Stichting Koude Oorlog Museum

Stichting Koude Oorlog Museum

Beleidsplan 2016 - 2020: Het verhaal na 1945 1

Inhoudsopgave

Inleiding

Deel 4: Commerciële activiteiten

Organisatie 7 7 8 8 9 9

I Oorsprong II Stichting en missie III Visie IV Bestuur V Organogram VI Bestuur

4.1 Entreegelden 4.2 Museumwinkel en café 4.3 Interne commerciële diensten 4.4 Externe commerciële verhuur 4.5 Samenwerking met lokale ondernemingen

25 25 25 26 26



Deel 1: Realisatie Koude Oorlog Museum

Deel 5: Vrijwilligers en personeel





1.1 Doelstellingen 1.2 Activiteiten 1.3 Financiën

5.1 Samenwerking personeel en vrijwilligers 5.2 Het gezicht van het museum: vrijwilligers 5.3 Reisvergoeding 5.4 Veiligheidsplan

11 12 13

Deel 2: Exploitatie 2018–2021 2.1 Doelstellingen 2.2 Activiteiten 2.3 Financiën

15 17 18

28 28 28 28

Deel 6: Financieel 6.1 Dekkingplan bouw 6.2 Exploitatie museum 6.3 Uitgaven exploitatie

Deel 3: Ideëele activiteiten 3.1 Kerncollecties 3.2 Vaste tentoonstelling 3.3 Tijdelijke tentoonstellingen 3.4 Educatie 3.5 Collectiebeheer 3.6 Documentatiecentrum 3.7 Onderzoek en publicaties 3.8 Innovatie



20 20 20 21 22 22 23 23

2

30 30 32

Inleiding

De toekomst van het Koude Oorlog Museum in Teuge. De afbeelding toont een Russische kaart van Nederland rond 1984, opgesteld in 1987.

Inleiding Stichting Koude Oorlog Museum wil de maatschappij van nu en van de toekomst bewustmaken van de Koude Oorlog periode in Nederland en hoe de hedendaagse vrede met alle spanning en conflicten niet geheel vanzelfsprekend is. Zij wil een open platform en (inter)nationaal kenniscentrum zijn voor de generaties die opgroeiden met de Koude Oorlog en wil juist degenen prikkelen die deze niet mee hebben gemaakt. Dit zijn onder meer geïnteresseerde onderzoekers en jonge generaties die te jong waren ten tijde van deze periode. Tegelijkertijd zet het museum Teuge en gemeente Voorst sterker aanwezig op de kaart. Op zijn vroegst in 2017 verrijst daarom het moderne museumgebouw in de vorm van een jaren ‘50 vliegtuighangaar van 3000m² in Teuge, vormgegeven door Noorderlicht Architekten en zoveel mogelijk energieneutraal geëxploiteerd. Het hangaarmuseum wordt onder andere mogelijk gemaakt door bijdragen van het V-Fonds, provincie Gelderland en Bouwfonds Cultuurfonds, en ondersteunt het toeristische belang van de regio.

De hangaar kent drie functies: presentatie, onderzoek en publieksontvangst. Het museum behelst een presentatieruimte van circa 2250m², het overige deel beslaat het onderzoeks- en publieksdeel. Deze laatste bestaat uit het documentatiecentrum, werkruimten en de museumwinkel/café, welke worden gerund door de vele vrijwilligers die het hart vormen van het museum. Achter de schermen wordt het museum aangestuurd door een klein team professionals.

4

Inleiding De publieks- en onderzoekfunctie kent een overlapping in het documentatiecentrum. Dit is zowel voor publiek als voor medewerkers toegankelijk. Het museum verwacht zo 40.000 betalende bezoekers in het openingsjaar, oplopend tot circa 50.000 per jaar. Na 10 jaar is dit getal opgelopen tot 60.000 bezoekers per jaar. Deze bezoeken zullen voornamelijk in de periode maart tot en met oktober plaatsvinden en het toerisme in de regio verhogen. Stichting Koude Oorlog Museum houdt door middel van een break-even omzet en zonder structurele subsidies haar eigen broek op. Om de exploitatiekosten te drukken kent het museum twee bv’s die verantwoordelijk zijn voor de museumwinkel en het gebouw. Een stichting is verantwoordelijk voor het behoud van de collectie. Daarnaast worden restauraties, acquisitie en museale inrichting mogelijk gemaakt door het doelbedrag samen met de omgeving te crowdfunden. Na elke sponsoring, crowdfundactie en doelsubsidie wordt publiekelijk bekendgemaakt hoe het geld is besteed aan het daarvoor bestemde project. Aansluitend hierop heeft het museum een ANBI-status. Het Koude Oorlog Museum kijkt niet alleen naar haar eigen omgeving, maar ook naar de buitenwereld. Ter bevordering van de kwaliteit op (inter)nationaal gebied gaat het museum banden aan met zowel binnenlandse als buitenlandse collegamusea om elkaar te versterken. Kennisuitwisseling is daarbij een vitaal onderdeel om het complete verhaal van na 1945 te vertellen: het verhaal van de Koude Oorlog. Het museum is in 2017 officieel erkend door Museumregister Nederland en de Museumvereniging. De instelling voldoet dan zowel aan de Museumnorm als de definitie van het International Council of Museums. Deze definitie luidt als volgt: ‘Een museum is een permanente instelling ten dienste van de gemeenschap en haar ontwikkeling, toegankelijk voor het publiek, niet gericht op het maken van winst, die de materiële getuigenissen van de mens en zijn omgeving verwerft, behoudt, wetenschappelijk onderzoekt, presenteert en hierover informeert voor doeleinden van studie, educatie en genoegen.’ Daarnaast wil het museum mensen die verder van de maatschappij staan een helpende hand bieden. Het museum kan hen een traject aanbieden waarbij een duidelijke structuur wordt geboden in de vorm van vrijwilligerswerk.

