16-1-2015
Stoppen met roken Bij rokers met COPD Eva van Eerd Arts in opleiding tot huisarts & onderzoeker Daniel Kotz Carolien van Rossem Mark Spigt Mette Bech Risør Geertjan Wesseling Onno van Schayck
DISCLOSURE BELANGEN SPREKER Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven
Bedrijfsnamen
•
Onderzoeksgelden
•
Longfonds
•
Loonkosten
•
SBOH (Stichting Beroepsopleidingen Huisartsen)
Stoppen met roken bij rokers met COPD
15 januari 2015
1
16-1-2015
IMPACT VAN ROKEN OP COPD 10-20 % kans op COPD door roken 85% van de COPD door roken Snellere afname longfunctie Hogere mortaliteit
Stoppen met roken bij rokers met COPD
15 januari 2015
STOPPEN MET ROKEN BEHANDELINGEN
Gedragsmatige interventies
Telefonisch, groep/individueel, internet, geschreven materiaal
Farmacotherapie
Nicotine vervangende middelen (NVM)
Antidepressiva - Bupropion (Zyban®), Nortriptyline (Nortrilen®) Nicotine receptor partiële agonisten - Varenicline
(Champix®), Cytisine
Stoppen met roken bij rokers met COPD
15 januari 2015
2
16-1-2015
PROBLEEMSTELLING
Prevalentie rokers met COPD hoog Voor COPD’ers moeilijker om te stoppen?
Zijn rokers met COPD, op het gebied van roken en stoppen-met-roken, verschillend van rokers zonder COPD?
Stoppen met roken bij rokers met COPD
15 januari 2015
DOEL Een
vergelijking van rokers met COPD en rokers zonder COPD aangaande factoren die invloed hebben op roken en stoppen met roken, en hun ervaringen hiermee.
Stoppen met roken bij rokers met COPD
15 januari 2015
3
16-1-2015
METHODOLOGIE
Kwantitatief - Factoren die samenhangen met stoppogingen en gebruik hulpmiddelen (vragenlijst) 107 rokers met COPD 86 rokers zonder COPD
Kwalitatief – Ervaringen met stoppogingen en gebruik van hulpmiddelen (interviews)
10 rokers met COPD 10 rokers zonder COPD
Stoppen met roken bij rokers met COPD
15 januari 2015
PHESMOC STUDIE - RESULTATEN Tabel 1. Karakteristieken van rokers met en zonder COPD (n=193) COPD (n=107)
Geen COPD (n=86)
P-waarde
Psychologische gezondheid mean, (SD) Anxiety Depression
6.8 (4.5) 6.0 (4.8)
5.6 (4.0) 4.3 (3.7)
0.06 0.01
Nicotine afhankelijkheid % (n) Laag Gemiddeld Hoog
35.0 (36) 53.4 (55) 11.7 (12)
60.0 (48) 33.8 (27) 6.3 (5)
Reden om te roken Genieten In gezeldschap Mentale en/of fysieke ‘energy boost’ Gewoonte
11.8 (3.8) 7.2 (3.0) 9.2 (3.8) 5.9 (2.2)
11.3 (3.5) 6.0 (2.7) 7.4 (3.6) 4.9 (2.1)
0.40 0.01 <0.01 <0.01
Angst voor ziekte door roken
3.2 (1.0)
2.9 (0.9)
0.02
Risico perceptie ziekte door roken
3.3 (0.9)
3.0 (0.8)
0.01
Stimulans vanuit omgeving om te stoppen
3.0 (1.3)
2.5 (1.1)
< 0.01
Stoppen met roken bij rokers met COPD
<0.01
15 januari 2015
4
16-1-2015
PHESMOC STUDIE - RESULTATEN Tabel 2. Informatie over stoppogingen en het gebruik van hulpmiddelen bij rokers met en zonder COPD (n=193) Frequentie stop advies van de huisarts Motivatie Participanten die ooit een stoppoging ondernamen % (n)
COPD (n=107) 2.6 (0.9) 3.1 (1.7) 74.3 (75)
