus voor de hand dat het SOMA onderzoek over de naoorlogse migratie, meerbepaald de Turkse migratie tracht te initiëren.
Verzet in Vlaanderen Verzet in Vlaanderen (2003-2006) combineert wetenschappelijke analyse, bewaring van cultureel erfgoed en objectivering van het maatschappelijk debat. Niettegenstaande de recente toevloed aan wetenschappelijke werken over de Tweede Wereldoorlog vanuit nieuwe invalshoeken, vertoont de historiografie over het verzet nog steeds grote lacunes. De archieftoestand speelt bovendien niet in het voordeel van de geïnteresseerde onderzoeker. Het project wil klaarheid scheppen in de bronnen en een algemene synthese brengen van de rol en de betekenis van het verzet in Vlaanderen tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Nieuwe onderzoeksperspectieven op de nazi-repressie in België Het SOMA heeft in samenwerking met het Joods Museum van Deportatie en Verzet zes pas afgestudeerde historici aangeworven als jobstudent om een voorbereidende studie te maken over miskende of geheel verwaarloosde aspecten van de Duitse repressie tijdens de Tweede Wereldoorlog in België. Het gaat om de kwestie van de gijzelaars, de houding van de bezetter tegenover de vrijmetselaars en tegenover religieuze minderheden.
Anne Roekens
Anne Roekens studeerde geschiedenis aan de FUNDP in Namen en aan de UCL. In 2004 promoveerde zij op een proefschrift met de titel: "Écran, mon petit écran, dis-moi qui est encore belge…Pour une lecture de programmes de la RTBF comme lieux de (co)construction identitaire en Wallonie (1962-2000)". In 2004 en 2005 was zij onderzoeksassistente bij de FUNDP in een project met betrekking tot het gerechtelijk personeel in Namen in de 19de en 20ste eeuw. Sinds januari 2006 is zij attaché bij het SOMA en verantwoordelijk voor de sector 'Beeld en geluid'. Sinds september 2006 is zijn gastprofessor bij de afdeling geschiedenis van de FUNDP waar zij een lesopdracht met betrekking tot de "Vraagstukken m.b.t de hedendaagse geschiedenis" en de "Analyse van iconografische documenten" vervult. Heeft het SOMA verlaten op 30 september 2007.
Hanne Provoost Hanne Provoost is licentiaat geschiedenis (VUB). Ze werkt aan een voorbereidende studie over de situatie van zigeuners in België ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Heeft het SOMA verlaten op 31 maart 2007.
Frank Seberechts Frank Seberechts studeerde geschiedenis aan de UFSIA en aan de UGent, waar hij in 2001 promoveerde tot doctor in de geschiedenis met een proefschrift over de politieke geschiedenis van de haven van Antwerpen (1930-1950). Hij werkte onder meer voor SOMA en voor het Archief en Documentatiecentrum voor het Vlaams-nationalisme (ADVN). Zijn onderzoeksdomeinen zijn de Vlaamse beweging, vervolging van Joden en lokale geschiedenis. Heeft het SOMA verlaten op 31 januari 2008.
Emmanuel Debruyne Emmanuel Debruyne studeerde geschiedenis aan de Université Catholique de Louvain. In januari 2006 verdedigde hij er zijn proefschrift over de Belgische inlichtingendiensten tijdens de Tweede Wereldoorlog. Sinds 1999 is Emmanuel Debruyne projectonderzoeker bij het SOMA. Van 2004 tot 2007 was hij één van de leden van de onderzoeksgroep over houding van de Belgische overheden bij de Jodenvervolging. Hij hield zich vooral bezig met de vooroorlogse periode, de aanhoudingen in mei 1940 en de reacties van de regering in ballingschap. Zijn onderzoeksdomeinen zijn de beide wereldoorlogen, meer in het bijzonder de inlichtingendiensten en het verzet in België en sinds kort de band tussen het internationaal recht en de Belgische oorlogservaring. Heeft het SOMA verlaten op 30 september 2007.
