STATISTISCHE STUDIES

STATISTISCHE STUDIES

April 2005

Inhoudstafel

I.

DE LOOPBAAN VAN WERKNEMERS

a.

De beginleeftijd van de loopbaan

b.

Het loopbaantype (voltijdse of deeltijdse tewerkstelling)

c.

De activiteitsgraad

d.

Einde loopbaanproblematiek 1. 2. 3. 4.

II.

De feitelijke pensioenleeftijd Het loopbaanprofiel vanaf 50 jaar Het statuut op het einde van de loopbaan Gepensioneerden die nog actief zijn in het laatste loopbaanjaar

DE TOEKENNING EN BETALING VAN PENSIOENEN AAN WERKNEMERS EN ZELFSTANDIGEN

a.

Het pensioneringsgedrag van zelfstandigen

b.

Het pensioeninkomen per loopbaanjaar 1. 2.

Werknemers Zelfstandigen

c.

De toekenning van het gewaarborgd minimumpensioen

d.

De vergelijking tussen de gewaarborgde minima en de gemiddelde en maximale pensioenen

III.

EVOLUTIE VAN DE PENSIOENUITGAVEN EN HET MEERJARENPLAN (2005 – 2009)

a.

Evolutie en vooruitzichten van het aantal gerechtigden

b.

Evolutie en vooruitzichten van de gemiddelde pensioenuitkeringen

c.

Evolutie en vooruitzichten van de totale pensioenuitgaven

d.

De solidariteitsinhoudingen

I

De loopbaan van werknemers

Inleiding

In de individuele pensioenrekening (bijgehouden door Cimire) worden de aangiften van arbeidsprestaties en periodes van gelijkstelling die recht geven op een werknemerspensioen, samengebracht en gekoppeld aan identiteitsgegevens. De gebruikte identiteitsgegevens worden betrokken uit het Rijksregister of uit het BIS-register, bijgehouden door de Kruispuntbank. De loopbaangegevens (arbeidsdagen, gelijkgestelde dagen en lonen) worden medegedeeld door de instellingen belast met de inning van de bijdragen (RSZ, RSZPPO, HVKZ en RIZIV mijnwerkers). Voor de arbeiders worden de dagen jaarlijkse vakantie opgegeven door de werkgever en als gelijkgestelde dagen ingeschreven. Voor de werknemers die niet onderworpen zijn aan één van de bovengenoemde stelsels van de sociale zekerheid worden de gegevens voor gelijkgestelde dagen ontvangen van volgende instellingen: RIZIV, RVA, Pool zeelieden, FAO en FBZ. Wanneer er geen pensioenbijdragen aan de RSZ moeten betaald worden (bijv. studentenarbeid tijdens de vakantieperiodes), worden de prestaties ook niet op de individuele pensioenrekening ingeschreven.

a.

De beginleeftijd van de loopbaan werknemer

Bron van de gegevens Deze studie is gebaseerd op een steekproef (10%) van de individuele pensioenrekening (cimire), die voor de beschouwde leeftijdsgroepen 164.001 personen bevat. Voor elk van deze personen zijn de loopbaangegevens beschikbaar tot 31 december 1999. We merken tevens op dat deze steekproef niet exact de populatie weergeeft die de pensioenleeftijd zal bereiken, vermits er geen rekening kan gehouden worden met het overlijden.

Methodologie Voor elk persoon van 50 tot 60 jaar oud op 1 januari 2005, hebben we het jaar in aanmerking genomen waarin de eerste inschrijving op de individuele rekening voorkomt, wat ook de aard van deze inschrijving is (militaire dienst, bediende, arbeider, werkloos, …). Merken we eveneens op dat deze eerste inschrijving niet noodzakelijk een jaar zal zijn dat in aanmerking zal genomen worden voor de berekening van het pensioen ( overschrijding van de eenheid van loopbaan, niet gelijkgestelde militaire dienst…). De volgende tabellen hernemen, per geboortejaar, het aantal personen dat, in het kader van de steekproef, een eerste inschrijving op de individuele rekening heeft voor een gegeven leeftijd.

Resultaten

Mannen Percentage mannen per geboortejaar De tabel hierna geeft dezelfde resultaten weer in termen van percentage per geboortejaar Leeftijd bij het begin van de loopbaan Geboortejaar

Leeftijd op 1.1.2005

13/14 j

15/16 j

17/18 j

19/20 j

21/22 j

23 j of meer

1944 1945 1946 1947

60 jaar 59 jaar 58 jaar 57 jaar

8,38% 9,02% 9,50% 9,98%

18,24% 18,69% 19,22% 18,76%

22,70% 23,51% 23,20% 21,68%

16,14% 15,17% 16,11% 14,31%

9,99% 9,02% 8,40% 12,28%

24,55% 24,58% 23,58% 23,00%

1948 1949 1950 1951


9,45% 9,84% 9,26% 6,92%

18,80% 17,16% 16,72% 15,56%

21,57% 21,52% 22,48% 27,34%

14,34% 17,70% 18,98% 18,47%

13,45% 11,97% 11,22% 11,72%

22,40% 21,80% 21,34% 20,00%

1952 1953 1954

52 jaar 51 jaar 50 jaar

5,97% 4,84% 4,71%

16,32% 20,42% 21,91%

29,46% 27,19% 24,21%

16,23% 17,72% 19,00%

13,61% 12,04% 11,66%

18,41% 17,78% 18,51%

Gemiddelde leeftijd bij de eerste inschrijving Als men belang stelt in de gemiddelde leeftijd bij de eerste inschrijving op de individuele rekening, voor de leeftijden 14 tot 22 jaar, bekomt men de volgende resultaten : Geboortejaar


Gemiddelde leeftijd bij de eerste inschrijving

1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954

60 jaar 59 jaar 58 jaar 57 jaar 56 jaar 55 jaar 54 jaar 53 jaar 52 jaar 51 jaar 50 jaar

17,60 17,46 17,42 17,57 17,66 17,67 17,73 17,87 17,92 17,84 17,81

Men bemerkt een vrij goede correlatie (0,86841) en een gemiddelde toename van 0,043 jaar per geboortejaar.

Vrouwen Percentage vrouwen per geboortejaar De tabel hierna geeft dezelfde resultaten weer in termen van percentage per geboortejaar

Leeftijd bij het begin van de loopbaan Geboortejaar


13/14 j

15/16 j

17/18 j

19/20 j

21/22 j

23 j of meer

1944 1945 1946 1947


10,41% 10,31% 9,58% 10,23%

22,35% 22,67% 21,60% 20,46%

22,44% 22,63% 23,48% 22,37%

13,97% 14,54% 14,50% 14,36%

10,11% 8,84% 9,69% 14,32%

20,73% 21,01% 21,14% 18,26%

1948 1949 1950 1951


8,91% 9,07% 8,00% 6,58%

20,71% 19,25% 17,63% 16,26%

22,13% 19,86% 21,61% 26,90%

13,92% 20,82% 22,77% 21,82%

16,75% 13,67% 13,56% 13,04%

17,58% 17,34% 16,42% 15,41%

1952 1953 1954

52 jaar 51 jaar 50 jaar

6,20% 3,98% 4,64%

16,12% 19,11% 20,00%

28,12% 26,69% 25,42%

19,60% 20,95% 21,32%

14,89% 14,63% 13,35%

15,07% 14,63% 15,26%

Gemiddelde leeftijd bij de eerste inschrijving Als men belang stelt in de gemiddelde leeftijd bij de eerste inschrijving op de individuele rekening, voor de leeftijden 14 tot 22 jaar, bekomt men de volgende resultaten : Geboortejaar


Gemiddelde leeftijd bij de eerste inschrijving

1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954

60 jaar 59 jaar 58 jaar 57 jaar 56 jaar 55 jaar 54 jaar 53 jaar 52 jaar 51 jaar 50 jaar

17,33 17,29 17,39 17,63 17,75 17,82 17,95 17,99 18,05 18,09 17,99

Men bemerkt een goede correlatie (0,94649) en een gemiddelde toename van 0,085 jaar, per geboortejaar.

b.

Het loopbaantype (voltijdse of deeltijdse tewerkstelling)

Inleiding - methodologie Om het fenomeen van de deeltijdse arbeid zo volledig mogelijk te behandelen, hebben we zowel de gegevens afkomstig van het N.I.S. als de volgende eigen resultaten uit de analyse van de individuele pensioenrekening bekeken: ♦ De loopbaangegevens geïnterpreteerd in de zin van de pensioenwetgeving; ♦ De loopbaangegevens voor de drie meest voorkomende loopbaancodes (code 000 - arbeider, code 150 bediende, code 178 –deeltijdse tewerkstelling) voor het geheel van de loopbaan van personen die thans tussen 50 en 60 jaar zijn ; ♦ De loopbaangegevens voor de drie meest voorkomende loopbaancodes (code 000 - arbeider, code 150 bediende, code 178 – deeltijdse tewerkstelling) voor de leeftijden van 50 en 55 jaar.

Bron van de gegevens - N.I.S. : Enquête over de werkkrachten - 2001 - Loopbaangegevens van 10% van de werknemers ingeschreven op de individuele pensioenrekening afgesloten op 21.12.1999.

Statistische studies __________________________________________________________________________________________

1. Gegevens van het N.I.S.

Het N.I.S. geeft voor de actieve personen een verhouding voltijdse / deeltijdse tewerkstelling van :

Betrekking als werknemer: voltijdse / deeltijdse tewerkstelling per leeftijdsgroep(%) Mannen Leeftijdsgroep

Voltijds

Vrouwen Deeltijds

Voltijds

Deeltijds

Iedereen

95%

5%

62%

38%

60 tot 64 jaar 55 tot 59 jaar 50 tot 54 jaar 45 tot 49 jaar 40 tot 44 jaar 35 tot 39 jaar 30 tot 34 jaar 25 tot 29 jaar 20 tot 24 jaar 15 tot 19 jaar

88% 93% 94% 97% 96% 96% 96% 96% 92% 75%

12% 7% 6% 3% 4% 4% 4% 4% 8% 25%

52% 54% 55% 57% 56% 55% 63% 75% 77% 53%

48% 46% 45% 43% 44% 45% 37% 25% 23% 47%

Dit illustreert het goed gekende totaalbeeld van een hoofdzakelijk vrouwelijk fenomeen van deeltijdse tewerkstelling en een toename van de deeltijdse tewerkstelling na 50 jaar bij de mannen en tussen 25 en 39 jaar bij de vrouwen. Deze zelfde enquête geeft de volgende redenen voor deeltijdse tewerkstelling: ♦

Mannen: ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊

♦

Vinden geen voltijdse tewerkstelling - 31%; Overige motieven van persoonlijke aard - 16%; Andere reden… - 16%; Wensen geen voltijdse tewerkstelling - 9%; Combineren opleiding en deeltijdse tewerkstelling - 9%; Overige (andere deeltijds betrekking, gezondheid, kinderen, gepensioneerd) - 19%.

Vrouwen: ◊ ◊ ◊ ◊ ◊ ◊

Om zich met de opvang van de kinderen bezig te houden - 30%; Overige motieven van persoonlijke aard - 26%; Vinden geen voltijdse tewerkstelling - 20%; Andere reden… - 10%; Wensen geen voltijdse tewerkstelling - 10%; Overige (gezondheid, opleiding, andere deeltijds betrekking) - 4%.

Dit illustreert de uiteenlopende redenen in functie van de geslachten en het feit dat het belangrijk is voor de geest te houden dat de deeltijdse tewerkstelling niet steeds vrijwillig is (althans voor 31% van de mannen en 20 % van de vrouwen).

