struinen Nieuws uit de Amsterdamse Waterleidingduinen | nr. 74 | zomer 2012
2 inhoud
struinen met Olga 3
struinen met Olga Ingang Zandvoortselaan
herder Daphne van Zomeren
Huppelkanaal
‘Ik heb natuur nodig om tot rust te komen’
Ingang Oase
Ingang Panneland
herder Daphne Hogeweg
Ingang De Zilk
gespot
De Amsterdamse Waterleidingduinen ligt aan de kust, ten zuiden van Zandvoort
03 struinen met Architectuurhistorica Olga
08 panorama Huppelkanaal
04 natuur en water Dagboek van een duinherder
10 kinderpagina Zomer!
07 gespot De therapeutische wandelaar
11 mijn water Schooltuinen
12 bewoners van de AWD Zomergasten 14 uitgelicht 16 activiteitenkalender
Architectuurhistorica Olga van der Klooster loopt geregeld vanuit haar woning in Heemstede door de duinen naar de kust. ‘In de natuur wordt ons oergevoel aangesproken.’ ‘Ik heb vandaag met een vriendin afgesproken in een strandpaviljoen. We gaan vergaderen over een kinderboekje dat we samen maken. Ik kom graag in de duinen en aan het strand. Vanuit mijn huis in Heemstede, wandel ik geregeld naar de kust. Bij voorbeeld na een lange dag geconcentreerd beeld schermwerken. Dan moet ik echt even kunnen weg
kijken in uitgestrekte vertes. De natuur heb ik nodig, om tot rust te komen. Dat gaat meestal vanzelf. Door te kijken en te luisteren en mee te wiegen met de wind en de golven. In de natuur wordt het oergevoel aangesproken dat diep binnenin ons schuilt. Ik ken de Waterleidingduinen goed, maar ontdek nog telkens nieuwe plekken. Laatst was ik mee op fietsexcursie. Bijzonder, want fietsen mag hier normaal gesproken niet. We kwamen langs het Eiland van Rolvers; wat een fraaie locatie is dat. Een van mijn favoriete plekken is de Oranjekom. Het zicht op het water en het historische bezoekers centrum is geweldig. Soms loop ik even naar binnen voor een potje honing uit de duinen. Heerlijk!’
4 natuur en water
5
Dagboek van een duinherder
Daphne Hogeweg is sinds 1 mei de nieuwe herder in de Amsterdamse Waterleidingduinen. Met 300 Drentse heideschapen bestrijdt ze de Amerikaanse vogelkers (prunus), een ‘plaagboom’ die er voor zorgt dat de duinen langzaam dichtgroeien. Struinen volgde Daphne tijdens haar werkdag. 8.15 uur Herder Daphne passeert met de auto de poort bij in gang De Zilk en rijdt richting de Westhoek. Bij de Kop van Janus heeft haar kudde Drentse heideschapen de nacht doorgebracht achter een ruime afrastering. “Er zijn de laatste dagen veel lammetjes geboren,” vertelt Daphne opgetogen. Ze is benieuwd hoe de kudde de nacht in de duinen heeft doorgebracht.
8.30 uur Na een dollemansrit over zandwegen vol hobbels en kuilen staan we stil in niemandsland. De bewoonde wereld lijkt ver weg. Heel in de verte zijn een vlieg tuig en geruis van een snelweg te horen, maar het zijn vooral honderden duinvogels die op deze afgelegen plek de boventoon voeren. Rondom ligt een uitge strekte duinvlakte met meidoorn, duindoorn en jonge scheuten vogelkers. Daphne sluit haar auto en loopt met een zware bundel rastermateriaal naar een veldje. 8.45 uur Voordat de herder de schapen loslaat, maakt ze eerst een nieuw nachtvak klaar, met voldoende gras, kruiden en boomblaadjes. Dan kunnen de schapen
Door zeven dagen per week vooral veel prunusblaadjes te eten, verlenen de schapen de Waterleidingduinen een grote dienst.
