Studie. Exportprestaties van enkele Belgische sectoren tijdens de economische crisis

Studie

Exportprestaties van enkele Belgische sectoren tijdens de economische crisis 2008-2009

2

Federale Overheidsdienst Economie, K.M.O., Middenstand en Energie Vooruitgangstraat 50 1210 BRUSSEL Ondernemingsnr.: 0314.595.348 http://economie.fgov.be tel. 02 277 51 11 Vanuit het buitenland: tel. + 32 2 277 51 11 Verantwoordelijke uitgever:

Regis Massant Voorzitter a.i. van het Directiecomité Vooruitgangstraat 50 1210 BRUSSEL

Wettelijk depot: D/2010/2295/?? S4-10-0161/0936-10

"De voorwaarden scheppen voor een competitieve, duurzame en evenwichtige werking van de goederen- en dienstenmarkt in België."

INHOUD LIJST VAN GRAFIEKEN ............................................................................................................................ 4 LIJST VAN TABELLEN .............................................................................................................................. 5 I. INLEIDING ................................................................................................................................................ 6 II. METHODOLOGIE .................................................................................................................................. 8 II.1 NACE-NOMENCLATUUR VERSUS GN8-NOMENCLATUUR ...................................................................... 8 II.2 NATIONAAL VERSUS COMMUNAUTAIR CONCEPT.................................................................................. 11 II.3 ANDERE BEPERKINGEN ........................................................................................................................ 14 III. SELECTIE VAN DE AFDELINGEN.................................................................................................. 17 III.1 AANDEEL VAN DE AFDELINGEN IN HET TOTAAL VAN DE BELGISCHE UITVOER ................................... 17 III.2 AFBAKENING VAN DE PERIODE: BEPALING VAN HET BREEKPUNT ....................................................... 18 III.3 SELECTIE VAN DE AFDELINGEN OP BASIS VAN HET WAARDEVERLOOP ................................................ 21 III.4 WERELDMARKTPRIJZEN ..................................................................................................................... 23 III.4.1 Verloop van de Belgische uitvoer .............................................................................................. 24 III.4.2 Verloop van de grondstoffenprijzen........................................................................................... 25 IV. SELECTIE VAN DE “HOOFDSTUKKEN” ...................................................................................... 28 IV.1 AANDEEL VAN DE “HOOFDSTUKKEN” IN DE WEERHOUDEN AFDELINGEN ........................................... 28 IV.2 SELECTIE VAN DE “HOOFDSTUKKEN” OP BASIS VAN HET WAARDEVERLOOP ...................................... 29 IV.3 SELECTIE IN DE BUURLANDEN ............................................................................................................ 30 IV.4 VERGELIJKING MET DE BUURLANDEN ................................................................................................ 32 IV.5 AFZETMARKT ..................................................................................................................................... 33 IV.5.1 Ertsen, slakken en assen............................................................................................................. 33 IV.5.2 Zink en werken van zink ............................................................................................................. 34 IV.6 DOORVOER ......................................................................................................................................... 36 V. SECTORALE ANALYSE ...................................................................................................................... 37 V.1 TERUGKOPPELING VAN GN NAAR NACE-BEL ................................................................................... 37 V.2 INTERNE VERSUS EXTERNE OMZET ...................................................................................................... 38 V.3 NACE 27.43 / 24.43: PRODUCTIE VAN LOOD, ZINK EN TIN................................................................... 40 V.3.1 UMICORE................................................................................................................................... 41 V.3.2 NYRSTAR BELGIUM .................................................................................................................. 43 VI. SAMENVATTING ................................................................................................................................ 44 VII. ADDENDUM ........................................................................................................................................ 46 VIII. BIJLAGEN.......................................................................................................................................... 49 VIII.1 BIJLAGE 1: GECOMBINEERDE NOMENCLATUUR, 2009 (TOT NIVEAU 2) ........................................... 49 VIII.2 BIJLAGE 2: GECOMBINEERDE NOMENCLATUUR, 2009 (HOOFDSTUK 26 EN 79)................................ 52 VIII.3 LIJST VAN AFKORTINGEN ................................................................................................................. 54 IX. BRONNEN ............................................................................................................................................. 55 IX.1 PUBLICATIES ...................................................................................................................................... 55 IX.2 WEBSITES ........................................................................................................................................... 55 IX.3 JAARREKENINGEN & JAARVERSLAGEN ............................................................................................... 55 IX.4 PERSBERICHTEN ................................................................................................................................. 56 Deze studie werd uitgevoerd in juli - augustus 2009. Later werd ze kort aangevuld om na te gaan of de sindsdien beschikbaar gekomen gegevens de oorspronkelijke studie bevestigden. Deze aanvulling werd afgesloten in maart 2010 en is in punt VII (addendum) opgenomen.

3

LIJST VAN GRAFIEKEN Grafiek 1: Belgisch uitvoerverloop van de afdelingen volgens nationaal en communautair concept ................................................................................................... 12 Grafiek 2: Belgisch uitvoerverloop, afdeling XVI machines, toestellen en elektrotechnisch materieel ............................................................................................. 16 Grafiek 3: Belgisch uitvoerverloop .................................................................................... 19 Grafiek 4: Beoordeling van de buitenlandse orderpositie van de gezamenlijke verwerkende nijverheid versus de totale Belgische uitvoer (in waarde) ............................ 21 Grafiek 5: Belgisch uitvoerverloop van afdeling XIV echte en gekweekte parels............. 23 Grafiek 6: Belgisch uitvoerverloop in waarde en volume (100 kg) ................................... 24 Grafiek 7: Wereldmarktprijs koffie .................................................................................... 26 Grafiek 8: Wereldmarktprijs graan..................................................................................... 27 Grafiek 9: Afzetmarkt voor hoofdstuk 26 ertsen, slakken en assen ................................... 33

4

Grafiek 10: Hoofdstuk 26 ertsen, slakken en assen: aandeel van de uitvoer naar de buurlanden in de totale Belgische uitvoer...................................................................... 34 Grafiek 11: Afzetmarkt voor hoofdstuk 79 zink en werken van zink ................................ 35 Grafiek 12: Hoofdstuk 79 zink en werken van zink: aandeel van de uitvoer naar de buurlanden in de totale Belgische uitvoer...................................................................... 36 Grafiek 13: Invoer- en uitvoerverloop (in waarde) van hoofdstuk 26 ertsen, slakken en assen en 79 zink en werken van zink volgens nationaal en communautair concept...... 36 Grafiek 14: Belgische omzet gegenereerd binnen België en via export (intra-EU en extra-EU) ....................................................................................................... 39 Grafiek 15: Aandeel van de bedrijven binnen de sector “productie van lood, zink en tin” op basis van de totale omzet 2007 .................................................................. 41


LIJST VAN TABELLEN Tabel 1: Totale Belgische handel..........................................................................................7 Tabel 2: Conversie NACE-BEL 2003 naar NACE-BEL 2008.............................................8 Tabel 3: Belgische uitvoer volgens de NACE-BEL-classificatie (nationaal concept) .........9 Tabel 4: Gegevensverzameling via Comext .......................................................................15 Tabel 5: Selectie van de afdelingen op basis van het aandeel (>2 %) in de totale waarde van de Belgische uitvoer......................................................................17 Tabel 6: Selectie van de afdelingen op basis van hun waardeverloop ...............................22 Tabel 7: Selectie van de “hoofdstukken” op basis van hun aandeel (>2 %) in de totale waarde van de afdeling.....................................................................................28 Tabel 8: Selectie van de “hoofdstukken” op basis van hun waardeverloop .......................29 Tabel 9: Selectie van de afdelingen op basis van hun aandeel (>2 %) in de totale waarde van de uitvoer van drie buurlanden......................................................30 Tabel 10: Selectie van de afdelingen van drie buurlanden op basis van hun waardeverloop .......................................................................................................30 Tabel 11: Selectie van de “hoofdstukken” van drie buurlanden op basis van hun aandeel (>2 %) in de totale waarde van de afdeling..............................................31 Tabel 12: Selectie van de “hoofdstukken” van drie buurlanden op basis van hun waardeverloop .......................................................................................................31 Tabel 13: Vergelijking van België met zijn drie buurlanden op basis van het waardeverloop ........................................................................................................32 Tabel 14: Omzetting GN8 naar NACE-BEL ......................................................................37 Tabel 15: Omzetverloop (2007-2008 en 2008-2009)..........................................................40 Tabel 16: Omzet van UMICORE nv en UMICORE GROEP ............................................42 Tabel 17: Omzet van NYRSTAR BELGIUM en NYRSTAR GROEP..............................43 Tabel 18: Selectie van de afdelingen (België) op basis van hun waardeverloop (november 2009) .................................................................................................................46 Tabel 19: Selectie van de “hoofdstukken” (België) op basis van hun waardeverloop (november 2009) .................................................................................................................47 Tabel 20: Vergelijking van België met drie buurlanden op basis van het waardeverloop (november 2009) .................................................................................................................48

5

I. INLEIDING 2008 gaat de geschiedenisboeken in als het jaar waarin de jongste economische crisis losbarstte. De basis voor deze crisis werd reeds jaren geleden gelegd, met onder andere de stagnerende huizenmarkt in de Verenigde Staten en de waardevermindering van de herverpakte obligaties, maar in september 2008 escaleerde de toestand. Grote banken van overal ter wereld raakten in de problemen, het vertrouwen tussen de banken bleek volledig zoek te zijn en het faillissement van Lehman Brothers drukte de wereld met de neus op de feiten. Sindsdien gaat er geen dag voorbij of overal ter wereld worden mensen geconfronteerd met de gevolgen van de economische crisis. Vele bedrijven werden reeds failliet verklaard of moesten noodgedwongen hun deuren sluiten, duizenden mensen verloren reeds hun job.

6

Ook de in- en uitvoer bleken niet immuun voor de gevolgen van de economische achteruitgang. Terwijl de wereldhandel van 2004 tot 2007 jaarlijks nog met 6 % groeide, viel de groei in 2008 terug tot 2 %. In 2009 zag de Wereldhandelsorganisatie de wereldhandel dalen met 12 %. Deze daling is te wijten aan de economische crisis: die leidt onvermijdelijk tot een daling van de vraag, maar doet sommige landen eveneens naar protectionistische maatregelen grijpen. Protectionisme komt de wereldhandel echter niet ten goede. In 2008 bleek België de op zeven na grootste exporteur van goederen ter wereld voor een bedrag van 477 miljard dollar, na Duitsland op de eerste plaats, Nederland op de vijfde plaats en Frankrijk op de zesde plaats. Het Verenigd Koninkrijk bevindt zich op de tiende plaats. Voor de dienstenuitvoer staat België op de dertiende plaats in de rangschikking met een export van 89 miljard 1 dollar . De belangrijkste Belgische exportsectoren zijn de diamanthandel via Antwerpen en de chemie-, farmaceutische- en auto-industrie2. De Belgische handelsbalans vertoonde in 2009 een tekort van 2,5 miljard euro. Alhoewel de buitenlandse handel in december 2009 heropleefde, bedroeg de totale uitvoer in 2009 179,8 miljard euro tegenover een invoer ter waarde van 182,3 miljard euro. Dit komt neer op een daling van respectievelijk 19,6 % en 22,3 % in vergelijking met het voorgaande jaar. In vergelijking met 2008 ging de handelsbalans er wel op vooruit: toen sloot de handelsbalans af met een deficit van 10,3 miljard euro3.

1

Deze cijfers bevatten naast de pure exportwaarde ook de doorvoer via België.

2

World Trade Organization (2009). World Trade Report 2009. Trade Policy Commitments and Contingency Measures. http://www.wto.org/english/res_e/booksp_e/anrep_e/world_trade_report09_e.pdf Press release 554 World Trade Organization. World Trade 2008, prospects for 2009. WTO sees 9% global trade decline in 2009 as recession strikes. (24/03/2009)

3

Gegevens volgens het nationaal concept. Instituut voor de nationale rekeningen. Verloop van de Belgische buitenlandse handel: Handelsbalans sluit 2008 af met deficit van ruim 10 miljard euro. (16/03/2009) Instituut voor de nationale rekeningen. Verloop van de Belgische buitenlandse handel: De handelsbalans van 2009 vertoont een tekort van 2,5 miljard euro. (15/03/2010)


Tabel 1: Totale Belgische handel (in miljoen euro) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Invoer Communautair concept Nationaal concept 192.194,9 153.071,2 199.491,6 153.965,5 209.721,4 153.854,4 207.695,7 154.894,2 230.339,4 169.434,2 256.993,5 189.295,4 280.053,9 204.093,8 300.298,2 216.761,2 317.044,0 234.770,8 252.357,1 182.301,5

Bron: NBB.

Uitvoer Communautair concept Nationaal concept 203.953,3 158.037,7 212.538,6 160.526,6 228.561,6 163.825,3 225.970,1 162.948,8 247.454,5 176.723,3 269.741,7 192.500,3 292.087,7 206.720,7 314.449,4 217.714,1 320.806,0 223.739,2 265.320,7 179.844,4

Volgens het nationaal concept4 daalde de Belgische uitvoer in 2009, na jaren van groei (met uitzondering van een beperkte daling in 2003), met bijna 20 % ten opzichte van het voorgaande jaar. Om de uitvoerdaling in kaart te brengen, tracht deze sectorale studie de exportprestaties van de Belgische sectoren te schetsen. In de eerste plaats worden de exportgegevens van de verschillende sectoren geanalyseerd, zowel op nationaal als internationaal niveau, namelijk in vergelijking met de Belgische buurlanden Duitsland, Frankrijk en Nederland. Hierbij wordt specifiek gekeken naar de verschillen tussen de periode vóór de economische crisis en de daaropvolgende periode van economische crisis. Van welke Belgische sectoren lijden de uitvoerprestaties het meest onder de mondiale recessie is de vraag waarop een antwoord wordt gezocht. Op basis van de resultaten worden vervolgens enkele sterk getroffen sectoren meer in detail bestudeerd.

4

Het verschil tussen nationaal en communautair concept wordt verder uitgewerkt in deel II.2.

7

II. METHODOLOGIE Om te komen tot een selectie van sectoren waarvoor de exportprestaties onder de loep worden genomen, werden een aantal stappen ondernomen. Deze stappen komen in deze paragraaf aan bod.

II.1 NACE-NOMENCLATUUR VERSUS GN8-NOMENCLATUUR In eerste instantie werd een poging ondernomen om de uitvoerprestaties van de Belgische sectoren op korte termijn te schetsen. Een vergelijking tussen de sectoren wordt echter bemoeilijkt door de overschakeling van de NACE-BEL 2003 nomenclatuur (geldig van 2003 tot 2007) naar de NACE-BEL 2008 nomenclatuur (geldig vanaf 2008). Het blijkt immers zeer moeilijk om voor alle sectoren tijdreeksen op te stellen. Op basis van de conversietabel van de Nationale Bank van België kan op niveau NACE-2 voor 20 sectoren een een-op-eenrelatie worden bepaald. Onderstaande tabel bevat de relaties waarvoor op 2cijferniveau een conversie mogelijk is tussen NACE-BEL 2003 en NACE-BEL 2008. Tabel 2: Conversie NACE-BEL 2003 naar NACE-BEL 2008

8

1-1 relatie

NACE 2003 (2 cijfers) 05 Visserij, visteelt en diensten i.v.m. de visserij en de visteelt 16 Vervaardiging van tabaksproducten 19 Leernijverheid en vervaardiging van schoeisel 20 Houtindustrie en vervaardiging van artikelen van hout en van kurk, excl. meubelen; vervaardiging van artikelen van riet en vlechtwerk 21 Vervaardiging van pulp, papier en papierwaren 26 Vervaardiging van overige niet-metaalhoudende minerale producten 40 Productie en distributie van elektriciteit, gas, stoom en warm water 41 Winning, zuivering en distributie van water 51 Groothandel en handelsbemiddeling, met uitzondering van de handel in auto's en motorrijwielen 60 Vervoer te land 61 Vervoer over water 62 Luchtvaart 66 Verzekeringswezen en pensioenfondsen, excl. verplichte sociale verzekeringen 67 Ondersteunende activiteiten i.v.m. financiële instellingen en het verzekeringswezen 73 Speur- en ontwikkelingswerk 75 Openbaar bestuur en defensie; verplichte sociale verzekeringen 91 Diverse verenigingen 93 Overige diensten 95 Huishoudens als werkgever van huishoudelijk personeel 99 Extraterritoriale organisaties en lichamen 15 Vervaardiging van voedingsmiddelen en dranken

1-2 relatie

55 Hotels en restaurants 63 Vervoerondersteunende activiteiten, reisbureaus 64 Post en telecommunicatie

NACE 2008 (2 cijfers) 03 Visserij en aquacultuur 12 Vervaardiging van tabaksproducten 15 Vervaardiging van leer en van producten van leer 16 Houtindustrie en vervaardiging van artikelen van hout en van kurk, excl. meubelen; vervaardiging van artikelen van riet en van vlechtwerk 17 Vervaardiging van papier en papierwaren 23 Vervaardiging van andere niet-metaalhoudende minerale producten 35 Productie en distributie van elektriciteit, gas, stoom en gekoelde lucht 36 Winning, behandeling en distributie van water 46 Groothandel en handelsbemiddeling, met uitzondering van de handel in motorvoertuigen en motorfietsen 49 Vervoer te land en vervoer via pijpleidingen 50 Vervoer over water 51 Luchtvaart 65 Verzekeringen, herverzekeringen en pensioenfondsen, excl. verplichte sociale verzekeringen 66 Ondersteunende activiteiten voor verzekeringen en pensioenfondsen 72 Speur- en ontwikkelingswerk op wetenschappelijk gebied 84 Openbaar bestuur en defensie; verplichte sociale verzekeringen 94 Verenigingen 96 Overige persoonlijke diensten 97 Huishoudens als werkgever van huishoudelijk personeel 99 Extraterritoriale organisaties en lichamen 10 Vervaardiging van voedingsmiddelen 11 Vervaardiging van dranken 55 Verschaffen van accommodatie 56 Eet- en drinkgelegenheden 52 Opslag en vervoerondersteunende activiteiten 79 Reisbureaus, reisorganisatoren, reserveringsbureaus en aanverwante activiteiten 53 Posterijen en koeriers 61 Telecommunicatie


2-1 relatie

2-2 relatie

NACE 2003 (2 cijfers) 12 Winning van uranium- en thoriumerts 13 Winning van metaalertsen 96 Niet-gedifferentieerde productie van goederen door particuliere huishoudens voor eigen gebruik 97 Niet-gedifferentieerde productie van goederen door particuliere huishoudens voor eigen gebruik 17 Vervaardiging van textiel 18 Vervaardiging van kleding en bontnijverheid 23 Vervaardiging van cokes, geraffineerde aardolieproducten en splijt- en kweekstoffen 27 Vervaardiging van metalen in primaire vorm

2-3 relatie

37 Recyclage 90 Afvalwater- en afvalverzameling; straatreiniging

3-4 relatie

10 Winning van steenkool, bruinkool en turf 11 Winning van aardolie en aardgas, diensten i.v.m. de aardolie- en aardgaswinning 14 Overige winning van delfstoffen

NACE 2008 (2 cijfers) 07 Winning van metaalertsen 98 Niet-gedifferentieerde productie van goederen en diensten door particuliere huishoudens voor eigen gebruik 13 Vervaardiging van textiel 14 Vervaardiging van kleding 19 Vervaardiging van cokes en van geraffineerde aardolieproducten 24 Vervaardiging van metalen in primaire vorm 37 Afvalwaterafvoer 38 Inzameling, verwerking en verwijdering van afval; terugwinning 39 Sanering en ander afvalbeheer 05 Winning van steenkool en bruinkool 06 Winning van aardolie en aardgas 08 Overige winning van delfstoffen 09 Ondersteunende activiteiten i.v.m. de mijnbouw

Bron: NBB.