Geen COPD (n=86) 1.7 (0.7) 2.8 (1.6) 72.3 (60)
P-waarde <0.01 0.30 0.87
Eigen effectiviteit om niet te roken in volgende situaties Wanneer gestresst of boos Wanneer sociaal contact Wanneer de verleiding groot is
2.4 (1.0) 2.8 (1.4) 2.8 (1.2)
2.9 (1.2) 3.2 (1.3) 3.1 (1.2)
0.01 0.04 0.11
56.7 (55) 61.9 (60) 10.3 (10) 21.9 (21)
32.1 (26) 30.9 (25) 5.0 (4) 8.6 (7)
0.001 < 0.001 0.2 0.02
3.5 (1.2) 3.8 (1.2)
3.0 (1.2) 3.2 (1.8)
0.01 <0.01
3.6 (1.3) 3.8 (1.3)
3.2 (1.1) 3.3 (1.2)
0.02 0.01
Participanten die ooit hulpmiddelen gebruikten % (n) NVM en voorgeschreven medicatie Gedragsmatige interventies Zelf-hulp materiaal Alternatieve behandelingen Wat beinvloedt de keus van een hulpmiddel Nicotine vervangende middelen Kosten Vergoeding door verzekering Antidepressiva Kosten Vergoeding door verzekering
Stoppen met roken bij rokers met COPD
15 januari 2015
RESULTATEN INTERVIEWS
3 thema’s: a) rokers ‘wegen’ de gezonheidseffecten van roken b) autonomie wordt uitgedaagd door sociale inmenging c) rokers stellen voorwaarden om te stoppen
Stoppen met roken bij rokers met COPD
15 januari 2015
5
16-1-2015
RESULTATEN INTERVIEWS
Gelijkenissen: Gezondheidsconsequenties van roken, bagatelliseren Autonomie is zeer belangrijk Motivatie om te stoppen, fluctueert Weinig vertrouwen effect hulpmiddelen
Stoppen met roken bij rokers met COPD
15 januari 2015
RESULTATEN INTERVIEWS
Verschillen: Kennisniveau gezondheidseffecten roken is lager bij COPD’ers Ontbreken van empathie bij gezondheidszorgmedewerkers volgens COPD’ers Vertrouwen in effectiviteit hulpmiddelen minder bij COPD’ers Existentiele gedachten bij COPD’ers gerelateerd aan rookgedrag
Stoppen met roken bij rokers met COPD
15 januari 2015
6
16-1-2015
BEPERKINGEN Cross sectionele studie design Verificatie COPD- & controle status
Purposive sampling Pragmatisch aantal interviews
Stoppen met roken bij rokers met COPD
15 januari 2015
CONCLUSIES
Zowel rokers mét als rokers zónder COPD vertonen typische karakteristieken passend bij het concept van de verslaafde roker.
Rokers met COPD verschillen echter wel van rokers zonder COPD aangaande enkele factoren die samenhangen met het ondernemen van een stoppoging en het gebruik van hulpmiddelen:
nicotine afhankelijkheid, depressieve symptomen, zelfredzaamheid, kennisniveau gezondheidsaspecten en effectiviteit hulpmiddelen
Stoppen met roken bij rokers met COPD
15 januari 2015
7
16-1-2015
AANBEVELINGEN PRAKTIJK Stoppen-met-roken advies Informatie en educatie Intensieve gedragsmatige interventie Co-morbiditeit [research] Vergoeding
Stoppen met roken bij rokers met COPD
[research]
15 januari 2015
VRAGEN?
Stoppen met roken bij rokers met COPD
15 januari 2015
8
16-1-2015
LITERATUUR
1
Willemse, B.W., et al., The impact of smoking cessation on respiratory symptoms, lung function, airway hyperresponsiveness and inflammation. Eur Respir J, 2004. 23(3): p. 464-76.
