Structuurvisie Havengebied Gemeente Ommen

Structuurvisie Havengebied Gemeente Ommen

wissing stedebouw en ruimtelijke vormgeving b.v.

Wissing stedebouw en ruimtelijke vormgeving BV In opdracht van: Gemeente Ommen/ Ontwikkelmaatschappij De Drieslag Status: — ontwerp Datum: 17 mei 2010

INHOUDSOPGAVE 1

INLEIDING................................................................................................................................................... 1 1.1 1.2 1.3

2

AANLEIDING ............................................................................................................................................ 1 BEGRENZING PLANGEBIED....................................................................................................................... 1 LEESWIJZER ............................................................................................................................................. 2

RUIMTELIJKE RANDVOORWAARDEN ............................................................................................... 3 2.1 RUIMTELIJKE STRUCTUUR ........................................................................................................................ 3 2.1.1 Landschapsanalyse ......................................................................................................................... 3 2.1.2 Ontstaansgeschiedenis Ommen....................................................................................................... 4 2.1.3 Het Havengebied............................................................................................................................. 5 2.1.4 Archeologie en cultuurhistorie........................................................................................................ 6 2.1.5 Groen en ecologie ........................................................................................................................... 6 2.2 FUNCTIONELE STRUCTUUR....................................................................................................................... 7 2.2.1 Detailhandel en bedrijvigheid ......................................................................................................... 7 2.2.2 Infrastructuur .................................................................................................................................. 7 2.2.3 Gebiedsvisie .................................................................................................................................... 8 2.2.4 Een flexibele visie............................................................................................................................ 8 2.2.5 Ruimtelijke kwaliteit........................................................................................................................ 9

3

BELEIDSMATIGE RANDVOORWAARDEN ....................................................................................... 10 3.1 RIJKSBELEID .......................................................................................................................................... 10 3.1.1 Nota Ruimte................................................................................................................................... 10 3.1.2 Wro................................................................................................................................................ 10 3.1.3 Nationaal Milieubeleidsplan 4 ...................................................................................................... 11 3.2 PROVINCIAAL BELEID ............................................................................................................................ 11 3.2.1 Omgevingsvisie Provincie Overijssel, 2009 .................................................................................. 11 3.3 GEMEENTELIJK BELEID ........................................................................................................................... 12 3.3.1 Het Ommer Motief – Perspectieven voor Ommen 2020................................................................ 12 3.3.2 De Drieslag ................................................................................................................................... 12 3.3.3 Masterplan Industrieterrein De Strangen ..................................................................................... 13

4

PLANOLOGSICHE RANDVOORWAARDEN ...................................................................................... 14 4.1 FLORA EN FAUNA ................................................................................................................................... 14 4.2 WATERTOETS ......................................................................................................................................... 14 4.2.1 Waterhuishouding ......................................................................................................................... 14 4.2.2 Watergangen en sloten .................................................................................................................. 15 4.2.3 Waterkwaliteit ............................................................................................................................... 15 4.2.4 Riool- en baggerbeheer................................................................................................................. 15 4.3 BODEM................................................................................................................................................... 15 4.4 LUCHTKWALITEIT .................................................................................................................................. 16 4.5 WEGVERKEER ........................................................................................................................................ 16 4.5.1 Verkeers- en vervoerbeleid............................................................................................................ 16 4.5.2 Parkeerbeleid ................................................................................................................................ 16 4.5.3 Wegverkeerslawaai ....................................................................................................................... 17 4.6 EXTERNE VEILIGHEID................................................................................................................... 17 4.7 KABELS, LEIDINGEN EN STRAALPADEN .................................................................................... 17 4.8 CULTUURHISTORIE EN ARCHEOLOGIE..................................................................................... 18

5.

PROCEDURES ........................................................................................................................................... 19

6

VOORTGANG & PLANNING.................................................................................................................. 20 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5

DOORLOPEN PROCES .............................................................................................................................. 20 MAATSCHAPPELIJKE VERANKERING ...................................................................................................... 20 FASERINGSVOORSTEL ............................................................................................................................ 21 FINANCIËN/REALISATIE ......................................................................................................................... 21 COMMUNICATIE ..................................................................................................................................... 22

1

INLEIDING

1.1

AANLEIDING

Voor u ligt de Structuurvisie Havengebied. Deze Structuurvisie vormt een belangrijke stap in de herstructurering van een verouderd bedrijventerrein naar een multifunctioneel stedelijk gebied nabij het stadscentrum van Ommen. Dit nieuwe multifunctioneel stedelijk gebied, waarin de nadruk zal liggen op wonen en maatschappelijke doeleinden, zal gedurende een periode van zo’n tien tot vijftien jaar geleidelijk gestalte krijgen. In het Havengebied is ruimte voor ongeveer 350 tot 400 nieuwe woningen, afhankelijk van de doelgroep en omvang van de woningen, alsmede de daarbij behorende voorzieningen, groen, water, wegen etc. In deze Structuurvisie worden de kaders en uitgangspunten benoemd voor dit nieuwe ontwikkelingsgebied. De algemene doelstelling van de Structuurvisie is om invulling te geven aan de laatste deeluitwerking van het project de Drieslag. Dit is de samenhangende opgave om nieuwe sportterreinen te realiseren in Ommen-Oost, het aanleggen van een nieuw bedrijventerrein op de vrijkomende sportvelden en vervolgens het herstructureren van het verouderde bedrijventerrein Havengebied. De herstructurering van het Havengebied zal een verregaande verbetering teweegbrengen van de ruimtelijke, functionele en milieukundige situatie van een binnenstedelijk gebied. Daarnaast zal door de herstructurering een betere relatie ontstaan tussen de diverse woonwijken alsmede een betere relatie tussen de noordoostelijke woonwijken en het centrale voorzieningengebied van Ommen. Tenslotte biedt deze herstructurering de kans om nabij het voorzieningencentrum geschikte woonruimte te bieden voor diverse doelgroepen, waaronder voor senioren geschikte woningen, levensloopbestendige woningen en woningen voor starters. Op 17 juni 2010 loopt de Wet voorkeursrecht gemeenten af op het noordelijk deel van het beoogde woongebied Havengebied. Het gaat om een strook met een breedte van circa 45 meter waaraan door Gedeputeerde Staten van Overijssel goedkeuring is onthouden aan het vastgestelde bestemmingsplan Havengebied. Indien op het moment dat de Wvg vervalt geen door de raad vastgestelde Structuurvisie of bestemmingsplan aanwezig is kan er gedurende een termijn van 3 jaar geen nieuw recht op grond van de Wvg voor dat gebied worden vastgesteld. Om de Wvg te kunnen bestendigen is het de wens dat de gemeenteraad uiterlijk in de vergadering van mei aanstaande een Structuurvisie voor het gehele plan Havengebied heeft vastgesteld. Deze Structuurvisie zal rekening houden met de nog op te stellen scenario’s voor de toekomstige ontwikkeling door de ontwikkelingsmaatschappij de Drieslag. 1.2

BEGRENZING PLANGEBIED

Het plangebied beslaat het huidige industrieterrein (Havengebied) van circa 11 hectare. De ligging en begrenzing van het plangebied is weergegeven in Figuur 1. Het plangebied ligt tussen de woonwijken Ommeres en Laarakkers. De noordzijde wordt gevormd door de Strangeweg en de Ommeresstraat vormt de grens aan de oostzijde. De zuid- en westzijde hebben een grillige grens die gevormd wordt door de begraafplaats aan de Dr. A.C. van Raaltestraat, de grens van het perceel Haven Oost 2, de begraafplaats aan het Molenpad en de Schurinkstraat. De brede groenstrook tussen de Haven West en Haven Oost en de hoek Schurinkstraat / Strangeweg vallen binnen het plangebied.

1

Figuur 1: Begrenzing plangebied

1.3

LEESWIJZER

Deze Structuurvisie Havengebied is de inhoudelijke weergave van alle relevante aspecten voor de realisatie van het ontwikkelingsgebied. In hoofdstuk 2, 3 en 4 zijn de randvoorwaarden voor het Havengebied onderzocht. Dit zijn zowel ruimtelijke (H2), beleidsmatige (H3) als planologische randvoorwaarden (H4). In de hoofdstukken 5 en 6 tenslotte komen de verdere voortgang en de procedures aan de orde in zowel planologisch opzicht als in de zin van het ontwikkelings- en communicatieproces.