Voor de Belgische uitvoer kan, omwille van dit conversieprobleem, maar voor ongeveer 40 % van het totale exportbedrag de overgang worden gemaakt tussen de NACE-BEL 2003 nomenclatuur en de NACE-BEL 2008 nomenclatuur. Voor een aantal sectoren die zeer belangrijk zijn voor de uitvoer kan echter geen tijdreeks worden opgesteld, zoals o.a. voor de chemie en de auto-industrie. Tabel 3: Belgische uitvoer volgens de NACE-BEL-classificatie (nationaal concept) (in miljoen euro en in % van de totale uitvoer) NACE 2003 (voor 2008) Visserij en het kweken van vis, schaal- en schelpdieren Vervaardiging van tabaksproducten Leernijverheid en vervaardiging van schoeisel

2006 2007 NACE 2008 (vanaf 2008) Mio euro % Mio euro % Conversie NACE-BEL 2003 - 2008 mogelijk 102,7

0,0

99,0

0,0

355,9

0,2

390,7

0,2

846,5

0,4

968,5

0,4

Houtindustrie en vervaardiging van artikelen van hout, kurk, riet en vlechtwerk

2.009,8

1,0

2.183,0

1,0

Papier- en kartonnijverheid

3.286,7

1,6

3.386,9

1,6

Vervaardiging van overige niet-metaalhoudende minerale producten

3.893,5

1,9

4.206,5

1,9

Productie en distributie van elektriciteit en gas

509,2

0,2

382,9

0,2

1.517,7

0,7

1.398,3

0,6

Overige diensten Vervaardiging van voedingsmiddelen en dranken Winning van uranium- en thoriumerts Winning van metaalertsen Vervaardiging van textiel Vervaardiging van kleding en bontnijverheid

16.736,6

8,1

18.394,9

8,4

0,0

0,0

0,0

0,0

295,4 5.219,5

0,1 2,5

247,0 5.307,0

0,1 2,4

2.281,8

1,1

2.552,5

1,2

Visserij en aquacultuur Vervaardiging van tabaksproducten Vervaardiging van leer en van producten van leer Houtindustrie en vervaardiging van artikelen van hout en van kurk, exclusief meubelen; vervaardiging van artikelen van riet en van vlechtwerk Vervaardiging van papier en papierwaren Vervaardiging van andere niet-metaalhoudende minerale producten Productie en distributie van elektriciteit, gas, stoom en gekoelde lucht Overige persoonlijke diensten Vervaardiging van voedingsmiddelen Vervaardiging van dranken Winning van metaalertsen

2008 Mio euro

%

82,5

0,0

379,8

0,2

892,2

0,4

1.864,9

0,8

3.269,4

1,5

4.164,8

1,9

459,6

0,2

2.080,4

0,9

17.754,9

7,9

1.832,8

0,8

257,4

0,1

Vervaardiging van textiel

4.401,3

2,0

Vervaardiging van kleding

2.730,3

1,2

9

NACE 2003 (voor 2008) Vervaardiging van cokes, geraffineerde aardolieproducten en splijt- en kweekstoffen Metallurgie Afvalwater- en afvalverzameling; straatreiniging Winning van steenkool, bruinkool en turf Winning van aardolie, aardgas en aanverwante diensten Overige winning van delfstoffen Conversie NACE-BEL 2003 - 2008 mogelijk (a) Landbouw, jacht en aanverwante diensten

10

Bosbouw, bosexploitatie en aanverwante diensten Uitgeverijen, drukkerijen en reproductie van opgenomen media

2006 Mio euro 12.771,8

% 6,2

2007 Mio euro 13.472,5

% 6,2

NACE 2008 (vanaf 2008) Vervaardiging van cokes en van geraffineerde aardolieproducten

Vervaardiging van metalen in primaire vorm Afvalwaterafvoer Inzameling, verwerking en 0,1 0,0 0,0 0,0 verwijdering van afval; terugwinning Winning van steenkool en 142,5 0,1 184,8 0,1 bruinkool Winning van aardolie en 6.118,6 3,0 3.670,6 1,7 aardgas Overige winning van 7.927,8 3,8 8.361,8 3,8 delfstoffen Conversie NACE-BEL 84.470,3 40,9 89.010,0 40,9 2003 - 2008 mogelijk Conversie NACE-BEL 2003 - 2008 onmogelijk Teelt van gewassen, 2.989,2 1,4 3.381,7 1,6 veeteelt, jacht en diensten in verband met deze activiteiten Bosbouw en de exploitatie 77,2 0,0 94,1 0,0 van bossen 20.454,2

9,9

23.803,1

10,9

Drukkerijen, reproductie van opgenomen media

2008 Mio euro

%

17.993,2

8,0

22.814,5

10,2

0,0

0,0

1.896,0

0,8

256,1

0,1

6.126,6

2,7

6.926,8

3,1

96.183,5

43,0

3.830,3

1,7

132,4

0,1

168,7

0,1

36.229,7

16,2

7.649,0

3,4

7.329,3

3,3

5.148,6

2,3

7.228,6

3,2

5.261,5

2,4

15.303,1

6,8

26.034,3

11,6

1.170,8

0,6

1.207,1

0,6

Chemische nijverheid

41.546,1

20,1

43.965,8

20,2

Rubber- en kunststofnijverheid

6.962,8

3,4

7.648,0

3,5

Vervaardiging van producten van metaal

4.276,6

2,1

4.561,4

2,1

Vervaardiging van machines, apparaten en werktuigen

13.273,0

6,4

15.103,2

6,9

Vervaardiging van kantoormachines en computers

2.028,3

1,0

1.867,9

0,9

5.049,0

2,4

5.220,1

2,4

3.982,3

1,9

4.044,4

1,9

2.632,8

1,3

3.221,7

1,5

28.339,8

13,7

27.700,2

12,7

Vervaardiging van andere transportmiddelen

2.205,6

1,0

1.500,3

0,7

1.660,3

0,8

Vervaardiging van meubelen

1.194,0

0,5

8.146,3

3,9

8.697,9

4,0

Overige industrie

8.372,5

3,7

35,0

0,0

31,0

0,0

Uitgeverijen

1.232,2

0,6

0,0

Productie van films en videoen televisieprogramma's, maken van geluidsopnamen en uitgeverijen van muziekopnamen

114,7

0,1

Vervaardiging van elektrische machines en apparaten Vervaardiging van audio-, videoen telecommunicatieapparatuur Vervaardiging van medische apparatuur, van precisie- en optische instrumenten en van uurwerken Vervaardiging en assemblage van auto's, aanhangwagens en opleggers Vervaardiging van overige transportmiddelen Vervaardiging van meubelen; overige industrie Informatica en aanverwante activiteiten Overige zakelijke dienstverlening

9,3

0,0

14,4

Vervaardiging van chemische producten Vervaardiging van farmaceutische grondstoffen en producten Vervaardiging van producten van rubber of kunststof Vervaardiging van producten van metaal, exclusief machines en apparaten Vervaardiging van informaticaproducten en van elektronische en optische producten Vervaardiging van elektrische apparatuur Vervaardiging van machines, apparaten en werktuigen, n.e.g. Vervaardiging en assemblage van motorvoertuigen, aanhangwagens en opleggers


NACE 2003 (voor 2008) Recreatie, cultuur en sport

Conversie NACE-BEL 2003 - 2008 onmogelijk TOTAAL

2006 Mio euro 230,9

% 0,1

2007 Mio euro 285,6

% 0,1

122.249,7

59,1

128.704,8

59,1

206.720,0

100,0

217.714,8

100,0

NACE 2008 (vanaf 2008) Architecten en ingenieurs; technische testen en toetsen Overige gespecialiseerde wetenschappelijke en technische activiteiten Creatieve activiteiten, kunst en amusement Bibliotheken, archieven, musea en overige culturele activiteiten Conversie NACE-BEL 2003 - 2008 onmogelijk TOTAAL

2008 Mio euro

%

5,1

0,0

8,2

0,0

46,9

0,0

61,4

0,0

127.556,1

57,0

223.739,6

100,0

(a) Inclusief de sectoren 10 winning van steenkool, bruinkool en turf, 11 winning van aardolie en aardgas, diensten i.v.m. de aardolie- en aardgaswinning, 14 overige winning van delfstoffen, 37 recyclage en 90 afvalwater- en afvalverzameling; straatreiniging in de NACE-BEL 2003 nomenclatuur en 05 winning van steenkool en bruinkool, 06 winning van aardolie en aardgas, 08 overige winning van delfstoffen, 09 ondersteunende activiteiten i.v.m. de mijnbouw, 37 afvalwaterafvoer, 38 inzameling, verwerking en verwijdering van afval; terugwinning en 39 sanering en ander afvalbeheer in de NACE-BEL 2008 nomenclatuur. De tabel bevat echter geen informatie over de sectoren 37 recyclage (NACE-BEL 2003), 09 ondersteunende activiteiten i.v.m. de mijnbouw en 39 sanering en ander afvalbeheer (NACE-BEL 2008), waardoor de resultaten mogelijk in beperkte mate overschat zijn. Bron: Berekeningen FOD Economie op basis van gegevens NBB (INR).

Hierdoor is het onmogelijk om de sectorale export te bestuderen vertrekkende vanuit de NACE-BEL nomenclatuur. Daarom werd ervoor geopteerd om de Belgische uitvoer te analyseren vanuit het perspectief van de producten (dus goederen, geen diensten), namelijk via de Gecombineerde Nomenclatuur 2009 op 8 cijfers, kortweg de GN85. Deze gegevens zijn beschikbaar via de website van Eurostat (Comext6). Vervolgens worden deze producten in de mate van het mogelijke toegekend aan de verschillende sectoren. In eerste instantie worden de 21 afdelingen van de GN8 onderzocht. Op basis van deze resultaten wordt bepaald welke afdelingen daarna worden geanalyseerd.

II.2 NATIONAAL VERSUS COMMUNAUTAIR CONCEPT7 Om de buitenlandse handel van een land te analyseren, kan worden gebruik gemaakt van het nationaal of het communautair concept. Het belangrijkste onderscheid tussen deze twee concepten ligt bij de doorvoer. Bij het communautair concept wordt rekening gehouden met elke transactie waarbij de landsgrenzen overschreden worden, dus ook met zuivere doorvoer, terwijl bij het nationaal concept de zuivere doorvoer buiten beschouwing gelaten wordt. De buitenlandse handel wordt het best bekeken vanuit het nationaal concept omwille van dit doorvoeraspect. Deze gegevens zijn voor België beschikbaar bij de NBB. De gegevens op Europees niveau zijn echter opgesteld volgens het communautair concept. Om vergelijkingen tussen Europese landen mogelijk te maken, moet daarom het communautair concept worden aangewend. Aangezien de meeste afdelingen van de GN8 een gelijkaardig verloop kennen voor het nationaal concept als voor het communautair concept (wat tevens blijkt uit grafiek 1), kan de analyse worden uitgevoerd op basis van de gegevens van Comext. De gegevens volgens het communautair concept, die voor deze studie 5

http://ec.europa.eu/eurostat/ramon/index.cfm?TargetUrl=DSP_PUB_WELC

6

http://epp.eurostat.ec.europa.eu/newxtweb

7

Instituut voor de nationale rekeningen (2001). Statistieken van de buitenlandse handel. België. Maandbericht 2001-03.

11

werden gebruikt, zijn beschikbaar op de website van Eurostat, via Comext (de Belgische gegevens worden verschaft door de NBB). Grafiek 1: Belgisch uitvoerverloop van de afdelingen volgens nationaal en communautair concept (in waarde; index: januari 2005 = 100) 135

Totaal

125

130

120

125

115

120

110

115 110

105

105

100

100 95

95

05 05 05 05 06 06 06 06 07 07 07 07 08 08 08 08 09 09 n/ r/ l/ t/ n/ r/ l/ t/ n/ r/ l/ t/ n/ r/ l/ t/ n/ r/ ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap


communautair 150

nationaal

II. Plantenrijk

communautair 180

nationaal

III. Vetten en oliën

170

140

160 150

130

140

120

130 120

110

110

100

100

90

90



communautair

130

nationaal

IV. Voedselindustrie, dranken, tabak

125

communautair

220

180

115

160

110

140

105

95

100

communautair

ja n/ 0 ap 5 r/0 5 ju l/0 ok 5 t/0 ja 5 n/ 0 ap 6 r/0 6 ju l/0 ok 6 t/0 ja 6 n/ 0 ap 7 r/0 7 ju l/0 ok 7 t/0 ja 7 n/ 0 ap 8 r/0 8 ju l/0 ok 8 t/0 ja 8 n/ 0 ap 9 r/0 9

120


100

140 135 130 125 120 115 110 105 100 95 90

nationaal

V. Minerale producten

200

120

nationaal

VI. Chemische producten

communautair

150

nationaal

VII. Kunststof, rubber

140 130 120 110 100 90


12

I. Levende dieren

communautair

nationaal


communautair

nationaal


120

VIII. Huiden, vellen, leder

125

IX. Hout, kurk, vlechtwerk

120

115

115 110

110

105 105

100 95

100

90

95

85



communautair 115

nationaal

X. Houtpulp, papier en karton

communautair

115 110

105

105

100

100

95

95

communautair

170

125

nationaal

XIII. Werken van steen, gips, ...

120

160 150

115

140

110

130

105

120 110

100

100

95


90

communautair 130

communautair

nationaal

XII. Schoeisel, hoofddeksels, paraplu's, ...


180


110


nationaal

XI. Textiel

nationaal

XIV. Echte en gekweekte parels

communautair 170

nationaal

XV. Onedele metalen

160

120

150

110

140

100

130 120

90

110

80

100


90


70

communautair

communautair

nationaal

nationaal

13

125

XVI. Machines, toestellen en elektrotechnisch materieel

105

110

100

105

95

100

90

95

85

160

nationaal

XVIII. Optische instrumenten, apparaten en toestellen

communautair 220

180

130

160

120

140

110

120

100

100

90

80

communautair 120

nationaal

XIX. Wapens en munitie


200

140


150

nationaal

XX. Diverse goederen en producten

XVII. Vervoermaterieel


110

115


120

communautair

communautair 180

nationaal

XXI. Kunstvoorwerpen

160

115

140

110

120 105

100 80

95

60 ja n/ 0 ap 5 r/0 5 ju l/0 ok 5 t/0 ja 5 n/ 0 ap 6 r/0 6 ju l/0 ok 6 t/0 ja 6 n/ 0 ap 7 r/0 7 ju l/0 ok 7 t/0 ja 7 n/ 0 ap 8 r/0 8 ju l/0 ok 8 t/0 ja 8 n/ 0 ap 9 r/0 9

100


14

115

communautair

communautair

nationaal

nationaal

Bron: Berekeningen FOD Economie op basis van gegevens NBB.

II.3 ANDERE BEPERKINGEN Naast het conversieprobleem moeten nog enkele andere beperkingen in acht worden genomen. Bij het opstellen van tijdreeksen om de exportprestaties op korte termijn te schetsen, worden maand- of kwartaalcijfers vergeleken met data van een jaar eerder. Hierdoor wordt mogelijk een onjuist beeld geschetst omdat de gegevensaangiftes in sommige gevallen niet perfect gebeuren en verschuivingen in de tijd vertonen. Dit probleem wordt opgelost door gebruik te maken van het voortschrijdende twaalfmaandsgemiddelde. Op deze manier worden laattijdige aangiften opgevangen. Een ander probleem is dat op een meer geaggregeerd niveau het ontbreken van gegevens minder zichtbaar is dan op een meer gedetailleerd niveau. Wanneer bijvoorbeeld de aangifte van gegevens de ene keer in de juiste rubriek en de andere keer in de foute rubriek gebeurt, dan bevatten beide betrokken rubrieken eenzelfde verschil (de ene in positieve zin, de andere in negatieve zin), maar op geaggregeerd niveau is dit verschil niet zichtbaar.


Daarnaast zijn de in- en uitvoergegevens met enige vertraging beschikbaar via Comext. Eveneens blijken de laatst beschikbare maanddata onvolledig: ze onderschatten de werkelijke gegevens. Tabel 4: Gegevensverzameling via Comext G01 Levende dieren Januari 2009 Februari 2009 Maart 2009 April 2009 Mei 2009 Juni 2009 Juli 2009 G30 Farmaceutische producten Januari 2009 Februari 2009 Maart 2009 April 2009 Mei 2009 Juni 2009 Juli 2009 G85 Elektrische machines en apparaten Januari 2009 Februari 2009 Maart 2009 April 2009 Mei 2009 Juni 2009 Juli 2009

Waarneming 1 (juli 2009) Hoeveelheid Waarde (100 kg) (miljoen euro) 1.236 29,7 1.143 25,6 1.953 31,7 834 2,8

Waarneming 2 (aug. 2009) Hoeveelheid Waarde (100 kg) (miljoen euro) 1.236 29,7 1.143 25,6 1.953 31,7 1.655 31,0 659 3,5

Waarneming 1 (juli 2009) Hoeveelheid Waarde (100 kg) (miljoen euro) 196.190 2.918,7 200.416 2.852,9 216.527 3.147,3 47.799 882,4

Waarneming 2 (aug. 2009) Hoeveelheid Waarde (100 kg) (miljoen euro) 196.190 2.918,7 200.416 2.852,9 216.527 3.147,3 213.216 2.862,9 50.478 834,4

Waarneming 1 (juli 2009) Hoeveelheid Waarde (100 kg) (miljoen euro) 290.315 933,6 245.290 829,0 299.774 1.025,7 76.637 194,0

Waarneming 2 (aug. 2009) Hoeveelheid Waarde (100 kg) (miljoen euro) 290.315 933,6 245.290 829,0 299.774 1.025,7 252.453 860,2 70.361 235,9

Bron: Comext.

Dit onderzoek werd afgesloten in juli / augustus 2009. Aangezien de gegevens van Comext pas een drietal maanden later beschikbaar zijn, zijn de laatst beschikbare volledige gegevens die in deze studie gebruikt worden die van april 2009. Aan het eind van deze studie wordt de hele selectieprocedure echter nogmaals doorlopen op basis van recentere gegevens (zie punt VII addendum). Tot slot zijn de gegevens via Comext beschikbaar in waarde, volume en in bepaalde gevallen in eenheden. Voor de analyse is het interessant om zowel het waarde- als volumeverloop te bekijken. Tot 1997 werden voor alle goederen volumegegevens verzameld. Na 1997 was het niet meer verplicht om volumegegevens te verzamelen voor die goederen waarvoor dit niet de meest gepaste eenheid is. Sinds 2006 is de methodologie op Europees niveau echter opnieuw gewijzigd inzake de verzameling van volumegegevens. Sinds 2006 mogen lidstaten geen gegevens in volume meer verzamelen als het aantal eenheden reeds wordt gevraagd8.