Colloquium "België-Congo. Tussen geschiedenis en herinnering" Inschrijving afgesloten !!  Wegens het succes van het colloquium "België-Congo. Tussen Geschiedenis en Herinnering", dat plaatsvindt in het SOMA op donderdag 31 januari en vrijdag 1 februari, zijn er geen plaatsen meer beschikbaar. De inschrijvingen zijn daarom afgesloten.
Studiedagen met recent afgestudeerde licentiaten geschiedenis Het SOMA organiseert twee studiedagen waar recent afgestudeerde licentiaten geschiedenisÂ
de
onderzoeksresultaten uit hun verhandeling komen voorstellen. Al te vaak gebeurt er na het indienen van de licentiaatsverhandeling verder niets meer met de nochtans vaak vernieuwende bevindingen van het onderzoek. Daarom heeft het SOMA het initiatief genomen om de een reeks verhandelingen gewijd aan de Eerste Wereldoorlog en de koloniale geschiedenis meer zichtbaarheid te geven. Jonge historici van alle Belgische universiteiten afgestudeerd in 2005 en 2006 werden gecontacteerd. Een aantal was bereid hun onderzoeksresultaten te komen voorstellen en aan te geven op welke vlakken ze vernieuwend zijn. De studiedagen vinden plaats in de conferentiezaal van het SOMA. Vrijdag 20 april 2007 komen de verhandelingen over de Eerste Wereldoorlog aan bod Woensdag 25 april 2007 is het de beurt aan de verhandelingen over koloniale geschiedenis
Colloquium "Kolonisten en koloniaal beleid na de Tweede Wereldoorlog" Op maandag 10 december 2007 organiseert het SOMA een colloquium over "Kolonisten en koloniaal beleid na de Tweede Wereldoorlog". Belgische, Franse, Italiaanse, Nederlandse en Britse historici, allen gespecialiseerd in de naoorlogse koloniale geschiedenis, zullen zich buigen over de kolonist als historische actor. De centrale vraag daarbij is in welke mate de aanwezigheid van een 'blank' contingent in de kolonie ook een bepaald koloniaal beleid vertegenwoordigde.
Voordracht over Gewillig België Dinsdag 18 september 2007 20 u 30  Lezing (in het Frans) door SOMA- onderzoeker en medeauteur van Gewillig België, Emmanuel Debruyne over: Gewillig België. De schemeroorlog (1939-1940): de arrestaties van mei 1940 en de reactie van de Belgische regering in ballingschap. De conferentie is een organisatie van het Centre communautaire laïc juif de Belgique en vindt plaats in het auditorium Jacob Salik van de Espace Yitzhak Rabin, Munthofstraat 52 1060 Brussel.
De Nederlandse magistratuur tijdens de tweede wereldoorlog IUAP – Seminarie met Derk Venema (Radboud Universiteit Nijmegen) Op maandag 14 juli 2008 om 13u30 ontvangt het SOMA Derk Venema, die in december vorig jaar zijn proefschrift Rechters in oorlogstijd : De confrontatie van de Nederlandse rechterlijke macht met nationaalsocialisme en bezetting verdedigde.
Transit Mechelen U kan hier de brochure Transit Mechelen lezen en downloaden.