Figuur 2: Plangebied in omgeving

2

2

RUIMTELIJKE RANDVOORWAARDEN

De transformatie van het Havengebied vindt plaats binnen een omgeving die bestaat uit gemengde gebieden, woonwijken en een bedrijventerrein. De huidige situatie is tot stand gekomen in een langdurig ontstaansproces en daaropvolgende veranderingen in het bestaand stedelijk gebied. De Schurinkstraat en de Hardenbergerweg bijvoorbeeld zijn oude bebouwingslinten met een heel diverse opbouw. Om een goed beeld te krijgen van de stedelijke context waarbinnen het Havengebied zich bevindt, is een analyse van de ruimtelijke en functionele structuur opgenomen. Tevens zijn conclusies opgenomen over de consequenties van de betreffende analyse op de gebiedsontwikkeling. 2.1

RUIMTELIJKE STRUCTUUR

Om een juiste belangenafweging voor de ruimtelijke inrichting van het plangebied te kunnen maken is voldoende inzicht in de huidige situatie van het plangebied noodzakelijk. Onderliggend hoofdstuk geeft een beeld van de ligging van het plangebied in groter verband (Ommen en omgeving), waarna specifiek wordt ingegaan op het plangebied zelf. 2.1.1 Landschapsanalyse Het landschap waarin Ommen is gelegen is sterk beïnvloed door de aanwezigheid van de rivier de Vecht, maar is anderzijds ook door menselijk ingrijpen gevormd. Het Ommer landschap kent hierdoor verschillende cultuurlandschappen die gebaseerd zijn op de natuurlijke opbouw van het gebied. Ommen ligt op een overgang van droog en hoog gelegen gebied (stuwwallencomplex) naar het natte lager gelegen Vechtdal. Deze rivier vormt onderdeel van het afwateringsstelsel van het Drents Plateau en de stuwwallen van Twente. Het water uit de regio wordt uiteindelijk afgevoerd in westelijke richting naar het IJsselmeer.

Figuur 3: Afwateringssysteem

3

Ten noorden van Ommen bestaat het landschapstype uit heideontginningslandschap. Dit landschap kenmerkt zich door grote openheid, een vlakke ligging en een rechthoekig wegenpatroon. Het gebied is voornamelijk in gebruik als gras- en akkerland. Bijzonder is de overgang naar het besloten karakter van het aangrenzende Ommerbos. Dit bos heeft een grote natuurfunctie. Ten zuiden van Ommen liggen de stuwwallen waaronder Besthmerberg en Lemelerberg, met aan de voet daarvan de stroomdalen van de Vecht en Regge. Dit landschap kenmerkt zich door kleinschaligheid en beslotenheid, maar ook openheid in het landschap is aanwezig. Er is sprake van een gevarieerd landschapsbeeld. Het gebied is in gebruik als landbouw, grasland en het beekdal heeft een grote recreatieve gebruikswaarde. Ommen ligt duidelijk waarneembaar op de overgang van verschillende landschappen en heeft daaraan ook haar ontstaan te danken. Verschillende landwegen kwamen ter plaatse van een oversteek over de rivier samen. Conclusie/randvoorwaarden Het landschap waarbinnen Ommen is gelegen is niet alleen bepalend geweest voor de locatie van de stad, maar ook voor de vorm (een bastide aan de rivier), en de wijze waarop het stadje is gegroeid (vanaf de rivier naar de hoger gelegen es). Het Havengebied bevindt zich tussen het stadscentrum aan de rivier en de hoge es. In de vormgeving van Havengebied kan deze specifieke ligging tot uitdrukking worden gebracht. Op het plangebied zijn geen bijzondere landschappelijk, natuurlijke of ecologische waarden in de zin van ecologische hoofdstructuur (EHS), ecologische verbindingszone (EVZ) of Nationaal Landschap van toepassing. 2.1.2

Ontstaansgeschiedenis Ommen

Op een dicht bij de rivier strategisch gelegen verhoging is het stadje gebouwd ter bescherming van een de Vecht kruisende weg. Ommen is aangelegd als een zogenaamde voorde-stad: een ommuurd dorp bij een brug of overgang. Van de oude aanleg volgens het bastide-idee (een middeleeuws stadstype met een regelmatige, rechthoekige plattegrond) resteert gedeeltelijk nog de huidige stadsplattegrond, hoewel deze tot ver in de negentiende eeuw nog duidelijk afleesbaar was. Aan het einde van de negentiende eeuw werd het Ommerkanaal aangelegd, welke aan de oostzijde van de stad op de Vecht aansloot. Hier kwam dan ook de eerste industriële ontwikkeling van Ommen, maar werden ook de begraafplaatsen aangelegd: eerste de joodse begraafplaats uit de 18e eeuw en later de Algemene Begraafplaatsen in 1828 en 1924. In de jaren zestig werd dit deel van het kanaal echter gedempt ten behoeve van het autoverkeer. Het zuidelijk tracé van het voormalig kanaal is bebouwd met een kerk en woon/zorg complexen.

Figuur 4: Ontwikkeling plangebied

4

De bebouwing van Ommen vormt binnen het eerder beschreven landschap een strakke grens. De uitbreidingen van de stad trekken deze grens verder in het landschap op. Hierdoor ontstaat een combinatie van stedelijke en recreatieve druk op het bestaande landschap. Het oplossen van de stedelijke druk op het landschap ligt voor een deel binnen herstructureringsgebieden. Door het verplaatsen van bestaande functies binnen de stad ontstaan mogelijkheden voor woningbouw. Het project De Drieslag voorziet niet alleen in een nieuw woongebied binnen de stad, maar is tevens in staat de bestaande bedrijvigheid binnen het stedelijke gebied te positioneren.

Figuur 5: Ommen 1933

2.1.3

Ommen 1955

Het Havengebied

Het huidige plangebied maakt deel uit van het oorspronkelijke heidelandschap en vormt van oorsprong een es met reliëf. Nog steeds loopt het gebied in noordoostelijke richting op. De Schurinkstraat vormt van oudsher de route van Ommen over de es, en de aanwezige molen vormt een herinnering aan het agrarische verleden van dit gebied. Ook de weg naar Hardenberg behoort tot de oudste aanwezige structuren van het plangebied. Het plangebied betreft een industrieterrein, dat centraal gelegen is in Ommen en grotendeels omsloten wordt door woningbouw. In het noorden bevindt zich het bedrijventerrein De Strangen en ten oosten liggen de woonwijken De Strangen en Ommeres. De zuidelijke wijken zijn gedeeltelijk de Zeeheldenbuurt en Lodderholt en aan de westzijde bevindt zich de woonwijk Laarakkers en het centrum van Ommen. Het industrieterrein Havengebied is in de jaren vijftig ontwikkeld en heeft een gedateerde uitstraling. Door de groei van Ommen in de loop der jaren is het industrieterrein tussen de woonwijken komen te liggen. Bijzonder in het gebied is de groene ruimte tussen Haven Oost en Haven West. Deze groene strook is een overblijfsel van een voormalige haven. Vanuit het ten noorden van Ommen gelegen Ommerkanaal kwamen tot halverwege de jaren ’60 schepen deze haven binnen.

Figuur 3: Plangebied op luchtfoto

5

Conclusie/randvoorwaarden Havengebied maakt deel uit van de naoorlogse stadsuitbreiding van Ommen. Destijds was aan de rand van de stad, nabij het kanaal behoefte aan een grote uitbreiding van het areaal bedrijventerrein, ten behoeve van groeiende economische activiteiten en werkgelegenheid. Inmiddels is de stad verder gegroeid, en is het bedrijventerrein als het ware ‘ingehaald’ door woonwijken. Moderne bedrijventerreinen liggen aan de rand van het stedelijk gebied. Met het oog op een goede ruimtelijke kwaliteit in het stedelijk gebied, is het wenselijk dat oude bedrijventerreinen worden uitgeplaatst, dat er een betere milieukwaliteit ontstaat door minder bedrijven en bijbehorend verkeer in de stad en dat er betere verbindingen ontstaan tussen het centrum en de aangrenzende woonwijken. 2.1.4

Archeologie en cultuurhistorie

Het plangebied is gelegen nabij het Vecht en Regge gebied van de provincie Overijssel en is oorspronkelijk gelegen in een dekzandlandschap met essen. De historische kaart van eind 19de eeuw laat nog geen bebouwing zien in het plangebied, maar is het gebied nog bouwland (een es). Uit het plangebied zelf zijn geen archeologische vondsten bekend, wel ten zuiden daarvan. Het betreft sporen van een grafveld of nederzetting uit de Late Bronstijd en Vroege IJzertijd (1100 tot 500 voor Christus). Monumenten Het plangebied bezit geen rijks- of gemeentelijke monumenten. In de directe nabijheid van het plangebied zijn rijks- en gemeentelijke monumenten gelegen, waarmee in de plantontwikkeling van het Havengebied rekening gehouden moet worden: • Korenmolen ‘De Lelie’ Molenpad 7, Rijksmonument; • Algemene begraafplaats Dr. A.C. van Raaltestraat, Gemeentelijk monument; • Baarhuisje Hardenbergerweg, Gemeentelijk monument; • Van Raalteschool Dr. AC van Raaltestraat 2, Gemeentelijk monument; • Joodse begraafplaats Dr. A.C. van Raaltestraat, Gemeentelijk monument. Conclusie/randvoorwaarden Monumentale panden, objecten en gebieden bevinden zich met name aan de rand van het feitelijke plangebied. De betreffende objecten en gebieden blijven onveranderd en waar nodig wordt rekening gehouden met randvoorwaarden die van toepassing zijn op monumentale objecten. 2.1.5

Groen en ecologie

Het plangebied betreft een industrieterrein waar over het algemeen nauwelijks groenvoorzieningen aanwezig zijn. De ecologische waarde van het gebied is daarom laag. De aanwezige groenvoorzieningen betreffen de dichte beplanting aan de randen (afschermend groen), tussen de woonwijken en het industrieterrein, verspreide bomenbeplanting en op sommige voorterreinen is enigszins groen aanwezig. Er is in het plangebied dus geen sprake van een groenstructuur van betekenis. Een uitzondering hierop vormt het langgerekte groengebied tussen Haven West en Haven Oost. Onderzoek moet uitwijzen welke waarden zich in dit groenelement bevinden. Het provinciaal beleid van Overijssel wijst het gebied niet aan als een gebied met een natuurstatus (Ecologische Hoofdstructuur of robuuste verbindingszones). Het plangebied is aangeduid als stedelijk gebied. Conclusie/randvoorwaarden Met de transformatie van havengebied zal ook de groenstructuur binnen het gebied en aan de randen daarvan sterk worden verbeterd. Waar mogelijk zullen behoudenswaardige bomen worden gehandhaafd.

