Storm in pensioenland

Ronde Tafelconferentie

‘Storm in pensioenland’ 25 november 2010

www.pensioenrechtadvies.nl

Experts met een unieke, brede blik

Inhoud

De horizon in de pensioensector…….



…gaat het dit worden???



Programma 14.00 uur

Verhoging pensioenleeftijd; kan dat zo maar? Jos Gielink bespreekt o.a. de fiscale aspecten van het verhogen van de pensioenleeftijd.

14.45 uur

Het nieuwe pensioenverhaal ‘het einde van de informatiebulldozer’ Celeste de Quelerij (KBDQ)

15.15 uur

Pauze

15.45 uur

Afstempelen, vergrijzing, governance en toezicht Marthe van den Broek en Corine Hoekstra geven een actueel overzicht van weten regelgeving.

16.30 uur

Discussie

17.00 uur

Borrel



Verhoging pensioenleeftijd; kan dat zomaar? Jos Gielink



Te behandelen onderwerpen 1. De vorige ronde: VPL 2. Verhoging pensioenleeftijd: welke voornemens zijn er? 3. Wijzigingstraject bij invoering noodzakelijk? 4. Vraagstuk opgebouwde aanspraken 5. Aanpassingen wetgeving en beleid 6. Conclusies



De vorige ronde: VPL



De vorige ronde: VPL • Verhoging fiscale spilleeftijd van 60 naar 65 jaar • Overgangstermijn 5 jaar, tenzij regeling ‘op meer dan ondergeschikte punten werd gewijzigd’ • Eerbiediging bestaande aanspraken: – alleen voor werknemers geboren vóór 1 januari 1950 – aanvullende voorwaarden (spaarVUT/deeltijdprepensioen) www.pensioenrechtadvies.nl


Verhoging pensioenleeftijd: welke voornemens zijn er?



Verhoging pensioenleeftijd • Verhoging onvermijdelijk • Vraag is alleen: – wanneer? – welke verhoging? – op welke wijze?



Frankrijk • Assemblée Nationale akkoord met hogere pensioenleeftijd (NRC Handelsblad, 15 september 2010)



Frankrijk • Assemblée Nationale akkoord met hogere pensioenleeftijd (NRC Handelsblad, 15 september 2010)



Inventarisatie voornemens • Cie Goudswaard: voorstellen toekomstbestendigen pensioenstelsel – stijging gezonde levensjaren nog sneller dan stijging levensverwachting (> 76 jaar) – uittreedleeftijd lager dan 62 jaar (2007) – incorporeren van levensverwachting in (aanvullend) pensioen met drie varianten: toekomstige verhogingen werken niet terug; werkt terug tot invoering nieuwe regeling; werkt terug over oude + nieuwe regeling. www.pensioenrechtadvies.nl


Wetsvoorstel verhoging AOW-leeftijd • AOW in twee fasen naar 67 jaar (66 jaar in 2020, 67 jaar in 2025) • Witteveen-kader per 1 januari 2020 naar 67 jaar • Verlaging opbouwpercentage (1,9% eindloon en 2,15% middelloon) • Opbouw in 37 i.p.v. 35 jaren • 40 deelnemingsjarenpensioen wordt 42 deelnemingsjarenpensioen • Derde pijler: premiepercentage lijfrente van 17% naar 15% per 1 januari 2020 NB: In behandeling bij Tweede Kamer sinds december 2009 www.pensioenrechtadvies.nl


Notitie SZW 7 april 2010 Brede aanpak Aanpassingen Pensioenwet voor invoering nieuwe pensioencontract (cf. Goudswaard): 1) Consistentietoets o.b.v. reële ambitie 2) Kostendekkende premie o.b.v. reële rente (inflatie inrekenen) 3) Premiedemping (on)mogelijk? 4) Wijze uitvoering korting voorwaardelijke aanspraken communiceren aan deelnemers 5) Vooraf bestemming reële overschotten vaststellen 6) Vraagstuk opgebouwde aanspraken NB: Volgens Donner ook fiscale aanpassingen gewenst.