Anthonisen, N.R., Connett, J.E., Murray, R.P., Smoking and lung function of Lung Health Study participants after 11 years. American journal of respiratory and critical care medicine, 2002. 166(5): p. 675-9.
Wise, R.A., et al., The effect of smoking intervention and an inhaled bronchodilator on airways reactivity in COPD: the Lung Health Study. Chest, 2003. 124(2): p. 449-58.
Anthonisen, N.R., et al., Effects of smoking intervention and the use of an inhaled anticholinergic bronchodilator on the rate of decline of FEV1. The Lung Health Study. JAMA : the journal of the American Medical Association, 1994. 272(19): p. 1497-505.
Stead, L.F. and Lancaster, T., Combined pharmacotherapy and behavioural interventions for smoking cessation. Cochrane database of systematic reviews, 2012. 10: p. CD008286.
Hughes, J., Stead, L., and Lancaster, T., Antidepressants for smoking cessation ( Review ). Cochrane Database of Systematic Reviews, 2011.
Meer, van der R., et al., Smoking cessation for chronic obstructive pulmonary disease ( Review ). Cochrane Database of Systematic Reviews, 2009.
Wagena, E.J., et al., Efficacy of bupropion and nortriptyline for smoking cessation among people at risk for or with chronic obstructive pulmonary disease. Archives of internal medicine, 2005. 165(19): p. 2286-92.
Jimenez-Ruiz, C.A., et al., Smoking characteristics: differences in attitudes and dependence between healthy smokers and smokers with COPD. Chest, 2001. 119(5): p. 1365-70.
Stichting Gezondheidszorg Eindhoven (SGE). 2013; Available from: https://www.sge.nl/.
Stoppen met roken bij rokers met COPD
LITERATUUR
15 januari 2015
2
Willemse, B., et al., High cessation rates of cigarette smoking in subjects with and without COPD. Chest, 2005. 128(5): p. 3685-7.
Hilberink, S.R., et al., Characteristics of patients with COPD in three motivational stages related to smoking cessation. Patient education and counseling, 2006. 61(3): p. 449-57.
Vozoris, N.T., Stanbrook, M.B., Smoking prevalence, behaviours, and cessation among individuals with COPD or asthma. Respiratory medicine, 2011. 105(3): p. 477-84.
Kotz, D., Fidler, J., West, R., Factors associated with the use of aids to cessation in English smokers. Addiction, 2009. 104(8): p. 1403-10.
Stoppen met roken bij rokers met COPD
15 januari 2015
9
16-1-2015
Alle patiënten in database (n=64.995)
COPD (n=1.415)
Match: leeftijd, geslacht, centrum
PHESMOC STUDIE METHODES Geen COPD (n=2.830)
Exclusie (n=364)
Exclusie (n=167)
COPD (n=1.248)
Non respons (n=1.591)
Non respons (n=811)
GOLD Licht en Matig ernstig 30% Weet niet 10%
Vragenlijst
Geen COPD (n=2.466)
Respons COPD (n=437)
Respons geen COPD (n=875)
107 COPD rokers (24.5%)
86 geen COPD rokers (9.8%)