5

Organisatie

Hoe de stichting Koude Oorlog Museum als organisatie in elkaar steekt en bestuurd wordt. De afbeelding toont een close-up van een geruild collectiestuk. 6

Organisatie I Oorsprong Stichting Koude Oorlog Museum is ontstaan uit particulier initiatief op vliegveld Teuge. De oorsprong hiervan ligt bij de toewijding van een mecenas voor de luchtvaart. De liefde voor luchtvaart werd geconcretiseerd door de bouw van de Skydeck hangaar op vliegveld Teuge. Hieropvolgend werd samen met de stichting Postbellum het initiatief genomen om een stichting op te richten, met als doel om het erfgoed van de luchtvaart tijdens de Koude Oorlog te behouden en te verspreiden: stichting Koude Oorlog Museum.

Gaanderweg verschoof het interessegebied van luchtvaart naar de behoefte aan reflectie op de hedendaagse samenleving die is beïnvloed door de periode van de Koude Oorlog. Diverse ontwikkelingen op het gebied van politiek, cultuur en technologie vinden hun oorsprong immers in de periode van na 1945. De hedendaagse vrede is een gevolg hiervan en zodanig het belangrijkste onderdeel van deze ontwikkelingen. Vrede is immers niet vanzelfsprekend. Met deze gedachte ontstond het Koude Oorlog Museum. Het eerste museum in Nederland waar ruimte is om alle facetten van de Koude Oorlog uit te lichten en waar men in vogelvlucht kan reflecteren op de totstandkoming van de maatschappij van nu. Het museum vult de Nederlandse en internationale cultuurhistorische leegte van de periode na 1945.

II Stichting en missie Het Koude Oorlog Museum is een stichting met een ideëel en non-profit karakter. Stichting Koude Oorlog Museum wil het culturele erfgoed en bijbehorende (im)materiële collectie van het dagelijks leven tijdens de Koude Oorlog, van 1945 tot heden, op grotendeels positieve manier bewaren en ontsluiten. De collectie met een verbinding naar de hedendaagse samenleving in Nederland en daarbij betrokken landen wordt ontsloten en bewaard voor een grootschalig publiek, zonder winstoogmerk, door middel van onderzoek en presentatie. Hierbij wordt het voor de bezoeker duidelijk dat vrede in de hedendaagse Nederlandse samenleving geen constante was door de spanningen en detente van de periode 1945 tot heden.

7

Organisatie III Visie Stichting KOM wil de maatschappij van nu en van de toekomst bewustmaken van de Koude Oorlog periode in Nederland en hoe de vrede van na de Tweede Wereldoorlog geen logisch vervolgverhaal is. Het museum wil een open platform en (inter)nationaal kenniscentrum zijn voor getuigen en geïnteresseerden in de Koude Oorlog. Verder wil het Koude Oorlog Museum een culturele instelling zijn die een rol speelt in het welzijn van de gemeente Voorst en zo draagvlak creëert in onze omgeving. Dit geschiedt onder meer door mensen op weg naar de arbeidsmarkt een kans te bieden, jaarlijks stageplaatsen ter beschikking stellen en de inzet van vrijwilligers die het gezicht vormen van de organisatie. Tenslotte wil het museum een belangrijke bron en stimulans van toerisme zijn. In samenwerking met nabijgelegen bedrijven wordt alles ingezet om het imago van gemeente Voorst als een toeristische trekpleister te bevorderen.

IV Bestuur Het bestuur van stichting Koude Oorlog Museum volgt bij voltooiing van de bouw van het museum de Governance Code Cultuur. Door transparant en onafhankelijk te handelen is de bestuurlijke laag voor iedereen, zowel binnen als buiten het museum, helder en aanspreekbaar. Het bestuur bestaat uit minstens drie bestuursleden en is onbezoldigd. Het bestuur is eindverantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken in het museum. Het is des te belangrijker dat deze groep bestaat uit onafhankelijke leden met diverse achtergronden, zonder belangenverstrengelingen, die elkaar kunnen corrigeren. Voor de samenstelling hiervan streeft de stichting naar een diversiteit van personen en ervaringen. Bestuursleden worden gekozen om hun professionele kwaliteiten die het belang van het museum dienen. De voorzitter dient de belangen van zowel het museum als van de mecenas te behartigen. Om de museale aspecten te kunnen controleren en beheersen heeft minstens één van de bestuursleden kennis van de museumwereld en recente ontwikkelingen op dat vlak. Daarnaast zijn bestuursleden met verstand van innovatie en zakelijke kennis van belang, eveneens leden met landelijke en politieke connecties. Het bestuur bestaat per 1-1-2016 uit een voorzitter/penningmeester en een secretaris. Zij worden geleidelijk vervangen door een onafhankelijk bestuur volgens de Governance Code Cultuur. De toekomstige onafhankelijke bestuursleden worden uitgenodigd door het zittende bestuur om te zien of deze voldoen aan de profielschets. Het nieuwe bestuur zal de zittingstermijn vastleggen op 2 x 4 jaar of 3 x 3 jaar. Daarnaast is er een Raad van Advies. 8