morgen al bij het eerste daglicht hun werk doen. Dat werk bestaat vooral uit eten. Door zeven dagen per week vooral veel boomblaadjes te eten, verle nen de schapen de Waterleidingduinen een grote dienst. Ze zorgen er samen met damherten, reeën, koeien, konijnen en wat verdwaalde ganzen voor dat de duinen niet dichtgroeien. Zo blijft het open duinlandschap behouden. Vooral de prunus, een boom die begin vorige eeuw in Nederland is geïm porteerd, vormt een grote bedreiging. Het is meer dan verantwoord de prunusplaag te bestrijden, vinden biologen, natuurorganisaties en overheden. Als Wa ternet niets zou doen, blijft er van de karakteristieke vergezichten in de Waterleidingduinen weinig over. Uiteindelijk zouden typische duinbewoners zoals de zandhagedis en het duinviooltje dan verdwijnen.
9.15 uur Het is tijd om de schapen los te laten. Die staan te trappelen van ongeduld. De lammetjes verschuilen zich onder de dikke laag wol van hun moeders, maar laten zich overal horen. Als het raster zich opent, gaat het mis. Er wordt in de drukte een lammetje van zijn moeder gescheiden, wat tot grote onrust leidt. “Ewan, go left,” roept Daphne.” Ewan, Dapnhe’s bordercollie, rent als de vliegende bliksem om de kudde heen en drijft alle beesten terug in hun ‘hok’. Als alle scha pen terug zijn, volgt een tweede, meer geordende leegloop. Enkele tientallen meters verder houdt de kudde stil en begint te grazen. Zo zal het de komende uren gaan. Met Ewan en Daphne alert aanwezig als hoeders van de kudde.
6 natuur en water
gespot 7
11.00 uur Op een duintop vertelt Daphne dat ze jarenlang werkte als koetsier op Terschelling. Ze woonde in een Pipowagen in de duinen en reed overdag met paard en wagen met recreanten door de natuur. “Ik was bijna nooit binnen. Toen ik in Arnhem ging wonen, kreeg ik al snel heimwee naar zee.” Op Terschelling had Daphne ervaring opgedaan met het verzorgen van vleesschapen. Bij toeval ontmoette ze een herder, die inspirerend over zijn werk vertelde. Daphne wilde terug naar de natuur. Als herder. Toen ze hoorde dat Waternet voor de Waterleidingduinen een tweede herder zocht, solliciteerde ze en werd aangenomen. Tot eind september werkt ze in de duinen met collega Daphne van Zomeren, die een eigen kudde Schoone beeker heideschapen onder haar hoede heeft. Voor de schapen heeft Waternet een ‘begrazingsplan’ ge maakt, zodat de dieren efficiënt prunus (Amerikaanse vogelkers) kunnen bestrijden. 13.00 uur “Ieder dag is anders,” zegt Daphne na de lunch. “De schapen hebben rustige dagen, maar kunnen ook weleens onstuimig heen en weer rennen. Soms sta ik de hele dag alleen, en soms komen er voortdurend wandelaars langs die een praatje willen maken. Ook herkauwen de schapen op wisselende tijdstippen.” Vandaag gebeurt dat herkauwen rond het middaguur. 15.00 uur Bordercollie Ewan heeft niet veel te doen, maar van een afstandje houdt hij de kudde in de gaten. “Her der zijn lijkt soms misschien een beetje saai,” zegt
Daphne. “Toch gebeurt er voortdurend van alles. Ik heb altijd een boek in mijn rugzak, maar daar kom ik nooit aan toe. Ik zie altijd heel veel mooie dieren. Gisteren nog een vos met jonge welpen! En de dam herten komen altijd heel dichtbij. Ik heb ook dagelijks contact met de schapen. Als ik ergens stilzit komen er altijd wel een paar naar me toe. Die bevrijd ik dan van een tak of klit die vastzit in hun vacht. Soms hebben ze behoefte aan een aai. Heel vaak sta ik gewoon te turen op een duintop en geniet van het uitzicht. Als herder ben ik eigenlijk de hele dag geconcerteerd aan het kijken.” 16.30 uur De schapendames en hun lammetjes mogen uitrus ten. Herdershond Ewan zorgt voor een mooie optocht naar het avond- en nachtverblijf. Het werk zit erop voor vandaag. naam:
