stedenbouwkundig programma van eisen, vastgesteld kop Rivierenbuurt

stedenbouwkundig programma van eisen, vastgesteld 17 03 04

kop Rivierenbuurt

2

Plangebied in omgeving

stedenbouwkundig programma van eisen kop rivierenbuurt 3

INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING 1.1 Algemeen 1.2 Voorgeschiedenis 1.3 Leeswijzer

5 5 5

2 PLANGEBIED 2.1 Ligging 2.2 Omgeving

7 7 9

3 OPGAVE

11

4 PROGRAMMA 4.1 Inleiding 4.2 Woningen 4.3 Kantoren 4.4 Voorzieningen Theater Onderwijs Overige voorzieningen

13 13 15 15 17

5 STEDENBOUWKUNDIG ONTWERP 5.1 Inleiding 5.2 Hoofdopzet 5.3 Openbare ruimte Plein Boulevard Straten Groen Water Kunst 5.4 Bebouwing 5.5 Verkeer Openbaar vervoer Autoverkeer Langzaam verkeer Parkeren 5.6 Randvoorwaarden

17

23 23

35

19 21 23 27 27 29 29 31 33 33 41 41 41 43 45 49

6 MILIEU 6.1 Groen 6.2 Water 6.3 Geluid 6.4 Bodem 6.5 Kabels en leidingen 6.6 Bezonning/windhinder 6.7 Energie 6.8 Duurzaam bouwen

59

53 53 55 57 59 61 61 61

7 FINANCIËLE PARAGRAAF

63

8 PROCEDURE EN PLANNING

65

BIJLAGE Projectbesluit en besluitvorming

67

67

4

Visie Zuidas 2001

stedenbouwkundig programma van eisen kop rivierenbuurt 5

1 INLEIDING 1.1 Algemeen Sinds de vaststelling van het Masterplan Zuidas door de gemeenteraad (in 1998) krijgt de ontwikkelingsstrategie voor de Zuidas uitwerking in verschillende deelprojecten. Een van deze deelprojecten is de Kop Rivierenbuurt. In dit Stedenbouwkundig Programma van Eisen (SPvE) wordt beschreven welk programma op de Kop Rivierenbuurt zal komen. Er wordt een stedenbouwkundig ontwerp gepresenteerd en er worden aandachtspunten en randvoorwaarden voor verdere uitwerking gegeven. Het SPvE zal de basis vormen voor de ontwikkelings overeenkomsten voor de nieuwbouw van de verschillende programma’s. 1.2 Voorgeschiedenis Uitgangspunt voor dit Stedenbouwkundig Programma van Eisen is het Projectbesluit Kop Rivierenbuurt. Het Projectbesluit is op 6 mei 2003 vastgesteld door de stadsdeelraad van stadsdeel Zuideramstel, nadat diverse inspraakreacties tot aanpassingen van het Concept Projectbesluit hadden geleid. In dit SPvE zijn opmerkingen verwerkt van omwonenden, belangstellenden en het Dagelijks Bestuur van stadsdeel Zuideramstel (zie bijlage). 1.3 Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt een beschrijving gegeven van de ligging en de omgeving van het plangebied. In hoofdstuk 3 worden de doelstellingen voor de ontwikkeling van het plangebied verwoord. In hoofdstuk 4 wordt beschreven welk programma op de Kop Rivierenbuurt wordt voorzien. In hoofdstuk 5 wordt het stedenbouwkundig ontwerp beschreven aan de hand van de onderdelen: hoofdopzet, openbare ruimte, bebouwing en verkeer en weergegeven in twee belangrijke kaarten: de ‘plankaart randvoorwaarden’ en de ‘plankaart ontwerp’. De stedenbouwkundige randvoorwaarden worden in paragraaf 5.6 weergegeven. In hoofdstukken 6 en 7 worden milieu, techniek en financiën beschreven. Procedure, planning en fasering staan in hoofdstuk 8 en in de bijlage is het Projectbesluit Kop Rivierenbuurt weergegeven.

Plangebied

6

Bestaande situatie

stedenbouwkundig programma van eisen kop rivierenbuurt 7

2 PLANGEBIED 2.1 Ligging Het plangebied Kop Rivierenbuurt is gelegen in stadsdeel Zuideramstel en is onderdeel van het grootstedelijk project Zuidas. De Kop Rivierenbuurt heeft in de plattegrond van de stad een bijzondere positie. Ze vormt een scharnier tussen de Europaboulevard en de A10, tussen de Rivierenbuurt en Buitenveldert en tussen de vooroorlogse en naoorlogse stedenbouw. De Kop Rivierenbuurt ligt zowel aan de hoofdgroenstructuur (Amstelscheg), aan het hoofdnet auto (A10, Europaboulevard, Kennedylaan) en het hoofdnet fiets (Groene Zoom). Het trein- en metrostation RAI ligt direct ten zuidwesten van het plangebied. Naar verwachting wordt in 2011 een halte van de Noord/Zuidlijn geopend aan het Europaplein. Ten westen van het plangebied, aan de overzijde van de Europaboulevard ligt het expositie- en congrescentrum RAI. Het plangebied beslaat 105.970 m2 en wordt begrensd door: - de westkant van de parkeerplaats die ligt aan de oostzijde van de Europaboulevard; - de zuidkant van de President Kennedylaan; - de oostkant van de Jacob Soetendorpstraat en de Graafschapstraat; - de noordkant van de Zuidelijke Wandelweg; - het verlengde van het Baroniepad; - de oostelijke oever van de Kleine Wetering; - de zuidkant van het huidige fietspad langs de A10. Op dit moment zijn in het plangebied diverse schoolgebouwen gevestigd van het Regionaal Opleidingscentrum van Amsterdam (ROC), de Hogeschool van Amsterdam (HvA) en De Wetering (ZMOK). Verder zijn er een synagoge van de Liberaal Joodse Gemeente (LJG), een telefooncentrale met kantoren van KPN, een kerkgebouw en een complex van ouderenwoningen van de Stichting Ouderenzorg Rivierenbuurt (SOR). Het schoolgebouw van de HvA, de kantoren van de KPN en het ouderencomplex worden niet meer als zodanig gebruikt. Het kerkgebouw wordt als sporthal gebruikt door de tafeltennisvereniging Tempo Team. Zondags worden er kerkelijke diensten gehouden.

Straatnamen en plangrens

8

De 4 invloedsferen in de omgeving van het plangebied

stedenbouwkundig programma van eisen kop rivierenbuurt 9 2.2 Omgeving De Kop Rivierenbuurt ligt tussen verschillende grote stedenbouwkundige ensembles zoals de vooroorlogse Rivierenbuurt, de wederopbouw Rivierenbuurt (Veluwebuurt), Buitenveldert en de toekomstige Zuidas. De plattegrond van de Veluwebuurt, de Rivierenbuurt en Buitenveldert zijn alle ontwikkeld op een rasterpatroon. Het plangebied sluit direct aan op de Veluwebuurt. Deze buurt vormt zelf al de overgang van de ‘gesloten’ stad van bouwblokken naar de ‘open’ stad’ met vrij gesitueerde bouwblokken. De Veluwebuurt bestaat voor het grootste deel uit een omvangrijke, monumentale compositie uit de wederopbouw, opgebouwd uit bebouwing die afloopt in hoogte. Verder uit eerste proeven van een zogenaamde stempelverkaveling in laagbouw en uit enkele recente hoge grote gebouwcomplexen. Elementen van deze buurt kunnen gezien worden als prototypen voor de verkavelingen in de tuinsteden West en Buitenveldert. De bouwhoogte verloopt van 2 tot 8 bouwlagen. De Rivierenbuurt bestaat overwegend uit bouwblokken van vier lagen met kap. De omgeving van het plangebied is van invloed op het stedenbouwkundig ontwerp van het plangebied. De omgeving kan worden onderverdeeld in vier invloedssferen: 1. Hoofdinfrastructuur (A10, spoor en metro); 2. Boulevard (Europaboulevard); 3. Groen (Zuidelijke Wandelweg en de Veluwebuurt); 4. Water (Kleine Wetering en achterliggende begraafplaats Zorgvlied). Hoofdinfrastructuur (A10, trein, metro) Direct ten zuiden van de Kop Rivierenbuurt ligt een bundel infrastructuur van de snelweg A10, de spoorweg en de sneltram/metro, waar dagelijks honderdduizenden mensen het gebied passeren. Belangrijk elementen zijn het station RAI (trein, metro, sneltram) en de afrit S109 van de A10. De Kop Rivierenbuurt keert zich nu af van de infrastructuur. Er is ook veel geluidsoverlast van het verkeer. Met de nieuwe ontwikkelingen op de Kop Rivierenbuurt kan de geluidsbelasting voor de achterliggende buurt worden verminderd. De bereikbaarheid en de zichtbaarheid van deze locatie kunnen beter worden benut. Boulevard (Europaboulevard, RAI) Aan de westzijde liggen de Europaboulevard en het grootschalige complex van de RAI met een congresgebouw, meerdere expositiehallen en grote parkeerterreinen (P1). Door zijn huidige inrichting is de Europaboulevard een grote barrière voor het langzaam verkeer en voor de continuïteit van de stedelijke ruimte. De langzaamverkeerroutes bij de onderdoorgangen zijn onoverzichtelijk en sociaal onveilig.

Aan de westzijde wordt in de komende jaren de Noord/Zuidlijn aangelegd met een halte op het voorplein van de RAI. Met de aanleg van de Noord/Zuidlijn, de nodige verkeersmaatregelen, het bebouwen van P1 en reconstructies van kruispunten, ontstaat de kans om van de Europaboulevard een echte boulevard te maken. De missende schakel tussen de brede bomenlaan van Buitenveldert en de Scheldestraat. Met een directere relatie tussen bebouwing en de openbare ruimte, kan een stedelijk leven ontstaan op de Europaboulevard. Zo kunnen de Rivierenbuurt, Buitenveldert en het station RAI op een aangename en een sociaal veilige manier worden verbonden. Groen (Zuidelijke Wandelweg, Veluwebuurt) De Zuidelijke Wandelweg, Groene Zoom en Rozenoordpad (langs de A10) maken deel uit van een groter stelsel van oost-west gerichte fiets en voetpaden, waarmee het centrum van de Zuidas verbonden wordt met de groene scheggen Amstel en het Nieuwe Meer. In het plangebied worden de fietsroutes nu onderbroken. Aan de Zuidelijke Wandelweg liggen groene plantsoenen en doorzichten op groen en water. De Wandelweg wordt ook gebruikt door autoverkeer. De huidige functies in de Kop Rivierenbuurt worden via de Veluwebuurt ontsloten. Het is de uitdrukkelijke wens van het stadsdeelbestuur om de ontsluiting te veranderen en een scheiding aan te brengen. Met de ontwikkeling van de Kop Rivierenbuurt wordt de kans aangegrepen om het groene karakter van de omgeving van de Zuidelijke Wandelweg te versterken en worden de routes voor langzaam verkeer beter georganiseerd. Water (Kleine Wetering, Zorgvlied) In het oosten van het plangebied ligt de Kleine Wetering. Dit water is onderdeel van de waterhuishouding van de Buitenveldertse Polder. Daarnaast heeft het een betekenis als ecologische verbinding tussen Nieuwe Meer en Nieuwe Diep. Aan de overzijde van de Kleine Wetering ligt de begraafplaats Zorgvlied. Deze begraafplaats is onderdeel van de hoofd groenstructuur van Amsterdam. De waterkant van de Kleine Wetering is nu als achterkant van Zorgvlied een beetje verwaarloosd, maar heeft veel potentie om uit te groeien tot een weelderige ecologische ruimte die veel woonkwaliteit kan bieden aan de Kop Rivierenbuurt en omgeving. Door de ontwikkeling van de Kop Rivierenbuurt kan de ruimtelijke en ecologische kwaliteit van dit water worden versterkt.

10

stedenbouwkundig programma van eisen kop rivierenbuurt 11

3 OPGAVE Volgens de ontwikkelingsstrategie uit de Visie Zuidas (maart 2001), wordt de Zuidas een complete, compacte en gelaagde stad waar wonen, werken en recreëren in balans zijn, waar de ruimte intensief en flexibel wordt gebruikt en waar de mens centraal staat. Om deze ambities ook voor de Kop Rivierenbuurt waar te maken, dient bij de planvorming een aantal algemene randvoorwaarden in acht genomen te worden: - menging van functies; - verhouding wonen-werken van 1:1; - gedifferentieerd woningaanbod naar soort en prijs; - hoge bebouwingsdichtheid; - flexibele functie-invulling; - gedifferentieerde voorzieningen naar type en niveau; - kwalitatief hoogwaardige, scherp afgebakende, compacte openbare ruimte. In aanvulling hierop zijn in de Visie Zuidas vier toekomstvaste waarden gegeven waaraan alle ontwikkelingen moeten voldoen. Voor de Kop Rivierenbuurt zijn met name de waarden ‘een lange levensduur’ en een ‘relaxte stad’ van toepassing. De nieuwe ontwikkeling van de Kop Rivierenbuurt zal worden beïnvloed door haar omgeving en zal bovendien die omgeving met haar ontwikkeling proberen te optimaliseren. De Kop Rivierenbuurt krijgt zo een eigen karakter. Het wordt een buurt die goed bereikbaar is en profiteert van de unieke ligging ten opzichte van de stad, het groen en het water. In het projectbesluit zijn de randvoorwaarden en de contouren van de stedenbouwkundige uitwerking vastgelegd. Specifieke doelstellingen voor het plangebied zijn de volgende: - De nieuwe verkaveling wordt geïnspireerd op de aanliggende verkaveling van de Veluwebuurt, maar zal ook moeten voldoen aan de eisen die momenteel vanuit de markt, de economie, het milieu en de veiligheid gesteld worden. De structuur van de Veluwebuurt wordt doorgezet. Er is een taakstellend programma. De gebouwen worden zo gesitueerd dat de geluidsoverlast in de Veluwebuurt afneemt. Hoogbouw wordt zorgvuldig ingepast.