De bibliografie ‘België en de tweede wereldoorlog’ 2005-2006 De bibliografie 'België en de tweede wereldoorlog' is voor de jaren 2005 - 2006 in digitale vorm beschikbaar op de website. Klik hier om ze te raadplegen. Met de keuze voor een digitale publicatie zoekt het SOMA verder aansluiting bij de steeds verregaander digitalisering van het historisch onderzoek. Digitale publicatievormen bieden bovendien veel meer zoekmogelijkheden. Dat is de reden waarom de bibliografieën over de jaren 1970-2004 eveneens gedigitaliseerd werden. Alle bibliografieën zijn gegroepeerd in de rubriek Bibliografieën op de website. Niet alleen wat de vorm betreft, ook inhoudelijk ziet de bibliografie er voor de jaren 2005-2006 anders uit. Voortaan worden enkel de wetenschappelijke publicaties opgenomen. Â
Seminaries ‘Militaire bezettingen in Europa’
Prof. J.F. Chanet (Institut de Recherches Historiques du Septentrion – Université Lille III) heeft een Europees onderzoeksprogramma opgezet over militaire bezettingen in Europa van de late middeleeuwen tot het einde van de twintigste eeuw. Het SOMA is één van de partners van het project. In samenwerking met het SOMA organiseert de onderzoeksgroep in Lille en Brussel een reeks seminaries. Het volgende seminarie vindt plaats op 23 april 2008 in Lille. Klik hier voor het volledige programma van de seminaries en voor de praktische informatie. Â
Seminarie met Xavier Dellicour L'activité des musiciens de jazz à Liège dans les années d'immédiat après-guerre (19441949) We sluiten deze reeks af op woensdag 11 juni 2008 met een lichter onderwerp : een Seminarie gewijd aan de jazzmusici in Luik in de onmiddellijke naoorlog. Xavier Dellicour, pas afgestudeerd licentiaat geschiedenis van de Universiteit Luik, zal een portret schetsen van de activiteiten van de jazzmusici in Luik van de bevrijding tot het vertrek van de Amerikaanse troepen. Behalve de muzikale activiteiten gaat bijzondere aandacht uit naar de muzikanten die werden ingelijfd in de speciale eenheden van de geallieerde legers en naar de platenproductie. Woensdag 11 juni 2008, 14.30 u. Conferentiezaal van het SOMA. Toegang gratis. Â
Seminarie met Veerle Vanden Daelen Opbouw of heropbouw ? De Joodse gemeenschap in Antwerpen na de Tweede Wereldoorlog Op woensdag 28 maart zal Veerle Vanden Daelen enkele aspecten belichten van haar doctoraatsverhandeling, verdedigd aan de Universiteit Antwerpen, over de Antwerpse Joodse gemeenschap na de Tweede Wereldoorlog. De Duitse bezetting heeft een groot deel van deze gemeenschap vernietigd. Hoe werd deze gemeenschap heropgebouwd en waarom zijn Joden teruggekeerd en gebleven ? Wat trok deze nieuwkomers aan in deze stad ? Hoe is deze gemeenschap verder geëvolueerd en hoe is ze aan haar uitgesproken orthodox cachet gekomen? Woensdag 28 maart 2007, 14.30 u. Conferentiezaal. Inkom gratis. Â
Seminarie met Roel Vande Winkel en Ine Van linthout Een Vlaams boek in nazi-Duitsland en een Duitse film in bezet België : "De Vlaschaard/Wenn die Sonne wieder scheint" Op maandag 22 oktober openen we de seminariereeks 2007-2008 met de vertoning van Wenn die Sonne wieder scheint, de Duitse film die tijdens de Tweede Wereldoorlog (1943) in bezet België werd gedraaid, en gebaseerd is op Stijn Streuvels' roman De Vlaschaard. Om de film in zijn literatuur- en filmhistorische context te plaatsen, wordt de vertoning ingeleid door Roel Vande Winkel (UGent) en Ine Van linthout (UA), de auteurs van het eerder dit jaar verschenen boek De Vlaschaard 1943. Een Vlaams boek in naziDuitsland en een Duitse film in bezet België. Het SOMA vertoont de originele Duitse versie met Nederlandse ondertitels. Zeer uitzonderlijk vindt dit seminarie plaats op een maandag en niet – zoals traditioneel – op woensdag. Maandag 22 oktober 2007, 14.30 u. Conferentiezaal van het SOMA. Toegang gratis. Â
Seminarie met Pierre Lemaire Les Milices de Défense ouvrière (1926-1934) : une armée pour la promenade ? Le POB et le recours à la violence Op woensdag 9 januari 2008 stelt Pierre Lemaire (ULg) zijn licentiaatsverhandeling over de Milices de Défense Ouvrière in Franstalig België voor. Lemaire stelt een aantal pertinente vragen over de geschiedenis van de M.D.O. Wat waren bijvoorbeeld de redenen voor de oprichting ervan in februari 1926, en hoe ontwikkelde de beweging zich verder in het interbellum ? Welke evolutie maakt zij door ? Welke markante gebeurtenissen markeren haar geschiedenis en ontwikkeling ? Wat was haar plaats in het organogram van de BWP ? Welke invloed hadden Duitse en Oostenrijkse sociaal-democratische partijen op haar ontstaan? En hoe was de verhouding met de Belgische communisten ? Woensdag 9 januari 2008, 14.30 u. Conferentiezaal van het SOMA. Toegang gratis.