8

________________________________________________________________________________________

2. Loopbaangegevens uit de individuele pensioenrekening

Deze gegevens hebben betrekking op het geheel van de loopbaan met inbegrip van de personen die geheel of gedeeltelijk, een werkloosheids-, een invaliditeit - of andere uitkering zouden genoten hebben die recht geeft op gelijkstelling (= gelijkschakeling met activiteit). De gegevens werden verdeeld in functie van het aantal dagen geregistreerd op de individuele rekening voor de verschillende personen en de verschillende loopbaanjaren. De gegevens worden gehergroepeerd in klassen van aantal dagen. Een loopbaanjaar geldt als voltijds wanneer de werknemer een tewerkstelling van meer dan 280 werkdagen bewijst. Een 4/5-tewerkstelling wordt beschouwd vanaf deze grens tot 241 dagen. Een 3/4-tewerkstelling wordt beschouwd vanaf deze grens tot 194 dagen. Een 1/2-tewerkstelling wordt beschouwd vanaf deze grens tot 129 dagen. Een 1/3-tewerkstelling wordt beschouwd vanaf deze grens tot 104 dagen. Een laatste klasse omvat de jaren van minder dan 104 dagen. Het is van belang op te merken dat deze gegevens betrekking hebben op klassen van ongelijke lengte en dat de definitie van deeltijdse arbeid niet juist overeenstemt met die van het N.I.S. Men dient eveneens voor ogen te houden dat de loopbaan van de personen die 60 jaar zijn op 1.1.2000 in principe langer is dan die van de personen die 50 jaar zijn op dezelfde datum.

2. a. Loopbaangegevens geïnterpreteerd in de zin van de pensioenwetgeving Vrouwen

Aandeel van deeltijdse tewerkstelling in het geheel van de loopbanen zoals beschouwd voor de pensioenberekening Leeftijd op 1.1.2000

Voltijds

4/5

3/4

1/2

1/3

Minder dan 104 dagen

45 jaar 46 jaar

71,7% 72,0%

5,6% 5,4%

4,7% 4,6%

5,6% 5,5%

2,2% 2,3%

10,3% 10,2%

47 jaar

72,6%

5,2%

4,4%

5,5%

2,4%

10,0%

48 jaar

72,4%

4,9%

4,3%

5,5%

2,3%

10,5%

49 jaar

72,9%

4,8%

4,5%

5,5%

2,2%

10,1%

50 jaar 51 jaar

72,7% 72,0%

4,7% 5,0%

4,2% 4,4%

5,4% 5,4%

2,4% 2,3%

10,6% 10,8%

52 jaar

71,9%

4,9%

4,4%

5,6%

2,3%

11,0%

53 jaar

71,9%

5,1%

4,5%

5,4%

2,3%

10,9%

54 jaar

71,5%

5,4%

4,4%

5,6%

2,3%

10,7%

55 jaar

70,3%

5,6%

4,7%

6,1%

2,3%

10,9%

Deze gegevens tonen een vrij grote constante aan over het geheel van de loopbaan.

Mannen Aandeel van deeltijdse arbeid in het geheel van de loopbanen zoals beschouwd voor de pensioenberekening Leeftijd op 1.1.2000

Voltijds

4/5

3/4

1/2

1/3


45 jaar 46 jaar

81,2%

3,5%

2,4%

3,1%

1,6%

8,2%

81,2%

3,5%

2,5%

3,3%

1,5%

8,1%

47 jaar

81,9%

3,4%

2,4%

3,2%

1,4%

7,7%

48 jaar

82,1%

3,2%

2,4%

3,2%

1,5%

7,6%

49 jaar 50 jaar

82,4% 82,5%

3,1% 3,2%

2,5% 2,4%

3,2% 3,2%

1,5% 1,4%

7,3% 7,3%

51 jaar

83,0%

3,2%

2,4%

3,1%

1,4%

6,9%

52 jaar

82,5%

3,4%

2,4%

3,2%

1,4%

7,1%

53 jaar

82,8%

3,4%

2,6%

3,0%

1,4%

6,9%

54 jaar

82,8%

3,6%

2,6%

3,0%

1,3%

6,6%

55 jaar

83,6%

3,4%

2,5%

2,9%

1,2%

6,5%

De vaststelling voor de mannen gaat naar een vermindering van de voltijdse tewerkstelling ten gunste van de 4/5de tewerkstelling en van de zeer onvolledige jaren.

2.b. Loopbaangegevens die betrekking hebben op de werkelijke arbeidsdagen De hier onderzochte jaren betreffen enkel de loopbaangedeelten die betrekking hebben op de werkelijke arbeid, met uitsluiting van de gegevens van gelijkstelling of bijzondere werkstatuten.

Personen tussen 50 en 60 jaar De eerste resultaten hebben betrekking op de gegevens afkomstig van de individuele rekening voor personen die tussen 50 en 60 jaar waren op 1.1.2000.

Vrouwen Aandeel van deeltijdse tewerkstelling in het geheel van de loopbanen per leeftijd – werkelijke arbeid Leeftijd op 1.1.2000

Voltijds

4/5

3/4

1/2

1/3


50 jaar 51 jaar

65,6%

6,0%

5,8%

8,2%

2,7%

11,9%

65,4%

5,7%

6,1%

8,3%

2,7%

11,8%

52 jaar

66,1%

5,6%

5,7%

8,0%

2,8%

11,7%

53 jaar

66,7%

5,2%

5,5%

7,7%

2,7%

12,1%

54 jaar 55 jaar

66,8% 66,9%

5,3% 5,2%

5,5% 5,2%

8,0% 7,8%

2,7% 2,8%

11,8% 12,1%

56 jaar

66,0%

5,6%

5,6%

7,7%

2,7%

12,5%

57 jaar

66,8%

5,5%

5,3%

7,5%

2,6%

12,2%

58 jaar

66,3%

5,7%

5,6%

7,5%

2,6%

12,4%

59 jaar

65,9%

5,8%

5,4%

7,8%

2,7%

12,4%

60 jaar

65,0%

6,2%

5,7%

8,0%

2,5%

12,6%

Uit deze resultaten blijkt dat wanneer men enkel de werkelijke arbeidsdagen neemt (in tegenstelling tot punt 2a waar men ook rekening houdt met gelijkgestelde dagen), men tot een lager percentage (voltijdse) tewerkstelling komt.

Mannen Aandeel van deeltijdse tewerkstelling in het geheel van de loopbanen per leeftijd – werkelijke arbeid Leeftijd op 1.1.2000

Voltijds

4/5

3/4

1/2

1/3


50 jaar

79,1%

4,0%

3,1%

3,6%

1,7%

8,4%

51 jaar

79,1%

3,9%

3,2%

3,7%

1,7%

8,3%

52 jaar

79,9%

3,7%

3,1%

3,8%

1,6%

7,9%

53 jaar

80,3%

3,7%

3,0%

3,7%

1,7%

7,7%

54 jaar

80,3%

3,6%

3,1%

3,7%

1,7%

7,6%

55 jaar 56 jaar

80,2% 80,7%

3,8% 3,7%

3,0% 3,0%

3,7% 3,7%

1,6% 1,5%

7,7% 7,3%

57 jaar

80,0%

3,9%

3,1%

3,8%

1,6%

7,6%

58 jaar

80,2%

4,0%

3,2%

3,7%

1,6%

7,4%

59 jaar

80,2%

4,1%

3,2%

3,7%

1,6%

7,3%

60 jaar

81,0%

3,9%

3,0%

3,4%

1,4%

7,3%

Ook hier kan men uit afleiden dat de loopbaanjaren aangevuld worden als men alle elementen van de individuele rekening (voor de pensioenberekening) in aanmerking neemt in plaats van de effectieve arbeid. Deze gegevens bevatten echter een systematische fout omdat de jaren gedurende de welke de loopbaan zich kan ontwikkelen talrijker zijn voor de oudste personen. Men dient dus het aantal waargenomen jaren te verminderen en de loopbaan te beperken tot de leeftijd van 50 jaar als men de periodes van gelijke potentiële loopbaan wil vergelijken.

Personen tussen 50 en 60 jaar: afsluiting loopbaan tot de leeftijd vóór 51 jaar Ook hier hebben de gegevens slechts betrekking op het loopbaangedeelte meegerekend voor de effectieve arbeid. De gegevens worden echter systematisch afgesloten vóór de leeftijd van 51 jaar zodat de resultaten van de ene groep naar de andere meer vergelijkbaar zijn.

Vrouwen Aandeel van deeltijdse tewerkstelling in het geheel van de loopbanen per leeftijd – werkelijke arbeid vóór de leeftijd van 51 jaar Leeftijd op 1.1.2000

Voltijds

4/5

3/4

1/2

1/3


50 jaar

65,6%

6,0%

5,8%

8,2%

2,7%

11,9%

51 jaar

65,8%

5,6%

6,0%

8,1%

2,7%

11,7%

52 jaar

67,0%

5,5%

5,5%

7,6%

2,8%

11,6%

53 jaar

67,9%

5,1%

5,3%

7,1%

2,7%

11,9%

54 jaar

68,2%

5,2%

5,3%

7,2%

2,6%

11,5%

55 jaar 56 jaar

68,5% 67,4%

5,1% 5,5%

5,0% 5,4%

6,9% 6,8%

2,7% 2,7%

11,9% 12,2%

57 jaar

68,2%

5,5%

5,1%

6,7%

2,6%

11,9%

58 jaar

67,5%

5,8%

5,3%

6,6%

2,5%

12,2%

59 jaar

66,8%

6,0%

5,2%

6,9%

2,7%

12,4%

60 jaar

66,2%

6,5%

5,5%

7,1%

2,4%

12,2%

Mannen Aandeel van deeltijdse tewerkstelling in het geheel van de loopbanen per leeftijd – werkelijke arbeid vóór de leeftijd van 51 jaar Leeftijd op 1.1.2000

Voltijds

4/5

3/4

1/2

1/3


50 jaar 51 jaar

79,1% 79,2%

4,0% 3,8%

3,1% 3,2%

3,6% 3,7%

1,7% 1,7%

8,4% 8,3%

52 jaar

80,1%

3,6%

3,0%

3,7%

1,6%

8,0%

53 jaar

80,6%

3,5%

2,9%

3,7%

1,7%

7,7%

54 jaar

80,8%

3,4%

3,0%

3,6%

1,7%

7,6%

55 jaar 56 jaar

80,5% 80,9%

3,6% 3,6%

2,9% 2,9%

3,6% 3,6%

1,6% 1,6%

7,7% 7,3%

57 jaar

80,0%

3,9%

3,1%

3,7%

1,7%

7,6%

58 jaar

80,1%

4,1%

3,2%

3,6%

1,7%

7,4%

59 jaar

79,8%

4,3%

3,3%

3,7%

1,6%

7,3%

60 jaar

80,5%

4,1%

3,1%

3,5%

1,5%

7,3%

Zowel voor de mannen als voor de vrouwen, stelt men vast dat, over ’t geheel genomen, de evolutie van de deeltijdse loopbanen vóór 51 jaar zeer zwak is van groep tot groep. De deeltijdse arbeid speelt dus geen overwegende rol voor deze “jonge loopbanen”.

Personen tussen 50 en 60 jaar: werkelijke arbeid op de leeftijd van 50 jaar exact Als men de evolutie onderzoekt van de effectieve deeltijdse arbeid op een gegeven leeftijd in functie van de verschillende groepen, bekomt men de volgende resultaten:

Vrouwen Aandeel van deeltijdse tewerkstelling op de leeftijd van 50 jaar exact – werkelijke arbeid Leeftijd op 1.1.2000

4/5

3/4

1/2

1/3


Voltijds

50 jaar 51 jaar

42,0%

10,4%

11,2%

17,0%

3,9%

15,4%

40,7%

10,1%

11,9%

18,2%

3,4%

15,7%

52 jaar

43,7%

8,5%

11,3%

18,7%

3,2%

14,6%

53 jaar

50,1%

8,0%

9,8%

15,0%

2,5%

14,6%

54 jaar

61,7%

5,4%

6,7%

14,1%

2,1%

10,0%

55 jaar 56 jaar

61,6% 60,4%

5,7% 5,8%

7,0% 8,1%

12,0% 12,4%

2,2% 2,4%

11,5% 10,9%

57 jaar

59,8%

6,3%

7,9%

11,9%

2,4%

11,7%

58 jaar

63,8%

5,2%

7,5%

11,7%

2,0%

9,7%

59 jaar

64,0%

5,5%

6,6%

12,0%

1,6%

10,4%

60 jaar

72,6%

3,9%

4,6%

6,8%

2,5%

9,5%

Dit toont aan dat de deeltijdse arbeid, in de opeenvolging van cohortes en dus van jaren, een aanzienlijke plaats verworven heeft in de activiteit van de vrouwen die thans 55 à 65 jaar zijn. Men mag echter ook niet uit het oog verliezen dat de vermindering van de deeltijdse arbeid gepaard gaat met een toename van jaren die een zeer klein aantal werkdagen omvatten. Indien men vergelijkt met de tabel onder punt 2a, stelt men vast dat door het in aanmerking nemen van de gelijkstelling de groep van minder dan 104 dagen veel verminderd wordt en dat de betrekkelijke constante evolutie van de gegevens onder punt 2a. erg in tegenstelling staat met de hier

geregistreerde evoluties. Dat betekent dat de gelijkstelling althans gedeeltelijk de toename van de deeltijdse arbeid bij de pensioenberekening compenseert.