8

European Communities (2006). Statistics on the trading of goods – User guide. http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-BM-06-001/EN/KS-BM-06-001-EN.PDF

15

Grafiek 2: Belgisch uitvoerverloop, afdeling XVI machines, toestellen en elektrotechnisch materieel (index: januari 2005 = 100) 130

120

110

100

90

80

volume

ja n/ 09 ap r/0 9

ja n/ 06 ap r/0 6 ju l/0 6 ok t/0 6

ja n/ 07 ap r/0 7 ju l/0 7 ok t/0 7

ja n/ 08 ap r/0 8 ju l/0 8 ok t/0 8

70 ja n/ 05 ap r/0 5 ju l/0 5 ok t/0 5

16

waarde

Bron: Berekeningen FOD Economie op basis van gegevens Comext.

Het nut om waarde- en volumegegevens te vergelijken blijkt duidelijk uit het voorbeeld in grafiek 2: de evolutie van de export vertoont een sterke terugval in volume in 2006, maar niet in waarde. Hetzelfde probleem stelt zich ook bij andere afdelingen en productgroepen. Daarom wordt in de rest van de studie voornamelijk aandacht besteed aan de waardegegevens.


III. SELECTIE VAN DE AFDELINGEN De Gecombineerde Nomenclatuur (GN) is de classificatie die binnen de Europese Unie gebruikt wordt om gegevens in verband met de buitenlandse handel te verzamelen en te verwerken. Deze classificatie werd in 1988 geïntroduceerd. De GN-classificatie wordt onderverdeeld in 21 afdelingen, die op hun beurt bestaan uit 97 hoofdstukken (zie bijlage 1). Op het laagste (vijfde) niveau bevat de GN in totaal een 10.000-tal producten.

III.1 AANDEEL VAN DE AFDELINGEN IN HET TOTAAL VAN DE BELGISCHE UITVOER Om een selectie te maken van de te onderzoeken sectoren wordt in eerste instantie gekeken naar de 21 afdelingen, namelijk naar het aandeel van de betrokken afdeling in de totale Belgische uitvoer (in waarde). Tabel 5: Selectie van de afdelingen op basis van het aandeel (>2 %) in de totale waarde van de Belgische uitvoer (in %) Afdeling I: Levende dieren Afdeling II: Plantenrijk Afdeling III: Vetten en oliën Afdeling IV: Voedselindustrie, dranken, tabak Afdeling V: Minerale producten Afdeling VI: Chemische producten Afdeling VII: Kunststof, rubber Afdeling VIII: Huiden, vellen, leder Afdeling IX: Hout, kurk, vlechtwerk Afdeling X: Houtpulp, papier en karton Afdeling XI: Textiel Afdeling XII: Schoeisel, hoofddeksels, paraplu's, … Afdeling XIII: Werken van steen, gips, … Afdeling XIV: Echte en gekweekte parels Afdeling XV: Onedele metalen Afdeling XVI: Machines, toestellen en elektrotechnisch materieel Afdeling XVII: Vervoermaterieel Afdeling XVIII: Optische instrumenten, apparaten en toestellen Afdeling XIX: Wapens en munitie Afdeling XX: Diverse goederen en producten Afdeling XXI: Kunstvoorwerpen

2005

2006

2007

2008

2,0 2,2 0,4 4,0 7,6 23,2 8,1 0,3 0,8 2,1 4,3 0,8 1,3 5,3 8,7 12,5 12,8 1,7 0,1 1,4 0,2

1,9 2,1 0,3 4,0 8,7 22,6 8,4 0,3 0,8 2,0 4,1 0,9 1,3 4,9 10,0 12,0 12,3 1,7 0,1 1,4 0,2

1,9 2,2 0,4 4,0 7,7 23,0 8,4 0,3 0,8 2,0 4,0 0,8 1,3 5,1 10,8 12,1 11,8 1,7 0,1 1,3 0,2

2,0 2,4 0,5 4,1 9,9 22,6 8,0 0,3 0,7 1,9 3,8 0,8 1,3 4,0 10,3 12,2 11,1 2,0 0,1 1,3 0,5


Gemiddelde 2006-2008 1,9 2,2 0,4 4,0 8,8 22,8 8,3 0,3 0,8 2,0 4,0 0,8 1,3 4,7 10,4 12,1 11,7 1,8 0,1 1,3 0,3

Op basis van hun gewicht in de totale Belgische uitvoer worden 13 afdelingen weerhouden voor verdere analyse. Deze afdelingen dragen elk voor minstens 2 % bij tot de export. Het gaat meer bepaald om de volgende afdelingen: I levende dieren, II plantenrijk, IV voedselindustrie, dranken, tabak, V minerale producten, VI chemische producten, VII kunststof, rubber, X houtpulp, papier en karton, XI textiel, XIV echte en gekweekte parels, XV onedele metalen, XVI machines, toestellen en elektrotechnisch materieel, XVII vervoermaterieel en XVIII optische instrumenten, apparaten en toestellen.

17

III.2 AFBAKENING VAN DE PERIODE: BEPALING VAN HET BREEKPUNT Het doel van deze studie is een beeld schetsen van de exportprestaties van de Belgische sectoren ten tijde van een economische crisis. Om deze vraag te kunnen beantwoorden, is het noodzakelijk het breekpunt te bepalen: vanaf wanneer vat de neerwaartse tendens aan bij de exportprestaties?

18

Om te bepalen wanneer de economische crisis precies een impact kreeg op de Belgische buitenlandse handel, wordt de evolutie van de uitvoer in volume en in waarde bekeken van januari 2005 tot en met april 20099. De totale Belgische uitvoer begon vanaf september 2008 gevolgen te ondervinden van de economische crisis (grafiek 3). Voor een aantal van de 13 geselecteerde afdelingen is dit ook het geval: zij kennen hun keerpunt in de periode september – oktober 2008 (namelijk I levende dieren, II plantenrijk, V minerale producten, VI chemische producten, X houtpulp, papier en karton en XVI machines, toestellen en elektrotechnisch materieel). Enkele andere afdelingen ondervonden reeds vroeger de gevolgen van de economische crisis: de afdelingen VII kunststof, rubber en XV onedele metalen kenden hun keerpunt in juli 2008 qua volume en in september 2008 voor de uitgevoerde waarde. Het omgekeerde deed zich voor bij afdeling XVII vervoermaterieel: de eerste tekenen van een kentering doken op in juli 2008 voor de waarde en in september 2008 voor het volume. Ook de gegevens van de afdelingen XI textiel (oktober 2007 voor volume, juli 2008 voor waarde) en XIV echte en gekweekte parels (februari 2008 voor waarde10) vertoonden eerder dan september – oktober 2008 de negatieve impact van de crisis. Twee van de geselecteerde afdelingen (namelijk IV voedselindustrie, dranken, tabak en XVIII optische instrumenten, apparaten en toestellen) blijken weinig of geen hinder te ondervinden van de slechtere economische conjunctuur. Terwijl de data voor de voedsel- en drankenindustrie fluctueren, vertoont de afdeling optische instrumenten zelfs een stijgende tendens. Om de impact van de economische crisis op de Belgische exportprestaties te evalueren, wordt in het vervolg van de studie het breekpunt vastgelegd op september 2008.

9

Volgens de methode van het voortschrijdend twaalfmaandsgemiddelde.

10 De grafiek bevat voor afdeling XIV echte en gekweekte parels geen curve voor het volume (cfr. supra: II.3 Andere beperkingen).


Grafiek 3: Belgisch uitvoerverloop (index: januari 2005 = 100) 140

Totaal

125

I. Levende dieren

120

130

115

120

110

110

105

100

100

90

95

80

90

05 05 05 05 06 06 06 06 07 07 07 07 08 08 08 08 09 09 n/ r/ l/ t/ n/ r/ l/ t/ n/ r/ l/ t/ n/ r/ l/ t/ n/ r/ ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap volume waarde

05 05 l/05 t/05 /06 r/06 l/06 t/06 /07 r/07 l/07 t/07 /08 r/08 l/08 t/08 /09 r/09 n/ r/ n n n n ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap volume waarde

150

II. Plantenrijk

135

IV. Voedselindustrie, dranken, tabak

130

140

125

130

120 115

120

110

110

105

100

100

90

95

05 05 l/05 t/05 /06 r/06 l/06 t/06 /07 r/07 l/07 t/07 /08 r/08 l/08 t/08 /09 r/09 n/ r/ n n n n ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap


volume 220 210 200 190 180 170 160 150 140 130 120 110 100 90 80 70

waarde

V. Minerale producten

volume 140

waarde

VI. Chemische producten

130 120 110 100 90 80 70



VII. Kunststof, rubber

X. Houtpulp, papier en karton

150 140

volume 115

waarde

110

130

105

120 100

110 100

95

90

90



volume

waarde

volume

waarde

19

XI. Textiel

120 110 100 90 80 70 60

05 05 l/05 t/05 /06 r/06 l/06 t/06 /07 r/07 l/07 t/07 /08 r/08 l/08 t/08 /09 r/09 n n/ r/ n n n ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap

volume

130

110 100 90 80 70

volume 120

waarde XVI. Machines, toestellen en elektrotechnisch materieel

120


20


waarde

XV. Onedele metalen

170 165 160 155 150 145 140 135 130 125 120 115 110 105 100 95

XIV. Echte en gekweekte parels

130 125 120 115 110 105 100 95 90 85 80


waarde

XVII. Vervoermaterieel

volume 160

waarde

XVIII. Optische instrumenten, apparaten en toestellen

110

150

100

140

90

130

80

120

70

110

60

100

50

90

40

80



volume

waarde


Naast de evolutie van de Belgische buitenlandse handel werd tevens de beoordeling van de buitenlandse orderpositie van de verwerkende nijverheid bekeken. Maandelijks contacteert de NBB in het kader van haar conjunctuurenquêtes een panel van ongeveer 6.000 bedrijfsleiders. De vragen van kwalitatieve aard hebben voornamelijk betrekking op de beoordeling van de huidige situatie en de verwachtingen voor de komende drie maanden en handelen over de productie, de orderportefeuille, de tewerkstelling en de prijzen. De gewogen individuele antwoorden worden verwerkt tot indicatoren, die op hun beurt leiden tot de synthetische conjunctuurbarometer van de Nationale Bank11. De beoordeling van de buitenlandse orderpositie verslechterde sinds maart 2008 (grafiek 4). Deze negatieve tendens kende vanaf september 2008 een enorme versnelling. Pas in mei 2009 begon de beoordeling van de buitenlandse orderpositie aan een heropleving. De totale Belgische export verloopt in grote mate gelijkaardig.

11

http://www.nbb.be


Grafiek 4: Beoordeling van de buitenlandse orderpositie van de gezamenlijke verwerkende nijverheid versus de totale Belgische uitvoer (in waarde) 30

30%

20

20%

10

10%

0

0%

-10

-10%

-20

-20%

-30

-30%

-40

-40%

-50

-50%

-60

-60%

Belgische export

Buitenlandse orderpositie

(procentuele wijziging t.o.v. de overeenstemmende periode van het voorgaande jaar)

-70 -70% jan/06apr/06 jul/06 okt/06 jan/07apr/07 jul/07 okt/07 jan/08apr/08 jul/08 okt/08 jan/09apr/09 jul/09 Beoordeling van de buitenlandse orderpositie

Totale Belgische export

Bron: Berekeningen FOD Economie op basis van gegevens NBB (Beoordeling van de buitenlandse orderpositie) & Comext (Belgische uitvoer).

III.3 SELECTIE VAN DE AFDELINGEN OP BASIS VAN HET WAARDEVERLOOP In de periode januari 2006 – september 2008 steeg de waarde van de totale Belgische uitvoer met 21,37 %. Het tegenovergestelde doet zich voor in de periode september 2008 – april 2009: de totale uitvoer daalde in deze periode met bijna 10 %.

21

Tabel 6: Selectie van de afdelingen op basis van hun waardeverloop (a) (in %) Totaal Afdeling I: Levende dieren Afdeling II: Plantenrijk Afdeling III: Vetten en oliën Afdeling IV: Voedselindustrie, dranken, tabak Afdeling V: Minerale producten Afdeling VI: Chemische producten Afdeling VII: Kunststof, rubber Afdeling VIII: Huiden, vellen, leder Afdeling IX: Hout, kurk, vlechtwerk Afdeling X: Houtpulp, papier en karton Afdeling XI: Textiel Afdeling XII: Schoeisel, hoofddeksels, paraplu's, … Afdeling XIII: Werken van steen, gips, … Afdeling XIV: Echte en gekweekte parels Afdeling XV: Onedele metalen Afdeling XVI: Machines, toestellen en elektrotechnisch materieel Afdeling XVII: Vervoermaterieel Afdeling XVIII: Optische instrumenten, apparaten en toestellen Afdeling XIX: Wapens en munitie Afdeling XX: Diverse goederen en producten Afdeling XXI: Kunstvoorwerpen

22

Jan. 2006 - sept. 2008 21,4 17,6 30,1 63,3 22,5 54,2 15,0 22,7 13,5 11,7 11,2 7,9 17,9 19,5 4,2 45,0 16,5 10,3 31,7 26,9 10,3 129,9

Sept. 2008 - april 2009 -9,5 -2,2 0,3 4,2 -0,1 -18,0 -1,0 -13,5 -2,8 -16,4 -6,1 -6,2 1,3 -10,0 -28,0 -16,6 -7,8 -16,8 4,1 55,1 -2,1 -5,3

(a) De selectie van de afdelingen op basis van het aandeel binnen de totale Belgische uitvoer (zie tabel 5) wordt gecombineerd met de selectie op basis van het waardeverloop (deze tabel). Deze tabel geeft een samenvatting van beide selectiecriteria: de geel gekleurde afdelingen zijn degene die weerhouden worden omdat hun aandeel minstens 2 % bedraagt in de totale Belgische export; de groene cellen duiden op een prestatie die minstens 7 procentpunt beter of slechter is dan de totale Belgische export. Bron: Berekeningen FOD Economie op basis van gegevens Comext.

In vergelijking met de totale uitvoer deden de afdelingen II plantenrijk, III vetten en oliën, V minerale producten, XIV echte en gekweekte parels, XV onedele metalen, XVII vervoermaterieel, XVIII optische instrumenten, apparaten en toestellen en XX diverse goederen en producten het minstens 7 procentpunt beter of slechter in zowel de periode januari 2006 – september 2008 als de periode september 2008 – april 2009. Op basis van hun gewicht in de totale Belgische uitvoer worden zes afdelingen weerhouden: II plantenrijk, V minerale producten, XIV echte en gekweekte parels, XV onedele metalen, XVII vervoermaterieel en XVIII optische instrumenten, apparaten en toestellen. De afdelingen III vetten en oliën en XX diverse goederen en producten worden niet weerhouden voor verdere analyse omwille van hun beperkte aandeel in de totale uitvoer. Ook de afdeling XIV echte en gekweekte parels wordt niet aan een diepere analyse onderworpen, omdat de volumecurve een grillig patroon vertoont, terwijl de waardecurve een vloeiende evolutie weergeeft. Deze resultaten kunnen dus mogelijk minder betrouwbaar zijn en worden daarom buiten beschouwing gelaten.


Grafiek 5: Belgisch uitvoerverloop van afdeling XIV echte en gekweekte parels (index: januari 2005 = 100)

280 250 220 190 160 130 100

volume

09 ap r/0 9

ja n/

08 ap r/0 8 ju l/0 8 ok t/0 8

ja n/

ju l/0 7 ok t/ 0 7

/0 7

07

ap r

ja n/

06 ap r/0 6 ju l/0 6 ok t/ 0 6

ja n/

ja n/

05 ap r/0 5 ju l/0 5 ok t/ 0 5

70

waarde


De afdelingen V minerale producten en XV onedele metalen kregen het sinds het uitbreken van de economische crisis zwaar te verduren: waar zij vóór september 2008 een groeipercentage optekenden dat uitgesproken hoger lag dan de groei van de totale uitvoer, kennen zij sindsdien een sterkere daling in vergelijking met de totale export. Deze terugval kan met grote waarschijnlijkheid toegeschreven worden aan de economische crisis. De afdelingen II plantenrijk en XVIII optische instrumenten, apparaten en toestellen presteerden zowel in de periode januari 2006 – september 2008 als in de periode september 2008 – april 2009 beter dan het totaal van de Belgische export. Desalniettemin is de impact van de crisis ook in deze afdelingen te voelen: de uitvoer stijgt nog steeds, zij het dan in een veel beperktere mate dan vóór het uitbreken van de crisis. Bij de afdeling XVII vervoermaterieel treedt het omgekeerde fenomeen op: zowel voor september 2008 als erna lag het groeipercentage voor deze afdeling onder dat voor de totale Belgische uitvoer. Vóór september 2008 was dit cijfer nog positief, nadien valt het cijfer sterker terug dan dat van de totale export. Deze terugval is eveneens mogelijk te wijten aan de economische crisis. Het gaat in dit geval echter eerder om een structureel probleem dan louter de negatieve impact van de crisis.

III.4 WERELDMARKTPRIJZEN In deze paragraaf wordt onderzocht of een uitgesproken waardeverloop van de geselecteerde afdelingen te wijten is aan een verandering in de uitgevoerde hoeveelheid of eerder aan een prijseffect.

