Urologie
Sterilisatie bij een man (Vasectomie)
Inhoudsopgave Inleiding���������������������������������������������������������������������������������������4 Voorbereiding����������������������������������������������������������������������������5 Bloedverdunners�����������������������������������������������������������������������6 Ingreep����������������������������������������������������������������������������������������7 Na de ingreep����������������������������������������������������������������������������9 Vruchtbaarheid��������������������������������������������������������������������������9 Controle���������������������������������������������������������������������������������� 10 Complicaties��������������������������������������������������������������������������� 11 Wat verder van belang kan zijn������������������������������������������� 12 Instructie spermaonderzoek na vasectomie��������������������� 13 Wat te doen bij ziekte of verhindering?���������������������������� 13 Kosten�������������������������������������������������������������������������������������� 13 Tot slot������������������������������������������������������������������������������������� 14
3
Inleiding U wilt zich laten steriliseren. Dit noemen wij een vasectomie. U kunt hiervoor een afspraak maken via de polikliniek urologie, telefoonnummer (0341) 463558. Er wordt dan gelijk een afspraak gemaakt voor de ingreep. U hoeft dus niet eerst voor een gesprek bij de uroloog te komen. Wel moet u een verwijsbrief hebben. Hiervoor heeft u eerst een gesprek met de huisarts. De huisarts geeft u hierbij uitleg over de ingreep. Als u nog vragen heeft kunt u deze dan stellen. Ook kunt u met vragen bellen naar de polikliniek urologie. Vaak ontvangen we de verwijsbrief digitaal via de huisarts. Soms geeft de huisarts de verwijsbrief aan u mee. Neem deze dan mee als u voor de ingreep komt. Sommige mannen zijn al eens aan de zaadbal of de balzak geopereerd. Zeg dit tegen de uroloog wanneer u voor de sterilisatie komt. Als u dit wilt kunt u eerst op gesprek komen bij de uroloog. Hiervoor kunt een afspraak maken via het intakebureau, telefoonnummer (0341) 463848. Er zijn verschillende manieren om een zwangerschap te voorkomen (bijvoorbeeld de anticonceptie pil, het condoom, het spiraaltje). Na een sterilisatie is het niet meer mogelijk om nog kinderen te krijgen. Als u in de toekomst misschien nog kinderen wilt is een sterilisatie dus niet de juiste oplossing.
4
Een sterilisatie is een kleine ingreep. Hierbij wordt de zaadleider doorgesneden en afgebonden. Op deze manier kan er geen zaad meer mee komen met de zaadlozing. Dit verandert niks aan uw zin in seks. Ook het gevoel van de zaadlozing blijft hetzelfde. Een sterilisatie is een hele veilige manier om een zwangerschap te voorkomen.
Voorbereiding Om een ontsteking te voorkomen is het volgende belangrijk: • Scheer de dag voor de ingreep de hele balzak. • Knip al het schaamhaar boven de penis kort of scheer het af. U mag gewoon eten en drinken voor de ingreep. Voor ná de ingreep neemt u een strak zittende onderbroek of zwembroek mee. Deze houdt u in ieder geval de eerste 24 uur na de ingreep aan. Zorg ervoor dat iemand anders u na de ingreep naar huis kan rijden.
5
Bloedverdunners Als u bloedverdunners gebruikt via de trombosedienst, dan moet u hier voor de ingreep mee stoppen. Dit geldt voor de volgende medicijnen: Acenocoumarol Stop drie dagen voor de ingreep Fenprocoumon (Marcoumar®) Stop zeven dagen voor de ingreep Bel van tevoren met de trombosedienst om door te geven welke operatie u krijgt. Zij kunnen u vertellen of u tijdelijk een ander middel moet gebruiken. Dit gaat dan meestal om spuitjes met heparine. Voor de andere bloedverdunners geldt het volgende: • Slikt u acetylsalicylzuur of carbasalaat calcium (Ascal®) èn een andere bloedverdunner, stop dan zeven dagen voor de ingreep met de andere bloedverdunner. • Slikt u Rivaroxaban (Xarelto®), Dabigatran (Pradaxa®) òf Apixaban (Eliquis®) stop dan een dag voor de ingreep met dit middel. • Slikt u alleen alleen persantin òf plavix, bel dan met de polikliniek urologie. De uroloog kan u dan vertellen of u uw medicijnen in mag blijven nemen. Als u bent gestopt met acenocoumarol of fenprocoumon (marcoumar®) moet u voor de ingreep bloed laten prikken. Zo kan de uroloog nakijken of uw bloed weer dik genoeg is. 6
Dit is belangrijk. Anders verliest u teveel bloed bij de ingreep. U heeft een aanvraagformulier nodig om bloed te kunnen prikken. Dit formulier heeft u meegekregen van de polikliniek urologie. Anderhalf uur voor de ingreep gaat u naar de bloedafname. Deze afdeling vind u in de centrale hal van het St Jansdal. Naast de balie staat een apparaat waar u een nummer kunt trekken. Druk op de knop “cito” om een nummertje te trekken. U hoeft dan niet te lang te wachten. Alleen als u gestopt bent met acenocoumarol of fenprocoumon (marcoumar®) moet u bloed laten prikken. Als u bent gestopt met een andere bloedverdunner is dit niet nodig. Als u bent gestopt met bloedverdunnende medicijnen dan mag u deze de dag na de ingreep weer innemen. Als u nog veel bloed verliest moet u ons eerst bellen. Bel dan met de polikliniek urologie.