Organisatie V Organogram

VI Stakeholders Stichting Koude Oorlog Museum is het enige museum in Nederland dat de gehele thematiek van de (ont)spanning van de Koude Oorlog als hoofdthema exploreert. Het sluit hierbij aan op de musea die in Nederland betrekking hebben op de Tweede Wereldoorlog: het verhaal tot 1945 gaat verder in het Koude Oorlog Museum. Door de bijzondere breedte van de collectie gaat het KOM zoveel mogelijk contacten aan binnen en buiten het museale werkveld, beginnend bij de directe omgeving Teuge. Dit zijn de gemeenten Voorst, Zutphen, Deventer en Apeldoorn en de provincies Gelderland en Overijssel. Qua contacten gaat het om vrijwilligers, overheden, bruikleengevers, donateurs, fondsen, lokale media en museale collega’s.

9

1. Realisatie Koude Oorlog Museum

De doelstellingen die de stichting Koude Oorlog Museum wil bereiken voor 2021. Links is het te realiseren moderne museumgebouw, rechts Skydeck.

1. Realisatie museum 1.1 Doelstellingen De bouw van het moderne museumgebouw start op zijn vroegst in 2017. Het krijgt de vorm van een oude vliegtuighangaar van 3000m2, mede ontwikkeld dankzij het V-Fonds, provincie Gelderland, Bouwfonds Cultuurfonds en anderen. Naast het museum komt een parkeerplaats voor circa 100 auto’s, 3 busplaatsen en een fietsenstalling. Door de grote ramen aan de voorkant stapt de bezoeker snel via de ingang aan de zijkant naar binnen, nieuwsgierig om de museumstukken van dichtbij te zien. De hangaar kent drie functies: presentatie, onderzoek en publiekontvangst. Het museum behelst een presentatieruimte van circa 2250m2. Het onderzoeksdeel, of documentatiecentrum, is voor zowel medewerkers als bezoekers toegankelijk. Daarnaast zijn de museumwinkel en het museumcafé vrij te bezoeken voor zowel museumbezoekers als passanten. Het Koude Oorlog Museum is in 2018 een erkend museum door aanmelding bij Museumregister Nederland en de Museumvereniging. Daarnaast streeft het museum naar lidmaatschap van het International Council of Museums. Vlak voor de oplevering van het museumgebouw gaat het plan van optimale bereikbaarheid in werking. Hieronder valt onder andere de oplevering van de parkeerplaats voor de deur (zoals hierboven omschreven), de bereikbaarheid met het openbaar vervoer en een goede bewegwijzering naar het museum. Ook bewegwijzering op snelwegen en in de buurt dient zichtbaar te worden. In samenwerking met de gemeente Voorst wordt het museum op afstand zichtbaar.

11

1. Realisatie museum 1.2 Activiteiten Ter bevordering van de kwaliteit op (inter)nationaal gebied gaat het museum banden aan met zowel binnenlandse als buitenlandse collega-musea om elkaar te versterken. Niet alleen op het gebied van materieel erfgoed, maar ook via kennisuitwisseling, in de vorm van immaterieel erfgoed en informatie om een completer verhaal van de gehele periode van de Koude Oorlog te kunnen vertellen. Zo vormen de verhalen van stichting IJssellinie een aanvulling op de verhalen in het museum en wil het KOM in de nabije toekomst bruiklenen aangaan met het Nationaal Militair Museum in Soesterberg en andere Nederlandse en internationale musea. Daarnaast zullen diverse bruiklenen naar en van buitenlandse musea zoals in Duitsland, Amerika en Rusland plaatsvinden, om een grote diversiteit van visies en collecties te tonen.

12

1. Realisatie museum 1.3 Financiën Zoals vermeld in hoofdstuk I is het museum onderdeel van stichting Koude Oorlog Museum (dit staat ook in de statuten). Op zijn vroegst in 2017 is de bouw van het museum begonnen met bijdragen van onder meer het V-fonds, provincie Gelderland en het Bouwfonds Cultuurfonds en sponsoren die in natura bijdragen. Stichting KOM heeft een onbezoldigd bestuur en heeft als zodanig geen invloed op de kosten van de stichting. Het museum verwelkomt eenieder die een bijdrage in natura of diensten levert voor de bouw. In ruil hiervoor biedt de stichting KOM een wederprestatie. Hoe meer bijzonder de bijdrage, des te unieker de tegenprestatie van stichting Koude Oorlog Museum zal zijn. Grootbijdragers kunnen eens in het jaar in overeenstemming gebruik maken van het museum als decor voor diverse bijeenkomsten terwijl de motoren van de vliegtuigen buiten ronken ter demonstratie.

13

2. Exploitatie 2018 - 2021

De activiteiten die uitgevoerd worden na oplevering van het museum. Boven een impressie van de entree. De bezoeker komt via het plein aan de zijkant van het gebouw binnen.