Â
Seminarie met Peter Romijn en Nico Wouters Lokaal bestuur in oorlogstijd (40-45). Verschuivingen in politiek, bestuur en maatschappij in België en Nederland Op woensdag 30 april 2008 houden Peter Romijn (Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie, Amsterdam) en Nico Wouters (Erfgoedontwikkeling stad Mechelen / Universiteit Antwerpen) een seminarie rond Lokaal bestuur in oorlogstijd (40-45). Verschuivingen in politiek, bestuur en maatschappij in België en Nederland. Zoals steeds vindt dit seminarie plaats in de conferentiezaal van het SOMA om 14h.30. Toegang is gratis.
Seminarie met Nico Wouters De Führerstaat Seminarie met Nico Wouters over de administratieve en politieke collaboratie De politiek van het minste kwaad en de administratieve collaboratie is onderwerp van nieuw onderzoek. Nico Wouters (SOMA), auteur van De Führerstaat. Overheid en collaboratie in België (1940-1944) brengt op 22 november 2006 zijn analyse brengen van de mislukking van de politiek van de wettelijke overheden en van de gezagsdragers van de Nieuwe Orde. Hij zal de oorzaken van de desintegratie van de staatsmacht aan de orde stellen en nagaan in welke mate het Belgisch administratief apparaat gecollaboreerd heeft met de bezetter wanneer die bepaalde maatregelen wilde opleggen. Woensdag 22 november, 14.30 u in de conferentiezaal op de eerste verdieping. Inkom gratis. Â
Seminarie met Michaël Amara Des Belges à l'épreuve de l'exil. Les réfugiés de la Première Guerre mondiale en France, en Grande-Bretagne et aux Pays-Bas (1914-1918) Op woensdag 14 november presenteert Michaël Amara (ULB) de resultaten van zijn in juni verdedigd doctoraatsonderzoek over de Belgische vluchtelingen tijdens de Eerste Wereldoorlog. Na de Duitse invasie van 1914 verlieten op enkele weken tijd immers 1,5 miljoen Belgen het land en vluchtten naar Frankrijk, Groot-Brittannië en Nederland. Hoewel de meerderheid terugkeerde eens het front zich stabiliseerde, bleven er 500.000 mensen voor langere tijd in ballingschap. Welke solidariteit kwam er in de gastlanden op gang voor deze vluchtelingen ? Hoe schakelden de Belgische vluchtelingen zich in de lokale economieën en de geallieerde oorlogsvoering in ? En ten slotte, hoe verliep de integratie van de vluchtelingen in hun nieuwe gemeenschap en hoe gingen zij om met de xenofobe oprispingen die ze her en der ondervonden ? Woensdag 14 november 2007, 14.30 u. Conferentiezaal van het SOMA. Toegang gratis. Â
Seminarie met Marc Swennen Les mouvements anticommunistes en Belgique dans les années vingt Op 18 april stelt historicus Marc Swennen (Ulg) zijn licentiaatsverhandeling over de anticommunistische bewegingen in België in de jaren twintig voor. Ondanks de numerieke en politieke zwakte van de Belgische communistische partij heeft de 'angst voor rood' een mobilisatie op gang gebracht die veel verder reikt dan de inplanting van de partij op het terrein. Deze mobilisatie is verbonden met het bestaan van de Sovjetunie en de angst voor infiltratie in het staatsapparaat en in het maatschappelijk weefsel. Ze is ook het gevolg van de vrees voor een vijand die de morele en materiële orde leek te bedreigen. Uit deze reële en gesublimeerde angsten ontstaan verscheidene anticommunistische groepen. Welke zijn het precies en welke zijn hun doelstellingen ? Woensdag 18 april 2007, 14. 30 u. Conferentiezaal. Inkom gratis. Â
Seminarie met Marc Reynebeau De paarse regering en de Holocaust : geschiedenis zonder geschiedenis ? Woensdag 28 februari 2007 gaat Marc Reynebeau, historicus en journalist bij De Standaard aan de hand van concrete politieke initiatieven na hoe de politieke wereld en meerbepaald de huidige coalitie de geschiedenis bekijkt. De centrale focus is de Tweede Wereldoorlog en de erfenis ervan. Op de achtergrond speelt onvermijdelijk de vraag naar de verhouding tussen geschiedenis, herinnering en