23

III.4.1 Verloop van de Belgische uitvoer De hoofdstukken binnen de vijf geselecteerde afdelingen die qua waardeverloop in het oog springen (de uitvoer in waarde verdubbelt op zijn minst), zijn: 9 koffie, thee, maté en specerijen, 10 granen, 26 ertsen, slakken en assen, 27 minerale brandstoffen; bitumineuze stoffen; minerale was, 74 koper, 79 zink en 89 scheepvaart. Het onregelmatige verloop van hoofdstuk 89 scheepvaart is eenvoudig te verklaren: tussen de bestelling en de levering van een schip verloopt een lange periode en de oplevering ervan gebeurt in zijn geheel. Grafiek 6: Belgisch uitvoerverloop in waarde en volume (100 kg) (index: januari 2005 = 100) 300

Afdeling II. Plantenrijk (waarde)

200

200

150

150

100

100

50

50

0


24

250

250

6 - Levende planten en bloementeelt 8 - Fruit; schillen 10 - Granen 12 - Oliehoudende zaden en vruchten 14 - Stoffen voor het vlechten

240

Afdeling II. Plantenrijk (volume)

7 - Groenten, planten, wortels en knollen 9 - Koffie, thee, maté en specerijen 11 - Producten van de meelindustrie 13 - Gommen, harsen, plantenextracten

Afdeling V. Minerale producten (waarde)

220

05 05 l/05 t/05 /06 r/06 l/06 t/06 /07 r/07 l/07 t/07 /08 r/08 l/08 t/08 /09 r/09 n/ r/ n n n n ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap 6 - Levende planten en bloementeelt 8 - Fruit; schillen 10 - Granen 12 - Oliehoudende zaden en vruchten 14 - Stoffen voor het vlechten

120

7 - Groenten, planten, wortels en knollen 9 - Koffie, thee, maté en specerijen 11 - Producten van de meelindustrie 13 - Gommen, harsen, plantenextracten

Afdeling V. Minerale producten (volume)

110

200 180

100

160

90

140

80

120 100

70

80

60



25 - Zout; zwavel; aarde en steen; gips, kalk en cement 26 - Ertsen, slakken en assen 27 - Minerale brandstoffen; bitumineuze stoffen; minerale was

600

25 - Zout; zwavel; aarde en steen; gips, kalk en cement 26 - Ertsen, slakken en assen 27 - Minerale brandstoffen; bitumineuze stoffen; minerale was

Afdeling XV. Onedele metalen (waarde)

Afdeling XV. Onedele metalen (volume) 220

500

190

400

160

300

130

200 100

100

0

70

05 05 l/05 t/05 /06 r/06 l/06 t/06 /07 r/07 l/07 t/07 /08 r/08 l/08 t/08 /09 r/09 n/ r/ n n n n ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap 72 - Gietijzer, ijzer en staal 74 - Koper 76 - Aluminium 79 - Zink 81 - Andere onedele metalen; cermets 83 - Allerlei werken van onedele metalen

73 - Werken van gietijzer, ijzer en staal 75 - Nikkel 78 - Lood 80 - Tin 82 - Gereedschap van onedel metaal

05 05 l/05 t/05 /06 r/06 l/06 t/06 /07 r/07 l/07 t/07 /08 r/08 l/08 t/08 /09 r/09 n/ r/ n n n n ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap 72 - Gietijzer, ijzer en staal 74 - Koper 76 - Aluminium 79 - Zink 81 - Andere onedele metalen; cermets 83 - Allerlei werken van onedele metalen

73 - Werken van gietijzer, ijzer en staal 75 - Nikkel 78 - Lood 80 - Tin 82 - Gereedschap van onedel metaal


1.000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0

Afdeling XVII. Vervoermaterieel (waarde)

2.500 2.000 1.500 1.000 500 0

05 05 05 05 06 06 06 06 07 07 07 07 08 08 08 08 09 09 n/ r/ l/ t/ n/ r/ l/ t/ n/ r/ l/ t/ n/ r/ l/ t/ n/ r/ ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap 86 - Materieel voor spoor- en tramwegen 88 - Luchtvaart en ruimtevaart

180 170 160 150 140 130 120 110 100 90 80

Afdeling XVII. Vervoermaterieel (volume)

3.000

05 05 05 05 06 06 06 06 07 07 07 07 08 08 08 08 09 09 n/ r/ l/ t/ n/ r/ l/ t/ n/ r/ l/ t/ n/ r/ l/ t/ n/ r/ ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap 86 - Materieel voor spoor- en tramwegen 88 - Luchtvaart en ruimtevaart

87 - Voertuigen voor vervoer over land 89 - Scheepvaart

Afdeling XVIII. Optische instrumenten, apparaten en toestellen (waarde)

05 05 l/05 t/05 /06 r/06 l/06 t/06 /07 r/07 l/07 t/07 /08 r/08 l/08 t/08 /09 r/09 n/ r/ n n n n ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap 90 - Optische instrumenten, apparaten en toestellen 91 - Uurwerken 92 - Muziekinstrumenten

120

87 - Voertuigen voor vervoer over land 89 - Scheepvaart

Afdeling XVIII. Optische instrumenten, apparaten en toestellen (volume)

100 80 60 40 20 0 05 05 l/05 t/05 /06 r/06 l/06 t/06 /07 r/07 l/07 t/07 /08 r/08 l/08 t/08 /09 r/09 n/ r/ n n n n ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap 90 - Optische instrumenten, apparaten en toestellen 91 - Uurwerken 92 - Muziekinstrumenten


III.4.2 Verloop van de grondstoffenprijzen Om te weten te komen of een stijging in waarde niet enkel te wijten is aan een stijging van de wereldmarktprijzen voor grondstoffen, wordt het verloop van de grondstoffenprijzen onderzocht. Als voorbeeld worden hier de hoofdstukken 9 koffie, thee, maté en specerijen en 10 granen bestudeerd. a) Hoofdstuk 9 - koffie, thee, maté en specerijen Het hoofdstuk “koffie, thee, maté en specerijen” bestaat hoofdzakelijk uit koffie (86,1 %). Daarna volgen thee, specerijen en maté met respectievelijk 8,6 %, 5,2 % en 0,1 %. Er wordt voor geopteerd om enkel de grondstoffenprijzen van koffie te bestuderen12.

12

De wereldmarktprijs voor koffie werd berekend op basis van het rekenkundige gemiddelde van de categorieën “Coffee, Other Milds, El Salvador and Guatemala, ex-dock New York” en “Coffee, Robusta, Uganda and Côte d’Ivoire, ex-dock New York”, gegevens beschikbaar bij het IMF. (http://www.imf.org/external/np/res/commod/index.asp).

25

Grafiek 7: Wereldmarktprijs koffie (index: januari 2005 = 100) 220

200

180

160

140

120

/0 8 ok t/0 8 ja n/ 09 ap r/0 9

ju l

ja n/ 08 ap r/0 8

ju l/0 7 ok t/0 7

ja n/ 07 ap r/0 7

ju l/0 6 ok t/0 6

ja n/ 06 ap r/0 6

ju l/0 5 ok t/0 5

100 ja n/ 05 ap r/0 5

26

Bron: Berekeningen FOD Economie op basis van gegevens IMF (Primary Commodity Prices).

Sinds april 2008 is de wereldmarktprijs voor koffie toegenomen. De stijging in waarde van de Belgische koffie-uitvoer is dus enerzijds te wijten aan een stijging in het uitgevoerde volume (zie grafiek 6), maar ook het prijseffect speelt een belangrijke rol. Anderzijds daalt de koffieprijs sinds november 2008, terwijl de Belgische koffie-export pas later de daling inzet, zowel in waarde als in volume. Het prijseffect heeft dan minder impact. b) Hoofdstuk 10 - granen De wereldmarktprijs voor graan stijgt sinds het voorjaar van 2006, maar vanaf november 2007 wordt de toename exponentieel. Zoals voor koffie is de toegenomen waarde van de Belgische graanuitvoer dus niet enkel toe te schrijven aan een toename van het uitgevoerde volume (zie grafiek 6), maar ook aan een prijseffect. Vanaf november 2008 daalt de graanprijs, net zoals de Belgische graanuitvoer (zowel in waarde als volume). De rol van het prijseffect is dan niet meer doorslaggevend.


Grafiek 8: Wereldmarktprijs graan (index: januari 2005 = 100)

240 220 200 180 160 140 120 100

ok t/0 8 ja n/ 09 ap r/0 9

/0 8 ju l

ja n/ 08 ap r/0 8

ju l/0 7 ok t/0 7

ja n/ 07 ap r/0 7

ju l/0 6 ok t/0 6

ja n/ 06 ap r/0 6

ju l/0 5 ok t/0 5

ja n/ 05 ap r/0 5

80

Bron: Berekeningen FOD Economie op basis van gegevens NBB (Prijsindexcijfers van de grondstoffen).

27

IV. SELECTIE VAN DE “HOOFDSTUKKEN” Dezelfde methodologie als in hoofdstuk III wordt in dit deel van de studie toegepast: voor de weerhouden afdelingen worden eerst de hoofdstukken op basis van hun gewicht binnen de afdeling onderzocht, waarna hun waardeverloop onder de loep wordt genomen.

IV.1 AANDEEL VAN DE “HOOFDSTUKKEN” IN DE WEERHOUDEN AFDELINGEN In totaal maken 30 hoofdstukken deel uit van de vijf weerhouden afdelingen. Na selectie op basis van de 2 %-norm blijven nog 20 hoofdstukken over voor verdere analyse. Tabel 7: Selectie van de “hoofdstukken” op basis van hun aandeel (>2 %) in de totale waarde van de afdeling (in %)

28

Afdeling II Plantenrijk

Afdeling V Minerale producten

Afdeling XV Onedele metalen

Afdeling XVII Vervoermaterieel Afdeling XVIII Optische instrumenten, apparaten en toestellen

Hoofdstuk 6 - Levende planten en bloementeelt Hoofdstuk 7 - Groenten, planten, wortels en knollen Hoofdstuk 8 - Fruit, schillen Hoofdstuk 9 - Koffie, thee, maté en specerijen Hoofdstuk 10 - Granen Hoofdstuk 11 - Producten van de meelindustrie Hoofdstuk 12 - Oliehoudende zaden en vruchten Hoofdstuk 13 - Gommen, harsen, plantenextracten Hoofdstuk 14 - Stoffen voor het vlechten Hoofdstuk 25 - Zout; zwavel; aarde, steen; gips, kalk, cement Hoofdstuk 26 - Ertsen, slakken en assen Hoofdstuk 27 - Minerale brandstoffen; bitumineuze stoffen; minerale was Hoofdstuk 72 - Gietijzer, ijzer en staal Hoofdstuk 73 - Werken van gietijzer, ijzer en staal Hoofdstuk 74 - Koper Hoofdstuk 75 - Nikkel Hoofdstuk 76 - Aluminium Hoofdstuk 78 - Lood Hoofdstuk 79 - Zink Hoofdstuk 80 - Tin Hoofdstuk 81 - Andere onedele metalen; cermets Hoofdstuk 82 – Gereedschap van onedel metaal Hoofdstuk 83 - Allerlei werken van onedele metalen Hoofdstuk 86 - Materieel voor spoor- en tramwegen Hoofdstuk 87 - Voertuigen voor vervoer over land Hoofdstuk 88 - Luchtvaart en ruimtevaart Hoofdstuk 89 - Scheepvaart Hoofdstuk 90 - Optische instrumenten, apparaten en toestellen Hoofdstuk 91 - Uurwerken Hoofdstuk 92 - Muziekinstrumenten


2005

2006

2007

2008

8,4 24,6 39,1 7,1 5,1 10,8 4,2 0,7 0,1

8,0 25,6 36,8 7,5 5,6 11,1 4,7 0,6 0,1

7,5 24,8 34,9 6,8 7,1 12,9 5,2 0,7 0,1

6,7 22,0 31,9 10,7 8,7 13,3 5,7 0,8 0,1

Gemiddelde 2006-2008 7,4 24,1 34,5 8,3 7,1 12,5 5,2 0,7 0,1

4,5

3,9

4,4

3,7

4,0

4,2

4,9

5,1

3,1

4,4

91,3

91,2

90,5

93,2

91,6

56,2 14,8 7,3 1,1 10,2 0,8 2,6 0,2 1,3 3,9 1,5 0,6 96,6 1,5 1,3

53,6 14,0 10,0 1,4 9,9 0,6 4,4 0,2 1,1 3,6 1,3 0,4 97,7 1,6 0,3

55,5 13,5 8,7 1,8 8,9 0,8 4,4 0,3 1,3 3,6 1,2 0,5 96,8 2,0 0,7

57,6 15,1 8,8 1,1 8,2 0,6 1,9 0,4 1,3 3,8 1,2 0,5 95,2 2,4 1,9

55,6 14,2 9,2 1,4 9,0 0,7 3,6 0,3 1,2 3,7 1,3 0,5 96,6 2,0 1,0

94,6

94,2

93,9

94,7

94,3

1,8 3,6

1,5 4,3

1,7 4,4

1,4 3,9

1,6 4,2


IV.2 SELECTIE VAN DE “HOOFDSTUKKEN” OP BASIS VAN HET WAARDEVERLOOP In vergelijking met de respectievelijke afdelingen waartoe de hoofdstukken behoren, presteren de volgende 14 hoofdstukken 7 procentpunt beter of slechter (groen gekleurd in tabel 8) dan de afdeling in haar geheel in zowel de periode januari 2006 – september 2008 als de periode september 2008 – april 2009: 10 granen, 11 producten van de meelindustrie, 12 oliehoudende zaden en vruchten, 14 stoffen voor het vlechten, 25 zout; zwavel; aarde en steen; gips, kalk en cement, 26 ertsen, slakken en assen, 74 koper, 75 nikkel, 78 lood, 79 zink, 82 gereedschap van onedel metaal, 83 allerlei werken van onedele metalen, 88 luchtvaart en ruimtevaart en 89 scheepvaart. Tabel 8: Selectie van de “hoofdstukken” op basis van hun waardeverloop (in %)





Totaal Hoofdstuk 6 - Levende planten en bloementeelt Hoofdstuk 7 - Groenten, planten, wortels en knollen Hoofdstuk 8 - Fruit, schillen Hoofdstuk 9 - Koffie, thee, maté en specerijen Hoofdstuk 10 - Granen Hoofdstuk 11 - Producten van de meelindustrie Hoofdstuk 12 - Oliehoudende zaden en vruchten Hoofdstuk 13 - Gommen, harsen, plantenextracten Hoofdstuk 14 - Stoffen voor het vlechten Totaal Hoofdstuk 25 - Zout; zwavel; aarde, steen; gips, kalk, cement Hoofdstuk 26 - Ertsen, slakken en assen Hoofdstuk 27 - Minerale brandstoffen; bitumineuze stoffen; minerale was Totaal Hoofdstuk 72 - Gietijzer, ijzer en staal Hoofdstuk 73 - Werken van gietijzer, ijzer en staal Hoofdstuk 74 - Koper Hoofdstuk 75 - Nikkel Hoofdstuk 76 - Aluminium Hoofdstuk 78 - Lood Hoofdstuk 79 - Zink Hoofdstuk 80 - Tin Hoofdstuk 81 - Andere onedele metalen; cermets Hoofdstuk 82 – Gereedschap van onedel metaal Hoofdstuk 83 - Allerlei werken van onedele metalen Totaal Hoofdstuk 86 - Materieel voor spoor- en tramwegen Hoofdstuk 87 - Voertuigen voor vervoer over land Hoofdstuk 88 - Luchtvaart en ruimtevaart Hoofdstuk 89 - Scheepvaart Totaal Hoofdstuk 90 - Optische instrumenten, apparaten en toestellen Hoofdstuk 91 - Uurwerken Hoofdstuk 92 - Muziekinstrumenten


Jan. 2006 sept. 2008 30,1 4,8 16,7 8,3 81,5 133,8 63,3 59,4 34,3 57,9 54,2 28,2 23,5 56,8 45,0 49,0 39,1 75,5 66,6 18,9 24,5 31,3 128,6 41,9 35,6 13,7 10,3 10,2 9,1 53,5 51,3 31,7 31,8 9,4 41,2

Sept. 2008 april 2009 0,3 5,7 2,7 1,5 5,7 -21,1 -8,4 10,2 11,6 -6,7 -18,0 -9,4 -34,9 -17,3 -16,6 -17,8 -2,8 -23,9 -33,5 -19,5 -28,7 -43,6 -10,1 -19,4 -5,6 -4,6 -16,8 14,9 -18,5 33,6 7,7 4,1 4,5 1,3 2,3

De combinatie van beide selecties - op basis van het aandeel en het waardeverloop - leidt ertoe dat er negen hoofdstukken worden weerhouden: 10 granen, 11 producten van de meelindustrie, 12 oliehoudende zaden en vruchten, 25 zout; zwavel; aarde, steen; gips, kalk, cement, 26 ertsen, slakken en assen, 74 koper, 79 zink, 82 gereedschap van onedel metaal en 88 luchtvaart en ruimtevaart. De hoofdstukken 14 stoffen voor het vlechten, 75 nikkel, 78 lood, 83 allerlei werken van onedele metalen en 89 scheepvaart worden niet weerhouden voor een verdere analyse omwille van hun beperkte aandeel binnen hun afdeling.

29

IV.3 SELECTIE IN DE BUURLANDEN Dezelfde selectiemethode wordt toegepast om de export van drie buurlanden van België te analyseren, namelijk Duitsland, Frankrijk en Nederland. Het onderzoek richt zich op de gezamenlijke uitvoer van die buurlanden. Tabel 9: Selectie van de afdelingen op basis van hun aandeel (>2 %) in de totale waarde van de uitvoer van drie buurlanden (in %) 2005

30

Afdeling I: Levende dieren Afdeling II: Plantenrijk Afdeling III: Vetten en oliën Afdeling IV: Voedselindustrie, dranken, tabak Afdeling V: Minerale producten Afdeling VI: Chemische producten Afdeling VII: Kunststof, rubber Afdeling VIII: Huiden, vellen, leder Afdeling IX: Hout, kurk, vlechtwerk Afdeling X: Houtpulp, papier en karton Afdeling XI: Textiel Afdeling XII: Schoeisel, hoofddeksels, paraplu's, … Afdeling XIII: Werken van steen, gips, … Afdeling XIV: Echte en gekweekte parels Afdeling XV: Onedele metalen Afdeling XVI: Machines, toestellen en elektrotechnisch materieel Afdeling XVII: Vervoermaterieel Afdeling XVIII: Optische instrumenten, apparaten en toestellen Afdeling XIX: Wapens en munitie Afdeling XX: Diverse goederen en producten Afdeling XXI: Kunstvoorwerpen

2,4 2,1 0,3 4,0 5,1 11,9 5,5 0,4 0,6 2,4 2,9 0,4 1,0 0,5 7,9 27,8 17,9 4,3 0,0 1,6 0,9

2006


2,2 2,0 0,3 4,0 5,9 12,1 5,5 0,4 0,6 2,3 2,8 0,4 1,0 0,6 9,0 27,2 16,9 4,3 0,0 1,7 0,8

2007 2,3 2,1 0,3 4,1 5,6 12,2 5,5 0,4 0,7 2,3 2,7 0,4 1,0 0,6 9,4 27,5 16,6 3,8 0,0 1,7 0,9

2008 2,4 2,3 0,4 4,1 7,0 13,0 5,3 0,4 0,6 2,2 2,6 0,4 1,0 0,7 9,0 26,5 15,9 3,7 0,0 1,9 0,8

Gemiddelde 2006-2008 2,3 2,2 0,3 4,0 6,1 12,4 5,4 0,4 0,6 2,3 2,7 0,4 1,0 0,6 9,1 27,0 16,5 3,9 0,0 1,8 0,8

In totaal dragen 12 afdelingen elk afzonderlijk voor minstens 2 % bij tot de totale export (in waarde) van Duitsland, Frankrijk en Nederland. Deze afdelingen zijn: I levende dieren, II plantenrijk, IV voedselindustrie, dranken, tabak, V minerale producten, VI chemische producten, VII kunststof, rubber, X houtpulp, papier en karton, XI textiel, XV onedele metalen, XVI machines, toestellen en elektrotechnisch materieel, XVII vervoermaterieel en XVIII optische instrumenten, apparaten en toestellen. Deze selectie komt overeen met de weerhouden afdelingen voor België, op afdeling XIV echte en gekweekte parels na. Tabel 10: Selectie van de afdelingen van drie buurlanden op basis van hun waardeverloop (in %) Totaal Afdeling I: Levende dieren Afdeling II: Plantenrijk Afdeling III: Vetten en oliën Afdeling IV: Voedselindustrie, dranken, tabak Afdeling V: Minerale producten Afdeling VI: Chemische producten Afdeling VII: Kunststof, rubber Afdeling VIII: Huiden, vellen, leder Afdeling IX: Hout, kurk, vlechtwerk Afdeling X: Houtpulp, papier en karton Afdeling XI: Textiel Afdeling XII: Schoeisel, hoofddeksels, paraplu's, … Afdeling XIII: Werken, van steen, gips, … Afdeling XIV: Echte en gekweekte parels Afdeling XV: Onedele metalen

Jan. 2006 - sept. 2008 24,7 22,6 32,3 89,9 24,7 62,4 33,5 22,4 15,5 22,1 11,8 11,9 14,8 20,3 78,1 44,5

Sept. 2008 - april 2009 -9,1 -1,7 -0,6 -3,5 -2,5 -11,4 -2,9 -12,8 -3,0 -13,1 -7,1 -5,8 0,3 -8,1 -7,8 -15,7


Afdeling XVI: Machines, toestellen en elektrotechnisch materieel Afdeling XVII: Vervoermaterieel Afdeling XVIII: Optische instrumenten, apparaten en toestellen Afdeling XIX: Wapens en munitie Afdeling XX: Diverse goederen en producten Afdeling XXI: Kunstvoorwerpen