Twee herders in het duin In de duinen tussen Zandvoort en Noordwijk werken twee herders. Naast Daphne Hogeweg en Daphne van Zomeren, zorgt nog een derde herder ervoor dat zijn vrouwelijke collega’s net als ieder ander twee dagen per week vrij kunnen nemen. De kuddes grazen zeven dagen per week in het duin. Als bezoeker kunt u de herder en hun kuddes regelmatig tegenkomen. Kijk in de
activiteitenagenda op de achterkant wanneer u mee kunt op herder-excursie. Of volg herder Daphne Hogeweg via haar blog op http://schaperdeschaap. tumblr.com/ en Daphne van Zomeren via www.facebook. com/KuddeInHetDuin en twitter @actiefmetjehond
De therapeutische wandelaar Wat doe je in de Amsterdamse Waterleidingduinen? “Ik kom van mijn werk en moet hier even mijn gedachten verzetten. Ik noem dit ook wel thera peutisch wandelen. Daarmee maak ik mijn hoofd leeg en geniet ik van de rust en stilte.
Kom je hier vaak? “Voordat ik vader werd bijna dagelijks. Ik werk al twintig jaar in de jeugdzorg, met kinderen met traumatische ervaringen. Dat is behoorlijk heftig. Dan is het heerlijk om hier van de gebaande paden af te gaan en te struinen, zonder dat ik omver gere den wordt door fietsers.” Wat vind je zo bijzonder aan dit gebied? “Verrassingselementen maken dit gebied voor mij bijzonder. Ieder nieuw seizoen zie ik en hoor ik heel veel soorten vogels. Zojuist nog de Europese kanarie. Voor een vogelaar is het extra genieten als er zeldzame exemplaren te zien zijn, maar ook van de nachtegaal word ik blij. Soms ga ik met kinderen van mijn werk de duinen in. Als die damherten of vossen zien, genieten ze volop. Dat is nog net geen therapeutisch wandelen maar we worden er met z’n allen wel rustig van.”
8 panorama Huppelkanaal
9
1960 Naam bedacht
1. Het Huppelkanaal loopt van het Rechte Schusterkanaal naar het Westerkanaal, tussen het tweede en derde infiltratiegebied.
4
3. Daar heeft het kanaal waarschijnlijk haar naam aan te danken: het water huppelde door het landschap.
2. Er was vroeger een behoorlijk hoogteverschil. Via vier kleine overstortjes liep het water van hoog naar laag.
4. Vijf jaar geleden zijn de vier overstortjes vervangen door een grote betonnen overstort en wat kleine ‘huppeltjes’. Deze en andere maatregelen zorgen ervoor dat we sneller voldoende water in de Oranjekom krijgen.
meter Hoogteverschil van het kanaal
4
Vroegere overstortjes
5. Vanaf de betonweg en het Westerkanaal heeft u een prachtig uitzicht over het kanaal.
10 kinderpagina
Maak je eigen strandsouvenir Van al je strandvondsten kun je leuke dingen maken! Van verzamelde schelpen maak je bijvoorbeeld een schelpenketting! Hiervoor zoek je allemaal schelpen met gaatjes erin. Die rijg je met naald en draad aan elkaar. Je kunt ook je tuin versieren met schelpen of van schelpen een mooie dromenvanger maken. Neem een stukje drijfhout mee van het strand en hang er touwtjes met schelpen en andere strandvondsten aan. Een stuk of vijf draadjes met versierselen is voldoende. Nu heb je je eigen strandsouvenir!
mijn water 11
Op het strand veel schelpen mvind je gaatje erin. Ga et een ma eens op zoek! ar
Gemene roofslakken Op het strand vind je veel schelpen met een gaatje erin. Ga maar eens op zoek! Dit gaatje wordt gemaakt door de tepelhoorn. Dit roofslakje eet andere weekdieren op! De tepelhoorn klemt zich vast aan de schelp en maakt de harde schelp zacht met een gemeen stofje dat hij afscheidt. Zo boort hij een gaatje in de schelp en slurpt daarna met zijn lange tong de schelp leeg.