politiek. Naar aanleiding van de publicatie van zijn laatste boek, Het nut van het verleden behandelt Marc Reynebeau de vraag naar de relaties tussen samenlevingen en hun verleden, waarbij politieke en ideologische overwegingen steeds een rol spelen. Woensdag 28 februari, 14. 30 u conferentiezaal. Toegang vrij. Â
Seminarie met Luc Huyse Op pijn staat geen vervaldatum. Over de verwerking van oorlogsleed Op 16 mei stelt socioloog Luc Huyse (KULeuven) een ander aspect van het alomtegenwoordige verleden aan de orde. Na de kwestie voor België bestudeerd te hebben is Luc Huyses aandacht verschoven naar de internationale dimensie van het fenomeen. Hij stelt vast dat traumatiserende conflicten uit het verleden in alle samenlevingen aanwezig blijven. Het leed is persistent in Afghanistan, Zuid-Afrika, Ethiopië en Argentinië. Samenlevingen hebben geprobeerd met waarheidscommissies en klassieke of andere rechtbanken het verleden en het opgelegde vergeten met elkaar te verzoenen. Zijn het vergeten, het pardon, de amnestie en de repressie onvermijdelijk tot mislukken gedoemd ? Woensdag 16 mei 2007, 14. 30 u conferentiezaal. Inkom gratis. Â
Seminarie met Klaartje Schrijvers “L'Europe sera de droite ou ne sera pas !―. De netwerking van een neo-aristocratische elite in de korte 20ste eeuw Vanaf 1917 wordt het communisme voor een deel van de elite de hoofdvijand. Deze strijd bereikt zijn hoogtepunt tijdens de Koude Oorlog. Een beetje overal in het Westen organiseren mensen zich openlijk of clandestien om deze vijand te bekampen. Netwerken komen tot stand waarin geijverd wordt voor de eenheid van Europa in Atlantisch perspectief. Welke elites behoren tot dit rechtse Europa ? Welke zijn hun waarden en modi operandi ? Historica Klaartje Schrijvers (Universiteit Gent) heeft dit moeilijke thema aangepakt. Ze verdedigde onlangs een proefschrift over dit onderwerp en gaat op woensdag 14 mei 2008 nader in op een aantal vragen die essentieel zijn om het functioneren van de Westerse democratie te begrijpen. Woensdag 14 mei 2008, 14.30 u. Conferentiezaal van het SOMA. Toegang gratis. Â
Seminarie met Julio Arostegui De Spaanse burgeroorlog 70 jaar later Seminarie met Julio Arostegui over de collectieve herinnering aan de Spaanse burgeroorlog.Zeventig jaar na het begin van de Spaanse burgeroorlog blijft dit conflict de collectieve herinnering bepalen. In het hedendaagse Spanje is de vraag naar de invloed van het verleden een brandende kwestie. De conflicten tussen de verschillende collectieve herinneringen zijn er bijzonder hevig. Op welke manier wordt het verleden vandaag gelezen en herlezen ? Welke groepen spelen een sleutelrol in dit proces ? Hoe pakt de politieke overheid deze kwestie aan ? Hoe worden de problemen van herstel, verzoening en heropleven van verdrongen herinnering(en) beheerd ? Deze en andere vragen stelt Julio Arostegui, hoogleraar aan de Universiteit van Madrid op 20 december 2006 aan de orde. Woensdag 20 december, 14.30 u in de conferentiezaal op de eerste verdieping. Inkom gratis. Â
Seminarie met Julie Maeck La population du IIIe Reich : regards croisés entre film et histoire De vraag naar de houding van de Duitse bevolking tegenover de nazi-vervolgingen is een sleutelkwestie in de geschiedenis van de twintigste eeuw. Behalve over de feiten, gaat het ook over de vraag naar de representatie ervan en dit aan de hand van het medium par excellence van de tweede helft van de twintigste eeuw, de televisie. Welke visie krijgen de Duitse televisiekijkers op hun eigen verleden ? Volgen de documentaires strikt de evolutie van de historiografie ? Gaat het erom de bevolking wit te wassen door te focussen op enkele hoogwaardigheidsbekleders of wordt integendeel de vraag gesteld naar de houding van de bevolking in haar geheel ? Historica Julie Maeck (Sciences Politiques, Parijs), auteur van een opgemerkt proefschrift (ULB 2007) over dit thema komt op woensdag 16 april 2008 dit mediagebruik presenteren tegen de achtergrond van de evolutie van de historiografie en de collectieve herinnering. Woensdag 16 april 2008, 14.30 u. Conferentiezaal van het SOMA. Toegang gratis. Â
