Structuurvisie Loon op Zand De recreatieve kamer in het hart van Brabant

Structuurvisie Loon op Zand 2030

“De recreatieve kamer in het hart van Brabant”

Structuurvisie Structuurvisie Loon op Zand Loon2030 op Zand 2030

“De recreatieve “De recreatieve kamer kamer in het in hart het hart van Brabant” van Brabant”

24 september 2013 250.101.00

Inhoudsopgave Deel A: Raamwerk- en visiedocument

7

1 Inleiding 1.1 Loon op Zand, de recreatieve kamer in het hart van Brabant 1.2 Waarom een structuurvisie? 1.3 Luisteren, praten en debatteren 1.4 De opbouw van de structuurvisie 2 De kracht van de gemeente Loon op Zand 2.1 Inleiding 2.2 Afwisselende landschappen en fraaie natuurgebieden 2.3 Krachtige kernen 2.4 Grote recreatieve trekkers 2.5 Goede bereikbaarheid 2.6 Veel werkgelegenheid

9 11 11 14 14

3 Aandachtspunten voor de toekomst 3.1 Behoud door ontwikkeling 3.2 Schaalvergroting en concentratie 3.3 Gebrek aan woningen voor starters en senioren 3.4 Vergrijzing, ontgroening en het waarborgen van een dynamische samenleving 3.5 Toenemende verkeersdruk 3.6 Druk op natuuren recreatiegebieden 3.7 Versterken stedenbouwkundige structuren

31 33 33 34 35 36 37 39

4 Verschillende identiteiten als kapstok voor ontwikkelingen 4.1 Hoofdambities 4.2 Ruimtelijk raamwerk 4.3 De bosrijke natuurgebieden 4.4 Het halfopen cultuurlandschap 4.5 De jonge ontginningsgronden 4.6 De oude ontginningsgronden

45 47 49 51 53 55 57

17 19 19 23 23 27 29

4.7 De dorpen 4.7.1 Kaatsheuvel 4.7.2 Loon op Zand 4.7.3 De Moer 4.7.4 Linten en bebouwingsclusters

59 59 69 77 83

5 Uitgangspunten en ontwikkelingen 5.1 Inleiding 5.2 Landschap, natuur en water 5.3 Recreatie en toerisme 5.4 Voorzieningen en leefbaarheid 5.5 Werken 5.6 Wonen 5.7 Infrastructuur en verkeer

85 87 87 95 105 113 123 129

Structuurvisiekaart Loon op Zand 2030

135

Deel B: Op weg naar uitvoering

139

1 Inleiding 2 Dynamische uitvoeringsparagraaf 3 Projectenplan

140 140 143

Bijlage: Bronnen

145

A

Raamwerk- en visiedocument

hoofdstuk 1

Inleiding

10


1.1 Loon op Zand, de recreatieve kamer in het hart van Brabant De gemeente Loon op Zand is een ondernemende gemeente. Vanuit het verleden speelt de schoenen lederindustrie een belangrijke rol, die in de loop der jaren overgenomen is door de recreatieve- en toeristische sector. De Efteling en Nationaal Park de Loonse en Drunense Duinen zijn grote trekkers. Daarnaast zijn er vele campings, kampeerboerderijen en een breed scala aan kleinschalige initiatieven. De toeristische slogan is niet voor niets ‘1001x Loon op Zand, beleef de vele mogelijkheden’. Met deze kerngedachte nemen wij u graag mee op onze toekomstreis. Wij hopen u met deze structuurvisie te enthousiasmeren, te verleiden en te inspireren en partijen als het ware uit te nodigen om te komen met initiatieven en investeringen. In deze visie worden de verschillende belangen vanuit landschap, de kernen, recreatie en toerisme en de gemeenschap samengesmolten tot een integrale ontwikkelingsrichting voor de periode tot 2030. We zetten in op het benoemen van de eigen identiteit en het behouden en verbeteren van deze identiteit aan de hand van toekomstige ontwikkelingen: behoud door ontwikkeling. De kaders worden zo helder mogelijk geschetst, maar de verre tijdshorizon maakt het onmogelijk en onwenselijk om nu alles exact te voorspellen. Deze

visie is veel meer een route of een richting dan een hard einddoel op zich. Voor een stevig fundament is op de achtergrond natuurlijk gewerkt met diverse prognoses. ‘Gebruik de structuurvisie niet als een horloge waarbij je van tevoren precies weet op welk punt de wijzer op een tijdstip staat, maar zie de structuurvisie als een kompas waarmee de richting wordt aangegeven.’ Ons kompas is ingesteld op een aantrekkelijke gemeente met een goede woon- en leefkwaliteit voor onze drie kernen. Maar bovenal een gemeente waar voor de bewoners en de toeristen voldoende te beleven is.

1.2 Waarom een structuurvisie? Kadernota 2013-2016 De structuurvisie legt de missie vast voor de (middel) lange termijn met een planhorizon van 10 tot 15 jaar. De gemeente neemt een regierol op zich. Er wordt veel ruimte gelaten aan de initiatieven van burgers en ondernemers voor de inrichting en het beheer van de wijken en buurten. Dit is door het gemeentebestuur benadrukt in de ‘Kadernota 2013-2016’. De visie fungeert als afwegingskader voor de initiatieven en voor de verdere ruimtelijke ontwikkeling van de gemeente. In het afwegingskader is nadrukkelijk aandacht voor het benoemen van hoofdstructuren


11

zoals (bebouwings)linten, groen en verkeer en worden er (woningbouw)projecten verbeeld waarin wij de komende jaren energie gaan steken. Om recht te doen aan het meer abstracte toekomstbeeld, maar juist ook aan het scheppen van concrete kaders is dit document opgedeeld in 2 hoofddelen. Deel A (het raamwerk en de visie) en een deel B (het projectenplan met daarin de geselecteerde projecten, de uitgangspunten en de haalbaarheid). De visie is daarmee niet alleen een kader, maar tevens een aanjager voor toekomstige ontwikkelingen. Zij moet niet alleen de gemeente zelf, maar juist ook ondernemers, bewoners en andere overheden uitnodigen tot initiatieven en acties. Ruimtelijke koers uitzetten Bij het uitzetten van onze koers hebben we ons afgevraagd ‘Welke waarden vinden we als gemeente belangrijk en hoe kunnen we die koesteren?’ Het behouden van die verschillende waarden maakt het soms noodzakelijk te veranderen. Er zijn allerlei omgevingsfactoren die invloed hebben op onze visie en missie. Ook spelen er complexe vraagstukken waar we in de structuurvisie een antwoord op moet formuleren. Daarbij gaat het om landelijke trends als bijvoorbeeld de vergrijzing, gezinsverdunning en schaalvergroting, maar ook de bijbehorende lokale vraagstukken als de toekomstige ontwikkeling van de Efteling, de toenemende verkeersdruk, de centrumontwikkeling en de recreatieve druk op de natuurgebieden. Er zijn allerlei opgaven, gedachten, initiatieven en ontwikkelingen gaande in de gemeente. Soms zijn deze al heel

12


concreet, maar soms ook nog abstract of misschien nog wel helemaal niet bekend. Daarbij vinden wij het belangrijk dat aan initiatieven van burgers en ondernemers volop ruimte wordt gegeven. Een zorgvuldige afstemming tussen al deze opgaven is cruciaal. De gemeente Loon op Zand wil zich niet ad hoc gaan ontwikkelen, maar zoekt juist naar een meerwaarde bij het versterken van de leefbaarheid, de economie, het landschap en de natuur. Wij willen met een heldere visie aangeven waar we met de gemeente naar toe willen. Zo kunnen we onze positie bepalen en - waar dat nodig is - stelling nemen. De structuurvisie is daarin de kapstok voor het toekomstig beleid en initiatieven. Daarnaast is de structuurvisie een integrale ruimtelijke vertaling van bestaand relevant beleid (lokaal, regionaal, provinciaal) en vormt deze visie ook weer een basis voor nieuw beleid, zoals bijvoorbeeld een integraal beleidsplan voor de openbare ruimte, een landschapsplan en een woonvisie. Positie in het regionale krachtenspel en wisselwerking met ander beleid De gemeente Loon op Zand ligt onder de rook van de steden Waalwijk, ’s-Hertogenbosch, Tilburg en Breda, terwijl de Loonse en Drunense Duinen deels in buurgemeente Heusden liggen. Onze gemeente kan daarom niet los gezien worden van de grotere verbanden en is op het vlak van infrastructuur, voorzieningen, de woningmarkt, recreatie en natuur onlosmakelijk verbonden met omliggende gemeenten en hogere bestuurslagen. Bovendien zijn er naast buur-

gemeenten, Provincie en Rijk nog vele andere partijen betrokken bij het beheer en de verdere ontwikkeling van specifieke onderdelen van de gemeente, zoals de Waterschappen Brabantse Delta en De Dommel, Natuurmonumenten, de agrariërs, enzovoort. Gezamenlijk dragen al deze partijen een steentje bij aan de fysieke omgeving en het functioneren van de gemeente Loon op Zand. Structuurvisie in de Wet ruimtelijke ordening Volgens de Wet ruimtelijke ordening (hierna: Wro) is iedere gemeente verplicht om uit oogpunt van een goede ruimtelijke ordening haar ruimtelijke beleid vast te leggen in een structuurvisie. In de Wro is over structuurvisies het volgende bepaald (artikel 2.1, lid 1): ‘De gemeenteraad stelt ten behoeve van een goede ruimtelijke ordening voor het grondgebied van de gemeente of een gedeelte hiervan een structuurvisie vast. De structuurvisie bevat de hoofdlijnen van de voorgenomen ontwikkeling van dat gebied, alsmede de hoofdzaken van het door de gemeente te voeren ruimtelijk beleid. De structuurvisie gaat tevens in op de wijze waarop de raad zich voorstelt die voorgenomen ontwikkeling te doen verwezenlijken.’ Basis bieden voor kostenverhaal Gemeenten dienen op basis van de grondexploitatieparagraaf (ook wel ‘grexwet’ genoemd) in de Wro te sturen op uitvoeringsgerichte structuurvisies. De structuurvisie biedt ook de basis voor (bovenplanse) verevening tussen projecten die investeringen vragen en projecten die geld opleveren (kostenverhaal), door middel van fondsvorming.

Dit onderwerp krijgt nadrukkelijk aandacht in deel B, ‘Op weg naar uitvoering’. Hierin komt een uitvoeringsmatrix: een dynamisch actieplan met een looptijd tot 2020, dat periodiek (bijvoorbeeld iedere twee jaar) dient te worden herzien en aangevuld. Op die manier kunnen we gericht en efficiënt inspelen op toekomstige ontwikkelingen en blijft de noodzakelijke flexibiliteit behouden. In deze uitvoeringsparagraaf zal ook duidelijk gemaakt worden welke ambities en wensen op grond van de Wro verwezenlijkt kunnen worden. Relevante projecten worden benoemd, verbanden tussen projecten worden gelegd en mogelijkheden voor fondsvorming worden bekeken, In vervolg op de structuurvisie zal de Nota Grondbeleid geactualiseerd worden, waarin zal worden opgenomen op welke wijze de gemeente het verplichte kostenverhaal wil toepassen.


13

Moodboard

14

1.3 Luisteren, praten en debatteren

1.4 De opbouw van de structuurvisie

Interactie en communicatie met de politiek, het ambtelijk apparaat, belanghebbende organisaties en de inwoners zijn belangrijke onderdelen om te komen tot een integrale visie. Daarom zijn bijeenkomsten georganiseerd met de raad(scommissie), het college van burgemeester en wethouders en ambtenaren. Hierbij is gesproken over ‘waarden’ in plaats van ‘belangen’. De bevolking wordt op twee momenten betrokken, te weten in de vorm van een denktank waarin ook maatschappelijke organisaties zitten - en bij inspraak over de ontwerpstructuurvisie. De inbreng van de burgers en het maatschappelijke middenveld zal uitvoering krijgen in de tweede fase (deel B: het projectenplan), maar kan ook leiden tot aanpassingen in deel A.

Deze structuurvisie is stevig gefundeerd op een grondige inventarisatie en analyse van de bestaande situatie, het bestaande beleid etc. Een overzicht van het onderliggende beleid van deze structuurvisie is te vinden in bijlage 2.


Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt de kracht van de gemeente Loon op Zand weergegeven: wat zijn de kwaliteiten in de huidige situatie? Deze waarden vormen het vertrekpunt van de structuurvisie: het zijn de zaken die we willen behouden en eventueel versterken. Dat is niet vanzelfsprekend. Bestaande knelpunten, autonome ontwikkelingen en maatschappelijke trends maken het noodzakelijk mee te bewegen en te blijven werken aan kwaliteit en leefbaarheid.

Hoofdstuk 3 geeft een overzicht van de belangrijkste aandachtspunten voor de toekomst.

thema, afhankelijk van de ruimtelijke impact van de voorgestelde ontwikkelingen.

In hoofdstuk 4 schetsen we op hoofdlijnen de gewenste ontwikkelingsrichting van de gemeente. Daarbij wordt gewerkt met een aantal verschillende deelgebieden die we binnen de gemeente onderscheiden. Dit zijn gebieden met hun eigen identiteit/ sfeer, die voor een groot deel bepaald wordt door de landschappelijke/ruimtelijke karakteristiek: • de bosrijke natuurgebieden; • het halfopen cultuurlandschap; • de jonge ontginningsgronden; • de oude ontginningsgronden. • de drie dorpen. De deelgebieden vormen samen een ‘ruimtelijk raamwerk’. Dit raamwerk is de kapstok waaraan (nieuwe/ toekomstige) ontwikkelingen worden opgehangen, die passen bij de identiteit van de plek. Ontwikkelingen dragen bij aan het behoud of de versterking van die identiteit. Per deelgebied geven we vanuit de identiteit een visie op de toekomst tot 2030: hoe kunnen we de bestaande kwaliteiten behouden, hoe kunnen we zaken verbeteren, welke ontwikkelingen kunnen daaraan bijdragen en welke ontwikkelingen zijn juist niet wenselijk?

Na hoofdstuk 5 presenteren wij u de visiekaart die hoort bij onze kerngedachte ‘Loon op Zand, de recreatieve kamer in het hart van Brabant’. Het is een samenvoeging van de visie op de deelgebieden (de ‘kapstok’, beschreven in hoofdstuk 4) en de verschillende ontwikkelingen die bijdragen aan de versterking van de identiteiten van die deelgebieden (de ‘jassen’ die aan de kapstok opgehangen worden, beschreven in hoofdstuk 5). Tot slot deel B het projectenplan ‘Op weg naar uitvoering’. Dit omvat de dynamische uitvoeringsparagraaf, waarin we niet alleen een overzicht geven van de projecten die voortvloeien uit de structuurvisie maar ook, voorzover mogelijk, inzichtelijk maken hoe en met wie deze tot uitvoering worden gebracht. De belangrijkste projecten werken we inhoudelijk nader uit in woord en beeld, wat resulteert in een haalbaarheidsanalyse en uitgangspunten voor de verdere planvorming navolgend op de structuurvisie.

Hoofdstuk 5 is themagericht ingestoken, denk daarbij onder andere aan de thema’s wonen, werken en recreatie. Per thema is opgenomen welke toekomstige ontwikkelingen we in gang willen zetten en op welke plek. Naast het kaartbeeld worden in een korte puntsgewijze beschrijving van de verschillende ambities concrete ontwikkelingen voorgesteld op weg naar 2030. Het abstractie- en detailniveau verschilt per


15

hoofdstuk 2

De kracht van de gemeente Loon op Zand

18 Structuurvisie Loon op Zand 2030 Gemeente Loon op Zand rond 1900

Bosrijke natuurgebieden

2.1 Inleiding De gemeente Loon op Zand is strategisch gelegen ten opzichte van de Brabantse Stedenrij en in de directe nabijheid van de steden Tilburg en Waalwijk. Tegelijkertijd is onze gemeente een uitgesproken groene en landelijke gemeente, met een grote diversiteit aan karakteristieke landschappen en grote recreatieve trekkers. Deze specifieke karakteristieken maken de gemeente Loon op Zand tot een aangename en gewilde plek om te wonen, werken en recreëren en ze geven haar een keur aan kwaliteiten. Een belangrijk doel van de structuurvisie is dan ook om deze waarden in de toekomst te behouden en zo mogelijk te versterken. In de volgende paragrafen van dit hoofdstuk worden de belangrijkste kwaliteiten weergegeven. Deze kwaliteiten vormen de piketpalen voor de uit te zetten ontwikkelingsrichting tot 2030.

2.2 Afwisselende landschappen en fraaie natuurgebieden • Door de ligging op de rand van de Brabantse zand gronden met het rivierengebied en de bijbehorende gradatie van hoog (zuidoosten) naar laag (noordwesten) bestaat er binnen de gemeente een grote diversiteit aan landschappen: - de relatief hooggelegen uitgestrekte (naald) bossen met stuifzandgebieden van de Loonse en Drunense Duinen, Huis ter Heide en een aantal kleinere bosgebieden in de zuidoostelijke helft van de gemeente; - de halfopen gebieden in een ‘schil’ om de Loonse en Drunense Duinen heen: een coulissenlandschap met bosjes, vennen, houtwallen, bomenlanen, oude bouwlanden en weides; het verkavelingspatroon is onregelmatig en de wegen zijn bochtig;


19

Halfopen cultuurlandschap

Jonge ontginningsgronden

20 Structuurvisie Loon op Zand 2030 Oude ontginningsgronden

- de jonge ontginningsgronden langs de (zuid) westrand van de gemeente: vrij open agrarische gebieden met lange rechte wegen en een vrij regelmatige verkaveling; de weides en bouwlanden worden veelal begrensd door smalle sloten; - de laaggelegen agrarische gebieden met een smalle strokenverkaveling (overwegend weilanden) met sloten en heggen in het uiterste noordwesten van de gemeente; dit zijn oude ontginningsgronden met oost-west georiënteerde bebouwingslinten (de oude ontginningsassen). • De diversiteit in landschapstypen uit zich in verschillen in ruimtelijke opbouw van de drie (kerk) dorpen in de gemeente: - Kaatsheuvel (16.000 inwoners) met zijn oude bebouwingslinten is gelegen op de grens van drie verschillende landschapstypen; het oude lint van de Rechtvaart-Antoniusstraat-HoofdstraatRoestenbergstraat-Vaartstraat vormde de ontginningsas van de oude ontginningsgronden ten noorden van het lint. Ten zuiden van dit lint liggen de jonge ontginningsgronden met de iets minder oude linten van de Gasthuisstraat en de Marktstraat. Het oostelijk deel van de kern (de Horst) heeft een groen karakter dat aansluit bij de nabijgelegen bossen van de Loonse en Drunense Duinen. De meeste andere wijken in Kaatsheuvel zijn minder groen dan die in Loon op Zand; - Loon op Zand (6.000 inwoners) - ontstaan op een kruispunt van wegen - heeft een uitgesproken groen karakter, wat een gevolg is van de ligging in de schil rond de Loonse en Drunense Duinen;

- het kleine, landelijke dorpje De Moer (600 inwoners), bestaand uit twee kruisende linten, is gelegen in het gebied met de jonge landbouwontginningen, maar ligt ook dichtbij de bossen van natuurgebied Landgoed Huis ter Heide. • In de gemeente zijn waardevolle natuurgebieden aanwezig. Het Nationale Park Loonse en Drunense Duinen maakt deel uit van een Natura2000-gebied: een natuurgebied van Europees belang. Dit gebied is vooral van belang voor verschillende habitattypen, zoals zandverstuivingen, stuifzandheiden met struikhei en oude eikenbossen. Hier komen soorten voor zoals das, boomleeuwerik, zwarte specht en de zeldzame nachtzwaluw, alsmede verschillende zeldzame vlindersoorten (bruine eikenpage, kleine ijsvogelvlinder en bont dikkopje). • Ook de bossen en vennen van Landgoed Huis ter Heide en een groot deel van de andere (bos) gebieden zijn belangrijke natuurgebieden. Ze maken daarom deel uit van de ecologische hoofdstructuur (hierna: ehs), het nationale netwerk van natuurgebieden.

Kaatsheuvel

Loon op Zand

Structuurvisie Loon op Zand 2030De Moer 21

Basisschool

Sportvoorziening

22 Structuurvisie Loon op Zand 2030 Verzorgingstehuis

Winkelvoorzieningen

2.3 Krachtige kernen • Door de grote variatie aan landschappen beschikt de gemeente over een grote verscheidenheid van woonmilieus. Vooral de kernen van De Moer en Loon op Zand zijn sterk verweven met het omliggende landschap. • Historisch is een sterke kerngerichtheid gegroeid, waarbij de sociale cohesie zich voor een belangrijk deel afspeelt binnen de eigen kern. Dit gaat veelal samen met een grote maatschappelijke betrokkenheid, die zich onder meer uit in een actief verenigingsleven. • De gemeente heeft een vrij compleet voorzieningenniveau tot haar beschikking. De voorzieningen liggen verspreid over de eigen kernen, terwijl bovenlokale voorzieningen aanwezig zijn in nabijgelegen steden als Tilburg en Waalwijk. Vooral in Kaatsheuvel zijn veel commerciële en maatschappelijke voorzieningen aanwezig.

De Efteling

• In elk van de drie kernen zijn voetbalvelden en tennisbanen aanwezig. Daarnaast zijn er vooral in Kaatsheuvel en Loon op Zand vele sportaccommodaties en -verenigingen. Ook in het buitengebied, dat alleen al door zijn grote schoonheid en goede recreatieve netwerken tot bewegen uitnodigt, zijn diverse vormen van sportbeoefening te vinden, zoals maneges en hengelsportverenigingen.