Mannen Aandeel van deeltijdse tewerkstelling op de leeftijd van 50 jaar exact – werkelijke arbeid Leeftijd op 1.1.2000

Voltijds

4/5

3/4

1/2

1/3


50 jaar 51 jaar

76,5%

6,3%

4,4%

4,0%

1,4%

7,4%

75,3%

7,0%

4,7%

4,4%

1,3%

7,2%

52 jaar

75,1%

7,8%

4,6%

4,4%

0,9%

7,2%

53 jaar

77,3%

7,3%

4,6%

3,9%

1,2%

5,7%

54 jaar

88,7%

2,5%

1,9%

1,8%

0,8%

4,4%

55 jaar 56 jaar

89,2% 88,3%

2,4% 2,4%

1,6% 2,3%

2,0% 2,3%

0,7% 0,6%

4,1% 4,2%

57 jaar

88,8%

2,2%

1,9%

2,4%

0,7%

4,0%

58 jaar

89,0%

2,6%

1,7%

2,1%

0,7%

3,9%

59 jaar

90,0%

2,4%

1,7%

2,0%

0,5%

3,4%

60 jaar

90,7%

2,0%

1,9%

1,8%

0,4%

3,2%

Personen tussen 50 en 60 jaar: werkelijke arbeid op de leeftijd van 55 jaar exact Vrouwen Aandeel van deeltijdse tewerkstelling op de leeftijd van 55 jaar exact – werkelijke arbeid Leeftijd op 1.1.2000

Voltijds

4/5

3/4

1/2

1/3


55 jaar 56 jaar

37,1%

8,0%

8,8%

24,7%

3,5%

18,0%

41,3%

7,9%

8,5%

21,1%

3,4%

17,9%

57 jaar

37,0%

7,8%

9,2%

20,2%

2,7%

23,1%

58 jaar

50,7%

3,9%

8,6%

16,7%

3,0%

17,1%

59 jaar

67,0%

3,0%

5,8%

11,5%

2,3%

10,4%

60 jaar

64,2%

4,0%

5,4%

12,4%

2,0%

12,1%

Mannen Aandeel van deeltijdse tewerkstelling op de leeftijd van 55 jaar exact – werkelijke arbeid Leeftijd op 1.1.2000

Voltijds

4/5

3/4

1/2

1/3


55 jaar 56 jaar

68,6% 69,7%

6,9% 7,4%

5,0% 5,2%

6,4% 6,0%

1,6% 1,7%

11,4% 10,1%

57 jaar

67,8%

6,6%

5,6%

7,8%

1,5%

10,7%

58 jaar

66,3%

6,2%

6,6%

7,6%

2,1%

11,1%

59 jaar

88,3%

2,3%

1,6%

2,2%

0,8%

4,8%

60 jaar

88,8%

2,2%

2,1%

1,8%

1,0%

4,2%

Het voltijds arbeidspercentage vermindert tegelijkertijd ruimschoots van de ene cohorte naar de andere en tussen 50 en 55 jaar. Dit laatste effect is zelfs belangrijker bij de mannen dan bij de vrouwen, wat er lijkt op te wijzen dat de mannen betrekkelijk later tot deeltijdse arbeid overgaan.

Conclusie We hebben aangetoond dat de toename van de deeltijdse arbeid, gezien vanuit een globaal standpunt, zeer weinig de loopbanen beïnvloedt en nog minder de pensioenberekeningen zoals ze voor de evaluatie van het recht van de desbetreffende personen gebruikt worden. Bovendien hebben we aangetoond dat het fenomeen een zekere omvang aanneemt zowel bij de mannen als bij de vrouwen zelfs als deze eersten later en in mindere mate voltijds werk opgeven.

c.

De activiteitsgraad over verschillende generaties (werknemers)

Inleiding Om een beeld van de activiteitsgraad over de verschillende generaties te krijgen, werden het aantal loopbaanjaren, geregistreerd in de individuele pensioenrekening, geanalyseerd: De studie die volgt, illustreert, op een beknopte manier, welke loopbaan als werknemer opgebouwd wordt op de leeftijd van 35, 45 of 55 jaar. Deze leeftijd wordt bereikt in 1999.

Herkomst van de gegevens - methodologie De gegevens zijn afkomstig van een uittreksel (10%) uit de individuele pensioenrekening dat van 2000 dateert (laatste loopbaanjaar is 1999). Let wel dat deze rekening slechts één van de elementen is (hoewel van belang) die in de berekening van het pensioen aan bod komen, maar dat zij geen volledig beeld van de individuele loopbaan geeft. Zo houdt zij geen rekening met een activiteit als zelfstandige, in overheidsdienst of in het buitenland. De lengte van de loopbaan wordt berekend door het totale aantal jaren ingeschreven in de individuele rekening op te tellen, ongeacht het aantal dagen dat in aanmerking wordt genomen en de aard van die dagen (arbeidsdagen, verlofdagen voor personen met arbeidersstatuut, werkloosheidsdagen, …).

Bij de hierna volgende resultaten wordt rekening gehouden met de loopbaan van de personen tot ze de leeftijd van 55, 45 of 35 jaar hebben bereikt.

De loopbaan van werknemers van 55 jaar De resultaten hebben hier slechts betrekking op één cohort (één geboortejaar).

Verdeling van de loopbaanduur op 55 jaar per geslacht en loopbaanduur (in jaren) 12,5%

10,0%

7,5%

5,0%

2,5%

0,0% 0

10

20

30

Vrouwen 1944

40

50

Mannen 1944

De grafiek toont aan dat de vrouwen meestal korte loopbanen hebben en dat slechts een klein deel van hen een volledige loopbaan bewijst. Bij mannen is de loopbaan vaak langer. Deze feiten worden door de volgende cijferresultaten geïllustreerd: Modale en gemiddelde loopbaanduur voor werknemers van 55 jaar Geslacht

Modale duur

Vrouwen Mannen

1 38

Gemiddelde duur 17,3 23,4

De modale duur is de loopbaanduur die het meest voorkomt. Het verschil in gemiddelde loopbaanduur tussen mannen en vrouwen bedraagt 6,1 jaar.

De loopbaan van werknemers van 45 jaar

De resultaten hebben betrekking op twee cohorten (geboortejaren 1944 en 1954).


10,0%

7,5%

5,0%

2,5%

0,0% 0

10 Vrouwen 1944

20

30

Mannen 1944

40

Vrouwen 1954

50 Mannen 1954

De grafiek vertoont een zeker contrast vergeleken met de vorige. Vrouwen geboren in 1954 hebben immers nog een kortere loopbaan dan mannen, maar neigen toch naar een vrij gelijke loopbaanduur. Deze feiten worden door de volgende cijferresultaten geïllustreerd:

Modale en gemiddelde loopbaanduur voor werknemers van 45 jaar Geboortejaar

Geslacht

Modale duur

Gemiddelde duur

1944 Vrouwen Mannen

2 28

13,7 18,4

Vrouwen Mannen

28 29

16,7 17,6

1954

De modale duur, die zeer verschillend is tussen mannen en vrouwen geboren in 1944, is nagenoeg gelijk voor wie 10 jaar later geboren is. Hetzelfde fenomeen duikt ook op voor de gemiddelde duur. Het verschil tussen mannen en vrouwen is hier immers niet meer dan 0,9 jaar.

De loopbaan van werknemers van 35 jaar De resultaten hebben betrekking op drie cohorten (geboortejaren 1944, 1954 en 1964).


10,0%

7,5%

5,0%

2,5%

0,0% 0

10

20

30

Vrouwen 1944 Vrouwen 1954 Vrouwen 1964

40

50

Mannen 1944 Mannen 1954 Mannen 1964

Het fenomeen van de nivellering van de loopbanen tussen mannen en vrouwen is nog meer uitgesproken dan voordien. Bovendien komt een duidelijke vermindering van de loopbaanduur bij gelijke leeftijd aan het licht. Dit kan worden toegeschreven aan een latere instap in de arbeidsmarkt. Deze feiten worden door de volgende cijferresultaten geïllustreerd:

Modale en gemiddelde loopbaanduur voor werknemers van 35 jaar Geboortejaar

Geslacht

Modale duur

Gemiddelde duur

1944 Vrouwen Mannen

2 18

10,0 12,8

Vrouwen Mannen

18 19

11,9 12,4

Vrouwen Mannen

15 16

12,6 12,3

1954

1964

De modale duur vermindert tussen de cohort 1954 en die van 1964, doch de gemiddelde loopbaanduur is voor mannen gestabiliseerd, maar neemt voor vrouwen toe. De trendinversie tussen modale en gemiddelde duur illustreert een bepaalde uniformering van de loopbaanduur tussen de personen. Het verschil in gemiddelde loopbaanduur tussen mannen en vrouwen wordt voor de cohort 1964 zelfs omgedraaid, vergeleken met wat men voor de twee andere cohorten vaststelt.

Conclusie Uit het geleide onderzoek blijkt dat het gedrag van de mannen en de vrouwen duidelijk naar elkaar toegroeit. De vrouwen hebben een inhaalbeweging ingezet ten opzichte van de mannen vermits de gemiddelde duur van de loopbaan van de mannen, in de loop der cohorten, weinig evolueert.

d.

Einde loopbaanproblematiek

Inleiding De opkomende vergrijzing vergt heel wat diverse aanpassingen aan ons sociaal-economisch model. Een van de onderwerpen waaraan aandacht wordt besteed, is de activiteit van ‘oudere’ werknemers. In België heeft de groep van 55-64-jarigen een zeer lage graad van arbeidsmarktparticipatie. De Belgische wetgeving voorziet in een aantal uitzonderingsregimes waarlangs men de voortijdige uittreding kan organiseren. Door deze maatregelen die gericht zijn op werknemers ouder dan 50 jaar, wordt een “sociaal vangnet”gecreëerd waardoor vele oudere werknemers voortijdig aan de arbeidsmarkt worden onttrokken. Er bestaan verschillende systemen voor 50-plussers om uit te treden. We denken hierbij aan: 9

de overstap naar deeltijds werken;

9

de mogelijkheid om de loopbaan tijdelijk te onderbreken met een premie (tijdskrediet);

9

oudere werknemers die ontslagen worden en geen nieuwe baan vinden en hiervoor een anciënniteittoeslag en een werkloosheidsuitkering krijgen;

9

ontslagen werknemers die van de werkgever aanvullingen krijgen bovenop de werkloosheidsuitkering (Canada Dry);

9

de brugpensioenregeling.

Met de verschillende studies die hieronder uiteengezet worden, trachten we een beeld te geven van de huidige situatie.

1.

De feitelijke pensioenleeftijd (bij werknemers)

Inleiding Binnen het stelsel van flexibele pensioenleeftijd kunnen werknemers tot het pensioenstelsel toetreden tussen 60 en 65 jaar. In een vorige studie over het pensioneringsgedrag (december 2003) werd nagegaan wat de gemiddelde intredeleeftijd bij mannen en vrouwen is. De gemiddelde intredeleeftijd is 63 jaar bij de mannen en momenteel bij de vrouwen evolueert deze van 60 naar 61 jaar. De verhouding tussen vervroegde of wettelijke intrede ligt momenteel op 37% - 63% bij de mannen en op 28% - 72% bij de vrouwen. De wettelijke intrede ligt hoger bij de vrouwen door de invoering van de loopbaanvoorwaarde (= minimum aantal loopbaanjaren voor vervroegde toetreding) die momenteel niet gehaald wordt door veel vrouwen. De pensioenleeftijd geeft echter geen indicatie over het moment waarop betrokkene effectief stopt met werken. Deze feitelijke pensioenleeftijd ligt beduidend lager. Deze studie tracht de feitelijke pensioenleeftijd te achterhalen.