Pensioenakkoord Sociale Partners 4 juni 2010 (1)

• Doelstellingen nieuw pensioencontract – stabiele kostendekkende premie – automatische aanpassing aan stijgende levensverwachting en schokken financiële markten – meer transparantie – evenwichtige solidariteit – realistischere verwachtingen deelnemers – AOW robuuster fundament voor aanvullend pensioen www.pensioenrechtadvies.nl


Pensioenakkoord Sociale Partners 4 juni 2010 (2)

Twee modellen nieuwe pensioencontract (bijlage Pensioenakkoord) • Combicontract – harde garantie – flexibele schil

• Voorwaardelijke reële middelloonregeling (= Defined Ambition)



Regeer- en gedoogakkoord • Verlaging Witteveenkaders met ingang van 1 januari 2013 – pensioenrichtleeftijd 66 jaar – verlaging maximale opbouwpercentage

• Vervanging levensloop en spaarloon door vitaliteitsregeling per 1 januari 2013 • Voorwaardelijke rekenleeftijd voor verwerken stijging levensverwachting (d.w.z. verhoging ingangsleeftijd AOW en pensioen) www.pensioenrechtadvies.nl


Wijzigingstraject bij invoering noodzakelijk?



Wijzigen pensioenovereenkomst (1)

• Eenzijdige wijziging door werkgever in beginsel NIET mogelijk; • Een wijziging komt tot stand door een nieuwe (gewijzigde) overeenkomst tussen werkgever en werknemer; • Toestemming individuele werknemer vereist, tenzij bedrijfstakregeling.



Wijzigen pensioenovereenkomst (2)

• Lastig: wijzigingen voor inactieven en gepensioneerden! • Individueel instemmingstraject moeilijk uitvoerbaar • Aanbevelingen: bijv. commissie met vertegenwoordiging alle bloedgroepen, OR betrokken als ‘tussenstation’ naar individuele instemming



Eenzijdige wijziging o.g.v. nieuwe wetgeving/beleid? Eenzijdige wijziging o.g.v. dwingend recht? • Pensioenakkoord biedt keuzemogelijkheid • Wijziging PW conform voorstellen Pensioenakkoord derhalve geen dwingend recht • Onvoldoende aanleiding tot eenzijdig wijziging • Aanpassing Witteveenkader leidt mogelijk tot fiscaal bovenmatige opbouw • Dit is evenmin grond voor eenzijdige wijziging



Vraagstuk opgebouwde aanspraken



Opgebouwde aanspraken • Wijziging pensioenovereenkomst heeft geen gevolgen voor opgebouwde aanspraken (artikel 20 PW) • Behoudens situaties van niet-verplichte waardeoverdracht en korting • Opgebouwde aanspraken in ‘gezonde’ regeling kunnen niet gekort worden o.g.v. art. 134 PW • Verlaging opgebouwde aanspraken door wetswijziging i.s.m. art. 1 Eerste Protocol EVRM? www.pensioenrechtadvies.nl


Aanpassing fiscale weten regelgeving



Fiscaliteit DA (1) Variant 1: streefregeling • Defined Ambition is streefregeling? • Fiscale behandeling streefregeling: beschikbare premieregeling • Opbouw sluit aan bij feitelijke loopbaanontwikkeling • Uitgangspunt: niet geïndexeerde uitkeringen (‘C1’) • Gedurende opbouw rekening houden met inkooptarief van ten minste 4% • Premiestelling: rekening houden met winstdeling Conclusie: fiscale ruimte is mix van DB/DC: onvoldoende voor reëel middelloon!