Ingreep De ingreep vindt plaats op de polikliniek urologie of op de poliklinische operatiekamer/dagopname. Op uw afspraakbevestiging staat op welke afdeling u zich moet melden. Voor de polikliniek urologie volgt u routenummer 0.28. Voor de poliklinische operatiekamers/dagopname volgt u routenummer 0.66. Als u een afspraak heeft in Dronten kunt u zich daar melden bij de polikliniek urologie routenummer 0.17 U wordt door een verpleegkundige opgeroepen uit de wachtkamer. Nadat u zich van onderen heeft uitgekleed neemt u plaats op de behandeltafel. De verpleegkundige 7
desinfecteert de balzak en het gebied daar omheen met jodium. De uroloog komt er vervolgens bij voor de ingreep zelf. Als eerst krijgt u een plaatselijke verdoving aan één kant van de balzak. Dit gebeurt met behulp van een injectie in de huid. Deze verdoving werkt meteen. De arts maakt hierna een kleine opening in de huid. Door deze opening wordt de zaadleider een stukje naar buiten getrokken. Van de zaadleider wordt een stukje weg gehaald. De twee uiteinden die overblijven worden met een speciaal touwtje dicht geknoopt. Hierna wordt het wondje weer gesloten. Daarna volgt dezelfde procedure aan de andere kant van de balzak. De hechtingen lossen binnen drie weken vanzelf op. Deze hoeven er dus niet uitgehaald te worden.
De ingreep is niet helemaal pijnvrij. Veel mannen hebben een trekkend, pijnlijk gevoel in de liezen en de onderbuik. Dit komt doordat de zaadleider door het lieskanaal loopt. Dit gevoel is er niet de hele tijd. De ingreep duurt ongeveer tien minuten. 8
Na de ingreep Na de ingreep komen er gaasjes en verbandspray op de beide wondjes. Draag een strakke onderbroek of zwembroek na de ingreep. Dit werkt als een soort drukverband. Zo komt er niet teveel vocht in de balzak. Doe het de rest van de dag rustig aan. Dit helpt een nabloeding voorkomen. U mag dezelfde dag alweer kort douchen. Op dat moment kunt u de gaasjes zelf verwijderen. In bad of zwemmen mag na een week weer. De verdoving werkt ongeveer anderhalf uur. Als de verdoving uitgewerkt is mag u paracetamol gebruiken tegen de pijn. De eerste week na de ingreep mag u niet sporten, fietsen en niet zwaar tillen. Wanneer u weer aan het werk kunt hangt daarom af van het type werk. Als u voornamelijk zittend werk heeft kunt u vaak de dag na de ingreep weer aan het werk. Moet u tijdens uw werk veel tillen dan is het beter hier een week mee te wachten. Na zeven dagen mag u weer vrijen.
Vruchtbaarheid Na de ingreep bent u nog niet meteen onvruchtbaar. De eerste maanden na de ingreep komen er bij het klaarkomen nog zaadcellen vrij. Gebruik dus nog een ander voorbehoedsmiddel om een zwangerschap te voorkomen. Na ongeveer 30 keer klaarkomen zijn alle zaadcellen meestal verdwenen. Dit duurt meestal een maand of drie.
9
Na driemaanden kunnen we controleren of u onvruchtbaar bent. Hiervoor moet u een zaadmonster inleveren. Zonder dit onderzoek kunnen we niet met zekerheid zeggen of u onvruchtbaar bent. U krijgt een potje mee waarin u het sperma op kunt vangen. Het zaadmonster moet u binnen twee uur na de zaadlozing inleveren. U krijgt hiervoor een apart formulier met uitleg mee. Lees dit formulier van tevoren goed door. U krijgt een brief thuis met de uitslag van dit onderzoek. Deze brief ontvangt u ongeveer twee weken na het inleveren van het zaadmonster. Heeft u na twee weken nog geen brief ontvangen, bel dan met de polikliniek urologie. Als we geen zaadcellen terugvinden in het zaadmonster is de ingreep gelukt. U bent dan onvruchtbaar. U hoeft dan geen ander voorbehoedsmiddel meer te gebruiken. Soms duurt het langer voordat al het zaad verdwenen is. Het kan dus nodig zijn om een paar keer een zaadmonster in te leveren. Stop nooit met de andere voorbehoedmiddelen tot u de uitslag van het onderzoek binnen heeft.
Controle Een controleafspraak is meestal niet nodig. Als u twijfelt of de wond goed geneest kunt u bellen met de polikliniek urologie. Als het nodig is krijgt u dan een afspraak op het spreekuur.