Herkomst van de gegevens In de Cimire - statistiek ‘Tewerkstelling’ bevinden zich bruto - gegevens (= nog niet geïnterpreteerd voor de latere pensioenberekening) over het aantal werknemers en hun gewerkte en gelijkgestelde dagen, ingeschreven op de individuele pensioenrekening. Voor de bepaling van de feitelijke pensioenleeftijd worden 2 criteria gehanteerd: criterium 1: leeftijd waarop het aantal werknemers zonder één werkdag groter wordt dan het aantal werknemers met minstens één werkdag; criterium 2 : leeftijd waarop het aantal gewerkte dagen kleiner wordt dan het aantal gelijkgestelde dagen. De analyse werd uitgevoerd in de periode 1982 tot 2002 met een berekening, per sekse en per hoedanigheid, van de feitelijke leeftijd om de 5 jaar.

Criterium 1: leeftijd waarop het aantal werknemers zonder één werkdag groter wordt dan het aantal werknemers met minstens één werkdag 1982

1987

1992

1997

2002

Arbeiders

58j

56j

56j

56j

57j

Arbeidsters

54j

52j

52j

52j

54j

Bedienden - Mannen

62j

61j

61j

60j

61j

Bedienden - Vrouwen

57j

57j

57j

57j

59j

We merken op dat de feitelijke pensioenleeftijd beduidend lager ligt, met uitzondering van de mannelijke bedienden, dan de werkelijke gemiddelde pensioenleeftijd.

Criterium 1 Feitelijke leef tijd 62 60 58 56 54 52 50 1982

1987

1992

1997

Arbeiders Bedienden - mannen

2002

Arbeidsters Bedienden - Vrouw en

Criterium 2: leeftijd waarop het aantal gewerkte dagen kleiner wordt dan het aantal gelijkgestelde dagen 1982

1987

1992

1997

2002

Arbeiders

55j

52j

53j

53j

53j

Arbeidsters

50j

47j

45j

45j

48j

Bedienden - Mannen

61j

61j

60j

59j

60j

Bedienden - Vrouwen

57j

56j

56j

55j

56j

We merken op dat de feitelijke pensioenleeftijd beduidend lager ligt, met uitzondering van de mannelijke bedienden, dan de werkelijke gemiddelde pensioenleeftijd.

Criterium 2 Feitelijke leef tijd 63 61 59 57 55 53 51 49 47 45 43 1982

1987 Arbeiders Bedienden - mannen

1992

1997

2002

Arbeidsters Bedienden - Vrouw en

Volgens criterium 2 ligt de feitelijke leeftijd lager dan volgens criterium 1 wat te maken heeft met het feit dat op latere leeftijd het aantal gelijkgestelde dagen in een loopbaanjaar belangrijker wordt. We denken dan aan ziektedagen, loopbaanonderbreking / tijdskrediet en werkloosheid.

2.

Het loopbaanprofiel vanaf 50 jaar

2 a. Het loopbaanprofiel tussen 50 jaar en de pensioenintrede De loopbaan van nieuw pensioengerechtigde werknemers wordt geanalyseerd vanaf de leeftijd van 50 jaar tot aan de pensioenintrede. Het betreft hier gerechtigden die van 1999 tot 2002 gepensioneerd zijn en die zowel een zuivere loopbaan werknemer als een gemengde loopbaan werknemer en/of zelfstandige en/of het openbare bestuur kunnen hebben. Er wordt nagegaan hoe de activiteit vanaf 50 jaar evolueert tot vlak voor de pensioenintrede. We maken een onderscheid tussen voltijdse tewerkstelling, deeltijdse tewerkstelling, volledig gelijkgestelde jaren en inactiviteit vóór de leeftijd van 50 jaar. Volgend schema illustreert hoe de loopbaan van een werknemer vanaf 50 jaar kan evolueren: Activiteit op 50 jaar

evolueert naar

Activiteit laatste loopbaanjaren

Profiel 1

Voltijdse tewerkstelling

→


Profiel 2


→ →

Deeltijdse tewerkstelling Gelijkgestelde jaren in :

→

Vervroegde uittreding

→ →

Deeltijdse tewerkstelling Gelijkgestelde jaren in :

→

Vervroegde uittreding

→

Volledig gelijkgestelde jaren in :

Profiel 3

Profiel 4

Profiel 5

Deeltijdse tewerkstelling

Volledig gelijkgestelde jaren

Inactief vóór de leeftijd van 50 jaar

ziekte werkloosheid brugpensioen tijdskrediet

ziekte werkloosheid brugpensioen tijdskrediet

ziekte werkloosheid tijdskrediet

Globale resultaten (mannen en vrouwen) In de hierna volgende tabel wordt aangeduid welk aandeel elk profiel vertegenwoordigt: Profiel 1 : Profiel 2 : Profiel 3 : Profiel 4 : Profiel 5 :

21,77 % 49,66 % 4,93 % 15,22 % 8,42 %

De gerechtigden met een profiel 1 blijven tot aan hun pensioenintrede voltijds werken. Deze werknemers eindigen in 40% van de gevallen hun loopbaan als werknemer, in 25% van de gevallen eindigen zij hun gemengde loopbaan als zelfstandige en in 35% van de gevallen als ambtenaar. Indien we profiel 2 ontleden volgens de activiteit in de laatste loopbaanjaren, bekomen we volgende resultaten: ¾

Van voltijdse tewerkstelling

¾

Voor de periode vanaf 50 jaar tot aan het einde van de loopbaan hebben wij de verhouding onderzocht van de voltijdse loopbaanjaren ten opzichte van de andere loopbaanjaren (deeltijdse, gelijkgestelde, vervroegde uittrede) en bekomen we het volgende resultaat :

naar deeltijdse tewerkstelling : naar (volledige) gelijkstelling : naar vervroegde uittrede :

10,79 % 82,36 % 6,85 %

De verdeling voltijdse – deeltijdse jaren bedraagt: 43% - 57% (*) De verdeling voltijdse – gelijkgestelde jaren bedraagt: 51% - 49% (**) De verdeling voltijdse jaren – vervroegde uittrede bedraagt: 56% - 44% (*) Hier moeten we wel opmerken dat de verdeling voltijdse - deeltijdse jaren zowel de personen bevat die overschakelen van voltijds naar deeltijds werken zonder deeltijdse gelijkstelling als de personen die overschakelen naar deeltijds werken in combinatie met halftijdse gelijkstelling. Bij deze laatste groep is de verhouding voltijdse jaren – deeltijdse jaren 39% - 61%. Er is een duidelijk overwicht van het aantal jaren dat niet meer voltijds gewerkt wordt. (**) In deze groep zien we een trend van trapsgewijze afbouw van de activiteitsgraad : van voltijdse tewerkstelling naar deeltijdse arbeid, eventueel gecombineerd met gelijkstelling om daarna in het statuut van volledige gelijkstelling te komen. ¾

In de groep die overgaat van voltijdse activiteit naar volledige gelijkstelling in het loopbaangedeelte vanaf 50 jaar tot aan de pensioenleeftijd is de verdeling naar het type gelijkstelling waarin men terechtkomt, als volgt :

Ziekte : Werkloosheid : Brugpensioen : Tijdskrediet :

19,13 % 21,21 % 59,25 % 0,42 %

De gerechtigden met een profiel 2 eindigen bijgevolg hun loopbaan hoofdzakelijk in gelijkstelling en meer specifiek als bruggepensioneerde waarbij de verdeling voltijdse jaren – gelijkgestelde jaren zich verhouden als 51% - 49%. Het aantal personen dat al deeltijds actief is op 50 jaar (profiel 3 ), is zeer beperkt. Eenderde combineert de deeltijdse prestaties met deeltijdse werkloosheid. Indien we profiel 4 ontleden naar type gelijkstelling, bekomen we volgende resultaten: Ziekte : Werkloosheid : Brugpensioen + werkloosheid :

34,08 % 59,78 % 6,15 %

De gerechtigden met een profiel 4 zijn al geruime tijd vóór de leeftijd van 50 jaar ziek of terechtgekomen in de werkloosheid. Het zijn uitsluitend vrouwen die we in het loopbaanprofiel 5 terugvinden. Zij worden inactief op de gemiddelde leeftijd van 36 jaar na een gemiddelde loopbaan van 17 jaar (zie punt 2b). Het zijn hoofdzakelijk vrouwen die ervoor kiezen hun eigen loopbaan te beëindigen om voor de kinderen te zorgen of om het overlevingspensioen op te nemen.

Onderscheid mannen en vrouwen Hierna wordt per geslacht aangeduid welk aandeel elk profiel vertegenwoordigt:

Profiel 1 : Profiel 2 : Profiel 3 : Profiel 4 : Profiel 5 :

Mannen 25,76 % 62,88 % 1,59 % 9,77 % 0,00 %

Vrouwen 12,61 % 19,33 % 12,61 % 27,73 % 27,73 %

Binnen profiel 1 beëindigt het grootste deel zijn loopbaan als werknemer (mannen 39% - vrouwen 42%). Bij de mannen eindigt 36% als ambtenaar en 25% als zelfstandige Bij de vrouwen is het overige gedeelte (58%) evenredig verdeeld tussen ambtenaar en zelfstandige. Een gedeelte van de vrouwen die nog voltijds actief zijn beginnen hun loopbaan soms op latere leeftijd. Indien we profiel 2 ontleden volgens de activiteit in de laatste loopbaanjaren, bekomen we volgende resultaten: ¾

Van voltijdse tewerkstelling

naar deeltijdse tewerkstelling : naar volledige gelijkstelling : naar vervroegde uittrede :

mannen 8,93 % 85,63 % 5,44 %

vrouwen 24,64 % 57,97 % 17,39 %

In verhouding tot de mannelijke bevolking gaan de vrouwen meer over naar een deeltijdse baan of naar een vervroegde uittreding. Dit laatste heeft te maken met het feit dat vooral vrouwen op een bepaald moment recht hebben op een overlevingspensioen. ¾

De verdeling naar het type gelijkstelling waarin men terechtkomt, ziet er als volgt uit :

Ziekte : Werkloosheid : Brugpensioen : Tijdskrediet :

mannen 19,27 % 19,73 % 60,77 % 0,23 %

vrouwen 17,50 % 37,50 % 42,50 % 2,50 %

Het grootste deel van de mannen en de vrouwen met profiel 2 eindigen bijgevolg hun loopbaan in gelijkstelling. Het type gelijkstelling is bij mannen vooral toegespitst op brugpensioen, terwijl de vrouwen vooral terechtkomen in brugpensioen en werkloosheid.

Het aantal vrouwen dat al deeltijds actief is op 50 jaar (profiel 3), bedraagt bijna 13% terwijl dit profiel bij de mannen zeer weinig voorkomt. De vrouwen combineren dikwijls het deeltijds werken met het genot van een overlevingspensioen of met deeltijdse werkloosheid. Zowel mannen als vrouwen met een profiel 4 zijn al geruime tijd vóór de leeftijd van 50 jaar ziek of terechtgekomen in de werkloosheid. Het zijn uitsluitend vrouwen die we in het loopbaanprofiel 5 terugvinden. Zij worden inactief op de gemiddelde leeftijd van 36 jaar na een gemiddelde loopbaan van 17 jaar (zie punt 2b). Algemene conclusie : het zijn vooral de statuten van bruggepensioneerde en werkloze die ervoor zorgen dat ouderen vóór de wettelijke pensioenleeftijd afscheid nemen van de arbeidsmarkt.