Fiscaliteit DA (2) Variant 2: een premieovereenkomst met de kostprijs van een fiscaal maximaal middelloonpensioen • Premieovereenkomst in de zin van artikel 10 PW o.b.v. kostprijs fiscaal maximaal middelloon • Beschikbare premie maximaal gelijk aan kostprijs middelloonpensioen binnen kaders van Hoofdstuk IIB van de Wet LB • Overrendement uitsluitend t.b.v. fiscaal maximaal toegestane indexatie • Pensioen inclusief indexatie blijft binnen kaders middelloonpensioen (Hoofdstuk IIB, Wet LB) • Geen restuitkeringen; overschot vervalt aan uitvoerder Conclusie: voldoende fiscale ruimte voor reëel middelloon www.pensioenrechtadvies.nl


Fiscaliteit DA (3) Variant 3: Toetsing als middelloonregeling (o.g.v. samenloopbepaling 61 URLB) Conclusie: voldoende ruimte voor reëel middelloon



Conclusies



Conclusies • Pensioenleeftijd kan verhoogd worden naar 67 jaar, mits legitiem doel en proportioneel (bv. overgangsregeling) • Aanpassen wetgeving en implementatie nieuw contract kosten tijd (vgl. VPL) • Complexe wijzigingstrajecten • Opgebouwde aanspraken is knelpunt • Fiscaal beleid behoeft aanpassing; beleid streefregeling onvoldoende www.pensioenrechtadvies.nl


Tenslotte… Politiek en sociale partners zijn op weg naar nieuw pensioencontract. Wat doet u? • Doorgaan met huidige pensioencontract (met verzwaard FTK?) • Kiest u voor combicontract? • Of denkt u aan een voorwaardelijk reëel contract? Veel succes! www.pensioenrechtadvies.nl


Levensbalans http://www.youtube.com/watch?v=50D0NiZBepM&NR=1



Het nieuwe pensioenverhaal Het nieuwe pensioenverhaal ‘het einde van de informatiebulldozer’ Celeste de Quelerij Arnhem, Celeste11 denovember Quelerij

Ophemert, 25 november 2010

Pensioen … korten… dekkingsgraad … langer doorwerken … nieuw pensioencontract … afstempelen … lange termijn … voorlopig geen toeslag … hoorzitting … defined ambition … toenemende zorgkosten … nieuw pensioenstelsel … we worden steeds ouder … toenemende vergrijzing … financial life planning … realistische rendementen … beste stelsel van de wereld … kostendekkende premie … woekerpolis … het lijstje van 14 … levensloopregeling … 2e en 3e carrière … opschuiven pensioenleeftijd … solidariteit … dagkoersen … economisch herstel … eigen verantwoordelijkheid … beleggingsrisico’s … stakingen Frankrijk ... Ierland … Griekenland …

Opeens komt het allemaal samen. Nieuwe ontwikkelingen … • • • • • • •

Toenemende vergrijzing Verder stijgende levensverwachting Opschuiven AOW-leeftijd Verdere versobering AOW en uitkeringen Versobering pensioenregelingen Langer moeten (kunnen) doorwerken Minder zekerheid pensioenuitkomsten

… brengen nieuwe behoeften mee • • • • • • • • •

Gezond ouder worden Deeltijdbaan, deeltijdpensionering Leeftijdgericht personeelsbeleid Inkomensaanvulling Flexibele zorgverzekering Collectieve woonvormen, zelfstandig wonen 2e en 3e carrière Opleidingsmogelijkheden op latere leeftijd Eigen verantwoordelijkheid voor financial life planning

Gezamenlijk doel en belang • We moeten er met z’n allen voor zorgen dat we mentaal, fysiek en financieel gezond blijven, langer kunnen doorwerken en ouder worden

Gezamenlijke uitdaging én verantwoordelijkheid • De uitdaging: een voor alle partijen ‘gezonde’

manier om over te gaan van werken naar minder werken of niet meer werken

• Dat is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van werkgevers, werknemers en overheid, maar ook van aanbieders financiën, zorg en wonen

Dat vraagt dus ook om een nieuw pensioenverhaal • Het gaat niet meer om ‘pensioen’, maar om

‘pensioneren’ • Het gaat om op een gezonde en plezierige manier (eventueel gefaseerd) te kunnen overgaan van werken naar niet werken. • Het gaat niet meer om ‘wat krijg ik?’, maar ‘kan ik gezond en plezierig ouder worden financieren?’