2. Exploitatie museum 2.1 Doelstellingen Het museum verwacht 40.000 betalende bezoekers in het openingsjaar, oplopend tot circa 60.000 bezoekers na 10 jaar. Deze bezoeken zullen voornamelijk in de periode maart tot en met oktober plaatsvinden. Met de komst van deze 60.000 bezoekers wil het museum een stimulans zijn voor het toerisme en werkgelegenheid in de regio. Met de komst van deze bezoekers genereert het meer inkomsten voor in de regio gevestigde ondernemingen, biedt het ruimte voor nieuwe initiatieven en bedrijvigheid, en meer werkgelegenheid. De huidige 600 nabijgelegen recreatieve verblijfsaccommodaties bieden momenteel onderdak aan circa 200.000 bezoekers per jaar van vliegveld Teuge. Met een toename van 60.000 bezoekers, een stijging van 30% van het aantal mensen dat jaarlijks vliegveld Teuge bezoekt, maakt dit de weg vrij voor nieuwe initiatieven en/ of uitbreidingen van bestaande accommodaties die de regio nieuwe werkgelegenheid biedt. Bij exploitatie van het museum streeft het naar aansluiting op al bestaande projecten, zoals het (inter)nationale project Liberation Route Europe. De Liberation Route is de befaamde route voor WOII-liefhebbers en nabestaanden.

Het Koude Oorlog Museum pakt de draad op waar de Liberation Route ophoudt. Ze wil oude en nieuwe generaties aanmoedigen om stil te staan bij de vrede en vrijheid zoals die hier in het Westen is ontstaan door hen de geschiedkundig beladen omgeving te laten ervaren, met daarin veel (monumentale) getuigen van na 1945. Met deze route wil het museum aansluiten op de canon van Gelderland volgens MijnGelderland en het Spannende Geschiedenis initiatief. Het museum telt bij opening circa 3000 objecten in eigen collectie, inclusief langdurige bruiklenen. Voor toelating tot de Nederlandse Museumvereniging dient de collectie voor minstens 50% van de collectie in eigen bezit of langdurig bruikleen 15

2. Exploitatie museum te zijn. De collectie bestaat uit objecten, boeken met betrekking tot de Koude Oorlog periode, foto’s, vastgelegde verhalen en interviews. De kerncollectie zal volgens het Nederlands Deltaplan voor het Cultuurbehoud diverse cultuurhistorische onmisbare objecten omvatten uit de categorie A, waaronder een Lockheed F-104G Starfighter en de Cessna O-2. Daarnaast bezit het museum van elke categorie meerdere objecten die gezamelijk het verhaal van na 1945 vertellen, zoals brieven uit één van de vele postoorlogen.

Per 2017 is minstens 50% van de gehele collectie fysiek gelabeld en digitaal geregistreerd in het digitale collectieregistratiesysteem AdLib. Geregistreerde objecten kunnen daarna digitaal in worden gezien op wens van de bezoeker, ook vanuit huis. Ter aanmoediging van schenkingen heeft het museum bij het openen van het museumgebouw een culturele ANBI-status. Het voldoet hiermee zowel aan de eisen van de Belastingdienst alswel de eisen van het ICOM en de Code Cultural Governance.

16

2. Exploitatie museum 2.2 Activiteiten De focus van het museum ligt op het actief verwerven, beheren en behouden van cultuurhistorisch waardevolle objecten en herinneringen passend binnen de periode en thematiek van de Koude Oorlog. Ook na de beginfase blijft actief verzamelen van belang, met name op het gebied van immaterieel erfgoed. Voor het museum is het vergaren van informatie van getuigen van de Koude Oorlog van belang voor de aanleg van een informatiecentrum. In de periode 2018-2021 zullen minstens 15 nieuwe verhalen gedocumenteerd zijn, zij het in boek, geluid of beeldvorm. Ook na opening van het museum blijft het actief verwerven van verhalen belangrijk voor het museum als kenniscentrum. Geïnterviewde personen, die tevens het recht hebben om niet bij naam genoemd te worden of onherkenbaar in beeld te worden gebracht wanneer zij dit wensen, kunnen op film vast te worden gelegd. Bij elk interview komt een samenvatting van de aangekaarte punten in de registratie. Om restauraties, acquisitie en museale inrichting mogelijk te maken wil het museum samen met de omgeving investeren door middel van crowdfunding. Een deel van de totale collectie van 3000 objecten zal bestaan uit iconische gecrowdfunde objecten. De doelen van crowdfunding zijn naast collectieacquisitie voornamelijk restauratie van objecten, waarvan het formaat varieert van archivalia tot vliegtuigen. Grotere restauraties gebeuren in een combinatie van crowdfunding en diensten in natura. Tot 2021 zullen diverse projecten worden gecrowdfund ten behoeve van de verrijking van de collectie. Eén van de te crowdfunden aankopen is een wachttoren die dienst deed in de Koude Oorlog. Na elke crowdfundactie wordt publiekelijk bekendgemaakt hoe het geld is besteed aan het daarvoor bestemde project. Elk object wat na 2018 wordt verworven, wordt in het AdLib systeem ingevoerd met een bijbehorende foto, omschrijving en standplaatsnummer. Bij de inrichting van het museum vindt een veiligheidsonderzoek voor de collectie plaats, waaruit een veiligheidsplan ontstaat. Hierin staat hoe men dient te handelen bij diverse calamiteiten voor zowel mens als collectie. Daarnaast doet Stichting Koude Oorlog Museum regelmatig binnen en buiten de landsgrenzen aan promotie door aanwezig te zijn op nationale en internationale vliegfeesten, airshows en fly-ins. Hiervoor wordt de mobiele collectie ingezet, met onder andere de indrukwekkende Cessna O-2 en de Yakovlev Yak 52.