2.4 Grote recreatieve trekkers • In alle drie de kernen zijn één (De Moer) of meerdere basisscholen aanwezig. In Kaatsheuvel is tevens een middelbare scholengemeenschap. Aanvullend zijn andere middelbare en hogere scholen - op geringe afstand - aanwezig in Tilburg en Waalwijk. • In Kaatsheuvel zijn vier en in Loon op Zand twee verpleeg- en verzorgingshuizen. De Moer heeft deze voorzieningen niet. In de kernen zijn verder diverse huisartsen, tandartsen, fysiotherapeuten en overige zorgverleners aanwezig.

• Onze gemeente heeft zeer veel te bieden op het gebied van recreatie en toerisme. De Loonse en Drunense Duinen en attractiepark de Efteling genieten landelijke bekendheid. Ook de keukenboulevard in Kaatsheuvel, de afwisseling van aantrekkelijke landschappen en ‘t Blauwe Meer met Experience Island zijn belangrijke trekkers. Gecombineerd met een keur aan kleinere voorzieningen (zoals speelboerderij het Ganzenest, oesterzwammenkwekerij De Zwammenberg en diverse maneges) bepalen deze attracties op een zeer


23

24 Structuurvisie Loon op Zand 2030 ‘t Blauwe Meer

positieve wijze het imago van de gemeente. Ook de verschillende evenementen in de gemeente dragen hier aan bij. Loon op Zand is een leisuregemeente! • Kaatsheuvel is in heel Nederland bekend door de aanwezigheid van de Efteling. Het pretpark trekt jaarlijks meer dan 4 miljoen bezoekers. Daarmee hebben we in onze gemeente het grootste en bekendste pretpark van Nederland. Naast het pretpark biedt de Efteling tevens vertier op de golfbaan en in het Eftelingtheater. Kaatsheuvel zelf is bekend van zijn keuken- en woonbranche (‘keukenboulevard’).

Verblijfsrecreatie

• Loon op Zand is vooral bekend van Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen. De Duinen worden jaarlijks bezocht door ongeveer 1,5 miljoen mensen die hier komen wandelen, fietsen en paardrijden. • De keur aan recreatieve verblijfsmogelijkheden zorgt ervoor dat veel toeristen in onze gemeente overnachten. Men kan verblijven in hotels, B&B, kamperen bij de boer, groepsaccommodaties en campings. Vooral de twee laatstgenoemde vormen zijn ruimschoots aanwezig. Daarnaast zijn er vele kleinere (dagrecreatieve) voorzieningen zoals horecavoorzieningen, speelplekken en maneges.

Loonse en Drunense Duinen

Structuurvisie Loon op Zand 2030Golfbaan 25

N261 bij Kaatsheuvel

26 Structuurvisie Loon op Zand 2030 Openbaar vervoer

Wandelroutes vanuit De Moer

2.5 Goede bereikbaarheid • Dwars door de gemeente loopt de MiddenBrabantweg, een bovenregionale noord-zuidverbinding. Deze weg vormt de belangrijkste externe ontsluiting en is cruciaal voor de bereikbaarheid van de gemeente. Vanuit Tilburg tot aan Loon op Zand is de weg een autosnelweg met 2x2 rijstroken (A261); van Loon op Zand noordwaarts langs Kaatsheuvel naar Waalwijk is de weg een autoweg (N261) met 2x2 rijstroken. Door de gunstige ligging van Kaatsheuvel, Loon op Zand en (in iets mindere mate) De Moer ten opzichte van de A261/N261 zijn de kernen met de auto in korte tijd te bereiken vanaf belangrijke verkeersaders als de A58 en A59. • De gemeente is goed bereikbaar met het openbaar vervoer vanuit Tilburg en Waalwijk. Kaatsheuvel, Loon op Zand en de Efteling zijn door buslijnen (onder meer sneldiensten) verbonden met de stations van ’s-Hertogenbosch en Tilburg. De Loonse en Drunense Duinen zijn eveneens goed bereikbaar vanaf station Tilburg, via het busstation langs de A261/N261. De Moer is niet bereikbaar met reguliere lijndiensten, maar wel met een buurtbus.

Fietspadennetwerk Midden-Brabant

Vlonderpad over het Leikeven

• Er zijn veel routenetwerken voor wandelaars, ruiters en fietsers, die in alle windrichtingen aansluiten op netwerken in aanliggende gemeenten. De netwerken zijn niet alleen fysiek aanwezig, ze zijn ook aantrekkelijk door onder andere de landschappelijke afwisseling en ze worden goed gebruikt.

Structuurvisie Loon op en Zand 2030 Duinen 27 Wandelroute door de Loonse Drunense

Bedrijvenpark Kaatsheuvel

De Efteling genereert veel werkgelegenheid

28 Structuurvisie Loon op Zand 2030 Landbouw in het westen van de gemeente

De recreatiesector zorgt voor veel banen in onze gemeente

2.6 Veel werkgelegenheid • In economisch opzicht zijn we lange tijd afhankelijk geweest van de schoenen- en leerindustrie. Na teruggang van de werkgelegenheid in deze sector is een succesvol beleid gevoerd gericht op verbreding van de werkgelegenheid. Dit aanbod is nu zowel regionaal als lokaal evenwichtiger en minder kwetsbaar, ook al bestaat er relatief veel pendel naar omliggende gemeenten (vooral Tilburg en Waalwijk). • De sector recreatie en toerisme biedt een steeds groter aantal arbeidsplaatsen. De Efteling is het grootste en succesvolste attractiepark van Nederland en heeft internationale bekendheid. Daardoor is het een van de grootste werkgevers in NoordBrabant. Ook de vele verblijfsaccommodaties en horeca in de schil rond de Loonse en Drunense Duinen zorgen voor werkgelegenheid. Hier is het landschap de drager van de vele vormen van de dagen verblijfsrecreatie. Vele kleine ondernemingen zijn actief in deze sector. De seizoensafhankelijkheid van de recreatie, maar ook van de landbouw, brengt met zich mee dat de werkgelegenheid naast reguliere arbeidsplaatsen ook uit veel seizoenswerk bestaat.

• Loon op Zand is van oudsher ook een agrarische gemeente. In het bestemmingsplan Buitengebied 2011 Loon op Zand zijn regelingen opgenomen gericht op behoud en versterking van de agrarische bedrijvigheid. Daarnaast zijn ontwikkelingsmogelijkheden opgenomen voor deze bedrijven gericht op nevenfuncties en verbrede landbouwactiviteiten. Ook de mogelijkheden voor nieuwe bedrijvigheid na beëindiging van de agrarische bedrijfsvoering hebben een plek gekregen in het bestemmingsplan. Het beleid is gericht op het voorkomen van een toename van niet-agrarische functies en niet functioneel aan het buitengebied gebonden functies. Bovendien is het beleid gericht op hergebruik van vrijkomende agrarische bedrijfsgebouwen en het bieden van ruimte aan nieuwe economische dragers. De ruimtelijke kwaliteit wordt zoveel mogelijk behouden door landschappelijke inpassing en / of ruimtelijke kwaliteitsverbetering als voorwaarde op te nemen bij de ontwikkelingsmogelijkheden die zijn opgenomen in het bestemmingsplan.

• In onze gemeente liggen twee grote bedrijvenparken: De Hoogt (in Loon op Zand) en Kaatsheuvel. Op de parken is een grote variatie aanwezig van productiebedrijven en distributie- en handelsondernemingen. Op Bedrijvenpark Kaatsheuvel is de keukenbranche sterk vertegenwoordigd.


29

hoofdstuk 3

Aandachtspunten voor de toekomst

32 Structuurvisie Loon op Zand 2030 Winkelstraat in Kaatsheuvel (Peperstraat)

3.1 Behoud door ontwikkeling De in het vorige hoofdstuk beschreven kwaliteiten geven aan dat er veel is om trots op te zijn. De belangrijkste opgave voor de structuurvisie is dan ook om deze waarden te behouden en waar mogelijk te versterken. Maar om te behouden is hier en daar ook verandering noodzakelijk. Autonome ontwikkelingen en maatschappelijke trends maken het noodzakelijk mee te bewegen en te blijven werken aan kwaliteit en leefbaarheid. In de volgende paragrafen worden de belangrijkste aandachtspunten voor de toekomst besproken, waar de structuurvisie een goede invulling aan zal moeten geven.

3.2 Schaalvergroting en concentratie Voorzieningen Er is een landelijke trend van schaalvergroting en concentratie van voorzieningen zichtbaar. Het blijkt niet meer betaalbaar en realistisch om in iedere kleine kern een volledig aanbod van winkels en maatschappelijke voorzieningen in stand te houden. Desalniettemin zijn voorzieningen van groot belang voor de leefbaarheid en sociale cohesie binnen de kernen. Hoe waarborgen we derhalve de leefbaarheid in de kleine kernen en houden we deze tegelijkertijd betaalbaar? Welke basisvoorzieningen moeten we daarvoor in stand houden en kunnen we daar op sturen? Waar concentreren we onze overige voorzieningen en hoe waarborgen we ons voorzieningenniveau ten opzichte van Waalwijk of Tilburg? In de actieve wijkaanpak (‘samen werken aan de wijk’) en de daaraan gekoppelde leefbaarheidsagenda wordt al langer gewerkt aan de leefbaarheid op wijken buurtniveau.

Agrarische bedrijven aan de Dreefseweg

Landbouw en natuur Een vergelijkbare trend is zichtbaar in de agrarische sector, waar men al jaren bezig is de bedrijfsvoering te optimaliseren en de efficiëntie te vergroten door middel van schaalvergroting en (recreatieve) nevenactiviteiten. Schaalvergroting - waarbij land van meerdere bedrijven wordt samengevoegd - heeft tot gevolg dat een deel van de bedrijfsgebouwen/kavels vrijkomt. Hiervoor dient gezocht te worden naar nieuwe functies. Andere trends die spelen zijn die van de opkomende biologische landbouw en het agrarisch natuuren landschapsbeheer. Op sommige plekken in het landelijk gebied ontstaan problemen doordat het landschap te kleinschalig en versnipperd is voor een efficiënte agrarische bedrijfsvoering. Hier is een nieuwe strategie nodig en zijn nieuwe beheerders gewenst om een verdere versnippering en fragmentatie tegen te gaan. Ook voor de natuurgebieden geldt dat door bezuinigingen het beheer door organisaties als Natuurmonumenten op termijn onder druk kan komen te staan.


33

Autosloperij aan de Zuidhollandsedijk

Bedrijvigheid Ook bij bedrijven is de schaalvergroting en concentratie duidelijk zichtbaar. De noodzaak tot het vergroten van de efficiëntie en het verscherpen van milieuwetgeving zorgen overal in Nederland voor een duidelijke trend dat bedrijven samenvoegen, uitbouwen en zich verplaatsen naar bedrijventerreinen. Bedrijven zijn bovendien in toenemende mate ‘foot loose’ aan het worden: ze zijn niet meer volledig gebonden aan een kern of gemeente, maar hebben een veel groter afzetgebied. Zij kiezen een vestigingslocatie op basis van de bereikbaarheid, potentiële ontwikkelingsruimte, uitstraling en investeringskosten. Toch zijn er zowel in de kernen als in het buitengebied (en vooral in de oude linten van Kaatsheuvel) nog relatief veel bedrijven aanwezig die niet meer passen bij de maat en schaal van de oorspronkelijke lintbebouwing. Tegelijkertijd is er steeds meer behoefte aan kleinschalige bedrijfslocaties voor startende ondernemers. De vraag om functieverruiming toe te passen neemt toe. Efteling De Efteling heeft plannen om zich in de toekomst verder te ontwikkelen. De toekomstige ontwikkeling

34


Nieuwe parkeerplaats van de Efteling

van deze ‘Wereld van de Efteling’ in zowel ruimtelijke als infrastructurele zin is westelijk georiënteerd en heeft impact op de inrichting van het landschap en de routestructuren langs de zuidrand van de kern Kaatsheuvel. De plannen van de Efteling bieden gelegenheid voor de verdere ontwikkeling van de gemeente Loon op Zand als recreatieve en toeristische gemeente en is goed voor de werkgelegenheid

3.3 Kwantitatieve en kwalitatieve woningbehoefte De gemeente Loon op Zand telt per 1 januari 2013 in totaal 23.082 inwoners. De huidige bevolkingsopbouw laat een relatieve onder-vertegenwoordiging zien van de groep 20-29-jarigen.

Nieuwbouw in De Moer

De verwachting is dat de bevolkingsomvang van Loon op Zand op termijn zal afnemen. De prognose is dat de omvang daalt van 22.975 inwoners in 2011 naar 22.760 in 2030. Er is in de jaren tot 2018 nog sprake van een groei van het aantal inwoners in Loon op Zand. Daarna neemt het inwonersaantal af. De prognoses laten nog wel een toenemend aantal huishoudens zien. De in opdracht van de gemeente uitgevoerde ‘quickscan woningbouwprogramma’ heeft geresulteerd in een aantal conclusies en aanbevelingen voor een bijstelling van het woningbouwprogramma op onderdelen en het toekennen van een prioritering aan de projecten. Het verrichte woonwensenonderzoek geeft handvatten voor de kwalitatieve invulling van de woningbouwprojecten. Het is van belang daartoe te kijken naar de (aangeboden en gevraagde) woonmilieus. Daarbij kan bijvoorbeeld een rol spelen dat de wijken in Kaatsheuvel minder groen zijn dan die in Loon op Zand.

3.4 Vergrijzing, ontgroening en het waarborgen van een dynamische samenleving Zoals in heel Nederland treedt in onze gemeente de

Vergrijzing

komende jaren (verdere) vergrijzing op: het aantal ouderen neemt relatief toe ten opzichte van jongere generaties (zie ook de bevolkingspyramide). Vergrijzing op zichzelf hoeft natuurlijk geen groot probleem te zijn, maar vraagt wel om voldoende bereikbare voorzieningen en geschikte woongelegenheid. Het faciliteren van deze voorzieningen en het betaalbaar houden daarvan zijn belangrijke aandachtspunten voor de toekomst. Daarnaast dient er terdege rekening te worden gehouden met de sluipende ‘ontgroening’ binnen de kernen van de gemeente, door het wegtrekken van jongeren. Het waarborgen van mogelijkheden voor iedereen om in de gemeente te blijven wonen en leven is een belangrijke voorwaarde voor het behouden van een dynamische samenleving. Dit kan bijvoorbeeld door meer vraaggericht te bouwen. Een verdere sterke vergrijzing/ontgroening kan een scheefgroei in de bevolkingssamenstelling betekenen en dit kan negatieve gevolgen hebben voor bijvoorbeeld de betaalbaarheid van maatschappelijke voorzieningen, de sociale cohesie en de maatschappelijke betrokkenheid en de levensvatbaarheid van sportverenigingen en vrijwilligersorganisaties.


35

3.5 Toenemende verkeersdruk Toenemende automobiliteit De mobiliteit is de laatste jaren sterk toegenomen, vooral de automobiliteit. Hoewel de economische crisis een dempende werking heeft op deze trend is de verwachting dat de mobiliteit de komende jaren verder toeneemt. Dit is een autonome ontwikkeling die zich in heel Nederland voordoet, maar die in onze gemeente in versterkte mate optreedt als de Efteling meer bezoekers gaat trekken. De toename aan verkeer brengt (milieu)overlast met zich mee en heeft gevolgen voor de bereikbaarheid binnen de gemeente.

N261

Ombouw N261 Vooral op de A261/N261 vermindert de doorstroming. In de periode tot en met 2015 wordt de weg door de Provincie Noord-Brabant over de hele lengte omgebouwd tot een weg N-weg met 2x2 rijstroken en een maximale snelheid van 100 km/uur. De verkeerslichten verdwijnen, omdat alle kruisingen ongelijkvloers worden. Er is bovendien ruimte gereserveerd voor een busstrook. De ombouw moet zorgen voor verbetering van de verkeersveiligheid, een betere doorstroming en een beter leefmilieu. Aandachtspunt is de barrièrewerking in oost-westrichting die de weg veroorzaakt voor mens en dier. Toenemend bezoekersaantal Efteling De verwachting is dat het aantal bezoekers dat naar de Efteling komt de komende jaren nog verder zal toenemen. In 2020 zullen minimaal 5 miljoen gasten per jaar de ‘Wereld van de Efteling’ voor één of meerdere dagen bezoeken. Belangrijk daarbij is de

Dodenauweg ten zuiden van Kaatsheuvel

wijze waarop het verkeer vanaf beide rijkswegen via de N261 naar de parkeerterreinen van de Efteling komt. Hiermee heeft de groei van het aantal gasten direct invloed op de inrichting van regionale en lokale infrastructuur. Eerste aandachtspunt is de verwerkingscapaciteit van de N261 en de Europalaan. Bij een verdere toename van het aantal bezoekers heeft de Europalaan niet voldoende verwerkingscapaciteit. Om de toekomstige verkeersstromen te kunnen verwerken is een (ver)nieuwde ontsluitingsstructuur voor de ‘Wereld van de Efteling’ noodzakelijk. Tweede aandachtspunt is het in stand houden van aantrekkelijke noord-zuid georiënteerde recreatieve (fietsen wandel)verbindingen tussen de kern Kaatsheuvel en het ten zuiden van de Efteling gelegen buitengebied. Derde aandachtspunt is het voorkomen van parkeeroverlast en een goede landschappelijke inpassing van de parkeerterreinen en de randen van de Efteling.

Ontsluitingsstructuur Loon op Zand In Loon op Zand vormt de smalle invalsweg naar Bedrijvenpark De Hoogt en de aansluiting op de doorgaande Hoge Steenweg een knelpunt. Deze situatie vraagt om een structurele oplossing, die geboden gaat worden door de ombouw van de N261 en de ontwikkeling van een nieuwe ontsluiting van Loon op Zand aan de zuid(west)kant van het dorp. Het vitaal houden van het bedrijvenpark en de aangrenzende woonbuurt staat daarbij voorop.

Ontsluitingsstructuur Kaatsheuvel Binnen Kaatsheuvel is de ontsluitingsstructuur niet altijd even goed herkenbaar. Dit komt gedeeltelijk doordat de oorspronkelijke linten - de oude ontsluitingsstructuren - (deels) niet langer als doorgaande verkeerstructuren fungeren. Dat geldt vooral voor het oude oost-westlint Rechtvaart-AntoniusstraatHoofdstraat-Roestenbergstraat-Vaartstraat. In plaats van via dit lint loopt de noord(oost)elijke entree van Kaatsheuvel (vanaf de N261) tegenwoordig via de Bevrijdingsweg en de Jan de Rooijstraat met een scherpe hoek over Bedrijvenpark Kaatsheuvel naar het centrum. Overigens is aan de zuidzijde van de Jan de Rooijstaat sprake van een intensieve vermenging van vrachtverkeer, autoverkeer en langzaam verkeer; dit is een ongewenste situatie.

3.6 Druk op natuuren recreatiegebieden

Door de ombouw van de N261 krijgt het dorp Loon op Zand een nieuwe entree. Voor ondernemingen is dit een aantrekkelijke vestigingslocatie. De entree dient zich primair als een groene entree te presenteren. De interesse van bedrijven om zich hier te vestigen moet in dat kader beoordeeld worden.

Een opgave die vooral bij de Loonse en Drunense Duinen maar ook in de schil eromheen speelt, is de noodzaak tot het invoeren van een zekere zonering om natuur en recreatie op elkaar af te stemmen. Dit is een gevolg van de toenemende recreatiedruk. Het ontwikkelen van recreatieve poorten / transferia moet hier aan bijdragen. In het ‘Beheer-, inrichtings- en ontwikkelingsplan Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen’ (hierna: BIOP) voor het Nationaal Park is vooral de zonering van bezoekers een belangrijk onderwerp. Het wandelen fietsroutenetwerk in en rond het gebied levert hieraan een bijdrage, maar ook de ontwikkeling van


37

Afslagen in het lint van de Hoofdstraat in Kaatsheuvel

38 Structuurvisie Loon 2030 Overgang van het bedrijvenpark naar op het Zand centrum van Kaatsheuvel

Lint van de Hoofdstraat in Kaatsheuvel

Entree tot het centrum van Kaatsheuvel via de Jan de Rooijstraat

de natuurpoorten is hiervoor belangrijk (sturing van bezoekers). Ontwikkelingen in de schil rond het park worden gestimuleerd, omdat dit de druk op het gebied verkleint.

3.7 Versterken stedenbouwkundige structuren De kernen in onze gemeente zijn ontstaan als kruispunten van bebouwingslinten, waaraan telkens bebouwing is toegevoegd. Deze opbouw ligt opgesloten in het DNA van de gemeente. Eerst waren deze ontwikkelingen nog gekoppeld aan het lint, maar in de tweede helft van de vorige eeuw hadden uitbreidingen ‘stempelsgewijs’ ook plaats tussen, en min of meer los van, de linten. De oorspronkelijke structuur is verder verstoord ten gevolge van doorbraken in de lintstructuur en/of het aanleggen van andere infrastructuur. Daardoor is het als bezoeker van bijvoorbeeld Kaatsheuvel niet duidelijk wat de entree van het dorp is en

Afslagen in het lint van de Hoofdstraat in Kaatsheuvel

wat de logische weg is naar het centrum. Vervolgens is niet helder wat er nog bij het centrum hoort. Verder is de positie van de linten als de ‘levensaderen’ van het dorp minder prominent omdat ze minder bedrijvig en veelkleurig zijn dan vroeger. Ook is de beeldkwaliteit van de linten minder eenduidig. Al met al is het wenselijk ervoor te zorgen dat de centra aantrekkelijk zijn, de oorspronkelijke bebouwingslinten met hun bebouwingsconcentraties weer herkenbaar en fraai zijn en de verkeersstructuur weer logisch is.