Goed pensioneren is … • het vinden van de juiste balans tussen financiën, zorg en ambitie

En wellicht om een nieuw pensioenmodel

TRANSPARANTIE VERLAAGDE (AOW)UITKERINGEN

EENVOUD VERSOBERING PENSIOEN GENERIEK BASISPENSIOEN

VERPLICHT OF VRIJWILLIG

MULTIFUNCTIE & FLEXIBEL

COLLECTIEF OF INDIVIDUEEL

INKOMEN OF VERZEKERDE DEKKING (PENSIOEN IN NATURA) • woonvormen

• zorgondersteuning • persoonlijk budget

gekoppelde basiszorgverzekering

Dat leidt ook tot een andere kijk op ‘Pensioencommunicatie’ • Bewust worden van je eigen

verantwoordelijkheid en mogelijkheden voor je persoonlijke financiële toekomst

• Het gaat niet meer om de uitleg over de

pensioenregeling -> de informatiebulldozer crasht

• En het gaat ook niet meer om hoeveel je straks

krijgt; pensioen is immers (alleen) maar één van de instrumenten om je toekomst mee te financieren

Tot nu toe: focus op ‘de pensioenregeling’ Belangrijkste knelpunten: y Merendeel deelnemers heeft te hoge pensioenverwachting (de 70%-mythe)

y Pensioenbesef is laag: vrijwel alleen ouderen hebben belangstelling

y Mensen vinden pensioen wel belangrijk, maar gaan er niet actief mee aan de slag

y UPO wordt vaak wel bekeken, maar niet begrepen

Koerswijziging pensioencommunicatie • Essentie: invulling geven aan ‘het nieuwe

toekomstperspectief’ met als uitgangspunten: ○ langer moeten, willen en kunnen doorwerken ○ (on)betaalbaarheid van regelingen en voorzieningen: meer onzekerheid, grotere eigen verantwoordelijkheid ○ bewustwording van eigen toekomstverwachting voor wat betreft cash, care en comfort

• Neerzetten van een nieuwe ‘pensioenmythe’: ○ het gaat niet om je pensioen, maar om je pensioneren ○ een goed pensioen is niet (meer) vanzelfsprekend ○ goed pensioneren is een voor een belangrijk deel je eigen verantwoordelijkheid

Hoe: ‘Communiceren over pensioneren’? • De kernboodschap:

○ Je leven later vraagt om ‘financiële levenskunst’; daar ben je zelf bij, van jongs af aan.

• Communicatie over ‘pensioneren’ is primair communicatie over arbeidsbewustzijn in relatie tot financieel zelfbewustzijn. Goede communicatie over arbeidsvoorwaarden is daarvoor een randvoorwaarde. Pensioen is daar (maar) een onderdeel van. (Maak ‘pensioen’ niet groter dan het is…)

Drie belangenpartijen Werknemer/deelnemer • grotere belang bij inzicht in eigen totaalsituatie ‘later’ (financiële toekomst: wensen, mogelijkheden, afhankelijkheden) • ‘leren’ om inzicht te krijgen in belang en inhoud van de onderliggende componenten • ‘leren’ om eigen verantwoordelijkheid te dragen/zelf actie ondernemen

Werkgever • diepere integratie van pensioen in arbeidsvoorwaardenbeleid • complexe ‘uitdaging’: economisch verantwoord, toekomstgericht ouderenbeleid • risicomanagement (Pensioenwet, Zorgplicht, toenemende claimcultuur) • soms/vaak doelgroep, maar ook ‘medeafzender’

Pensioenfonds/ pensioenuitvoerder • maatschappelijke relevantie (vertrouwen) • performance / klanttevredenheid • beheersbaarheid uitvoering(skosten)

De taak voor de pensioenfondsen en pensioenuitvoerders (1) • Gezamenlijk met werkgevers ontwikkelen van een

communicatiebeleid gericht op ‘langer doorwerken’ en ‘het nieuwe pensioencontract’ (Let op! Die horizon is korter dan waar veel werkgevers op dit moment nog naar handelen!)