10
Complicaties De balzak en het begin van de penis kunnen wat blauw en dik worden. Er kan wat bloed of licht gekleurd vocht uit de wondjes komen. Dit kan geen kwaad en trekt meestal snel weer weg. Veel mannen hebben de eerste dagen een pijnlijk/ beurs gevoel in de zaadballen. Deze pijn wordt vaak erger bij het lopen. Deze pijn is met paracetamol meestal goed te behandelen. U mag maximaal 4 keer per dag 2 tabletten van 500mg. Sommige mannen hebben de eerste weken na de ingreep een pijnlijk gevoel voordat ze klaarkomen. Dit komt maar heel soms voor. Deze klachten verdwijnen meestal vanzelf. U moet contact opnemen met een arts wanneer: • u koorts krijgt boven de 38,5˚ C, • de balzak enorm dik wordt • het wondje blijft bloeden • u heel veel pijn heeft • er (dikke) gele pus uit het wondje komt en de huid heel erg rood wordt. Bel met de polikliniek urologie via telefoonnummer (0341) 463558. Buiten kantoortijden belt u met de huisartsenpost, telefoonnummer (0900) 3410341.
11
Wat verder van belang kan zijn • Heel soms groeien de uiteinden van de zaadleiders weer aan elkaar. Het zaad kan dan weer meekomen tijdens de zaadlozing. U bent dan dus weer vruchtbaar. Dit kan lang na de controle van het zaadmonster gebeuren. Dit komt bij ongeveer 1-3 per 1000 patiënten voor. • Soms blijven we bij controle van het zaadmonster zaad vinden. Het kan dan nodig zijn om de ingreep opnieuw te doen. Dit gebeurt altijd in overleg met uw uroloog. • Soms is het mogelijk om met behulp van een operatie de zaadleiders weer aan elkaar te zetten. Dit wordt een vaso-vaso genoemd. Het lukt lang niet altijd om de zaadleider hiermee weer goed open te krijgen. U moet er dan ook vanuit gaan dat u na de sterilisatie blijvend onvruchtbaar bent. Kies hier dus alleen voor als u zeker weet dat u ook in de toekomst geen kinderen meer wilt. • Aan het zaadmonster is met het blote oog niet te zien of iemand gesteriliseerd is. Het zaadmonster bestaat na sterilisatie uit met name prostaatvocht. • Een sterilisatie verandert niks aan uw zin in seks. Ook het gevoel van de zaadlozing blijft hetzelfde. Het lichaam blijft na een sterilisatie zaadcellen aanmaken. Deze worden voortaan door het lichaam afgebroken. • Een vasectomie geeft geen enkele bescherming tegen geslachtsziekten (zoals AIDS, gonorroe of syfilis). Om een geslachtsziekte te voorkomen is het verstandig om condooms te gebruiken.
12
Instructie spermaonderzoek na vasectomie Na de ingreep krijgt u een formulier verzamelen van semen na vasectomie mee. Hierop staat uitgelegd waar en wanneer u het zaadmonster in kunt leveren. Ook staat er waar u op moet letten bij het opvangen van het zaadmonster. Lees dit formulier goed door! Als u zich niet aan de regels op het formulier houdt krijgen we geen betrouwbare uitslag.
Wat te doen bij ziekte of verhindering? Als de afspraak door ziekte of om andere redenen niet door kan gaan, neem dan zo snel mogelijk contact op met de polikliniek urologie, telefoonnummer (0341) 463558. In uw plaats kan dan een andere patiënt geholpen worden.
Kosten Een sterilisatie wordt niet vergoed vanuit de basisverzekering. Sommige verzekeraars vergoeden de ingreep wel vanuit de aanvullende verzekering. Neem contact op met uw zorgverzekeraar om te vragen of u de kosten vergoed krijgt. Voor de kosten van de ingreep kunt u kijken op onze website: www.stjansdal.nl. Vul in het zoekveld in: Prijzen niet verzekerde zorg. Open de meest recente prijslijst (de jaartallen staan erbij vermeld). Onder het specialisme urologie kunt u de kosten terugvinden. Kijk hiervoor naar de optie: sterilisatie van de man. U kunt ook contact opnemen met de polikliniek urologie. 13
Tot slot Deze folder bevat algemene informatie. Het is bedoeld als extra informatie naast het gesprek met uw huisarts of uroloog. Als u na het lezen van deze folder nog vragen heeft kunt u ons bellen. Bel dan met de polikliniek urologie, telefoon (0341) 463558. Voor meer informatie op het gebied van urologie kunt u terecht op onze website: www.urologie.nl
14
Uitgave: Patiëntencommunicatie Harderwijk, mei 2015
CAZ UR 11.05.15
Ziekenhuis St Jansdal Wethouder Jansenlaan 90 3844 DG Harderwijk Postbus 138 3840 AC Harderwijk Telefoon (0341) 463911 www.stjansdal.nl