Infobrief Vragenlijst (2) Toestemmingsformulier Infobrief over SMR
Antwoordkaartje Interview
Stoppen met roken bij rokers met COPD
APPENDIX 2.1
15 januari 2015
Tabel 1. Karakteristieken van rokers met en zonder COPD (n=193) With COPD (n=107)
Without COPD (n=86)
P-value
Age
66.6 (11.1)
66.3 (11.7)
0.85
Female sex % (n)
52.8 (56)
40.7 (35)
0.09
Social grade % (n) Low Moderate High
19.6 (21) 62.6 (67) 17.8 (19)
18.6 (16) 55.8 (48) 25.6 (22)
Comorbidities % (n) Cardiovascular Endocrine Musculoskeletal Neoplasms Psychological Respiratory
25.5 (27) 39.6 (42) 4.7 (5) 3.8 (4) 23.6 (25) 96,2 (102)
24.4 (21) 30.2 (26) 9.3 (8) 4.7 (4) 9.3 (8) 39.5 (34)
0.87 0.18 0.21 0.76 0.01 <0.001
Mental health Anxiety * Depression *
6.8 (4.5) 6.0 (4.8)
5.6 (4.0) 4.3 (3.7)
0.06 0.01
Perception of one’s health #
3.7 (0.8)
3.1 (0.8)
<0.001
GOLD status % (n) Light Moderate Severe Very severe Do not know
15.0 (29) 15.0 (29) 4.7 (9) 1.6 (3) 10.9 (21)
Not applicable Not applicable Not applicable Not applicable Not applicable
COPD health status Respiratory symptoms £ Mental state £ Physical state £
2.3 (1.2) 1.1 (1.3) 1.6 (1.3)
Not applicable Not applicable Not applicable
Demographic characteristics
0.41
Health characteristics
Stoppen met roken bij rokers met COPD
15 januari 2015
10
16-1-2015
APPENDIX 2.2
Tabel 1. Karakteristieken van rokers met en zonder COPD (n=193) With COPD (n=107)
Without COPD (n=86)
P-value
Pack years
35.3 (21.2)
27.0 (21.3)
0.09
Level of smoking addiction % (n) Low Medium High
35.0 (36) 53.4 (55) 11.7 (12)
60.0 (48) 33.8 (27) 6.3 (5)
Reasons for smoking For pleasure ¥ When socializing ‡ For mental and/or physical energy boost ¥ As habit ‡
11.8 (3.8) 7.2 (3.0) 9.2 (3.8) 5.9 (2.2)
11.3 (3.5) 6.0 (2.7) 7.4 (3.6) 4.9 (2.1)
0.40 0.01 <0.01 <0.01
Justifying smoking behavior #
2.7 (0.7)
2.6 (0.6)
0.26
Concern of illness through smoking #
3.2 (1.0)
2.9 (0.9)
0.02
Believe of illness through smoking #
3.3 (0.9)
3.0 (0.8)
0.01
Partners smoke status % (n) never smoker ex-smoker smoker
18 (11) 31.1 (19) 50.8 (31)
30.8 (16) 34.6 (18) 34.6 (18)
Partners stimulation to quit #
3.1 (1.4)
2.8 (1.5)
Environments smoke status % (n) little smokers as much smokers as non-smokers a lot smokers
59.6 (62) 17.3 (18) 23.1 (24)
68.2 (58) 16.5 (14) 15.3 (13)
Environments stimulation to quit #
3.0 (1.3)
2.5 (1.1)
Smoking characteristics <0.01
Social influence 0.16
0.26 0.37
< 0.01
Stoppen met roken bij rokers met COPD
APPENDIX 3.1
15 januari 2015
Tabel 2. Informatie over stoppogingen en het gebruik van hulpmiddelen bij rokers met en zonder COPD (n=193) With COPD (n=107)
Without COPD (n=86)
P-value
Frequency of advice to quit from GP #
2.6 (0.9)
1.7 (0.7)
<0.01
Motivation to quit @
3.1 (1.7)