39

Loon op Zand in 2030 De recreatieve kamer in het hart van Brabant Loon op Zand staat in 2030 te boek als een groene en recreatieve gemeente met een eigen kleur en smaak binnen het Midden-Brabantse. Loon op Zand wordt gezien als de groene voortuin van de omliggende steden Tilburg en Waalwijk. In 2030 is Loon op Zand een recreatieve en toeristische topgemeente. Waar andere gemeenten over praten, dat heeft Loon op Zand! De voor de gemeente zo kenmerkende stuifduinencomplexen van de Loonse en Drunense Duinen zijn nog altijd een toeristische trekker van formaat en dankzij het zorgvuldige terreinbeheer is het gebied nog immer een levend stuifduinenlandschap. De Efteling, na Disney het grootste attractiepark van Europa, draagt sterk bij aan de (inter)nationale naamsbekendheid en zorgt ervoor dat de hotels aan de oostzijde van Kaatsheuvel en de overnachtingsmogelijkheden in het centrum van Kaatsheuvel (slapen boven winkels) altijd vol zitten. Bijzonder is dat de recreant ook andere delen van de gemeente weet te vinden. Het halfopen landschap in de schil rond de Loonse en Drunense Duinen, dat het beste is te typeren als kleinschalig cultuurlandschap, wordt dankzij het netwerk van kleinschalige recreatieve activiteiten en overnachtingsmogelijkheden graag door fietsers en wandelaars bezocht. Door een goede ontsluitingsstructuur zijn de kernen zelfs op topdagen goed bereikbaar. Loon op Zand is er immers ook, of vooral, voor de bewoners. In 2030 heeft de gemeente een groot aanbod aan kwalitatief

aantrekkelijke woonmilieus die de eigen karakteristiek van de dorpen Kaatsheuvel, Loon op Zand en De Moer weerspiegelen. Hieraan dragen de dynamische centra van Kaatsheuvel en Loon op Zand alsook de fraaie bebouwingslinten sterk bij. Het Bruisend Dorpshart en Winkelhart en het concept ‘keuken, koken, proeven’ zorgen er dan ook voor dat er altijd wat te doen is. Ook dankzij de sociale cohesie is het aangenaam wonen in de linten en buurten. De lokale bevolking draagt haar steentje bij aan het ondernemerschap en aan het wijkbeheer (‘samen werken aan de wijk’). In 2030 is Loon op Zand ook een zeer duurzame gemeente waarin efficiënt (en dus goedkoop) met energie wordt omgegaan. Om te behouden moesten we ook veranderen In 2013 ging het de gemeente Loon op Zand in veel opzichten goed. Desalniettemin vroegen verschillende maatschappelijke trends en ontwikkelingen binnen en buiten de gemeente om een integrale visie, waarmee de bestaande kwaliteiten konden worden behouden of versterkt en nieuwe kwaliteiten toegevoegd. Om het goede te behouden, moesten we - omdat de omstandigheden zich wijzigden - soms juist iets veranderen. Loon op Zand onderscheidt zich in 2030 door een hoge kwaliteit van wonen, werken en samenleven. Het eigene bestaat uit het enerzijds dorpse en groene karakter, met een zekere kleinschaligheid en hoge sociale samenhang van de bevolking en het anderzijds bedrijvige en vitale karakter van de beide bedrijvenparken en de Efteling. Nieuwe ontwikkelingen zijn er telkens op gericht deze twee bestaande kernkwaliteiten te versterken. Daarbij is niet de kwantiteit, maar de kwaliteit van leven uitgangspunt.

Het landschap als onderlegger voor het koesteren van de kernkwaliteiten In 2030 is vanaf de - inmiddels nog hoger gebouwde Pagode duidelijk te zien dat het ‘leisure landschap’ de kapstok of het ‘hoogpolige tapijt’ vormt voor de Loon op Zandse samenleving. Loon op Zand heeft haar zeer waardevolle en gevarieerde landschap door een op ruimtelijke kwaliteit gericht beleid - onder meer het ‘Groenblauw Stimuleringskader’ - kunnen behouden; nieuwe (vooral recreatieve) ontwikkelingen zijn fraai ingepast in het landschap. De dorpen zijn verder verweven met dit landschap en de bebouwingslinten vormen de groene ruggengraten van de leefgemeenschappen. Ook in 2030 kent de gemeente nog twee gezichten: het agrarische landschap aan de westen noordzijde en de bossen en zandverstuivingen aan de oostzijde. De N261 vormt dankzij de ongelijkvloerse kruisingen en het ecoduct niet meer zo’n grote barrière in deze landschappen. De variatie in landschapstypen is terug te vinden in de dorpen. De relatie van de drie kernen met het landschap rondom en het groen binnen de kernen is cruciaal voor de leefkwaliteit. De mensen in de wijken denken mee en dragen bij aan het onderhouden van het (openbare) groen. De gemeente Loon op Zand biedt in 2030 niet alleen aan zijn eigen inwoners hoge kwaliteit van ‘leven’, maar faciliteert eveneens als goed gastheer verblijfsaccommodatie aan de toeristische bezoekers voor kortere of langere tijd. In de gemeente en in de directe omgeving kan men ‘spectaculaire’ attracties bezoeken en daarna in dezelfde gemeente tot rust komen en van de natuur genieten rondom één van de vele hotels, B&B’s, campings, bungalowparken, groepsaccommodaties of kampeerboerderijen.

Drie dorpen, drie identiteiten Op korte afstand van Loon op Zand liggen grote plaatsen, zoals Tilburg, Den Bosch, Waalwijk, Oosterhout en Breda, met een grote diversiteit aan functies. Dit wordt niet als een bedreiging gezien maar als een kans. Alle drie de kernen van Loon op Zand hebben in 2030 namelijk nog hun eigen specifieke kenmerken, identiteit en ontwikkelingen. • Kaatsheuvel vormt voor wat betreft het aantal inwoners en het voorzieningenniveau de hoofdkern. De rijke historie van Kaatsheuvel op het gebied van nijverheid (de leer- en schoenenindustrie), maar vooral de florerende woon-, sanitair- en keukenindustrie bepalen voor een groot deel de identiteit. Naast de Efteling en de Loonse en Drunense Duinen heeft nu het centrum van Kaatsheuvel grote betekenis voor de gemeente. Het Bruisend Dorpshart en het Winkelhart vullen elkaar dankzij een uitgekiend recreatief winkelconcept perfect aan. ‘Keuken, koken, proeven’ is een kapstok waar doorlopend activiteiten en evenementen aan worden gehangen. Het geslaagde concept ‘slapen boven winkels’ dat de ondernemers in het centrum van Kaatsheuvel zelf opgezet hebben, biedt verrassende overnachtingsmogelijkheden. • Loon op Zand beidt in 2030 een levendig decor voor haar bezoekers en het optimale woonmilieu voor haar inwoners. Het dorp heeft een uitgesproken groen karakter omdat de bossen, houtwallen en lanen diep in de buurten doordringen. Ook het rijke verenigingsleven, de sterke sociale cohesie, de aanwezigheid van voorzieningen voor de dagelijkse behoefte en de werkgelegenheid op Bedrijvenpark De Hoogt dragen hieraan bij.

• De Moer is ondanks zijn lange historie en zijn kleine toevoegingen van woonbebouwing altijd klein, maar fijn gebleven als charmant lintdorp op een kruising van wegen. Een plek bieden voor iedereen Ondanks de vergrijzing en ontgroening is er in Loon op Zand in 2030 sprake van een evenwichtige bevolkingsopbouw. Door het waarborgen van voldoende diversiteit en beschikbaarheid op de woningmarkt - die nodig was in verband met het groeiende aantal huishoudens - is in 2030 de sociale samenhang en verscheidenheid van de lokale samenleving nog immer groot. Dit is vooral gelukt dankzij de bouw van betaalbare woningen voor jongeren, starters, jonge gezinnen en senioren op de inbreidingslocaties en enkele uitbreidingslocaties. Nog immer worden daar stapsgewijs nieuwe woningen toegevoegd, steeds in kleine afrondbare eenheden, om de doorstroming en het aanbod voor alle groepen op peil te houden. Verbondenheid In 2030 heeft Loon op Zand ondanks de vergrijzing een sterk voorzieningenniveau. De compacte winkelgebieden van Kaatsheuvel en Loon op Zand onderscheiden zich door de hoogwaardige uitstraling van bebouwing en openbaar gebied en door de goede bereikbaarheid. De commerciële voorzieningen zijn gericht op kwaliteit en beleving. Voor de maatschappelijke voorzieningen geldt dat bereikbaarheid belangrijker is dan nabijheid. Voor iedereen is een sport-, zorgen onderwijsvoorziening in de omgeving aanwezig of in ieder geval snel te bereiken. Het verenigingsleven in de diverse kernen van Loon op Zand is in 2030 rijk en divers. Daardoor is er sprake

van een sterke sociale cohesie en een grote verbondenheid met de woonomgeving. Het zo lang mogelijk thuis blijven wonen (extramuralisering) is mogelijk gebleken dankzij de ontwikkeling van robuuste zorgzame wijken en woonzorgservicezones als onderdeel van een goed toegerust en bereikbaar systeem van eerstelijnszorg en ondersteuning, wat deels via mobiele zorgpunten en internet verloopt. Daarnaast is er in 2030 voldoende intramurale zorg (verpleeghuizen) voor mensen die dat echt nodig hebben. Oude en nieuwe vormen van bedrijvigheid Werkgelegenheid levert in 2030 een wezenlijke bijdrage aan de vitaliteit van de gemeente. Het Bedrijvenpark Kaatsheuvel herbergt nog immer veel bedrijven in de nijverheid. Tegelijkertijd is een belangrijk deel van de inwoners forens of werkt binnen de gemeente in de dienstverlening, recreatie en horeca. De werkgelegenheid - in termen van arbeidsplaatsen - is ten opzichte van twintig jaar terug zelfs uitgebreid. De groene setting, cultuurhistorie, landgoederen en het dorpse profiel van de drie kernen bieden ruimte aan kleinschalige en hoogwaardige werkgelegenheid, woonwerkunits en zzp’ers naast de traditionele vormen van bedrijvigheid. Die kleinschalige - en bijna ambachtelijke vorm - past goed bij de nijvere historie van Loon op Zand. De bedrijvenparken zijn gerevitaliseerd en hebben een goede ruimtelijke uitstraling. Op de daken van de bedrijven wordt volop zonne-energie opgewekt. Goed parkmanagement zorgt ervoor dat de hoge kwaliteit ook duurzaam in stand blijft. Bereikbaar en (be)leefbaar Loon op Zand is in 2030 goed bereikbaar. Bij elke ontwikkeling wordt gekeken naar (de gevolgen voor)

de bereikbaarheid en verkeersdruk. Mobiliteit is belangrijk voor de levensvatbaarheid van bedrijven en voorzieningen (en feitelijk ook voor wonen). Omwille van de leefbaarheid en veiligheid is de barrièrewerking van de N261 tussen de kernen en landschappen sterk gereduceerd door ongelijkvloerse kruisingen en faunapassages. Daardoor zijn ook de toeristisch (en ook ecologisch) belangrijke gebieden weer goed verbonden. Een passend netwerk van recreatieve poorten/transferia geleidt de (zomerse) druk rondom de diverse publiekstrekkers; de gemeente Loon op Zand is immers in 2030 een gastgemeente voor zeer veel toeristen. De nieuwe ontsluiting van de Efteling kan op topdagen het verkeer goed verstouwen. Alle netwerken, zowel voor openbaar vervoer als de auto en de fiets, zijn in 2030 gesloten en volledig. Tot slot De geleidelijke transformaties die nodig blijven, vragen doorlopend om maatwerk met liefde voor de plek en een betrokken gemeentelijke organisatie en bestuur. Daarbij zijn de initiatieven van de bewoners en organisaties essentieel. Zo wordt in 2030 met vertrouwen vooruit gekeken naar 2050!

hoofdstuk 4

Verschillende identiteiten als kapstok voor ontwikkelingen

46


4.1 Hoofdambities Uitgangspunt voor de ruimtelijke koers voor de komende jaren is het behouden en waar mogelijk versterken van de bestaande kwaliteiten (hoofdstuk 2) en het op adequate wijze inspelen op trends en ontwikkelingen (hoofdstuk 3). De belangrijkste ambities die we daarbij hebben, zijn gericht op het: • behouden en versterken van de eigen identiteit van groene en recreatieve gemeente, met alle positieve kenmerken van het streekeigene van MiddenBrabant; • behouden en versterken van het contrast met de nabij gelegen stedelijke gebieden: de landelijke en groene gemeente Loon op Zand als groene voortuin van de omliggende steden; • versterken van onze positie als topgemeente op het gebied van recreatie en toerisme, in combinatie met de instandhouding van een goede bereikbaarheid van de kernen; • verruimen van het aanbod aan kwalitatief aantrekkelijke woonmilieus; • behoud van de eigen karakteristiek van de kernen Kaatsheuvel, Loon op Zand en De Moer; • behouden en versterken van de dynamiek en de sociale cohesie in de drie dorpen; • ontwikkelen van een Bruisend Dorpshart en Winkelhart in Kaatsheuvel; • verbeteren van het verblijfsklimaat in het centrum van Loon op Zand; • stimuleren van ondernemerschap van de lokale bevolking; • streven naar duurzaamheid en energiebesparing bij (ruimtelijke) ontwikkelingen.

Vroeger was onze gemeente vooral bekend van de schoenen- en leerindustrie. Vandaag de dag willen we ons vooral profileren als recreatieve en toeristische gemeente waar het prettig wonen is met veel voorzieningen dichtbij en de steden Tilburg en Waalwijk binnen handbereik. Loon op Zand vormt de recreatieve kamer in het Hart van Brabant!


47

48


4.2 Ruimtelijk raamwerk Het vertrekpunt van onze ruimtelijke koers in de toekomst wordt gevormd door de verschillen in sfeer en identiteit binnen de gemeente. In het landelijk gebied onderscheiden we vier verschillende deelgebieden met een eigen karakter: • de bosrijke natuurgebieden; • het halfopen cultuurlandschap; • de jonge ontginningsgronden; • de oude ontginningsgronden. Ook onze drie dorpen bezitten verschillende identiteiten, die deels worden bepaald door de structuur van de onderliggende landschappen. De vier deelgebieden en de drie dorpen vormen samen een ruimtelijk raamwerk dat dient als kapstok: (nieuwe) ontwikkelingen kunnen hieraan worden opgehangen mits ze passen bij de sfeer en identiteit van de plek. Zo dragen ontwikkelingen bij aan het behoud of de versterking van die identiteit. De op de kaart van het ruimtelijk raamwerk weergegeven begrenzing van de deelgebieden is abstract en geeft de indeling van de gemeente op hoofdlijnen weer. Hierin zijn nog geen nieuwe ontwikkelingen opgenomen. In de volgende paragrafen beschrijven we de identiteiten van de verschillende deelgebieden. Per deelgebied geven we tevens vanuit die identiteit op hoofdlijnen een visie op de toekomst van de zone: hoe willen we de bestaande kwaliteiten behouden en versterken en welke typen ontwikkelingen kunnen daaraan bijdragen? In hoofdstuk 5 werken we deze koers per thema nader uit. De visie geeft richting aan onze eigen plannen en is een uitnodiging aan marktpartijen en maatschappelijke partners om initiatief te nemen.


49



50 Structuurvisie Loon op Zand 2030 Extensieve recreatie

Leikeven, Huis ter Heide

4.3 De bosrijke natuurgebieden Identiteit De Loonse en Drunense Duinen in het oosten van de gemeente bestaan uit uitgestrekte naald- en eikenbossen met stuifzandgebieden. De Duinen vormen een groot en aaneengesloten natuurgebied, dat grote recreatieve aantallen fietsers en wandelaars aantrekt. De Loonse en Drunense Duinen dragen in sterke mate bij aan de bekendheid en het imago van Loon op Zand als groene leisuregemeente. Naast de Loonse en Drunense Duinen zijn er meer (middel) grote bosgebieden in onze gemeente: op Landgoed Huis ter Heide, bij de Duiksehoef, bij het Kraanven en ten zuiden van Loon op Zand. Op Landgoed Huis ter Heide worden de bossen afgewisseld door vennetjes. Bont dikkopje

Koers De bosrijke natuurgebieden zijn van (inter)nationaal belang voor natuur en (extensieve) recreatie en daar zijn we trots op. Dit willen we graag zo houden. Het primaat ligt bij natuurbescherming, maar dit gaat in de meeste gevallen goed samen met recreatief medegebruik. In de natuurgebieden zijn we terughoudend met ruimtelijke ontwikkelingen. Ontwikkelingen die niet gericht zijn op versterking van natuur, landschap en (extensieve) recreatie zijn in dit gebied in beginsel niet wenselijk. Uitgangspunt is altijd dat de aanwezige natuuren recreatiewaarden niet worden aangetast.

Nachtzwaluw


51

Extensieve recreatie in het halfopen cultuurlandschap

Golfbaan Efteling

52 Structuurvisie Loon op Zand 2030Verblijfsrecreatie ingepast in het landschap: Efteling Bosrijk Intensieve recreatie: pretpark Efteling

4.4 Het halfopen cultuurlandschap Identiteit De schil rondom de Loonse en Drunense Duinen bestaat uit een aantrekkelijk kleinschalig en halfopen landschap (‘coulissenlandschap’) met oude bouwlanden, weides, bosschages, houtwallen en bomenlanen. Het agrarisch grondgebruik bestaat van oudsher vooral uit grondgebonden melkveehouderijen, maar de laatste jaren zijn boomkwekerijen sterk in opkomst. Het fraaie landschap in dit deelgebied is van groot belang voor de natuur en het gebied is aantrekkelijk voor wandelaars en fietsers. Bovendien zijn hier verschillende verblijfsaccommodaties en maneges aanwezig. Geconcentreerd op twee locaties liggen twee grote, intensieve recreatieve trekkers: ‘t Blauwe Meer met Experience Island en natuurlijk de Efteling. Het totale terrein van de Efteling (de ‘Wereld van de Efteling’) kent een zonering van intensief recreatief gebruik (pretpark) nabij de kern van Kaatsheuvel naar extensief recreatief gebruik als onderdeel van het landschap (golfbaan).

zijn vooral meer kleinschalige (verblijfs)recreatieve ontwikkelingen mogelijk, passend bij de identiteit van het gebied. Ook voor nieuwe landgoederen is plek in dit gebied.

Koers In het prachtige halfopen cultuurlandschap zetten we in op behoud en versterking van de kleinschaligheid en de hoge natuurlijke en recreatieve kwaliteiten. We bieden ruimte aan recreatieve ontwikkelingen mits de landschappelijke en/of ecologische waarden van het gebied behouden blijven of versterkt worden. Dat geldt ook voor de toekomstige ontwikkeling van de Efteling. Het gebied ten zuiden van Kaatsheuvel wordt daarbij vormgegeven als ‘leisure landschap’, dat ook voor de inwoners van Kaatsheuvel van waarde is als recreatief uitloopgebied. Verder weg van de kernen


53

Moersedreef Duinen

54 langsStructuurvisie Loon op Zand 2030 Maïs de Paalstraat

4.5 De jonge ontginningsgronden Identiteit Langs de westrand van onze gemeente liggen de jonge ontginningsgronden. Dit deelgebied is opener en meer rationeel verkaveld dan het halfopen, kleinschalige cultuurlandschap in de schil. Agrarisch grondgebruik (akkerbouw en grondgebonden veehouderijen) voert de boventoon en bepaalt voor een groot deel de identiteit. Koers Ook in de toekomst blijft het primaat in dit gebied bij de landbouw. Dit betekent dat de agrariërs hier meer ruimte krijgen dan elders in de gemeente. Er is ruimte voor schaalvergroting van agrarische bedrijven, maar ook van nevenfuncties. Intensieve veehouderijen Bont dikkopje worden echter geweerd. Op vrijkomende agrarische erven is - onder voorwaarden - plek voor nieuwe functies. Dit is geregeld in het Bestemmingsplan Buitengebied 2011.

Nachtzwaluw

Akkerbouw op de jonge ontginningsgronden

Structuurvisie Loon Zand 2030 55 Open agrarisch gebied tenop zuidwesten van De Moer

Dijkbaansesteeg

56 Structuurvisie op Zand 2030 Slagenverkaveling van de oudeLoon ontginningsgronden

Kerkpaadje

4.6 De oude ontginningsgronden Identiteit De oude ontginningsgronden liggen hoofdzakelijk ten noorden en westen van de gemeente. Alleen het uiterste noordwesten van onze gemeente bestaat ook uit deze relatief natte weidegronden met een smalle strokenverkaveling en lange oost-west georiënteerde bebouwingslinten. Het landgebruik bestaat hoofdzakelijk uit grondgebonden veehouderijen. De landschappelijke kwaliteit van het gebied is hoog. Koers Op de oude ontginningsgronden zetten we in op behoud en versterking van de hoge landschappelijke kwaliteit en het agrarische karakter. Om in te spelen op de dreigende teruggang van de landbouwkundige functie in het gebied, bieden we ruimte aan nieuwe kleinschalige ontwikkelingen die dit gebied in landschappelijk en recreatief opzicht verder kunnen versterken. Particuliere initiatieven (zoals een nieuw landgoed of een minicamping) - mits gekoppeld aan de linten en passend in het landschap - kunnen zo leiden tot nieuwe economische dragers van het landschap.


57

58


4.7 De dorpen 4.7.1 Kaatsheuvel: hoofdkern en voorzieningencentrum Identiteit Kaatsheuvel kan bogen op een rijke historie op het gebied van nijverheid. De leer- en schoenenindustrie en de keukenboulevard op Bedrijvenpark Kaatsheuvel zijn daar de bekendste vormen van. Vandaag de dag draagt vooral de Efteling in sterke mate bij aan de werkgelegenheid, alsmede aan de naamsbekendheid van Kaatsheuvel. Kaatsheuvel is de grootste kern van onze gemeente met de meeste inwoners en een relatief hoog voorzieningenniveau. Met Bedrijvenpark Kaatsheuvel beschikt het dorp bovendien over een groot bovenlokaal bedrijvenpark. De bereikbaarheid van Kaatsheuvel van buitenaf is goed, vooral over de weg via de N261. Kenmerkend voor Kaatsheuvel zijn de oude bebouwingslinten, van waaruit al in de middeleeuwen grootschalige ontvening en moernering plaats heeft gehad. Het oostelijk deel van het dorp heeft een groen karakter dat aansluit bij de nabijgelegen bossen van de Loonse en Drunense Duinen.