-

-

-

-

De openbare ruimtes worden sociaal veilig, robuust en ecologisch ingericht. De gebouwen en open ruimtes worden zoveel mogelijk georiënteerd op en gekoppeld aan de groen- en watergebieden buiten het plangebied, zoals de Zuidelijke Wandelweg, de Groene Zoom, de Amstelscheg. Het waterbergend vermogen en de ecologische betekenis van de Kleine Wetering worden vergroot. De ontsluiting van het gebied wordt gewijzigd. In principe worden alle functies van de Kop Rivierenbuurt direct ontsloten vanaf de Europaboulevard. Een ontsluiting van de woningen via de Veluwelaan wordt niet onmogelijk gemaakt. Voorwaarde hierbij is dat dit niet leidt tot sluipverkeer. Individuele adressen van de gebouwen moeten vanzelfsprekend benaderd kunnen worden. De doorgaande en lokale routes voor het langzaam verkeer worden verbeterd; de routes naar Station RAI, naar het centrum van de Zuidas, naar de Noord/Zuidlijn, de halte Europaplein, naar Zorgvlied, naar de Amstel, het verlengde van de Veluwelaan. De sociale veiligheid op de routes, vooral bij de stations, is een belangrijk aandachtspunt. Fietspaden en wandelpaden worden voortgezet, waardoor de groengebieden beter zullen worden ontsloten.

12

Plintfuncties

stedenbouwkundig programma van eisen kop rivierenbuurt 13

4 PROGRAMMA 4.1 Inleiding De Kop Rivierenbuurt is onderdeel van de Zuidas. In het Structuurplan Amsterdam ‘Kiezen voor stedelijkheid’ (2003) is de Zuidas aangewezen als nieuw ‘grootstedelijk kerngebied’. Het creëren van een stedelijk milieu binnen de Zuidas zal worden bereikt door te bouwen in een hoge dichtheid met een optimale menging van wonen, werken en voorzieningen. Het totale programma in de Kop Rivierenbuurt zal circa 150.000 tot 160.000 m2 bvo omvatten. Hierbinnen wordt gestreefd naar de volgende verhouding: - 1/3 woningen - 1/3 kantoren/bedrijven - 1/3 voorzieningen Om een compleet woon-werkmilieu te realiseren zullen in de Zuidas naast stedelijke voorzieningen ook basisvoorzieningen moeten worden ondergebracht, zoals onderwijs, zorg, cultuur, sport en recreatie. De voorzieningen zullen over de Zuidas worden verspreid. De stedelijke voorzieningen worden geconcentreerd in het centrumgebied rond station ZuidWTC. Langs drukke routes worden enkele aaneengesloten voorzieningenplinten gepland. Verder zijn er enkele ‘programmatische ankers’: bijzondere en grootschalige (centrum-) voorzieningen. De basisvoorzieningen worden vooral gesitueerd buiten de commerciële hoofdstromen. Niet in alle plinten hoeven publieksvoorzieningen te komen. Vanuit het oogpunt van duurzaamheid is het wenselijk dat gebouwen van functie kunnen veranderen zonder grote bouwkundige aanpassingen. Vooral het gebruik van (kleinschalige) kantoren en woningen zijn in principe goed uitwisselbaar. Om dit mogelijk te maken moet in het ontwerp rekening worden gehouden met een aantal aspecten, zoals een ruime verdiepingshoogte (zie hoofdstuk 6).

Situering functies Het plangebied kan worden verdeeld in drie deelgebieden: het theater en een noordelijk en een zuidelijk deelgebied. De scheiding tussen noord en zuid is de Zuidelijke Wandelweg. In het noordelijk deelgebied, langs de Europaboulevard en de President Kennedylaan worden het Regionaal Opleidingcentrum van Amsterdam en het Stadsdeelkantoor Zuideramstel gesitueerd. In de plint van het ROC zullen ook publieksgerichte functies worden opgenomen. In de kavel van het stadsdeelkantoor zullen ook woningen en/of voorzieningen worden opgenomen. In het zuidelijk deelgebied, tussen de Zuidelijke Wandelweg en de A10, worden woningen en kantoren gesitueerd. In het zuidelijk deel is een reservering opgenomen voor een bijzondere voorziening, bijvoorbeeld een synagoge. Het theater ligt tussen beide deelgebieden in. Het theater wordt het grootste en meest opvallende gebouw binnen het plangebied. Het theater wordt vrij gepositioneerd op een goed zichtbare locatie langs de A10 en de Europaboulevard. INDICATIE PROGRAMMA KOP RIVIERENBUURT

op basis van ‘plankaart ontwerp’ functie Woningen Kantoren (incl. Stadsdeelkantoor) Musicaltheater Van den Ende ROC van Amsterdam ‘onderwijs’ ROC van Amsterdam ‘overige voorzieningen’ Synagoge Overige voorzieningen (plinten plein) TOTAAL

m2 b.v.o. 51.750 50.500 19.000 23.000 5.250 3.000 1.000 153.500

Indicatieve programmaverdeling op basis van plankaart ontwerp (zie p. 22)

14

Voorbeeld ‘parkwonen’: halfopen verkaveling met openbare tuin (Oeverpad, Amsterdam Osdorp)

stedenbouwkundig programma van eisen kop rivierenbuurt 15 4.2 Woningen Kernkwaliteit van het wonen in de Kop Rivierenbuurt is het groene karakter van het gebied, gecombineerd met een goede bereikbaarheid. De woonkwaliteit wordt bepaald door een unieke ligging tussen hoofdgroenstructuur en A10, tussen de historische stad en het nieuwe centrumgebied Zuidas. Deze unieke combinatie van kwaliteiten maakt ‘ontspannen stedelijk wonen’ mogelijk. Dit is aantrekkelijk voor een zeer gevarieerde groep bewoners.

4.3 Kantoren In de Kop Rivierenbuurt is ruimte voor ongeveer 50.500 m2 bvo kantooroppervlak. Hoewel de kantoren deel uitmaken van een gemengde buurt zal de individuele herkenbaarheid van de kantoren worden gegarandeerd en zullen de kantoren een duidelijk adres krijgen. Stadsdeel Zuideramstel wil een nieuw stadsdeelkantoor bouwen aan de President Kennedylaan. Het stadsdeelkantoor zal ongeveer 10.000 m2 innemen en worden gecombineerd met woningen en/of overige functies.

Differentiatie Vanwege het groene karakter is de Kop Rivierenbuurt het onderdeel van de Zuidas om wonen voor gezinnen onder te brengen. Dit sluit aan bij een algemene behoefte in Amsterdam naar grote woningen. De woningen zullen daarom relatief groot moeten zijn: voorgesteld wordt een gemiddelde woninggrootte van 130 m2. Bij een woonprogramma van 51.750 m2 bvo (zie 4.1 en 7) en een woninggrootte van 130 m2 kunnen 398 woningen gerealiseerd worden. Naar Zuidas-beleid wordt dertig procent van de woningen ontwikkeld als sociale huur-/goedkoop programma. De rest van de woningen wordt marktconform ontwikkeld. Een dringende wens van de gemeente is om hiervan een deel in het middensegment te realiseren, gedacht wordt aan 15% van het totaal. Ook zal, zoals gebruikelijk, twee procent van de woningen als MIVA-woning (woning voor minder validen) worden gebouwd. Ook wordt er naar gestreefd om seniorenwoningen op te nemen. Woonmilieus In het stedenbouwkundig ontwerp (zie hoofdstuk 5) zijn de kwaliteiten van de omgeving zo veel mogelijk versterkt. Dit leidt ertoe dat er diverse woonmilieus in het plangebied ontstaan. De Zuidelijke Wandelweg en omgeving biedt ruimte voor ontspannen ‘parkwonen’. In de buurt van de Kleine Wetering is een uitgelezen kans voor ‘waterwonen’. Beide woonmilieus zijn geschikt voor de doelgroep gezinnen en de bewoners van de luxe wonen categorie. Langs de Europaboulevard bestaat de mogelijkheid voor ‘boulevardwonen’ en ’pleinwonen’, met een stedelijk front en een rustige achterzijde in het groen. Hier kan ook worden gedacht aan woonwerkcombinaties. Het laatste potentiële woonmilieu is het ‘hoogwonen’, in luxe woontoren met uniek uitzicht over de Amstelscheg. Belangrijk is op te merken dat bovengenoemde woonmilieus potentiële vestigingskwaliteiten zijn en dat de daadwerkelijke situering van woningen (later) bepaald wordt door diverse factoren als geluidsoverlast, grondeigendom, markt etc. Voorbeeld ‘parkwonen’: halfopen verkaveling met openbare tuin (Oeverpad, Amsterdam Osdorp)

16

Voorbeeld musicaltheater gecombineerd met casino (Marlene Dietrichtheater, Berlijn)

stedenbouwkundig programma van eisen kop rivierenbuurt 17 4.4 Voorzieningen In de Kop Rivierenbuurt wordt een aanzienlijke concentratie van stedelijke voorzieningen verwacht. De unieke combinatie van zichtbaarheid en bereikbaarheid maakt de Kop Rivierenbuurt tot een gewilde plek voor grootschalige functies. Hierbij speelt de combinatie met andere voorzieningen in de omgeving (het internationaal vermaarde RAI-complex en de vele horecagelegenheden in de Scheldestraat) een grote rol. Theater Op dit moment loopt een Milieu-Effect-Rapportage-procedure voor de bouw van een Musicaltheater in de zuidelijke hoek van de Kop Rivierenbuurt. Het gaat hier om een theater dat ruimte biedt aan wisselende musicalproducties. De voorstellingen zullen in principe een keer per dag ‘s avonds worden opgevoerd. Ook is er zondags matinee. In principe blijft een productie enkele jaren achtereen in bedrijf. De wisselingen van decor zullen weliswaar grootschalig, maar incidenteel verkeer opleveren. Het theater kan ook worden gebruikt voor andere bijkomsten. Het theater zal ruimte bieden aan circa 1.850 bezoekers en wordt circa 19.000 m2 bvo groot. Het is daarmee ongeveer even groot als het Luxortheater in Rotterdam en het Circustheater in Scheveningen. Voorbeeld musicaltheater (Theater am Marientor, Duisburg)

18

Studie invulling plint ROC aan de Europaboulevard, S333, januari 2003

stedenbouwkundig programma van eisen kop rivierenbuurt 19 Onderwijs Van de scholen die momenteel op de Kop Rivierenbuurt gevestigd zijn, zal waarschijnlijk alleen het Regionaal Opleidingscentrum van Amsterdam (ROC) binnen het plangebied gevestigd blijven. De Hogeschool van Amsterdam is uit het gebied vertrokken. Voor ZMOK-school De Wetering wordt onderzocht of zij in het plangebied willen en kunnen blijven. Grofweg kan gesteld worden dat de totale hoeveelheid vierkante meters onderwijsoppervlak in het plangebied ongeveer gelijk zal blijven. Het ROC wil binnen het plangebied verhuizen naar een nieuw gebouw langs de Europaboulevard. De opleidingen welzijn, zorg, laboratoriumtechniek, cultuur en sport (nu gevestigd op drie verschillende locaties in Amsterdam) zullen in dit complex worden gehuisvest. De wens is een ‘community college’ te creëren; een school temidden van de samenleving, waarin zowel moderne onderwijsvormen en publieke, maatschappelijke en commerciële functies in één complex worden samengebracht. Het complex zal een ontmoetingsplaats moeten worden: overdag, ’s avonds en in weekend. Het ‘community-deel’ zal bestaan uit kleinschalige publiekstoegankelijke voorzieningen. Hoewel het de bedoeling is om ‘community’ en ‘college’ zoveel mogelijk bij elkaar te brengen, ligt het voor de hand om met name de plint te gebruiken voor de ‘community’ en de bovenbouw voor ‘college’.