6

2.2 FUNCTIONELE STRUCTUUR 2.2.1

Detailhandel en bedrijvigheid

Het plangebied bestaat geheel uit een industrieterrein met op enkele locaties bedrijfswoningen. De activiteiten op het terrein variëren van detailhandel tot bedrijvigheid, zoals een transportbedrijf. Het industrieterrein bevat onder andere bedrijven die onder de Wet milieubeheer vallen en waarbij afstanden tot gevoelige bestemmingen, zoals vastgelegd in de bijbehorende vergunning, zijn aangehouden. Deze afstanden kunnen afwijken van de afstanden uit de VNG-uitgave ‘bedrijven en milieuzonering’. Daarnaast bevindt zich op het industrieterrein een aantal tankstations en garagebedrijven. De bedrijven die zich binnen het plangebied bevinden worden onder meer verplaatst teneinde woningbouw mogelijk te maken. Conclusie/randvoorwaarden Door de herstructurering van Havengebied zal er een meer gemengd en compleet stedelijk gebied ontstaan. Het ligt in de bedoeling van Havengebied een multifunctioneel stedelijk gebied te maken, in plaats van het monofunctionele en verouderd bedrijventerrein. Tot gemengd stedelijk gebied wordt gerekend wonen voor diverse doelgroepen, maar ook functies die in de nabijheid van het centrum wenselijk zijn, zoals educatieve, culturele of sociaal-maatschappelijke voorzieningen en binnen een woonomgeving passende werkgelegenheid. 2.2.2

Infrastructuur

Door de ligging midden in de stad grenst het plangebied aan de interne ontsluitingswegen van Ommen. De wegen, waar een rijsnelheid van 50 km/h geldt, vormen deels de grens van het plangebied. De ten noorden gelegen Strangeweg geeft naast toegang tot het industrieterrein, ook toegang tot de woonwijken De Strangen en Ommeres. De Ommeresstraat, welke aan de oostzijde is gelegen, vormt de grens tussen het industrieterrein en de woonwijk en geeft toegang tot de Harderbergerweg / Dr. A.C. van Raaltestraat. Deze straat ligt ten zuiden van het plangebied en geeft onder andere toegang tot de algemene begraafplaats. De Schurinkstraat vormt de westelijke grens van het Havengebied en is binnen Ommen van belang als doorgaande route vanaf de Stationsweg en de N34. Vanwege de functie als doorgaande weg ondervindt de directe omgeving veel overlast van het verkeer. De weg staat echter in de planning voor een reconstructie, die ervoor moet zorgen dat de Schurinkstraat / Julianastraat veiliger wordt. De rijksweg N34 is te bereiken via de Julianastraat en in het verlengde daarvan, de Schurinkstraat en Balkerweg. De N34 ligt ten zuiden van het centrum van Ommen en loopt in westelijke richting naar Zwolle en in noordoostelijke richting naar Emmen. Aan de westzijde van Ommen ligt de N48. In noordelijke richting loopt deze rijksweg naar Hoogeveen en gaat hierna over in de A28 richting Groningen. In zuidelijke richting loopt de N48 naar Raalte. De N48 is te bereiken via de Balkerweg. Het noordelijk deel van Ommen sluit via de Slagenweg aan op de Balkerweg en het zuidelijk deel via de Schurinkstraat. Het plangebied beschikt over een goede ontsluiting, maar vanwege de hoge intensiteit van het autoverkeer ontstaan binnen Ommen enkele knelpunten. Door het verplaatsen van de bedrijven naar een andere locatie zal het vrachtverkeer afnemen, waardoor een deel van de overlast wordt opgelost. De Schurinkstraat / Julianastraat is, met uitzondering van bestemmingsverkeer, verboden voor vrachtverkeer. Conclusie/randvoorwaarden Door de herstructurering van het bedrijventerrein zal er niet veel wijzigen aan het hoofdwegensysteem van Ommen. De wegen in de omgeving blijven in hun huidige ligging en vorm gehandhaafd. Wel zal het aandeel vrachtverkeer naar dit deel van Ommen afnemen, als gevolg van het uitplaatsen van de bedrijven. In de verdere uitwerking zul-

7

len de consequenties van de herstructurering op de verkeersbewegingen in en rond het plangebied nader worden onderzocht. 2.2.3

Gebiedsvisie

De gemeente Ommen streeft naar een verbeterde stedenbouwkundige verbinding van de woonwijken De Strangen en Ommeres met het centrum. In de huidige situatie is een industrieterrein gelegen tussen de woonwijken en het centrum en zorgt ervoor dat de woonwijken afgesneden zijn van de kern Ommen. Door het huidige industrieterrein als onderdeel van het project “De Drieslag” te ontwikkelen tot een gebied met een meer gemengde functie wordt de ruimtelijke, functionele en milieukundige situatie in Ommen sterk verbeterd. De algemene doelstelling van de Structuurvisie is om invulling te geven aan de laatste deeluitwerking van het project de Drieslag. Dit is de samenhangende opgave om nieuwe sportterreinen te realiseren in Ommen-Oost, het aanleggen van een nieuw bedrijventerrein op de vrijkomende sportvelden en vervolgens het herstructureren van het verouderde bedrijventerrein Havengebied. De herstructurering van het Havengebied zal een verregaande verbetering teweegbrengen van de ruimtelijke, functionele en milieukundige situatie van een binnenstedelijk gebied. Daarnaast zal door de herstructurering een betere relatie ontstaan tussen de diverse woonwijken alsmede een betere relatie tussen de noordoostelijke woonwijken en het centrale voorzieningengebied van Ommen. Tenslotte biedt deze herstructurering de kans om nabij het voorzieningencentrum geschikte woonruimte te bieden voor diverse doelgroepen, waaronder voor senioren geschikte woningen, levensloopbestendige woningen en woningen voor starters.

Figuur 7: Verbeelding structuurvisie

2.2.4

Een flexibele visie

De beoogde herstructurering naar een stedelijk gebied, waarin meerdere functies een plek krijgen, vraagt om een flexibele visie. Immers, het exacte programma dat zal wor-

8

den gebouwd is nog niet uitgekristalliseerd en zal ook in de tijd gezien nog moeten kunnen wijzigen. Op die manier kan optimaal worden ingespeeld op de vraag die zich vanuit de gemeenschap aandient, bijvoorbeeld waar het gaat om woningen voor bepaalde doelgroepen of juist om wenselijke maatschappelijke functies. De Structuurvisie maakt derhalve diverse (combinaties van) functies mogelijk, waarbij wonen en maatschappelijke doeleinden de primaire functies zullen zijn. Om in de nabije toekomst de meest wenselijke inrichting van het plangebied te bestuderen wordt rekening gehouden met diverse scenario’s. Bij de ontwikkeling van de scenario’s zal rekening moeten worden gehouden met de volgende basisuitgangspunten: • de scenario’s moeten een actuele visie bieden op de positie van het Havengebied ten opzichte van het centrumgebied van Ommen; • de scenario’s moeten een programmering bieden op basis van actuele marktbehoeften; • de scenario’s bieden een ruimtelijke optimalisatie, waarbij optimaal wordt aangesloten op de beperkingen en de potenties van het gebied; • de scenario’s moeten de basis kunnen bieden voor het exploitatieplan behorende bij het te maken bestemmingsplan voor het gebied. De varianten die mogelijk zijn om aan de bovenstaande basisuitgangspunten te voldoen, richten zich op zowel ruimtelijke, programmatische als organisatorische scenario’s. Met betrekking tot het programma kan er bijvoorbeeld worden gedacht in scenario’s gericht op de functie wonen en scenario’s gericht op gemengde functies (al dan niet tijdelijk). Om de studiemogelijkheden op voorhand niet te limiteren wordt in deze Structuurvisie een niet-limitatieve opsomming gegeven van mogelijke scenario’s.