Seminarie met Geoffrey Roberts Stalin as Warlord and Peacemaker: Beyond Myth and Propaganda De persoonlijkheid en de rol van Stalin tijdens de tweede wereldoorlog hebben al veel inkt doen vloeien. Het debat is nog niet gesloten: warlord, man van de vrede, staatsman, oorlogsmisdadiger: kwalificaties die elkaar zowel uitsluiten als aanvullen. Op basis van recent toegankelijke documenten, stelt Geoffrey Roberts (University College Cork, Ierland) ons een herinterpretatie voor van de strategieën en het politieke gedrag van Stalin tijdens de tweede wereldoorlog en het begin van de Koude Oorlog. De auteur is niet aan zijn proefstuk toe. Hij schreef al een aantal boeken over de Sovjetunie in de tweede wereldoorlog. Nu stelt hij zijn nieuwe opmerkelijke biografie voor: Stalins War. Het Seminarie heeft plaats op 5 maart 2008 in het Engels. Woensdag 5 maart 2008, 14.30 u. Conferentiezaal van het SOMA. Toegang gratis. Â
Seminarie met Fabrice Maeten L'univers jésuite belge de la montée des tensions à l'issue de la Question royale (1936-1950) Op 30 mei 2007 presenteert Fabrice Maerten (SOMA) zijn nieuwe onderzoeksresultaten over de Belgische Jezuïeten. Sinds de Belgische onafhankelijkheid verbindt een impliciet contract de Jezuïeten met de katholieke elite : de machtsuitoefening aanleren in ruil voor het vrijwaren van het katholicisme. Vanaf het interbellum komt dit systeem in gevaar door de democratisering en de dechristianisering en voor de francofone wereld, door het streven naar autonomie van de Vlaamse Jezuïeten. Bij deze dreigingen komt vanaf het midden van de jaren dertig die van nazi- Duitsland. Het Seminarie zal duidelijk maken welke strategieën de Jezuïeten gebruikten om het hoofd te bieden aan deze uitdagingen en zal proberen er de balans van op te maken. Woensdag 30 mei 2007, 14.30 u. Conferentiezaal. Inkom gratis. Â
Seminarie met Fabrice d'Almeida Het mondaine leven onder het nazisme Op 10 januari 2007 spreekt Fabrice d'Almeida, directeur van het Institut d'Histoire du Temps Présent over zijn nieuwe boek La vie mondaine sous le nazisme. Een op het eerste gezicht `lichtvoetige' onderwerp, maar het verbergt vragen over macht, over de verhouding tussen oude en nieuwe elites en over uitsluiting van bepaalde groepen. Woensdag 10 januari 2007, 14.30 u in de conferentiezaal op de eerste verdieping. Inkom gratis. Â
Seminarie met Cyrille Fijnaut De rol van de Duitse bezetting in de herstructurering van de Nederlandse politie Op woensdag 19 december ontvangen we professor Cyrille Fijnaut (Universiteit van Tilburg), die als onderzoeksleider fungeerde voor het grootse project over de geschiedenis van de Nederlandse politie in de 19de en 20ste eeuw, studie die in februari in vier boekdelen verscheen bij uitgeverij Boom. Hij komt praten over de belangrijke rol die de Duitse bezetting speelde in de geschiedenis van de Nederlandse politie, en verheldert waarom daar tot lang na de oorlog een groot taboe over heerste. Welke plaats kreeg de politie toebedeeld in de SS-politiestaat ? En hoe verhield de politie zich ten aanzien van de jodenvervolging, collaboratie en verzet ? Woensdag 19 december 2007. 14.30 u. Conferentiezaal van het SOMA. Toegang gratis. Â
De eerste directeur van het SOMA, Jean Vanwelkenhuyzen, is overleden Op 21 februari 2008 overleed in Brussel de man die het SOMA, toen nog Navorsings- en studiecentrum voor de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog, in 1969 op de sporen zette en leidde tot 1989. De beschrijving van zijn leven valt in grote mate samen met die van de eerste twintig jaar van het Centrum.