Skeletloze dieren Op het strand vind je vaak de mooiste schelpen in allerlei kleuren, vormen en maten. In strandschelpen woonden ooit weekdieren. Die hebben geen skelet. Daarom bouwen ze een huisje om zich heen voor bescherming. Dat doen ze door het stofje kalk af te scheiden. Weekdieren die in een schelp leven heten kokkels, slakken of tweekleppigen. Op het strand vind je meestal maar één helft van zo’n tweekleppige schelp. Als het flink heeft gestormd, liggen er soms ook schelpen die nog wel aan elkaar vast zitten.
'Dit jaar is het gelukkig vochtig genoeg' Waternet zuivert drinkwater in de Amsterdamse Waterleidingduinen, voert afvalwater af, houdt het oppervlaktewater schoon en onderhoudt dijken, sluizen en gemalen. In ‘Mijn water’ vertellen klanten van Waternet over hun favoriete water. Wie? Peter Griffioen (62) is voorman tuinman. Al 35 jaar leert hij scholieren uit de groepen 6 en 7 hoe ze zelf groenten en bloemen kunnen telen. Vandaag mogen scholieren van RKBS De Biënkorf weer uit hun eigen schooltuintje oogsten. “Nou, jongens en meiden haal de plastic zakken maar tevoorschijn,” zegt Peter aan het einde van de les, “jullie mogen radijs en rucola meenemen.” Waar? Op de schooltuinen van de Franciska BroekhuijsenLeewistuin aan het J. H. Van Heekpad. Deze zijn in 1972 opgericht en uitgegroeid tot het centrum voor
Natuur- Milieu Educatie. Zo’n 1300 Amsterdamse kinderen van dertig basisscholen hebben hier jaarlijks hun eigen tuintje. “Het gaat bij ons om beleven, voe len, kijken, horen, ruiken en proeven. Dat lukt niet via internet, digibord of dvd. Ook leren we kinderen dat ze voor een kilo aardappelen geduld moet hebben en dat een tuin niets oplevert als ze er zelf niet goed voor zorgen.” Wat(er)? “In het extreem droge voorjaar van 2011 was het schooltuincomplex rond juni al drie keer besproeid met grote hoeveelheden water. Dit jaar is het gelukkig vochtig genoeg. Voor het sproeien maken we gebruik van slootwater uit de ringvaart. Dat is goedkoper en voedselrijker dan drinkwater en van prima kwaliteit. Een gemaal ververst de vaart geregeld. Lastig is wel dat regenwater meer onkruid in de tuin oplevert. Daar hebben we nu de handen vol aan.”
13
12 bewoners van de AWD
Zomergasten In de zomer laten de Waterleidingduinen zich van hun mooiste kant zien. Duinplanten staan in bloei en trekken volop insecten aan. Wie komt ‘vlinderen’ kijkt de ogen uit. Een absolute topper is de kleine parelmoervlinder, een echte ‘zomergast’. Duinviooltje Naast damherten, trekvogels en zandhagedissen is het duinviooltje een van de iconen van de Waterleidingduinen. In hun zomertooi steken de paars en gele viooltjes sterk af tegen de kale zandvlaktes waarop ze groeien. Duinviooltjes komen hier van nature voor en vervullen een belangrijke functie voor de kleine parelmoer vlinder. Die legt zijn eitjes aan de onderkant van het viooltjesblad, waar de rupsen zich later ontpoppen. Slangenkruid Slangenkruid is voor veel insecten een belangrijke nectarplant. Hij bloeit van mei tot september op zonnige, warme plekken en is vrijwel overal
slangenkruid
in het duin te bewonderen. Vooral wilde bijen en honingbijen landen graag op dit kleurrijke kruid, waarvan het vocht vroeger werd gebruikt als natuurmedicijn tegen steenpuisten. Boommetselbij In Nederland leven zeker twintig soorten metselbijen. Een aantal komt ook voor in de duinen, waaronder de in 2010 ontdekte zeldzame boommetselbij. Die heeft staand dood hout nodig waar de dennenboktor gangen in heeft gegraven. Waternet laat dood hout onaangetast, zodat de boommetselbij en andere dieren zich er kunnen voortplanten.