2 b. De gemiddelde loopbaanduur op 58 jaar Er wordt nagegaan hoeveel beroepsloopbanen de werknemers op de leeftijd van 58 jaar kunnen bewijzen en welk aandeel de gelijkgestelde jaren hierin vertegenwoordigen. Tevens wordt een onderscheid gemaakt tussen actieve en niet-actieve werknemers. Niet actief wil zeggen dat er geen voltijdse of deeltijdse tewerkstelling meer is of geen gelijkstelling. MANNEN Actief op 58 jaar Mannelijke werknemers die momenteel op pensioen gaan (tussen 60 en 65 jaar) kunnen op 58 jaar gemiddeld een loopbaan van 37 jaar bewijzen. Hiervan zijn 35 jaar tewerkstelling en 2 jaar gelijkstelling. Niet actief op 58 jaar Deze werknemers treden vervroegd uit het arbeidscircuit. Dit gebeurt meestal tussen 55 en 57 jaar. Het betreft hier een vervroegde uittrede uit het bankwezen of werknemers met een gemengde loopbaan werknemer/ambtenaar die als ambtenaar hun loopbaan vervroegd beëindigen bij de Post, Belgacom, NMBS, brandweer …. De loopbaan die bewezen wordt op 58 jaar bedraagt gemiddeld 39 jaar.

VROUWEN Actief op 58 jaar Vrouwelijke werknemers die momenteel op pensioen gaan (tussen 60 en 63 jaar) kunnen op 58 jaar gemiddeld een loopbaan van 34 jaar bewijzen. Hiervan zijn 26 jaar tewerkstelling en 8 jaar gelijkstelling. Niet actief op 58 jaar Zij treden vervroegd uit het arbeidscircuit. Dit gebeurt gemiddeld op de leeftijd van 36 jaar met een gemiddelde loopbaan van 17 jaar. De jongere generatie zal echter de achterstand op de mannen geleidelijk doen verdwijnen. Op het moment van de pensionering worden volgende keuzes gemaakt: * 27,73% doet afstand van het eigen ‘kleine’ pensioen ten gunste van het gezinspensioen; * 15,13% neemt het eigen pensioen op omdat de man verder werkt; * 26,89% neemt het eigen pensioen op omdat de man een sociale vergoeding of brugpensioen geniet; * 27,73% cumuleert dit pensioen met een overlevingspensioen; * 2,52% cumuleert dit pensioen met een uit de echt gescheiden pensioen.

3.

Het statuut op het einde van de loopbaan

Er wordt nagegaan wat het statuut is van de werknemer in het laatste loopbaanjaar vlak voor de pensioenintrede.

Mannen

Vrouwen

werknemer

12,21%

14,57%

zelfstandige

7,20%

4,20%

ambtenaar

9,89%

4,48%

buitenland

0,73%

0,00%

ZIV

14,29%

9,24%

werkloos

15,87%

24,65%

brugpensioen

36,14%

9,52%

96,34%

66,67%

werknemer

0,73%

30,81%

zelfstandige

0,49%

1,68%

ambtenaar

2,44%

0,84%

3,66%

33,33%

Statuut einde loopbaan Actief (*) als

Totaal actief Inactief (**) geëindigd als

Totaal inactief (*) tewerkstelling of gelijkstelling (**) geen tewerkstelling of geen gelijkstelling

Van alle mannen die nog ‘actief’ zijn in het laatste loopbaanjaar geniet echter bijna 70% een sociale uitkering en worden deze jaren in de pensioenberekening gelijkgesteld met actieve loopbaanjaren. Bij de vrouwen is eenderde al gestopt na een korte loopbaan en van de ‘actieve’ vrouwen geniet 65% een sociale uitkering in de laatste loopbaanjaren (gelijkgestelde jaren). Beide seksen zijn dus grotendeels in gelijkstelling maar bij de mannen ligt het accent op brugpensioen (36% van de nog actieven) en bij de vrouwen op werkloosheid (24% van de nog actieven).

4.

Gepensioneerden die nog actief zijn in het laatste loopbaanjaar

Hierna wordt aangegeven welk percentage van de nieuwe gepensioneerden, per geslacht en per intredeleeftijd, nog werkelijk actief zijn in het laatste loopbaanjaar. Het gaat over werknemers met een zuivere loopbaan werknemer of een gemengde loopbaan (cumul met activiteit als zelfstandige en/of openbaar bestuur). Het statuut in het laatste loopbaanjaar kan van één van de drie regelingen zijn.

Geslacht en intredeleeftijd

Actief in laatste loopbaanjaar

Totale gemiddelde loopbaanduur

Loopbaanduur als werknemer

60-64j 65j

58,80% 12,13%

42 44

24 28

vervroegd wettelijke leeftijd

31,07% 7,22%

38 30

25 21

mannen

vrouwen

Mannen Het activiteitspercentage ligt het hoogst bij vervroegde toetreding. Bovendien eindigt bij vervroegde toetreding 43 % van de werknemers zijn loopbaan als ambtenaar tegenover 40% als werknemer. Daarentegen eindigt men zijn loopbaan op de wettelijke leeftijd vooral als werknemer (47%) en als zelfstandige (39%). Deze laatste groep heeft vaak ook meer dan 45 jaar loopbaan.

Vrouwen Het activiteitspercentage ligt ook hier het hoogst bij vervroegde toetreding. Bovendien eindigt bij vervroegde toetreding 29% van de werkneemsters als ambtenaar haar loopbaan en 56% als werknemer. Deze laatste groep eindigt hoofdzakelijk met parttime prestaties en cumuleert het persoonlijke pensioen soms met een overlevingspensioen of een uit de echt gescheiden pensioen. De loopbaan wordt op de wettelijke leeftijd in 70% van de gevallen beëindigd als werknemer en in 30% van de gevallen als zelfstandige.


Gemiddeld pensioen / per maand (i=113,87) Zuivere loopbaan W

Gemengde loopbaan

Totaal bedrag

W+Z

W + OB

W + Z + OB

1.315,47 € 1.195,35 €

707,38 € 946,11 €

1.939,79 €

1.498,75 €

1.438,66 € 1.172,37 €

783,89 € 626,19 €

585,36 € 640,40 €

1.379,99 €

-

917,59 € 631,66 €

mannen 60-64j 65j vrouwen vervroegd wettelijke leeftijd

De verdeling volgens zuivere of gemengde loopbaan ziet er als volgt uit:


Zuivere loopbaan W

Gemengde loopbaan W+Z

W + OB

W + Z + OB

mannen 60-64j 65j

35,37% 35,71%

21,77% 48,57%

40,14% 11,43%

2,72% 4,29%

vervroegd wettelijke leeftijd

50,91% 61,54%

20,00% 38,46%

29,09% -

-

vrouwen

Mannen Bij vervroegde toetreding is dit loopbaanprofiel naast zuiver werknemer vooral een gemengde loopbaan als werknemer en openbaar bestuur met statuut ambtenaar in laatste loopbaanjaar. Bij toetreding op wettelijke leeftijd is dit loopbaanprofiel naast zuiver werknemer vooral gemengde loopbaan zelfstandige met statuut zelfstandige in laatste loopbaanjaar. Vrouwen Bij vervroegde toetreding eindigt ongeveer de helft in een statuut zelfstandige of ambtenaar in het laatste actief loopbaanjaar. Toetreding op wettelijke leeftijd eindigt in bijna 40% van de gevallen als zelfstandige.

Hieronder vindt u meer details over de loopbaanduur van gepensioneerde werknemers die actief waren in het laatste loopbaanjaar.


% actieve met een loopbaanduur (alle regelingen samen) van 45 jaar

44 – 40 jaar

< 40 jaar

27,88% 64,30%

57,15% 31,41%

14,97% 4,29%

47,27% 15,00%

52,73% 85,00%

mannen 60-64j 65j vrouwen vervroegd wettelijke leeftijd

Mannen Bij de toetreding op wettelijke leeftijd heeft bijna 65% een volledige loopbaan terwijl dit bij een vervroegde toetreding amper 30% is.

Vrouwen We merken hier dat de kortere loopbanen nog duidelijk vertegenwoordigd zijn (meer dan 50%); de jongere generatie is bezig om deze achterstand op de mannen geleidelijk inhalen.

II

De toekenning en betaling van pensioenen aan werknemers en zelfstandigen

a. Het pensioneringsgedrag van zelfstandigen

Inleiding Binnen het stelsel van flexibele pensioenleeftijd kunnen zelfstandigen vervroegd tot het pensioenstelsel toetreden tussen 60 en 65 jaar. Om eventueel vervroegd, dus voor 65 jaar, op pensioen te kunnen gaan, dient echter vanaf het ingangsjaar 1997 (juli) een loopbaanvoorwaarde vervuld te zijn (namelijk het aantal jaren tewerkstelling over alle wettelijke pensioenregelingen). Deze loopbaanvoorwaarde bedraagt minimum 20 jaar in 1997 en loopt op tot 35 jaar in 2005. Per jaar vervroeging wordt een verminderingscoëfficiënt van 5 % toegepast op het toekenbare bedrag, met uitzondering van de volledige loopbanen.

De intrede van nieuwe gerechtigden per ingangsjaar (groep bestaande uit verschillende geboortejaren) Hierna vindt u de verdeling per leeftijd van het aantal nieuwe gevallen die in een bepaald ingangsjaar tot het pensioenstelsel toetreden:

Intrede van het aantal mannen in het jaar 1998

1999

2000

2001

2002

2003

13.180

12.449

11.422

11.161

10.926

11.170

op 60 - 64 jaar

4.984

4.731

4.187

3.919

3.643

3.522

op 65 jaar

7.090

6.579

6.119

6.090

6.109

6.444

na 65 jaar

1.106

1.139

1.116

1.125

1.174

1.204

Totaal aantal Pensioenintrede

Van het totale aantal mannelijke gerechtigden dat gedurende een bepaald ingangsjaar tot het pensioenstelsel der zelfstandigen toetreedt, komt gemiddeld 35% vervroegd, 55% op de wettelijke leeftijd en nog 10% na de wettelijke pensioenleeftijd.

Intrede van het aantal vrouwen in het jaar

Totaal aantal

1998

1999

2000

2001

2002

2003

5.634

7.648

2.892

6.236

6.162

2.482

Pensioenintrede vervroegd

1.872

1.483

1.021

964

902

792

op wettelijke leeftijd

2.187

4.563

282

3.975

3.804

123

na wettelijke leeftijd

1.575

1.602

1.589

1.297

1.456

1.567

We merken op dat de intrede in de ingangsjaren 2000 en 2003 zeer laag ligt omdat in deze scharnierjaren de wettelijke pensioenleeftijd voor vrouwen opgetrokken wordt. Dit heeft tot gevolg dat de vrouwen die niet aan de loopbaanvoorwaarde voldeden op 60 jaar ook de nieuwe pensioenleeftijd nog niet bereikt hebben. Van het totale aantal vrouwelijke gerechtigden dat gedurende een bepaald ingangsjaar tot het pensioenstelsel zelfstandigen toetreedt, komt gemiddeld 20% vervroegd, 57% op de wettelijke leeftijd en nog 23% na de wettelijke pensioenleeftijd (er wordt geen rekening gehouden met de jaren 2000 en 2003 omwille van de overgangsregeling). We merken echter op dat het aandeel van de vervroegde intrede afneemt in de tijd omwille van de strengere loopbaanvoorwaarde. Een deel van de gerechtigden die na de wettelijke leeftijd op pensioen komen, zijn geen ‘echte’ nieuwe gevallen. Het gaat hier over vrouwen die eerst gedurende een bepaalde periode, samen met de echtgenoot, genieten van het gezinspensioen, en daarna bij het overlijden van de echtgenoot hun eigen pensioen opnemen in cumulatie met een overlevingspensioen. Na eliminatie van deze gevallen komen we tot volgende resultaten: Intrede van het aantal vrouwen in het jaar

Totaal aantal

1998

1999

2000

2001

2002

2003

5.008

7.280

2.170

5.831

5.784

1.739

Pensioenintrede vervroegd

1.872

1.483

1.021

964

902

792


2.187

4.563

282

3.975

3.804

123


949

1.234

867

892

1.078

824

De verdeling volgens intredeleeftijd ziet er dan als volgt uit: Vervroegd: Op wettelijke leeftijd: Na wettelijke leeftijd:

22,84% 60,78% 17,37%

De intrede van nieuwe gerechtigden per geboortejaar (groep van één geboortejaar) De pensioenintrede van zelfstandige gerechtigden van een bepaald geboortejaar verloopt over een periode van min of meer tien jaar. De keuze van intredejaar is echter niet altijd vrij. Indien de potentiële gerechtigde niet voldoet aan de van toepassing zijnde loopbaanvoorwaarde is de intrede verplicht vanaf de wettelijke pensioenleeftijd.