Twee studiedagen voor en door jonge historici Op maandag 17 maart en donderdag 20 maart 2008 organiseerde het SOMA-CEGES twee studiedagen voor jonge historici (afgestudeerd in 2007). En dit rond twee themata:
1.- van het interbellum tot de naoorlogse periode: culturele- en vrouwengeschiedenis (17 maart); 2.- koloniale geschiedenis (20 maart).
BEG-CHTP nr 17 Bestel dit nummer  In nummer 17 van onze Bijdragen tot de Eigentijdse Geschiedenis / Cahiers d'Histoire du Temps Présent (BEG-CHTP), de artikelen opgenomen in dit nummer raken verschillende heikele thema's :
Het nummer 18 van de BEG Bestel dit nummer  Het nummer 18 van de Bijdragen tot de Eigentijdse Geschiedenis / Cahiers d'histoire du temps présent (BEG/CHTP) is een themanummer gewijd aan de jaren zeventig. Staat deze periode symbool voor een nieuwe manier van leven ? Welke groepen zouden in dat geval de voortrekkers zijn geweest en welke lagen van de samenleving waren het meest onderhevig aan de veranderingen ?
De filmactiviteiten van Henri Storck in de tweede wereldoorlog In augustus 2006 maakten de Franstalige media melding van verontrustende feiten in de verhouding tussen Henri Storck en de Duitse overheden tussen 1940 en 1944. Meer was niet nodig om een polemiek te ontketenen en twijfel te zaaien. Het SOMA en de Franse gemeenschap hebben de handen in elkaar geslagen om de feiten in hun context te analyseren. Ze werkten een onderzoeksproject uit over de filmactiviteiten van Henri Storck in de tweede wereldoorlog.
Het sociale geheugen van de Belgische oud-kolonialen Sinds februari 2004 voert het SOMA een onderzoeksproject uit over het sociale geheugen van de Belgische oud-kolonialen. Daarmee streeft het SOMA naar een wezenlijke bijdrage aan de Belgische koloniale historiografie.
Een historische benadering van het verzet tegen onderdrukking in Europa in de XXe eeuw De Franse gemeenschap en de Raad van Europa hebben het SOMA belast met een onderzoek over verzetspraktijken tussen 1914 en 1991. Dit project zal uitmonden in een conceptuele én praktische pedagogische koffer voor de leerkrachten geschiedenis van het hoger secundair onderwijs. Het materiaal reikt leerlingen reflectie- en analyse-instrumenten aan om de hedendaagse maatschappij te benaderen.
De geheime oorlog van de Belgische spionnen Het boek La guerre secrète des espions belges, 1940-1944 is de handelseditie van het proefschrift van Emmanuel Debruyne, waaraan hij meerdere jaren werkte als SOMA-onderzoeker. Het boek is een fundamentele studie die toelaat de werking van de inlichtingsdiensten te begrijpen, maar ook en vooral om inzicht te verwerven in de mentale wereld van de vrouwen en mannen die deel uitmaken van deze diensten in bezet België.
De collaboratie in Luxemburg en België vergeleken In mei 2006 organiseerden het Luxemburgse Nationaal Archief en het SOMA een internationaal colloquium in het prestigieuze kader van de abdij van Neumünster in het Groothertogdom. De acta van deze
belangrijke wetenschappelijke bijeenkomst zijn pas in het Frans gepubliceerd onder de titel Collaboration : Nazification ? Le cas du Luxembourg à la lumière des situations française, belge et néerlandaise. U kan het boek bij het SOMA bestellen.