2.2.5

Ruimtelijke kwaliteit

De partijen die betrokken zijn bij de herstructurering van het havengebied zijn van mening dat er een gebiedsontwikkeling tot stand moet worden gebracht welke daadwerkelijk bijdraagt aan de ruimtelijke kwaliteit van Ommen. Dat is immers de grondslag van het project De Drieslag. Dit houdt in dat het nieuwe multifunctionele stedelijk gebied dat gedurende een aantal jaren tot ontwikkeling zal worden gebracht, van een hoge ruimtelijke kwaliteit moet zijn. Deze kwaliteit vertaalt zich in de stedenbouwkundige plattegrond, de verschijningsvorm van de gebouwen en de openbare ruimte maar ook in de diversiteit bouwprogramma en de sociale samenhang die wordt nagestreefd en de diversiteit van de bevolking. Niet in de laatste plaats streeft de gemeente Ommen naar een duurzaam stadsdeel waarin bewezen inzichten op het gebied van het terugdringen van energiegebruik en CO2-uitstoot hun toepassing zullen vinden.

9

3

BELEIDSMATIGE RANDVOORWAARDEN

In dit hoofdstuk zijn de relevante beleidsuitgangspunten weergegeven. Het betreft hier een probleemverkenning op basis van bestaande documenten, aangeleverd door de gemeente. 3.1

RIJKSBELEID

3.1.1 Nota Ruimte Op 23 april 2004 heeft het kabinet de Nota Ruimte vastgesteld. De Nota Ruimte bevat de visie van het kabinet op de ruimtelijke ontwikkeling van Nederland en bevat de ruimtelijke bijdrage aan een sterke economie, een veilige en leefbare samenleving en een aantrekkelijk land. Het schept ruimte voor ontwikkeling uitgaande van het motto 'decentraal wat kan, centraal wat moet' en verschuift het accent van het stellen van ruimtelijke beperkingen naar het stimuleren van gewenste ontwikkelingen. De nota ondersteunt gebiedsgerichte ontwikkeling. Het kabinet richt zich in de Nota Ruimte op vier algemene doelen: versterking van de internationale concurrentiepositie van Nederland, bevordering van krachtige steden en een vitaal platteland, borging en ontwikkeling van belangrijke (inter)nationale ruimtelijke waarde en borging van de veiligheid. Voor heel Nederland is een beperkt aantal generieke regels gehanteerd onder de noemer ‘basiskwaliteit’, wat zorgt voor een ondergrens op het gebied van veiligheid, milieu, verstedelijking, groen en water. De nota zorgt ervoor dat water als een structurerend principe, een integraal onderdeel wordt van de ruimtelijke planvorming. Gemeenten krijgen de ruimte om te kunnen bouwen voor de eigen bevolkingsgroei. De infrastructuur en het groen worden hierbij optimaal benut en in samenhang ontwikkeld. In de Nota Ruimte zijn geen specifieke eisen opgenomen die van toepassing zijn op de provincie Overijssel of regio Ommen. Havengebied Ommen Het Rijk gaat uit van ‘decentraal wat kan en centraal wat moet’. Hiermee ligt het bevoegd gezag voor de ontwikkeling in het Havengebied van Ommen bij de gemeente. De ontwikkelingen dienen wel aan te sluiten bij het rijksbeleid. Met name het doel ‘bevordering van krachtige steden’ heeft hier betrekking op. Door ontwikkeling van het Havengebied tot een gemengd gebied met een divers woon- en werkmilieu dat aansluit bij de vraag, kan een voldoende voorzieningenniveau en mix van verschillende sociale- en economische bewoners van Ommen behouden worden. Verder spelen de wateropgave en de realisatie van een aantrekkelijke (groene) ruimte in het plan een belangrijke rol. Bij het bouwen voor de eigen bevolkingsgroei is het belangrijk dat al deze aspecten optimaal worden benut en in samenhang worden ontwikkeld. Ook de infrastructuur is hierbij een aandachtspunt. 3.1.2 Wro Volgens de nieuwe Wet ruimtelijke ordening (Wro) is de gemeente verplicht om één of meerdere Structuurvisie voor hun grondgebied op te stellen. In een Structuurvisie staan de hoofdlijnen van de ruimtelijke ontwikkelingen in dat gebied. Het document bindt vooral de gemeente zelf om zich aan de visie te houden. Burgers kunnen er geen directe rechten aan ontlenen. De Structuurvisie geeft richting aan de gewenste ruimtelijke inrichting van een gebied waardoor voor een ieder in algemene zin duidelijk is of bepaalde initiatieven daarbinnen passen. Havengebied Ommen De Wro geeft het wettelijk kader van de Structuurvisie weer en geeft aan wat hierbij de randvoorwaarden zijn. De Structuurvisie Havengebied is opgesteld volgens deze rand-

10

voorwaarden. De motivatie hiervoor vindt u terug in de verschillende hoofdstukken van dit document. 3.1.3 Nationaal Milieubeleidsplan 4 De kabinetsnota Nationaal Milieubeleidsplan 4 (2001) wil een eind maken aan het afwentelen van milieulasten op de generaties na ons en op mensen in arme landen. Volgens het NMP4 moet het lukken binnen dertig jaar te zijn overgestapt naar een duurzaam functionerende samenleving. Belangrijke elementen in het bodembeleid zijn het streven naar het in kaart brengen van de bodemkwaliteit in Nederland en de beperking van het aanbod verontreinigde grond. Voor de planvorming van “Havengebied” is de bodemkwaliteit van het plangebied in kaart gebracht. In de uitvoering van de structuurvisie zal hieraan verder inhoud worden gegeven. Nadat uit onderzoek is gebleken dat de bodem geschikt is voor de beoogde functie(s) kan de ontwikkeling van het woongebied doorgang hebben. 3.2

PROVINCIAAL BELEID

3.2.1 Omgevingsvisie Provincie Overijssel, 2009 De wens van de provincie is een vitale samenleving tot ontplooiing te laten komen in een mooi landschap, waarbij rekening gehouden moet worden met afnemende groei van de bevolking, veranderingen in de woonwensen en economische veranderingen. De hoofdambitie is: een toekomstvaste groei van welvaart en welzijn met een verantwoord beslag op de beschikbare natuurlijke hulpbronnen en voorraden. Voor Havengebied Ommen zijn de volgende ambities van belang: 1. Aantrekkelijke en gevarieerde woonmilieus, die voorzien in de woonvraag; • Voldoende en flexibel aanbod van woonmilieus, die voorzien in de vraag; • Beschikbaarheid van hoogwaardige voorzieningen; 2. Een vitale en zichzelf vernieuwende regionale economie, met voldoende en diverse vestigingsmogelijkheden voor kennisintensieve maakindustrie en MKB; 3. Behoud en versterken van de verscheidenheid en identiteit van (binnen-)stedelijke kwaliteit en mooie landschappen in het buitengebied; • Versterken identiteit en onderlinge diversiteit van landschappen en dorpen; • Behoud en versterken cultureel erfgoed (monumenten, industrieel en agrarisch erfgoed); • Versterken kernkwaliteiten (binnen-)steden (monumenten, architectuur, water/groen, culturele voorzieningen, stationsgebieden); 4. Veiligheid en gezondheid: Veilig, gezond en schoon kunnen wonen, werken, recreeren en reizen; • Zorgen voor waterveiligheid, externe veiligheid en verkeersveiligheid; • Bevorderen van een gezond leefmilieu; • Bieden van bescherming tegen wateroverlast. Havengebied Ommen Met de herstructurering van het Havengebied krijgt men te maken met de ontwikkeling van een woongebied ter plaatse van een industrieterrein. Deze ontwikkeling zet in op het bieden van een mooie woonomgeving, kwaliteitsverbetering van de omgeving (binnenstedelijk landschap), versterken van het (economisch) vestigingsklimaat en verbetering van de milieukwaliteiten ter plaatse. Het project is onderdeel van “De Drieslag”, een ontwikkeling die verbetering van deze aspecten voorstaat en past hiermee binnen de beleidsambities uit de Omgevingsvisie. De verdere uitwerking van het project dient rekening te houden met de beleidsambities zoals de provincie die voorstaat. De plannen dienen voldoende onderlegd te zijn middels motivatie en toetsing aan het provinciaal beleid.

