stedelijke vernieuwing 35 TEK ST : L ATIFA VAN HEERDE EN CHRISTINE DE RUITER
|
FOTO ’ S : FR ANK GROELIKEN
‘WAT ER OOK GEBEURT, WE MAKEN HET AF’
36
Twaalf jaar geleden speelde er veel in Overdie. Criminaliteit, werkloosheid, sociale problematiek en verouderde woningen. Het gaf aanleiding voor een ingrijpende herstructurering waar corporaties Woonwaard en Van Alckmaer nu nog steeds mee bezig zijn. In een constant veranderend politiek en economisch klimaat vraagt dat om hard werken, bevlogenheid en creativiteit. Bijvoorbeeld nu de discussie leeft of corporaties mogen bouwen voor middeninkomens. ‘Wij willen ook liever dat marktpartijen investeren, maar vooralsnog doen die dat niet.’
stedelijke vernieuwing 37 Oud-Overdie, een echte autochtone volkswijk, en Nieuw-Overdie, waar 57 nationaliteiten wonen, vormen samen de voormalige Vogelaar-wijk Overdie. Na twaalf jaar herstructurering kunnen bewoners van Overdie weer trots zijn op hun woning, hun flatgebouw, hun straat, hun buurt, zegt Luuk Hageman van Van Alckmaer. Hageman wijst naar een flat aan de Melis Stokelaan in Nieuw-Overdie. ‘Vroeger had deze straat een negatief imago. De opgeknapte flat hebben we ‘de Melis Stoke’ genoemd. Een Geuzennaam. Dat werkt.’ De sfeer is volledig veranderd, merkt Hageman. De mensen zijn dezelfde, de omgeving is anders. De entrees van de flats zijn nu bijvoorbeeld van glas. Die openheid nodigt uit om het netjes te houden. ‘In vijf jaar tijd is er nog nooit één ruit ingeslagen. Terwijl hier vroeger veel vandalisme was.’ Sommige flats die gesloopt zouden worden, zijn in overleg met bewoners toch opgeknapt. ‘Na vier jaar ziet het er nog steeds netjes uit. Dat vind ik zo mooi om te zien’, zegt Marnette Vroegop, conceptontwikkelaar bij Woonwaard en voorheen programmamanager
DIRK BUITENDIJK EN BUURTGENOOT
Overdie. De Boendalehof, een stukje verderop, zou ook
Dirk Buitendijk en een buurtgenoot (die graag anoniem wil blij-
gesloopt worden. In plaats daarvan zijn de kleine huizen
ven) gaan vandaag alle flats in Nieuw-Overdie langs om te kijken
opgeknapt en verhuurd aan mensen die nu zelf hun nieuwe
of er prikborden hangen. Zo niet dan mogen de mannen ze later
huurders regelen. Ze onderhouden zelf de openbare ruimte
ophangen. Leefbaarheidsconsulent Roger Gijzen heeft ze dat
en organiseren activiteiten in de buurt. In ruil daarvoor
gevraagd. Buitendijk woont al 40 jaar in de wijk. De wijk is niet
krijgen ze een lagere huur.
erg veranderd de afgelopen tien jaar, vindt hij. ‘Het opknappen van de woningen is wel goed gegaan. Maar er zou een dakkapel
STEMPEL
komen, dat ging niet door. Ook de zonnepanelen kwamen niet.’
In 2002 maakten Woonwaard en Van Alckmaer samen met
Toch wil Dirk graag in Overdie blijven wonen. ‘Mijn vrouw is hier
de gemeente Alkmaar en bewonersvertegenwoordigers
geboren, ik zou hier nooit weg willen.’
een plan om de wijk fysiek, sociaal en economisch aan te
Zijn buurtgenoot is niet zo positief. ‘Ieder leeft binnen zijn eigen
pakken. De corporaties wilden samen een gemengde wijk
gemeenschap. Rommel op straat blijft te lang liggen.’ De wijk is
van Overdie maken door onder andere koop- en vrije
harder geworden volgens hem. ‘Als ik de kans krijg, ben ik weg.’
sectorwoningen te bouwen. Met bewoners werkten ze de
Buitendijk: ‘Bij mij in de straat is dat heel anders. Ik praat met
plannen verder uit. Er was veel draagvlak voor. Het geld
iedereen. Ik heb geen moeite met het multiculturele karakter.’
voor de herstructurering haalden de corporaties deels uit de verkoop van woningen aan zittende huurders en een deels door financiering. Daarnaast waren er wat kleine potjes vanuit Den Haag. Meer geld kwam beschikbaar toen Overdie in 2007 een van de 40 Vogelaar-wijken werd. ‘Subsidie is natuurlijk welkom, maar dat stempel wilden wij helemaal niet’, vertelt Vroegop. ‘We zaten op een goed rijdende trein. Door het stempel Vogelaar-wijk wilde bijna niemand de nieuwe woningen in de wijk nog kopen en marktpartijen haakten af.’