De militaire collaboratie in Franstalig België Op 27 februari 2008 werd in de conferentiezaal van het SOMA het boek Te wapen voor Hitler. Gewapende collaboratie in België 1940-1944 van de jonge historica Flore Plisnier aan de pers voorgesteld. Het is een co-editie van Meulenhoff/Manteau en het SOMA en werd gesuperviseerd door Alain Colignon en Fabrice Maerten van de wetenschappelijke ploeg van het SOMA. Fabrice Maerten schreef het voorwoord en staat borg voor de wetenschappelijke kwaliteit van het boek.
Archiefacquisities 2007 Er konden 45 aanwinsten worden opgetekend (reeks AA), in de reeks AB (dagboeken en manuscripten) 36, samen dus 81 aanwinsten. De helft van de AA-aanwinsten (23) betreffen particulier archief, 11 bestanden zijn afkomstig van privéorganisaties en verenigingen, 7 werden gevormd als documentaire collectie, twee door gerechtelijke instanties en telkens één door een verzetsorganisatie tijdens de bezetting en door een geallieerde overheid. Het gaat zowel om originelen als om kopieën.
Seminarie met Bruno Benvindo Woensdag 1 oktober 2008  Art, politique et bouts de ficelle Henri Storck, un cinéaste sous l'Occupation Op 4 augustus 2006 begint het RTBF-televisiejournaal met een “exclusief― bericht. Henri Storck, de vader van de Belgische cinema, “zou tijdens de bezetting close zijn geweest met de Duitse overheden―, en vervolgens deze “weinig roemrijke periode uit zijn leven― hebben getracht te versluieren. Er brak een polemiek uit die ten koste ging van elke nuance en de maatschappelijke complexiteit.
De Belgische clandestiene en gecensureerde pers in 2008 digitaal beschikbaar Het SOMA begint met het digitaal ter beschikking stellen van de Belgische clandestiene en gecensureerde pers uit beide wereldoorlogen. Het project zal afgerond zijn einde 2008. Dan zal de lezer thuis van achter zijn computer de clandestiene en gecensureerde pers kunnen lezen.
Beeldbank België in de twintigste eeuw Het SOMA heeft een expertise opgebouwd in het online ter beschikking stellen van foto's. Die expertise ligt aan de basis van het project om samen met de Koninklijke Bibliotheek een project 'Beeldbank België in de twintigste eeuw' op te zetten. Doelstelling is het fotoarchief van de voornaamste Belgische persorganen te inventariseren en te digitaliseren.
De minister van Wetenschapsbeleid bezoekt het SOMA Met een officieel bezoek op 25 juni naar aanleiding van de overdracht van het rijke archief van het Onafhankelijkheidsfront (OF), heeft Sabine Laruelle, minister van Wetenschapsbeleid en voogdijminister van het SOMA blijk gegeven van haar belangstelling voor het Centrum.
Fototentoonstelling ‘Weerstanders’. Verzet in België 1940-1945 Van 6 juni tot 14 september 2008 loopt in het Amsterdamse Verzetsmuseum in Europese première de in
New York samengestelde en daar al getoonde fototentoonstelling 'Weerstanders'. Het gaat om hedendaagse portretten van Belgische verzetsmensen, gemaakt door de Franse fotograaf Jean-Marc Gourdon, gecombineerd met historische foto's en persoonlijke verhalen van deze 'weerstanders'.Â
Seminarie met Aristide Zolberg Immigration Policies in Europe and the United States Op 29 oktober 2008 heeft het SOMA de bijzondere eer professor Aristide Zolberg (New School for Social Research, New York) te mogen ontvangen. Zolberg werd in België geboren en week in 1948 uit naar de Verenigde Staten. Deze autobiografische ontwikkelingen waren tevens bepalend voor zijn onderzoek naar immigratie. Naar aanleiding van zijn boek A Nation by Design. Immigration Policy in the Fashioning of America (Harvard University Press, 2006) geeft hij een seminarie waarin hij de vergelijking maakt tussen het immigratiebeleid in de Verenigde Staten en in Europa. Zoals gewoonlijk vindt dit ? Engelstalig ? seminarie plaats in de conferentiezaal van het SOMA en begint om 14u30. Toegang is gratis.