11

3.3

GEMEENTELIJK BELEID

3.3.1 Het Ommer Motief – Perspectieven voor Ommen 2020 Ommen zal meer gaan inzetten op kwaliteit dan op kwantiteit; het accent verschuift van meer naar beter. Dit heeft alles te maken met afname van de bevolkingsgroei en de concurrentie met andere gemeenten die daar mee samenhangt. Ommen streeft ernaar om een goed leef- en werkklimaat te (blijven) bieden met voldoende werkgelegenheid, ruimte om te recreëren en woningen die aansluiten bij de vraag. Het doel van het Ommer Motief en de Missie/ Visie voor 2020 die hierin wordt gegeven is om een betekenisvol kader te bieden dat mede richting geeft aan de besluiten en het handelen van de gemeente, maar dat ook bewoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties prikkelt tot het (mede) ontwikkelen en uitvoeren van plannen. De visie: Ommen zet in op ontwikkeling op basis van haar sterke en kernmerkende kwaliteiten, het groene en gastvrije toeristische karakter. Een plek waar het aangenaam wonen en verblijven is. Deze kernkwaliteiten vormen het fundament voor nieuwe ontwikkelingen. De gemeente kiest ervoor om zich verder te ontwikkelen tot een innovatieve gemeente op het gebied van recreatie en toerisme. Ontspanning, welness en sport zijn kernbegrippen, waarbij verbindingen worden gezocht met educatie en zorg. De werkgelegenheid die dit biedt, ondersteunt het streven naar een zo evenwichtig mogelijke bevolkingsopbouw. De ruimtelijk-economische ontwikkeling is gebaseerd op wederkerigheid. Woningen, bedrijven en kantoren worden (her-)ontwikkeld in een parkachtige setting, ruim en groen van opzet. Uitgangspunt is een toename van ruimtelijke kwaliteit, bij voorkeur ter plekke of, tenzij het echt niet anders kan, elders ter compensatie. Havengebied Ommen Met de ontwikkeling van Havengebied binnen project “De Drieslag” wordt gewerkt aan het aanbrengen van kwaliteit in de stad: de functionele, ruimtelijke en milieutechnische kwaliteit van de stad wordt verbeterd, dit alles met het oog op het bieden van een goed woonklimaat, een gezonde economische structuur en ruimte voor sport- en recreatie. Door de ontwikkelingen goed af te stemmen op de wensen van bewoners wordt voldaan aan de visie die de gemeente Ommen voor 2020 voor ogen heeft. 3.3.2 De Drieslag Op 11 september 2003 nam de gemeenteraad van Ommen een historisch besluit. Om de huidige werkgelegenheid te behouden en het bevorderen van nieuwe werkgelegenheid besloot de raad op zoek te gaan naar een nieuwe locatie waar de bedrijvigheid zich voor de middellange termijn kan gaan ontwikkelen. Op het nieuwe bedrijvenpark “De Rotbrink” kunnen bedrijven uit het Havengebied worden herplaatst en is meer ruimte voor de vestiging van nieuwe bedrijven. Met de verplaatsing van de bedrijven uit het Havengebied wordt deze locatie geschikt gemaakt als woongebied. De sportactiviteiten, nu gevestigd op De Rotbrink, worden verplaatst naar de plek waar ook de toekomstige uitbreiding van de gemeente plaatsvindt aan de oostzijde van Ommen. Het plan, dat in een tijdsbestek tot 2013 wordt uitgevoerd, betreft dus een drietal functies: wonen, werken en sporten. Realisatie van het ene plandeel en daarmee het verschuiven van de functie kan niet los worden gezien van de uitvoering van de andere plandelen. Reden dat het project de naam ‘De Drieslag’ draagt. Op de tekeningen in het Ommer gemeentehuis zijn inmiddels de fraaie contouren van één van de grootste stedenbouwkundige projecten uit de recente geschiedenis van Ommen

12

zichtbaar. Het project wordt landelijk gezien als een goed voorbeeld van herstructurering van stedelijk gebied. Havengebied Ommen De gemeente Ommen ziet het project De Drieslag als een zeer belangrijke opgave ter verbetering van de functionele, ruimtelijke en milieutechnische structuur van de stad. Havengebied is de derde stap in de uitvoering hiervan en onlosmakelijk verbonden met de overige projectlocaties De Rotbrink en Westbroek, de nieuwe sportlocatie. Voor Havengebied zet de gemeente in op een gevarieerd woonaanbod waar diverse doelgroepen hun plek, dicht bij het centrum, kunnen vinden. 3.3.3 Masterplan Industrieterrein De Strangen Het industrieterrein De Strangen ligt ten noorden van het toekomstige woongebied Havengebied. In februari 2006 is er een ontwikkelingsvisie voor industrieterrein De Strangen opgesteld: ‘Masterplan Industrieterrein De Strangen’. Deze visie is ondermeer gerealiseerd met het oog op de geplande woningbouwontwikkelingen in het Havengebied. Woningbouw in het Havengebied als onderdeel van het project De Drieslag kan gevolgen hebben voor het toekomstig functioneren van het industrieterrein De Strangen. Het Masterplan beschrijft een duurzame versterking van industrieterrein en biedt een duidelijk toekomstperspectief voor het gehele industrieterrein, rekening houdend met de ruimtelijke inrichting en de milieukwaliteit. Uitgangspunt voor de korte en lange termijn is dat bedrijven op het bedrijventerrein goed kunnen blijven functioneren en het bedrijventerrein toekomstvast wordt ingericht. Een onderdeel van het Masterplan is het verbeteren van de verkeersveiligheid op onder andere de Strangeweg. Deze weg vormt de noordelijke grens van het toekomstige woongebied Havengebied. Voor de korte termijn is het de bedoeling om met name voor fietsers een betere route te maken over het terrein. Voorgesteld wordt het fietsverkeer te concentreren op de Strangeweg. Hiertoe wordt een vrijliggend fietspad aangelegd. De fietsverbinding wordt doorgetrokken tot aan de Carrousel. Havengebied Ommen Voor het Havengebied heeft het Masterplan Industrieterrein De Strangen met name gevolgen voor milieubeperkingen en de daarmee samenhangende bereikbaarheid van de bedrijven. Bij de uitwerking van het Havengebied moet daarom gekeken worden naar wat de gevolgen van onder andere de gevoelige bestemmingen zijn op de milieuzoneringen en vice versa.

13

4

PLANOLOGSICHE RANDVOORWAARDEN

Omgevingsaspecten zijn aspecten uit lucht, water, bodem en land die invloed hebben op het plangebied en waar het plangebied invloed op kan hebben. In dit hoofdstuk wordt verwoord hoe er met de aspecten rekening wordt gehouden. 4.1

FLORA EN FAUNA

Het plangebied bestaat uit bestaand en ontwikkeld stedelijk gebied en bevat naar verwachting geen bijzondere natuurwaarden. De locatie maakt geen deel uit van de Provinciale Ecologische Hoofdstructuur (PEHS). Door Ecogroen bv is op 9 maart een quickscan flora en fauna uitgevoerd teneinde inzicht te krijgen in de voorkomende natuurwaarden in het plangebied. Naar aanleiding van het eerste veldbezoek is nader onderzoek uitgevoerd gericht op strikter beschermde flora, vleermuizen, Steenmarter en Kerkuil Natuurtoets uitbreiding woningbouw de Drieslag Ommen van 30 januari 2007. Daaruit kan worden geconcludeerd dat het aanvragen van een ontheffing in het kader van de Flora- en faunawet niet noodzakelijk is. Voor de in het plangebied voorkomende kleine landzoogdieren geldt automatisch vrijstelling en is geen ontheffing nodig. Om schade aan kleine landzoogdieren te minimaliseren is het wenselijk – indien de planning van activiteiten dit toelaat – het bouwrijp maken van het plangebied zoveel mogelijk uit te voeren in de periode augustus-februari, waarbij de maanden september en oktober de voorkeur hebben. De keuzes omtrent inrichting van de openbare ruimte (groen en laanbeplanting) worden gemaakt in het inrichtingsplan bij het te maken bestemmingsplan. 4.2

WATERTOETS

Sinds 14 februari 2001 is het verplicht een watertoets bij ruimtelijke ontwikkelingen uit te voeren, wat als gevolg heeft dat in alle ruimtelijke plannen - en dus ook de structuurvisie - een waterparagraaf moet zijn opgenomen. De waterparagraaf omvat het advies van de waterbeheerder en een gemotiveerd besluit ten aanzien van de wateraspecten. Eventuele afwijkingen van het advies van de waterbeheerder moeten worden gemotiveerd. Daarbij moet door de initiatiefnemer worden aangegeven hoe met die afwijking wordt omgegaan. In laatste instantie kan worden teruggegrepen op het nemen van verzachtende maatregelen of compensatie inclusief afspraken over financiering en uitvoering. In het kader van de watertoets is op 7 september 2006 overleg gevoerd met het waterschap Velt en Vecht. De afspraken ten aanzien van de waterhuishoudkundige situatie, voor zover relevant in het kader van de structuurvisie, worden opgenomen in onderliggende waterparagraaf. 4.2.1 Waterhuishouding Het grondwater in het plangebied loopt in zuidelijke richting naar de Vecht. De waterstanden van de Vecht zijn van grote invloed op de grondwaterstanden in de kern van Ommen. Er zijn geen aanwijzingen dat er binnen de kern sprake is van wateroverlast. De bodem van het plangebied bestaat uit overwegend zandige vechtdalgronden. Binnen het plangebied heeft het maaiveld een hoogteverschil van circa 2 meter. Het hoogste punt is de Haven oost met nap +7.40 meter. De Schurinkstraat is met nap +5.40 meter het laagste punt. De grondwaterstand nabij het laagste punt is circa 1.20 meter beneden het maaiveld. Gevolg van kunstmatige infiltratie van regenwater in hoger gelegen gebied kan grondwaterbezwaar zijn in de lagere delen. Het toepassen van infiltratie behoeft daarom nader onderzoek.