GEMENGDE WIJK In Oud-Overdie wonen inmiddels enkele nieuwe bewoners, waaronder jonge gezinnen in een aantal nieuwe blokken met koopwoningen. In dit deel van de wijk staan ook de oudste sociale huurwoningen van Alkmaar, die zijn helemaal gerestaureerd met veel originele details. En in de straat erachter zijn woningen uit de jaren 70 geïsoleerd en
38 opgeknapt, waardoor ze weer als nieuw lijken. Aan de Spieghelstraat ligt nog een terrein braak. Daar was vroeger veel criminaliteit, drugsoverlast en rotzooi in de portieken. Nu niet meer, maar het plein is nog niet af. De bewoners zijn daar natuurlijk niet blij mee. Een deel van het terrein is nu tijdelijk parkeerplek, een ander deel buurtmoestuin. Het terrein ligt langer braak dan gepland door de veranderde woningmarkt en de veranderde financiële omstandigheden van woningcorporaties. Uiteindelijk gaat Woonwaard in oktober er toch de geplande woningen en brede school bouwen. Dat kan omdat de gemeente het schoolgebouw koopt. Vroegop: ‘Marktpartijen krijg ik vooralsnog niet enthousiast. Zij zeggen: Daar ga ik niet bouwen want het heeft geen waarde.’ Hageman vult aan: Wij willen graag dat marktpartijen investeren, dan hebben wij minder financiële risico’s. Zij doen dat nog niet, dus tot die tijd moeten wij zelf iets betekenen voor de groep die iets meer verdient dan 38.000 euro.’ Gemengde wijken – zoals Overdie tegenwoordig is – zijn noodzakelijk, benadrukt Hageman. Niet alleen voor meer evenwicht maar ook om mensen de gelegenheid te geven wooncarrière te maken in hun eigen wijk. ‘Je moet geen levensloopbestendige huizen bouwen, maar levensloopbestendige buurten.’
KLUSWONINGEN Om de hoek van de Spieghelstraat staat een nieuw en modern appartementencomplex, waarvan het ontwerp goed past bij de oude volksbuurt. Daar tegenover staan vier lage Boven: Luuk Hage-
flats die antikraak worden bewoond en er vervallen uitzien.
man (midden) en
Die flats zouden gesloopt worden. Maar ook hier zorgen de
Marnette Vroegop
woningmarkt en financiële omstandigheden voor uitstel.
(rechts) houden zich
Dat leidt tot ontevredenheid van de bewoners. Wijk-
vanuit de Alkmaarse
bewoner Cees bromt wat als we hem vragen wat hij van de
corporaties bezig
wijk vindt. ‘Vind je dit mooi?’, vraagt hij retorisch.
met de herstructu-
Terecht, vindt Vroegop: ‘Cees heeft gewoon gelijk. We
rering van Overdie.
moeten opnieuw creatief nadenken over een goede oplossing. Misschien kunnen we kluswoningen maken van de
Rechts: De oudste
antikraak flats. Bij alle tegenslagen denken we: hoe kan het
sociale huurwonin-
wél? Wat er ook gebeurt, we maken het af. Dat is onze ver-
gen van Alkmaar
antwoordelijkheid. Als we het zelf niet kunnen, moeten we
zijn gerestaureerd.
desnoods een ander zien te vinden.’