Statistische verdeling intredeleeftijd - mannen Mannen geboren in

Periode van intrede

1938

1998 – ± 2008

1939

1999 – ± 2009

1940

2000 – ± 2010

Aantal mannen geboren in 1938

1939

1940

12.506

12.417

11.725

60 – 64 jaar

4.862

4.717

4.025

65 jaar (*)

6.444

6.500

6.500

na 65 jaar (*)

1.200

1.200

1.200

Totaal aantal Pensioenintrede op

(*) de schuin gedrukte cijfers zijn ramingen Van het aantal mannelijke gerechtigden, geboren in een bepaald jaar, treedt gemiddeld 37% vervroegd, 53% op de wettelijke leeftijd en nog 10% na de wettelijke leeftijd tot het pensioenstelsel zelfstandigen toe.

Statistische verdeling intredeleeftijd - vrouwen Vrouwen geboren in

Periode van intrede

1938

1998 – ± 2008

1939

1999 – ± 2009

1940

2000 – ± 2010

Aantal vrouwen geboren in

Totaal aantal

1938

1939

1940

8.044

7.175

6.445 1.202

Pensioenintrede 1.872

1.765


vervroegd

4.563

3.975

3.804


1.609

1.435

1.439

(*) de schuin gedrukte cijfers zijn ramingen

Van het aantal vrouwelijke gerechtigden, geboren in een bepaald jaar, treedt gemiddeld 22% vervroegd, 57% op de wettelijke leeftijd en nog 21% na de wettelijke leeftijd tot het pensioenstelsel zelfstandigen toe. In dit laatste percentage zitten tevens het aantal vrouwen dat op latere leeftijd het rustpensioen cumuleren met een overlevingspensioen.

b

Het pensioeninkomen per loopbaanjaar

WERKNEMERS Er wordt nagegaan bij de nieuwe instroom van pensioengerechtigden wat het gemiddelde pensioeninkomen is opgebouwd op basis van de loopbaan als werknemer. Rekening houdend met het feit dat zowel een vervroegde intrede als een intrede op de wettelijke leeftijd mogelijk is, wordt een opsplitsing gemaakt tussen beide groepen gepensioneerden. Tengevolge van het feit dat de pensioenhervorming zijn volle uitwerking heeft vanaf 1998 is de analyse beperkt tot volgende geboortejaren: Mannelijke pensioengerechtigden:

geboortejaren 1933 – 1937 (pensioenintrede op 65 jaar) geboortejaren 1938 – 1942 (pensioenintrede op 60 jaar). Vrouwelijke pensioengerechtigden: geboortejaren 1937 – 1940 (pensioenintrede op 61 of 62 jaar) geboortejaren 1938 – 1943 (pensioenintrede op 60 jaar)

MANNEN Categorie gehuwd – rustpensioen ‘gezin’ index 113,87 - jaarbedragen Intrede op 65 jaar(wettelijke leeftijd) GeboorteJaar

Aantal onderzochte

Gemiddeld pensioen per

gevallen

loopbaanjaar

1933

11.297

350 €

1934

11.119

337 €

1935

10.564

1936 1937

Intrede op 60 jaar(vervroegd) Aantal onderzochte


gevallen

loopbaanjaar

1938

3.798

369 €

1939

3.712

357 €

349 €

1940

3.274

363 €

10.418

357 €

1941

2.867

367 €

10.337

350 €

1942

3.130

381 €

Gemiddelde groei

status quo

Geboortejaar

0,84 %

Gemiddelde groei

Categorie gehuwd – rustpensioen ‘alleenstaande’ index 113,87 - jaarbedragen Intrede op 65 jaar(wettelijke leeftijd) Geboortejaar

Aantal onderzochte


gevallen

loopbaanjaar

1933

7.846

260 €

1934

7.716

264 €

1935

7.837

1936 1937



gevallen

loopbaanjaar

1938

3.562

265 €

1939

3.445

269 €

264 €

1940

3.213

268 €

8.144

264 €

1941

2.867

294 €

8.339

271 €

1942

3.302

Gemiddelde groei

1,06 %

Geboortejaar

Gemiddelde groei

282 € 1,62 %

Categorie ongehuwd – rustpensioen ‘alleenstaande’ index 113,87 - jaarbedragen Intrede op 65 jaar(wettelijke leeftijd) Geboortejaar

Aantal onderzochte


gevallen

loopbaanjaar

1933

4.360

255 €

1934

4.322

257 €

1935

4.445

1936 1937



gevallen

loopbaanjaar

1938

1.391

262 €

1939

1.337

258 €

259 €

1940

1.316

258 €

4.459

256 €

1941

1.106

268 €

4.700

261 €

1942

1.164

283 €

Gemiddelde groei

Geboortejaar

0,52 %

1,95 %

Gemiddelde groei

VROUWEN Categorie : gehuwd – rustpensioen ‘alleenstaande’ index 113,87 - jaarbedragen Intrede op 61 of 62 jaar (wettelijke leeftijd) Geboortejaar

Aantal onderzochte


gevallen

loopbaanjaar

1937

5.001

217 €

1938

10.473

218 €

1939

8.849

1940

8.556

Gemiddelde groei

Intrede op 60 jaar (vervroegd) Geboortejaar

Aantal onderzochte


gevallen

loopbaanjaar

1938

4.986

232 €

1939

4.295

228 €

217 €

1940

3.295

228 €

219 €

1941

2.734

240 €

1942

2.965

255 €

1943

2.985

0,21 %

254 € 1,76 %

Gemiddelde groei

Categorie : ongehuwd – rustpensioen ‘alleenstaande’ index 113,87 - jaarbedragen Intrede op 61 of 62 jaar (wettelijke leeftijd) Geboortejaar

Aantal onderzochte


gevallen

loopbaanjaar

1937

1.737

232 €

1938

3.381

234 €

1939

3.248

1940

3.437

Gemiddelde groei

Intrede op 60 jaar (vervroegd) Aantal onderzochte


gevallen

loopbaanjaar

1938

1.619

242 €

1939

1.366

247 €

228 €

1940

1.062

244 €

231 €

1941

904

250 €

1942

938

267 €

1943

846

status quo

Geboortejaar

Gemiddelde groei

263 € 1,68 %

Bij zowel de mannen als de vrouwen ligt het toegekende pensioenbedrag per loopbaanjaar hoger bij toetreding op vervroegde leeftijd. De groep die op de wettelijke pensioenleeftijd toetreedt, heeft een groter aantal loopbaanjaren met volledige gelijkstelling (zie statistische studies december 2003) wat een blokkering van het loonniveau impliceert. In deze groep zitten o.a. alle bruggepensioneerden die verplicht hun pensionering uitstellen tot aan de wettelijke pensioenleeftijd. Het toegekende pensioen per loopbaanjaar kent tussen 1998 en 2003 een jaarlijkse groei die schommelt tussen 0% en 1,95% bij de mannen en 0% en 1,76% bij de vrouwen. We merken tevens op dat een hogere scholingsgraad de groei van het loonniveau mede kan bepalen.

Vergelijking van het gemiddeld pensioeninkomen per loopbaanjaar met het maximum en minimum pensioeninkomen per loopbaanjaar MANNEN Categorie gehuwd – rustpensioen ‘gezin’ index 113,87 - jaarbedragen Geboortejaar

Ingangsjaar

Gemiddeld pensioen per loopbaanjaar

Maximum pensioen per loopbaanjaar

Minimum pensioen per loopbaanjaar

1933

1998

350 €

472 €

264 €

1934

1999

337 €

477 €

264 €

1935

2000

349 €

481 €

264 €

1936

2001

357 €

487 €

273 €

1937

2002

350 €

493 €

273 €

Categorie gehuwd / ongehuwd – rustpensioen ‘alleenstaande’ index 113,87 - jaarbedragen Geboortejaar

Ingangsjaar


Maximumpensioen

Minimumpensioen

Gehuwd

Ongehuwd

per loopbaanjaar

per loopbaanjaar

1933

1998

260€

255€

378 €

211 €

1934

1999

264€

257€

381 €

211 €

1935

2000

264€

259€

385 €

211 €

1936

2001

264€

256€

389 €

218 €

1937

2002

271€

261€

394 €

218 €

Uit bovenstaande tabellen blijkt dat globaal het gemiddeld pensioenbedrag tussen 65% en 74% bedraagt van het pensioeninkomen verworven in het kader van een maximumpensioen voor mannen . Dit percentage bedraagt ongeveer 68% voor gehuwde gerechtigden met een rustpensioen ‘alleenstaande’ en voor ongehuwden met een bedrag ‘alleenstaande’ bedraagt dit ongeveer 65%. Terwijl dit percentage voor de categorie met een rustpensioen ‘gezin’ oploopt tot 74% (geboortejaar 1933). Het minimum pensioeninkomen per loopbaanjaar bij de mannen ligt tussen 75% (bedrag ‘gezin’) en 85% (categorie ongehuwd bedrag ‘alleenstaande’) van de ‘gemiddelde’ pensioenbedragen per loopbaanjaar. Het minimum pensioeninkomen bedraagt ongeveer de helft van het maximum pensioeninkomen. Het schommelt namelijk tussen 54,76% (bedrag ‘gezin’) en 56,04% (bedrag ‘alleenstaande’).

VROUWEN Categorie gehuwd / ongehuwd – rustpensioen ‘alleenstaande’ index 113,87 - jaarbedragen Geboortejaar

Ingangsjaar


Maximumpensioen

Minimumpensioen

Gehuwd 1937

1998

217 €

Ongehuwd

per loopbaanjaar

per loopbaanjaar

232 €

436 €

1938

1999

231 €

218 €

234 €

440 €

1939

231 €

2000

217 €

228 €

432 €

1940

234 €

2001

219 €

231 €

437 €

234 €

Het gemiddelde pensioenbedrag t.o.v. het maximum pensioeninkomen per loopbaanjaar ligt bij de vrouwen met een rustpensioen bedrag alleenstaande veel lager dan bij de mannen, namelijk tussen 49% (gehuwden) en 53% (ongehuwde). Voor de vrouwen met een pensioenbedrag ‘alleenstaande’ liggen de ‘gemiddelde’ pensioenbedragen per loopbaanjaar bijna allemaal onder het minimum pensioeninkomen per loopbaanjaar. Bij de vrouwen die minstens tweederde van een volledige loopbaan hebben, wordt het pensioenbedrag opgetrokken tot het gewaarborgd minimumpensioen. Zoals bij de mannen is ook hier maximum pensioeninkomen per loopbaanjaar het dubbel van het minimum pensioenbedrag en schommelt tussen 52,60% en 54,06%.

ZELFSTANDIGEN

Er wordt nagegaan bij de nieuwe instroom van pensioengerechtigden wat het gemiddelde pensioeninkomen is opgebouwd op basis van de loopbaan als zelfstandige. Rekening houdend met het feit dat zowel een vervroegde intrede als een intrede op de wettelijke leeftijd mogelijk is, wordt een opsplitsing gemaakt tussen beide groepen gepensioneerden. Tengevolge van het feit dat de pensioenhervorming zijn volle uitwerking heeft vanaf 1998 is de analyse beperkt tot volgende geboortejaren: Mannelijke pensioengerechtigden:

geboortejaren 1933 – 1937 (pensioenintrede op 65 jaar) geboortejaren 1938 – 1942 (pensioenintrede op 60 jaar). Vrouwelijke pensioengerechtigden: geboortejaren 1938 – 1940 (pensioenintrede op 61 of 62 jaar) geboortejaren 1938 – 1943 (pensioenintrede op 60 jaar).