• Integreren van ‘communicatie over pensioen’ in ‘communicatie over werken’.

• Betrek sociale partners; maak pensioen weer een ‘gewoon’ onderdeel van het arbeidsvoorwaardenpakket.

De taak voor de pensioenfondsen en pensioenuitvoerders (2) • Helder informatiemanagement: ○ functionele en toegankelijke info op website - zorg dat de deelnemer kan vinden wat hij zoekt

○ heldere en begrijpelijke informatievoorziening - UPO, standaardcorrespondentie: wat betekent dit voor mij? wat moet ik DOEN?

• Trigger de deelnemer: ○ “Als je mij vertelt wanneer ik wat moet doen, ga ik zelf wel op zoek naar de informatie!” ○ Creëer gelegenheid

• Sturend, instructief onderhoud: ○ voorkomen van te late of onjuiste actie: - actieve benadering ‘risicogroepen’ - Pensioen APK: is er wat aan de hand? moet ik wat doen?

Waar gaat het de deelnemer om? • ‘Pensioen’ (eindelijk) een plekje kunnen geven in zijn ‘totaalplaatje’

○ vanuit een gezond financieel zelfbewustzijn en een daarop aansluitende eigen verantwoordelijkheid ○ dat begint bij nadenken over zijn eigen carrière en zijn eigen toekomst

• En wat betreft zijn pensioen ‘sec’: Weten waar

hij/zij aan toe is; wat mag hij van zijn pensioen verwachten, wat van zijn fonds, wat van zijn werkgever en wat wordt er van hem verwacht? ○ geen wollige verhalen, maar lean & mean to the point

FD 28 oktober jl. Pensioen Smit sterk verlaagd “Bij een eventuele rechtzaak is ‘niet bepalend wat er juridisch op papier staat, maar of destijds voldoende is duidelijk gemaakt dat het fonds zijn financiële risico’s verschoof naar de deelnemer.”

Wat kunt u nu alvast doen: 1.Maak de grond bouwrijp voor nieuwe verhaal 2.Ga het brengen, want hij komt het niet halen 3.Zoek steun en steunzenders (HR/werkgever) 4.Trek pensioen naar voren: onderdeel van het sollicitatiegesprek 5.Maak pensioenen arbeidsvoorwaardencommunicatie relevant (segmenteer) 6.Durf te kiezen voor eigentijdse communicatiemiddelen

Nieuwe media

Pauze



Pensioen in het najaar 2010! Marthe van den Broek Corine Hoekstra 25 november 2010



Pensioen in het najaar 2010! Marthe van den Broek Corine Hoekstra 25 november 2010



Programma • • • •

Herverzekerde fondsen Afstempelen De rol van de toezichthouder Vergrijzing



Herverzekerde fondsen



Kredietrisico herverzekering • Voorschriften t.a.v. MVEV in beginsel niet van toepassing op volledig herverzekerde fondsen, mits instemming DNB • Notitie DNB 2007: Buffers aanhouden voor kredietrisico verzekeraar • Indien geen buffer aanwezig: kortetermijnherstelplan • Weinig sturingsmiddelen Æ korten • Ongewenst, want gegarandeerd door verzekeraar • Rigide toepassing FTK zou einde betekenen voor herverzekerde fondsen



Uitstel indienen herstelplan • DNB begin 2009: apart traject herverzekerde pensioenfondsen • Juni 2009: uitstel indienen herstelplan tot 1 april 2010 • SZW, DNB en pensioensector hebben tijd nodig voor ontwikkelen beleidsvisie • Begin maart 2010: wederom uitstel (beoogd tot eind 2010)