paspoort Latijnse naam: Issoria lathonia Vleugel-spanwijdte: 35 tot 45 mm Te herkennen aan: geel/oranje/ rode vleugels met zwarte stippen. De achterzijde van de ondervleugels heeft zilverkleurige parelmoer vlekken. Waar en wanneer te zien: Van april tot september, met dipje in mei. Voedsel: nectar van duinviooltje, slangenkruid en koninginnenkruid. Zonnen graag op open plaatsen.
Lepelaar Lepelaars leven niet permanent in de duinen, maar met wat geluk kun je ze in augustus zomaar tijdens een wandeling in ondiep water zien scharrelen. Op hun trek naar het zuiden zeven ze met hun snavel waterdiertjes uit het water. Grote kans dat ze van Texel of van het Zwanenwater bij Callantsoog komen, want daar zijn ze actief in het broedseizoen.
boommetselbij
Kleine parelmoervlinder Voor wie er naar zoekt, is de kleine parelmoervlinder ’s zomers nauwelijks te missen in de Waterleidingduinen. Ze zonnen soms in plukjes vlak bij elkaar. De soort heeft 3, soms wel 4 generaties per jaar. Kleine parelmoervlinders
overwinteren als pop of rups, en als het niet te koud is, ook wel als volwassen vlinder. Kleine parelmoervlinders komen voor langs de hele Nederlandse kust. Ze kunnen grote afstanden overbruggen en zijn daardoor soms ook landinwaarts te zien.
14 uitgelicht
15
Tip van: boswachter Gerard
In de Amsterdamse Waterleidingduinen hoef je niet op de paden te lopen maar mag je kriskras door de duinen struinen. Zo is je natuurbeleving vele malen groter en ontdek je de duinen en zijn bewoners op een unieke manier. Beklim eens de hoge duintoppen en geniet van de fantastische uitzichten. Of wandel langs de stromende beekjes en kanalen en bekijk het leven in en op het water. Volg een wildwissel door de adelaarsvarens. Een wildwissel is een natuurlijk paadje dat damherten gebruiken. Ook kun je dwars door het bos lopen om vogels te spotten. Buiten de paden is het risico op teken wel veel groter. Controleer jezelf na afloop dus goed! Een tekenpincet is o.a. verkrijgbaar in het bezoekerscentrum.
Werkzaamheden Vanaf begin maart is het broedseizoen in de Waterleidingduinen. Om broedende vogels en zwangere en zogende herten rust te geven worden door onze mensen in het veld tot eind jullie alleen kleinere klussen uitgevoerd. Rasters repareren Langs wegen en paden wordt in de bermen met de hand licht snoeiwerk verricht. Ook renoveren we een aantal begrazingsrasters. Slechte draden worden vervangen. Om klein wild niet te verwonden blijft er alleen aan de bovendraad een puntdraad over. Tevens worden gebroken en slechte palen ver vangen door nieuwe kastanje palen. Twee herders Onze herders zijn sinds begin mei weer in het duin (lees het artikel elders in het blad). Onze eigen kudde Drentse heideschapen loopt met herder Daphne Hogeweg in het zuidelijk deel. Herder Daphne van Zomeren loopt met een kudde Schoonebeeker schapen in het noordelijk deel. De kuddes worden zeven dagen per week gehoed tot september 2012. Op de informatieborden bij de ingangen is te lezen waar u ze kunt ontmoeten. Ook organiseren we leuke excursies voor volwassenen en kinderen. Koeien De koeien graasden afgelopen winter op het grote
graasgebied van de Vellen, het Vogelenveld, en het Zegveld. Op dit moment is de kudde actief op het Middenveld, in de Zeeduinen Noord, rond het Eiland van Rolvers en in de Westhoek. Toegang Een toegangs kaartje kost
Auto Parkeren bij
€ 1,50 per
dag.