Studie ROC in relatie met Europaboulevard, S333 architecture+urbanism, januari 2003

Studie programmering ROC, S333 architecture+urbanism, januari 2003

20

Spreiding voorzieningen, Dummy Voorzieningen Zuidas, dRO, 2002

stedenbouwkundig programma van eisen kop rivierenbuurt 21 Overige voorzieningen In Dummy voorzieningen Zuidas zijn de volgende basisvoorzieningen gelokaliseerd in de Kop Rivierenbuurt: een buurtsteunpunt, een kinderdagverblijf en een reservering voor een maatschappelijke voorziening. In de Kop Rivierenbuurt wordt mogelijk een kinderopvang gevestigd, hoewel het woonprogramma in het plangebied op zichzelf onvoldoende draagvlak biedt. De kinderopvang kan echter ook een opvangfunctie hebben voor de kinderen van werkenden in het gebied en een leeromgeving/stageplek zijn voor leerlingen van het ROC. In het gebied zijn een aantal locaties geschikt voor het onderbrengen van een kinderopvang. De aanwezigheid van buitenruimte (4m2 per kindplaats) is noodzakelijk. De Kop Rivierenbuurt is aangewezen als mogelijke locatie voor een buurtsteunpunt. Deze voorziening is goed te combineren met het stadsdeelkantoor. Onderzocht wordt of dit mogelijk is. Het grootste deel van de overige kleinschalige en publiekstoegankelijke voorzieningen zal worden ondergebracht in de plint langs de Europaboulevard. Door een verlenging van de reeks publiekstoegankelijke functies in de plint wordt het theater(plein) verbonden met de Scheldestraat, de horecastraat van de Rivierenbuurt. Ook dragen de publiekstoegankelijke functies bij aan de levendigheid op straat, zodat de Europaboulevard een aangename en sociale veilige route wordt. Voorzieningen die passen binnen het concept van het ‘community-college’ van het ROC zijn kleinschalige, publieksgerichte functies, zoals een uitzend- en stagebureau, fitness, fysiotherapie, bank/postkantoor, kinderopvang, auditorium, leeszaal, kunstuitleen, horeca en een convenience-store. Ook in de overige plinten van de gebouwen aan het plein zijn voorzieningen (met name horeca) goed denkbaar. In het plangebied zijn momenteel enkele voorzieningen gevestigd, waarvan onderzocht wordt of zij in het gebied willen en/of kunnen blijven. Het gaat hierbij om de synagoge van de Liberaal Joodse Gemeente, de oefenruimte van de tafeltennisvereniging Tempoteam en een ruimte voor de kerkgemeenschappen die het gebouw van Tempoteam gebruiken als kerk.

Studie programmering plint Europaboulevard, S333 architecture+urbanism, januari 2003

22

Plankaart ontwerp

stedenbouwkundig programma van eisen kop rivierenbuurt 23

5 STEDENBOUWKUNDIG ONTWERP 5.1 Inleiding Dit SPvE bevat twee plankaarten; een ‘plankaart randvoorwaarden’ en een ‘plankaart ontwerp’. De ‘plankaart randvoorwaarden’ (p. 48) geeft de stedenbouwkundige randvoorwaarden weer die gelden voor de ontwikkeling van het plangebied. In deze kaart zijn eisen ten aanzien van de bebouwingsgrenzen, ontsluiting, groenstructuur en waterstructuur weergegeven. De ‘plankaart ontwerp’ (p. 22) illustreert de stand van zaken van het ontwerp, gebaseerd op de randvoorwaarden die in dit SPvE worden vastgelegd. De ‘plankaart ontwerp’ is geen eindsituatie, maar de betrokken partijen hebben ermee ingestemd dat deze plankaart dient als richtlijn voor de uitwerking van de ontwerpen voor de gebouwen en de openbare ruimte. Het concept van het theater is afgestemd op de ‘plankaart ontwerp’. In paragraaf 5.2 wordt de hoofdopzet van het stedenbouwkundig ontwerp beschreven. In de daarop volgende paragrafen wordt dieper ingegaan op het gewenste toekomstbeeld voor de onderdelen: openbare ruimte, bebouwing en verkeer. Het hoofdstuk eindigt in paragraaf 5.6 met een opsomming van de stedenbouwkundige randvoorwaarden. 5.2 Hoofdopzet De Kop Rivierenbuurt zal door de nieuwe functies en bebouwing ingrijpend veranderen. Het huidige karakter van een stadsrand zal als gevolg van de nieuwe ontwikkelingen veranderen in een verblijfsgebied met een stedelijk karakter. De invulling van de Kop Rivierenbuurt met intensieve bebouwing, een betere structuur en stedelijke functies zal betekenen dat in dit deel van de stad sprake zal zijn van reparatie, optimalisatie en continuïteit. Een deel van de belofte van de Zuidas, aanhelen van de stad, wordt hier ingevuld. Een belangrijke taak ligt er nog direct naast het plangebied; de herprofilering van de Europaboulevard van ‘snelweg naar stadsweg’.

Planconcept Het planconcept is als volgt opgebouwd: - De rasterstructuur van de Rivierenbuurt, het principe van ensembles en de open bouwwijze wordt tot aan de A10 voortgezet. - Het plangebied krijgt duidelijke randen, ieder met een specifiek karakter, ontleend aan de omgeving (boulevard, groen, water, laan). - Verspreid over het plangebied worden open ruimtes (plein, laan, parkrand, hof) in de verkaveling uitgespaard om een goede aansluiting te krijgen bij de open verkaveling van de Veluwebuurt en de groengebieden rond het plangebied. - Verspreid over het gebied, aan open ruimtes, worden enkele hogere gebouwen gesitueerd. Zo kan in hoge dichtheid toch een open verkaveling worden gerealiseerd. Tevens ontstaat een relatie met de grotere schaal van de infrastructuur en de hoge bebouwing van de Zuidas. - De routes voor langzaam verkeer worden directer door het gebied geleid en krijgen een eigen ruimtelijke identiteit. Zo wordt de historische Zuidelijke Wandelweg verbijzonderd en ontstaan twee directe routes naar de Amstel. - Het theater wordt gesitueerd aan een plein en krijgt een zelfstandige en markante positie. Het theater krijgt een opvallende vorm en architectuur. - Het centrale plein vormt het cruciale schakelstuk tussen de verschillende elementen van het plan. - Het plangebied ontleent zijn karakter deels aan de ligging aan de groene route tussen de Amstel en de Zuidas. Het versterken van deze sfeer met parkachtige ingrepen is van belang om dit gebied te hervormen tot een sterke ruimtelijke eenheid. - De indeling van het plan wordt afgestemd op de fasering en houdt rekening met belangrijke ondergrondse leidingen.

24

Studie verkaveling zuidelijk deelgebied, dRO/Wingender Hovenier Architecten, jan. 2003

stedenbouwkundig programma van eisen kop rivierenbuurt 25 Verkaveling Grote aandacht wordt besteed aan een goede aansluiting op de bestaande woonbebouwing, die bestaat uit laagbouw en middelhoogbouw, en aan het afschermen van geluid van de A10. De kenmerkende open en veelal groene ruimtes, die verspreid liggen in de plattegrond van de huidige woonwijk, zijn richtinggevend voor de plattegrond van het nieuwe woongebied. Ook hier zal sprake zijn van een open verkaveling met een grote continuïteit in de openbare en private ruimte en oriëntatie op het groen in de omgeving. De Zuidelijke Wandelweg wordt ingericht als een buffer tussen oud en nieuw. Het nieuwe gebied, ten zuiden van de Zuidelijke Wandelweg, zal zich onderscheiden omdat de woningen in vijf lagen worden gebouwd. De hoogbouw wordt onderdeel van de compositie van gebouwen. De hoogbouw wordt gesitueerd op enige afstand van de huidige laagbouw. De verblijfskwaliteit van het huidige groen is door lawaai, schaduw en uitzicht matig. In de nieuwe verkaveling wordt ruimte voor groen gesitueerd tussen de gebouwen en wordt de Kleine Wetering verbreed. Openbare ruimte Het kader voor de inrichting van de openbare ruimte is de nota ‘Openbare ruimte Zuidas, het ontwerp op hoofdlijnen’. Hierin zijn de basisprincipes, kenmerken en kwaliteit vastgelegd voor de openbare ruimten. Het plangebied kent vier structurerende elementen. De Europaboulevard, een plein, de Zuidelijke Wandelweg en de A10. Daarnaast zijn een aantal gebieden te benoemen met specifieke karakteristieken; loopzones, entreegebieden, plein, straten en waterpark. De belangrijkste ruimte wordt gevormd door een plein dat centraal in het plangebied ligt. Het karakter van het plein wordt ook sterk bepaald door de gebouwen. Het is belangrijk dat in de plinten aan het plein publieksfuncties komen, die een positieve toevoeging betekenen voor de openbare ruimte. Naast het plein wordt ook de Zuidelijke Wandelweg een zeer karakteristieke ruimte; een autovrije bomenlaan. Bebouwing De bebouwing van de Kop Rivierenbuurt zal overwegend bestaan uit 5 bouwlagen. Deze hoogte sluit aan op de gemiddelde bebouwingshoogte van de Rivierenbuurt (4 lagen met kap). Verder is sprake van hoogbouw; drie verspreide torens en het theater. Door de hoogbouw wordt aansluiting gevonden bij de grote schaal van de infrastructuur en de Zuidas. De globale positie van de torens is weergegeven in de plankaarten. Nader onderzoek naar de gevolgen van de hoogbouw voor windhinder en bezonning zullen de exacte locatie van de hoogbouw bepalen. Met dien verstande dat de noordelijkste toren minimaal 12 meter verwijderd is van de Zuidelijke Wandelweg en maximaal 40 meter hoog zal worden.

Verkeer De Kop Rivierenbuurt wordt direct ontsloten vanaf de Europaboulevard (zie 5.5), zodat er een korte heldere verbinding ontstaat tussen de A10 en de verschillende functies. Om sluipverkeer te voorkomen zal er sprake zijn van een verkeersscheiding tussen de Kop Rivierenbuurt en de Veluwebuurt. De Veluwelaan zal hierdoor minder worden belast. Een eventuele ontsluiting van een parkeergarage voor de woonbebouwing grenzend aan de Zuidelijke Wandelweg via de Veluwelaan, wordt niet onmogelijk gemaakt. Dit is van belang om het wonen goed aan te sluiten op de bestaande buurt, de nieuwe woonbuurt als een geïsoleerde enclave zou moeten worden voorkomen.

26

Hoofdstructuur openbare ruimte

stedenbouwkundig programma van eisen kop rivierenbuurt 27

5.3 Openbare ruimte Plein Het centrale plein is de voornaamste verblijfsruimte in het plangebied. De belangrijkste functies zullen zich aan het plein etaleren. De inrichting van het maaiveld moet daarbij aansluiten. Het plein zal vaak leeg zijn, maar soms ook heel druk. Een rijbaan over het plein is noodzakelijk, maar mag de werking van het plein niet verstoren. Het plein zal een zachte, informele sfeer krijgen. Voorbeelden van deze sfeer zijn te vinden in verschillende Franse parken. Op het plein zullen veel bomen komen. Er zal worden onderzocht of de bestaande bomen (platanen) op

Voorbeeld plein met woningen, kantoren en voorzieningen (Schouwburgplein, Rotterdam)

Doorsnede plein: A10 - nieuwbouw theater- plein - nieuwbouw gemengde functies

28

Doorsnede strat�

stedenbouwkundig programma van eisen kop rivierenbuurt 29 het plein behouden kunnen worden. Onder het plein kan een parkeergarage worden gebouwd mits er voldoende gronddekking wordt gerealiseerd om de groei van bomen mogelijk te maken. Vanwege het aanwezige verkeerslawaai wordt aangeraden een fontein of ander bewegend water op het plein te plaatsen, om het ruisen van het verkeer te overstemmen met het ruisen van water. Boulevard De Europaboulevard, die nu nog is ingericht als een stedelijke snelweg, zal worden getransformeerd tot een echte boulevard met rechte bomenrijen (zes rijen platanen met hoge kronen), ruime wandelgebieden en een overzichtelijke inrichting van het maaiveld. Het stedelijke karakter van de boulevard neemt verder toe doordat aan beide zijde bebouwing wordt toegevoegd, waardoor straatwanden ontstaan. De rijbanen van de Europaboulevard lopen (richting A10) op in hoogte. In het nieuwe ontwerp wordt dit verschil in hoogte opgevangen door grondkerende wanden aan de zijkanten van de weg. De huidige taluds zullen verdwijnen. Zo ontstaat een ruimer en overzichtelijker gebied voor voetgangers en fietsers en een betere entree tot het theater en het plein. De ruime voetgangersgebieden zijn noodzakelijk vanwege de omvangrijke voetgangersstromen naar de RAI, Musicaltheater, ROC, station RAI en station Noord/Zuidlijn. Straten

Voorbeeld binnenstraat (Marienburg, Nijmegen)

Voorbeeld boulevard (Champs Elysees, Parijs, Frankrijk)

30

Doorsnede groen: nieuwbouw wonen - straat - nieuwbouw wonen - Zuidelijke Wandelweg - bestaande woonbebouwing (achtergrond nieuwbouw gemengde functies)

stedenbouwkundig programma van eisen kop rivierenbuurt 31 De straten binnen het plangebied worden overwegend 15 meter breed. Ze zullen worden beplant met bomen. De straten in het plangebied zijn zo gesitueerd dat ze altijd uitlopen uit op ‘iets moois’; op het park, het waterpark of het theater. Onderzocht of de platanen kunnen worden behouden in de ontsluitingsstraat tussen het theater en het stadsdeelkantoor. Deze straat wordt als voorbeeld gebruikt voor de inrichting van de andere straten. Zo ontstaat een specifieke identiteit. Groen De Zuidelijke Wandelweg wordt een lange, groene laan met een recreatieve en doorgaande functie. De belangrijkste kwaliteit van deze weg, de opening met zicht op de Zorgvlied en Kleine Wetering, zal worden versterkt door dit ‘venster’ te vergroten. De inzet is om deze weg van theaterplein tot aan het Martin Luther Kingpark een eigen karakter te geven door boombeplanting. De beide uiteinden worden markant, bijvoorbeeld met grote poorten zoals bij het Vondelpark. De groene sfeer van de Zuidelijke Wandelweg en Groene Zoom zal binnen het plangebied worden doorgetrokken. De groene ruimtes in de Veluwebuurt en in het plangebied zullen een zekere samenhang krijgen. Het talud van de A10 is onderdeel van de hoofd groenstructuur. Het talud is nu zeer onaantrekkelijk ingericht als snelwegberm. Door het toevoegen van bomen en

Zuidelijke Wandelweg, zicht op Kleine Wetering

Voorbeeld laanbeplanting (Nijenrodeweg, Amsterdam)