Jan. 2006 - sept. 2008 19,8 12,4 6,8 4,6 38,6 11,2


Sept. 2008 - april 2009 -9,3 -14,9 -3,9 -6,7 -1,6 -2,8

In vergelijking met de totale uitvoer van Duitsland, Frankrijk en Nederland presteerden drie afdelingen minstens 7 procentpunt beter of slechter in zowel de periode januari 2006 – september 2008 als de periode september 2008 – april 2009, namelijk II plantenrijk, XII schoeisel, hoofddeksels, paraplu’s, enz. en XX diverse goederen en producten. In combinatie met het aandeel binnen de totale export wordt slechts één afdeling weerhouden, namelijk II plantenrijk. Tabel 11: Selectie van de “hoofdstukken” van drie buurlanden op basis van hun aandeel (>2 %) in de totale waarde van de afdeling (in %) Afdeling II: Plantenrijk

2005

Hoofdstuk 6 - Levende planten en bloementeelt Hoofdstuk 7 - Groenten, planten, wortels en knollen Hoofdstuk 8 - Fruit; schillen Hoofdstuk 9 - Koffie, thee, maté en specerijen Hoofdstuk 10 - Granen Hoofdstuk 11 - Producten van de meelindustrie Hoofdstuk 12 - Oliehoudende zaden en vruchten Hoofdstuk 13 - Gommen, harsen, plantenextracten Hoofdstuk 14 - Stoffen voor het vlechten

25,0 19,6 15,6 5,0 17,7 5,7 9,0 2,2 0,1


2006

2007

2008

24,5 20,7 15,6 5,4 16,7 5,8 9,1 2,0 0,1

22,4 20,5 15,6 5,5 18,5 6,0 9,5 2,0 0,2

20,2 18,1 14,8 5,4 22,8 6,1 10,5 1,9 0,2

Gemiddelde 2006-2008 22,4 19,8 15,3 5,4 19,3 6,0 9,7 2,0 0,2

Van de negen hoofdstukken in de afdeling II plantenrijk wordt slechts één hoofdstuk niet weerhouden op basis van zijn aandeel, namelijk hoofdstuk 14 stoffen voor het vlechten. De andere hoofdstukken hebben een gewicht van meer dan 2 % binnen de afdeling. Tabel 12: Selectie van de “hoofdstukken” van drie buurlanden op basis van hun waardeverloop (in %) Afdeling II: Plantenrijk Totaal Hoofdstuk 6 - Levende planten en bloementeelt Hoofdstuk 7 - Groenten, planten, wortels en knollen Hoofdstuk 8 - Fruit; schillen Hoofdstuk 9 - Koffie, thee, maté en specerijen Hoofdstuk 10 - Granen Hoofdstuk 11 - Producten van de meelindustrie Hoofdstuk 12 - Oliehoudende zaden en vruchten Hoofdstuk 13 - Gommen, harsen, plantenextracten Hoofdstuk 14 - Stoffen voor het vlechten

Jan. 2006 - sept. 2008 32,3 9,7 25,7 29,7 39,3 57,9 42,0 55,1 19,6 89,1


Sept. 2008 - april 2009 -0,6 -2,6 -1,5 -5,0 4,1 5,5 -1,7 -2,5 -2,4 -8,5

Enkel hoofdstuk 14 stoffen voor het vlechten presteert zowel in de periode januari 2006 – september 2008 als in de periode september 2008 – april 2009 7 procentpunt beter of slechter dan de totale afdeling. Dit hoofdstuk werd echter niet weerhouden op basis van het gewicht binnen de afdeling. Bijgevolg leidt de analyse voor de drie geselecteerde buurlanden van België ertoe dat er geen enkel hoofdstuk weerhouden wordt voor verdere analyse. Dit is een goed resultaat, aangezien in deze studie enkel de sectoren (op dit niveau van de studie nog afdelingen en hoofdstukken) weerhouden worden waarvoor België uitvoerprestaties vertoont die verschillend zijn van de uitvoerprestaties van Duitsland, Frankrijk en Nederland. De selectiecriteria blijken dus goed gekozen te zijn.

31

IV.4 VERGELIJKING MET DE BUURLANDEN Wanneer de evolutie (in waarde) van de Belgische export vergeleken wordt met de totale export van Duitsland, Frankrijk en Nederland voor de geselecteerde afdelingen en hoofdstukken (voor België), dan blijkt België voor afdeling XVIII optische instrumenten, apparaten en toestellen zowel in de periode vóór september 2008 als na september 2008 minstens 7 procentpunt beter te presteren dan die buurlanden tezamen, alhoewel de Belgische uitvoer van deze afdeling ook onder de crisis te lijden had. Hetzelfde geldt voor hoofdstuk 88 luchtvaart en ruimtevaart. Van de afdeling II plantenrijk presteert België in de periode januari 2006 - september 2008 minstens 7 procentpunt beter voor de hoofdstukken 10 granen en 11 producten van de meelindustrie. De Belgische graanuitvoer voelde de invloed van de crisis echter sterk: na september 2008 daalde de Belgische graanuitvoer, terwijl die in de buurlanden toenam. De Belgische uitvoer van hoofdstuk 12 oliehoudende zaden en vruchten wordt eveneens in neerwaartse zin beïnvloed door de crisis, maar in mindere mate dan in de drie omringende landen. Tabel 13: Vergelijking van België met buurlanden Duitsland, Nederland en Frankrijk op basis van het waardeverloop (a) (in %)

32

II - Plantenrijk 10 - Granen 11 - Producten van de meelindustrie 12 - Oliehoudende zaden en vruchten V - Minerale producten 25 - Zout; zwavel; aarde, steen; gips, kalk, cement 26 - Ertsen, slakken en assen XV - Onedele metalen 74 - Koper 79 - Zink 82 - Gereedschap van onedel metaal XVII - Vervoermaterieel 88 - Luchtvaart en ruimtevaart XVIII - Optische instrumenten, apparaten en toestellen

Jan. 2006 sept. 2008 30,1 133,8 63,3 59,4 54,2

België Sept. 2008 - Jan. 2006 april 2009 april 2009 0,3 30,5 -21,1 84,5 -8,4 49,6 10,2 75,7 -18,0 26,4

Jan. 2006 sept. 2008 32,3 57,9 42,0 55,1 62,4

3 buurlanden Sept. 2008 - Jan. 2006 april 2009 april 2009 -0,6 31,5 5,5 66,7 -1,7 39,6 -2,5 51,3 -11,4 43,9

28,2

-9,4

16,2

29,3

-6,1

21,4

23,5 45,0 75,5 31,3 35,6 10,3 53,5

-34,9 -16,6 -23,9 -43,6 -5,6 -16,8 33,6

-19,6 21,0 33,5 -25,9 28,1 -8,2 105,1

44,0 44,5 73,7 39,4 27,7 12,4 -6,2

-5,8 -15,7 -26,8 -30,4 -9,2 -14,9 7,5

35,6 21,8 27,1 -3,0 16,0 -4,3 0,8

31,7

4,1

37,2

6,8

-3,9

2,7

(a) Selectiecriterium: België presteert minstens 7 procentpunt beter (groen) of slechter (roze) dan de buurlanden Duitsland, Frankrijk en Nederland. Bron: Berekeningen FOD Economie op basis van gegevens Comext.

België presteert voor afdeling V minerale producten minder goed dan Duitsland, Frankrijk en Nederland, zowel voor als na september 2008. Dit is voornamelijk te wijten aan hoofdstuk 26 ertsen, slakken en assen, waarvoor België minder presteert in de periode voor september 2008, en nadien een grotere terugval kent dan de drie buurlanden tezamen. Analoge conclusies kunnen worden getrokken voor hoofdstuk 79 zink binnen de afdeling XV onedele metalen. Voor hoofdstuk 82 gereedschap van onedel metaal behaalt België anderzijds een betere score dan de omringende landen. Daarom beperkt de rest van deze studie zich tot de hoofdstukken 26 ertsen, slakken en assen en 79 zink, aangezien deze hoofdstukken enerzijds weerhouden werden via de Belgische selectie en België anderzijds voor deze hoofdstukken zwakker presteert dan de buurlanden Duitsland, Frankrijk en Nederland, zowel vóór het uitbreken van de crisis (september 2008) als erna.


IV.5 AFZETMARKT Mogelijk is de zwakkere positie van België in vergelijking met de buurlanden te wijten aan de afzetmarkten. De markten waarnaar België voornamelijk uitvoert, kunnen immers zwaar te lijden hebben onder de economische crisis, en zo een rol spelen in de Belgische export.

IV.5.1 Ertsen, slakken en assen De afzetmarkt voor ertsen, slakken en assen bevindt zich vooral binnen Europa. In 2009 voerde België ongeveer 85 % uit naar EU-bestemmingen, terwijl slechts 15 % van de uitvoer naar extra-EU landen ging. Grafiek 9: Afzetmarkt voor hoofdstuk 26 ertsen, slakken en assen (a) 100% 90% 80% 70% 60%

33

50% 40% 30% 20% 10%

2000

2001

2002

2003

2004 Intra-EU

2005

2006

2007

2008

EU27

EU25

EU15

EU27

EU25

EU15

EU27

EU25

EU15

EU27

EU25

EU15

EU27

EU25

EU15

EU27

EU25

EU15

EU27

EU25

EU15

EU27

EU25

EU15

EU27

EU25

EU15

EU27

EU25

EU15

0%

2009

Extra-EU

(a) Cijfers tot april 2009. Bron: Berekeningen FOD Economie op basis van gegevens Comext.

Grafiek 10 geeft voor België het aandeel van de naar de buurlanden geëxporteerde ertsen, slakken en assen in de totale export ervan weer, evenals de “top 3”, namelijk de drie landen waarnaar België het meeste ertsen, slakken en assen uitvoert (in waarde). Deze top 3 blijkt doorgaans te bestaan uit de buurlanden Duitsland, Frankrijk en Nederland. In 2004 tot 2007 was dit echter niet het geval. Toen viel Frankrijk uit de top 3 in het voordeel van Finland (in 2004) en Zweden (2005 - 2007).

Grafiek 10: Hoofdstuk 26 ertsen, slakken en assen: aandeel van de uitvoer naar de buurlanden in de totale Belgische uitvoer (aandeel in % op linkerschaal, waarde op rechterschaal – in miljoen euro) 90%

1.400

80%

1.200

70% 1.000

60% 50%

800

40%

600

30%

400

20%

34

200

10% 0%

0 2000 Duitsland

2001

2002

2003

Frankrijk

2004

Nederland

2005

2006

2007

2008

Totale export België (rechterschaal)

2009 Top 3


Na jaren van stijgende uitvoer valt de totale Belgische uitvoer van ertsen, slakken en assen in 2008 terug omwille van de economische crisis, in 2009 neemt deze uitvoer verder af. De cijfers voor 2009 in grafiek 10 zijn beschikbaar tot november 2009, de cijfers voor december zijn nog onvolledig (zie II.3 andere beperkingen). De daling van de Belgische uitvoer van ertsen, slakken en assen is niet zozeer te wijten aan het wegvallen van een afzetmarkt, maar eerder aan het inkrimpen van de bestaande afzetmarkten. De uitvoer naar de buurlanden Duitsland, Frankrijk en Nederland viel in 2008 met 12,3 % terug en met 40,9 % in 2009, telkens vergeleken met het voorgaande jaar. Hetzelfde doet zich voor in andere landen: de Belgische uitvoer naar de EU15-landen daalde in 2008 met 19,4 % en met 41,2 % in 2009, ten opzichte van het voorgaande jaar.

IV.5.2 Zink en werken van zink De afzetmarkt voor zink en werken van zink ligt (zoals voor de ertsen, slakken en assen) voornamelijk binnen de EU, al was het aandeel van de uitvoer bestemd voor landen buiten de EU in het verleden groter. Dit komt doordat er een toename is in de uitvoer naar landen binnen de EU. In 2009 was 23 % van de uitgevoerde zink en werken daarvan bestemd voor landen buiten de EU15 (en 16 % voor landen buiten de EU25).


Grafiek 11: Afzetmarkt voor hoofdstuk 79 zink en werken van zink (a) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10%

2000

2001

2002

2003

2004 Intra-EU

2005

2006

2007

2008

EU27

EU25

EU15

EU27

EU25

EU15

EU27

EU25

EU15

EU27

EU25

EU15

EU27

EU25

EU15

EU27

EU25

EU15

EU27

EU25

EU15

EU27

EU25

EU15

EU27

EU25

EU15

EU27

EU25

EU15

0%

2009

Extra-EU

(a) Cijfers tot april 2009. Bron: Berekeningen FOD Economie op basis van gegevens Comext.

Tot 2004 bestond de top 3 (de drie landen naar dewelke België het meeste zink en werken van zink – in waarde – uitvoert) uit Duitsland, Frankrijk en Nederland, maar sinds 2005 nam Italië de plaats in van Nederland. Van 2004 tot 2007 steeg de totale Belgische zinkuitvoer explosief, na enkele jaren van tanende uitvoer. De export in deze sector kreeg echter enorme klappen te verwerken toen hij in 2008 geconfronteerd werd met de economische crisis. Ook in 2009 (de cijfers voor de totale export zijn beschikbaar tot november 2009) wordt deze daling verdergezet. Net zoals bij de ertsen, slakken en assen is de Belgische uitvoerdaling voor zink en werken daarvan niet te wijten aan het wegvallen van bepaalde afzetmarkten, maar eerder aan het inkrimpen van de bestaande afzetmarkten. De export naar de buurlanden daalde met bijna 60 % in 2008 en met 50,5 % in 2009, ten opzichte van het voorgaande jaar. Ook voor Italië treedt hetzelfde fenomeen op: de uitvoer van zink naar deze afzetmarkt nam in 2008 met 47,3 % af en met 51 % in 2009 telkens ten opzichte van het jaar voordien. Ook de uitvoer naar de andere EU-landen deelde in de klappen: de export daalde in 2008 met 55,3 % en in 2009 met 51,3 % in vergelijking met het jaar voordien.

35

Grafiek 12: Hoofdstuk 79 zink en werken van zink: aandeel van de uitvoer naar de buurlanden in de totale Belgische uitvoer (aandeel in % op linkerschaal, waarde op rechterschaal – in miljoen euro) 70%

1.600

60%

1.400 1.200

50%

1.000 40% 800 30% 600 20%

400

10%

36

200 0

0% 2000

2001

Duitsland

2002 Frankrijk

2003

2004

Nederland

2005

2006

2007

2008

2009

Totale export België (rechterschaal)

Top 3


IV.6 DOORVOER Zoals reeds besproken, bestaat het verschil tussen het nationaal en het communautair concept uit de doorvoer. Om te weten te komen of de hoofdstukken 26 ertsen, slakken en assen en 79 zink en werken van zink beïnvloed worden door het aspect doorvoer, moeten zowel de invoer- als de uitvoercijfers geanalyseerd worden: hoe zijn beiden met elkaar verbonden? Wanneer de invoer en de uitvoer in dezelfde mate stijgen of dalen, zou dit kunnen wijzen op het bestaan van doorvoer. Zoals blijkt uit onderstaande grafieken vertonen de invoer en de uitvoer dezelfde tendens. De mogelijke impact van doorvoer moet dus in het achterhoofd gehouden worden. Grafiek 13: Invoer- en uitvoerverloop (in waarde) van hoofdstuk 26 ertsen, slakken en assen en 79 zink en werken van zink volgens nationaal en communautair concept (index: januari 2005 = 100) 240

Hoofdstuk 26. Ertsen, slakken en assen

220

600

Hoofdstuk 79. Zink en werken van zink

500

200

400

180 160

300

140

200

120

100

100

0

80 05 05 l/05 t/05 /06 r/06 l/06 t/06 /07 r/07 l/07 t/07 /08 r/08 l/08 t/08 /09 r/09 n/ r/ n n n n ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap Invoer - communautair Uitvoer - communautair

Invoer - nationaal Uitvoer - nationaal

05 05 l/05 t/05 /06 r/06 l/06 t/06 /07 r/07 l/07 t/07 /08 r/08 l/08 t/08 /09 r/09 n n/ r/ n n n ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap ju ok ja ap Invoer - communautair Uitvoer - communautair

Bron: Berekeningen FOD Economie op basis van gegevens NBB en Comext.

Invoer - nationaal Uitvoer - nationaal


V. SECTORALE ANALYSE In deze paragraaf wordt voor de hoofdstukken 26 ertsen, slakken en assen en 79 zink en werken van zink de terugkoppeling naar sectoren gemaakt via de NACE-BEL 2003 en 2008. Voor deze sectoren wordt de in België gegenereerde omzet vergeleken met de Belgische omzet bekomen via export, waarna tot slot enkele bedrijven verder toegelicht worden.

V.1 TERUGKOPPELING VAN GN NAAR NACE-BEL De terugkoppeling van de Gecombineerde Nomenclatuur naar NACE-BEL 2003 en NACE-BEL 2008 gebeurt enerzijds op basis van “Verordening (EG) Nr. 1165/2007 van de Commissie van 3 september 2007 tot opstelling voor 2007 van de „Prodcom-lijst” van industriële producten overeenkomstig Verordening (EEG) nr. 3924/91 van de Raad”13 (NACE-BEL 2003) en anderzijds op basis van een databestand dat opgesteld werd door de dienst “sectoren marktmonitoring” van de FOD Economie (NACE-BEL 2008). De omzetting van GN naar NACE-BEL blijkt onmogelijk voor sommige categorieën, voornamelijk voor “slakken en assen”. Het hoofdstuk 26 ertsen, slakken en assen bestaat echter voornamelijk uit ertsen (89,0 %). Assen zijn goed voor 6,2 % en slakken voor 1,7 %14. Ook “uranium- of thoriumertsen en concentraten daarvan” kunnen niet worden omgezet naar NACE-BEL (maar deze categorie maakt minder dan 0,0 % uit van de “ertsen, slakken en assen”). Binnen hoofdstuk 79 zink en werken van zink kan enkel de categorie “resten en afval van zink”, die 4,3 % uitmaakt van het totale hoofdstuk 79, niet worden geconverteerd naar NACE-BEL. Omwille van hun beperkte aandeel binnen de hoofdstukken 26 en 79 worden daarom de slakken en assen buiten beschouwing gelaten en ligt de nadruk op de ertsen (exclusief uranium- of thoriumertsen) en zink (exclusief resten en afval van zink). Tabel 14: Omzetting GN8 naar NACE-BEL NACE-BEL 2003 NACE 13.10: Winning van ijzererts (13.100) NACE 13.20: Winning van non-ferrometaalertsen, exclusief uranium- en thoriumerts (13.200) NACE 24.13: Vervaardiging van overige anorganische chemische basisproducten (24.130) NACE 27.43: Productie van lood, zink en tin (27.431 + 27.432) NACE 28.75: Vervaardiging van overige producten van metaal, n.e.g.(28.751 + 28.752 + 28.753 + 28.754 + 28.755)

Bron: FOD Economie.

NACE-BEL 2008 NACE 07.10: Winning van ijzererts (07.100) NACE 07.29: Winning van andere non-ferrometaalertsen (07.290) NACE 20.13: Vervaardiging van andere anorganische chemische basisproducten (20.130) NACE 24.43: Productie van lood, zink en tin (24.430) NACE 25.99: Vervaardiging van andere producten van metaal, n.e.g. (25.991 + 25.999)

De sectoren die in deze studie nog uitgebreider aan bod komen, zijn dus: “winning van ijzererts”, “winning van non-ferrometaalertsen (exclusief uranium- en thoriumerts)”, “vervaardiging van overige anorganische chemische basisproducten”, “productie van lood, zink en tin” en “vervaardiging van overige producten van metaal”.