MANNEN Categorie gehuwd – rustpensioen ‘gezin’ index 113,87 - jaarbedragen Intrede op 65 jaar(wettelijke leeftijd) GeboorteJaar

Aantal onderzochte


gevallen

loopbaanjaar

1933

3.885

195 €

1934

3.641

194 €

1935

3.370

1936 1937



gevallen

loopbaanjaar

1938

1.391

209 €

1939

1.317

208 €

198 €

1940

978

212 €

3.282

204 €

1941

830

215 €

3.190

208 €

1942

817

Gemiddelde groei

1,67%

Geboortejaar

230 € 2,38 %

Gemiddelde groei

Categorie gehuwd – rustpensioen ‘alleenstaande’ index 113,87 - jaarbedragen Intrede op 65 jaar(wettelijke leeftijd) Geboortejaar

Aantal onderzochte


gevallen

loopbaanjaar

1933

1.656

137 €

1934

1.604

139 €

1935

1.547

1936 1937



gevallen

loopbaanjaar

1938

646

146 €

1939

606

146 €

139 €

1940

531

151 €

1.558

139 €

1941

464

154 €

1.601

147 €

1942

522

158 €

Gemiddelde groei

1,70 %

Geboortejaar

Gemiddelde groei

1,98%

Categorie ongehuwd – rustpensioen ‘alleenstaande’ index 113,87 - jaarbedragen Intrede op 65 jaar(wettelijke leeftijd) Geboortejaar

Aantal onderzochte


gevallen

loopbaanjaar

1933

1.247

142 €

1934

1.179

140 €

1935

1.104

1936 1937



gevallen

loopbaanjaar

1938

401

143 €

1939

379

148 €

136 €

1940

330

143 €

1.146

143 €

1941

270

148 €

1.159

151 €

1942

270

164 €

Gemiddelde groei

Geboortejaar

1,44 %

3,40 %

Gemiddelde groei

VROUWEN Categorie : gehuwd – rustpensioen ‘alleenstaande’ index 113,87 - jaarbedragen Intrede op 61 of 62 jaar (wettelijke leeftijd) Geboortejaar

Aantal onderzochte


gevallen

loopbaanjaar

1938

3.437

165 €

1939

2.202

145 €

1940

2.137

156 €


Aantal onderzochte


gevallen

loopbaanjaar

1938

1.163

154 €

1939

873

151 €

1940

630

158 €

1941

468

166 €

1942

425

173 €

1943

420

179 € 3,00 %

Gemiddelde groei

Categorie : ongehuwd – rustpensioen ‘alleenstaande’ index 113,87 - jaarbedragen Intrede op 61 of 62 jaar (wettelijke leeftijd) Geboortejaar

Aantal onderzochte


gevallen

loopbaanjaar

1938

1.408

126 €

1939

1.095

103 €

1940

1.096

111 €


Aantal onderzochte


gevallen

loopbaanjaar

1938

374

132 €

1939

299

120 €

1940

199

144 €

1941

149

150 €

1942

154

155 €

1943

114

126 €

Zowel het verworven pensioeninkomen per loopbaanjaar als de gemiddelde groei ligt bij de mannen die hun pensioen vervroegd opnemen hoger dan bij hen op de wettelijke leeftijd toetreden. Er is een gemiddeld verschil van 5 à 7 %.

Bij de vrouwen is er voor het toegekende pensioenbedrag per loopbaanjaar niet echt een tendens waar te nemen. De onderzochte populatie is tevens klein waardoor er meer schommelingen optreden. Er valt op te merken dat de gemiddelde jaarlijkse groei negatief is. Enkel bij de gehuwde vrouwen met een pensioen alleenstaande die vervroegd toetreden, is er een positieve jaarlijkse groei. Voor zowel de mannen als de vrouwen die vervroegd toetreden , geldt dat per jaar vervroeging een vermindering van 5% van het pensioenbedrag toegepast wordt, tenzij ze een volledige loopbaan kunnen bewijzen (45 jaar voor de mannen en 41,42 of 43 afhankelijk van het ingangsjaar voor de vrouwen). Deze vermindering wordt slechts toegepast op het uiteindelijk toe te kennen pensioenbedrag en is dus niet opgenomen in de analyse van het pensioeninkomen per loopbaanjaar.

Vergelijking van het gemiddeld pensioeninkomen per loopbaanjaar met het minimum pensioeninkomen per loopbaanjaar MANNEN Categorie gehuwd – rustpensioen ‘gezin’ index 113,87 - jaarbedragen Geboortejaar

Ingangsjaar


Minimum pensioeninkomen per loopbaanjaar

1933

1998

195 €

208 €

1934

1999

194 €

208 €

1935

2000

198 €

208 €

1936

2001

204 €

217 €

1937

2002

208 €

217 €

Categorie gehuwd / ongehuwd – rustpensioen ‘alleenstaande’ index 113,87 - jaarbedragen Geboortejaar

Ingangsjaar


Minimumpensioeninkomen

Gehuwd

Ongehuwd

per loopbaanjaar

1933

1998

137€

142€

156 €

1934

1999

139€

140€

156 €

1935

2000

139€

136€

156 €

1936

2001

139€

143€

163 €

1937

2002

147€

151€

163 €

VROUWEN Categorie gehuwd / ongehuwd – rustpensioen ‘alleenstaande’ index 113,87 - jaarbedragen Geboortejaar

Ingangsjaar


Minimumpensioeninkomen

Gehuwd

Ongehuwd

per loopbaanjaar

1938

1999

165 €

126 €

171 €

1939

2000

145 €

103 €

175 €

1940

2001

156 €

111 €

175 €

Het gemiddeld pensioeninkomen per loopbaanjaar ligt zowel bij de mannen als bij de vrouwen onder het minimum pensioeninkomen per loopbaanjaar, dat toegekend wordt indien minimum 2/3 van de loopbaan is bewezen.

De duur van de loopbaan die weerhouden wordt bij de toekenning van het zelfstandigenpensioen Wanneer de zuivere loopbaan als zelfstandige langer is dan 45 jaar (of 43 momenteel voor de vrouwen), worden de minst voordelige jaren boven deze limieten weggelaten. Wanneer de zelfstandige aanspraak kan maken op een rustpensioen zelfstandige en op een voordeel in één of meer andere regelingen en wanneer het totaal van deze breuken de eenheid overschrijdt, wordt de breuk die de beroepsloopbaan weergeeft welke voor de berekening van het rustpensioen in aanmerking wordt genomen zodanig verminderd als nodig is om genoemd totaal tot de eenheid te herleiden. De minst voordelige jaren worden in mindering gebracht ongeacht het stelsel waarin deze jaren gepresteerd werden.

MANNEN index 113,87 - jaarbedragen

Gemiddelde loopbaanduur (toegekend) Geboortejaar 1933 1934 1935 1936 1933

Gehuwd - gezinspensioen Wettelijke Vervroegde leeftijd intrede 27 28 28 29 28 27 28 27 28 26

Gehuwd – Individueel pensioen Wettelijke Vervroegde leeftijd intrede 21 20 21 20 20 19 22 18 21 19

Ongehuwd Wettelijke Vervroegde leeftijd intrede 23 24 23 25 22 24 23 24 22 23

VROUWEN index 113,87 - jaarbedragen

Gemiddelde loopbaanduur (toegekend) Geboortejaar 1938 1939 1940 1941 1942 1943

Wettelijke leeftijd 11 11 11 11

Gehuwd Vervroegde intrede 17 17 18 18 19 19

Ongehuwd Wettelijke Vervroegde leeftijd intrede 16 17 15 20 16 18 15 17 17 17

De gemiddelde loopbaanduur ligt bij de mannen duidelijk hoger dan bij de vrouwen. Bij deze laatsten zijn de loopbanen duidelijk langer bij diegenen die vervroegd intreden. Opmerking : de loopbaanduur die hier weergegeven wordt, is de loopbaanduur die weerhouden is bij de toekenning van het pensioen en kan dus eventueel verschillen van de werkelijke loopbaanduur (zie inleidende tekst).

c. De toekenning van het gewaarborgd minimumpensioen

Het gewaarborgd minimumpensioen voor werknemers wordt toegekend indien de loopbaan minstens tweederde van een volledige loopbaan bereikt. Voor een onvolledige loopbaan wordt het gewaarborgd minimumpensioen vermenigvuldigd met de breuk die voor de berekening van het pensioen in kwestie werd gebruikt. Het gewaarborgd minimumpensioen voor zelfstandigen wordt toegekend indien de loopbaan zelfstandige of de gemengde loopbaan zelfstandige en werknemer tenminste tweederde van een volledige loopbaan bereikt. Voor een onvolledige loopbaan wordt het gewaarborgd minimumpensioen vermenigvuldigd met de breuk die voor de berekening van het zelfstandigen pensioen in kwestie werd gebruikt. Wanneer het overlevingspensioen wordt berekend op basis van een al ingegaan rustpensioen, dat werd toegekend voor een volledige loopbaan of een loopbaanduur die ten minste gelijk is aan 2/3den van een volledige loopbaan, wordt het bedrag van het overlevingspensioen niet gebracht op het gewaarborgd minimum van een overlevingspensioen, maar wordt het vastgesteld op 80% van het rustpensioen van de overleden echtgenoot, dat vooraf op het gewaarborgd minimum werd gebracht. De maximale bedragen voor een volledige loopbaan zijn op 01.01.2005: Het gewaarborgd minimumpensioen Index 113,87

Werknemers

Zelfstandigen

gezin

12.735,93 €

10.680,12€

alleenstaande

10.191,95 €

8.038,80€

Overlevingspensioen

10.031,70 €

8.038,80€

Rust + overleving

11.034,87€

8.842,68€

Rustpensioen

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen een zuivere loopbaan in één bepaalde pensioenregeling of een gemengde loopbaan over beide pensioenregelingen.

Op 01.01.2005

Werknemers Zuiver

Aantal gerechtigden Gemiddelde jaaruitkering

1

1

Gemengd

Zelfstandigen Zuiver

Totaal

Gemengd

154.118

28.395

89.012

166.703

438.227

9.976,85 €

9.019,94 €

8.241,68 €

5.558,00 €

6.061,85 €

Tussen minimum 2/3 en volledige loopbaan

Het totaal aantal gerechtigden op een gewaarborgd minimumpensioen bedraagt 25,24 % van het totale aantal pensioengerechtigden uitbetaald door de Rijksdienst voor Pensioenen. Van de werknemers met een zuivere loopbaan geniet 12,38 % het gewaarborgd minimumpensioen. Bij de zelfstandigen met een zuivere loopbaan hebben 68,62 % recht op dit voordeel.

Het gewaarborgd minimumpensioen – zuivere loopbaan Werknemers aantal

gemiddelde jaaruitkering

Rustpensioen gezin

9.275

Rustpensioen alleenstaande

Zelfstandigen 2

aantal


12.345,12 €

34.430

9.463,92 €

92.221

9.493,08 €

28.680

6.971,04 €

zuiver

28.202

9.864,48 €

22.603

7.904,64 €

cumul met rustpensioen

24.420

11.034,00 €

3.298

8.842,32 €

Overlevingspensioen :

In de regeling werknemers wordt het gewaarborgd minimumpensioen hoofdzakelijk toegekend aan gerechtigden (gehuwd of ongehuwd) op een pensioen ‘alleenstaande’ (zuivere loopbaan werknemer). Het betreft hier vooral arbeidsters met een langere loopbaan en lage lonen. Jaarlijks komen gemiddeld 4.000 nieuwe gevallen in aanmerking voor deze uitkering. In de regeling zelfstandigen vindt men het gewaarborgd minimumpensioen terug in de meeste groepen gerechtigden (zuivere loopbaan zelfstandige).

Van de uitkeringsgerechtigden met een gemengde loopbaan hebben 7,85 % een gewaarborgd minimum als werknemer ontvangen en 46,08 % als zelfstandige.

Het gewaarborgd minimumpensioen – gemengde loopbaan Werknemers

Zelfstandigen

aantal


aantal


Rustpensioen gezin

3.030

10.605,12 €

38.789

6.929,40 €

Rustpensioen alleenstaande

15.282

8.508,96 €

66.297

4.475,76 €

Overlevingspensioen

10.082

9.318,00 €

61.616

5.859,12 €

Om een genuanceerder beeld te krijgen in welk van beide regelingen het pensioenvoordeel opgetrokken is tot het niveau van het gewaarborgd minimumpensioen, bekijken we de mogelijke combinaties van pensioenvoordelen over beide pensioenregelingen. Hierna vindt u de resultaten. In de gemengde loopbanen is het hoofdzakelijk het pensioengedeelte zelfstandige dat opgetrokken wordt tot het gewaarborgd minimum.