HUUR/KOOP IN OVERDIE 30%
40%
70%
60%
2002
2014
t huur
t koop
45%
55%
doel in de toekomst
stedelijke vernieuwing 39
Boven: De flat rechts op de foto staat op de nominatie voor sloop. Maar
CEES FRANZEN, PROJECTMANAGER GEMEENTE ALKMAAR, VERANTWOORDELIJK VOOR OPENBARE RUIMTE OVERDIE Zes jaar geleden groeiden de bomen nog tot in de hemel, herinnert projectmanager Cees Franzen zich. ‘Door de crisis hebben we de plannen voor de openbare ruimte versoberd. Eerst was het plan een aantal straten te verleggen, riolering te vervangen en andere lichtmasten te plaatsen. Dat is uiteindelijk niet gebeurd.’ De gemeente overlegt altijd met bewoners over de inrichting. Zij willen bijvoorbeeld graag speeltuintjes, een stoep waar je makkelijk met een rolstoel kunt oversteken en snelheidsremmers. ‘Wat wij precies aanpakken aan de openbare ruimte hangt af van de plannen van de corporatie. Kiest de corporatie voor grootschalige renovatie van een deel van de wijk, zodat het weer 30 jaar meekan? Dan is de weg voor ons ook vrij om de ruimte grootschalig aan te pakken.’ Franzen verwacht de herinrichting van de openbare ruimte in Overdie over 3,5 jaar afgerond te hebben.
financiële omstandigheden zorgen voor uitstel. Vroegop: ‘We moeten opnieuw creatief nadenken over een goede oplossing. Misschien kunnen we er kluswoningen van maken.’
40
Overdie in cijfers >> ca. 7.600 inwoners >> 300 woningen gesloopt >> 1.450 woningen gerenoveerd - investering 90 miljoen euro >> 450 nieuwe woningen - investering 80 miljoen euro
WIJKAGENT BAS MAASLAND Overdie heeft nog steeds aandacht nodig, vindt wijkagent Bas Maasland. ‘De wijk heeft sociale problematiek: drugs, drank, psychische problemen, ex-delinquenten. Overdie heeft 57 nationaliteiten op 7.500 inwoners. Dat geeft wel eens problemen. Oud-Overdie is een volkswijk met veel sociale controle.’ De wijkagent heeft veel zien veranderen in de wijk. ‘Mensen zijn vrolijker, trotser en zuiniger op hun spulletjes. Maar achter de voordeur hebben mensen nog steeds problemen.’
stedelijke vernieuwing 41
42 stedelijke vernieuwing
Vrijwilliger Durak Kilicaslan (in het midden) – ook wel ‘de directeur’ genoemd – houdt toezicht op de flat waar hij woont. Kilicaslan kreeg voor zijn inzet onlangs een vrijwilligersprijs.
EREN AYDOGAN, WIJKBEWONER EN TOT VOOR KORT JONGERENWERKER IN OVERDIE
ROGER GIJZEN, LEEFBAARHEIDSCONSULENT WOONWAARD
Eren Aydogan woont sinds 1997 in Overdie
achterstandswijk heeft. Dat raak je bijna niet
en is zeer betrokken bij het wel en wee van
meer kwijt.’ Roger Gijzel werkt sinds anderhalf
de wijk. Tot voor kort organiseerde hij er als
jaar als Leefbaarheidsconsulent in Overdie en
jongerenwerker activiteiten. ‘Die nieuwe
spreekt bewoners aan op hun eigen verantwoor-
voetbalkooien zijn prachtig. Er zitten hier
delijkheid. ‘De Vogelaar-aanpak richtte zich erg
heel wat talentjes tussen.’ Aydogan heeft
op het opvoeden van bewoners. Wij willen nu
de wijk de afgelopen jaren zien veranderen.
vooral verbinder zijn. Als bewoners een vraag
‘Onder jonge allochtonen zie je een enorme
hebben, brengen wij ze in contact met de persoon
motivatie om iets van de wijk te maken. Na
of instantie die ze mogelijk verder kan helpen.’
de herstructurering kwamen ze weer terug
Gijzen is een praktisch ingestelde man. Hij loopt
naar de wijk en namen hun zakelijk inzicht
regelmatig door de wijk en maakt hier en daar
en creativiteit mee. Wat ook helpt zijn de
een praatje. Persoonlijk contact daar draait het
voorzieningen om de wijk heen. Nieuwe
om, zegt Gijzen. ‘Wij zijn de ogen en oren van
creatieve broedplaatsen trekken een ander
de wijk en proberen andere partners daarin ook
soort mensen naar de wijk. En mensen geven
te stimuleren.’ Gijzen benadrukt dat juist een
meer om hun omgeving: door het groen zie
wijk als Overdie aandacht nodig blijft hebben.
je nu af en toe een aardbeitje, tomaatje of
‘Aandacht zorgt dat de wijk groeit. Stop je dat,
bosje peterselie groeien.’
dan glijdt de wijk af.’
‘Ik vind het verdrietig dat deze wijk het stempel