Onderzoek herverzekerde fondsen (1) • Uitkomsten onderzoek herverzekering: – Herverzekering heeft ‘meerwaarde’ t.o.v.: Eigen beheer (m.n. reductie risico met behoud medezeggenschap) Directe verzekering (m.n. governancestrucuur) – Pensioencommissie bij direct verzekerde regeling geen alternatief voor ontbreken governance – Regels i.v.m. kredietrisico voor herverzekerde fondsen moeten worden aangepast



Onderzoek herverzekerde fondsen (2) • FTK zal worden aangepast voor herverzekerde fondsen – Geen rekening houden met kredietrisico, mits deelnemers en pensioengerechtigden hierover zijn geïnformeerd Æ prudentieel toezicht DNB voor kredietrisico vervalt hierdoor – Vereiste voor MVEV (ca. 1%) blijft gelden

• DNB heeft haar zorgen geuit tegen aanpassing FTK • Tot gewijzigde weten regelgeving is ingevoerd, geldt huidige beleid (d.w.z. uitstel)



Afstempelen



Korten pensioenen (1) • Voorwaarden korten - Alléén mogelijk bij dekkingstekort (KTH) - Het fonds kan niet binnen redelijke termijn technische voorzieningen en MVEV door waarden dekken zonder onevenredig schaden van belangen stakeholders - Alle overige sturingsmiddelen zijn ingezet (m.u.v. beleggingsbeleid) - Informatietraject belanghebbenden en DNB is voltooid - Advies deelnemersraad is tijdig gevraagd



Korten pensioenen (2) • Wanneer korten? – Indien korting in oorspronkelijk herstelplan is opgenomen als hoofdmaatregel: uiterlijk 1 januari 2011, tenzij dekkingsgraad sneller stijgt dan verwacht – Indien korting als aanvullende maatregel is opgenomen: Uiterlijk korten per 1 april 2012 (om praktische reden is gekozen voor april i.p.v. januari)

• Of en in hoeverre gekort moet worden is uiteindelijk een beslissing van de betrokken pensioenfondsen zelf, na overleg met de toezichthouder www.pensioenrechtadvies.nl


Korten pensioenen (3) • Korten in de praktijk – Voorbeeld Pensioenfonds

– Herstelplan ingediend vóór 1 april 2009 – Kortingsmaatregel (per 1 april 2012) met 7,5% in oorspronkelijk herstelplan opgenomen om in 5 jaar op herstel te komen – Ondanks opslag op VPV van 4,8% door stijging levensverwachting, DG eind 2009 toch op herstelpad – Rentestand op historisch dieptepunt 2e kwartaal 2010 – Nog steeds op herstelpad, echter incl. kortingsmaatregel! – Uitstel tot 1 april 2012 geldt dan niet langer – Korten uiterlijk op 1 januari 2011, tenzij andere oplossing (uiterlijk 1 november 2010 ingediend bij DNB)





Rekenrente Op 9 november jl. zijn er in de Tweede Kamer twee moties aangenomen: 1.

2.

Motie Ulenbelt (SP): rekenrente herzien om korten enkel en alleen door toepassing lage rente te voorkomen Motie Van Dijck (PVV): onderzoek naar mogelijke risicovrije rentes en de effecten daarvan op DG

Kamp: rekenrente nú aanpassen niet verstandig; wel onderzoek naar risicovrije rentes Actuarieel Genootschap deelt deze visie www.pensioenrechtadvies.nl


Afwijken Premiebeleid 2011 • DNB-beleidsregel: premie moet bijdragen aan herstel (premiedekkingsgraad minimaal 105%) • Bezwaar STvdA: premiestijging met 20-30% • Voor 2011 wordt deze eis losgelaten • Voorwaarden DNB: – 2011 wordt gebruikt om te werken aan structurele oplossing en deugdelijke financiële opzet (vastleggen in ABTN) – De premie dient wel kostendekkend te zijn – Na kennisgeving aan DNB



De rol van de toezichthouder





Rol toezichthouder Klachten vanuit de pensioenfondsen: • Communicatie vanuit én met DNB wordt als moeizaam ervaren; • Beleving dat DNB weinig vrijheid geeft aan het PF (eigen verantwoordelijkheid); • Opmerkelijke rol DNB bij evaluatie wetgeving!