14

Uitgangspunt bij de waterhuishoudkundige situatie is zoals gezegd WB21, waarvoor de hier genoemde principes voor duurzaam waterbeheer zijn geïntroduceerd. Vanuit het oogpunt van duurzaamheid wordt gestreefd naar een zoveel mogelijk gesloten waterbalans. De waterhuishoudkundige criteria die Velt en Vecht hanteert bij de advisering van nieuwbouwplannen kunnen resulteren in een benodigde ruimte voor water die overeenkomt met 8 tot 12% van het planoppervlak. 4.2.2

Watergangen en sloten

Huidige situatie In het plangebied komt geen oppervlaktewater voor. De huidige afvoer van hemelwater van het verhard oppervlak en de daken vindt plaats via het gemengde rioolstelsel. Bij hevige neerslag stort dit water over in de vijvers van de woonwijk de Dante. Vanuit deze vijvers gaat het water hetzij onder vrij verval hetzij via het gemaal de Dante naar de Vecht. Toekomstige situatie De afvoer van water uit het gehele deelstroomgebied moet waterneutraal zijn. Voor een toename van de afvoer van water door uitbreiding van verharde oppervlakken dienen gelijktijdig waterbeheersingsmogelijkheden te worden gecreëerd. Op deze manier worden eventuele problemen betreffende waterafvoer niet op omliggende gebieden afgewenteld. Door voldoende bergingsoppervlakte en een gedoseerde afvoer van het water op de hoofd-waterlossing (de rivier de Vecht) zal de afvoer van het deelstroomgebied niet groter zijn dan in de huidige situatie. 4.2.3

Waterkwaliteit

Het aspect waterkwaliteit zal nader worden toegelicht zodra er overleg met het waterschap heeft plaatsgevonden. 4.2.4

Riool- en baggerbeheer

Het beheer en met name het riool- en baggerbeheer, heeft een belangrijke invloed op de waterkwaliteit binnen het plangebied. Het waterschap streeft naar de afkoppeling van hemelwater op het rioleringsstelsel. In bestaand stedelijk gebied is afkoppelen een lastige opgave vanwege het ruimtegebrek. Het plangebied is in een bestaand stedelijk gebied gelegen en beschikt al over een rioleringsstelsel. Het toe te passen rioolstelsel in het Havengebied zal deel uitmaken van het basis rioleringsplan van Ommen-Noord, waarbij de functie van dit stelsel moet passen in het geheel. Doorrekening van dit rioolstelsel is noodzakelijk. 4.3

BODEM

Door Aveco de Bondt is op 29 september 2006 een rapport uitgebracht betreft een historisch onderzoek teneinde de bodemkwaliteit van het plangebied in kaart te brengen. Uit het vooronderzoek is gebleken dat op de onderzoekslocatie en in de directe omgeving ervan, in het verleden diverse objecten aanwezig zijn geweest en/of activiteiten hebben plaatsgevonden, die de milieuhygiënische kwaliteit van de vaste bodem en/of het ondiepe grondwater nadelig kunnen hebben beïnvloed. In opdracht van Ontwikkelingsmaatschappij De Drieslag Ommen is door ingenieursbedrijf Aveco de Bondt een verkennend bodemonderzoek uitgevoerd ter plaatse van acht verdachte bedrijfslocaties uit het Havengebied te Ommen. Tijdens de uitvoering van het bodemonderzoek zijn ter plaatse van twee verdachte bedrijfslocaties zintuiglijk enkele bijzonderheden waargenomen, die kunnen wijzen op de aanwezigheid van een bodemverontreiniging. Ter plaatse van de bedrijfslocatie Haven Oost 16-17 (perceel 01) en Haven West 17-19-21-21a (perceel 09) duiden de zijn zintuiglijk waarnemingen op een verontreiniging met minerale olieproducten. Analytisch zijn ter plaatse licht tot sterk verhoogde

15

gehalten aan minerale olie aangetoond. De verontreinigde deellocaties ter plaatse van perceel 01 (Transportbedrijf Stegeman) dienen nader te worden onderzocht. De aard van de verontreiniging op perceel 09 is van dien aard dat nader onderzoek ter plaatse achterwege kan blijven. Verder zijn op geen van de overige onderzochte ‘verdachte’ bedrijfslocaties bijzonderheden waargenomen, die kunnen duiden op een bodemverontreiniging. Tijdens de veldwerkzaamheden zijn op het maaiveld of in de bodem van de onderzochte bedrijfslocaties geen asbestverdachte materialen aangetroffen. 4.4

LUCHTKWALITEIT

Voor nieuwe situaties dient te worden voldaan aan de grenswaarden uit het “Besluit luchtkwaliteit 2005”. Dus ook voor de gewenste transformatie zoals die met deze structuurvisie wordt voorgestaan. Potentiële bedreigingen voor de luchtkwaliteit binnen het plangebied zijn verontreinigingen t.g.v.: • het wegverkeer; • diffuse achtergrondbronnen; • industriële bronnen in de directe omgeving van het plangebied. Met behulp van het rekenprogramma CAR II, versie 5.0 is de luchtverontreiniging t.g.v. het wegverkeer en de diffuse achtergrondbronnen in beeld gebracht. Vervolgens is onderzocht in hoeverre de industriële bronnen een additionele bijdrage leveren aan de aantasting van de luchtkwaliteit Er wordt voldaan aan de wettelijke eisen die worden gesteld aan de luchtkwaliteit. Door de steeds hogere eisen die aan de voertuigen worden gesteld zal de luchtkwaliteit naar verwachting ook verbeteren, zodat ook in de toekomst aan de kwaliteitseisen met betrekking tot de luchtkwaliteit wordt voldaan. 4.5

WEGVERKEER

4.5.1 Verkeers- en vervoerbeleid Gemeentelijk verkeersbeleid In de notitie ‘Via gebaande wegen en nieuwe wegen op weg naar 2020’ (oplossingsrichtingen verkeersstructuren Ommen) geeft de gemeente een aanzet voor een gemeentelijk Verkeersstructuurplan. De gemeente verwacht binnen de kern op de lange termijn, wanneer geen aanpassingen plaatsvinden, knelpunten in het bestaande wegenstelsel. Dit wegenstelsel is ontoereikend om de toekomstige verkeersgroei te verwerken. De Schurinkstraat is onderdeel van de lokale hoofdweg in Ommen en heeft voornamelijk een toevoerfunctie naar het centrum. In de analyse van de huidige situatie blijkt de verkeersbelasting op de Julianastraat / Schurinkstraat een groot probleem. Met behulp van een analyse voor de toekomstige situatie zijn oplossingsrichtingen aangedragen voor de Julianastraat / Schurinkstraat. Een oplossing kan zijn: instellen van een 30 km/h regime. In twee varianten wordt de situatie weergegeven van de verkeersstromen in 2020. Deze varianten dienen verder uitgewerkt te worden en vormen de basis voor het verkeersstructuurplan. De hoge intensiteit over de Julianastraat / Schurinkstraat krijgt hierin extra aandacht. 4.5.2 Parkeerbeleid In het plangebied zullen in de toekomst diverse typen woningen en voorzieningen voorkomen. Tot de te realiseren woningtypen behoren onder meer vrijstaande woningen, geschakelde woningen, rijwoningen en appartementen, al dan niet voor bijzondere doelgroepen zoals senioren. Daarnaast is het bijvoorbeeld denkbaar dat er woongebouwen

16

worden gerealiseerd voor specifieke doelgroepen, bijvoorbeeld collectief wonen, startersof seniorenwoningen of patiowoningen. Alle te realiseren programmaonderdelen (zowel woonfuncties als niet-woonfuncties) zullen moeten voldoen aan het op het moment van de bouwaanvraag geldende normen inzake het parkeerbeleid van de gemeente Ommen. In deze Structuurvisie worden de huidige normen niet specifiek benoemd, omdat de realisatiefase van Havengebied lange tijd in beslag zal nemen en het parkeerbeleid een dynamisch proces is. Normen kunnen in de tijd gezien wijzigen, al naar gelang het inzicht en de behoeften. Dit geldt zowel voor normen die van toepassing zijn op woningen als op voorzieningen of werkfuncties. In nadien op te stellen bestemmingsplannen kan meer gespecificeerd worden verwezen naar de dan geldende normen, hoewel ook dan rekening zal worden gehouden met flexibiliteit ten aanzien van de normstelling. 4.5.3 Wegverkeerslawaai Het Havengebied dient op een dermate wijze te worden ingericht dat op elke locatie waar woningen of overige geluidsgevoelige bestemmingen zijn geprojecteerd voldaan kan worden aan de voorkeursgrenswaarden van 50 dB(A) conform artikel 82 van de Wet geluidhinder. 4.6

EXTERNE VEILIGHEID

De overheid stelt grenzen aan de grootte van risico's, die de bebouwings- en gebruiksmogelijkheden van aangrenzende gebieden beïnvloedt. De doelstelling van het (externe) veiligheidsbeleid is het realiseren van een veilige woon- en leefomgeving door het beheersen van risico’s van industriële activiteiten met opslag en transport van gevaarlijke stoffen. Het beleid is er op gericht te voorkomen dat er te dicht bij gevoelige bestemmingen activiteiten met gevaarlijke stoffen plaatsvinden. Bedrijven Er bevinden zich geen risicobedrijven in de omgeving van het plangebied die van invloed kunnen zijn op het toekomstige ontwikkelingsgebied. Transport gevaarlijke stoffen Binnen het plangebied loopt een gastransportleiding waarvoor veiligheidsafstanden zijn vastgesteld. De minimale bebouwingsafstand is 2 meter aan weerszijden van de leiding. In of in de directe omgeving van het plangebied is geen route voor gevaarlijke stoffen over de weg gelegen (uitgaande van de risicoatlas AVIV 2002). 4.7 Ter







KABELS, LEIDINGEN EN STRAALPADEN plaatse van Haven West en Haven Oost bevinden zich diverse leidingen en kabels: een 8 bar hogedruk gastransportleiding met een diameter van 219,1 mm; een 100 mbar lagedruk gastransportleiding; laagspanning 420 Volt; middenspanning 10.000 Volt; kabels van KPN; (hoofd)waterleiding.