17

2. Exploitatie museum 2.3 Financiën Stichting KOM streeft na de eerste exploitatiejaren naar volledig dekkend exploitatiebeleid. Dit betekent dat ze zelf haar eigen kosten dekt uit onder meer kaartverkoop en sponsoring, zonder daarbij afhankelijk te zijn van structurele overheidssubsidies. Het museum richt zich op 40.000 betalende bezoekers per jaar in het begin, oplopend tot circa 60.000 over 10 jaar, waarmee het leeuwendeel van de exploitatie gedekt zal worden. De overige gelden zullen uit museumwinkel/ café, crowdfundacties en evenementen komen. Met name restauratie, aanschaf en ontsluiting van de collectie zal door middel van crowdfunding en doelsubsidies gebeuren. Elk jaar publiceert Stichting Koude Oorlog Museum publiekelijk een jaarrekening en jaarverslag dat is goedgekeurd door een door het bestuur aangewezen accountant. Per jaar wordt circa € 25.000 geïnvesteerd in promotie. Stichting Promotie Apeldoorn biedt op eigen initiatief aandacht voor het museum en VVV Voorst promoot het museum uit belang voor toerisme in de regio. Regionale media zijn in de beginperiode en tijdens evenementen van het museum van harte welkom in het museum (op afspraak). Voor de opening is een promotieplan in werking gesteld. Stichting KOM werkt in grote getalen met vrijwilligers, aangestuurd door een managementteam. Deze vrijwilligers staan onder begeleiding van professionele werknemers zodat er altijd expertise op de vloer is ter bewaking van de kwaliteit. De vrijwilligerscoördinator stuurt hen aan. Deze coordinator overlegt regelmatig met de drie afdelingsmanagers en de directie. Daarnaast zijn er elk jaar minimaal drie stageplaatsen beschikbaar op diverse gebieden. Zie hoofdstuk 5 voor meer informatie. Gezamelijk komt € 281.228 ten goede aan het personeel en vrijwilligers. Deze tabel is inclusief 8% vakantiegelden. Voor meer informatie zie hoofdstuk 5. In de aanloop naar de oplevering van het museum als geheel is de stichting Vrienden van het Koude Oorlog Museum in het leven geroepen. Individuen, liefhebbers, bedrijven en netwerkers kunnen met hun jaarlijkse bijdrage ondersteuning bieden aan het museum.

18

3. Ideële activiteiten

De museale activiteiten van stichting Koude Oorlog Museum. De afbeelding is de deels door Aircraft Maintenance Netherlands gerestaureerde Antonov. 19

3. Ideële activiteiten 3.1 Kerncollecties Het cultuurhistorische erfgoed van het museum bevat twee deelcollecties: - Objecten en herinneringen van binnen en buiten Nederland aan politieke, maatschappelijke en militaire ontwikkelingen uit de Koude Oorlog. - Objecten en herinneringen van binnen en buiten Nederland aan (militaire) luchtvaartontwikkelingen in de Koude Oorlog. Deze collecties zijn terug te vinden in de tentoonstelling(en), het kenniscentrum en in de drie klimaatbeheerste depots.

3.2 Vaste tentoonstelling De kerntaken van het museum zijn het ontsluiten, onderzoeken en presenteren van de collectie. De overlap tussen deze kerntaken vormt de vaste tentoonstelling. In het museum zal de gehele ruimte semi-permanent worden ingericht als de vaste tentoonstellingsruimte met mogelijkheden tot aanpassingen. Voor het maken hiervan dient eerst de collectie te zijn ontsloten en te onderzocht, alvorens hij gepresenteerd kan worden. De vaste tentoonstelling introduceert de (inter)nationale canon van de Koude Oorlog door middel van representatieve objecten die het verhaal op eigentijdse manier illustreren, door het bijv. te koppelen aan het heden. Dwalend door interactieve ruimtes gevuld met collectiestukken, van archiefstuk tot replica, afgewisseld met verhalen van ooggetuigen, wordt de bezoeker na afloop duidelijk dat de Koude Oorlog het heden op een veelal positieve manier heeft beinvloed.

3.3 Tijdelijke tentoonstellingen De wisseltentoonstellingen zullen in tegenstelling tot de vaste tentoonstelling veelal een meer specifieke doelgroep aanspreken, aansluitend op een van de doelgroepen van het museum. Bij iedere wisseltentoonstelling is ook een educatieaanbod aanwezig. Het thema van de wisseltentoonstelling is afhankelijk van onderzoek en recente ontwikkelingen rondom het hoofdonderwerp. Ook hierbij geldt dat het verhaal vanuit meerdere perspectieven verteld wordt om eenzijdigheid te voorkomen. Het Koude Oorlog Museum wil met de exposities de verhalen van de Koude Oorlog niet als een glorificatie van de militaire luchtvaart neerzetten of van de politieke situatie, maar het verhaal vertellen zoals de getuigen van deze periode het mee hebben gemaakt. 20

3. Ideële activiteiten Dit kunnen verhalen zijn van elk land wat betrokken was in deze periode, zoals Rusland en de destijds twee verschillende staten van Duitsland, maar ook het perspectief vanuit Vietnam. Tentoonstellingen dienen te allen tijde een sterke themathische verbinding te hebben met de Koude Oorlog en trekken de lijn waar mogelijk door tot het heden. Het museum moedigt blockbustertentoonstellingen binnen dit thema aan.