Voorbeeld liniair park

32

Voorbeeld oever waterpark (Meridien Park, Seatle, VS)

Voorbeeld oever waterpark (Sutton Place, Cambridgeshire, Engeland)

het goed onderhouden van het gras, zal het talud bij het groene, stedelijke gebied betrokken worden. Het Rozenoordpad, de fietsroute die op dit moment het talud opklimt en voor de Amstel weer daalt, zal worden verlegd zodat een comfortabele route op niveau ontstaat. Het is de bedoeling dat de bebouwing van de Kop Rivierenbuurt ‘vrij in het groen’ komt te staan. Het is daarbij belangrijk dat de parkeergarages onder de hoven voldoende gronddekking krijgen om het groeien van bomen mogelijk te maken. Water De Kop Rivierenbuurt grenst met de Kleine Wetering aan de prachtige begraafplaats Zorgvlied. Door een parkachtige inrichting kan deze huidige achterkant van het gebied een voorkant worden. De Kleine Wetering wordt zoveel mogelijk verbreed in de vorm van een waterpark. Samen met het groen van Zorgvlied wordt het waterpark een drager van verblijfs-, woon- en ecologische kwaliteit. Het weelderige waterpark wordt doorsneden met een fiets-voetpad, dat de Veluwelaan verbindt met de Groene Zoom. Het pad zal voor een groot deel bestaan uit vlonders. In het ontwerp van het waterpark wordt een belangrijke gasleiding en zal een hoeveelheid waterberging (3000 m2) moeten worden opgelost. Een brug over de Kleine Wetering, tussen de Kop Rivierenbuurt en Zorgvlied,

programma van eisen kop gebieden rivierenbuurt 33 is een te onderzoekenstedenbouwkundig optie. Hierdoor worden de twee parkachtige aaneengesloten en zal bovendien Zorgvlied beter toegankelijk worden vanaf de Rivierenbuurt en station RAI. De oostelijke oever van de Kleine Wetering, onderdeel van de Amstelscheg, krijgt een ecologische inrichting. Het talud blijft onverhard. Samen met het waterpark wordt de Kleine Wetering zo een belangrijke schakel in de ecologische zone tussen het Nieuwe Diep en de Nieuwe Meer.

Kunst Wanneer de toekomstige instellingen op de Kop Rivierenbuurt hun ligging in de Zuidas willen benadrukken door middel van beeldende kunst, wordt dit toegejuicht. Voorwaarden daarbij zijn dat de diverse initiatieven goed gecoördineerd worden en dat er een goede afstemming van kunst, architectuur en inrichting openbare ruimte plaatsvindt. De mogelijkheid bestaat om de krachten te bundelen in één kunstwerk. Voor het plaatsen van kunst in de openbare ruimte zijn twee locaties in de Kop

Voorbeeld kunstwerk met water

34

Voorbeeld bebouwing met plint aan boulevard (Dukaat, Amsterdam)

Voorbeeld van hogere plint in openbaar gebouw (TGV-station, Valence, Frankrijk)

stedenbouwkundig programma van eisen kop rivierenbuurt 35 Rivierenbuurt uitermate geschikt. Het plein, dat de spil is van de infrastructuur en de omringende bebouwing, leent zich bij uitstek voor één centraal (water)kunstwerk. Het waterpark is een geschikte locatie voor een serie van kunstwerken. De voorkeur gaat uit naar beeldende kunst die een integraal onderdeel is van openbare ruimte en/of gebouwen. Zo lenen goed zichtbare gebouwen, zoals het theater, zich uitstekend voor projecties op de gevel. Hierbij kunnen bijvoorbeeld wisselende exposities van videokunst aan de vele (nachtelijke) voorbijgangers getoond worden. 5.4 Bebouwing De bebouwing van de Kop Rivierenbuurt zal bestaan uit een onderbouw (middelhoogbouw) met een aantal verspreide torens. De onderbouw is 5 lagen hoog, opgebouwd uit een plint en 4 verdiepingen. Conform Zuidas beleid zijn de verdiepingen minimaal 3.30 meter hoog. De verdiepingshoogte van de plint is afhankelijk van de ligging en de invulling. De standaardhoogte voor een plint in de Zuidas is 8 meter waarin ruimte is voor publieke functies. Omdat in het plangebied publiekstoegankelijke functies goed mogelijk zijn langs de boulevards en het plein, wordt de plint daar 8 meter. In de rest van het plangebied, waar voornamelijk woningen worden gesitueerd, wordt de plint 4 meter hoog. De totale bouwhoogte van de onderbouw (plint + 4 lagen) wordt daarmee 22 meter langs de boulevards en 18 meter in de rest van het gebied. Op de onderbouw worden 3 torens geplaatst. De totale bouwhoogte van de torens inclusief onderbouw is 40 meter. De toren langs de A10 kan eventueel 60 meter hoog worden, mits het grondvlak kleiner wordt. In de omgeving van de Kop Rivierenbuurt staan qua hoogte vergelijkbare torens: de toren van J.F. Staal aan het Victorieplein (ca. 40 meter) en het Holiday Inn Hotel aan de Europaboulevard (ca. 60 meter). De bouwhoogte van het theater varieert van circa 8 tot 30 meter. Het theater wordt een gebouw met een bijzondere vorm: op een onderbouw van 8 tot 22 meter, die zich voegt naar de omgeving, zal een vrije vorm worden geplaatst tot 35 meter hoog waarin de zaal en de toneeltoren worden ondergebracht. Op de begane grond worden in principe zeer terughoudend bergingen, entrees van garages en afvalbergingen gesitueerd. Belangrijk is ook dat de achterkanten van de woningen niet direct grenzen aan de ontsluitingen, omdat dat niet past bij de wensen van privacy.

Voorbeeld gemengde laag- en hoogbouw (Blixembosch, Eindhoven)

36

Voorbeeld theaters aan plein (Schouwburgplein, Rotterdam)

stedenbouwkundig programma van eisen kop rivierenbuurt 37 Noordelijk deelgebied In het noordelijk deelgebied worden de Europaboulevard en de Kennedylaan begeleid door forse gebouwen met hoge, rechte straatwanden. De gebouwen langs de boulevards krijgen een plint waarin publieke functies en entrees zullen zorgen voor levendigheid op straat. De nieuwbouw van het ROC zal uit drie afzonderlijke gebouwen bestaan die zonodig worden verbonden door hoge, slanke en transparante luchtbruggen (zoals bijvoorbeeld bij de Van Nellefabriek in Rotterdam). Theater Het Musicaltheater zal, net als het Luxortheater in Rotterdam, een belangrijk punt gaan vormen in de stedenbouwkundige structuur van de stad. Het theater vormt een markering van de afslag A10-Europaboulevard. Daarom moet de omgeving van het theater zo wordt ingericht dat er een goed zicht is op het theater. Ook dient het theater zo te worden vormgegeven dat het met recht van spreken een ‘landmark’ is: mooi, open, bijzonder en markant. Het theater zal tientallen jaren lang dagelijks door minstens honderdduizenden voorbijgangers worden gezien. Het architectonisch ontwerp dient dan ook van uitzonderlijk hoge kwaliteit te zijn. Het theater moet een positieve uitstraling krijgt op de openbare ruimte. Zowel voor bezoekers van het theater als voor lopende en fietsende passanten is het van belang dat de openbare ruimte rond het theater een aangenaam en sociaal veilig verblijfsklimaat is. Een hoogwaardige transparante begane grond van het theater, ingericht met levendige functies, is daarom een vereiste.

Voorbeeld van een theater als landmark (Luxor, Rotterdam)

De inpassing van het theater is een complexe opgave; stedenbouw wordt hier architectuur. Ook al is sprake van een solitair gebouw, de ontwerpverkaveling en het

Voorbeeld van openbare ruimte bij theater (LLC, Luzern, Zwitserland)

38

Voorbeeld gemengde laag- en hoogbouw in een half open verkaveling (Blixembosch, Eindhoven)

stedenbouwkundig programma van eisen kop rivierenbuurt 39 concept van het theater zijn sterk aan elkaar gerelateerd. De bebouwing van het theater krijgt een afwijkende vorm, die ontstaat uit het typische karakter van het programma en de locatie. De opgave voor de vormgeving van het theater is dat het gebouw zich verhoudt met de grootschalige infrastructuur, maar ook met de stedelijke omgeving. De functies op de begane grond en de situering van de entree zijn bepalend voor het succes van een levendig plein met publieksfuncties in alle pleinwanden. De voorzieningen voor laden en lossen worden inpandig opgelost aan de zuidoostelijke zijde van het gebouw. Zuidelijk deelgebied Het ontwerp van het zuidelijk plangebied, zoals vastgelegd op de plankaart ontwerp, zal later verder worden uitgewerkt. In de verkaveling worden de gebouwen als versprongen wanden opgesteld. Het geluid wordt afgeschermd terwijl de groene sfeer van de omgeving zoveel mogelijk in het gebied getrokken wordt. Enerzijds ontstaan straatwanden, anderzijds ontstaat een continuïteit van de open ruimte. Aandachtspunten zijn de uitwerking van het programma, bezonning, windhinder, geluidhinder en parkeren. Bijzondere aandacht heeft de woningbouw, waar naast geluidhinder ook woonkwaliteit een criterium is. Dit kan consequenties hebben voor de te realiseren hoeveelheid woningen in het plangebied. In principe worden de woningen in de onderbouw gesitueerd en de kantoren in de torens. Hierdoor worden de woningen met de kantoren verbonden tot een harmonisch geheel, waarbij de individuele herkenbaarheid van de kantoren gegarandeerd wordt. De kantoortorens zullen goed zichtbaar zijn vanaf de snelweg en zullen aan bijzondere buitenruimte liggen. Er zijn drie adressen gereserveerd voor drie typische, maar zeer verschillende torens: - toren aan het plein; - toren aan de snelweg; - toren in het groen. De Liberaal Joodse Gemeenschap heeft een wens voor nieuwbouw van hun synagoge binnen het plangebied, bij voorkeur aan het water. In het waterpark is

Voorbeeld paviljoen in water (Sonsbeek, Arnhem)

40

Europaboulevard bestaande situatie

Europaboulevard minimale aanpassingen tbv NZ-lijn

Europaboulevard definitief

stedenbouwkundig programma van eisen kop rivierenbuurt 41 ruimte gereserveerd voor een voorziening als een paviljoen met een bijzondere functie. De synagoge zou gebruik kunnen maken van deze reservering, mits het in overeenstemming is met de plannen voor het waterpark. Belangrijk is dat de synagoge de omvang en uitstraling van een paviljoen krijgt, zodat het waterpark niet wordt afgesneden van de Zuidelijke Wandelweg. Het ondergronds plaatsen van gebouwonderdelen of deze juist schijnbaar te laten zweven kan helpen een bijzonder en lichtvoetig gebouw te creëren. 5.5 Verkeer Openbaar vervoer De Kop Rivierenbuurt is zeer goed bereikbaar per openbaar vervoer door de ligging nabij het NS Station RAI, de sneltram (ringlijn) en metro (toekomstige Noord/ Zuidlijn), bus en tram. Autoverkeer De Kop Rivierenbuurt wordt op dit moment ontsloten via de Veluwebuurt. In het stedenbouwkundig plan wordt voorgesteld deze ontsluiting te verplaatsen naar de Europaboulevard, zodat het plangebied direct aan de hoofdinfrastructuur wordt gekoppeld. De ontsluiting van de Kop Rivierenbuurt wordt gescheiden van de ontsluiting van de Veluwebuurt om sluipverkeer van Kennedylaan naar theater of Europaboulevard te vermijden. Een ander voordeel is de directe oriëntatie van de automobilist op zijn doel. De ‘knip’ tussen het verkeerssysteem van Kop Rivierenbuurt en Veluwebuurt wordt gevormd door de Zuidelijke Wandelweg, die autovrij wordt gemaakt. De Zuidelijke Wandelweg zal wel gebruikt worden door motorvoertuigen van nood- en hulpdiensten en bij evacuaties in noodgevallen. Het wordt niet onmogelijk gemaakt om een parkeergarage ten behoeve van woningbouw te ontsluiten via de Veluwelaan. In dat geval zal er ‘overstekend’ autoverkeer ontstaan op de Zuidelijke Wandelweg.

Er is ruimte voor één compleet kruispunt tussen de afrit van de A10 en de kruising Europaboulevard - Kennedylaan. Zowel de Kop Rivierenbuurt als de RAI moeten gebruik maken van deze kruising. De berekeningen tonen aan dat dit kruispunt ook in de toekomst het verkeer kan verwerken. Bepalend in deze berekeningen is de avondspits. In samenwerking met Rijkswaterstaat wordt onderzocht of het mogelijk is om een extra afslag van de A10 aan te leggen, speciaal ten behoeve van het theater. De Europaboulevard verbindt de A10-zuid met het stadsdeel Zuideramstel. Het gemeentelijk beleid is erop gericht om zoveel mogelijk autoverkeer te concentreren op de hoofdwegen en hier zoveel mogelijk doorstroming te garanderen. Hierdoor wordt de overlast op onderliggende wegen beperkt en sluipverkeer voorkomen. Het doel is dat het verkeer op de Europaboulevard doorstroomt en dat de omgeving zo min mogelijk overlast heeft van het verkeer. De visievorming rond de herinrichting van de Europaboulevard is nog niet afgerond. De benodigde maatregelen voor de aansluiting van het plangebied dienen in het kader van deze ontwikkeling te worden aangelegd. Er zijn drie plantermijnen voor de Europaboulevard te benoemen (zie p. 40): - Huidige situatie: een brede verkeersweg met weinig structuur, zonder verblijfskwaliteit. - Korte termijn: Het Europaplein wordt gereconstrueerd vanwege het station van de Noord/Zuidlijn. Er wordt alvast rekening gehouden met een toekomstig profiel. Tevens moet een linksafstrook vanaf het Europaplein naar het plangebied worden aangelegd.