Boulevard Zandvoort: verschillen sommige hele de restauran ts, jaar open Ingang Zand voortselaan: pannenkoeken din t/m zat huis De duinr open 11.00 and, – 20.00 uur, Week 46, 47 zon vanaf 10.00 en 48 vrij t/m uur. zon open.
Vrijwilligers ROUTE LINK SOM Onze enthousiaste groep beheervrijwilligers gaat komende zomer aan de slag met doornappelplanten. Doornappelzaden zijn ooit in het duin meegereisd met compostmateriaal. Na een jarenlange sluimertoestand kunnen ze ontkiemen. De planten groeien goed op plaatsen waar we grondmateriaal gebruiken uit het gronddepot. Vrijwilligers trekken de doornappels als ze nog klein zijn uit de grond. Hiermee voorkomen we dat er nieuw zaad verspreid wordt. In augustus gaan de vrijwilligers weer maaien. de vier hoof dingangen kost € 2
per dag. Openbaar vervoer Bus 90 rijdt 1x per uur tusse n NS-statio Aerdenhout n Heemstede en Den-Haag CS en komt Oase, De Zilk langs de ingan en Vogelenza gen ng. Bus 80 tussen NS-s rijdt 2x per tation Heem uur stede-Aerdenh Zandvoort out en statio en komt langs n ingang Zand voortselaan. Eten en drink en Ingang Oase : uitspannin g De Oase open dage , lijks 10.00 – 20.00 uur Ingang Voge lenzang: pann enkoekenresta ’t Panneland urant , open wo t/m ma 10.00 – De Zilk - Noor 19.00 uur dwijkerhout: Café Restaura Ruigenhoek, nt de open dage lijks 9.30 uur Noordwijkerhou t: pannenko ekenboerderij open dage Langs Berg lijks 10.00 – en Dal, 21.30 uur, zat/z Ingang Lang on vanaf 9.00 evelderslag: uur verschillen sommige hele de restauran jaar open ts,
Bezoekerscent rum De Oran jekom Het bezoekers centrum ligt bij ingang Oase u informati e over ande . Hier vindt re wandelrou waterzuivering tes, excursies en natuurbe , heer. In het streekproduct winkeltje zijn en en leuke boeken te toilet ten aanw koop. Er zijn ezig en u kunt koffie en thee 1e Leyweg 6, 2114 BH, kopen. Vogelenzang Telefoon: 020 – 608 7595 Din t/m zon 10.00 – 17.00 uur En op alle feest dagen.
Route De ANWB paddensto elen kunnen route aan te u helpen om houden. de juiste
Meer informati e Kijk voor actue le wijzigingen in deze route routes op www en voor ande .waternet.nl re 2012
Gratis verrekijkers voor kinderen
Onze herder Daphne van Zomeren heeft onlangs van het bedrijf House of Outdoor & Optics in Maarssen een paar mooie verrekijkers gekregen. Het bedrijf verkoopt outdoor spullen, maar zorgt er ook voor dat oude verrekijkers een tweede
Jongste herder van NL
INGANG OAS E Bij de ingan g staat uitsp anning De ingang Voge Oase (1). Loop lenzang over richting de oude stran Oosterduinrel. dwallen of langs de
INGANG VOG ELENZAN G Hier is pann enkoekenresta urant ’t Pann Loop richting eland (2) te ingang De vinden. Zilk. U ziet het voorjaar schapen graze de bloeiende n en in bollenvelden.