3.4 Educatie Stichting KOM biedt een uniek aanbod aan educatie voor alle leeftijden. Zo is het voor basis- en middelbare scholen mogelijk om een hands-on, interactief educatief programma te volgen in het museum of in het bijzondere Vliegende museum. Studenten aan ROC’s, hogescholen en universiteiten kunnen, afhankelijk van hun studierichting, meerestaureren of aan de collectie bouwen met hun kennis. Dit kan zowel als groep, individueel en als stagiair. Ook voor de niet-schoolgaanden is het mogelijk om kennis te vergaren, door bijvoorbeeld een uur mee te vliegen terwijl de piloot vertelt over de Koude Oorlog. De educatieprogramma’s sluiten aan op vier van de veertien hoofdlijnen van de officiële canon van Nederland. Hieronder volgen de thema’s met individuele verantwoording. Thema 11. Nederland in een tijd van wereldoorlog 1914-1945 Dit thema zal kort worden toegelicht in de vaste tentoonstelling. Het schetst de context van wat voorafging aan het begin van de Koude Oorlog. Thema 12. De verzorgingsstaat, democratisering en ontkerkelijking - Na 1945 De periode waarin de Koude Oorlog begint. Wederopbouw. De verzorgingsstaat zorgt voor een radicale verhoging van de levensstandaard. De televisie maakte zijn doorbraak, wat tijdens en na de Vietnamoorlog voor veel maatschappelijke betrokkenheid en invloed over de wereld zou zorgen. Op politiek gebied wordt het gezag van de gevestigde elites ter discussie gesteld. Thema 13. Nederland krijgt kleur - Na 1945 Met het begin van de Koude Oorlog komen meer mensen van zowel binnen als buiten Europa naar Nederland. Het straatbeeld verandert. Thema 14. Nederland in Europa - Na 1945 Nederland maakt zich in de periode van de Wederopbouw en daarna sterk voor Atlantische en Europese samenwerking. 21

3. Ideële activiteiten Voor leerlingen van (technische) restauratieopleidingen is het mogelijk om een bijdrage te leveren aan het restaureren van de collectie. Afhankelijk van het project is dit individueel of als groep, en altijd onder leiding van een professional. Daarnaast is het voor een diversheid aan opleidingen mogelijk om mee te denken aan de tentoonstelling of de collectie. Voor hen die liever bezig zijn met regelen is het mogelijk om een crowdfundactie op te zetten, evenementen te organiseren of het opnemen van verhalen. Denkers beginnen hun zoektocht in het documentatiecentrum en kunnen de collectie verrijken met hun eigen onderzoek.

3.5 Collectiebeheer Een belangrijk onderdeel van het museum is het beheren en behouden van het cultureel erfgoed van de Koude Oorlog. Het Koude Oorlog Museum onderhoudt een zeer diverse collectie, variërend van objecten tot verhalen. Verhalen betreffen interviews, brieven en film- of geluidsopnames van of over de periode 1945 tot nu. Voor optimale conservering en gebruiksgemak voor de bezoeker is het van belang dat de verhalen omschreven en makkelijk vindbaar zijn. Het collectieprofiel staat beschreven in het Collectieplan en kenmerkt zich door representativiteit en uniciteit van de ontwikkelingen zowel binnen als buiten Nederland ten tijde van de Koude Oorlog. Uniek is een deel van de vliegtuigenvloot die werkt en gebruikt kan worden ter demonstratie, inclusief rondvluchten. De collectie wordt behouden door preventieve en, wanneer nodig, actieve conservering. Het bijhouden van de collectie zal een minimale hoeveelheid actieve conservering vragen door het moderne en optimaal museaal-klimatologisch ontworpen museum. Voor objecten die door ouderdom beginnen te vervallen kan restauratie nodig zijn. Hiervoor zijn doelgerichte fondsen en crowdfunding mogelijk. De objecten kunnen in het depot en restauratieatelier worden hersteld. De collectiebeheerder ziet toe op de collectie en wordt waar nodig bijgestaan door vrijwilligers. Deze vrijwilligers hebben een interne of externe cursus gehad. Mochten objecten worden afgestoten, dan volgt het museum hierbij de Leidraad Afstoting Museale Objecten.

3.6 Documentatiecentrum Het documentatiecentrum is het kloppende hart van onderzoek voor zowel de bezoeker als de medewerker. Het behartigt de onderzoekskerntaak van het museum. Tevens draagt het bij aan het behoud van cultureel erfgoed door informatie te

22

3. Ideële activiteiten bewaren en te ontsluiten rondom de Koude Oorlog. De kenniscollectie behelst een bibliotheek en het archief. Deze collectie biedt wetenschappers diverse perspectieven en reflectie op de reeks conflicten en detente ten tijde van 1945 tot het heden, van alle betrokken partijen. Het documentatiecentrum kent drie gelaagdheden van informatie: - Boeken op basisniveau die voor zowel jonge als oude bezoekers met weinig kennis over het onderwerp geschikt zijn. Laagdrempelig en vrij in te zien. - Een ruim aanbod aan diepgaande historische documentatie omtrent de Koude Oorlog. Voornamelijk bedoeld voor beginnende historici of de geïnteresseerde leek. - Zeer gespecialiseerde archiefstukken en boeken die alleen in het Koude Oorlog Museum te vinden zijn. In het archief vindt de bezoeker unieke, kwetsbare objecten zoals foto’s en oude documenten. Deze zijn voor bezoekers van het archief enkel raadpleegbaar op aanvraag, zowel digitaal als op locatie, en na eenmalige registratie. Kopiëren of fotograferen is alleen mogelijk met toestemming. Commercieel gebruik is mogelijk op aanvraag en tegen een vergoeding. Daarnaast kan de bezoeker vanuit het studiecentrum toegang krijgen tot de verhalendatabank van het museum, waar de bezoeker de (im)materiële verhalen die tot dan toe zijn ontsloten kan vinden. In samenwerking met diverse partijen wil het museum een poort naar informatie over de Koude Oorlog zijn. De bezoeker komt vanuit het Koude Oorlog Museum zo terecht bij de juiste informatie dankzij het bijzondere, aan de stichting gerelateerde netwerk.