42

Ontsluitingsstructuur

stedenbouwkundig programma van eisen kop rivierenbuurt 43

- Lange termijn: De bouwgrens van de Kop Rivierenbuurt wordt bepaald door de breedte van de Europaboulevard. Het streven is om de Europaboulevard, net als in Buitenveldert, te voorzien van een brede groene middenberm met aan weerszijden en in het midden een dubbele rij platanen. Wanneer het eindbeeld voor de Europaboulevard, (lange termijn) uitgevoerd wordt, is nog niet besloten. De planvorming hiervoor is een apart ontwikkelingstraject. De interne ontsluiting van het plangebied bestaat uit een L-vormige structuur. De nieuwe ontsluiting is altijd minimaal één bouwblok verwijderd van de bestaande woonbuurt, zodat geluid- of verkeersoverlast naar de bestaande buurt tot een minimum wordt beperkt. De L-structuur is een eenvoudige weg met maximale gebruiksmogelijkheden; twee richtingen, geen parkeerverbod, toegankelijk voor alle verkeerssoorten etc. Het is belangrijk dat het verkeer voor het theater goed geregeld wordt. Een inpandige laad- en losruimte voor minstens twee lange vrachtauto’s is nodig om de openbare weg vrij te houden van laad en losplaatsen. Het is dan ook niet nodig om een keervoorziening voor vrachtauto’s op de openbare weg aan te leggen, volstaan kan worden met een keervoorziening voor personenauto’s. Er is een verkeersstudie naar de Kop Rivierenbuurt, inclusief Europaboulevard, uitgevoerd door een onafhankelijk bureau (Goudappel Coffeng). Voornaamste conclusie uit het onderzoek is dat het verkeer in de Kop Rivierenbuurt en op de

Europaboulevard goed afgewikkeld kan worden. Wachtrijen die langer zijn dan wenselijk, ontstaan alleen in de spits in de situatie van een groot evenement in de RAI, en waarbij de parkeergarage van het theater overdag gebruikt wordt door RAIbezoekers. Een vergelijkbare situatie doet zich in de huidige situatie momenteel ook voor bij gebruik van P1. Een extra rechtdoorstrook op de Europaboulevard in noordelijke richting vormt een oplossing. Langzaam verkeer De functie van de Zuidelijke Wandelweg als oost-westverbinding voor fietsers en voetgangers zal worden versterkt. Het idee is om de Zuidelijke Wandelweg autovrij te maken. Het gevolg hiervan is dat de structuur van ontsluiten van de aanliggende buurten enigszins moet worden aangepast. Het parkeren langs de Zuidelijke Wandelweg wordt verplaatst naar de nieuwe ondergrondse parkeergarages. Het Rozenoordpad, het fietspad langs de A10, behoort tot het hoofdnet fiets. Hoewel deze route niet de recreatieve potentie heeft zoals de Zuidelijke Wandelweg, zal de verblijfskwaliteit en sociale veiligheid verbeterd worden door een betere inrichting van het maaiveld en het groen. Op dit moment heeft het fietspad een vreemd verloop: het stijgt in oostwaartse richting tot halverwege het talud om vervolgens weer naar maaiveld te dalen. Het voorstel is om het fietspad niet meer omhoog te laten lopen, maar op niveau van het voetpad te brengen, zodat de sociale veiligheid en het comfort zullen worden verbeterd. De doorgaande stedelijke oost-west fietsroutes worden momenteel onderbroken bij de Europaboulevard. De sociale veiligheid is hier problematisch. In het zicht en verlengde van de onderdoorgangen onder de Europaboulevard wordt daarom in het

44

Ontsluiting van de parkeergarage entrees

stedenbouwkundig programma van eisen kop rivierenbuurt 45 plangebied een route gesitueerd. Ook het zicht op en vanuit het theater is van belang. Door de inrichting van het theaterplein wordt de doorgaande route naar de Zuidelijke Wandelweg herkenbaar vorm gegeven. Het is wenselijk voor een betere bereikbaarheid van het theater en de school om een tweede toegang tot het station RAI, ten oosten van de Europaboulevard aan te leggen. Deze extra toegang is bouwkundig reeds voorbereid. Parkeren Het parkeren in de Kop Rivierenbuurt wordt in principe ondergronds opgelost. De entrees van de parkeergarages worden opgenomen in de gebouwen. Op deze wijze kan een aantrekkelijk woonwerkklimaat ontstaan met een goede buitenruimte. Op het maaiveld zal de mogelijkheid bestaan voor kort parkeren (‘kiss and ride’, laden en lossen, bijzonder doelgroepen als taxi’s en mindervaliden). Onderzocht wordt of touringcars gebruik kunnen maken van de ondergronds parkeergarages. Een belangrijk aandachtspunt bij de stedenbouwkundige inpassing van de parkeergarages is het opvangen van de verkeersstroom op de piekmomenten. Voorwaarden daarbij zijn: - voldoende parkeercapaciteit in parkeerkelders, - korte verbinding tussen A10 en parkeergarages, - goed parkeer verwijzingsysteem (met name voor theaterbezoekers), - ruimte om passagiers af te zetten en op te halen door taxi’s en particuliere auto’s, - voldoende opstelcapaciteit tussen de entree van de parkeergarage en de Europaboulevard. Om te voorkomen dat de omringende buurt hinder ondervindt van geparkeerde auto’s van theaterbezoekers, is in de randvoorwaarden opgenomen dat het theater combikaarten zal verkopen, waarbij theaterkaarten direct in combinatie met een parkeerkaart worden verkocht. Ook zal het theater onder medewerkers en bezoekers het gebruik van het openbaar vervoer bevorderen. De veiligheid in de parkeergarages zal moeten worden bevorderd door overzichtelijkheid, toezicht en door goed aangegeven vluchtroutes. Nieuwe kabels

Programma

Bandbreedte aantal parkeerplaatsen min. variant

max. variant

m2 b.v.o.

in piekbezetting

in piekbezetting

piekmomenten

woningen

51.750

495

495

kantoren (incl. Stadsdeelkantoor)

50.500

405

405

werkdagen ocht+dag

ROC onderwijs

23.000

100

150

werkdagen ocht+dag

Musicaltheater Van den Ende

werkdagen av ; zat+zon

19.000

personeel

50

50

avonden

1.850 bezoekers

400

500

avonden

Synagoge

3.000

70

100

vrijdagavond ; zat+zon

Overige voorzieningen (plinten

6.250

50

60

werkdagen ocht+dag

153.500

1.570

1.760

ROC en plein)

TOTAAL

Indicatieve parkeerbehoefte (zonder dubbel gebruik)

46

Aandachtspunten parkeren

stedenbouwkundig programma van eisen kop rivierenbuurt 47 en leidingen kunnen boven de parkeergarages worden gelegd, mits gezorgd wordt voor voldoende gronddekking van ongeveer 1,50 meter. Door deze gronddekking kunnen bovendien wegen en bomen op de parkeerkelders worden aangelegd. Een aandachtspunt is de draagkracht van het dak van de parkeergarage, in relatie met een gewenste berijdbaarheid voor zware vrachtwagens.

gebruik de voorkeur geniet. In dit onderzoek moeten ook de beheermogelijkheden aan bod komen. Dubbel grondgebruik stelt namelijk strenge voorwaarden aan de toegankelijkheid van garages en het beheer van garages. Het gebruik van het openbaar vervoer en de fiets onder werknemers (en bezoekers) dient bovendien extra te worden gestimuleerd.

Parkeerplaatsen Conform Zuidasbeleid bedraagt de parkeernorm voor woningen 1,25 parkeerplaats per woning (inclusief 0,25 pp bezoekers parkeren). Voor kantoren geldt de B-norm van 1 parkeerplaats per 125 m2 bvo. Voor de voorzieningen is op basis van de CROW-kencijfers(1) en inschattingen van de voorzieningen zelf een minimale en een maximale parkeerbehoefte vastgesteld. Aan de hand van deze cijfers wordt ingeschat dat de Kop Rivierenbuurt tussen de circa 1.550 en 1.750 parkeerplaatsen nodig heeft. De bepaling van de benodigde hoeveelheid parkeerplaatsen ten behoeve van het theater, is onderdeel van de MER-procedure die op dit moment hierover wordt gevolgd.

Fietsparkeren Het belang van goede fietsparkeervoorzieningen en – capaciteit heeft zowel betrekking op de kwaliteit van de openbare ruimte als op het mobiliteitsbeleid. Vanuit de kwaliteit van de openbare ruimte is het van belang dat er goede inpandige fietsenstallingen komen. Vanuit mobiliteit is het van belang dat de ‘modal split’ wordt gestimuleerd en gefaciliteerd in de richting van een hoog aandeel fietsers (4050%) en OV-gebruikers. Een aantal functies in het plangebied, zoals het theater, het stadsdeelkantoor, het ROC, de synagoge, de publieksfuncties en de kantoren zullen fietsende bezoekers aantrekken. Onderstaande tabel geeft de benodigde stallingruimte voor fietsen aan.

De gebruikers van de afzonderlijk functies in het gebied zijn echter niet allemaal op hetzelfde moment aanwezig. Zo treedt bijvoorbeeld de parkeerbehoefte van het musicaltheater met name ‘s avonds (na kantooruren, na de spits) op. Ook de parkeerplaatsen voor woningen en kantoren worden echter niet elk uur van de dag bezet. De verwachting is dat er in de gehele Kop Rivierenbuurt permanent minimaal 500 parkeerplaatsen leeg staan (als het aantal volgens de normen wordt gebouwd). Op zaterdag en zondagochtenden is dit bijna het dubbele. Dit is ongeveer 30% van de totale parkeercapaciteit. Wanneer bedrijven bereid zijn om parkeerplaatsen te delen, bestaat de mogelijkheid om derden gebruik te laten maken van de parkeerplaatsen. Een goede mogelijkheid hiertoe is dat parkeerplaatsen beschikbaar gesteld worden aan de RAI. Door het opheffen van P1 gaan immers 660 parkeerplaatsen verloren.

Om het fietsgebruik te stimuleren moet in ieder gebouw een goed toegankelijke fietsenstalling worden gemaakt, die groot genoeg is. Het bewonersparkeren kan geregeld worden in eigen bergingen of stallingen. De fietsenstallingen dienen bij

Dubbel gebruik van parkeerplaatsen verdient (zowel uit ruimtelijk als kostentechnisch oogpunt) de voorkeur. In het Projectbesluit Kop Rivierenbuurt is reeds vastgelegd dat er gestreefd wordt naar het zoveel mogelijk dubbel gebruiken van parkeerplaatsen. Nader onderzoek zal moeten worden gedaan om te bezien welke vorm van dubbel

INDICATIE AANTAL BENODIGDE FIETSPARKEERPLAATSEN Functie Aantal Berekening woningen 790 2 pp per woning kantoren 1.010 2 pp per 100 m2 theater 150 5 pp per 100 bezoekers+ personeel onderwijs 450 10 pp per 100 studenten voorzieningen plint 240 4 pp per 100 m2 bvo synagoge 75 opgave LJG TOTAAL 2.715 Indicatieve fietsparkeerbehoefte

48

Plankaart randvoorwaarden

stedenbouwkundig programma van eisen kop rivierenbuurt 49 voorkeur inpandig worden gesitueerd. Bij de inpassing en vormgeving van de fietsenstallingen wordt rekening gehouden met de gebruiksvriendelijkheid, kwaliteit van de plint, exploitatie, sociale veiligheid, loopafstand, gebruikscomfort en goede toegankelijkheid. Goed toezicht op de stalling is belangrijk in verband met sociale veiligheid en fietsdiefstal.

-

5.6 Randvoorwaarden In deze paragraaf worden de eisen en wensen uit dit SPvE samengevat in randvoorwaarden. Bij de volgende stappen in het planontwikkelingsproces zullen aanvullende stedenbouwkundige randvoorwaarden worden afgegeven.