Hogedruk gastransportleiding Voor wat betreft de aan te houden veiligheidsafstanden bij nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen in de omgeving van bestaande gastransportleidingen is van toepassing de circulaire van het Ministerie VROM ‘’zonering rond hogedruk aardgastransportleidingen’’ (DGMH/B nr. 0104004) van 26 november 1984. Uitgangspunt van deze richtlijn is dat het streven erop gericht dient te zijn bestemmingen welke voorzien in het regelmatig verblijf van personen buiten de zogeheten toetsingsafstanden te realiseren.

17

De HD-gasleiding komt ter hoogte van de Hardenbergerweg het plangebied binnen, kruist de groenstrook en loopt parallel aan Haven Oost richting het noorden, waarbij de leiding nog voor de Strangeweg naar het westen afbuigt. 4.8

CULTUURHISTORIE EN ARCHEOLOGIE

Het plangebied heeft te maken met de molenbiotoop van molen ‘De Lelie’ aan de Molenpad 7. De molen is een rijksmonument met een recreatief gebruik waar ook een winkel is gevestigd. Hoewel de molen niet direct is gelegen in het plangebied heeft de beschermingszone van de molen een invloed op het plangebied. Voor het bepalen van de definitieve beschermingszone voor de molen heeft overleg plaatsgevonden tussen de gemeente Ommen, de Stichting Ommer Molen en de Provincie Overijssel. Het bepalen van de relatie tussen een haalbaar stedenbouwkundig plan en de molenbiotoop is evenwel een zeer genuanceerd proces. De complexiteit van het bepalen van de biotoop heeft onder meer te maken met het peilniveau van het plangebied, dat nogal uiteenloopt. De toelaatbare bouwhoogte is de resultante van de afstand tot de molen en het peilniveau van het maaiveld van de toekomstige nieuwbouw. Ook bij de verdere planvorming zal daarom overleg met de stichting plaatsvinden. Voor deze Structuurvisie is van belang dat in principe de molenbiotoop gehanteerd wordt conform de Stichting Ommer Molens. Archeologisch onderzoek Door Grontmij Nederland bv is op 29 september 2006 een onderzoek uitgebracht naar archeologie binnen het plangebied. Op basis van het vooronderzoek wordt geconcludeerd de onbebouwde terreinen tussen de begraafplaats aan de Hardenbergerweg en de Ommeresstraat een middelhoge verwachting heeft. Het terrein tussen Haven Oost en Haven West heeft een zeer lage verwachting en het bebouwde gedeelte van het plangebied heeft een lage verwachting. Op basis van het veldonderzoek is advies uitgebracht over het onbebouwde terrein tussen de Ommeresstraat en de begraafplaats. Gezien de grotendeels verstoorde bodem en het uitblijven van meerdere vondsten in het terrein wordt de aanwezigheid van intacte archeologische resten zeer klein geacht. Daarom wordt geadviseerd voor dit gedeelte geen vervolgonderzoek uit te voeren. Dit advies tot stand gekomen in overleg met mevr. drs. S. Wentink provinciaal-archeoloog. Voor het overige gedeelte van het plangebied zijn er geen belemmeringen voor grondwerkzaamheden. De afwezigheid van antropogene indicatoren en de algemene kwaliteit van de bodem in het plangebied zijn aanleiding om geen vervolgonderzoek te adviseren. Echter, mochten er tijdens de uitvoering van grondwerkzaamheden onverhoopt grondsporen en/of vondsten worden aangetroffen dan dient daarvan direct melding te worden gemaakt bij het bevoegd gezag en de provinciaalarcheoloog.

18

5.

PROCEDURES

Op 1 juli 2008 is de Wet ruimtelijke ordening in werking getreden. De Structuurvisie voor het Havengebied zal moeten voldoen aan datgene dat in deze wet is gesteld. In dit hoofdstuk komen de juridische aspecten van de Structuurvisie aan de orde. De Structuurvisie moet de hoofdlijnen van de voorgenomen ontwikkeling van het gebied en de hoofdzaken van het door de gemeente te voeren ruimtelijk beleid bevatten. De gemeenteraad stelt de Structuurvisie vast. De wetgever heeft een beleidsdocument voor ogen, waarin vooral beleidsdoelstellingen voor een gebied worden geformuleerd. In de Structuurvisie moet de gemeenteraad aangeven met behulp van welke bestuursrechtelijke, maar eventueel ook privaatrechtelijke, bevoegdheden en op welke wijze die doelstellingen gerealiseerd worden. De Structuurvisie moet dus uitvoeringsgericht zijn. Een Structuurvisie bindt alleen de gemeente zelf. Tegen een Structuurvisie kan geen bezwaar worden gemaakt of beroep worden ingesteld. Het besluit tot vaststelling wordt wel gepubliceerd (zie artikel 2.4 Bro). In de Wet ruimtelijke ordening (Wro) is geen totstandkomings- procedure voorgeschreven. Wel bevat het Besluit ruimtelijke ordening (Bro) enkele bepalingen die in acht genomen moeten worden. Zo moet bij een Structuurvisie worden aangeven op welke wijze burgers en maatschappelijke organisaties bij de voorbereiding daarvan zijn betrokken (artikel 2.1.1 Bro). Het is aan de gemeente hier invulling aan te geven. Daarnaast bevat het Bro de verplichting om kennis te geven van het voornemen om een Structuurvisie op te stellen, waarbij sprake is van ruimtelijke ontwikkelingen waarvoor geen milieueffectrapportage nodig is (artikel 1.3.1 Bro). Dit is in Ommen het geval. Deze bepaling is een aanvulling op de meldingsplicht in de Wet milieubeheer voor ruimtelijke plannen waarvoor wel een m.e.r. moet worden gemaakt. Hoewel het uitgangspunt is dat de Structuurvisie louter indicatief is, heeft ze toch enige juridische betekenis. De Structuurvisie kan namelijk de grondslag zijn voor de vestiging van een gemeentelijk voorkeursrecht op grond van de Wet voorkeursrecht gemeenten. Om de grondpositie van de gemeente te versterken kan dit wenselijk zijn. Indien dit van toepassing is voor het Havengebied dan moet hiervan melding worden gemaakt in de uitvoeringsparagraaf van de Structuurvisie. Daarnaast is er een relatie met de grondexploitatie. De Wro bevat een regeling voor het verhaal van kosten voor de grondexploitatie. De wetgever stelt een exploitatieplan verplicht, tenzij het kostenverhaal over de in het plan begrepen grond op een andere wijze verzekerd is (via een overeenkomst). De vaststelling van het exploitatieplan is altijd gekoppeld aan de vaststelling van het planologische besluit dat op basis van de Wro wordt genomen om de ontwikkeling van het gebied (exploitatiegebied) planologisch mogelijk te maken. Dat is voor het Havengebied een bestemmingsplan of een projectbesluit, niet de Structuurvisie. De Structuurvisie kan op basis van artikel 6.13 lid 7 Wro wel als basis dienen voor het eisen van een geldelijke bijdrage aan een ruimtelijke ontwikkeling. Die ontwikkeling hoeft geen relatie te hebben met het te ontwikkelen gebied. Het gaat om bovenplanse kosten. Een Structuurvisie kan op grond van de Wet milieubeheer (strategisch) m.e.r-plichtig zijn. In het Havengebied is dit niet aan de orde, omdat minder dan 2000 woningen worden gebouwd. Voor het bestemmingsplan is geen milieueffectrapportage nodig.