3.7 Onderzoek en publicaties De stichting bezigt zich met het onderzoeken van de invloeden uit de Koude Oorlog en hoe deze hedendaags zichtbaar of juist verdwenen zijn. Het eindresultaat van het onderzoek wordt in publicaties en andere media, zoals wetenschappelijke artikelen en boeken, geuit. Zo heeft de stichting zich in 2015 aangesloten bij luchtvaarthistorisch magazine Verenigde Vleugels om daar regelmatig cultuurhistorische artikelen te plaatsen. De boeken en overige publicaties worden vervolgens verkocht in de eigen museumwinkel. Artikelen en boeken geschreven rondom het onderzoek stralen de missie van het KOM uit.

3.8 Innovatie In samenwerking met benaderde bedrijven is stichting Koude Oorlog Museum een proeftuin voor nieuwe technologieën en methodes.

23

4. Commerciële activiteiten

Ondersteunende exploitatieactiviteiten die het museum onderneemt. Op de pagina een detail van de Yakovlev Yak-52. 24

4. Commerciële activiteiten 4.1 Entreegelden Het museum streeft naar 40.000 bezoekers in het openingsjaar. De maximale entreeprijs is € 9,50. Kaarthouders zoals de CJP-pas en studentenkaart krijgen één euro reductie, basis- en middelbaar onderwijs betalen € 7,50 per leerling. Met een maximale entreeprijs van € 9,50 denkt het museum in het openingsjaar € 345.200 te genereren. Gedurende de jaren zal het bezoekersaantal stijgen en zodoende zullen de inkomsten uit entree toenemen tot € 431.500 in 2021. Daarnaast geldt voor bezoekers die per auto komen een parkeertarief van € 5 per auto. Bussen parkeren gratis.

4.2 Museumwinkel en café In de museumwinkel, die tevens functioneert als kassa voor het museumcafé, kan de bezoeker memorabele kleinigheden tot bijzondere boekuitgaves uit eigen beheer vinden die bijdragen aan de exploitatie van het museum. Het museum verwacht gemiddeld € 1 per persoon te genereren voor de winkel. Voor het museumcafé geldt net als de museumwinkel dat de stichting ernaar streeft om het vrij toegankelijk te maken voor de bezoeker van buitenaf. Het café is een aantrekkelijke, kleine gelegenheid. Het biedt een verfijnde selectie met kwaliteit voor de bezoeker. In de hal buiten het museumcafé/winkel staan luxe drankautomaten.

4.3 Interne commerciële diensten Het is naast educatie ook mogelijk om rondleidingen te boeken tegen betaling. Deze kunnen worden afgestemd op de boeker. Rondleidingen zijn zowel voor individuen als groepen geschikt, en worden door medewerkers of vrijwilligers van het museum gegeven. In het kader van de missie organiseert het museum evenementen, al dan niet in samenwerking met andere (non-)commerciële partijen, om een bedrag op te halen voor bijvoorbeeld restauraties of aankopen van collectiestukken. Daar vallen onder meer rondvluchten in cultuurhistorische mobiele vliegtuigen uit de Koude Oorlog periode onder, maar ook themarondritten in andere mobiele collectiestukken zoals voormalig personen- of dienstauto’s uit de betreffende periode. De vliegende collectie vertrekt vanuit de hangaar.

25

4. Commerciële activiteiten 4.4 Externe commerciële verhuur Het is voor particulieren mogelijk om het museum onder enkele voorwaarden af te huren voor commerciële activiteiten zoals bedrijfsfeesten of trouwerijen. Er is parkeergelegenheid voor circa 100 auto’s.

4.5 Samenwerking met lokale ondernemingen Stichting Koude Oorlog Museum werkt graag samen met lokale ondernemingen in omgeving Voorst voor een optimaal museumervaring, zowel voor de gewone als zakelijke bezoeker. In samenwerking met restaurants Hangar en Take-off, vliegtuigverhuur Sky Service Netherlands, Special Air Services, de Slaapfabriek en meer wil de stichting de bezoeker een fijn verblijf in de regio doen ervaren.

26

5. Vrijwilligers en personeel

Vrijwilligers en personeel maken de cirkel rond. 27

5. Vrijwilligers en personeel 5.1 Samenwerking personeel en vrijwilligers Stichting KOM wil graag wat betekenen voor haar omgeving. Dit doet het museum door minstens 35 vrijwilligers een leerzame werkplek te geven in diverse functies. Deze vrijwilligers vormen het hart van de organisatie en worden aangestuurd door de vrijwilligercoördinator. Dit baant de weg voor het kleine maar sterk gespecialiseerde personeelsteam van 5,25 fte om zich volledig te richten op de museale belangen. Het team zal elk jaar tijdelijk worden versterkt door minimaal 3 stagiairs. De afdelingshoofden van collectie, expositie en PR/marketing overleggen met de vrijwilligerscoördinator van de vrijwilligers met medewerkers op projectbasis.