59

60


Buurten van Kaatsheuvel 1. Bedrijvenpark Kaatsheuvel Dit bedrijvenpark ligt aan de noordzijde van Kaatsheuvel en is bedoeld voor de vestiging van bedrijven, die niet passen in een woonomgeving. Op het uitgestrekte bedrijvenpark is ook een klein aantal bedrijfswoningen gevestigd. Ook zijn er enkele grotere showrooms gevestigd, vooral uit de keuken-/woningbranche. Door het bedrijvenpark lopen langs de doorgaande wegen fietspaden die gescheiden zijn van de weg. De ruimtelijke kwaliteit van het bedrijvenpark is vooral in de oudere delen voor verbetering vatbaar. Er is weinig groen, waardoor het park een nogal stenige indruk geeft. Het gedeelte van het bedrijvenpark ten noorden van de Schotsestraat kan transformeren naar een menging van bedrijven en detailhandel. 2. Vossenberg Vossenberg wordt omsloten door de Raadhuisstraat, het bedrijvenpark, de Sweensstraat en de Berndijksestraat. In deze buurt liggen zowel geschakelde eengezinswoningen als vrijstaande woningen op ruime tot zeer ruime kavels. Behalve woningen ligt er in de buurt Vossenberg ook een woonzorgcentrum, genoemd naar de buurt waar het in ligt. Dwars door de buurt loopt de Vossenbergselaan, een brede groene laan met vooral vrijstaande woningen. Hierdoor krijgt de buurt een groen en ruimtelijk karakter. De Antoniusstraat en de Hoofdstraat behoren tot de historische linten en hebben een stenig karakter. Op diverse plekken in het lint zit bedrijvigheid. In het uitvoe-


61

ringsprogramma worden er voor deze linten zowel ruimtelijk als functioneel aanbevelingen gedaan.

deze woningen is eigendom van de woningstichting en vormt een belangrijk deel van de kernvoorraad.

Ten westen van Vossenberg zal de nieuwe uitbreidingslocatie Sweensstraat-West gefaseerd ontwikkeld worden.

Door de blokvormige structuur van de bebouwing is het in de buurt gemakkelijk oriënteren. Ondanks dat de bebouwing redelijk dicht op elkaar staat, heeft de buurt toch een ruime opzet. Dit komt door de brede profielen. Vaak zijn er naast de straat parkeervakken gerealiseerd, wat een open aanzicht geeft. Aan het Paulus Potterplein ligt het wijkpunt Pannenhoef (medische diensten, zorg en onderwijs). Ten zuiden daarvan is een beoogde locatie voor een Brede school (Rode loper). Ten westen van de buurt kan een kleine uitbreiding aan de Driestapelenstoel plaatshebben.

3. Berndijk Berndijk wordt omsloten door de Hilsestraat, Sweensstraat, Berndijksestraat, De Werft, de Vondelstraat en de Marktstraat. De bebouwing bestaat veelal uit geschakelde woningen uit de jaren ‘60. Aan het Prins Mauritsplein en de Berndijksestraat bevindt zich een groot groen veld, omzoomd door bomen, dat momenteel onder andere wordt gebruikt als evenemententerrein. De eerste fase van uitbreidingslocatie SweensstraatWest grenst aan Berndijk. 4. Pannenhoef De woonbuurt Pannenhoef wordt begrensd door de Hilsestraat, de Akkerstraat, de Europalaan en de Driestapelenstoel. Deze woonbuurt bestaat grotendeels uit een blokvormige verkaveling, ingevuld met geschakelde eengezinswoningen. Het merendeel van

5. De Draaiboom De Draaiboom wordt begrensd door de Europalaan, de Dreefseweg en Pannenhoefseweg en is in de jaren ’80 en ‘90 ontwikkeld. In de buurt zijn diverse woningtypes aanwezig. Deze zijn wel geclusterd in de verschillende straten. De buurt heeft een open karakter en een ruime opzet. De straten in de buurt zijn relatief smal, maar daar staat tegenover dat de voetganger veel ruimte heeft op brede trottoirs. 6. Centrum Kaatsheuvel In het stenige centrummilieu van Kaatsheuvel komt een mengeling van historische bebouwing en centrumfuncties voor (detailhandel, woonfuncties en horecagelegenheden). Ook bevindt zich een aantal maatschappelijke functies in het centrum, zoals de bibliotheek. Het wonen heeft hier veelal plaats in de vorm van wonen bij de winkel en in intensief opgezette complexen.

62 Structuurvisie Loon op Zand 2030 Centrum Kaatsheuvel

Het openbaar gebied wordt gekenmerkt door een aantal smalle straatjes, veelal met weinig groen. De trottoirs zijn veelal smal en vaak afgebakend met paaltjes. In verband met de beperkte breedte van de straatjes zijn er hier verschillende eenrichtingswegen. Rondom de Nieuwe Markt zijn de straten ruimer van opzet, mede vanwege de verkeerskundige betekenis. In het kader van het project ‘Bruisend Dorpshart’ wordt een nieuw marktplein gerealiseerd. Er komen woningen en er is ruimte voor horeca rondom een levendig plein, waar ook een nieuw gemeenschapshuis wordt gebouwd. Onder de noemer ‘Winkelhart’ worden de fysieke en functionele relaties versterkt met het kernwinkelgebied - het gebied rondom de Hoofdstraat, Peperstraat en Schotsestraat - dat we eveneens gaan revitaliseren. 7. Hil De woonbuurt Hil wordt omsloten door de Hilsestraat, de Marktstraat, Europalaan, het Schildersplein, de Jan Steenstraat en de Akkerstraat. Naast woningen bevindt zich hier een basisschool: Den Bussel aan het Paulus Potterplein. De gehele buurt wordt gekenmerkt door een open karakter en in de hele buurt is ruimte voor groen. De woonbuurt ten noorden van het Kempenland heeft een divers verkavelingspatroon met een ruim aandeel huurwoningen. De woonbuurt ten zuiden van het Kempenland dateert uit de jaren ‘90. In deze woonbuurt ligt de nadruk op vrijstaande eengezinswoningen op vaak ruime kavels. Er heeft een mengeling van bouwstijlen plaatsgehad. Op één plaats heeft de woningstichting een project voor senioren gerealiseerd: de nultredenwoningen aan het Hollands Diep.

Ten zuiden van de Grevelingen is in de jaren ’80 een uitbreiding gerealiseerd. Deze uitbreiding is opgezet met een mengeling van woningtypes. Dit betekent, dat aan één straat meerdere types zijn gerealiseerd en ook verschillende bevolkingsgroepen zijn gehuisvest. Aan het Schildersplein ligt een appartementencomplex (sociale huur), op een strategische plaats. De woningen zijn geschikt voor senioren. 8. ‘t Rooi Dorp Direct voor en na de Tweede Wereldoorlog is ‘t Rooi Dorp gebouwd. De buurt wordt omsloten door de Dr. van Beurdenstraat, Gasthuisstraat, Leo XIII straat en de Mgr. Völkerstraat. De bebouwing heeft een blokvormig karakter en is grotendeels binnen de oorspronkelijke lintstructuur ontwikkeld. Aan het oude lint van de Gasthuisstraat is op diverse plekken detailhandel gelegen. Het gaat dan voornamelijk om plaatselijke, kleine winkels. Ook is er her en der sprake van lichte bedrijvigheid. Tussen de Julianastraat en de Dr. Van Beurdenstraat bevindt zich een groen ‘binnenterrein’. Deze locatie (‘Chalet Fontaine’) komt in de toekomst mogelijk vrij voor een nieuwe invulling. Aan het Prins Bernhardplein en de Gasthuisstraat 77 liggen inbreidingslocaties voor woningbouw. 9. De Els De Els wordt omsloten door de Gasthuisstraat, Heikant, Europalaan en de Marktstraat. Het gebied valt op te splitsen in twee delen: • het noordelijke deel met daarbij bebouwing aan de Gasthuisstraat en de Markstraat en daartussen een aantal groengebieden;


63

• het zuidelijke deel waar de afgelopen jaren nieuwbouw is gerealiseerd. Hierin zijn vooral huizen gevestigd voor senioren en koopwoningen in de middeldure en dure sectoren. Het karakter van de twee delen verschilt sterk van elkaar. In het zuidelijke deel is sprake van een modern karakter door de woningbouw die er de afgelopen jaren is gerealiseerd. Bovendien ligt hier een onbebouwd terrein waar woningbouw is voorzien (de Els II). 10. Heikant De woonbuurt Heikant ligt ten oosten van de Marktstraat en grenst aan de noordzijde aan De Els. Aan de Heiakker ligt basisschool de Touwladder. De Heikant heeft een blokvormige verkaveling met een sterke nadruk op geschakelde eengezinswoningen. De gehele buurt heeft een intensief ruimtegebruik. De kavels zijn klein. Mede daardoor kunnen woningen onvoldoende worden uitgebreid en niet of onvoldoende worden aangepast aan veranderende woonwensen. Voorts zijn door het intensieve karakter de speelmogelijkheden in de onmiddellijke omgeving van de woning relatief beperkt. Tussen de Heiakker en de Europalaan bevindt zich een aantal ruimere geschakelde en vrijstaande woningen. Hier is de ruimte om de woningen dan ook ruimer dan in de rest van de buurt. 11. Loonse Vaert De woonbuurt Loonse Vaert wordt begrensd door de Roestenbergstraat, de Vaartstraat, de Kortevaert, de Lagevaert en de Mgr. Völkerstraat. Het gebied Loonse

64


Vaert is in de jaren ‘70 ontwikkeld. Het woonmilieu is eenzijdig, met een accent dat sterk ligt op geschakelde woningen op veelal kleine kavels. De wegen hebben een kronkelende structuur die typisch is voor de jaren zeventig. Binnen deze structuur zijn op verschillende plekken kleine groenstrookjes aangelegd. Er zijn enkele bedrijven gevestigd langs de Mgr. Völkerstraat met een matig productiemilieu. Deze bedrijven kunnen in de toekomst plaatsmaken voor woningen, wat beter past bij de omliggende woonmilieus. 12. d’Oude Omdraaier Ten oosten van de Leo-XIII straat en ten noorden van de Van Heeswijkstraat is vanaf de jaren ’60 de woonbuurt d’Oude Omdraaier gerealiseerd. Deze fraaie groene buurt bestaat voornamelijk uit vrijstaande woningen op ruime tot zeer ruime kavels en heeft een parkachtige uitstraling. De structuur is enigszins willekeurig, waardoor in de buurt zelf en tussen de buurt en de ruimtelijke omgeving een matige oriëntatie/ relatie bestaat. 13. Prinsessenbuurt De Prinsessenbuurt, gelegen tussen de Van Heeswijkstraat en de Europalaan, heeft een open woonmilieu en kan in twee delen ‘gesplitst’ worden. Aan de westkant van de Parkstraat bevinden zich voornamelijk geschakelde woningen. Aan de oostkant bevinden zich ruime kavels met vrijstaande bebouwing. Centraal gelegen is het verzorgingstehuis ‘Rosagaerde’. Ook zijn er enkele bedrijven gevestigd aan de Horst, bij de entree van het dorp vanaf de Europalaan. Aan de

Prinses Marijkestraat bevindt zich een parkje met een speeltoestel. In de toekomst zal de buurt het ruim opgezette karakter behouden, met veel ruimte voor groen. Ten zuiden van de Burgemeester van Besouwlaan bevinden zich veelal woningen uit de jaren zeventig. Dit deel van de d’Oude Omdraaier heeft een minder ruime opzet. Wel liggen hier belangrijke groenstructuren: het Wilhelminaplein en de bomenlanen rondom de St. Jozefkerk.

Keuken, koken, proeven

Ter hoogte van Horst 4 - in het zuidoosten van de buurt - ligt een inbreidingslocatie waar enkele woningen kunnen worden gerealiseerd. 14. Zuidhollandsedijk Zuidhollandsedijk is een buurtschap ten noordwesten van Kaatsheuvel, gelegen aan de gelijknamige weg. In dit buurtschap staan voornamelijk vrijstaande woningen. Aan De Hanze is afgelopen jaren nieuwbouw gerealiseerd. Aan de Lage Zandschel bevinden zich woningen die rond de jaren ‘70 gebouwd zijn. Het buurtschap wordt gekenmerkt door een open en dorps karakter en de nauwe relaties met het aan alle zijden grenzende landschap. De straatprofielen zijn breed en op veel plaatsen kan de auto geparkeerd worden in parkeervakken naast de weg. Dit geeft de buurtschap een ruime opzet.

Herinnering aan de leer- en schoenenindustrie

Kaatsheuvel is het voorzieningencentrum van de gemeente

We zetten in op verbetering van de relatie Structuurvisie Loon op Zand 2030 65 tussen de Efteling en het centrum

Van boven naar beneden: Keukenboulevard, Winkelhart en 66 Structuurvisie Loon op Zand 2030 Bruisend Dorpshart

Nieuwe inrichting Bruisend Dorpshart

Koers We willen de functie van Kaatsheuvel als hoofdkern versterken. In Kaatsheuvel worden dan ook de komende jaren de meeste woningen gebouwd. Op de bedrijvenparken van Kaatsheuvel blijven we plaats bieden aan bovenlokale en wat zwaardere bedrijvigheid, waaraan we elders in de gemeente geen vestigingsmogelijkheid bieden. Om Kaatsheuvel als voorzieningencentrum te versterken willen we de aantrekkelijkheid van het centrum vergroten, zowel voor de eigen inwoners als voor bezoekers van buiten. In het kader van het project ‘Bruisend Dorpshart’ maken wij een nieuw marktplein. Hier komen woningen en er is ruimte voor horeca rondom een levendig plein, waar ook het gemeenschapshuis wordt gebouwd. Tevens zetten we onder de noemer ‘Winkelhart’ in op het versterken van de fysieke en functionele relatie met het kernwinkelgebied - het gebied rondom de Hoofdstraat, Peperstraat en Schotsestraat - dat we eveneens gaan revitaliseren, samen met marktpartijen en plaatselijke ondernemers. We willen het Winkelhart versterken door uit te gaan van de eigen kracht en identiteit: het aan de sterk vertegenwoordigde keukenbedrijven gekoppelde thema ‘keuken, koken, proeven’. Als de detailhandel en de horeca hierop inspelen, is onze verwachting dat op termijn veel meer bezoekers naar het winkelcentrum komen. Het Bruisend Dorpshart en het Winkelhart moeten complementair aan elkaar zijn en elkaar versterken.

potentie om meer te profiteren van de vele bezoekers. Hierbij is ook van belang dat er meer overnachtingsplaatsen komen: in het buitengebied, maar zeker ook in Kaatsheuvel zelf. Het gebied tussen de Horst en de N261 leent zich goed voor een inrichting als parkachtige hotelzone, dichtbij de Efteling en in het groen van de schil. We zetten bovendien in op logische en aantrekkelijke verbindingen met het vernieuwde dorpshart. Natuurlijk zullen ook in het nieuwe, levendige en attractieve centrum van Kaatsheuvel (bijzonDe Efteling dere) overnachtingsvormen worden toegevoegd, echter van een kleinschaliger karakter dan in de eerder genoemde hotelzone langs de Horst. Aanvullend op de centrumontwikkeling gaan we - als uitwerking van deze structuurvisie - een visie opstellen voor de oude bebouwingslinten, die Kaatsheuvel verknopen met het buitengebied (vooral aan de westzijde). Hierin doen we voorstellen om de linten beter herkenbaar te maken als aantrekkelijke en logische doorgaande routes en bezien we de stedenbouwkundige betekenis van de linten. Bedrijven die uit hun jasje groeien willen we zoveel mogelijk stimuleren om zich uit de linten te verplaatsen richting een bedrijvenpark.

Het centrum van Kaatsheuvel heeft door de nabijheid van de vele recreatieve trekkers (niet in de minste plaats van de Efteling) en door de naamsbekendheid


67

68


4.7.2 Loon op Zand: rustiek dorp in het groen Identiteit Het middelgrote dorp Loon op Zand ontleent zijn naam aan de nederzetting met de naam ‘Venloon’ die al rond het jaar 1.100 ontstond in een (toen nog) nat gebied. Nadat deze nederzetting was verplaatst in verband met grote zandverstuivingen sprak men van ‘Venloen op Zand’. Ten tijde van de industrialisatie werd ook Loon op Zand een belangrijke plaats voor de leer- en schoenenindustrie. Loon op Zand is onlosmakelijk verbonden met Nationaal Park Loonse en Drunense Duinen, dat direct ten noorden van de kern ligt. Het dorp heeft een uitgesproken groen karakter. Het Witte Kasteel met bijbehorende buitenplaats en Kasteelweide vormt een waardevol cultuurhistorisch erfgoed. In het dorp zijn kwalitatief hoogstaande woonmilieus aanwezig doordat de bossen, houtwallen en lanen vanuit het landschap van de schil diep in de woongebieden doordringen. De rust, het groene en dorpse karakter en de kleinschaligheid, in combinatie met een goede bereikbaarheid via de N261, maken Loon op Zand aantrekkelijk om te wonen. Ook de aanwezigheid van voorzieningen voor de dagelijkse behoefte draagt hier aan bij, alsmede de werkgelegenheid op Bedrijvenpark De Hoogt. Veel inwoners van Loon op Zand hebben een sterke band met de eigen kern. Dit uit zich in een rijk verenigingsleven en een sterke sociale cohesie.


69

70


Buurten van Loon op Zand 1. Bedrijvenpark De Hoogt Bedrijvenpark De Hoogt grenst direct aan de N261 en wordt aan de dorpszijde begrensd door de Hoge Steenweg en de Bergstraat. Er is hier voornamelijk sprake van lichte bedrijvigheid. Uit landschappelijk oogpunt is de visueel-ruimtelijke invloed van bebouwing beperkt. Bedrijfsgebouwen zijn wel zichtbaar vanaf de N261, maar domineren het beeld van de dorpsrand niet. Het bedrijvenpark krijgt een nieuwe ontsluiting vanaf de N261, via de Bergstraat, waardoor de verkeersdruk op de Hoge Steenweg wordt beperkt. Aan de noordzijde van het bedrijvenpark ligt het Van Roosmalenterrein, dat in aanmerking komt voor een herontwikkeling. Over dit terrein dient ook een extra ontsluitingsweg aangelegd te worden. 2. Oud Loon De buurt Oud Loon wordt begrensd door de Loonse en Drunense Duinen, de Venloonstraat en de Hoge Steenweg en omvat tevens het buurtje Castellanie en het historisch lint van de Bergstraat. De buurt is in de jaren ’50 en ’60 gebouwd en kenmerkt zich grotendeels door een strakke, blokvormige verkaveling. Binnen deze verkaveling zijn overwegend goedkope en middeldure huur- en koopwoningen ontwikkeld. Alleen in de noorden oostrand van de wijk bevinden zich dure koopwoningen. De oudste delen bevinden zich aan en rondom de linten Hoge Steenweg en Bergstraat. Woonzorgcentrum de Venloene ligt centraal in de buurt. In het noorden heeft de buurt een open karakter, mede door het vele groen en de vrijstaande woningen. De rest van de buurt kent een minder ruime opzet, maar


71

doordat ook hier veel groen aanwezig is, wordt deze nog wel als aantrekkelijk ervaren. Het buurtje Castellanie is enkele jaren geleden gerealiseerd en is autoluw ingericht. In de oksel Kerkstraat / Klokkenlaan ligt de voormalige bedrijfslocatie van Van Lier. Dit terrein is aangewezen als reserveringsgebied, waar eventueel op de lange termijn woningbouw kan worden gerealiseerd.

Molenwijck

Centrum Loon op Zand

3. Centrum Loon op Zand Het centrum van Loon op Zand omvat het oostelijke deel van de Kerkstraat, het Oranjeplein, het Weteringplein en de Kasteelweide. De Kerkstraat, Kasteellaan, Oranjeplein en aansluitende Venloonstraat zijn historische linten, waarin fraaie historische bebouwing wordt afgewisseld door recenter toegevoegde bebouwing. Aan het Oranjeplein bevindt zich de supermarkt van Loon op Zand, een belangrijke ‘trekker’ van het (winkel)centrum. In het centrum bevinden zich verder nog winkels van een wat kleiner formaat. Tevens zijn woningen en enkele horecagelegenheden aanwezig. De Kasteelweide is een belangrijk en cultuurhistorisch waardevol groengebied behorend bij het ten zuiden gelegen Witte Kasteel met diverse bomenlanen. De weide wordt mede gebruikt voor evenementen. De rest van het centrum wordt gekenmerkt door relatief smalle straten en weinig parkeermogelijkheden. Hierdoor worden veel auto´s direct langs de weg of (deels) op de trottoirs geparkeerd. Door het centrum verplaatst zich nu nog een grote stroom autoverkeer. Wanneer het ombouwplan voor de N261 gerealiseerd is, zal het centrumgebied ingericht worden als aantrekkelijk verblijfsgebied.