19

6

VOORTGANG & PLANNING

6.1

DOORLOPEN PROCES

Het bestemmingsplan Havengebied, gebaseerd op het door De Drieslag in 2006 ontwikkelde stedenbouwkundig plan, is bij uitspraak van de Raad van State op 28 januari 2009 nietig verklaard. Op 17 juni 2010 loopt de WVG af op het noordelijk deel van het beoogde woongebied Havengebied. Het gaat om een strook met een breedte van circa 45 meter waaraan door GS van Overijssel goedkeuring is onthouden aan het vastgestelde bestemmingsplan Havengebied. Daarbij hebben de huidige economische omstandigheden een behoorlijke wijziging van de woningbehoefte tot gevolg gehad. Dit zet het woningbouwprogramma waarop het genoemde eerder opgestelde stedenbouwkundig plan is gebaseerd sterk onder druk. Ongewijzigde uitvoering van het deelplan Havengebied conform het eerder opgestelde stedenbouwkundig plan zou leiden tot een aanzienlijk en voor partijen onacceptabel tekort. Deze situatie heeft ertoe geleid dat het huidige deelplan Havengebied moet worden heroverwogen en een nieuw plan moet worden ontwikkeld. Het college van B&W heeft daartoe ook de opdracht gekregen door middel van een met algemene stemmen aangenomen motie van de raad op 15 december 2009. In deze motie wordt het college van B&W opgedragen om op zo kort mogelijke termijn met de ontwikkelingsmaatschappij De Drieslag CV in overleg te treden om te komen tot een aantal scenario’s, daarin specifiek aandacht te besteden aan de kwaliteitscriteria en de scenario’s op korte termijn voor te leggen aan de gemeenteraad ter besluitvorming gericht op besluitvorming voor juni 2010. Voortvloeiend hieruit verzoekt het college van B&W de directie van Ontwikkelingsmaatschappij De Drieslag Ommen om een scenariostudie uit te voeren en deze tijdig aan te bieden aan het college voor terugkoppeling aan en besluitvorming in de raad. De inhoud van de Structuurvisie houdt rekening met de diverse scenario’s die zullen worden onderzocht. In die zin is deze Structuurvisie daadwerkelijk een ruimtelijke visie op hoofdlijnen, zoals bedoeld in de Wro. In de voorafgaande fase is nadrukkelijk onderzoek gedaan naar de omgevingsaspecten in en om het Havengebied, waartoe onder meer behoren water, Flora- en Fauna, Externe Veiligheid, hinder van omliggende bedrijven, archeologie en de molenbiotoop. De uitkomsten van deze onderzoeken vinden zijn weerslag in deze Structuurvisie. 6.2

MAATSCHAPPELIJKE VERANKERING

Het ontwerp van de Structuurvisie is met ingang van 25 februari 2010 ter inzage gelegd waarbij aan een ieder de mogelijkheid wordt geboden om gedurende de termijn van 6 weken inspraakreacties in te dienen. Op basis van alle vorenstaande besluitvorming is nu de Structuurvisie aan de orde. In deze Structuurvisie komen alle tot nu toe bekende relevante aspecten aan bod voor de gewenste ontwikkeling en de toekomstige uitwerking van het Havengebied. De Structuurvisie dient vooral als toetsingskader voor bestuur, burgers, provincie, waterschap en marktpartijen om te bezien of de nadere uitwerking van deelplannen past in de algehele ontwikkelingsvisie voor het gebied.

20

6.3

FASERINGSVOORSTEL

In de nadere uitwerking van de Structuurvisie vindt een meer gedetailleerde planvorming plaats. Omdat de Structuurvisie een lange looptijd heeft dient er niet alleen een goede fasering te komen, maar zal er ook de nodige flexibiliteit in acht worden genomen. De Structuurvisie gaat uit van nu bekende omstandigheden, maar het is niet uitgesloten dat hierin in de loop van de tijd veranderingen kunnen optreden. Onder andere kan worden gedacht aan wijzigingen in de woningprogrammering, de in acht te nemen afstanden tot bedrijven of de gasleiding, veranderende regelgeving etc. De in deze Structuurvisie opgenomen (handmatige) studies moeten dan ook worden gezien als mogelijke verkavelingen. De Structuurvisiekaart vormt wel het toetsingskader voor verdere uitwerking, maar evenals het plandocument vormt het een onverbindend plan. 6.4

FINANCIËN/REALISATIE

Een plan wat ontwikkeld wordt, groot of klein, moet feitelijk en economisch uitvoerbaar zijn. Aangezien er hier sprake is van een Structuurvisie en nog geen bestemmingsplan, is alles nog niet 100% uitgekristalliseerd. Met de meerderheid van de grondeigenaren (projectontwikkelaars) zijn op hoofdlijnen privaatrechtelijke afspraken gemaakt over verwezenlijking van de visie middels een bouwclaimmodel. Dit wordt nader in contracten uitgewerkt. Voor overige nog niet verworven percelen zijn privaatrechtelijke onderhandelingen gaande, maar wordt ook het ter dienst staande juridische, publiekrechtelijke instrumentarium zoals Wet Voorkeursrecht Gemeenten, Onteigeningswet en Grondexploitatiewet, waar nodig ingezet. Daarnaast heeft de gemeente ook zelf eigendommen. De feitelijke beschikbaarheid van de gronden voor de planvorming en uitvoering lijkt hiermee voor dit moment voldoende gewaarborgd. De feitelijke realisatie zal gefaseerd plaatsvinden. De concrete inrichting zal vormgegeven worden met diverse stedenbouwkundige en/of (deel)bestemmingsplannen. Bij de economische uitvoerbaarheid spelen uiteraard kosten en opbrengsten een rol. Bij kosten moet niet alleen gedacht worden aan bouw- en woonrijp maken, aankoop gronden, maar zeker ook aan planontwikkelingskosten zoals inpassing van archeologie, natuurcompensatie, het betalen van schade, bijvoorbeeld planschade en rente. De opbrengsten komen uit de verkoop van bouwrijpe grond, zodat woningen gerealiseerd kunnen worden. De soort woningen bepaalt mede de hoogte van de opbrengst. Het spreekt voor zich dat het aanbod van woningen zoveel als mogelijk moet aansluiten bij de behoefte. Het niet kunnen ontwikkelen van bepaalde delen van het plan, bijvoorbeeld door hindercontouren, levert geen opbrengsten op terwijl er vaak wel kosten zijn gemaakt. Uit normatieve berekeningen op basis van het gehanteerde programma en overige gestelde uitgangspunten (b.v. fasering), is de indruk ontstaan dat dit plan economisch uitvoerbaar is. Bij vaststelling van toekomstige bestemmingplannen zal de economische uitvoerbaarheid gewaarborgd moeten zijn. De in 2008 in werking getreden Wet ruimtelijke ordening biedt mogelijkheden om te allen tijde via het publiekrechtelijke spoor de kosten te verhalen middels een Exploitatieplan. De wetgever gaat echter in eerste instantie uit van het maken van privaatrechtelijke afspraken vooraf, zodat kostenverhaal achteraf niet nodig is. Zoals vorenstaand gememoreerd is met de meerderheid van de partijen reeds een privaatrechtelijke afspraak op hoofdlijnen gemaakt, zodat het kostenverhaal vooraf geregeld zal zijn. Mocht dit niet het geval zijn, dan zal niet geschroomd worden om middels een Exploitatieplan alle noodzakelijk kosten te verhalen, het noodzakelijke woningbouwprogramma af te dwingen en waar nodig locatie-eisen te stellen. Op basis van de criteria profijt, causaliteit en proportionaliteit zullen te realiseren voor-

21

zieningen buiten het plangebied waarvan de ontwikkelingen in het plangebied baat ondervinden worden toegerekend aan dit plangebied. Gedacht moet worden aan onder andere verkeersvoorzieningen en water- en/of natuurcompensatie. Dit zal nader worden uitgewerkt in de actualisatie van de integrale gemeentelijke Structuurvisie en de daarin op te nemen of daaraan te koppelen Nota Bovenwijkse Voorzieningen. Conclusie Gezien het vorenstaande is de conclusie voor deze Structuurvisie dat er sprake is van een haalbaar en realiseerbaar plan gedurende de voorziene uitvoeringstermijn. Door Ontwikkelingsmaatschappij De Drieslag zal aan de gemeente Ommen een exploitatieplan worden aangereikt waaruit blijkt dat er sprake is van een haalbaar plan. 6.5

COMMUNICATIE

Voor de totstandkoming van deze Structuurvisie heeft op diverse manieren overleg en communicatie plaats gevonden. Bij de eerdere besluitvorming zoals genoemd in dit stuk is uitvoerig gecommuniceerd en ook in de toekomst dient dit plaats te vinden rond de verdere besluitvorming en uitwerking. De totstandkoming van het Havengebied zal een langdurig traject zijn met vanuit verschillende invalshoeken, vele communicatieve momenten en verschillende participanten, belanghebbenden en belangstellenden. Gedurende het proces tot nu toe is er op het terrein van de communicatie het nodige gebeurd. Hierbij kan worden verwezen naar bewonersbrieven, berichtgeving via de media, het opnemen van projectinformatie op de gemeentelijke website, het uitgeven van speciale brochures, overleg met de omgeving en het organiseren van een informatie- en inspraakavond. Dit alles met de intentie deze intensiteit van communicatie ook in de hierop volgende fasen te continueren. De voorbereiding en realisatie van het Havengebied kent een looptijd van diverse jaren. Op onderdelen kan de waarheid van vandaag door die van morgen worden achterhaald. Daarmee wordt bedoeld aan te geven dat gedurende het proces zoals dat zo mooi heet ‘voortschrijdend inzicht’ kan leiden tot aanpassing/bijstelling. Vanzelfsprekend zal ook daarover weer worden gecommuniceerd.

22