13

http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2007:268:0001:0258:NL:PDF

14

Enkele subcategorieën (3,2%) konden niet worden toegekend aan één van deze drie categorieën.

37

V.2 INTERNE VERSUS EXTERNE OMZET Voor de bedrijven die deel uitmaken van een van de geselecteerde sectoren15 wordt de in België gegenereerde omzet (verder beschreven als “interne omzet”) vergeleken met de Belgische omzet die via export in het buitenland wordt gegenereerd (“externe omzet”). Er werd vooreerst geopteerd om zich te baseren op de omzetgegevens beschikbaar via de Balanscentrale van de Nationale Bank, maar via deze weg zijn onvoldoende gegevens voorhanden. Daarom worden de omzetgegevens van de btwadministratie gebruikt, die in grotere getale verkrijgbaar zijn. Ondanks de verschillen die er bestaan tussen de omzet volgens de NBB-gegevens en degene beschikbaar bij de btw-administratie is deze laatste een goede proxy voor de interne en externe omzet. De totale omzet van de sector winning van ijzererts (NACE-BEL 2003: 13.10) daalde (zowel intern als via export) in 2008 met 5 % in vergelijking met het jaar voordien. In 2009 zet deze trend zich verder met een daling van 55,4 % (gegevens tot september 2009). In 2008 nam het aandeel van de export toe in de totale omzet van de sector, voornamelijk in het voordeel van de export buiten de EU. De grootste bedrijven binnen deze sector qua omzet zijn MINERAL TRADE SERVICES SA MTS en 16 LKAB .

38

Voor de sector winning van non-ferrometaalertsen, exclusief uranium- en thoriumerts (NACE-BEL 2003: 13.20) steeg de totale omzet in 2008 met 10,2 % ten opzichte van 2007. In 2009 daalde de omzet met bijna 34 % (gegevens tot september 2009). Het aandeel van de export in de totale omzet neemt sinds 2007 toe. De grootste speler binnen deze sector is KBM AFFILIPS B.V.17 De sector vervaardiging van overige anorganische chemische basisproducten (NACE-BEL 2003: 24.13) kende enerzijds een omzetstijging van 21 % in 2008 in vergelijking met 2007, en anderzijds een daling van de totale omzet van 50,2 % in 2009 ten opzichte 2008 (gegevens tot september 2009). Het aandeel van de export in de totale omzet blijft grosso modo gelijk. De bedrijven die binnen deze sector de grootste omzet genereren, zijn TESSENDERLO CHEMIE en SOLVAY. De omzet van de sector productie van lood, zink en tin (NACE-BEL 2003: 27.43) daalt zowel in 2008 (met 10 %) als in 2009 (met 35,3 %) ten opzichte van het voorafgaande jaar (gegevens tot september 2009). De totale interne omzet van de sector is negatief, wat mogelijk te wijten is aan het gebruik van creditnota’s binnen de sector. In 2008 daalde de export met 3,8 %, in 2009 met 24 % ten opzichte van het voorgaande jaar. De bedrijven die de grootste omzet neerzetten binnen deze sector zijn UMICORE en NYRSTAR BELGIUM. De omzet van de sector vervaardiging van overige producten van metaal, n.e.g. (NACE-BEL 2003: 28.75) steeg in 2008 in vergelijking met het voorgaande jaar met 7,5 % en daalde in 2009 ten opzichte van 2008 met 35,8 % (gegevens tot september 2009). Het aandeel van de export binnen de totale omzet blijft quasi gelijk. De grootste omzet wordt behaald door JORIS IDE nv en BRABANTIA S&L BELGIUM nv.

15

Zowel hoofd- als nevenactiviteiten worden betrokken in de analyse.

16 Luossavaara-Kiirunavaara AB (LKAB) is een Zweedse groep, waarvan een van de verkoopkantoren gelegen is in België. 17 KBM Affilips B.V. is het marketing- en verkoopkantoor voor legeringen vervaardigd door haar productieondernemingen KBM Master Alloys bv (in Nederland) en Affilips nv (in België). De hoofdactiviteit van KBM Affilips B.V. is “05.100 winning van steenkool” (NACE-BEL 2008).


Grafiek 14: Belgische omzet gegenereerd binnen België en via export (intra-EU en extra-EU) (a) (omzet – in miljoen euro - op linkerschaal, aandeel in % op rechterschaal) NACE-BEL 13.10

45

2,6%

40 35

49,2%

30

6,7%

7,4%

49,4% 91,6%

20 15 48,2%

90%

10

70%

8

50% 40% 30%

43,2%

20%

5

10% 1,6%

0 2007

2008

Interne omzet Externe omzet (extra EU-export)

3.500

30,6%

30,9%

36,2%

60% 48,8%

49,9%

46,1%

20,6%

19,2%

17,8% 2008


800 700

10% 0%

2007

900

40% 20%

0

1.000

50% 30%

1.000 500

80% 70%

2.500

1.500

90%

2009 Externe omzet (intra EU-export) Omzet (in miljoen euro; linkerschaal)

NACE-BEL 28.75 5,1%

46,6%

4,9%

5,2%

47,7%

45,2%

15,3%

65,6%

60% 50% 40%

54,5%

44,9%

2

30% 20% 10%

0

0% 2008



NACE-BEL 27.43

3.000

110% 90%

2.500 2.000

70% 94,2%

101,2%

17,5% -11,7%

18,1% -19,3%

2007

2008

1.500 1.000 500

125,0%

50% 30%

15,2% -40,2%

0

10% -10% -30%



80% 70% 60% 50%

200

70%

6 4

80%

90%

500 300

39,8%

100%

600 400

90%

35,9% 9,6%

2007

100%

100%

9,1%

Externe omzet (intra EU-export) Omzet (in miljoen euro; linkerschaal)

3.000

2.000

25,3%

2009

NACE-BEL 24.13

4.000

0%

NACE-BEL 13.20

12

80% 60%

25

10

100%

40% 48,4%

47,4%

49,6%

100

30% 20% 10%

0

0% 2007 Interne omzet Externe omzet (extra EU-export)

2008


(a) Voor de sectoren 07.10 en 07.29 (NACE-BEL 2008) werden geen gegevens verkregen. Daarom werd ervoor geopteerd de analyse te baseren op NACE-BEL 2003. De cijfers geven het totaal weer van de bedrijven die binnen een bepaalde sector hun financiële gegevens moeten aangeven. Dit aantal bedrijven is voor de sectoren 13.10 en 13.20 beperkt. Hierbij moet er ook rekening mee gehouden worden dat in België de activiteiten 13.10 en 13.20 niet (in grote mate) als hoofdactiviteit worden uitgeoefend, wel als nevenactiviteit. De hoofdactiviteit van de betrokken bedrijven in de sector 13.10 is “09.900 ondersteunende activiteiten in verband met de overige winning van delfstoffen” (NACE-BEL 2008), voor sector 13.20 is dit voornamelijk “05.100 winning van steenkool”, “09.900 ondersteunende activiteiten in verband met de overige winning van delfstoffen” en “25.110 vervaardiging van metalen constructiewerken en delen daarvan” (NACE-BEL 2008). Cijfers tot september 2009. Bron: FOD Economie.

39

Tabel 15: Omzetverloop (2007-2008 en 2008-2009) (a) (in %) NACE-code Totale omzet Interne omzet Externe omzet (totale export) Externe omzet (intra EU-export) Externe omzet (extra EU-export)

(a) Cijfers tot september 2009. Bron: FOD Economie.

13.10 07-08 -5,0 -14,9 4,3 -4,5 167,8

08-09 -55,4 -98,3 -22,8 -17,3 -59,7

13.20 07-08 10,2 -8,6 46,0 16,2 56,8

08-09 -33,9 -45,5 -20,0 5,4 -26,8

24.13 07-08 21,0 4,1 25,4 14,3 43,2

08-09 -50,2 -46,2 -51,0 -46,0 -57,4

27.43 07-08 -9,9 -48,5 -3,8 -6,9 -3,3

08-09 -35,3 -34,5 -24,0 -45,8 -20,1

28.75 07-08 7,5 5,3 9,6 10,2 3,7

08-09 -35,8 -32,7 -38,5 -39,2 -31,2

In 2009 daalde de intern gegenereerde omzet evenals de omzet behaald via export ten opzichte van 2008 voor elk van de weerhouden sectoren. Enkel voor sector 13.20 (winning van nonferrometaalertsen, exclusief uranium- en thoriumerts) resulteerde de export binnen de EU in een positief cijfer in vergelijking met een jaar voordien. Voor 2008 waren de resultaten rooskleuriger: enkel de sectoren 13.10 (winning van ijzererts) en 27.43 (productie van lood, zink en tin) zagen hun totale omzet dalen ten opzichte van 2007. De in België behaalde omzet van sector 13.10 (winning van ijzererts) daalde met bijna 15 %, terwijl de totale export steeg met 4,3 %. Dit is helemaal te wijten aan de toegenomen exportprestaties naar landen buiten de EU (+167,8 %). De export binnen de EU kende immers een lichte achteruitgang.

40

Sector 13.20 (winning van non-ferrometaalertsen, exclusief uranium- en thoriumerts) zag zijn interne omzet dalen met meer dan 8 %, terwijl de export (en ook de totale omzet) toenam. Voor sector 27.43 (productie van lood, zink en tin) daalde de totale omzet met 10 %. De oorzaak hiervan ligt zowel bij de omzet op de binnenlandse markt die met bijna 50 % afnam, als bij de afgenomen export. Er blijkt zich dus een probleem te stellen op de binnenlandse alsook op de buitenlandse markt.

V.3 NACE 27.43 / 24.43: PRODUCTIE VAN LOOD, ZINK EN TIN De redenen voor de dalende interne en externe omzet moeten worden gezocht op het niveau van de individuele spelers, namelijk de ondernemingen die deel uitmaken van deze sector. De grootste bedrijven binnen de sector productie van lood, zink en tin (NACE-BEL 2003: 27.43; NACE-BEL 2008: 24.43) zijn, op basis van de omzet, UMICORE en NYRSTAR BELGIUM.


Grafiek 15: Aandeel van de bedrijven binnen de sector “productie van lood, zink en tin” op basis van de totale omzet 2007 (in %)

NYRSTAR BELGIUM 32,4

Andere 5,6

UMICORE 61,9

Bron: FOD Economie.

V.3.1 UMICORE UMICORE is een Belgische materiaaltechnologiegroep. De geschiedenis van UMICORE gaat tot 200 jaar terug, toen Jean-Jacques Dony in 1805 de exploitatievergunning verkreeg van de Vieille Montagne-zinkmijn in Moresnet (op de grens van België en Duitsland). In 1837 wordt hier de "Société des Mines et Fonderies de Zinc de la Vieille-Montagne" opgericht, de oudste voorganger van het huidige UMICORE. Union Minière, een ander belangrijk onderdeel van UMICORE, ontstond in 1906 en hield zich oorspronkelijk bezig met het exploiteren van de rijke minerale bronnen in Belgisch Congo. De fusie in 1989 van Union Minière met haar dochterondernemingen, Metallurgie Hoboken-Overpelt (koper, lood, kobalt, germanium, edele metalen en speciale metalen), Vieille-Montagne (zink) en Mechim (engineering) vormde Union Minière om in een geïntegreerde industriële groep. Om aan te tonen dat de groep meer en meer afstapt van de mijnbouw en de productie van grondstoffen en onedele metalen, veranderde ze in 2001 haar naam in UMICORE. In 2005 splitste UMICORE zijn koperactiviteiten af in een aparte vennootschap, namelijk Cumerio. Daarnaast combineerden UMICORE en Zinifex in 2007 hun zinkactiviteiten en vormden zo een nieuwe 18 onderneming, NYRSTAR . De activiteiten van UMICORE zijn voornamelijk geconcentreerd rond vier bedrijfssectoren: Advanced Materials, Precious Metals Products & Catalysts, Precious Metals Services en Zinc Specialties. De

18

http://www.umicore.com

41

UMICORE Groep beschikt over industriële installaties op alle continenten19 en verleent diensten aan een wereldwijd klantenbestand. De groep boekte in 2009 een omzet van 6,9 miljard euro20. Tabel 16: Omzet van UMICORE nv en UMICORE GROEP (in miljoen euro) 2005

UMICORE nv (België) 70 Omzet 1.904,4 9901 Bedrijfsresultaat -1,5 Operationele winstmarge (9901/70) -0,08 % UMICORE GROEP (geconsolideerde jaarrekening) 70 Omzet 6.566,5 Europa 4.119,8 Azië Stille Oceaan 636,5 Noord-Amerika 1.341,8 Zuid-Amerika 151,7 Afrika 316,8 9901 Bedrijfsresultaat 153,2 Operationele winstmarge (9901/70) 2,33 %

2006

2007

2008

2.299,8 3,1 0,13 %

2.255,3 116,5 5,17 %

2.116,9 113,3 5,35 %

8.205,7 5.770,9 843,1 962,4 279,7 349,6 281,4 3,43 %

8.309,9 5.314,1 1.051,4 1.193,8 322,4 428,1 309,0 3,72 %

9.124,0 nb nb nb nb nb 240,9 2,64 %

2009 nb nb nb 6.937,4 nb nb nb nb nb 150,1 2,16 %

nb = niet beschikbaar. Bron: Jaarrekening UMICORE 2005 t.e.m. 2008, Geconsolideerde jaarrekening UMICORE 2005 t.e.m. 2008, Press release UMICORE “Full year results 2009” (11/02/2010).

42

In 2008 daalde de omzet van UMICORE met 6,1 % ten opzichte van het voorgaande jaar, het bedrijfsresultaat daalde in diezelfde periode met 2,7 %. Bijgevolg steeg de operationele winstmarge21 met 0,2 %. Voor de UMICORE Groep zijn reeds gegevens voor 2009 beschikbaar die een minder fraai resultaat schetsen: de omzet nam in 2009 met 26,3 % af in vergelijking met 2008, het bedrijfsresultaat daalde eveneens met 29,4 %. De operationele winstmarge daalde dus met 0,5 %. Bovenstaande tabel presenteert de omzet eveneens volgens de geografische locatie van de klanten. Deze gegevens zijn beschikbaar tot 2007. Europa en Noord-Amerika zijn UMICORE’s belangrijkste afzetmarkten. Azië is echter aan een opmars bezig: in 2007 nam de omzet met meer dan 65 % toe ten opzichte van 2005. UMICORE wordt geconfronteerd met de economische crisis, voornamelijk door de crisis in de autosector. Die beïnvloedt de katalysatorenafdeling van UMICORE (Precious Metals Products & Catalysts), die haar inkomsten in 2009 met 19 % zag dalen ten opzichte van het vorige jaar. De onderneming past haar activiteiten aan de huidige globale economische situatie aan. Om kosten te besparen werden er stappen ondernomen om het personeelsbestand in te krimpen. Daarbovenop worden meer dan 1.000 werknemers (vooral in Duitsland, België en Frankrijk) geconfronteerd met verminderde arbeidsduur of tijdelijke werkloosheid. Terwijl in 2008 nog sprake was van ongeveer 15.500 werknemers, stelt UMICORE een jaar later nog 13.700 mensen tewerk (van wie ongeveer 3.000 in België). Ondanks de moeilijke economische omstandigheden blijft UMICORE investeren in 22 onderzoek en ontwikkeling .

19

UMICORE is in België gevestigd in Angleur, Brugge, Brussel, Heusden-Zolder, Hoboken, Olen, Overpelt en Vilvoorde.

20

http://www.investorrelations.umicore.com

21 De operationele winstmarge wordt bekomen door het bedrijfsresultaat te delen door de omzet. Hoe hoger de operationele winstmarge, hoe winstgevender de activiteiten van het bedrijf. 22

Bron: Persmededeling UMICORE “Jaarresultaten 2008” (12/02/2009), Press release UMICORE “Full year results 2009” (11/02/2010)


V.3.2 NYRSTAR BELGIUM NYRSTAR is een Belgische multimetalenonderneming die op 31 augustus 2007 tot stand kwam door de fusie van de zinksmelt-, loodsmelt- en legeringsactiviteiten van Zinifex (een Australisch mijnbedrijf) en UMICORE. Met activiteiten op vier continenten23 is NYRSTAR de grootste producent ter wereld van zinkmetaal en -legeringen en een toonaangevende producent van lood. Andere waardevolle nevenproducten zijn: zilver, zwavelzuur, indium, koper en goud. De NYRSTAR Groep boekte in 2009 een omzet van 1,7 miljard euro24. Tabel 17: Omzet van NYRSTAR BELGIUM en NYRSTAR GROEP (in miljoen euro) NYRSTAR BELGIUM 70 Omzet 9901 Bedrijfsresultaat Operationele winstmarge (9901/70) NYRSTAR GROEP (geconsolideerde jaarrekening) 70 Omzet 9901 Bedrijfsresultaat Operationele winstmarge (9901/70)

2007

2008

1.087,1 -17,9 -1,65 %

747,2 25,3 3,39 %

1.486,2 92,4 6,22 %

2.407,9 -581,7 -24,16 %

2009 nb nb nb 1.663,9 16,5 0,99 %

nb = niet beschikbaar. Bron: Jaarrekening NYRSTAR BELGIUM 2007 t.e.m. 2008, Geconsolideerde jaarrekening NYRSTAR 2007 t.e.m. 2008, Nieuwsbericht NYRSTAR “Nyrstar maakt Jaarresultaten 2009 bekend” (25/02/2010).

De omzet van NYRSTAR BELGIUM viel in 2008 met 31,3 % terug ten opzichte van 2007, het bedrijfsresultaat steeg daarentegen in dezelfde periode met 43,2 miljoen euro. De operationele winstmarge kwam daardoor 5 % hoger uit dan een jaar voordien. De NYRSTAR Groep maakte zijn resultaten voor 2009 reeds bekend. Daaruit blijkt dat de omzet een gevoelige daling kende ten opzichte van 2008, namelijk -31 %. Anderzijds steeg het bedrijfsresultaat met 598,2 miljoen euro, waardoor de operationele winstmarge in 2009 1 % bedroeg in plaats van -24,16 % in 2008. Ook NYRSTAR bleek niet ongevoelig voor de gevolgen van de huidige economische malaise. Aangezien de ernstige achteruitgang van de wereldeconomie leidde tot een daling van de vraag naar zink en andere grondstoffen in 2009, verlaagde NYRSTAR het productieprofiel drastisch. De zinkproductie voor het jaar 2009 bedroeg daarom 817.000 ton, wat 23 % minder is dan in 2008. De onderneming wil tegen het einde van 2010 zowel een duurzame jaarlijkse kostenbesparing van 75 miljoen euro realiseren (in vergelijking met 2008) als een herstructureringsprogramma afronden, met 490 afvloeiingen op 31 december 2009. In totaal had NYRSTAR op 31 december 2008 bijna 3.900 25 werknemers in dienst, waarvan 719 in België (529 werknemers in Balen en 190 in Overpelt) . De activiteiten in de Belgische smelterij in Balen werden in november 2008 opgeschort omwille van de economische crisis en de gedaalde vraag. De (gedeeltelijke) heropstart gebeurde pas 10 maanden later, in september 2009. Bij de herstructureringen verloren 155 arbeiders en 50 bedienden hun baan. Toch greep NYRSTAR de crisis aan om van strategie te wijzigen: naast de bestaande activiteiten wil het bedrijf opportuniteiten nastreven op het gebied van de mijnbouw. De aankoopprijs voor zinkmijnen ligt, omwille van de huidige economische situatie, lager dan bij gunstige marktomstandigheden. NYRSTAR kan momenteel, met de aankoop van eigen mijnen, in ongeveer 21 % van zijn eigen zinkconcentraten voorzien en blijft actief nieuwe mogelijkheden verkennen om deze strategie toe te passen26. 23

De Belgische vestingen van NYRSTAR situeren zich in Balen en Overpelt.