Begin mei heeft Stan van Saasse, jongste herder van Nederland, onze nieuwe herder Daphne Hogeweg op weg geholpen.
leven krijgen: Second Life Optics. Medewerkers verzamelen kijkers, repareren die en zoeken mooie projecten die een maatschappelijk en educatief karakter hebben. Waternet mag de gekregen verrekijkers gebruiken bij kinderactiviteiten zoals de herderexcursies. We bedanken House of Outdoor & Optics ontzettend voor hun gift! Meer informatie: www.secondlifeoptics.nl
Wandelroute Rondje duin INGANG DE ZILK Loop door de ingang het duingebi viaduct door ed uit, ga onde en volg het r het fietspad naar tot Café resta Noordwijkerho urant De Ruig ut enhoek (3). viaduct door Loop onde en volg het r het fietspad richti Ga voor het ng Langervel wildrooster derslag. door het gebied in. voetgange U komt langs rshekje het de in augu Houd het raste stus bloeiend r aan uw linke e hei. rzijde. Zo loop zweefvlieg veld heen en t u om het komt weer hekje. Ga deze bij een voetg door en mete angersen rechts het (de weg overs fietspad op teken) richt ing Noordwijk hostel Stay erhout. Loop okay met het tot ernaast gele Berg en Dal gen restauran (4) en ga verde t r over het sche Hollands Duin lpenpad door richting Lang ervelderslag.
INGANG ZAN DVOORTSELA AN Bij deze ingan g staat Pann enkoekenhuis Ga richting De Duinrand ingang Oase (7). , u loopt langs kanaal waar het Noordoos u grote kans terheef t om dam komen. Vlak herten tege voor de ingan n te g komt u langs De Oranjekom bezoekerscentr . U loopt via um het houten ingang Oase vlonderpad . weer naar
ROND
JE DUIN Amsterdams e Waterleid
Maaiboot De komende tijd vaart de maaiboot in de kanalen. Met de maaiboot houden we de kanalen open en kan het water goed blijven doorstromen. Panneland Op de parkeerplaats Panneland is inmiddels een deel opnieuw ingericht. De opknapbeurt wordt begin september vervolgd. Ook het hek bij de ingang wordt vernieuwd en aangesloten op een nieuw damhertwerend hek.
Zin in een lekkere lange wandeling van 30 km rond ons gebied? In het bezoekerscentrum is een nieuwe wandelroute te koop, kom langs en laat je inspireren.
LANGEVELDE RSLAG Hier bevinden zich verschillen de restauran afhankelijk van de weer ts (5). U kunt somstandighed kiezen of u en of hoog langs het stran water d of over het Zandvoor t fietspad naar loopt. In de winter ziet vogels in hun u langs het trek naar het strand vele zuiden, vana u een weid f het fietspa se blik over d heef t het duingebi uit bij Boul ed. U komt in Zand evard Paul us Loot, waar voor t (6). Sla na 500 diverse stran meter rech dtenten zijn tsaf de Fred in. U gaat door erik Hendrikstr een voetgange aat rshekje het in. Volg het duingebied schelpenpad weer en ga door hekje verde het volgende r richting ingan hout en g Zandvoor langs het oude tselaan. U zeedorpenland loopt schap waar vroeger hun de bewoners tuintjes hadd en.