Governance Stand van zaken “Toezichthouder dwingt bestuurder in nieuwe rol” uit: FD 8 november 2010



Stand van zaken • Invoering Principes voor goed pensioenfondsbestuur 1 januari 2007 • Bijna vier jaar praktijkervaring Vraag Hebben de Principes een positieve invloed gehad op het functioneren van het pensioenfonds?



Voorontwerp aanpassing governance model pensioenfondsen Waarom?: • Stroomlijning governance en medezeggenschap • Versterking deskundigheid • Adequate vertegenwoordiging van alle risicodragers Uiteindelijk wetsvoorstel zal bestaan uit 3 bestuursmodellen: - Paritair bestuur, one tier board en deskundigen bestuur



Voorontwerp aanpassing governace model pensioenfondsen

Intern toezicht: • Meeste fondsen d.m.v. visitatiecom’cie Nadelen: frequentie te beperkt en te weinig bevoegdheden om in te grijpen Voorstel: • Permanente raad van toezicht bij Bpf; • Raad van toezicht of visitatiecom’cie bij Opf visiteert jaarlijks www.pensioenrechtadvies.nl


Vergrijzing



Vergrijzing in Europa



En ge la nd :

68

in

20 48



En ge la nd :

68

in

20 48

D

a l s uit

: d n


in 7 6

29 0 2


En ge la nd :

68

in

20 48

a l s uit

: d n

in 7 6

29 0 2

D Frankrijk: 62 in 2018



En ge la nd :

68

9 2 0 n in i 2 i6n6 5 20 7 6d: 02 48 : n 2 d a l n n aer 7 i l s it ed ; 6 u D N 20 20 Frankrijk: 62 in 2018



Doorwerken na 65 jaar? (1) • Europese richtlijn 2000/78/EG – Discriminatie o.g.v. leeftijd in beginsel niet toegestaan – Tenzij onderscheid objectief gerechtvaardigd is

• Wet Gelijke Behandeling o.g.v. Leeftijd bij de arbeid (WGBL) – Verplicht ontslag bij bereiken AOW-leeftijd wordt expliciet objectief gerechtvaardigd – Overige objectieve rechtvaardigingsgronden: Legitiem doel Middel passend en noodzakelijk (bv. arbeidsparticipatie)



Doorwerken na 65 jaar? (2) • Rechtspraak Nederland – KLM: leeftijdsontslag op 63 objectief gerechtvaardigd – Legitiem doel: crisis doorkomen zonder gedwongen ontslagen

• EHvJ: Rosenbladt-arrest – Pensioenontslag levert direct leeftijdsonderscheid op – Objectieve rechtvaardiging: arbeidsmarktbeleid – Belangrijke overweging: Rosenbladt beschikt over toereikend ouderdomspensioen



Doorwerken na 65 jaar? (3) • Is dit nu een standaard voor de toekomst? – Of onderscheid gerechtvaardigd kan worden hangt af van: Legitiem doel Passend en noodzakelijk middel – Door gewijzigde omstandigheden (bijv. beleid gericht op langer doorwerken) kan rechter in toekomst anders beslissen – Mogelijk behoeft WGBL ook aanpassing t.a.v. leeftijdsontslag bij bereiken AOW leeftijd



Wat kunnen we verwachten..? http://www.youtube.com/watch?v=VGJPgSYNNNk

http://www.youtube.com/watch?v=97N1Wpddkec



Discussie



Tot slot….. Nog maar een filmpje….. http://www.youtube.com/watch?v=50D0NiZBepM&NR=1



Bedankt voor uw aandacht! … wij nodigen u graag uit voor de borrel!



Storm in pensioenland

Recommend Documents