72Witte Kasteel Structuurvisie Loon op Zand 2030 Het

4. Land van Kleef Het Land van Kleef ligt in het noordoostelijk deel van Loon op Zand, ten noorden van de Kloosterstraat en ten oosten van de Venloonstraat. In het oostelijk deel zijn voornamelijk vrijstaande woningen op ruime tot zeer ruime kavels gebouwd. De ruimte tussen de woningen is groot en de buurt kent veel groen. Dit geeft de buurt dan ook een parkachtig karakter. In deze buurt zullen de komende jaren weinig ontwikkelingen plaatshebben. Aan de Weteringstraat en de Kloosterstraat ligt een tweetal inbreidingslocaties voor woningbouw. 5. Molenwijck De woonbuurt Molenwijck ligt in het zuidoosten van Loon op Zand, ten zuiden van de Kloosterstraat en naast het landgoed rond het Witte Kasteel. Molenwijck is vanaf 1970 ontwikkeld. In het noordelijk deel is een traditionele woonbuurt ontwikkeld met een rechthoekige blokverkaveling. Langs de verschillende straten is zoveel mogelijk een mengeling van woningtypes gerealiseerd. In de buurt bevindt zich een serviceresidentie voor zorgbehoevende ouderen. Daarnaast is een basisschool aanwezig, midden in de buurt. Het centrale deel van Molenwijck wordt gekenmerkt door de kronkelende straatjes, kenmerkend voor de periode waarin dit deel van de buurt is ontwikkeld. Positief is dat tussen de blokken huizen veel groen aanwezig is. Aan de zuidelijke rand van de buurt wordt de komende jaren de uitbreiding Molenwijck-Zuid fase 3 en fase 4 ontwikkeld, waarmee de woonbuurt een duurzame afronding zal krijgen. Structuurvisie Loon op Zand 2030 Sint Jans Onthoofding Kerk

73

Oranjeplein

74van deStructuurvisie Loon op Zand 2030 Lint Bergstraat

Koers Op weg naar 2030 blijft Loon op Zand het rustieke woondorp in het groen. Hiertoe willen we de kern verkeersluw maken. Dit mag echter niet ten koste gaan van de bereikbaarheid. Daarom krijgt het dorp en ook Bedrijvenpark De Hoogt een nieuwe ontsluiting vanaf de N261. Woningbouw heeft plaats naar behoefte - met kansen voor iedereen - en heeft vooral als doel het behoud van de dynamiek in de samenleving. Bedrijvenpark De Hoogt biedt ruimte voor lokale bedrijvigheid. Voor alle ontwikkelingen geldt het behoud van het groene karakter als uitgangspunt.

Dag van Loon

Horeca in het centrum

We zetten in Loon op Zand in op behoud van het lokale voorzieningenniveau inclusief een volwaardige supermarkt. De ligging van Loon op Zand in de schil rondom de Loonse en Drunense Duinen biedt kansen op verdere ontwikkeling van op recreanten en toeristen gerichte voorzieningen, zoals horeca en overnachtingsmogelijkheden. Het trekken van recreanten naar het dorp kan bijdragen aan het in stand houden van het voorzieningenniveau en de levendigheid in het dorp.


75

76


4.7.3 De Moer: hecht dorpje op het platteland Identiteit De Moer is ondanks zijn lange historie altijd klein, maar fijn gebleven als charmant lintdorp op een kruising van wegen. De naam ‘De Moer’ verwijst naar de vroegere moerige gronden die voor de turfwinning in het gebied lagen. Van oorsprong is De Moer een agrarisch dorpje, gelegen in de jonge ontginningsgronden. Het karakter van de twee kruisende linten is zeer karakteristiek voor de rationele verkaveling die dit landschapstype kenmerkt. De Moer is een rustig woondorpje met een sterke sociale cohesie en enkele voorzieningen.

De ruimtelijke karakteristiek van zowel de Middelstraat als de Zijstraat wordt mede bepaald door de aanwezige bomenrijen en de scheiding van rijbaan en voetpad. Het kerkhof is omgeven door een hoge haag. De bebouwing heeft in het algemeen geen specifieke kwaliteiten, maar past overwegend goed in het straatbeeld, dat een dorps karakter heeft.


77

78


De Middelstraat maakt deel uit van de verbindingsweg van de kern Loon op Zand naar Dongen. De weg heeft een vrij smal profiel. De laanbeplanting bepaalt in sterke mate de karakteristiek. De functionele opbouw is gevarieerd. De maatschappelijke en dienstverlenende functies (kerk, school, horeca) liggen nabij het kruispunt. In de kern zijn verspreid enkele (met name agrarische) bedrijven gevestigd. De Zijstraat loopt vanaf de kerk in noordelijke richting en vormt de verbinding met Kaatsheuvel. De weg heeft een smal profiel. De karakteristiek wordt mede bepaald door de eenzijdige boombeplanting van eiken. Bij de aansluiting van de Zijstraat op de Middelstraat liggen de kerk, het kerkhof en een partycentrum. De overige bebouwing heeft een woonfunctie. Aan de oostzijde van de Zijstraat ligt de Hooivork, waar nieuwbouw is (fase 1) en wordt (fase 2) gerealiseerd. Buurt De Moer 1. De Moer De Moer ligt aan de oude verbindingsweg van Loon op Zand naar Dongen. Vroeger waren vier concentraties van gebouwen te onderscheiden, te weten Paalstraat, Middelmoer, De Moer en Galgeneind. Doordat begin deze eeuw een kerk gebouwd werd, ontwikkelde De Moer zich als de bewoningskern. In eerste instantie gebeurde dit langs de Middelstraat. Langzamerhand groeide het dorp uit van een lint naar een kruisvorm. Open kavels tussen de bestaande bebouwing werden volgebouwd, waardoor het straatbeeld min of meer gesloten werd. Door boomaanplant langs de straten en de inrichting van de tuinen heeft het dorp een groen, landelijke karakter.

De ruimtelijke karakteristiek van zowel de Middelstraat als de Zijstraat wordt mede bepaald door de aanwezige bomenrijen en de scheiding van rijbaan en voetpad. Het kerkhof is omgeven door een hoge haag. De bebouwing heeft in het algemeen geen specifieke kwaliteiten, maar past overwegend goed in het straatbeeld, dat een dorps karakter heeft.

Structuurvisie Loon op Zand 2030 De Moer vanuit de lucht

79

Noordelijke entree van het dorp

80 Joachim Structuurvisie Loon op Zand 2030 Heilige Kerk

Voetbalcomplex Blauw-Wit ‘81

Koers In De Moer draait het de komende jaren vooral om het behouden van de aangename woonomgeving. Ontwikkelingen zijn gericht op behoud van de dynamiek in de samenleving. Daarvoor is het nodig naar behoefte woningen te bouwen, onder meer voor starters en ouderen. Zo blijft er een evenwichtige bevolkingssamenstelling, wat belangrijk is voor het behoud van een actief verenigingsleven en de levendigheid in het dorp. Bovendien zetten we ons in voor het behoud van basisvoorzieningen in De Moer: de basisschool, buitenschoolse opvang, buitensportfaciliteiten en een ruimte met een openbare ontmoetingsfunctie. Hinder veroorzakende bedrijvigheid wordt uit het dorp geweerd. Blauw-Wit ‘81

Voorzieningen


81

Lint Hoofdstraat, Kaatsheuvel

Lint Hoofdstraat, Kaatsheuvel

Linten Erasstraat, Hoge Zandschel en Nieuweweg

Lint Kloosterstraat, Loon op Zand

Lint Gasthuisstraat, Kaatsheuvel

82Zuidhollandsedijk Structuurvisie Loon op Zand 2030 Lint

Lint Middelstraat, De Moer

Lint Kerkstraat, Loon op Zand

4.7.4 Linten en bebouwingsclusters Identiteit Karakteristiek in onze gemeente zijn de bebouwingslinten die doorlopen tot in het centrum van de dorpen. De hoofdstructuur van een lint bestaat uit een lijnvormige combinatie van een weg, water, bebouwingen, erven en beplantingen. Kenmerkend voor bebouwingslinten in Loon op Zand is de afwisseling tussen bebouwde en open delen in het lint. De bebouwingslinten in de dorpen kennen een naar buiten toe open en naar de kern van het dorp min of meer aaneengesloten bebouwingsprofiel. Ten opzichte van de later gerealiseerde woonwijken geeft het in elk geval een afwisselender beeld. Het zijn dan ook de identiteitsdragers van het ‘stedelijke’ landschap. De herkenbaarheid (of ‘afleesbaarheid’) is door verkeerskundige maatregelen en ingrepen in de openbare ruimte in de loop der jaren echter minder sterk geworden.

Koers Nieuwe ontwikkelingen in de linten zijn in principe toegestaan omdat ze kunnen bijdragen aan de stedelijke respectievelijke plattelandseconomie, maar dienen wel de bestaande kwaliteiten van de linten te versterken. Het gaat daarbij om begrippen als attractiviteit, landschappelijk, stedenbouwkundig en architectonisch ontwerp, ruimtelijke samenhang op het erf (het ensemble van bebouwing en groene elementen, bij voorkeur gebiedseigen beplantingen) en met het omliggende landschap en de omliggende bouwmassa. Om richting te kunnen geven aan particuliere initiatieven is het van belang uitgangspunten per bebouwingslint-/cluster te hanteren. Deze uitgangspunten gaan we in een op te stellen lintenvisie benoemen.

De open delen geven mooie doorzichten naar het (half) open landschap. Deze zichtlijnen maken beleving van het landschap mogelijk. Er is zodoende altijd een samenhang aanwezig tussen het lint en het achterliggende landschap. De linten zijn daarmee ook in het buitengebied de identiteitsdragers van het landschap. Het karakter van de linten in het buitengebied verandert langzaam maar zeker door verschuiving van agrarische bedrijvigheid naar particulier en commercieel niet-agrarisch grondgebruik en door de toenemende intensivering van de landbouwsector. Dit karakter wordt mede bepaald door de aard en vorm van gebouwen en bijgebouwen, bouwvolumes, ontsluitingen, hekken en poorten en beplantingen.


83

hoofdstuk 5

Uitgangspunten en ontwikkelingen

86


5.1 Inleiding In het vorige hoofdstuk hebben we per deelgebied op hoofdlijnen aangegeven wat de gewenste ontwikkelingsrichting is. In de volgende paragrafen stellen we per thema puntsgewijs uitgangspunten en concrete ontwikkelingen voor die passen binnen deze koers. Achtereenvolgens komen de volgende thema’s aan bod: • landschap, natuur en water; • recreatie en toerisme; • voorzieningen en leefbaarheid; • werken; • wonen; • infrastructuur en verkeer.

5.2 Landschap, natuur en water Landschap in het buitengebied • Het landschap vormt een belangrijk deel van de identiteit van onze gemeente. We zetten dan ook nadrukkelijk in op het handhaven en versterken van de landschappelijke karakteristieken van de vier verschillende landschapstypen: - de bosrijke natuurgebieden; - het halfopen cultuurlandschap; - de jonge ontginningsgronden; - de oude ontginningsgronden. Het landschap is steeds de duurzame onderlegger voor ruimtelijke ontwikkelingen. Ontwikkelingen dragen zo bij aan het versterken van de landschappelijke kwaliteit.


87

Loon op Zand ingebed in het landschap

Groenblauwe buffer tussen Kaatsheuvel en de Efteling

88 Loon op Zand 2030 Groene lintStructuurvisie van de Erasstraat, Kaatsheuvel

Erasstraat Kaatsheuvel

• Ook voor (de toekomstige ontwikkeling van) de Efteling is een goede landschappelijke inpassing voorwaarde. Dat betekent een robuuste zone met waterpartijen en opgaand groen langs de rand met Kaatsheuvel, waarlangs mensen kunnen recreëren. De ontwikkeling van de Efteling dient ook verder in samenhang met het landschap plaats te hebben: we creëren op die manier een leisure landschap: ‘Leisure landschap Kaatsheuvel-Zuid’ (zie ook paragraaf 5.3). • Gebiedsvreemde functies, zoals schaliegaswinning en windturbines, die het landschap - en in het geval van schaliegas ook het watersysteem - kunnen aantasten, worden geweerd. • Om de kwaliteit van het landschap te versterken heeft de Provincie in haar ‘Structuurvisie ruimtelijke ordening’ en de ‘Verordening ruimte’ het principe van ‘kwaliteitsverbetering van het landschap’ geïntroduceerd. Dit principe omvat kort samengevat dat er ontwikkelingsruimte wordt geboden mits deze tevens gepaard gaat met maatregelen die het landschap - in de brede zin - versterken. Dit kan onder andere door landschapselementen aan te leggen maar ook door specifieke aandacht te schenken aan de kwaliteit van de op te richten bebouwing of door behoud van waardevolle cultuurhistorische elementen. Ruimtelijke kwaliteit van de dorpen en de linten • Ook het landschap in de dorpen - het groen binnen de woonwijken - levert een belangrijke bijdrage aan de leefkwaliteit van de gemeente. Het gaat daarom niet alleen om het behouden en versterken van het

landschap in het buitengebied, maar ook om het landschappelijk ‘verknopen’ van de kernen met het omliggende landschap en het aanbieden van een groene leefomgeving. Het aardige is dat de groenstructuur binnen de kernen vaak al sterk is bepaald door de specifieke landschappelijke ligging. Een eventuele nieuwe ontwikkeling wordt in principe altijd gekoppeld aan het verbeteren van het landschap in de directe omgeving of aan het versterken van het groene raamwerk van de kern zelf. Aan de belangrijkste toegangswegen van Kaatsheuvel en Loon op Zand willen we de entrees een groene uitstraling geven. • De oude bebouwingslinten zijn zoals gezegd belangrijke identiteitsdragers van de kernen, die vaak doorlopen in het buitengebied. We willen de ruimtelijke kwaliteit en de herkenbaarheid van de linten als doorgaande structuren vergroten, vooral bij het oude oost-westlint Rechtvaart-Antoniusstraat-Hoofdstraat-Roestenbergstraat-Vaartstraat in Kaatsheuvel. Dit kan bijvoorbeeld door: - meer eenheid aan te brengen in het ontwerp van de openbare ruimte, passend bij het karakter van het lint (bestrating, beplanting, verlichting e.d.); - meer opgaand groen (laanbomen) toe te voegen; - de linten als logisch doorgaande (langzaam) verkeersstructuren in te richten; - zwaardere bedrijvigheid uit de linten te verplaatsen naar een bedrijvenpark; - cultuurhistorische waarden in de linten - karakteristieke oude bebouwing zoals oude schoenen leerbedrijven - beter zichtbaar te maken en eventueel nieuwe functies te geven/faciliteren.


89

Verblijfsrecreatie in de schil rond de Loonse en Drunense

Agrarisch natuurbeheer van kleine landschapselementen

90 ter Heide Structuurvisie Loon op Zand 2030 Huis

Schotse Hooglander

In het projectenplan geven we een nadere uitwerking van de uitgangspunten. Als vervolg op de structuurvisie gaan we een ‘lintenvisie’ opstellen, waarin we per lint dieper ingaan op de verkeersstructuren en de openbare ruimte, mede in relatie tot de reeds opgestelde ‘Gebiedsvisie voor de bebouwingsconcentraties’. • De lintenvisie die we - zoals eerder aangegeven - zullen opstellen, geeft per lint de ontwikkelingsrichting aan waar we als gemeente heen willen. Om richting te kunnen geven aan nieuwe initiatieven worden daarom (per linttype) op basis van de karakteristieken ruimtelijke uitgangspunten opgesteld, waaraan de ontwikkelingen niet strijdig mogen zijn. Daarnaast worden ruimtelijke bouwstenen ontwikkeld die kunnen dienen als hulpmiddel en ter inspiratie bij het opstellen van een plan. Daarbij gaat het niet alleen om landschappelijke, maar ook andere uitgangspunten, zoals milieukundige en verkeerskundige randvoorwaarden. Hiervoor kan het bestemmingsplan landelijk gebied eveneens basis zijn. Zo is een voor de hand liggend uitgangspunt dat in ieder geval dat de bedrijfsvoering van omliggende agrarische bedrijven niet mag worden belemmerd. Natuur • Een goede afstemming tussen natuur en recreatie is van groot belang. Dit geldt zeker voor de druk bezochte Nationaal Park Loonse en Drunense Duinen. De aard van het gebied zorgt er echter voor dat natuurlijke processen goed samengaan met recreatie. Door de grootte van het gebied is een goede zonering van de recreatiedruk bovendien goed mogelijk. De meeste recreanten blijven

immers in de nabijheid van voorzieningen (als parkeerplaatsen en horeca) en op gemarkeerde paden. Door de voorzieningen langs de randen te concentreren of in de schil rondom het Nationaal Park en door het netwerk van gemarkeerde routes grofmazig te houden, blijft verstoring van natuurwaarden beperkt. • Bij de ombouw van de N261 wordt een ecoduct gerealiseerd tussen de Loonse en Drunense Duinen en de bossen ten westen van de weg. Zo wordt de barrièrewerking voor dieren sterk verzacht. • We faciliteren de ontwikkeling van een ecologische verbindingszone tussen Landgoed Huis ter Heide en De Wildertse Arm bij Dongen. • Ten westen van Loon op Zand liggen vloeivelden die in het verleden zijn gebruikt bij de zuivering van rioolwater. De velden zijn vervuild met chroom dat afkomstig is van de vele leerlooierijen in de omgeving. We willen de vloeivelden saneren door het aanplanten van bos, zodat de bomen de schadelijke stoffen aan de bodem onttrekken. • We bieden in de schil en in de oude ontginningsgronden ruimte aan ontwikkeling van nieuwe landgoederen, mits ze bijdragen aan natuuren landschapsontwikkeling. Een groot deel van het nieuwe landgoed moet ingericht worden als voor het publiek toegankelijk natuurgebied. • Ook buiten de natuurgebieden zetten we actief en passief in op het vergroten van de natuurwaarde, bijvoorbeeld door de aanleg van natuurvriendelijke


91

92 Structuurvisie op Zand 2030 Waterretentie op Bedrijvenpark Loon Kaatsheuvel

oevers langs water(gang)en en door agrarisch natuurbeheer. Hierbij sluiten we aan bij het ‘Groen Blauw Stimuleringskader van de Provincie NoordBrabant, dat mede tot doel heeft om natuuren landschapswaarden (buiten de EHS) te verbeteren. Water • We willen binnen de kernen zoveel mogelijk huishoudens aansluiten op een gescheiden rioleringsstelsel. Hierdoor wordt schoon hemelwater afgekoppeld van het riool en geïnfiltreerd in de bodem of rechtstreeks afgevoerd naar het oppervlaktewater. Zo wordt de kans op riooloverstorten kleiner, wat de waterkwaliteit ten goede komt en wordt meer afvoercapaciteit gerealiseerd om in te spelen op de klimaatontwikkelingen die heviger

buien met zich meebrengen. Bovendien behoeft het relatief schone hemelwater niet door de (dure) rioolwaterzuivering te worden geleid. • Wadi’s en waterretentievijvers en bergingskelders zijn belangrijk om hemelwater in geval van hevige neerslag te kunnen bergen, zodat wateroverlast wordt voorkomen. Tegelijk kunnen wadi’s en retentievijvers bijdragen aan de belevingswaarde van het openbaar gebied. Ook bieden ze kansen voor kleinschalige natuurontwikkeling, ook binnen de bebouwde kom. Daarbij valt te denken aan rietvegetaties, libellen, enzovoort.

Structuurvisie Loon Zand 2030 93 Waterretentie langs de op Europalaan, Kaatsheuvel

94


5.3 Recreatie en toerisme Leisuregemeente Loon op Zand • Loon op Zand is dé gemeente voor leisure! Loon op Zand geniet grote bekendheid als toeristische en recreatiegemeente. De natuurgebieden en de vele recreatieve en toeristische voorzieningen, in het bijzonder de Efteling, dragen hier aan bij. Dit maakt dat veel huishoudens in onze gemeente direct en indirect hun boterham kunnen verdienen aan toerisme. Met de regiogemeenten in Hart van Brabant en Midpoint Brabant werken we samen aan het versterken van het hoogwaardig toeristischrecreatieve aanbod. Lokaal werken we hieraan samen met de lokaal toeristische adviesraad (LTA). • Als partner van Midpoint Brabant - een samenwerkingsverband tussen plaatselijke overheden (gemeenten), onderwijs- en kennisinstellingen en bedrijfsleven - levert de gemeente Loon op Zand met de vele recreatieve mogelijkheden een nadrukkelijke bijdrage aan het realiseren van de ambitie van Midpoint Leisure Boulevard om het aantal bezoekers fors te laten groeien (mogelijk zelfs een verdubbeling van het huidige aantal van 10 miljoen naar uiteindelijk 20 miljoen). De doelstelling van het programma Leisure Boulevard is gericht op een verdere versterking van de sector door verbreding van de vrijetijdssector en waar mogelijk stimulering en het tot stand brengen van nieuwe bedrijvigheid. • Bij de verdere versterking van het hoogwaardige toeristisch-recreatieve aanbod zetten we in op twee speerpunten: - ‘gemak en rust’, waarbij het vooral gaat om


95

Allegro: De Efteling

Allegro: keukenbranche in Kaatsheuvel

96 Structuurvisie opHorst Zand 2030 Allegro: toekomstige hotelzone Loon langs de

Toeristische borden kunnen bijdragen aan het ontwikkelen van de N261 als leisure boulevard (referentiefoto Brabantse Wal)

meer extensieve vormen van recreatie, zoals wandelen en fietsen, bijvoorbeeld in de Loonse en Drunense Duinen en op Landgoed Huis ter Heide; - ‘beleving en avontuur’, waarbij het vooral gaat om druk bezochte attracties zoals de Efteling, ’t Blauwe Meer / Experience Island. Deze twee speerpunten sluiten aan bij de ‘Ruimtelijke visie Hart van Brabant 2025’ (bespreekversie, juli 2013). In deze regionale visie wordt onderscheid gemaakt in laagdynamische en hoogdynamische leisure gebieden: ‘andante’ en ‘allegro’. Andante staat voor het koesteren van het landschap, van tradities, van erfgoed en dorpse kwaliteiten. Allegro staat voor het verder ontwikkelen van werklocaties voor sectoren met een internationaal bereik, zoals leisure (Efteling, Experience Island) en de keuken-/woningboulevard (Kaatsheuvel). • We bieden ondernemers op het gebied van recreatie en toerisme een aantrekkelijk vestigingsklimaat en vervullen daarbij een voorwaardenscheppende rol. Er is positieve aandacht voor kleine ondernemersinitiatieven. • Behoud van de landelijke en groene uitstraling evenals de geldende milieuregels vormen de kaders bij alle (recreatieve) ontwikkelingen. Bij verdere ontwikkeling van de sector recreatie en toerisme mogen de volgende drie kernwaarden niet uit het oog worden verloren: 1. de natuur en het landschap; 2. de Brabantse sfeer; 3. samenwerking en een goed ondernemersklimaat.