Bebouwing - De bebouwing moet geluid weren waardoor het verkeerslawaai in de Veluwebuurt zal afnemen. - De verkaveling heeft een raster (orthogonaal) structuur in het patroon van de Veluwebuurt. - De rooilijn langs de President Kennedylaan wordt aangelijnd op de aanliggende bebouwing. - De bebouwing aan de boulevards en het plein vormen straatwanden. Belangrijk daarbij zijn rechte rooilijnen, representatieve gevels en voordeuren aan de straatzijde. - De bebouwing van de Kop Rivierenbuurt bestaat uit een onderbouw en een aantal torens. De torens liggen verspreid over de zuidelijke helft van het plangebied. Een grove indicatie van de ligging van de torens is aangegeven op de plankaart randvoorwaarden, de exacte ligging wordt later bepaald aan de hand van wind- en bezonningsonderzoek. Naar het groen en het water toe heeft de bebouwing een open structuur. De torens zullen minimaal 12 meter verwijderd zijn van de Zuidelijke Wandelweg. - De onderbouw is in aansluiting op de Rivierenbuurt vijf lagen hoog. De torens zijn 11-16 lagen hoog (inclusief onderbouw). De plint van de gebouwen langs de boulevards en plein zal 8 meter hoog zijn, de plint van de overige gebouwen 4 meter. De overige bouwlagen van de onderbouw zijn minimaal 3,30 meter (bruto) hoog. De totale hoogte van de onderbouw wordt 22 meter langs de boulevards en het plein en 18 meter in de rest van het plangebied. De hoogte van de torens is 40 meter, met uitzondering van de meest zuidelijke toren die 60 meter hoog kan worden, mits het grondvlak kleiner wordt dan nu aangegeven in de plankaart ontwerp. - De begane grondverdieping van (met name openbaar toegankelijke) gebouwen is zo transparant mogelijk om het toezicht vanaf de gebouwen op de openbare ruimte te maximaliseren, waarmee de sociale veiligheid wordt verbeterd. Entrees, baliefuncties, woonkamers en dergelijke liggen daarom zoveel mogelijk aan de straatkant en bergingen, garageboxen, opslagruimtes, vuilverzameling etc. moeten worden voorkomen. - De entrees van parkeergarages worden opgenomen in de bebouwing. - Het theater krijgt zonodig een afwijkende vorm, maar wordt wel zorgvuldig in de rest van de omgeving ingepast. De bebouwing van het theater wordt een volume met een opvallend karakter. De onderbouw van het theater zal 8 tot 22

In de plankaart randvoorwaarden zijn de uiterste bouwgrenzen aangegeven. Dit geldt echter niet voor de bouwvlek van het theater. Het theater krijgt een vrije vorm en mag buiten de aangegeven contouren treden. Het gebouw zal buiten zijn grondvlak uitkragen om het gebouw een betere aanwezigheid te geven aan de boulevard, terwijl belangrijke kabels en leidingen kunnen blijven liggen. Programma - Functies worden zoveel mogelijk worden gemengd, zodat een levendig gebied ontstaat. - Wonen, kantoren en voorzieningen zullen zoveel mogelijk uitwisselbaar zijn, de verdiepingshoogte is daarom minimaal 3,30 meter hoog (bruto). - De plint langs de Europaboulevard en President Kennedylaan wordt ingericht ten behoeve van kleinschalige publiekstoegankelijke functies.

-

Het theater wordt zo dicht mogelijk aan de kruising Europaboulevard-A10 worden gesitueerd Het ROC zal aan de Europaboulevard worden gesitueerd. Het Stadsdeelkantoor Zuideramstel wordt aan de President Kennedylaan gesitueerd.

50

stedenbouwkundig programma van eisen kop rivierenbuurt 51

-

meter hoog worden. De bovenbouw wordt maximaal 40 meter hoog. De bebouwing van het ROC zal bestaan uit drie aparte gebouwen die door slanke en hoge luchtbruggen mogen worden verbonden. Het paviljoen in het waterpark wordt maximaal 3 lagen hoog. Het grondoppervlak wordt maximaal 1.000 m2 inclusief buitenruimte.

Openbare ruimte - De structuur van de Veluwebuurt van een orthogonaal rasterpatroon met half omsloten, open ruimtes wordt voortgezet in het zuidelijk deel van het plangebied. De ruimtes worden zoveel mogelijk gekoppeld aan grotere groengebieden buiten het plangebied zoals Zuidelijk Wandelweg, Zorgvlied en de Groene Zoom. - De Europaboulevard, President Kennedylaan, het plein en straatjes krijgen een formeel en openbaar karakter: overzichtelijk, ruim, goed verlicht, veel verharding, rechte wegen, directe relatie tussen gebouwen en openbare ruimte. De overige openbare ruimtes krijgen een intiemer en informeler karakter: weelderig groen, zo weinig mogelijk verharding, liefst half-verharding. - Doorgaande routes worden goed verlicht. - Het wateroppervlak van de Kleine Wetering moet zoveel mogelijk worden vergroot. Minimale toename is 10% van het verharde oppervlak in het plangebied (4000 m2). Verkeer - De centrale toegang tot de Kop Rivierenbuurt valt samen met de huidige afrit P1, ligt tegenover ingang P2 naar de RAI. - De interne ontsluitingsstructuur krijgt een logisch verloop, zodat de individuele adressen vanzelfsprekend benaderd kunnen worden. - Het minimale profiel van de gebiedsontsluitingsweg is 15 meter. Het minimale profiel van de gebiedsontsluitingsweg is 15 meter. Dit profiel dient ten minste 2 rijstroken van 3,25 meter te bevatten (dus een rijbaan van 6,50 meter) en waar nodig één of meerdere afslagvakken. Ook dient bij meer dan 3 rijstroken een vluchtheuvel van minimaal 2 meter in het ontwerp meegenomen te worden. In dat geval zijn vrij liggende fietspaden vereist. - Het verkeerssysteem van de Kop Rivierenbuurt wordt gescheiden van dat van de Veluwebuurt. Een eventuele ontsluiting van een parkeergarage voor de woonbebouwing grenzend aan de Zuidelijke Wandelweg via de Veluwelaan, wordt niet onmogelijk gemaakt.

-

-

-

-

De Zuidelijke Wandelweg wordt autovrij, afgezien van een eventuele oversteek van Veluwelaan naar bovengenoemde parkeergarage. In geval van calamiteiten kan de gehele Zuidelijke Wandelweg worden gebruikt voor nood- en hulpdiensten. De waterkant wordt autovrij, om een zo direct mogelijke relatie te leggen tussen wonen en water. De Zuidelijke Wandelweg en het natuurpad krijgen een hoge verblijfswaarde. Gedacht wordt aan de langzaamverkeerroutes in het Vondelpark en Kleine Loopveld, waar geen of subtiel onderscheid wordt gemaakt tussen fiets- en voetgangersruimte. Op de Groene Zoom wordt het langzaam verkeer gescheiden in voet- en fietspad. Het fietspad wordt verplaatst naar de onderzijde van het talud: zo recht en vlak mogelijk en bij voorkeur van asfalt. Het parkeren van auto’s wordt in principe ondergronds opgelost. Er komen geen bovengrondse parkeerterreinen. De parkeergarages moeten voldoende in- en uitritten krijgen die op een overzichtelijk en veilig punt aansluiten op de openbare weg. Om wachtrijen op de openbare weg te voorkomen moet een snel toegangssysteem met bufferruimte inpandig gerealiseerd worden. Aan de hand van berekeningen van de exploitant (verkeersaanbod op het drukste uur; toegangssnelheid, bufferruimte) zal de gemeente de bouwaanvraag voor een parkeergarage toetsen. De Zuidas-normen voor parkeren worden gehanteerd: 1,25 parkeerplaats per woning (inclusief 0,25 parkeerplaats voor bezoekersparkeren) en B-norm voor kantoren; 1 parkeerplaats per 125 m2 bvo. Het bepalen van de parkeerbehoefte voor voorzieningen behoeft maatwerk. Dubbel gebruik van parkeerplaatsen moet worden gestimuleerd. Er wordt voldoende opstelcapaciteit gecreëerd tussen in- en uitrit van de parkeergarages en van de Europaboulevard. Er moeten voldoende fietsparkeerplaatsen komen, die inpandig worden gesitueerd.

52

Hoofdgroenstructuur (bron: Structuurplan 2003)

stedenbouwkundig programma van eisen kop rivierenbuurt 53

6 MILIEU 6.1 Groen Hoofdgroenstructuur De Kop Rivierenbuurt grenst aan begraafplaats Zorgvlied, dat deel uitmaakt van de Amstelscheg en daarmee van de hoofdgroenstructuur van Amsterdam. De Amstelscheg is één van de Groene Flanken van de Zuidas. Een belangrijke opgave van de Kop Rivierenbuurt is de aansluiting van het langzaam verkeer uit het centrum van de Zuidas op de Amstelscheg. De manier waarop deze aansluiting wordt gezocht is: - verbetering van het fietspad langs A10 (‘de Groene Zoom’); - autovrij maken van de Zuidelijke Wandelweg; - vergroten van het ‘vizier’ (het contactvlak van Zuidelijke Wandelweg en Zorgvlied) op de hoofd groenstructuur. Ecologie De Kop Rivierenbuurt is oorspronkelijk een veenweidegebied dat rond 1960 is opgehoogd met een toplaag van 6 meter Noordzee zand. De ecologie is daarmee veranderd van een nat gebied met veel nutrifiënten naar een relatief arm en droog gebied. Omdat het omringende landschap van Amsterdam drassig is, is de Kop Rivierenbuurt een relatief geïsoleerd gebied. Het gebied is weliswaar verbonden met snelwegbermen aan andere drogere gebieden, maar deze ecologische verbindingszone wordt onderbroken door bruggen en kunstwerken. Door delen uit te graven en natter te maken is het eenvoudiger aan te sluiten op een ecologische verbindingszone. Uit de natuurtoets1) is gebleken dat met de ontwikkeling van de Kop Rivierenbuurt de habitat van enkele soorten wordt vernietigd indien de werkzaamheden worden uitgevoerd in de voortplantings- of winterrusttijd. De soorten die in de Kop Rivierenbuurt beschermd worden door de Flora en Fauna wet zijn: de egel, de bosmuis en de gewone bosspitsmuis. Volgens de huidige jurisprudentie is ontheffing nodig maar wordt in 2004 een algemene vrijstelling verwacht o.a. voor bovengenoemde drie soorten. Het gevolg van deze aanpassing in de Flora- en Faunawet kan zijn dat de verplichting tot aanvraag van een ontheffing voor het project Kop van de Rivierenbuurt alsnog vervalt.

De huidige ecologische waarde van de Kop Rivierenbuurt wordt onder andere verkregen door extensief beheer. Bij het beheer wordt bijvoorbeeld niet al het snoeihout weggehaald, waardoor er voor kleine dieren schuilplaatsen ontstaan. Het is wenselijk om delen van de Kop Rivierenbuurt ook in de toekomst extensief te beheren. Met name het verbrede deel van de Kleine Wetering leent zich goed voor extensief beheer. Groeikwaliteit In augustus 2002 is een verkennend bomenonderzoek verricht in de Kop Rivierenbuurt. Conclusie daarvan was dat er vrijwel geen monumentale bomen in het gebied aanwezig zijn. In mei 2003 is een gedetailleerd onderzoek gedaan naar de toekomstverwachting en de verplantbaarheid van de bomen en van het bosplantsoen in de Kop Rivierenbuurt. Bij de inventarisatie is gekeken naar de diameter, kwaliteit, levensduur en de verplantbaarheid van de bomen en van het bosplantsoen. Uit deze inventarisatie volgen vier conclusies In het noorden van het gebied, grenzend aan de President Kennedylaan, staat een vleugelnoot die als zeer waardevol is te beschouwen. De vleugelnoot heeft een degelijke standplaats en heeft een levensduur van meer dan 50 jaar. Het is wenselijk dat deze gehandhaafd blijft, hetgeen invloed zal hebben op de bouw- en sloopactiviteiten. Verplanten van de vleugelnoot is niet mogelijk. In het plangebied bevindt zich aan de Europaboulevard een fraaie laan bestaande uit platanen. De betreffende platanen zijn echter al in een volwassen stadium, waardoor het niet haalbaar is om deze te verplanten. Ze zijn van zodanige kwaliteit voor de buitenruimte dat het raadzaam is om ze te handhaven. Platanen hebben een zeer lange levensduur en deze platanen hebben nog een levensduur van zo’n 50 jaar. Aan de zuidzijde van de Hogeschool bevindt zich een bosplantsoen dat voornamelijk uit populieren bestaat. Deze populieren zijn al aan het eind van hun levensduur en zullen nog hoogstens tien tot twintig jaar meegaan. Hierdoor is de waarde van dit bosplantsoen niet zo hoog. Bij de inventarisatie is niet gekeken naar de ondergrondse conditie van de bomen. Verder dient er rekening te worden gehouden met de voorbereidingstijd voor het verplanten. De voorbereidingstijd omvat minimaal een jaar in verband met het voorbehandelen van de wortels.

54

Water

stedenbouwkundig programma van eisen kop rivierenbuurt 55 6.2 Water Watersysteem en waterkering De Kleine Wetering maakt onderdeel uit van de Binnendijksche Buitenveldertsche Polder (peil -2,00 NAP). Deze watergang vormt de verbinding naar het gemaal en heeft geen verbinding met de Amstellandsche Boezem (peil NAP -0,4 meter). Het plangebied wordt doorsneden door een zogenaamde boezemwaterkering, die moet voorkomen dat het poldergebied wordt geïnundeerd vanuit de hoger gelegen boezem. De boezemwaterkering heeft een vijf meter brede kruin op NAP+ 0,25 meter. Omdat het maaiveld op NAP+ 0.60 ligt, is hier sprake van een ‘ondergrondse’ ofwel een theoretische dijk. De precieze ligging van deze theoretische dijk is in dit gebied nog niet precies vastgesteld. Hiernaast is een voorstel afgebeeld. Dit is in afwijking van de tekening van de DWR. Voor de definitieve liggng vindt nog overleg plaats, waarna deze door de DWR wordt vastgelegd.In de boezemwaterkering gelden beperkingen voor werk in de ondergrond (kruisingen kabels en leidingen, werken in de grond, toegankelijkheid voor beheer). Voor werkzaamheden in het tracé en in de ‘veiligheidszones’ (aan beide zijden 20 meter) zijn Keurontheffingen nodig. Berging en afvoer hemelwater In stedelijke, sterk verharde, gebieden wordt een aanzienlijk deel van het hemelwater versneld afgevoerd naar het oppervlaktewater. De bergings- en afvoercapaciteit van het watersysteem is hierop afgestemd. Door de Zuidas ontwikkeling neemt de verharding en daarmee de versnelde afvoer toe. De bergingscapaciteit van het watersysteem moet daarom ook toenemen. Bij toename van het aantal m2 verharding, moet er ook toename van het oppervlaktewater zijn. De toename van het oppervlaktewater dient minimaal 10% te zijn van de toename van de verharding. De compensatie moet worden uitgevoerd voordat de toename van verharding is gestart. Binnen de Kop Rivierenbuurt zal in ieder geval de toename van de verharding binnen het plangebied gecompenseerd moeten worden (ca. 4000 m2). Verder zal geprobeerd worden om extra oppervlaktewater te creëren, waarmee de toename van verharding elders in de Zuidas gedeeltelijk gecompenseerd kan worden. Een deel van het waterpark (ca. 3000 m2) wordt gebruikt voor compensatie.