24

http://www.nyrstar.com.

25

NYRSTAR “Jaarverslag 2008 - Navigating the Future - Prudently Pragmatically Proactively”.

26

Nieuwsbericht NYRSTAR “Nyrstar maakt Jaarresultaten 2009 bekend” (25/02/2010).

43

VI. SAMENVATTING Sinds 2008 wordt de wereld geconfronteerd met een economische crisis. Deze crisis liet ook de export niet ongemoeid: de Belgische uitvoer daalde in 2009 drastisch met bijna 20 % ten opzichte van het voorgaande jaar. In deze studie werd gezocht naar een antwoord op de vraag van welke Belgische sectoren de exportprestaties het ergste te lijden hebben onder de recente economische malaise. Een eerste moeilijkheid die hierbij optrad, is de omschakeling van de NACE-BEL 2003 nomenclatuur naar de NACE-BEL 2008 nomenclatuur. Hierdoor bleek het onmogelijk tijdreeksen op te stellen, aangezien beide nomenclaturen geen omzetting mogelijk maken die 100 % correct is. Daarom werd ervoor geopteerd zich te baseren op de GN8, de Gecombineerde Nomenclatuur, die opgedeeld is in afdelingen (op het hoogste niveau) en hoofdstukken (op het onderliggende niveau) en in totaal een 10.000-tal producten bevat. Andere beperkingen die relevant bleken, zijn ten eerste het verschil tussen het nationaal en het communautair concept, waarbij gekozen werd voor het communautair concept aangezien dit internationale vergelijkingen mogelijk maakt. Vervolgens werd het voortschrijdende twaalfmaandsgemiddelde aangewend om imperfecte gegevensaangiften te corrigeren. Tot slot zijn de gegevens van Comext (Eurostat) slechts met enkele maanden vertraging beschikbaar.

44

De selectie van de te analyseren sectoren gebeurde in een aantal fasen. In een eerste fase werd voor België gekeken naar het aandeel van de afdelingen in het totaal van de Belgische uitvoer. Wanneer dit aandeel minstens 2 % bedroeg, kwam de betreffende afdeling in aanmerking voor verdere analyse. Bovendien dienden de weerhouden afdelingen aan een extra voorwaarde te voldoen: de betrokken afdeling diende 7 procentpunt beter of slechter te presteren dan de totale Belgische export in zowel de periode januari 2006 – september 2008 als de periode september 2008 – april 2009, waarbij september 2008 bepaald werd als breekpunt, dus als tijdstip waarop de economische crisis ten volle uitbrak. In een verdere fase werden dezelfde selectiecriteria losgelaten op de hoofdstukken binnen de weerhouden afdelingen, wat er uiteindelijk toe leidde dat negen hoofdstukken geselecteerd werden: 10 granen, 11 producten van de meelindustrie, 12 oliehoudende zaden en vruchten, 25 zout; zwavel; aarde, steen; gips, kalk, cement, 26 ertsen, slakken en assen, 74 koper, 79 zink, 82 gereedschap van onedel metaal en 88 luchtvaart en ruimtevaart. Het toepassen van dezelfde selectiemethode op de (som van de) gegevens van drie buurlanden, namelijk Duitsland, Frankrijk en Nederland, leidde tot de conclusie dat geen enkel hoofdstuk kon weerhouden worden voor een diepgaandere analyse, wat de goede keuze van de selectiecriteria bevestigt. Een vergelijking met de buurlanden leerde dat België in zowel de periode vóór september 2008 als erna slechter presteerde dan de drie buurlanden tezamen voor de hoofdstukken 26 ertsen, slakken en assen en 79 zink en werken van zink. Een recentere selectie (zie addendum) leidt tot dezelfde resultaten, hoewel hoofdstuk 26 ertsen, slakken en assen op basis van recentere gegevens niet zou worden weerhouden. De zwakkere positie van België ten opzichte van de buurlanden voor deze twee weerhouden hoofdstukken bleek voornamelijk te wijten aan het inkrimpen van de bestaande afzetmarkten, en niet aan het wegvallen van afzetmarkten. Deze zijn voornamelijk binnen de EU gelegen. De terugkoppeling van deze twee weerhouden hoofdstukken binnen de Gecombineerde Nomenclatuur naar de NACE-BEL nomenclatuur leidde tot vijf sectoren, namelijk winning van ijzererts, winning van non-ferrometaalertsen (exclusief uranium- en thoriumerts), vervaardiging van overige anorganische chemische basisproducten, productie van lood, zink en tin, en vervaardiging van overige producten van metaal. Een vergelijking van de in België gegenereerde omzet (interne omzet) met de omzet gegenereerd in het buitenland via uitvoer (externe omzet) duidde op een omzetdaling in 2008 ten opzichte van 2007 voor de sectoren winning van ijzererts (NACE-BEL 2003 13.10: -5 %) en productie van lood, zink en tin (NACE-BEL 2003 27.43: -10 %). Terwijl voor sector 13.10 deze omzetdaling te wijten was aan een daling van de interne omzet, bleek voor sector 27.43 zowel de interne als de externe omzet af te nemen ten opzichte van het voorgaande jaar.


Bijgevolg werd sector 27.43 productie van lood, zink en tin van naderbij bestudeerd. De totale omzet binnen deze sector blijkt voornamelijk te worden bepaald door twee bedrijven, UMICORE en NYRSTAR BELGIUM. Beide bedrijven kregen erg te lijden onder de huidige economische omstandigheden met productiedalingen en ontslagen tot gevolg.

45

VII. ADDENDUM Wanneer op het einde van deze studie, in maart 2010, de oefening nogmaals uitgevoerd wordt voor België, komen er mogelijk andere bevindingen naar voren. De economische crisis is immers verder geëvolueerd sinds de aanvang van deze analyse. De oorspronkelijke selectiecriteria voor het aandeel van de verschillende afdelingen en hoofdstukken blijven behouden: de cijfers voor 2009 zijn namelijk nog niet volledig beschikbaar via Comext (slechts tot november 2009, de cijfers voor december zijn nog onvolledig). De selectie op basis van de evolutie kan echter wel worden herbekeken, met november 2009 als vergelijkingsbasis in plaats van april 2009. Tabel 18: Selectie van de afdelingen (België) op basis van hun waardeverloop (november 2009) (in %)

46

Totaal Afdeling I: Levende dieren Afdeling II: Plantenrijk Afdeling III: Vetten en oliën Afdeling IV: Voedselindustrie, dranken, tabak Afdeling V: Minerale producten Afdeling VI: Chemische producten Afdeling VII: Kunststof, rubber Afdeling VIII: Huiden, vellen, leder Afdeling IX: Hout, kurk, vlechtwerk Afdeling X: Houtpulp, papier en karton Afdeling XI: Textiel Afdeling XII: Schoeisel, hoofddeksels, paraplu's, … Afdeling XIII: Werken van steen, gips, … Afdeling XIV: Echte en gekweekte parels Afdeling XV: Onedele metalen Afdeling XVI: Machines, toestellen en elektrotechnisch materieel Afdeling XVII: Vervoermaterieel Afdeling XVIII: Optische instrumenten, apparaten en toestellen Afdeling XIX: Wapens en munitie Afdeling XX: Diverse goederen en producten Afdeling XXI: Kunstvoorwerpen


Jan. 2006 - sept. 2008 21,4 17,6 30,1 63,3 22,5 54,2 15,0 22,7 13,5 11,7 11,2 7,9 17,9 19,5 4,2 45,0 16,5 10,3 31,7 26,9 10,3 129,9

Sept. 2008 - nov. 2009 -19,5 -6,7 -7,6 -18,2 -1,6 -39,0 -1,7 -23,1 -9,8 -28,0 -15,2 -13,7 4,1 -20,5 -36,7 -37,7 -21,3 -29,3 6,1 23,2 -9,0 -18,7

De totale Belgische uitvoer zakte in november 2009 terug tot een niveau dat bijna 20 % lager lag dan in september 2008. In vergelijking met de totale export (de afdeling presteert minstens 7 procentpunt beter of slechter in zowel de periode januari 2006 - september 2008 als de periode september 2008 november 2009), en in combinatie met de vereiste dat de betrokken afdelingen een gewicht van minstens 2 % moeten hebben in de totale Belgische uitvoer, worden dezelfde afdelingen weerhouden als hiervoor op basis van de recentere gegevens, namelijk II plantenrijk, V minerale producten, XIV echte en gekweekte parels, XV onedele metalen, XVII vervoermaterieel en XVIII optische instrumenten, apparaten en toestellen. De afdeling XIV echte en gekweekte parels wordt echter ook hier buiten de analyse gehouden. Op basis van hun aandeel van minstens 2 % binnen de betrokken afdelingen worden in eerste instantie 20 hoofdstukken weerhouden. De combinatie met het criterium waarbij een bepaald hoofdstuk 7 procentpunt beter of slechter presteert dan de afdeling waartoe het hoofdstuk behoort, levert een selectie van 8 hoofdstukken op: 6 levende planten en bloementeelt, 10 granen, 11 producten van de meelindustrie, 25 zout, zwavel; aarde, steen; gips, kalk, cement, 79 zink, 82 gereedschap van onedel metaal, 88 luchtvaart en ruimtevaart en 92 muziekinstrumenten.


Tabel 19: Selectie van de “hoofdstukken” (België) op basis van hun waardeverloop (november 2009) (in %)





Totaal Hoofdstuk 6 - Levende planten en bloementeelt Hoofdstuk 7 - Groenten, planten, wortels en knollen Hoofdstuk 8 - Fruit, schillen Hoofdstuk 9 - Koffie, thee, maté en specerijen Hoofdstuk 10 - Granen Hoofdstuk 11 - Producten van de meelindustrie Hoofdstuk 12 - Oliehoudende zaden en vruchten Hoofdstuk 13 - Gommen, harsen, plantenextracten Hoofdstuk 14 - Stoffen voor het vlechten Totaal Hoofdstuk 25 - Zout; zwavel; aarde, steen; gips, kalk, cement Hoofdstuk 26 - Ertsen, slakken en assen Hoofdstuk 27 - Minerale brandstoffen; bitumineuze stoffen; minerale was Totaal Hoofdstuk 72 - Gietijzer, ijzer en staal Hoofdstuk 73 - Werken van gietijzer, ijzer en staal Hoofdstuk 74 - Koper Hoofdstuk 75 - Nikkel Hoofdstuk 76 - Aluminium Hoofdstuk 78 - Lood Hoofdstuk 79 - Zink Hoofdstuk 80 - Tin Hoofdstuk 81 - Andere onedele metalen; cermets Hoofdstuk 82 – Gereedschap van onedel metaal Hoofdstuk 83 - Allerlei werken van onedele metalen Totaal Hoofdstuk 86 - Materieel voor spoor- en tramwegen Hoofdstuk 87 - Voertuigen voor vervoer over land Hoofdstuk 88 - Luchtvaart en ruimtevaart Hoofdstuk 89 - Scheepvaart Totaal Hoofdstuk 90 - Optische instrumenten, apparaten en toestellen Hoofdstuk 91 - Uurwerken Hoofdstuk 92 - Muziekinstrumenten


Jan. 2006 sept. 2008 30,1 4,8 16,7 8,3 81,5 133,8 63,3 59,4 34,3 57,9 54,2 28,2 23,5 56,8 45,0 49,0 39,1 75,5 66,6 18,9 24,5 31,3 128,6 41,9 35,6 13,7 10,3 10,2 9,1 53,5 51,3 31,7 31,8 9,4 41,2

Sept. 2008 nov. 2009 -7,6 9,1 -2,7 -3,2 -3,6 -39,6 -16,8 -8,2 23,7 -14,6 -39,0 -17,2 -42,7 -39,7 -37,7 -44,0 -19,4 -34,1 -50,6 -34,9 -28,2 -58,2 -18,4 -47,5 -18,3 -9,7 -29,3 -1,1 -29,9 15,4 -59,0 6,1 6,6 -3,3 -2,6

In vergelijking met de eerdere selectie worden hier de hoofdstukken 12 oliehoudende zaden en vruchten, 26 ertsen, slakken en assen en 74 koper niet weerhouden. Anderzijds worden de hoofdstukken 6 levende planten en bloementeelt en 92 muziekinstrumenten wel weerhouden. Het is opvallend dat hoofdstuk 26 ertsen, slakken en assen niet aan de selectiecriteria voldoet, terwijl dit eerder in deze studie wel het geval was. Wanneer tot slot de Belgische prestaties vergeleken worden met de prestaties van drie buurlanden, namelijk Duitsland, Frankrijk en Nederland, dan blijkt dat België voor de hoofdstukken 10 granen en 11 producten van de meelindustrie een sterkere terugval kent na september 2008 dan de drie aangrenzende landen, alhoewel België vóór september 2008 sterker scoorde in deze bedrijfstakken. Voor afdeling V minerale producten zowel als voor hoofdstuk 79 zink presteert België minder goed dan de drie buurlanden, zowel voor als na september 2008.

47

Tabel 20: Vergelijking van België met drie buurlanden op basis van het waardeverloop (november 2009) (in %)

II - Plantenrijk 6 - Levende planten en bloementeelt 10 - Granen 11 - Producten van de meelindustrie V - Minerale producten 25 - Zout; zwavel; aarde, steen; gips, kalk, cement XV - Onedele metalen 79 - Zink 82 - Gereedschap van onedel metaal XVII - Vervoermaterieel 88 - Luchtvaart en ruimtevaart XVIII - Optische instrumenten, apparaten en toestellen 92 - Muziekinstrumenten

Jan. 2006 sept. 2008 30,1 4,8 133,8 63,3 54,2

België Sept. 2008 - nov. 2009 -7,6 9,1 -39,6 -16,8 -39,0

Jan. 2006 nov. 2009 19,1 13,7 42,1 32,8 -6,4

Jan. 2006 sept. 2008 32,3 10,3 57,9 42,0 62,4

3 buurlanden Sept. 2008 - nov. 2009 -7,8 -3,6 -12,3 -9,1 -34,0

Jan. 2006 nov. 2009 22,5 6,3 39,0 28,9 6,9

28,2

-17,2

5,2

29,3

-22,0

2,8

45,0 31,3

-37,7 -58,2

-10,5 -45,5

44,5 39,4

-33,1 -30,9

-3,9 -3,9

35,6

-18,3

10,2

27,7

-22,0

-0,3

10,3 53,5

-29,3 15,4

-22,4 79,3

12,4 -6,2

-25,2 10,0

-17,0 2,3

31,7

6,1

39,0

6,8

-8,2

-2,3

41,2

-2,6

36,3

16,5

0,0

16,4

(a) Selectiecriterium: België presteert minstens 7 procentpunt beter (groen) of slechter (roze) dan de buurlanden. Bron: Berekeningen FOD Economie op basis van gegevens Comext.

48

Uit de huidige, recente analyse kunnen dus dezelfde conclusies worden getrokken als uit de analyse gebaseerd op april 2009, met als verschil dat in november 2009 het hoofdstuk 26 ertsen, slakken en assen niet weerhouden wordt. Op basis van recentere gegevens zou dus enkel hoofdstuk 79 zink weerhouden worden voor een diepgaander onderzoek. Er zijn bovendien geen bijkomende sectoren die, op basis van hun prestaties in vergelijking met de buurlanden, een verdere analyse behoeven.


VIII. BIJLAGEN VIII.1 BIJLAGE 1: GECOMBINEERDE NOMENCLATUUR, 2009 (TOT NIVEAU 2) GN I 01 02 03 04 05 II 06 07 08 09 10 11 12 13 14 III 15 IV 16 17 18 19 20 21 22 23 24 V 25 26 27 VI 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 VII 39

OMSCHRIJVING Afdeling I – Levende dieren en producten van het dierenrijk Hoofdstuk 1 – Levende dieren Hoofdstuk 2 – Vlees en eetbare slachtafvallen Hoofdstuk 3 – Vis, schaaldieren, weekdieren en andere ongewervelde waterdieren Hoofdstuk 4 - Melk en zuivelproducten; vogeleieren; natuurhoning; eetbare producten van dierlijke oorsprong, elders genoemd noch elders onder begrepen Hoofdstuk 5 - Andere producten van dierlijke oorsprong, elders genoemd noch elders onder begrepen Afdeling II - Producten van het plantenrijk Hoofdstuk 6 - Levende planten en producten van de bloementeelt Hoofdstuk 7 - Groenten, planten, wortels en knollen, voor voedingsdoeleinden Hoofdstuk 8 - Fruit; schillen van citrusvruchten en van meloenen Hoofdstuk 9 - Koffie, thee, maté en specerijen Hoofdstuk 10 - Granen Hoofdstuk 11 - Producten van de meelindustrie; mout; zetmeel; inuline; tarwegluten Hoofdstuk 12 - Oliehoudende zaden en vruchten; allerlei zaden, zaaigoed en vruchten; planten voor industrieel en voor geneeskundig gebruik; stro en voeder Hoofdstuk 13 - Gommen, harsen en andere plantensappen en plantenextracten Hoofdstuk 14 - Stoffen voor het vlechten en andere producten van plantaardige oorsprong, elders genoemd noch elders onder begrepen Afdeling III - Vetten en oliën (dierlijke en plantaardige) en dissociatieproducten daarvan; bewerkt spijsvet; was van dierlijke of van plantaardige oorsprong Hoofdstuk 15 - Vetten en oliën (dierlijke en plantaardige) en dissociatieproducten daarvan; bewerkt spijsvet; was van dierlijke of van plantaardige oorsprong Afdeling IV - Producten van de voedselindustrie; dranken, alcoholhoudende vloeistoffen en azijn; tabak en tot verbruik bereide tabakssurrogaten Hoofdstuk 16 - Bereidingen van vlees, van vis, van schaaldieren, van weekdieren of van andere ongewervelde waterdieren Hoofdstuk 17 - Suiker en suikerwerk Hoofdstuk 18 - Cacao en bereidingen daarvan Hoofdstuk 19 - Bereidingen van graan, van meel, van zetmeel of van melk; gebak Hoofdstuk 20 - Bereidingen van groenten, van vruchten en van andere plantendelen Hoofdstuk 21 - Diverse producten voor menselijke consumptie Hoofdstuk 22 - Dranken, alcoholhoudende vloeistoffen en azijn Hoofdstuk 23 - Resten en afval van de voedselindustrie; bereid voedsel voor dieren Hoofdstuk 24 - Tabak en tot verbruik bereide tabakssurrogaten Afdeling V - Minerale producten Hoofdstuk 25 - Zout; zwavel; aarde en steen; gips, kalk en cement Hoofdstuk 26 - Ertsen, slakken en assen Hoofdstuk 27 - Minerale brandstoffen, aardolie en distillatieproducten daarvan; bitumineuze stoffen; minerale was Afdeling VI - Producten van de chemische en van de aanverwante industrieën Hoofdstuk 28 - Anorganische chemische producten; anorganische of organische verbindingen van edele metalen, van radioactieve elementen, van zeldzame aardmetalen en van isotopen Hoofdstuk 29 - Organische chemische producten Hoofdstuk 30 - Farmaceutische producten Hoofdstuk 31 - Meststoffen Hoofdstuk 32 - Looi- en verfextracten; looizuur (tannine) en derivaten daarvan; pigmenten en andere kleur- en verfstoffen; verf en vernis; mastiek; inkt Hoofdstuk 33 - Etherische oliën en harsaroma's; parfumerieën, toiletartikelen en cosmetische producten Hoofdstuk 34 - Zeep, organische tensioactieve producten; wasmiddelen, smeermiddelen, kunstwas, bereide was, poetsen onderhoudsmiddelen, kaarsen en dergelijke artikelen, modelleerpasta's, tandtechnische waspreparaten en tandtechnische preparaten op basis van gebrand gips Hoofdstuk 35 - Eiwitstoffen; gewijzigd zetmeel; lijm; enzymen Hoofdstuk 36 - Kruit en springstoffen; pyrotechnische artikelen; lucifers; vonkende legeringen; ontvlambare stoffen Hoofdstuk 37 - Producten voor fotografie en cinematografie Hoofdstuk 38 - Diverse producten van de chemische industrie Afdeling VII - Kunststof en werken daarvan; rubber en werken daarvan Hoofdstuk 39 - Kunststof en werken daarvan