Vitaal leisure landschap • Een vitaal platteland is belangrijk. Het sterke punt van de gemeente Loon op Zand en van de hele regio ‘Hart van Brabant’ is de grote landschappelijke verscheidenheid in combinatie met de aanwezigheid van belangrijke toeristische trekpleisters. Onze ambitie als onderdeel van de regio Hart van Brabant is gericht op de verbinding en interactie tussen leisure en een vitaal landschap: het ontwikkelen van één samenhangende, robuuste, landschappelijke omgeving in goede samenhang en samenwerking met de gerichte economische en maatschappelijke ontwikkeling van de leisuresector. Een ontwikkeling die de gebruikswaarde benut, de belevingswaarde voedt en toekomstwaarde voor de regio creëert! • Om dit ‘vitaal leisure landschap’ te realiseren, werken we samen met de andere gemeenten in de regio Hart van Brabant en versterken we het netwerk met ondernemers, onderwijspartijen en omgevingspartners uit de regio (bijvoorbeeld Natuurmonumenten en ZLTO). Vanuit dit samenwerkingsverband zullen we projecten tot uitvoer brengen. • Andante en allegro komen vooral samen in de N261-zone: grote leisure-attracties verbonden met groene functies en extensieve recreatie in de hele regio. We gaan daarom de N261 thematiseren en omvormen tot een ‘leisure boulevard’, die de Efteling en de Loonse en Drunense Duinen verbindt met de A59 en A58. Bezoekers die over de N261 de gemeente binnenrijden moeten echt voelen dat ze het leisure landschap ingaan. Langs de N261


97

Andante: cultuurhistorie in Loon op Zand - het ‘Witte Kasteel’

Andante: cultuurhistorie in Kaatsheuvel - molen De Eendracht

98 Structuurvisie Loon op Zand 2030 Adante: mini-camping

Adante: streekproducten

ontwikkelen we recreatieve poorten, een educatie-/ informatiecentrum en een transferium. Cultuurhistorie beleefbaar maken • In de hele gemeente, maar vooral in de schil rondom de Loonse en Drunense duinen willen we het landschap en de cultuurhistorie nog beter beleefbaar maken. Dit doen we bijvoorbeeld door het recreatieve fietsen wandelnetwerk te versterken, bijvoorbeeld door middel van informatieborden bij cultuurhistorisch, archeologisch en landschappelijk waardevolle objecten en structuren. Daarnaast faciliteren we de komst van nieuwe landgoederen, omdat deze bijdragen aan natuuren landschapsontwikkeling en toegankelijk zijn voor het publiek (zie paragraaf 5.6). • Hierop aansluitend streven we naar een nieuwe functie voor Kasteel Loon op Zand (het ‘Witte Kasteel’), dat samen met de aangrenzende buitenplaats een cultuurhistorisch waardevol element vormt. We zetten in op een functie als ontmoetingsplaats van het dorp, met ruimte voor evenementen en publieksfuncties. Passend in het landschap • Om de recreatieve druk op de Loonse en Drunense Duinen en de andere natuurgebieden in de toekomst wat beter te verspreiden, zijn we in de bosrijke natuurgebieden zelf zeer terughoudend met (nieuwe) recreatieve ontwikkelingen om zo de kwetsbare natuurwaarden in stand te kunnen houden. In de lijn van het BIOP concentreren we nieuwe recreatieve ontwikkelingen vooral in de schil rondom het Nationaal Park. In dit omliggende

halfopen cultuurlandschap zijn (verblijfs)recreatieve ontwikkelingen - mits kleinschalig - namelijk relatief goed in te passen in het landschap. Dat geldt ook voor de oude ontginningsgronden, zij het gekoppeld aan de linten. Voorwaarde is steeds dat natuuren landschapswaarden worden behouden of versterkt, bijvoorbeeld door de aanleg van nieuwe natuur. • In de veel opener jonge ontginningsgronden - de agrarische gebieden aan de westkant van de gemeente - zijn alleen gekoppeld aan de (vrijkomende) agrarische erven kleinschalige recreatieve ontwikkelingen toegestaan. Hier liggen bijvoorbeeld kansen om recreanten kennis te laten maken met streekproducten en hun producenten. • Voor meer intensieve en grootschaliger vormen van recreatie is ruimte aansluitend aan de kernen, zij het met behoud van landschaps- en natuurwaarden als voorwaarde. Ontwikkeling van de Efteling en Experience Island • De Efteling heeft plannen voor een toekomstige ontwikkeling, waardoor de recreatieve en economische waarde van het park voor de gemeente aanzienlijk zal worden vergroot. De toekomstige ruimtelijke ontwikkeling van de Efteling voltrekt zich in westelijke richting, verdeeld over drie zones: van intensief nabij de kern Kaatsheuvel naar extensief nabij de bossen nabij Duiksehoef, Kraanven en op Landgoed Huis ter Heide. Daarmee wordt ruimte geboden aan een veelvoud aan activiteiten en functies, die tezamen de ‘Wereld van de Efteling’ vormen. Dit zorgt ervoor dat de Efteling ook in de toekomst een populaire bestemming blijft.


99

Allegro: Experience Island

100 ‘t Blauwe Structuurvisie Loon op Zand 2030 Allegro: Meer

Allegro: Experience Island

• De meest noordelijke zone, direct grenzend aan de kern van Kaatsheuvel, biedt ruimte voor de ontwikkeling van het attractiepark en daaraan gekoppelde functies als ontsluitingswegen en parkeren. In deze zone ligt de nieuwe toegangsweg naar de Wereld van de Efteling. Deze toegangsweg verbindt de parkeerplaats(en) via een knooppunt rechtstreeks met de provinciale weg N261. Het knooppunt biedt niet alleen toegang naar de Efteling maar is als recreatieve poort ook de westelijke ingang van de Loonse en Drunense Duinen. Ook het natuurgebied Loonsche Land is vanuit het knooppunt toegankelijk. • De middelste zone is gelegen rondom de Eftelingsestraat en biedt plek aan verblijfsrecreatie. Om de overnachtingsmogelijkheden te vergroten is hier ruimte voor het realiseren van een breed scala aan verblijfstypen. • De meest zuidelijke strook is bedoeld voor het ontwikkelen van minder intensieve vormen van recreatie. Deze derde zone biedt verblijfsgasten van de Efteling aanvullende keuzemogelijkheden om hun tijd door te brengen. In deze zone liggen reeds het Efteling Golfpark en het natuurgebied Loonsche Land. • De kerngedachte achter deze ontwikkelingsrichting van de Efteling is het realiseren van een multifunctioneel vrijetijdslandschap (als onderdeel van het vitaal leisure landschap). Als gemeente staan we positief tegenover deze ontwikkeling, zij het onder een aantal voorwaarden. Eén van die voorwaarden is dat er (recreatieve) verbindingen

versterkt worden door het gebied: in noord-zuidrichting (tussen Kaatsheuvel en het buitengebied ten zuiden van de kern) en in oost-westrichting. (Zie paragrafen 5.2 en 5.7 voor de voorwaarden op respectievelijk het gebied van landschap en van infrastructuur en milieu.) • Bij ’t Blauwe Meer / Experience Island wordt een nieuwe grootschalige evenementenaccommodatie met congresfaciliteiten ontwikkeld. Bezoekers naar de kernen trekken • We zetten ons ervoor in meer recreanten en toeristen naar de kernen te trekken. In Kaatsheuvel willen we dit bereiken door het opwaarderen van het centrum (‘Bruisend Dorpshart’ en kernwinkelgebied) en mede door in te zetten op een thematisering van het kernwinkelgebied: ‘keuken, koken, proeven’, aansluitend op de retail (keukenboulevard) op Bedrijvenpark Kaatsheuvel. In het projectenplan gaan we in op het verbeteren en aantrekkelijker maken van de verbindingen tussen het centrum, de Efteling en de nieuw te ontwikkelen hotelzone bij de Horst (zie hierna). • In het rustieke dorp Loon op Zand ligt de nadruk meer op kleinschalige horecavoorzieningen. Dat geldt (in minder sterke mate) ook voor De Moer, dat vooral profiteert van de ligging nabij Landgoed Huis ter Heide. Verruimen van de verblijfsmogelijkheden • De uitbreiding van de Efteling en het verder uitbouwen van de toeristische aantrekkingskracht van de gemeente betekent dat er meer vraag komt


101

Allegro: keuken, koken, proeven

102 Structuurvisie op Zand 2030 Andante: wandelen op de LoonseLoon en Drunense Duinen

VVV in Kaatsheuvel

Andante: paardrijden op de Loonse en Drunense Duinen

naar verblijfsmogelijkheden. We willen daarom graag het aanbod van verschillende soorten verblijfsrecreatie verruimen, zowel in de dorpen (wat bijdraagt aan het trekken van bezoekers naar de kernen) als in het buitengebied. • In Kaatsheuvel gaan we daarom de zone tussen de Horst en de N261 waar mogelijk transformeren tot een zone van hotels en bijpassende leisurevoorzieningen in een groene setting, met eventueel een enkele woning aan de Horst. Een goede verkeersafwikkeling is daarbij een randvoorwaarde. In de centra van de dorpen willen we daarnaast ondernemers de ruimte bieden meer kleinschalige hotelvoorzieningen te ontwikkelen (‘slapen boven winkels’). Specifiek in Kaatsheuvel sluit dit goed aan bij de plannen voor het Winkelhart en het concept ‘keuken, koken, proeven’. • Ook in de kern Loon op Zand en in het buitengebied is ruimte voor kleinschalige hotelvoorzieningen en campings. In het buitengebied is versterking van het landschap daarbij een belangrijke randvoorwaarde.

Speerpunten ontwikkeling veelzijdige leisuregemeente: • ontwikkelen van hotels aan de De Horst en andere (kleinschalige) verblijfsaccommodaties; • ontwikkeling Efteling in westelijke richting en een nieuwe ontsluiting vanaf de N261; • thematisering kernwinkelgebied Kaatsheuvel: ‘keuken, koken, proeven’; • recreatieve ontwikkelingen faciliteren in de schil om de Speerpunten ontwikkeling veelzijdige leisuregeLoonse en Drunense Duinen; • ontwikkeling Experience Island / waterrecreatie.


103

104


5.4 Voorzieningen en leefbaarheid Sociale cohesie • Sociale samenhang, participatie en veiligheid zijn essentiële elementen voor een samenleving. Ons uitgangspunt is dat iedereen aanspraak kan maken op een fatsoenlijk bestaan en niemand aan de kant hoeft te staan. Een sociaal vangnet zorgt daarvoor. Integraal beleid voor het gehele sociale domein levert aanvullende stimulerende maatregelen om beleidsdoelen te realiseren. • Wij streven naar het op peil houden van de sociale infrastructuur, bestaande uit onder andere sociaal-culturele voorzieningen als kinderopvang, bibliotheek, jongerenwerk, ouderenwerk, sport en vrijwilligerswerk, maar wel binnen de context van teruglopende gemeentelijke subsidies. Dit wordt toegespitst op het aanspreken van organisaties en burgers op hun eigen kracht en verantwoordelijkheid. Als gemeente voeren we de regie. Dat betekent dat we partijen wel bij elkaar brengen, stimuleren en waarderen, maar tegelijkertijd financieel terugtreden. Instandhouding van organisaties ‘zonder meer’ is niet meer aan de orde. • Wij blijven daarom investeren in wijkgericht werken (de wijken zijn Kaatsheuvel-West/De Moer, Kaatsheuvel-Oost, Loon op Zand). In elke wijk is een team werkzaam, bestaande uit medewerkers van politie, ContourdeTwern (welzijnsorganisatie), Casade en de gemeente. Elk team heeft een wijkcoördinator die samen met het team en buurtbewoners jaarlijks een wijkplan opstelt met activiteiten om de leefbaarheid van de wijk of buurt in stand te


105

Winkelstraat in Kaatsheuvel (Hoofdstraat)

106 werken Structuurvisie Loon op Zand 2030 Samen aan de wijk

Bibliotheek Loon op Zand

houden of te verbeteren. Het blijkt goed te werken om inwoners actief te betrekken bij maatregelen met betrekking tot de leefbaarheid en de leefomgeving. We gaan deze wijkgerichte aanpak uitbreiden naar het terrein van zorg. Voorzieningen en accommodaties • In elke wijk zijn in beginsel welzijn, ontspannings-/ speel-/sportvoorzieningen, zorgvoorzieningen en minimaal één basisschool. Daarbij heeft het optimaliseren van het gebruik van bestaande voorzieningen prioriteit. Voor vrijkomende accommodaties worden nieuwe functies, zoals wonen, gezocht. Het ligt voor de hand op inbreidingslocaties (ook) te kijken naar het direct bouwen voor maatschappelijke doelgroepen. Verder zorgen wij voor goede toegankelijkheid van voorzieningen. • De fysieke infrastructuur - onder andere het Bruisend Dorpshart, de accommodaties en voorzieningen in de wijken - biedt mogelijkheden om mensen bij elkaar te brengen. Dit kan ook bijvoorbeeld in de vorm van ontmoetingsplaatsen, omdat deze het gemeenschapsgevoel versterken. Centrumontwikkeling • In het ‘Bruisend Dorpshart’ van Kaatsheuvel gaat het ‘bruisen’ door de culturele voorzieningen en de horecagelegenheden die hier een prominente plek krijgen. Ook realiseren we een gemeenschapshuis waarin functies van het gemeentehuis en sociaalculturele functies worden gecombineerd. Bovendien is er plek voor dienstverlening, winkels en appartementen.

• Het Winkelhart van Kaatsheuvel wordt aantrekkelijk gemaakt door een ontwikkeling langs de volgende lijnen: - Run-shopping: concentratie van supermarkten aan de Poolsestraat; - Thema-shopping: aan de hand van ‘keuken, koken, proeven’ gethematiseerd winkelgebied achter de Hoofdstraat met eventueel uitlopers in het totale winkelgebied; - fun-shopping: bestaande winkelgebied van de Hoofdstraat en Peperstraat. • Van groot belang is dat dit niet twee afzonderlijke ontwikkelingen blijven maar dat ze elkaar versterken. Het is daarom goed te onderkennen dat de Peperstraat een belangrijke verbindende functie krijgt. De Hoofdstraat blijft de centrale straat van het centrum van Kaatsheuvel, waarbij de kerk met haar tuin en pastorie bijdragen aan de beleving. De verbinding van beide ontwikkelingen tot één hart is als project opgenomen in het projectenplan van deze structuurvisie. • Ook voor de kern Loon op Zand stellen we een centrumvisie op. Door een nieuwe ontsluiting zijn er kansen op het omvormen van straten en het vergroten van de leefbaarheid. We willen het centrum inrichten als verblijfsgebied met daarbij behorende voorzieningen. Daarbij zetten we in op de komst van een volwaardige supermarkt, die ervoor zorgt dat ook recreatieve branches bestaansrecht houden. De centrumontwikkeling is als project in het projectenplan nader uitgewerkt.


107

Ouderenzorg

Ouderenzorg

108 Structuurvisie Loon op Zand 2030 Activiteiten De lage Weijkens jeugd

Activiteiten jeugd

Zorg • Sinds de komst van de Wet maatschappelijke ondersteuning (hierna: Wmo) zijn gemeenten verantwoordelijk voor het versterken van de sociale samenhang, leefbaarheid en maatschappelijke deelname van iedereen in de samenleving. De Wmo daagt ons uit om naar nieuwe wegen te zoeken om de participatie aan de samenleving maar ook zelfstandigheid in algemene zin te bevorderen. Ook de samenleving zal er aan moeten wennen meer op eigen kracht te doen. Om deze cultuuromslag te bereiken moeten er meer oplossingen in de sfeer van sociale netwerken en algemene voorzieningen worden gecreëerd, zodat mensen het ook steeds meer op eigen kracht zullen kunnen. De Wmo-voorzieningen moeten bereikbaar en betaalbaar zijn voor iedereen, met een eigen bijdrage naar draagkracht. Wij kiezen voor een Wmo-beleid waarin collectieve en individuele voorzieningen worden afgewogen met aandacht voor de menselijke maat. De bijdrage van het Rijk aan de gemeente vormt het financiële kader voor een sober doch doelmatig beleid. Een effectieve en efficiënte uitvoeringsorganisatie en korte wachttijden zijn uitgangspunten. • Wij zetten ons in voor vermindering van regel- en verantwoordingslast voor vrijwilligers en mantelzorgers en voor financiële en organisatorische ondersteuning. • Vanuit de opgave in het sociale domein zetten we in op preventie en het (laten) ontwikkelen van eenvoudige algemene voorzieningen zodat het beroep op de individuele verstrekkingen zal afnemen.

• Ook binnen de zorg geldt het uitgangspunt van eigen kracht. De zorg in Nederland moet betaalbaar en toegankelijk blijven voor iedereen die dit echt nodig heeft. Het is daarom van belang dat ieder zijn eigen verantwoordelijkheid neemt (‘zelf doen wat je zelf kunt’). • Voor de verdere ontwikkeling van ‘robuuste zorgzame wijken’ is enerzijds een goed (zorg)voorzieningenaanbod in de wijken nodig en anderzijds een goede sociale infrastructuur om de eigen kracht van de wijken te kunnen benutten. Om dit te bereiken werken we aan wijkpunten en zetten we het wijkgericht werken in. • Ons beleid is erop gericht mensen zo lang mogelijk in de eigen omgeving te laten wonen (extramuralisering van de zorg). Aangezien verzorgingshuizen officieel niet meer bestaan, moeten soms nieuwe constructies bedacht worden om dezelfde vorm van begeleid wonen te kunnen handhaven. • Binnen de gemeente streven we naar ‘woonzorgservicezones’. Deze gaan we verder ontwikkelen om ondersteuning te bieden aan mensen die thuis of in een ‘verzorgingshuis’ wonen en/maar wel zorg nodig hebben. • Specifiek voor de jeugd willen we het volgende bereiken: - harmonische ontwikkeling; - optimale mogelijkheden om deel te nemen aan voorzieningen die voor de jeugd in het leven zijn geroepen; - de jeugd is voorbereid om te groeien in en mee te doen aan de samenleving;


109

Voetbalvereniging DESK uit Kaatsheuvel

110 Structuurvisie opZand Zand 2030 Basisschool De Lage Weijkens inLoon Loon op

Speelplek

- er is een sluitende zorgketen; ouders en opvoeders staan aan de basis daarvan en zijn primair verantwoordelijk; - via onze wijkgerichte aanpak betrekken we de jeugd structureel bij de eigen woonomgeving. Welzijn • In onze gemeente is het voorzieningenniveau goed op het gebied van opvang, educatie en werk. Het gaat hier om voorzieningen zoals de kinderopvang, peuterspeelzalen, projecten in het kader van de voor- en vroegschoolse educatie en buitenschoolse opvang. • Er zijn voldoende speelplekken voor kinderen. Ook voor jongeren tot 12 jaar zijn voldoende voorzieningen aanwezig. • In Kaatsheuvel-Oost is nog een wijkpunt nodig. We zullen moeten bezien of een van de bestaande accommodaties hiervoor gebruikt kan worden.

Onderwijs • Er is met 12 basisscholen een breed aanbod aan basisonderwijs in de gemeente. In Kaatsheuvel is bovendien een VMBO-school aanwezig en wordt onderbouw HAVO aangeboden. We zetten de komende jaren in op het behouden van de aanwezige kwaliteit van het onderwijs. Wij streven naar brede scholen met buitenschoolse opvang en de mogelijkheid van ondersteuning bij opvoeden en opgroeien. • Wel moeten we de komende periode nadenken over de huisvesting van de basisscholen, omdat het aantal leerlingen als gevolg van de ‘ontgroening’ op termijn zal teruglopen en het leeg komen te staan van schoolgebouwen dient te worden voorkomen. In overleg met de betrokken schoolbesturen zal een analyse worden gemaakt die onder andere in beeld moet brengen hoe de scholen het beste over de kernen kunnen worden gespreid. Dit moet resulteren in een visie op de onderwijshuisvesting, inclusief een vlekkenplan voor de drie kernen.

Sport • De sportparken liggen er goed bij en worden veel gebruikt. Wel moet de bereikbaarheid van de sportparken, vooral voor langzaam verkeer, worden verbeterd. • Op het terrein van de Werft streven we naar nieuwbouw of verbouw van de bestaande sporthal. De overige functies van de Werft krijgen een plaats in het nieuw te bouwen gemeenschapshuis aan het Marktplein.


111

112


5.5 Werken Bedrijvigheid in de woongebieden • We stimuleren kleinschalige arbeidsintensieve bedrijvigheid (categorie 1 en 2) in of langs de randen van woongebieden en in de historische bebouwingslinten. Dit komt de levendigheid en de werkgelegenheid ten goede. Een strikte functiescheiding in woongebieden moet worden voorkomen. • Voorwaarde is wel dat er geen overlast (bijvoorbeeld door geluid of parkeerproblemen) optreedt voor omwonenden. Bij bedrijven in de linten/woongebieden in de kernen (maar ook bij niet-agrarische bedrijven in het buitengebied) die te groot worden of die een milieucategorie hebben hoger dan 2 streven we naar uitplaatsing naar de bedrijvenparken. Bedrijvigheid op de bedrijvenparken • Bij onze visie op de gemeente Loon op Zand als landelijke en groene gemeente - de aantrekkelijke voortuin van de Brabantse Stedenrij - past geen ontwikkeling van nieuwe bedrijvenparken. Om toch ruimte te kunnen bieden aan bedrijven die te groot worden voor hun huidige locatie in de kernen of het buitengebied, ronden we de bestaande terreinen in Kaatsheuvel en Loon op Zand af. Bij het Bedrijvenpark Kaatsheuvel is een deel van deze uitbreiding in deze structuurvisie opgenomen als reservering: alleen bij voldoende behoefte wordt dit deelgebied gerealiseerd. Gronden worden pas uitgegeven op het moment dat op de bestaande locaties geen uitbreidingsruimte meer voorhanden is.