Het watersysteem is conform het waterplan Amsterdam als stedelijk natuurwater gekwalificeerd, hetgeen impliceert dat tenminste 50% van de oevers natuurvriendelijk moet worden uitgevoerd. Naast de toename van het open water moet in gevolge de ‘Visie Water in de Zuidas’ worden gestreefd naar maximale berging op de kavels van hemelwater. Hierbij kan worden gedacht aan daktuinen, waterpartijen met peilfluctuatie en infiltratie. Deze elementen kunnen als een kwaliteitselement in de inrichting worden benut. De afvoer van potentieel verontreinigd hemelwater van bijvoorbeeld wegen moet bij voorkeur worden behandeld voor lozing op oppervlaktewater. De behandeling kan via een bezinkbassin of wellicht via bodempassage (wadi, infiltratieberm). Dergelijke voorzieningen kunnen in de ondergrond worden verwerkt, maar leggen zekere beperkingen op (beheer, ruimtebeslag in ondergrond). Het gebruik van giftige uitlogende materialen (koper, zink, PAK) moet worden vermeden. Grondwater Ten aanzien van het grondwater heeft het gebied een voor Amsterdamse begrippen aparte situatie. De afwatering gebeurt naar het polderpeil van NAP-2,0 m, terwijl het maaiveld op boezemniveau ligt (NAP+0,7 m). In het gebied is daardoor sprake van een relatief grote grondwaterdiepte. Uit peilbuiswaarnememingen blijkt dat de gemeentelijke grondwaternorm (grondwaterdiepte tenminste 0,5 m onder maaiveld) wordt daardoor ruimschoots gehaald. De grondwatersituatie biedt daardoor ook mogelijkheid voor infiltratie van hemelwater voor berging of zuivering (Wadi’s, ITriolen). In de toekomstige situatie zal een aanzienlijk deel van het gebied onderkelderd worden. De kelders moeten conform het grondwaterplan worden uitgevoerd als dichte bakken (geen polderprincipe). De kelders kunnen fungeren als barrières voor de grondwaterafstroming. Dit speelt met name bij lange kelders met een oriëntatie parallel aan de watergangen. Aan de stroomopwaartse kant kan dit tot grondwaterstijging (en mogelijk overlast) leiden. Door duurzame technische maatregelen kan dit mogelijk weer worden beperkt. De effecten aan het grondwater moeten in het kader van de gemeentelijk grondwatertoets in beeld worden gebracht.

56

Geluidbronnen

stedenbouwkundig programma van eisen kop rivierenbuurt 57 6.3 Geluid Geluidzones Het plangebied Kop Rivierenbuurt ligt binnen de geluidzones van de A10 (autosnelweg) en de Europaboulevard en Kennedylaan (stedelijke wegen). De zuidoost zijde van het plangebied valt binnen de geluidzone van de trein en metro. De huidige bebouwing vormt een vrij open structuur waardoor het verkeerslawaai ongehinderd de wijk in komt. De bouwhoogte van de huidige bebouwing varieert van ongeveer 3 tot 12 meter boven maaiveld. Langs de A10 ligt op dit moment een geluidsscherm dat reikt tot ca. 8 meter boven het maaiveld. Langs de afrit S109 ligt ook een geluidsscherm van circa 2 meter hoog. De bovenste rand van het scherm ligt tussen de 5 en 8 meter boven maaiveld. De bewoners van de achterliggende De Veluwebuurt ervaren momenteel een hoog geluidsniveau. Door de ontwikkelingen in de Kop Rivierenbuurt zal dit geluidsniveau lager worden. Normstelling Volgens de Wet Geluidhinder bedraagt de voorkeursgrenswaarde van een nieuwe geluid gevoelige bestemming in de zone van een weg 50 dB(A). Wanneer deze waarde wordt overschreden en geluidsreducerende maatregelen zijn redelijkerwijs niet of onvoldoende mogelijk, kan een hogere waarde worden toegekend tot een maximum 55 dB(A) voor auto(snel)wegen en een maximum van 65 dB(A) voor stedelijke wegen (van 50 km/uur). De Wet Geluidhinder kent geen voorschriften tav 30 km/uur wegen. Woningen waarvoor een hogere waarde wordt vastgesteld moeten in principe een stille zijde krijgen. De Wet geluidhinder biedt de mogelijkheid woningen te realiseren met een geluidsbelasting hoger dan maximaal toelaatbaar indien de te zwaar belaste gevel wordt uitgevoerd als een dove gevel. Een dove gevel is een gevel zonder te openen delen. Hierbij geldt de eis dat woningen met een dove gevel ook een stille zijde moeten hebben. Het Bouwbesluit bepaalt dat binnen in een (nieuwe) woning het verkeerslawaai van buiten nooit meer mag zijn dan 35 dB(A). Aangezien railverkeerlawaai als minder hinderlijk wordt ervaren is het mogelijk om geluid gevoelige bestemmingen te realiseren binnen de zone van max. 70 dBA spoorwegverkeerslawaai. Kortom: voor geluid gevoelige bestemmingen gelden de volgende geluidswaarden: autosnelwegen (A10) < 50 dBA voorkeur 50-55 dBA hogere waarde procedure > 55 dBA dove gevel en stille zijde

stedelijke wegen (Europaboulevard, Kennedylaan) < 50 dBA voorkeur 50-65 dBA hogere waarde procedure > 65 dBA dove gevel en stille zijde spoorwegen < 57 dBA 57-70 dBA > 70 dBA

voorkeur hogere waarde procedure dove gevel en stille zijde

Maatregelen Doordat de nieuwe bebouwing van de Kop Rivierenbuurt hoger, dichter bij elkaar en dichter bij de snelweg wordt gebouwd, zal in de nieuwe situatie het verkeerslawaai minder in het plangebied doordringen dan in de bestaande situatie. In de onderbouw worden straten aangebracht, waarmee in principe geluid lekken ontstaan. Hoe breder de straat, hoe meer geluid de rooilijn passeert. De geluidsbelasting wordt minder naarmate men zich verder in de straat bevindt. Afhankelijk van het geluidsreflecterend vermogen van de straatwanden wordt het geluid verderop in de straat gedoofd. Bebouwingswanden kunnen 10% tot 90% van het geluid reflecteren. Het toepassen van een (hoger) scherm langs de A10 heeft alleen effect op de direct langs de ringweg gelegen bebouwing. Doordat de bouwblokken van de onderbouw circa 17 meter hoog zijn is het effect van hogere geluidsschermen op de achterliggende bebouwing gering. In samenwerking met Rijkswaterstaat wordt onderzocht of er andere maatregelen denkbaar zijn om het geluid te weren zoals overkapping of lagere snelheden. Geluidsonderzoek Door het ingenieursbureau Cauberg-Huijgen is zeer recent een akoestisch onderzoek uitgevoerd. Uit het onderzoek blijkt dat het geluidsniveau in de achterliggende Veluwebuurt met de voorgestelde bebouwing lager zal zijn dan met de huidige bebouwing. Ook blijkt dat de geluidsbelasting voor de gesitueerde nieuwe woningen groter is dan tot nu toe berekend en waar het programma op is gebaseerd. Nader geluidsonderzoek zal moeten plaatsvinden aan de hand van het verder uitgewerkte stedenbouwkundig plan. Belangrijk hierbij is niet alleen de wettelijke haalbaarheid van wonen op geluid belaste locaties maar ook de woonkwaliteit en verkoopbaarheid van de woningen. Dit zou consequenties kunnen hebben voor het aantal te realiseren woningen.

58

Kabels en leidingen, huidige situatie

stedenbouwkundig programma van eisen kop rivierenbuurt 59 6.4 Bodem Bodemopbouw Onder het huidige maaiveld bevindt zich een 2,5 tot bijna 5,0 meter dikke laag ophoogzand. Het voormalige maaiveld ligt nu op een diepte van circa NAP –4,0 m. à NAP –5,0 m. De laag (Holland)veen is circa 1 à 2 m. dik. Het veen heeft zich gevormd op een circa 1 m. dikke laag oude zeeklei. Onder de kleilaag worden wadafzettingen aangetroffen, bestaande uit zandhoudende klei- en/of klei houdende zandlagen met een totale dikte van 2 à 3 m. De onderste afzetting bestaat uit zogenaamde hydrobiaklei. Onder deze afzettingen, waarvan de onderkant op ca. NAP –11 à –12 m ligt, en onder de eerste zandlaag bevindt zich een dunne laag basisveen met een dikte van circa 0,5 m. De lagen Hollandveen, oude zeeklei, hydrobiaklei en basisveen zijn slecht waterdoorlatend. De eerste zandlaag heeft een dikte van drie à vijf meter en is van de tweede zandlaag gescheiden door het zogenaamde AllerØd, ook wel tussenlaag genaamd. Het feit dat de tussenlaag in het gebied slecht doorlatend is, is een belangrijk gegeven voor de bemaling van diepte bouwputten op de locatie. Bodemverontreiniging Uit een verkennend onderzoek is gebleken dat het merendeel van de locatie niet tot licht verontreinigd is. Op drie boorlocaties zijn echter ernstige verontreinigingen in de grond en in het grondwater aangetoond. Het gaat om een zandlaag direct onder de puinfundering van het parkeerterrein ten westen van de telefooncentrale van KPN Telecom en een kleiige laag op het voormalige maaiveld onder het parkeerterrein. In het grondwater is in één peilbuis ter plaatse van het noordelijk deel van het parkeerterrein een ernstige verontreiniging met arseen aangetoond. Het arseen is waarschijnlijk van natuurlijke herkomst. De waterbodem van de Kleine Wetering is niet verontreinigd. De in de landbodem geconstateerde verontreinigingen leveren geen risico’s op voor mens en milieu. 6.5 Kabels en leidingen Hoofdtransportleidingen In het gebied zijn diverse hoofdtransportleidingen van NUON, GWA en dWR aanwezig. Het betreft hier grote doorgaande routes van NUON-electra (enkele 10 kV kabels van en naar vier hoogspanningsruimtes), transportleidingen van GWA (diameter 1000 mm. en 700 mm.), een gasleiding van NUON-gas, meerdere zware rioolbuizen van dWR (zowel persleidingen als onderheide riolen). Daarnaast liggen in het gebied vele telecommunicatie kabels, mede door de aanwezigheid van een KPN centrale. Ook andere aanbieders (Colt, Versatel, UPC) hebben routes door het gebied liggen. Het omleggen van de doorgaande routes is kostbaar en kan door een uitgekiende verkaveling worden beperkt.

Voor de aanwezige leiding van de GasUnie zal een nieuw tracé moeten worden vastgesteld, omdat de locatie van het theater in de veiligheidszone is gesitueerd. Er zijn verschillende varianten mogelijk van parallel verleggen aan de huidige route tot boren onder de A10. In het kader van de aanleg van de Noord/Zuidlijn worden hoofdroutes van kabels (o.a. KPN) en leidingen naar de oostzijde van de Europaboulevard verplaatst. Deze worden gesitueerd onder het trottoir naast de bebouwing van de Kop Rivierenbuurt aan de Europaboulevard. Distributienetten De in het gebied aanwezige distributienetten (waar de huisaansluitingen vanaf worden gemaakt) zullen door de geplande ontwikkelingen moeten verdwijnen. Bij de ontwikkeling van de nieuwbouw dient derhalve rekening gehouden te worden met de nieuwe aanleg van deze kabels en leidingen. Deze zullen minimaal 0,50 meter uit de gevel gelegd worden en hebben een totale tracé breedte van ca. 7,50 meter, opgebouwd uit 2 x een strook van 2,0 meter naast de gevels (voor huisaansluitingen). In het midden is een strook (3.5 meter ) nodig voor onder andere riolering (3 buizen bij verbeterd gescheiden stelsel). Deze breedte is exclusief de eventueel aan te leggen warmteleidingen. Overbouwingen Het maken van overbouwingen (over kabels en leidingen) is in principe mogelijk. Deze mogelijkheden hangen in sterke mate samen met de soort, diameter en ‘zwaarte’ van de leidingen die overbouwd gaan worden. De eisen die gesteld worden door de Kabel- en Leiding Beheerders (soms wettelijke eisen) hebben niet alleen betrekking op de aanleg maar ook op het beheer en de vervanging van kabels en leidingen. Een overbouwing moet zich daarom minimaal vier meter boven het maaiveld bevinden. Gebouwde voorzieningen In het plangebied is een KPN-centrale gelegen, die gehandhaafd blijft. Naast de huidige HTS bevindt zich een transformatorhuis. Hiervoor moet een nieuwe plek gezocht worden. De openbare ruimte in het plangebied is zeer beperkt. Voorzieningen als transformatorruimtes, verdeelkasten, gebouwde energievoorzieningen (b.v. warmtekracht centrales) en verlichtingsarmaturen worden zoveel mogelijk in de gebouwen geïntegreerd of inpandig verwerkt. Indien dit niet mogelijk blijkt, worden deze zorgvuldig in de openbare ruimte ingepast.