2.8 (1.6)
0.30
Participants that have ever undertaken a quit attempt % (n) Number of quit attempts * Preference for abrupt quitting % (n) *
74.3 (75) 4.7 (4.6) 41.7 (25)
72.3 (60) 4.0 (5.6) 60.0 (33)
0.87 0.44 0.05
Self-efficacy to refrain from smoking in different situations When feeling stressed or angry ¥ When socializing ¥ When sorely tempted ¥
2.4 (1.0) 2.8 (1.4) 2.8 (1.2)
2.9 (1.2) 3.2 (1.3) 3.1 (1.2)
0.01 0.04 0.11
Participants that have ever used aids % (n) * NRT and prescription medication Behavioral interventions Self-help material Alternative treatments
56.7 61.9 10.3 21.9
32.1 (26) 30.9 (25) 5.0 (4) 8.6 (7)
0.001 < 0.001 0.2 0.02
Level of faith in the efficacy of different aids NRT and prescription medication ¥ Behavioral interventions ¥ Self-help material ¥ Alternative treatments ¥
2.6 (1.0) 2.4 (0.9) 1.9 (0.9) 2.5 (1.1)
2.3 (0.9) 2.3 (0.8) 2.1 (0.9) 2.5 (1.0)
0.07 0.54 0.21 0.97
Quit attempts (QA)
Smoking cessation aids
Stoppen met roken bij rokers met COPD
(55) (60) (10) (21)
15 januari 2015
11
16-1-2015
APPENDIX 3.2
Tabel 2. Informatie over stoppogingen en het gebruik van hulpmiddelen bij rokers met en zonder COPD (n=193)
What influences the choice for a smoking cessation aid # Nicontine replacement therapy Evidence based ¥ Costs ¥ Takes little ef-fort ¥ Easily available ¥ Reimbursed by insurance ¥Side effects ¥ Advised by GP ¥ Experiences- of friends ¥ Antidepressants Evidence based ¥ Costs ¥ Takes little ef-fort ¥ Easily available ¥ Reimbursed by insurance ¥Side effects ¥ Advised by GP ¥ Experiences- of friends ¥ Varenicline Evidence based ¥ Costs ¥ Takes little ef-fort ¥ Easily available ¥ Reimbursed by insurance ¥Side effects ¥ Advised by GP ¥ Experiences- of friends ¥ Counselling Evidence based ¥ Costs ¥ Takes little ef-fort ¥ Reimbursed by insurance ¥Advised by GP ¥ Experiences- of friends ¥
Stoppen met roken bij rokers met COPD
With COPD (n=107)
Without COPD (n=86)
P-value
3.1 (1.0) 3.5 (1.2) 3.2 (1.0) 3.2 (1.0) 3.8 (1.2) 3.8 (1.2) 3.6 (1.1) 3.3 (1.1)
2.9 (1.0) 3.0 (1.2) 3.0 (1.0) 3.0 (1.1) 3.2 (1.8) 3.5 (1.2) 3.3 (1.0) 3.0 (0.9)
0.20 0.01 0.08 0.13 <0.01 0.17 0.14 0.09
3.3 (1.1) 3.6 (1.3) 3.3 (1.1) 3.3 (1.2) 3.8 (1.3) 3.7 (1.2) 3.5 (1.1) 3.2 (1.2)
3.1 (1.0) 3.2 (1.1) 3.0 (1.0) 3.0 (1.0) 3.3 (1.2) 3.4 (1.2) 3.3 (1.1) 3.0 (1.0)
0.16 0.02 0.14 0.31 0.01 0.17 0.19 0.15
3.5 (1.1) 3.6 (1.3) 3.2 (1.1) 3.3 (1.2) 3.7 (1.3) 3.7 (1.3) 3.5 (1.2) 3.5 (1.2)
3.2 (1.0) 3.3 (1.1) 3.1 (1.0) 3.2 (1.0) 3.4 (1.2) 3.5 (1.2) 3.3 (1.0) 3.0 (1.0)
0.14 0.30 0.61 0.31 0.09 0.24 0.22 0.20
3.4 (1.0) 3.6 (1.3) 3.4 (1.2) 3.8 (1.3) 3.7 (1.1) 3.2 (1.2)
3.3 (1.0) 3.3 (1.2) 3.2 (1.0) 3.4 (1.2) 3.3 (1.0) 3.0 (0.9)
0.54 0.12 0.15 0.08 0.05 0.16
15 januari 2015
12