5.2 Het gezicht van het museum: vrijwilligers Het gezicht van het museum wordt bepaald door de vrijwilligers: zij zijn dan ook de gastvrouwen- en heren van het museum wanneer zij niet achter de schermen werken. De diverse taken van de vrijwilligers beslaan het ondersteunen en uitvoeren van de dagelijkse werkzaamheden. Zij kunnen wanneer mogelijk kiezen waaraan zij hun tijd willen besteden, altijd onder begeleiding van een professional. Zo dient de mogelijkheid te bestaan om de ene maand suppoost te zijn en de andere maand bij te dragen aan de bouw van de tijdelijke tentoonstelling of het verder digitaliseren van de collectie. Hiervoor worden korte cursussen aangeboden, die tevens van belang zijn voor zorgvuldige omgang met collectie. Daarnaast geven de vrijwilligers een unieke uitstraling aan het museum door het dragen van uniformen passend bij de diverse periodes en plaatsen van de Koude Oorlog. Hedendaags zetten zich al minstens 20 vrijwilligers in voor de stichting Koude Oorlog Museum.

5.3 Reisvergoeding De reisvergoeding voor zowel vrijwilliger als personeelslid bedraagt € 0,19 per gemaakte kilometer met een maximale vergoeding tot 50 kilometer.

5.4 Veiligheidsplan In het gebouw is een veiligheidsplan bij calamiteiten aanwezig voor zowel collectie als aanwezigen, alsmede een personeelslid dat ook als BHV-er functioneert tijdens openingstijden.

28

6. Financieel

De geldstromen van het museum. 29

6. Financieel 6.1 Investeringen De investerings(voorbereidings)periode is gepland in de periode eind 2014-2017. De bouw van het museum zal volgens de huidige planning plaatsvinden in het begin van 2018 en de opening van het Koude Oorlog Museum is gepland in de loop van 2018. De investeringen in het Koude oorlog Museum worden momenteel gedragen door Lamaro BV, maar er wordt naar gestreefd deze voor een zo groot mogelijk deel te dekken met investeringen en leningen van derden. Het dekkingsplan ziet er momenteel als volgt uit:

6.2 Exploitatie en inkomsten De exploitatie van het Koude oorlog Museum is gebaseerd op een geprognosticeerd bezoekersaantal van 40.000 in het eerste jaar, oplopend naar 50.000 binnen vier jaar en tot maximaal 60.000 in een later stadium. Volgens planning zal het Koude Oorlog Museum in de loop van 2018 zijn deuren openen. Voor het eerste jaar 2018 dient daarom te worden gelezen; ‘het eerste openingsjaar, van de openingsdatum in 2018 tot dezelfde datum in het daaropvolgende jaar 2019’. Voor de daarop volgende jaren in het onderstaande overzicht geldt dan vanzelfsprekend hetzelfde, met steeds een jaar oplopend. De eerste drie overzichten geven informatie over de samenstelling van de bezoekers en de bezoekersinkomsten in de eerste vier openingsjaren van het museum.

30

6. Financieel Bezoekerscijfers 2018 - 2021

Entreeprijs per soort bezoeker

Reguliere entreeopbrengsten

Inkomsten totaal

31

6. Financieel 6.3 Uitgaven exploitatie Personeelskosten

Bij de samenstelling van het personeelsoverzicht is uitgegaan van een bezetting die aan alle veiligheidseisen, maar ook aan alle eisen van de museale erkenning voldoet. Bij de personeelssamenstelling wordt rekening gehouden met de beperkte openingstijden van het museum in de winterperiode. Openingstijden: - Zomer (1 mei-31 oktober): dinsdag t/m zondag 10.00 t/m 17.00 uur; maandag alleen op afspraak voor groepen (25+ pers.); schoolvakanties ma-zo 10.00 t/m 17.00 uur. - Winter (1 november - 30 april): zaterdag-zondag 10.00 t/m 17.00 uur; woensdag 13.00 t/m 17.00 uur; schoolvakanties ma-zo 10.00 t/m 17.00 uur; andere dagen alleen op afspraak voor groepen (25+ pers.) Een museum volgens deze opzet kan niet functioneren zonder de inzet van vele vrijwilligers, die in sommige gevallen moeten worden geschoold om op verantwoorde wijze hun werk binnen het Koude Oorlog Museum te kunnen doen.

32

6. Financieel Exploitatiecijfers: De exploitatie van het museum in de eerste vier openingsjaren ziet er op dit moment (januari 2016) als volgt uit, te zien op de volgende pagina. In een vervolgbegroting zal ernaar worden gestreefd tot een sluitende begroting te komen, hetgeen zal gebeuren door: - Te zoeken naar meer en hogere investeringssubsidies en sponsorbijdragen, waardoor de exploitatiekosten kunnen worden verlaagd. - Te zoeken naar exploitatiesubsidies en –sponsoring.

33

6. Financieel

34

Colofon: Tekst: Heidi Bakker Redactie: Lex Versteeg, Peter F.A. van de Noort, Stichting Koude Oorlog Museum Opmaak: Heidi Bakker, Roderick Leeuwenhart Uitgave: Stichting Koude Oorlog Museum, Teuge, 2016 KvK-nummer 62251813 Contactgegevens: De Zanden 176 7395 PG Teuge (gem. Voorst) www.koudeoorlogmuseum.nl [email protected] © Stichting Koude Oorlog Museum

35