60

stedenbouwkundig programma van eisen kop rivierenbuurt 61

6.6 Bezonning / windhinder Er zal een Hoogbouw Effect Rapportage (HER) worden uitgevoerd, waarin de effecten van de hoogbouw voor onder andere windhinder en bezonning zullen worden onderzocht. Na een eerste theoretische beschouwing (2) heeft Adviesbureau Peutz aangegeven dat met name rond het theater, zeker bij de voorgestelde vorm met uitkraging, veel te sterke windhinder kan optreden. Ook rond de hoogbouwtorens zal sterke turbulentie optreden. Voorgesteld wordt om in ieder geval voor het ontwerp van het theater van begin af aan dit aspect goed te onderzoeken, bijvoorbeeld door proeven in een windtunnel. 6.7 Energie Op het gebied van energie wordt een hoog ambitieniveau nagestreefd zoals aangegeven in de Visie Zuidas. Dit betekent dat gestreefd wordt naar een duurzaam en leefbaar stedelijk milieu, waarin spaarzaam met de grondstoffen en energie wordt omgegaan en waarin een duidelijke stap wordt gezet richting duurzame energiebronnen. De compacte bouw van de Kop Rivierenbuurt maakt een besparing van energie mogelijk, omdat de ruimten in de gebouwen elkaar isoleren en er relatief weinig buitenmuren zijn. De verschillende gebouwen bieden in principe de kans om overschotten aan warmte te gebruiken en gezamenlijk te profiteren van ondergrondse opslag van warmte en koude in de bodem. Via een dergelijk systeem of via andere collectieve systemen, die vraag en aanbod goed kunnen combineren, kan een hoge mate van efficiency en kostenbesparing worden bereikt. Individuele projecten in het gebied zullen tegen deze achtergrond worden bekeken en getoetst. 6.8 Duurzaam bouwen Bij de bouw moeten de algemeen geaccepteerde landelijke richtlijnen Duurzaam Bouwen voor woningbouw en utiliteitsbouw worden toegepast. Verder wordt de zogenaamde ‘zwarte lijst’ met ongewenste materialen gehanteerd. Het zijn materialen die het regenwater verontreinigen: lood, ongecoat zink en verzinkte materialen, teerhoudende dakbedekking, koperen waterleidingen en koperen dakbedekking. Verder is het gebruik van (hard)hout zonder FSC-keurmerk verboden.

1 Natuurtoets Kop Rivierenbuurt, dRO, juli 2003. 2 Windklimaat Kop Rivierenbuurt, een eerste theoretische beschouwing. Rapportnummer WO119-1, Mook, september 2003

62

Ruimtegebruik

stedenbouwkundig programma van eisen kop rivierenbuurt 63

7 FINANCIËLE PARAGRAAF Aan de hand van dit Stedenbouwkundig programma van Eisen is een grondexploitatiebegroting opgesteld en een financiële paragraaf, die separaat (met beperkte circulatie) worden bijgevoegd. De grondexploitatie laat een licht positief resultaat zien. Op grond daarvan zal aan de gemeenteraad worden gevraagd de nodige kredieten te verlenen die het Ontwikkelingsbedrijf in staat stellen om voor de uitvoeringswerkzaamheden opdracht te verlenen. De totale plankosten worden geraamd op een bedrag van bijna € 100 miljoen, waarvan de kosten van verwerving van de verschillende percelen door de gemeente verreweg de grootste post vormt. Overigens zijn de percelen waarop de eerste fase van de uitvoering van dit programma zal plaatsvinden van oudsher eigendom van de gemeente of, vooruitlopend op de vaststelling van dit SPvE, reeds aangekocht. De opbrengsten worden gegenereerd door de uitgifte in erfpacht van de gronden waarop het met dit SPvE voorziene bouwprogramma zal worden gerealiseerd. In een beschouwing over de markt- of afzetrisico’s in de grondexploitatie wordt geconstateerd dat deze kleiner zijn dan die bij andere plannen van deze omvang. Dat komt door het relatief grote aandeel van de sociaal-culturele voorzieningen (een derde van het totale bouwprogramma) waarvoor reeds gebruikers in beeld zijn. Mogelijk wordt door allerlei ontwikkelingen het totaal van het bouwprogramma van 150.000 m2 bruto vloeroppervlak, dat als uitgangspunt is vastgesteld en waarmee bij de raming van de opbrengsten van de gronduitgifte is gerekend, niet geheel gehaald. Dit wordt gezien als het grootste financiële risico.

64

Fasering

stedenbouwkundig programma van eisen kop rivierenbuurt 65

8 PROCEDURE EN PLANNING Procedure Het voorliggende Stedenbouwkundig Programma van Eisen wordt als onderdeel van het Uitvoeringsbesluit Kop Rivierenbuurt in het najaar van 2003 aan het gemeentebestuur aangeboden ter besluitvorming. Het dient als kader voor de planvorming voor het musicaltheater, het stadsdeelkantoor en nieuwbouw voor het ROC. In 2004 zal er een nadere stedenbouwkundige uitwerking worden gemaakt voor het zuidelijke deel van de Kop Rivierenbuurt, ten behoeve van de ontwikkeling van woningen en kantoren/bedrijven. Na vaststelling van het Uitvoeringsbesluit zal begin 2004 een ontwerpbestemmingsplan voor de Kop Rivierenbuurt in procedure worden gebracht. Dit nieuwe bestemmingsplan zal naar verwachting in het najaar van 2005 vigerend zijn. Fasering van de uitvoering De werkzaamheden in de Kop Rivierenbuurt zullen in 2004 starten met de sloop van het HTS-gebouw en vervolgens het bouwrijp maken van de kavel voor het musicaltheater in 2004. De bouw van het musicaltheater zal eind 2004 starten; de oplevering is gepland in 2006. De bouw van het stadsdeelkantoor en het ROC-gebouw langs de Europaboulevard zal plaatsvinden in de periode 2005-2008. Na verhuizing van het ROC naar de nieuwbouw, komt de zuidelijk deel van de Kop Rivierenbuurt beschikbaar voor de bouw van woningen en kantoren. Zodra het ROCverhuisd is, naar verwachting in 2008, worden hier woningen en kantoren ontwikkeld. Naar verwachting is de ontwikkeling van de Kop Rivierenbuurt in 2011 gereed. De bouwfasering wordt nog nader uitgewerkt. Hierbij worden rekening gehouden met o.a. de werkzaamheden voor de aanleg van de Noord-Zuidlijn, het tijdig realiseren van waterbergend vermogen en de inrichting van de openbare ruimte.

Bereikbaarheid, leefbaarheid, veiligheid en communicatie tijdens uitvoering In de voorbereiding en uitvoering van de sloopwerkzaamheden, werkzaamheden bouwrijp maken en bouwprojecten dient voldoende aandacht besteed te worden aan de eisen die het “Protocol Bouwen en Werken in de Zuidas” stelt aan bereikbaarheid, leefbaarheid, veiligheid en communicatie. De maatregelen in dit kader en hieraan verbonden kosten worden beschreven in de BLVC-plannen ontwerpfase, die tijdig besproken worden in het Bouwregieteam van het Projectbureau Zuidas In deze BLVC-plannen wordt, naast algemene informatie (omschrijving van het werk, huidige en nieuwe situatie, overzicht van contactpersonen) rond de diverse deelprojecten, aandacht besteed aan: - de impact van de geplande werkzaamheden op de omgeving wat betreft de diverse verkeersstromen en functies - de routes voor het bouwverkeer. - de wijze en door wie met de omgeving gecommuniceerd wordt - wie, wanneer, welke maatregelen neemt om de hinder en overlast tot een minimum te beperken - de wijze van financiering van de benodigde maatregelen in het kader van BLVC. Voor bereikbaarheid worden maatregelen genomen voor wat betreft bouwverkeer (incl. parkeren), woon- en werkverkeer, parkeren voor de buurt, huisvuilophaaldiensten, nood- en hulpdiensten en openbaar vervoer. Leefbaarheid betreft vervuiling van en schade aan openbare weg, afval, het aanzicht van de bouwplaats, geluid, stank, werktijden. Veiligheid betreft externe (technische) veiligheid sociale veiligheid rondom de bouwplaats, interne (technische) veiligheid, calamiteiten. Communicatie gaat over communicatoren, doelgroepen, direct betrokkenen, weggebruikers, gemeentelijke diensten, middelen. Het BLVC-plan ontwerpfase is een onderdeel van het bestek van de onderhavige werkzaamheden, waardoor de aannemer bij de prijsvorming van het werk hiermee rekening kan houden. Na de aanbesteding moet de aannemer dit BLVC-plan ontwerpfase uitwerken tot een BLVC-plan uitvoeringsfase, waarin eventueel gedetailleerde informatie rond de uitvoeringsfasering wordt opgenomen.

66

Voorbeeldverkaveling projectbesluit kop rivierenbuurt

Randvoorwaardenkaart projectbesluit kop rivierenbuurt

stedenbouwkundig programma van eisen kop rivierenbuurt 67 BIJLAGE

PROJECTBESLUIT & BESLUITVORMING In de voorgaande planfase, het projectbesluit, is ook een voorbeeldverkaveling gemaakt. Ten opzichte van de vorige voorbeeldverkaveling zijn de belangrijkste wijzigingen: centraal in het gebied is een plein ontstaan; langs het water is de kade (inclusief ontsluiting) verdwenen; de bebouwing is opener geworden richting begraafplaats; de bebouwing is smaller geworden t.p.v. woonbebouwing, breder t.p.v. schoolcomplex en gelijk gebleven bij kantoren. Het theater neemt meer ruimte in.

-

In het besluitvormingstraject van het projectbesluit werd het initiatief van Joop van den Ende steeds duidelijker om een musicaltheater te willen starten in de Kop Rivierenbuurt. Het Stadsdeelbestuur heeft voorwaarden gesteld aan de eventuele situering van dit theater. Deze voorwaarden zijn verwerkt in het projectbesluit. Voor de volledigheid worden hieronder de voorwaarden nogmaals opgesomd: - Invoeren van combikaartverkoop waarbij theaterkaarten alleen in combinatie met een parkeerkaart verkocht worden; voorts promotie van het gebruik van het openbaar vervoer voor bezoekers en medewerkers. - Een zo groot mogelijk aantal parkeerplaatsen toevoegen onder het complex zodat daarmee theaterbezoekers verzekerd zijn van een parkeerplaats en compensatie ontstaat voor het verdwijnen van parkeerplaatsen op de openbare weg en het verdwijnen van P1. - De mogelijkheid tot medegebruik van de parkeergarage van het theater door bezoekers van het stadsdeelkantoor en de RAI. - Een gebouwontwerp waarbij ook de logistieke ingangen aan de voorkant van het gebouw liggen (aan de zijde van de Europaboulevard). - Een verkeersontsluiting direct vanaf de Europaboulevard de parkeergarage in. - Een verkeerseffectrapportage voor de verwachte belasting van de Europaboulevard. - Bij ontwikkeling van het plangebied betrekken de upgrading van het voetgangersgebied vanaf station RAI. - Voor te stellen in de overeenkomst met Van den Ende op te nemen dat de exploitant bijdraagt in de kosten voor het beheer van de openbare ruimte rond het theater voor zover dit het basis kwaliteitsniveau van het stadsdeel overstijgt.

-

-

-

Een extra trein- en metro-uitgang vanaf station RAI aan de zuidoostkant van de Europaboulevard zodat reizigersstromen beter verdeeld kunnen worden over beide uitgangen. De geluidswal doortrekken langs Zorgvlied (ervan uitgaande dat het deel langs de Kop Rivierenbuurt al een geluidswal krijgt). Een absolute scheiding maken tussen het verkeer in de Kop Rivierenbuurt en het verkeer in de De Mirandabuurt door geen doorgangen voor snelverkeer te creëren. Hierbij de aantekening dat de opmerkingen die betrekking hebben op de bouw van het theater door het stadsdeel worden beschouwd als randvoorwaarden. In aanvulling op punt 5 kan gesteld worden dat in het kader van het uitvoeringsbesluit onderzocht wordt of het verkeer vanaf de A10 direct naar de parkeergelegenheid van het theater geleid kan worden. In aanvulling op punt 6 kan worden gesteld dat een nader verkeersonderzoek moet bestaan uit diverse scenario’s. In dit onderzoek zal ook de directe omgeving van de Kop Rivierenbuurt, waaronder de RAI, worden meegenomen.

68

stedenbouwkundig programma van eisen kop rivierenbuurt 69

COLOFON Productie: Dienst Ruimtelijke Ordening, in opdracht van Projectbureau Zuidas, Projectgroep Kop Rivierenbuurt. Dienst Ruimtelijke Ordening: Hans van der Made (projectleider) Toine van Goethem Margreet Leclercq Peter Hüpscher Robert Heit Sonia van Zwaan-Barrigas Projectgroep Kop Rivierenbuurt: Michel Crolla (PMB) Rombout Hoogendoorn (PMB) Anja Segers (PMB) Maike Steur (Stadsdeel Zuideramstel) Dries Jense (OGA) Peter Kranenborg (OGA) Eireen Schreurs (OGA) Ferry Mulder (IBA) Peter Hüpscher (DRO) Toine van Goethem (DRO) Hans van der Made (DRO) maart 2004