113

Kleinschalige bedrijvigheid in de linten

Uitbreidingslocatie Bedrijvenpark Kaatsheuvel

Overgang van Bedrijvenpark Kaatsheuvel 114het omliggend Structuurvisie naar woongebied Loon op Zand 2030

Woon-, sanitair- en keukenbranche Kaatsheuvel

• Het bedrijvenpark in Kaatsheuvel is een bovenlokaal terrein, waar we ruimte bieden aan de wat zwaardere bedrijvigheid. Echt zware bedrijvigheid (milieucategorie 4 en hoger) verwijzen we naar regionale terreinen buiten de gemeente. • We zien Bedrijvenpark De Hoogt in Loon op Zand als terrein voor lokale bedrijven met een ‘lichte’ milieucategorie (2 en 3). Als deze bedrijven doorgroeien, moeten ze verhuizen naar een bedrijvenpark in Kaatsheuvel of naar een regionaal bedrijventerrein buiten de gemeente. • Een goede beeldkwaliteit en zorgvuldig ruimtegebruik zijn eisen bij de invulling van de nieuwe terreindelen. Door functionele ‘verrommeling’ en beperkte regie hebben de bestaande bedrijvenparken in de gemeente de voorbije jaren aan herkenbaarheid en uitstraling ingeleverd. Waar nodig en waar mogelijk zoeken we naar mogelijkheden voor revitalisering en functieverruiming. Vooral na afronding van de parken doen zich kansen voor te werken aan een hernieuwde segmentering en profilering van de terreinen, doordat sommige bedrijven zullen verkassen naar de nieuwe delen. Door op de vrijgekomen locaties nieuwe structuurversterkende gebruikers te faciliteren, kunnen terreinen en deelgebieden eigenheid terugwinnen. Op delen van beide bedrijvenparken die direct grenzen aan de rand van woonbebouwing en de historische linten is extra aandacht nodig voor de ruimtelijke kwaliteit. Op deze plekken is een geleidelijke omvorming, onder andere naar wonen of woonwerkfuncties, een goede mogelijkheid.

• Bij ondernemers bestaat er al jaren behoefte aan functieverruiming op de bedrijvenparken. Deze functieverruiming is wenselijk en nodig om de economische vitaliteit van de bedrijvenparken in stand te houden en te verbeteren. Voordelen zijn het tegengaan van leegstand, het kunnen aantrekken van nieuwe ondernemers en het vergroten van de dynamiek op het bedrijventerrein. Vaak gaat dit gepaard met investeringen in het vastgoed en extra werkgelegenheid. We gaan daarom voorzien in functieverruiming voor de bedrijvenparken. • Voor functieverruiming op de bedrijvenparken geldt wel de voorwaarde dat nieuwe functies in milieuof verkeerstechnisch oogpunt niet conflicteren met het bestaande gebruik. Bovendien mag geen concurrentie optreden met de dorpscentra. Daarom gaan we op de bedrijvenparken in Kaatsheuvel en Loon op Zand de vestiging van detailhandel tegen teneinde het winkelaanbod in de dorpscentra op peil te houden. Verder dient goed parkmanagement te zorgen dat de bedrijvenparken ook op de langere termijn vitaal blijven. Bedrijvenpark Kaatsheuvel • Eén van de belangrijkste trekkers in onze gemeente is de woon-, sanitair- en keukenboulevard op Bedrijvenpark Kaatsheuvel. We zetten daarom op dit bedrijvenpark in op een verdere ontwikkeling van de woon-, sanitair- en keukenbranche. We verwachten dat dit kansen biedt aan ondernemers in het Winkelhart. De detailhandel en de horeca kunnen daar inspelen op de thema’s ‘keuken, koken, proeven’.


115

Bedrijvenpark Kaatsheuvel

• Op Bedrijvenpark Kaatsheuvel onderscheiden we een aantal verschillende structuren en deelgebieden: - woon-, sanitair- en keukenboulevard (WSK): langs de Bevrijdingsweg zijn al diverse keuken-, sanitair- en woonwinkels gevestigd. Deze boulevard gaan we verder versterken, met een representatieve uitstraling als entreegebied naar het bedrijvenpark en het centrum; - representatieve zones: langs de hoofdroutes zijn zones aangemerkt als representatieve zones.

116


Het streven is dat hier zoveel mogelijk representatieve voorkanten van bedrijven worden gepositioneerd; - overgangszone met de rand van woonbebouwing: hier zetten we in op bebouwing met een kleine korrelgrootte om de overgang naar de woongebieden geleidelijk te laten zijn; - deelgebied I is gelegen aan de noordzijde van de centrumontwikkeling en wordt omsloten door drie zones met een gewenste representatieve uitstraling. Op basis van deze ruimtelijke

eigenschappen is het heel goed denkbaar dat op dit deel van het bedrijvenpark in de toekomst een transformatie in functies gaat plaatshebben. Daarbij kunnen de standaardbedrijfsfuncties langzaam omvormen tot bedrijfsfuncties met meer publieksfunctie of zelf tot detailhandel waarbij de korrelgrootte van de bebouwing aansluit bij de bebouwing van de omliggende bedrijfspanden. Het gaat dan vooral om groot volume detailhandelsfuncties, niet zijnde perifere detailhandel, die echt doelgerichte bezoekers aantrekt, zoals een grote fietsenwinkel of een grote elektronicawinkel; - deelgebied II ligt omsloten door het oude lint en representatieve zones. Vooral op de overgang naar het oude lint zou het ruimtelijke gezien wenselijk zijn bebouwing te situeren met een beperkte korrelgrootte, in functioneel opzicht zou dan bijvoorbeeld gedacht kunnen worden aan een combinatie tussen wonen en werken; - deelgebied III ligt wel omsloten door representatieve zones en het oude lint, maar door zijn totale omvang kan hier veel beter de overgang worden gemaakt tussen het oude lint en de woonfuncties enerzijds naar een meer reguliere bebouwing anderzijds. Daarbij is de overgang naar het oude lint en de bomenstructuur nabij de achterzijde van de Vossenberg (de groene ‘Cour’) wel een punt van aandacht; - deelgebied IV kan worden beschouwd als een authentiek bedrijvengebied. Hier is ruimte voor grootschalige bedrijfsbebouwing, zoals dat ook in de huidige bestemmingsplannen is opgenomen. Alleen aan de Belgiëstraat is het ruimtelijk gezien wenselijk een representatieve uitstra-

Te transformeren gebied tussen het Winkelhart en het Bedrijvenpark Kaatsheuvel

Representatieve voorgevel langs de Structuurvisie Loonsanitairop Zand 2030 117 woon-, en keukenboulevard

Bedrijvenpark De Hoogt

118 Structuurvisie 2030 Overgang van Bedrijvenpark De Loon Hoogt op naarZand de woonbebouwing in het lint van de Bergstraat

ling na te streven, zoals hiervoor geschreven. Aangezien helemaal in het noordelijk deel van deelgebied IV een woongebied is gelegen, blijft het van belang ook die overgang goed vorm te geven. Dit is nu gedaan door aan de noordzijde de bedrijfswoningen te situeren met bedrijfsbebouwing er achter (zuidzijde). Bedrijvenpark De Hoogt • Op Bedrijvenpark De Hoogt in Loon op Zand stimuleren we de vestiging van zorggerelateerde, recreatieve en ambachtelijke bedrijvigheid. • Bedrijvenpark De Hoogt is maar klein van formaat en heeft een introvert karakter door de ligging tussen de opgaande beplanting langs de N261 en de historische linten van de Bergstraat en de Hoge Steenweg. We onderscheiden daarom geen deelgebieden. Langs de hoofdroutes hebben we een zone aangemerkt als representatieve zone, waar zoveel mogelijk representatieve voorkanten van bedrijven worden gepositioneerd. Bovendien willen we de toekomstige entree vanaf de Bergweg (zie paragraaf 5.7) een bijzondere uitstraling geven. In functionele zin zal hier de overgang tussen reguliere bedrijfsfuncties en de aanwezige woonfuncties zorgvuldig moeten worden ingepast. Landbouw • De boeren zijn van oudsher de beheerders van grote delen van het landschap in onze gemeente. De verwachting is dat alleen de relatief grootschalige jonge ontginningsgronden in het (zuid)westen in de toekomst geschikt blijven voor agrarische bedrijfsvoering. Hier is nog ruimte voor de beno-

Jeugd

digde schaalvergroting. Binnen dit deelgebied onderscheiden ligt een gebied dat we beschouwen als primair agrarisch gebied. Binnen dit gebied zetten we in op de verbetering van de inrichting van het landelijk gebied en het oplossen van knelpunten op het gebied van ruimte, milieu en water. Naar het primair agrarisch gebied kunnen agrarische bedrijven worden verplaatst die momenteel op kwetsbare plaatsen gevestigd zijn, zoals in de nabijheid van natuurgebieden of woonkernen. Binnen dit gebied krijgt de landbouwsector bij uitstek de mogelijkheid tot duurzame ontwikkeling en kunnen ondernemers bestaande locaties uitbreiden. • Buiten het primair agrarisch gebied en buiten zogenaamde ‘verwevingsgebieden’ (waar wordt ingezet op een menging van functies) is extensivering van de agrarische functie aan de orde. Hier liggen kansen voor de ontwikkeling van nieuwe functies, zoals recreatie en natuur. • Omschakeling naar grondgebonden landbouw is in het hele buitengebied mogelijk. Nieuwvestiging van niet-grondgebonden landbouw is alleen mogelijk in het primair agrarisch gebied, maar we zijn tegen de vestiging van megastallen. Omschakeling naar een vorm van niet-grondgebonden landbouw is beperkt mogelijk: wel in het primair agrarisch gebied en op ‘duurzame locaties’ in verwevingsgebieden, maar niet in extensiveringsgebieden. Een duurzame locatie is een bestaand bouwblok met een zodanige ligging dat het zowel vanuit milieuoogpunt als vanuit ruimtelijk oogpunt verantwoord is.


119

120 Structuurvisie Loon op Zand 2030 Grondgebonden landbouw

• Gezien de hoge landschappelijke waarde van ons buitengebied vinden wij nieuwvestiging van glastuinbouw in de hele gemeente onwenselijk. • Agrariërs hebben ruimte voor verbreding van hun bedrijfsvoering. We faciliteren toeristisch-recreatieve activiteiten (vooral in de schil), kleinschalige bedrijvigheid, maatschappelijke en educatieve functies. We willen verbreding gecontroleerd faciliteren in bestaande agrarische bedrijven en in de voormalige agrarische bedrijfsbebouwing (VAB’s), die vrijkomen door schaalvergroting. Daarbij gaat het om bestaande gebouwen in het buitengebied. In vrijwel het gehele buitengebied wordt functieverbreding toegestaan, met enkele beperkingen in het primair agrarisch gebied. De bebouwingsconcentraties in het buitengebied bieden aanvullend wat ruimere bebouwingsmogelijkheden. • We zetten in op hergebruik: door middel van de VAB-regeling, maar ook met de zogenaamde ‘rood-voor-roodregeling’, die regelt dat onder voorwaarden woningen gebouwd mogen worden in de plaats van agrarische bedrijfsbebouwing. • Uitgangspunt bij de ontwikkeling van de agrarische sector en van andere economische activiteiten in het buitengebied is dat de landschappelijke en ruimtelijke kwaliteiten van de gebieden behouden blijven en daar waar mogelijk versterkt worden.


121

122


5.6 Wonen Behoud van een dynamische samenleving • Om onze drie dorpen vitaal en leefbaar te houden, is een evenwichtige bevolkingsopbouw van groot belang. Nieuwe ontwikkelingen zoals woningbouw zijn vooral een middel om dit te bereiken (en geen doel op zichzelf). We streven naar een gevarieerde woningvoorraad waar ruimte is voor diverse leeftijds-, huishoudens- en inkomensgroepen. Wij vinden het belangrijk dat onze inwoners, maar ook mensen van buiten kunnen kiezen uit verschillende aantrekkelijke woonmilieus. De bijzondere kwaliteiten die het wonen in de gemeente Loon op Zand aangenaam maken, willen we hierbij benutten. Een hoge ruimtelijke kwaliteit in bestaand en nieuw stedelijk gebied is daarbij van groot belang. Zorgvuldig en stapsgewijs • We leggen bij woningbouw het accent op vernieuwing van binnenuit, op ‘inbreiding’ (in bestaand bebouwd gebied) in plaats van op uitbreiding. Hiermee sluiten we aan bij ‘de ladder voor duurzame verstedelijking’ die het Rijk op 1 oktober 2012 aan het Besluit ruimtelijke ordening (Bro) heeft toegevoegd. Enerzijds zorgen we er zo voor dat ons fraaie buitengebied minimaal verstedelijkt en we de uitstraling van een landelijke gemeente houden. Anderzijds is inbreiding (door herstructurering of transformatie) een middel om de ruimtelijke knelpunten in bestaande bebouwde gebieden aan te pakken. Vooral in Kaatsheuvel, maar ook in Loon op Zand, zijn er nog veel inbreidingslocaties beschikbaar (zie de kaart ‘Wonen’). In De Moer is nog één woningbouwlocatie voorhanden (uitbrei-


123

dingslocatie Hooivork II), waarmee we een duurzame afronding van het dorp beogen.

Uitbreidingslocatie De Hooivork, De Moer

Inbreidingslocatie in Kaatsheuvel

Woningbouw in het dorpshart van Kaatsheuvel

124 Structuurvisie Loon op Zand 2030 Verzorgingshuis Vossenberg in Kaatsheuvel

• Omdat niet de volledige woningbehoefte op inbreidingslocaties kan worden opgevangen, hebben we tevens enkele uitbreidingslocaties vastgelegd. Dit zijn: - Sweensstraat-West fase 1 en SweensstraatWest fase 2, 3 en 4 (aan de westzijde van Kaatsheuvel); - Driestapelenstoel (uitbreidingslocatie aan de zuidwestzijde van Kaatsheuvel, vanaf 2015); - Molenwijck-Zuid fase 3 en 4 (aan de zuidoostzijde van Loon op Zand). • Ten slotte hebben we in deze structuurvisie nog twee locaties als reservering opgenomen. Deze locaties worden alleen (op de lange termijn) in ontwikkeling gebracht als blijkt dat de reeds vastgelegde locaties niet afdoende zijn om in de (kwantitatieve of kwalitatieve) behoefte te voldoen: - Pannenhoefseweg-West (potentiële uitbreidingslocatie aan de zuidwestzijde van Kaatsheuvel, pas te ontwikkelen nadat de locaties Sweensstraat-West en Driestapelenstoel zijn afgerond en als ook op inbreidingslocaties geen ruimte meer voorhanden is); - Van Lierterrein (potentiële inbreidingslocatie aan de zuidwestzijde van Loon op Zand, te ontwikkelen nadat de locatie Molenwijck-Zuid fase 3 en 4 is afgerond). De kans lijkt vooralsnog klein dat deze beide locaties daadwerkelijk binnen de structuurvisieperiode (of zelfs daarna) tot ontwikkeling komen.

• De onzekerheid op de woningmarkt en de afnemende woningbehoefte maken een zorgvuldige, stapsgewijze ontwikkeling noodzakelijk. We gaan de (grotere) nieuwe woningbouwlocaties niet in één keer ontwikkelen, maar steeds gedoseerd en gefaseerd in kleine afrondbare eenheden. In het projectenplan werken we de uitgangspunten voor de woningbouwlocaties nader uit. • Bij de realisering van woningbouw houden we rekening met de woningbouwafspraken zoals die in de regio Hart van Brabant en de regio De Langstraat worden gemaakt. Op basis van de woningbouwafspraken die op 30 mei 2013 in de regio Hart van Brabant zijn gemaakt, mag de gemeente Loon op Zand in de periode tot en met 2021 1.060 woningen realiseren. Op basis van de provinciale ‘Bevolkings- en woningbehoefteprognose 2011’ mag de gemeente Loon op Zand in de periode 2022-2030 nog 160 woningen aan de voorraad toevoegen. • Flexibiliteit is het sleutelwoord. Vraaggericht ontwikkelen wordt steeds belangrijker. Per locatie/gebied bekijken we wat de wensen en mogelijkheden zijn; kortom: we gaan uit van maatwerk. Daartoe gaan we onze woonvisie actualiseren en vervolgens gaan we periodiek de behoefte monitoren (in beginsel ieder jaar of iedere twee jaar), zowel kwantitatief (aantallen) als kwalitatief (woningtypologieën en gewenste woonmilieus). Hierbij houden we rekening met de woningbouw-afspraken die in regionaal verband zijn gemaakt. Op basis daarvan worden nieuwe ontwikkelingen al dan niet in gang gezet.

Aandacht voor de bestaande woongebieden • Het gaat bij het thema wonen nadrukkelijk niet alleen over nieuwbouw. Er zal tegelijk aandacht zijn voor de bestaande woningvoorraad. Gevarieerde wijken met een hoge kwaliteit moeten zorgen voor een evenwichtige bevolkingssamenstelling. Vooral in de oude bebouwingslinten en de wat oudere wijken zullen we in de komende jaren breed blijven werken aan de leefbaarheid en sociale veiligheid. In enkele oude wijken zal mogelijk een herstructureringsplan worden uitgevoerd, maar meestal gaat het niet om grootschalige herstructureringen. Het betreft vooral gerichte kleinschalige fysieke ingrepen (zoals het oplossen van parkeerproblemen, renovaties, verduurzaming, het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit van groenstructuren, maar bijvoorbeeld ook het plaatsen van speelvoorzieningen en voorzieningen voor de wat oudere jeugd) en sociaal-maatschappelijke programma’s. Hierbij werken we - meer dan ooit - samen met andere partijen zoals de corporatie, zorgpartijen, onderwijsorganisaties, bewonersvertegenwoordigers, enzovoorts). Wonen en zorg • De wereld van wonen en zorg verandert snel. De meeste mensen wonen tot op hoge leeftijd zelfstandig en redden zich met kleine woningaanpassingen. Daarnaast heeft er mantelzorg plaats, waarbij ook vraag is naar ‘kangoeroe-wonen’: twee zelfstandige woningen (de buidel- en hoofdwoning). Dan zijn er nog groepen aan wie gemeente, woningcorporatie en zorgpartijen speciale woningen en intensievere zorg (voor jong én oud) beschikbaar zal stellen. Wij willen voor deze verschillende vormen mogelijkheden benoemen


125

Referentiebeeld van wonen op een vrijkomend agrarisch erf

en ruimte bieden in het bestemmingsplan, met het accent op grondgebonden nultredenwoningen en nultredenappartementen, waar mogelijk en nodig gecombineerd met voorzieningen zoals een zorgkruispunt. Nieuwe landgoederen • Op de oude ontginningsgronden (gekoppeld aan de linten) en in de schil om de Loonse en Drunense Duinen bieden we ruimte aan particuliere ontwikkeling van nieuwe landgoederen. Uitgangspunt voor de ontwikkeling van deze bijzondere woonmilieus is wel dat het grootste deel van het nieuwe landgoed (buiten de huiskavel) wordt ingericht met gebiedseigen natuurtypen en voor het publiek toegankelijk is, conform de provinciale regeling. 126 Structuurvisie Loon op Zand 2030 Referentiebeeld van een nieuw landgoed

Duurzaam bouwen

Plattelandswonen • Door de Wet plattelandswoningen is het mogelijk om in bijvoorbeeld een voormalige bedrijfswoning die afgescheiden is van het bedrijf - te wonen, maar wel op zo een manier dat de agrariër niet gehinderd wordt in zijn bedrijfsvoering en uitbreidingsmogelijkheden. Wonen op vrijkomende agrarische erven • Door schaalvergroting in de landbouw komen er agrarische erven vrij (de grond wordt verkocht, maar het erf blijft bestaan). Om de erven een andere invulling te kunnen geven, staan wij onder voorwaarden toe dat woningen in de plaats van het agrarisch bedrijf gebouwd worden. De gemeente-

lijke ‘Notitie ruimte voor ruimte gemeente Loon op Zand’ (maart 2009) is hierin leidend. Duurzaam bouwen • Bij de stedenbouwkundige opzet van toekomstige ruimtelijke plannen streven wij naar een optimale oriëntatie van kavels en bouwblokken voor toepassing van actieve en passieve zonne-energie. Uiterlijk in 2015 worden nieuwbouwwoningen in de gemeente energieneutraal gebouwd en bestaande bouw is in 2020 op het gebied van energieneutraliteit vergelijkbaar met nieuwbouw door energiebesparende maatregelen en toekenning van duurzame energieopwekking op gebiedsniveau aan bestaande bouw.


127

128


5.7 Infrastructuur en verkeer Ombouw N261 • De Midden-Brabantweg (N261/A261) tussen Tilburg en Waalwijk wordt in de periode tot en met 2015 over de hele lengte omgebouwd tot een N-weg met 2x2 rijstroken en een maximumsnelheid van 100 km/uur. • Alle kruisingen van de N261 worden ongelijkvloers. De ombouw moet zorgen voor verbetering van de verkeersveiligheid, een betere doorstroming en een beter leefmilieu. • De weg krijgt nieuw asfalt en er komt eenheid in de begeleidende groenstructuren, conform een integraal tracéontwerp waarin ook de directe omgeving van de weg is meegenomen. Dit integrale ontwerp draagt bij aan de thematisering van de weg (zie paragraaf 5.3). Aanpak verkeersstructuur Kaatsheuvel • We geven de toegangswegen als entrees naar (het centrum van) Kaatsheuvel meer uitstraling, met een duidelijke ontsluitingsstructuur en een heldere en aantrekkelijke inrichting van de openbare ruimte. Aan de noordzijde (Bevrijdingsweg), zuidoostzijde (Europalaan) en zuidwestzijde (Dreefseweg) realiseren we groene entreepunten. Daarbij gaat het in het bijzonder om de Bevrijdingsweg (voor zover gelegen in onze gemeente) en om de Europalaan ter hoogte van de Efteling. Dit werken we in het projectenplan nader uit.