49

GN 40 VIII 41 42 43 IX 44 45 46 X 47 48 49 XI 50 51 52 53 54

50

55 56 57 58 59 60 61 62 65 63 XII 64 66 67 XIII 68 69 70 XIV 71 XV 72 73 74 75 76 78 79 80 81 82 83 XVI

OMSCHRIJVING Hoofdstuk 40 - Rubber en werken daarvan Afdeling VIII - Huiden, vellen, leder en pelterijen, lederwaren en bontwerk; zadel- en tuigmakerswerk; reisartikelen, handtassen en dergelijke bergingsmiddelen; werken van darmen Hoofdstuk 41 - Huiden en vellen (andere dan pelterijen), alsmede leder Hoofdstuk 42 - Lederwaren; zadel- en tuigmakerswerk; reisartikelen, handtassen en dergelijke bergingsmiddelen; werken van darmen Hoofdstuk 43 - Pelterijen en bontwerk; namaakbont Afdeling IX - Hout, houtskool en houtwaren; kurk en kurkwaren; vlechtwerk en mandenmakerswerk Hoofdstuk 44 - Hout, houtskool en houtwaren Hoofdstuk 45 - Kurk en kurkwaren Hoofdstuk 46 - Vlechtwerk en mandenmakerswerk Afdeling X - Houtpulp en pulp van andere cellulosehoudende vezelstoffen; papier en karton voor het terugwinnen (resten en afval); papier en karton, alsmede artikelen daarvan Hoofdstuk 47 - Houtpulp en pulp van andere cellulosehoudende vezelstoffen; papier en karton voor het terugwinnen (resten en afval) Hoofdstuk 48 - Papier en karton; cellulose-, papier- en kartonwaren Hoofdstuk 49 - Artikelen van de uitgeverij, van de pers of van een andere grafische industrie; geschreven of getypte teksten en plannen Afdeling XI - Textielstoffen en textielwaren Hoofdstuk 50 - Zijde Hoofdstuk 51 - Wol, fijn haar en grof haar; garens en weefsels van paardenhaar (crin) Hoofdstuk 52 - Katoen Hoofdstuk 53 - Andere plantaardige textielvezels; papiergarens en weefsels daarvan Hoofdstuk 54 - Synthetische of kunstmatige filamenten; strippen en artikelen van dergelijke vorm, van synthetische of van kunstmatige textielstoffen Hoofdstuk 55 - Synthetische of kunstmatige stapelvezels Hoofdstuk 56 - Watten, vilt en gebonden textielvlies; speciale garens; bindgaren, touw en kabel, alsmede werken daarvan Hoofdstuk 57 - Tapijten Hoofdstuk 58 - Speciale weefsels; getufte textielstoffen; kant; tapisserieën; passementwerk; borduurwerk Hoofdstuk 59 - Weefsels, geïmpregneerd, bekleed, bedekt of met inlagen; technische artikelen van textielstoffen Hoofdstuk 60 - Brei- en haakwerk aan het stuk Hoofdstuk 61 - Kleding en kledingtoebehoren, van brei- of haakwerk Hoofdstuk 62 - Kleding en kledingtoebehoren, andere dan van brei- of haakwerk Hoofdstuk 65 - Hoofddeksels en delen daarvan Hoofdstuk 63 - Andere geconfectioneerde artikelen van textiel; stellen of assortimenten; oude kleren en dergelijke; lompen en vodden Afdeling XII - Schoeisel, hoofddeksels, paraplu's, parasols, wandelstokken, zitstokken, zwepen, rijzwepen, alsmede delen daarvan; geprepareerde veren en artikelen van veren; kunstbloemen; werken van mensenhaar Hoofdstuk 64 - Schoeisel, beenkappen en dergelijke artikelen; delen daarvan Hoofdstuk 66 - Paraplu's, parasols, wandelstokken, zitstokken, zwepen, rijzwepen, alsmede delen daarvan Hoofdstuk 67 - Geprepareerde veren en geprepareerd dons en artikelen van veren of van dons; kunstbloemen; werken van mensenhaar Afdeling XIII - Werken van steen, van gips, van cement, van asbest, van mica en van dergelijke stoffen; keramische producten; glas en glaswerk Hoofdstuk 68 - Werken van steen, van gips, van cement, van asbest, van mica en van dergelijke stoffen Hoofdstuk 69 - Keramische producten Hoofdstuk 70 - Glas en glaswerk Afdeling XIV - Echte en gekweekte parels, edelstenen en halfedelstenen, edele metalen en metalen geplateerd met edele metalen, alsmede werken daarvan; fancybijouterieën; munten Hoofdstuk 71 - Echte en gekweekte parels, edelstenen en halfedelstenen, edele metalen en metalen geplateerd met edele metalen, alsmede werken daarvan; fancybijouterieën; munten Afdeling XV - Onedele metalen en werken daarvan Hoofdstuk 72 - Gietijzer, ijzer en staal Hoofdstuk 73 - Werken van gietijzer, van ijzer en van staal Hoofdstuk 74 - Koper en werken van koper Hoofdstuk 75 - Nikkel en werken van nikkel Hoofdstuk 76 - Aluminium en werken van aluminium Hoofdstuk 78 - Lood en werken van lood Hoofdstuk 79 - Zink en werken van zink Hoofdstuk 80 - Tin en werken van tin Hoofdstuk 81 - Andere onedele metalen; cermets; werken van deze stoffen Hoofdstuk 82 - Gereedschap; messenmakerswerk, lepels en vorken, van onedel metaal; delen van deze artikelen van onedel metaal Hoofdstuk 83 - Allerlei werken van onedele metalen Afdeling XVI - Machines, toestellen en elektrotechnisch materieel, alsmede delen daarvan; toestellen voor het opnemen of het weergeven van geluid, voor het opnemen of het weergeven van beelden en geluid voor televisie, alsmede delen en toebehoren van deze toestellen


GN 84 85 XVII 86 87 88 89 XVIII

90 91 92 XIX 93 XX 94 95 96 XXI 97 99

OMSCHRIJVING Hoofdstuk 84 - Kernreactoren, stoomketels, machines, toestellen en mechanische werktuigen, alsmede delen daarvan Hoofdstuk 85 - Elektrische machines, apparaten, uitrustingsstukken, alsmede delen daarvan; toestellen voor het opnemen of het weergeven van geluid, toestellen voor het opnemen of het weergeven van beelden en geluid voor televisie, alsmede delen en toebehoren van deze toestellen Afdeling XVII - Vervoermaterieel Hoofdstuk 86 - Rollend en ander materieel voor spoor- en tramwegen, alsmede delen daarvan; mechanische (elektromechanische daaronder begrepen) signaal- en waarschuwingstoestellen voor het verkeer Hoofdstuk 87 - Automobielen, tractors, rijwielen, motorrijwielen en andere voertuigen voor vervoer over land, alsmede delen en toebehoren daarvan Hoofdstuk 88 - Luchtvaart en ruimtevaart Hoofdstuk 89 - Scheepvaart Afdeling XVIII - Optische instrumenten, apparaten en toestellen; instrumenten, apparaten en toestellen, voor de fotografie en de cinematografie; meet-, verificatie-, controle- en precisie-instrumenten, -apparaten en -toestellen; medische en chirurgische instrumenten, apparaten en toestellen; uurwerken; muziekinstrumenten; delen en toebehoren van deze instrumenten, apparaten en toestellen Hoofdstuk 90 - Optische instrumenten, apparaten en toestellen; instrumenten, apparaten en toestellen, voor de fotografie en de cinematografie; meet-, verificatie-, controle- en precisie-instrumenten, -apparaten en -toestellen; medische en chirurgische instrumenten, apparaten en toestellen; delen en toebehoren van deze instrumenten, apparaten en toestellen Hoofdstuk 91 - Uurwerken Hoofdstuk 92 - Muziekinstrumenten; delen en toebehoren van muziekinstrumenten Afdeling XIX - Wapens en munitie; delen en toebehoren daarvan Hoofdstuk 93 - Wapens en munitie; delen en toebehoren daarvan Afdeling XX - Diverse goederen en producten Hoofdstuk 94 - Meubelen (ook voor medisch of voor chirurgisch gebruik); artikelen voor bedden en dergelijke artikelen; verlichtingstoestellen, elders genoemd noch elders onder begrepen; lichtreclames, verlichte aanwijzingsborden en dergelijke artikelen; geprefabriceerde bouwwerken Hoofdstuk 95 - Speelgoed, spellen, artikelen voor ontspanning en sportartikelen; delen en toebehoren daarvan Hoofdstuk 96 - Diverse werken Afdeling XXI - Kunstvoorwerpen, voorwerpen voor verzamelingen en antiquiteiten Hoofdstuk 97 - Kunstvoorwerpen, voorwerpen voor verzamelingen en antiquiteiten 27 Hoofdstuk 99 – Andere producten

Bron: http://ec.europa.eu/eurostat/ramon/index.cfm?TargetUrl=DSP_PUB_WELC & Comext

27

Terwijl RAMON (Eurostat Metadata Server) spreekt over Hoofdstuk 98 – Complete fabrieksinstallaties, behandelt Comext dit hoofdstuk niet, maar heeft het in plaats hiervan over Hoofdstuk 99 – Andere producten.

51

VIII.2 BIJLAGE 2: GECOMBINEERDE NOMENCLATUUR, 2009 (HOOFDSTUK 26 EN 79) GN 26 2601 2601 11 00 2601 12 00 2601 20 00 2602 00 00 2603 00 00 2604 00 00 2605 00 00 2606 00 00 2607 00 00 2608 00 00 2609 00 00 2610 00 00 2611 00 00 2612 2612 10 2612 10 10

52

2612 10 90 2612 20 2612 20 10 2612 20 90 2613 2613 10 00 2613 90 00 2614 00 2614 00 10 2614 00 90 2615 2615 10 00 2615 90 2615 90 10 2615 90 90 2616 2616 10 00 2616 90 00 2617 2617 10 00 2617 90 00 2618 00 00 2619 00 2619 00 20 2619 00 40 2619 00 80 2620 2620 11 00 2620 19 00 2620 21 00 2620 29 00 2620 30 00 2620 40 00 2620 60 00

OMSCHRIJVING Hoofdstuk 26 - Ertsen, slakken en assen IJzererts en concentraten daarvan, geroost ijzerkies (pyrietas) daaronder begrepen - ijzererts en concentraten daarvan, andere dan geroost ijzerkies (pyrietas) -- niet geagglomereerd -- geagglomereerd - geroost ijzerkies (pyrietas) Mangaanerts en concentraten daarvan, ijzerhoudend mangaanerts en concentraten daarvan met een mangaangehalte van 20 of meer gewichtspercenten, berekend op de droge stof, daaronder begrepen Kopererts en concentraten daarvan Nikkelerts en concentraten daarvan Kobalterts en concentraten daarvan Aluminiumerts en concentraten daarvan Looderts en concentraten daarvan Zinkerts en concentraten daarvan Tinerts en concentraten daarvan Chroomerts en concentraten daarvan Wolfraamerts en concentraten daarvan Uranium- of thoriumertsen en concentraten daarvan - uraniumerts en concentraten daarvan -- uraniumerts en pekblende en concentraten daarvan, met een uraniumgehalte van meer dan 5 gewichtspercenten (Euratom) -- ander - thoriumerts en concentraten daarvan -- monaziet; uranium-thorianiet en andere thoriumertsen en concentraten daarvan, met een thoriumgehalte van meer dan 20 gewichtspercenten (Euratom) -- ander Molybdeenerts en concentraten daarvan - geroost - andere Titaanerts en concentraten daarvan - ilmeniet en concentraten daarvan - ander Niobium-, tantaal-, vanadium- of zirkoniumertsen en concentraten daarvan - zirkoniumerts en concentraten daarvan - andere -- niobium- en tantaalerts en concentraten daarvan -- vanadiumerts en concentraten daarvan Ertsen van edele metalen en concentraten daarvan - zilvererts en concentraten daarvan - andere Andere ertsen en concentraten daarvan - antimoonerts en concentraten daarvan - andere Gegranuleerde hoogovenslakken (slakkenzand) verkregen bij de vervaardiging van ijzer en staal Slakken (andere dan gegranuleerde hoogovenslakken), walsschilfers en ander bij de vervaardiging van ijzer en staal verkregen afval - afval geschikt voor het recupereren van ijzer of van mangaan - slakken geschikt voor het winnen van titaanoxide - andere Slakken, assen en residuen (andere dan die verkregen bij de vervaardiging van ijzer en staal), die metaal, arseen of verbindingen daarvan bevatten - hoofdzakelijk zink bevattend -- hardzink -- andere - hoofdzakelijk lood bevattend -- slib van loodhoudende benzine en slib van loodhoudende antiklopmiddelen -- andere - hoofdzakelijk koper bevattend - hoofdzakelijk aluminium bevattend - arseen, kwik, thallium of mengsels daarvan bevattend, van de soort gebruikt voor het winnen van arseen of van deze metalen of voor het vervaardigen van chemische verbindingen daarvan


GN 2620 91 00 2620 99 2620 99 10 2620 99 20 2620 99 40 2620 99 60 2620 99 95 2621 2621 10 00 2621 90 00 79 7901 7901 11 00 7901 12 7901 12 10 7901 12 30 7901 12 90 7901 20 00 7902 00 00 7903 7903 10 00 7903 90 00 7904 00 00 7905 00 00 7907 00 7907 00 10 7907 00 90

OMSCHRIJVING - andere -- antimoon, beryllium, cadmium, chroom of mengsels daarvan bevattend -- andere --- hoofdzakelijk nikkel bevattend --- hoofdzakelijk niobium of tantaal bevattend --- hoofdzakelijk tin bevattend --- hoofdzakelijk titaan bevattend --- andere Andere slakken en andere assen, as van zeewier daaronder begrepen; assen en residuen afkomstig van de verbranding van stedelijk afval - assen en residuen afkomstig van de verbranding van stedelijk afval - andere Hoofdstuk 79 - Zink en werken van zink Ruw zink - niet-gelegeerd zink -- bevattende 99,99 of meer gewichtspercenten zink -- bevattende minder dan 99,99 gewichtspercenten zink --- bevattende 99,95 of meer doch minder dan 99,99 gewichtspercenten zink --- bevattende 98,5 of meer doch minder dan 99,95 gewichtspercenten zink --- bevattende 97,5 of meer doch minder dan 98,5 gewichtspercenten zink - zinklegeringen Resten en afval, van zink Zinkstof; poeder en schilfers, van zink - zinkstof - andere Staven, profielen en draad, van zink Platen, bladen en strippen, van zink Andere werken van zink - buizen en pijpen, alsmede hulpstukken (fittings) voor buisleidingen (bijvoorbeeld verbindingsstukken, ellebogen, moffen) - andere

Bron: http://ec.europa.eu/eurostat/ramon/index.cfm?TargetUrl=DSP_PUB_WELC

53

VIII.3 LIJST VAN AFKORTINGEN

54

btw

belasting op de toegevoegde waarde

FOD Economie

Federale Overheidsdienst Economie, K.M.O., Middenstand en Energie

GN

Gecombineerde Nomenclatuur

IMF

International Monetary Fund

INR

Instituut voor de nationale rekeningen

NBB

Nationale Bank van België

WTO

World Trade Organization


IX. BRONNEN IX.1 PUBLICATIES European Communities (2006). Statistics on the trading of goods – User guide. http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-BM-06-001/EN/KS-BM-06-001-EN.PDF Europese Commissie (2007). Verordening (EG) Nr. 1165/2007 van de Commissie van 3 september 2007 tot opstelling voor 2007 van de „Prodcom-lijst” van industriële producten overeenkomstig Verordening (EEG) nr. 3924/91 van de Raad. http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2007:268:0001:0258:NL:PDF Instituut voor de Nationale Rekeningen (2001). Statistieken van de buitenlandse handel. België. Maandbericht 2001-03. World Trade Organization (2009). World Trade Report 2009. Trade Policy Commitments and Contingency Measures. http://www.wto.org/english/res_e/booksp_e/anrep_e/world_trade_report09_e.pdf

IX.2 WEBSITES Comext: http://epp.eurostat.ec.europa.eu/newxtweb IMF Primary Commodity Prices: http://www.imf.org/external/np/res/commod/index.asp Nationale Bank van België: http://www.nbb.be NYRSTAR: http://www.nyrstar.com RAMON (Eurostat Metadata Server): http://ec.europa.eu/eurostat/ramon/index.cfm?TargetUrl=DSP_PUB_WELC UMICORE: http://www.umicore.com & http://www.investorrelations.umicore.com

IX.3 JAARREKENINGEN & JAARVERSLAGEN NYRSTAR. Geconsolideerde jaarrekening 2007 t.e.m. 2008. NYRSTAR. Jaarverslag 2008 - Navigating the Future - Prudently Pragmatically Proactively. NYRSTAR BELGIUM. Jaarrekening 2007 t.e.m. 2008. UMICORE. Geconsolideerde jaarrekening 2005 t.e.m. 2008. UMICORE. Jaarrekening 2005 t.e.m. 2008. UMICORE. Verslag aan de aandeelhouders en aan de samenleving 2008.

55

IX.4 PERSBERICHTEN Instituut voor de nationale rekeningen. Verloop van de Belgische buitenlandse handel: Handelsbalans sluit 2008 af met deficit van ruim 10 miljard euro. (16/03/2009) Instituut voor de nationale rekeningen. Verloop van de Belgische buitenlandse handel: De handelsbalans van 2009 vertoont een tekort van 2,5 miljard euro. (15/03/2010) NYRSTAR. Nyrstar maakt jaarresultaten 2008 bekend. (27/02/2009) NYRSTAR. Nyrstar maakt jaarresultaten 2009 bekend. (25/02/2010) UMICORE. Full year results 2009. (11/02/2010) UMICORE. Jaarresultaten 2008. (12/02/2009) World Trade Organization. Press release 554: World Trade 2008, prospects for 2009. WTO sees 9 % global trade decline in 2009 as recession strikes. (24/03/2009)

56

Vooruitgangstraat 50 1210 Brussel Ondernemingsnummer: 0314.595.348 http://economie.fgov.be

Studie. Exportprestaties van enkele Belgische sectoren tijdens de economische crisis

Recommend Documents