Colofon Struinen is een uitgave van Waternet en wordt op verzoek gratis toegezonden. U kunt zich aanmelden via
[email protected] Redactie: Afdelingen Bron & natuurbeheer en Communicatie, Waternet
Artdirectie en ontwerp: Lava.nl (Noortje Boer) Tekst: Michel Verschoor Aan deze Struinen werkten mee: Miranda Kok, Gerard Scholten, Peter Olijhoek, Bertina Berkheij
30 KM
ingduinen
Fotografie: Alwin Slomp, Gerard Scholten, Joop Hilster, Michel Verschoor www.verkennemerland.nl Tips voor de redactie:
[email protected] Redactie Struinen Vogelenzangseweg 21 2114 BA Vogelenzang
16 activiteitenkalender Amsterdamse Waterleidingduinen
Leuke excursies v o kinderen e or volwassen n en JULi ZO 1 ZO 8 WO 11 VR 13 ZO 15 DI 24
Wandeling met natuurgidsen Wandeling met natuurgidsen voor vroege vogels Ssstt…hier wordt gewandeld Avondwandeling met de boswachter
13.00
BC De Oranjekom Panneland ingang Oase
gratis
Fietsexcursie Wandeling met natuurgidsen Met paard en wagen op zoek naar de herder Kinderexcursie (1 volwassene met 2 kinderen tot 8 jaar)
13.00
BC De Oranjekom BC De Oranjekom ingang De Zilk
€ 5,-
Wandeling met natuurgidsen Wandeling met natuurgidsen voor vroege vogels Waterbeestjes (vanaf 6 jaar, met volwassene) Met paard en wagen op zoek naar de herder Kinderexcursie voor 1 volwassene en 2 kinderen tot 8 jaar
13.00
BC De Oranjekom ingang De Zilk BC De Oranjekom ingang De Zilk
gratis
Fietsexcursie Wandeling met natuurgidsen Nacht van de Europese vleermuis (vanaf 8 jr, met volwassene)
13.00
€ 5,-
20.30
BC De Oranjekom BC De Oranjekom BC De Oranjekom
Ssstt…hier wordt gewandeld Avondwandeling met de boswachter
20.00
ingang Oase
€ 5,-
Met paard en wagen op zoek naar de herder Voor volwassenen
14.00
ingang De Zilk
€ 10,- pp
Wandeling met natuurgidsen Wildexcursie in busje Wandeling met natuurgidsen voor vroege vogels Met paard en wagen op zoek naar de herder Kinderexcursie voor 1 volwassene en 2 kinderen tot 8 jaar
13.00
gratis
13.30
BC De Oranjekom ingang Oase ingang Zandvoortselaan ingang De Zilk
Ssstt…hier wordt gewandeld Avondwandeling met de boswachter
19.00
ingang Oase
€ 5,-
Fietsexcursie Wandeling met natuurgidsen Een dag op stap met de herder Fietsexcursie
13.00
BC De Oranjekom BC De Oranjekom café de Doofpot BC De Oranjekom
€ 5,-
05.30 20.00
13.00 13.30
gratis € 5,-
gratis € 10,- (3p.)
aug ZO 5 ZO 12 ZO 12 wo 15 VR 17 ZO 19 vr 24 wo 29 VR 31
06.15 14.00 13.30
13.00
gratis gratis € 10,- (3p.)
gratis gratis
sep zo 2 wo 5 zo 9 wo 12 wo 12 vr 14 zo 16 zo 16 vr 21
BC Bezoekerscentrum
06.30 07.00
13.00 09.30 13.00
Bij deze excursie is aanmelden nodig en geldt een maximum aantal deelnemers
Bezoekerscentrum De Oranjekom 1e Leyweg 6 (ingang Oase) 2114 BH Vogelenzang Telefoon: 020 - 608 75 95 Dinsdag t/m zondag 10.00 – 17.00 uur En op alle feestdagen
Aanmelden excursies Vanaf een maand van te voren bij het bezoekerscentrum. Excursies duren ongeveer twee uur. Voor de fietsexcursie is een goede conditie vereist. Graag tijdig afmelden als u niet mee kunt. Meer informatie vindt u op www.waternet.nl.
€ 5,gratis € 10,- (3p.)
gratis € 45,€ 5,-
toegangskaartje altijd verplicht
Over Waternet Waternet houdt zich als eerste organisatie in Nederland bezig met de hele cyclus van water: het schoonmaken en aanvoeren van drinkwater, afvoeren van afvalwater en het onderhouden van dijken en waterkeringen.