129

130 Structuurvisie Loon op Zand 2030 Ombouw N261

• In het projectenplan gaan we ook nader in op de leesbaarheid en de ontsluiting van de oude linten als doorgaande routes, voor langzaamverkeer en/ of voor snelverkeer. De hoofdstructuren (groen, verkeer) en de buurtindeling vormen het kader voor uitwerking in een integraal beheerplan voor de openbare ruimte (Ibor). Daarbij is ook de relatie met onder meer groenstructuren van belang (zie ook paragraaf 5.2). • Om de ontwikkeling van het Bruisend Dorpshart en het Winkelhart goed tot hun recht te laten komen, is het van essentieel belang dat er een goede spreiding is van de bronpunten voor parkeren. In het noordelijk deel zijn deze bronpunten goed aanwezig, voor het zuidelijke deel is dit nog niet effectief ingevuld. Daarom wordt in het zuidoostelijke deel van de centrumontwikkelingen een zoekgebied opgenomen voor een goed bronpunt voor parkeren. Aanpak verkeersstructuur Loon op Zand • Het dorp Loon op Zand krijgt een nieuwe ontsluiting vanaf de omgebouwde N261, aan de zuidwestkant van het dorp, zuidelijk langs De Klokkenberg. Ter hoogte van de Kasteellaan gaan we een groen entreepunt realiseren. • Bedrijvenpark De Hoogt krijgt vanaf dezelfde op-/ afrit een nieuwe ontsluiting via de Heideweg en de Bergstraat. • Over Bedrijvenpark De Hoogt wordt een nieuwe verkeersstructuur gerealiseerd met een nieuwe aantakking op de Hoge Steenweg.

Busstation Kaatsheuvel Duurzaam bouwen

met elkaar in verbinding te staan. Hier blijven we in overleg met de vervoerders en de Provincie NoordBrabant naar streven. Nieuw GVVP • We gaan de komende jaren een nieuw Gemeentelijk Verkeers- en Vervoersplan (GVVP) opstellen. Hierin gaan we (onder meer) nader in op bovengenoemde zaken, zoals de verkeersontsluiting in en naar de kernen, nieuwe fietsverbindingen (zowel primair/functioneel als recreatief) en verbetering van de bereikbaarheid met het openbaar vervoer.

Structuurvisie Loon Zand 2030 Doorlopend lint van de op Kerkstraat in Loon op131 Zand

• De interne verkeersstructuur in Loon op Zand wordt aangepakt. Uitgangspunten zijn een blijvend goede bereikbaarheid en het verkeersluw maken van de kern (snelheid omlaag brengen, inrichten als verblijfsgebied). Aanpak verkeersontsluiting Efteling • In verband met de verwachte groei van het aantal bezoekers van de Efteling en het verbeteren van de verkeersdoorstroming hebben we een zoekgebied aangewezen (indicatief) voor een nieuwe ontsluiting van de Efteling vanaf de N261 ter hoogte van de Eftelingsestraat. • Bovendien dient barrièrewerking door de (ontwikkeling van de) Efteling tussen Kaatsheuvel en het landelijk gebied aan de zuidzijde van de kern te worden voorkomen. Uitgangspunt is dat bestaande en/of nieuwe (recreatieve) routes een openbaar toegankelijk raamwerk vormen, waarbinnen de Efteling zich kan ontwikkelen. • Bij de toekomstige ontwikkeling van de Efteling moet bovendien worden voorkomen dat overlast ontstaat door problemen met parkeren, files, fijnstof en/of (verkeers)geluid. Verruimen fietsnetwerk • Parallel aan de N261 - langs de Horst - wordt de fietssnelweg Tilburg-Kaatsheuvel-Waalwijk aangelegd, aansluitend op het ‘Sternet’, het hoogwaardige fietsnetwerk van Tilburg. • In een Fietsplan gaan we onderzoeken welke schakels er nog missen in het recreatieve fietsnet-

132 en paardrijden Structuurvisie Loon op Zand 2030 Fietsen

werk en bij welke schakels de verkeersveiligheid verbeterd moet worden. • Ten slotte gaan we - waar dat nodig is - de bewegwijzering voor fietsers verbeteren. Verbeteren bereikbaarheid met openbaar vervoer • De bereikbaarheid van de gemeente met het openbaar vervoer van buitenaf wordt verbeterd, onder meer door de komst van een nieuw busstation bij de Efteling en busstroken voor hoogwaardig openbaar vervoer (HOV) over de vernieuwde N261. Deze HOV-verbinding is bedoeld voor bezoekers van de regio, maar ook als een verbinding die gebruikt wordt door de eigen inwoners en die de gemeente met de omliggende steden verbindt. Referentie HOV

• De verschillende toeristische trekpleisters (de Efteling, Loonse en Drunense Duinen, ’t Blauwe Meer) dienen op het gebied van openbaar vervoer onderling, maar ook vanaf toeristische accommodaties (hotels, campings, groepsaccommodaties), goed met elkaar in verbinding te staan. Hier blijven we in overleg met de vervoerders en de Provincie NoordBrabant naar streven.

Duurzaam bouwen

Nieuw GVVP • We gaan de komende jaren een nieuw Gemeentelijk Verkeers- en Vervoersplan (GVVP) opstellen. Hierin gaan we (onder meer) nader in op bovengenoemde zaken, zoals de verkeersontsluiting in en naar de kernen, nieuwe fietsverbindingen (zowel primair/functioneel als recreatief) en verbetering van de bereikbaarheid met het openbaar vervoer.

Structuurvisie Loon ten opzuiden Zand van 2030Kaatsheuvel 133 Recreatieve routes

StructuurvisieKAART Loon op Zand 2030

136


In hoofdstuk 4 hebben we op basis van bestaande identiteiten een ruimtelijk raamwerk opgesteld met verschillende deelgebieden. Voor elk deelgebied hebben we een koers geformuleerd, aan de hand waarvan we in hoofdstuk 5 per thema richting hebben gegeven aan toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen, die passen bij de sfeer en identiteit van het deelgebied. Het ruimtelijk raamwerk en de verschillende ontwikkelingen vormen samen de integrale ruimtelijke structuurvisie. De visie op de verschillende deelgebieden met de belangrijkste ontwikkelingen en opgaven voor de periode tot 2030 is verbeeld op de integrale ruimtelijke structuurvisiekaart.

De structuurvisiekaart is gefundeerd op bestaande kwaliteiten, vigerend beleid en lopende plannen (vlakken) en voegt daaraan enkele nieuwe keuzes toe. De pijlen op de kaart geven de richting aan van eventuele uitbreidingen, maar ze zeggen niets over de grootte daarvan. Het is belangrijk vast te stellen dat de structuurvisiekaart geen bestemmingsplankaart is en dat deze geen ontwikkelingen onwrikbaar vastlegt. Het gaat om de hoofdlijnen van beleid, die we verder gaan uitwerken in gebiedsplannen, masterplannen / stedenbouwkundige plannen, bestemmingsplannen en sectoraal beleid. De raad kan periodiek (bijvoorbeeld elke twee jaar) het uitvoeringsprogramma opnieuw vaststellen. Dit kan mede op basis van woningbouwmonitoring en ontwikkelingen in de uitvoering.


137

B Op weg naar uitvoering

1. Inleiding Deel B van de structuurvisie ‘Op weg naar uitvoering’, die voor de tervisielegging zal worden toegevoegd, omvat de ‘dynamische uitvoeringsparagraaf’, waarin we niet alleen (in een schema) een overzicht geven van de projecten die voortvloeien uit de structuurvisie, maar ook inzichtelijk maken wat de prioritering is en hoe en door wie deze tot uitvoering worden gebracht. De belangrijkste projecten werken we inhoudelijk nader uit in woord en beeld in het ‘projectenplan’. Hieronder zijn de hoofdlijnen van het hoofdstuk ‘Op weg naar uitvoering’, voor zover al bekend, weergegeven.

2. Dynamische uitvoeringsparagraaf Kompas De structuurvisie geeft richting aan het toekomstige beleid en ontwikkelingen van Loon op Zand. Het geeft hoofdlijnen aan waarbinnen ruimte wordt gelaten aan voorziene en nog niet te voorziene ontwikkelingen. Tevens wordt conform de Wet ruimtelijke ordening (Wro) ingegaan op de wijze waarop dit beleid gerealiseerd dient te worden. Het is in dit verband echter van belang de uitvoeringsparagraaf niet te zien als (letterlijk) sluitstuk van de structuurvisie maar als begin van de uitvoering van de structuurvisie. Daarmee wordt het een cruciaal scharnierpunt tussen droom en daad, tussen wens en werkelijkheid, tussen nu en straks. De structuurvisie krijgt “handen en voeten” door deze te vertalen naar acties en (strategische) projecten. De visie wordt daarmee meer dan alleen een papieren document; er gaat ook een initiërende en stimulerende

140


werking van uit. De kernvraag “In wat voor dorpen en landschappen willen onze kinderen straks leven?” wordt dan gekoppeld aan de vraag “Hoe kunnen we dat bereiken?” Stappenplan De ideale uitvoeringsparagraaf bevat tenminste een overzicht van alle maatregelen, locaties en ontwikkelingen zoals die voorkomen in de structuurvisie. Daarbij hoort een duidelijk beeld van de uitvoeringsstrategieën: welke projecten worden door wie, tegen welke uren en kosten, wanneer (op basis van welke prioritering en fasering) en op welke wijze uitgevoerd. Dit betekent ook een keuze voor het niet uitvoeren van een aantal projecten. Ook wordt inzicht verschaft in de vraag of en hoe kostenverhaal wordt geregeld. Verder kan eventuele toepassing van de Wet Voorkeursrecht Gemeenten (WVG) worden beschreven. Ook biedt de uitvoeringsparagraaf inzage in de wijze waarop de structuurvisie en meer specifiek de uitvoeringsparagraaf periodiek worden bijgesteld. Bijstelling heeft plaats aan de hand van nieuwe informatie verkregen uit monitoring van bijvoorbeeld demografische of economische ontwikkelingen en uit inzicht in de financieel-economische becijfering van projecten. De eerstgenoemde component kan worden uitgewerkt volgens het hieronder beschreven stappenplan: 1. Benoemen alle projecten en ontwikkelingen of maatregelen per thema of gebied. 2. Prioriteren van projecten en ontwikkelingen aan de hand van bestuurlijke prioriteit, verwacht financieel resultaat en bijdrage aan de structuurvisie. 3. Begroting hangen aan kansrijke projecten.

4. Mogelijkheden voor kostenverhaal bezien. 5. Bezien of minder rendabele projecten anders kunnen worden gerealiseerd. Op basis van de begroting kan gekeken worden of ‘afgevallen’ projecten alsnog toegevoegd kunnen worden. In feite geldt dat bij het doorlopen van deze stappen sprake is van een cyclisch proces. Dit kan zowel bij het opstellen van een uitvoeringsprogramma om te zien of projecten die eerder zijn afgevallen toch in aanmerking komen voor het uitvoeringsprogramma, als bij het updaten van een uitvoeringsprogramma. Ook als het uitvoeringsprogramma ‘klaar’ is voor de vaststelling van de structuurvisie, moet het namelijk worden opgevat als een dynamisch programma dat periodiek (in beginsel elke twee jaar) kan worden geactualiseerd en kan worden vastgesteld, min of meer los van de inhoud van de structuurvisie.

uitvoerende partij is, welk financieel resultaat wordt verwacht en wat de relatie tot het kostenverhaal is. In de maatregelenmatrix komen de volgende categorieën van kosten aan bod: • bovenwijkse voorzieningen; • bovenplanse verevening; • ruimtelijke ontwikkelingen. De bijdragen worden op grond van de criteria profijt, toerekenbaarheid en proportionaliteit doorberekend. Soms is het zo dat bestaande woningen en bedrijven meeprofiteren van nieuwe ingrepen en dat niet alle kosten kunnen worden toegerekend aan nieuwe ontwikkelingen. Een nadere toelichting hierop wordt opgenomen in de Nota bovenwijkse voorzieningen.

Het uitvoeringsprogramma met de ontwikkelingsprojecten uit deel A is sterk onderhevig aan verandering. Gedurende de looptijd van deze structuurvisie zullen nieuwe projecten zich aandienen en kansen zich voordoen die passen binnen het gewenste toekomstbeeld. Tevens kunnen projecten een andere invulling krijgen of niet worden opgepakt door de markt. Maatregelenmatrix De kern van het dynamisch uitvoeringsprogramma wordt gevormd door de maatregelenmatrix. De maatregelenmatrix bevat maatregelen die gekoppeld zijn aan een aantal hoofdprojecten, speerpunten of aandachtsvelden gebaseerd op de opgaven zoals omschreven in deel A. In de kolommen is weergegeven wat de maatregel omvat, wie de trekker c.q.


141

positie in de gemeente

Schetsen en referentiebeelden

analyse/typologie 

……



…….

uitgangspunten 

…….

uitvoering

142




Wie, wanneer, hoe?



Financieel-economische haalbaarheid



Prioritering



ev. onderzoeken



……



…….

3. Projectenplan Prioritaire projecten Zoals gezegd werken we de belangrijkste projecten inhoudelijk nader uit in woord en beeld in het ‘projectenplan’. Dit resulteert in uitgangspunten voor de verdere planvorming navolgend op de structuurvisie (onder meer in een ‘Integraal beheerplan voor de openbare ruimte’ - Ibor - en een ‘Lintenvisie’). Het betreft de volgende projecten: 1. Centrum Kaatsheuvel (winkelgebied + dorpshart complementair / met elkaar verbinden); 2. Centrum Loon op Zand (samenhang in openbare ruimte, functionele wensen); 3. Leisurelandschap Efteling / Kaatsheuvel-Zuid; 4. Hotelzone Horst (ontwikkelingskader); 5. Historische linten en bebouwingsclusters / aantrekkelijke dorpen en entrees/toegangswegen / verbeteren en aantrekkelijk maken van verbindingen tussen centrum Kaatsheuvel - hotelzone Horst - Efteling (vanuit ruimtelijk en recreatief-toeristisch aantrekkelijkheid); 6. Onderwijsstructuur / huisvesting scholen (gericht op duurzame onderwijsstructuur en uiteindelijk vlekkenplan); 7. Ontwikkeling Schil rond LDD (wat wel, wat niet, doelen); 8. Kaders voor inbreidingslocaties (inspiratiekader, uitgangspunten voor woningbouw); 9. Afrondingslocaties (overgang bebouwde kom / buitengebied) / Sweensstraat-West (uitbreidingslocatie, fasering, programma, kwaliteit); 10. Ecologische verbindingszone; 11. De Moer (leefbaarheidsagenda); 12. Woonzorg- / voorzieningenstructuur

Sjabloon projectenplan Hiernaast is de sjabloon weergegeven van (een project in) het projectenplan. In deze opzet wordt de plek van het project in de gemeente benoemd, worden eventuele schetsen en referentiebeelden weergegeven, wordt in het kort de analyse van een gebied of locatie gegeven, worden de uitgangspunten of voorwaarden voor realisering van het project aangegeven en tot slot wordt in het kader van de uitvoering op een rij gezet wie, wanneer en hoe het project uitvoert, wat de financieel-economische haalbaarheid is, welke prioritering (ten opzichte van de andere geprioriteerde projecten) het heeft en welke onderzoeken eventueel moeten worden uitgevoerd.


143

B IJLAGE

Bronnen

- Beckers, L., Arts, F., 2012. De ambities van Midpoint Leisure Boulevard. ‘Dreamport Brabant 2025’. Hollandpubliciteit bv, Waalwijk. - BRO, 2009. Gemeente Loon op Zand. Integraal dorpsontwikkelingsplan De Moer. BRO, Boxtel. - BRO, 2011. Sociaal-Economisch Beleidsplan 20112015 Gemeente Loon op Zand. Bijlagenboek. BRO, Boxtel. - BRO, 2011. Sociaal-Economisch Beleidsplan 20112015 Gemeente Loon op Zand. BRO, Boxtel. - Companen, 2009. Een woongemeente met uitstraling. Woonvisie-plus. Gemeente Loon op Zand in samenwerking met Cascade Woondiensten. Companen, Arnhem. - Couwenberg, J., Wolkers, P., Honselaar, M., 2011. Handboek Ruimtelijke Kwaliteit. Bijlage bij de Welstandsnota Gemeente Loon op Zand. - Croonen Adviseurs, 2011. Gemeente Loon op Zand. Bestemmingsplan “Buitengebied 2011”. Croonen Adviseurs, Rosmalen. - De Lynx i.s.m. Hemmen Adviseurs, 2012. Beheer-, inrichting- en ontwikkelingsplan Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen. Scherpstellen op de toekomst. De Lynx i.s.m. Hemmen Adviseurs, Wageningen. - Dirkx, G.H.P., 2011. Natuur en recreatie in de Loonse en Drunense Duinen: het beste van twee werelden? Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & milieu, onderdeel van Wageningen UR, Wageningen. - Gemeente Loon op Zand, 2005. Raamconvenant Efteling B.V. en Gemeente Loon op Zand. - Gemeente Loon op Zand, 2009. Nota integraal jeugdbeleid 2009-2013 Gemeente Loon op Zand.

- Gemeente Loon op Zand, 2009. Notitie ruimte voor ruimte gemeente Loon op Zand. - Gemeente Loon op Zand, 2009. Verkeersplan Gemeente Loon op Zand. Actieplan 2009-2012. - Gemeente Loon op Zand, 2010. Coalitieakkoord Loon op Zand 2010-2014. - Gemeente Loon op Zand, 2010. Handboek Inrichting van en werk in de openbare ruimte (HIWOR). - Gemeente Loon op Zand, 2010. Ontwerpnota Grondbeleid 2010 Loon op Zand. - Gemeente Loon op Zand, 2011. Ontwikkelingsvisie Winkelhart Kaatsheuvel. - Gemeente Loon op Zand, 2012. Kadernota 20132016. - Gemeente Loon op Zand, 2013. Integraal wijkplan. Wijkgericht werken 2013. - Gemeente Loon op Zand, 2013. Nota van Uitgangspunten Bedrijvenpark Kaatsheuvel Bedrijvenpark De Hoogt. - Gemeente Loon op Zand, 2013. Notitie Grondprijzen 2013 Loon op Zand. - Gemeente Loon op Zand, 2013. Ontwerpnota grondbeleid 2013 Loon op Zand. - Gemeente Loon op Zand, Grontmij Nederland B.V., 2010. Water- en rioleringsplan Loon op Zand. Stedelijk afvalwater, hemelwater, grondwater en oppervlaktewater. Planperiode 2011-2015. Gemeente Loon op Zand i.s.m. Grontmij Nederland B.V., Houten. - Hendrikx, J.A., 2012. Cultuurhistoriekaart Loon op Zand. Project ‘Gemeentelijke Cultuurhistoriekaart Streekraad Het Groene Woud & de Meierij’. - Jacobs, K., Nieland, E., 2010. Groenbeleidsplan Gemeente Loon op Zand. Advin BV Adviseurs en ingenieurs, Hoofddorp.

- Margry, J., Sonsbeek, A. van, 2009. Stedenbouwkundige visie Horst/N261 Kaatsheuvel. Gemeente Loon op Zand. SAB Eindhoven, Eindhoven. - Pouderoyen Compagnons, 2004. Gemeente Loon op Zand Structuurvisie-Plus. Eindrapport januari 2004. Pouderoyen Compagnons, Nijmegen. - Provincie Noord-Brabant, 2011. Structuurvisie ruimtelijke ordening. Provincie Noord-Brabant, ’s-Hertogenbosch. - Provincie Noord-Brabant, 2012. Verordening ruimte 2012. Provincie Noord-Brabant, ’s-Hertogenbosch. - Regio Hart van Brabant, 2012. Hart van Brabant netwerk met energie. ‘samen werken aan een vitaal leisure landschap’. - Regiogroep Wijkgericht werken gemeente Loon op Zand, 2011. Evaluatie wijkgericht werken 20092011. Samen werken aan de wijk. Regiogroep Wijkgericht werken. - Royal HaskoningDHV, 2011. Ruimtelijke visie Hart van Brabant 2025. Dynamiek in een aangenaam landschap. Bespreekversie - 11 juli 2013. Royal HaskoningDHV, Nijmegen. - Schalk, P., 2010. Beleidsvisie Externe Veiligheid Gemeente Loon op Zand. Regionale Milieudienst West-Brabant, Roosendaal. - Stipo, 2009. Verhalen- en Avonturengemeente Loon op Zand. Deel I toeristisch recreatieve visie Loon op Zand. Stipo, Rotterdam. - Velden, A. van, Pasman, P. 2012. Quickscan woningbouwprogramma Loon op Zand 2012. Quickscan woningbouwprogramma en toetsingskader nieuwe initiatieven. Gerrichhauzen en Partners, Dordrecht.

- Veldhuizen, E. van, 2011. Concept 1.2 18-11-11. ‘Spelen is niet voor de grap’. Uitgangspuntennotitie over buitenspeelruimte en- speellocaties binnen de gemeente Loon op Zand 2012-2022. Gemeente Loon op Zand afdeling Infra.

Structuurvisie Loon op Zand De recreatieve kamer in het hart van Brabant

Recommend Documents