2

Tussen minimum 2/3 en volledige loopbaan

Combinatie van voordelen (*) in een gemengde loopbaan

Aantal gevallen waarvan voordeel werknemer is aangepast

Aantal gevallen waarvan voordeel zelfstandige is aangepast

RPW + RPZ

15,57 %

84,43%

OPW + OPZ

16,75 %

83,25%

RPW + RPZ + OPW

28,83 %

71,17%

RPW + RPZ + OPZ

0,86 %

99,14%

RPZ + OPW

16,30 %

83,70%

RPW + OPZ

6,54 %

93,46%

RPW + OPW + OPZ

2,81%

97,19%

RPZ + OPW + OPZ

71,08%

28,92%

RPW + RPZ + OPW + OPZ

2,44%

97,56%

(*) uitleg afkortingen: RPW: rustpensioen werknemer RPZ: rustpensioen zelfstandige OPW: overlevingspensioen werknemer OPZ: overlevingspensioen zelfstandige

Verdeling per gewest De tabel hieronder duidt aan wat het aandeel is van het gewaarborgd minimumpensioen, binnen elk gewest, in de totale populatie en de totale uitgaven van het gewest :

Gewaarborgd minimumpensioen

Vlaams gewest

Waals gewest

Brussels hoofdst. gewest

Aandeel in de totale populatie per gewest

28,96%

25,48%

22,12%

Aandeel in de totale uitgaven per gewest

24,20%

21,48%

18,48%

d. De vergelijking tussen de gewaarborgde minima en de gemiddelde en maximale pensioenen werknemer

Historische gegevens (1993–2003) - Werknemers

1. De minimumuitkeringen Het gewaarborgd minimumpensioen voor werknemers wordt toegekend indien de loopbaan minstens tweederde van een volledige loopbaan bereikt. Voor een onvolledige loopbaan wordt het gewaarborgd minimumpensioen vermenigvuldigd met de breuk die voor de berekening van het pensioen in kwestie wordt gebruikt. De inkomensgarantie voor ouderen kan toegekend worden aan iedere persoon die een minimumleeftijd heeft bereikt (63 jaar in 2004) en na onderzoek van de bestaansmiddelen. Het voordeel wordt kosteloos toegekend d.w.z. dat er geen bijdrage vereist is.

Bedrag alleenstaande in €, per jaar, in constante prijzen van 2004 (index 113,87)

Ingangsdatum

Gewaarborgd

Inkomensgarantie

op 01.01

minimumpensioen

voor ouderen

1993

9.206,93

100,00

6.927,28

100,00

1994

9.206,93

100,00

6.927,28

100,00

1995

9.306,80

101,08

7.006,95

101,15

1996

9.490,41

103,08

7.006,95

101,15

1997

9.490,41

103,08

7.006,95

101,15

1998

9.490,41

103,08

7.006,95

101,15

1999

9.490,41

103,08

7.006,95

101,15

2000

9.490,41

103,08

7.006,95

101,15

2001

9.819,20

106,65

7.336,04

105,90

2002

9.819,64

106,65

7.452,68

107,58

4/2003

10.191,95

110,70

7.706,07

111,24

Gemiddelde groei per jaar

1,02%

1,07%

2. Gemiddelde werknemerspensioenen voor een volledige loopbaan

Het begrip ‘volledige loopbaan’ Een pensioen wordt geacht te zijn toegekend voor een volledige werknemersloopbaan wanneer er voor al de jaren van de te bewijzen loopbaanperiode een werkelijke of gelijkgestelde tewerkstelling als werknemer in aanmerking wordt genomen. Het maximum aantal loopbaanjaren bedraagt 45 (in 2005 nog 43 jaar voor een vrouw). Het gemiddeld pensioen is berekend op basis van het gemiddeld loon, ingeschreven op de individuele pensioenrekening, van alle gerechtigden die op de normale pensioenleeftijd tot het stelsel toetreden in een bepaald ingangsjaar.


Ingangsdatum op 01.01

Arbeiders mannen

Bedienden vrouwen(*)

mannen

vrouwen

1993

11.583,40

100,00

7.540,41

100,00

14.960,35

100,00

11.812,66

100,00

1994

11.804,37

101,91

7.625,10

101,12

15.302,41

102,29

12.159,61

102,94

1995

11.990,68

103,52

7.760,87

102,92

15.626,14

104,45

12.450,48

105,40

1996

12.163,32

105,01

7.921,26

105,05

15.972,30

106,76

12.600,87

106,67

1997

12.387,93

106,95

8.130,63

107,83

16.366,47

109,40

12.874,45

108,99

1998

12.185,77

105,20

9.207,00

122,10

16.285,19

108,86

12.805,74

108,41

1999

12.240,70

105,67

9.321,95

123,63

16.413,15

109,71

12.853,24

108,81

2000

12.283,69

106,05

9.399,35

124,65

16.550,28

110,63

12.967,72

109,78

2001

12.364,63

106,74

9.494,72

125,92

16.716,61

111,74

13.271,74

112,35

2002

12.440,74

107,40

9.601,64

127,34

16.888,62

112,89

13.265,10

112,30

2003

12.861,82

111,04

9.867,82

130,87

17.466,88

116,75

13.662,57

115,66


1,05%

2,73%

(*) toepassing van het minimumrecht per loopbaanjaar vanaf juli 1997

1,56%

1,47%

3. Maximale werknemerspensioenen voor een volledige loopbaan Bedrag alleenstaande in €, per jaar, in constante prijzen van 2004 (index 113,87)

Ingangsdatum

Maximumpensioen bediende

op 01.01

mannen

vrouwen

1993

15.651,55

100,00

16.732,32

100,00

1994

16.010,96

102,30

17.136,56

102,42

1995

16.371,01

104,60

17.541,59

104,84

1996

16.730,49

106,89

17.855,70

106,71

1997

17.089,49

109,19

18.168,48

108,58

1998

17.007,81

108,67

17.879,34

106,86

1999

17.161,79

109,65

18.041,56

107,82

2000

17.325,01

110,69

17.997,31

107,56

2001

17.522,15

111,95

18.162,84

108,55

2002

17.738,03

113,33

18.362,23

109,74

2003

18.359,02

117,30

18.768,07

112,17


1,61%

1,15%

4. Grafische voorstelling van de reële groei Reële groei van bepaalde werknemerspensioenen (1993-2003)

130 125 120 115 110 105 100 1993

1994

1995

Gew.min.P. Gem.Bed. M

1996

1997 IGO Gem.Bed V

1998

1999

2000

Gem.Arb M Max bed M

2001

2002

4/2003

Gem.Arb V Max bed V

Toekomstbeeld tot 2014

- werknemers

Hypothesen welvaartsaanpassing werknemerspensioenen:

geen welvaartsaanpassing van de gewaarborgde minima en van de pensioenen

2% tweejaarlijkse welvaartsverhoging van het loonplafond

geen verhoging van het gewaarborgd jaarinkomen (toepassing minimumrecht per loopbaanjaar)

1. Gewaarborgd minimumpensioen en inkomensgarantie voor ouderen Bedrag alleenstaande in €, per jaar, in constante prijzen van 2004 (index 113,87)

Ingangsdatum

Gewaarborgd

Inkomensgarantie

op 01.01

minimumpensioen

voor ouderen (*)

2004

9.609,47

100,00

7.706,07

100,00

2005

9.609,47

100,00

7.889,67

102,38

2006

9.609,47

100,00

8.073,27

104,77

2007

9.609,47

100,00

8.256,87

107,15

2008

9.609,47

100,00

8.440,47

109,53

2009

9.609,47

100,00

8.440,47

109,53

2010

9.609,47

100,00

8.440,47

109,53

2011

9.609,47

100,00

8.440,47

109,53

2012

9.609,47

100,00

8.440,47

109,53

2013

9.609,47

100,00

8.440,47

109,53

2014 Gemiddelde groei per jaar

9.609,47

100,00

8.440,47

109,53

0,00%

0,91%

(*) Nieuwe aanpassingen naar de toekomst toe zijn reeds beslist: een verhoging van 10 € van het basisbedrag op 1 september 2004, op 1 december 2005, op 1 december 2006 en op 1 december 2007.

2. Gemiddelde werknemerspensioenen voor een volledige loopbaan Het gemiddeld pensioen is berekend op basis van het gemiddeld loon, ingeschreven op de individuele pensioenrekening, van alle gerechtigden die op de normale pensioenleeftijd tot het stelsel toetreden in een bepaald ingangsjaar. Bedrag alleenstaande in €, per jaar, in constante prijzen van 2004 (index 113,87)

Ingangsdatum

Arbeiders

op 01.01

mannen

vrouwen(*)

2004

12.718,97

100,00

9.712,11

100,00

2005

12.897,79

101,41

9.947,47

102,42

2006

13.229,49

104,01

10.133,85

104,34

2007

13.518,45

106,29

10.198,00

105,00

2008

13.754,44

108,14

10.327,79

106,34

2009

14.109,11

110,93

10.503,77

108,15

2010

14.314,35

112,54

10.611,91

109,26

2011

14.535,22

114,28

10.688,11

110,05

2012

14.686,67

115,47

10.899,03

112,22

2013

14.890,90

117,08

11.002,64

113,29


15.140,95

119,04

11.108,53

114,38

1,76%

1,35%

(*) het gewaarborgd jaarinkomen (toepassing van het minimumrecht) wordt constant gehouden


Ingangsdatum

Bedienden

op 01.01

mannen

vrouwen

2004

17.374,75

100,00

13.859,65

100,00

2005

17.663,61

101,66

14.215,68

102,57

2006

18.059,67

103,94

14.408,89

103,96

2007

18.467,84

106,29

14.802,41

106,80

2008

18.837,70

108,42

15.295,21

110,36

2009

19.217,57

110,61

15.474,81

111,65

2010

19.568,25

112,62

15.774,87

113,82

2011

19.885,54

114,45

16.140,99

116,46

2012

20.138,18

115,90

16.532,02

119,28

2013

20.419,95

117,53

16.901,49

121,95


20.613,50

118,64

17.229,18

124,31

1,72%

2,20%

3. Maximale werknemerspensioenen voor een volledige loopbaan Bedrag alleenstaande in €, per jaar, in constante prijzen van 2004 (index 113,87)

Ingangsdatum

Maximumpensioen bediende

op 01.01

mannen

vrouwen

2004

18.212,11

100

18.647,96

100

2005

18.483,95

101,49

18.950,15

101,62

2006

18.850,96

103,51

19.086,90

102,35

2007

19.239,75

105,64

19.484,93

104,49

2008

19.617,85

107,72

19.873,44

106,57

2009

20.020,37

109,93

20.020,37

107,36

2010

20.412,52

112,08

20.412,52

109,46

2011

20.826,54

114,36

20.826,54

111,68

2012

21.229,52

116,57

21.229,52

113,84

2013

21.656,30

118,91

21.656,30

116,13

2014

22.012,67

120,87

22.012,67

118,04


1,91%

1,67%

4. Grafische voorstellingen Grafische voorstelling van de reële groei Reële groei van bepaalde werknemerspensioenen (2004-2014)

130

125

120

115

110

105

100 2004

2005 Gew.min.P. Gem.Bed. M

2006

2007

2008

IGO Gem.Bed V

2009

2010

2011

Gem.Arb M Max Bed M

2012

2013

2014

Gem.Arb V Max Bed V

Grafische voorstelling van het niveau van de uitkeringen (index 113,87)

Niveau van de uikeringen in de regeling werknemers in 2014 Max Bed V Max Bed M Gem.Bed V Gem.Bed. M Gem.Arb V Gem.Arb M IGO Gew.min.P. 0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000 € per jaar

Samenvatting Hierna wordt een overzicht gegeven van de reële groei per jaar van alle besproken voordelen in beide periodes. Reële groei per jaar Periode 1993 – 4/2003 Periode 2004 - 2014 * gewaarborgd minimumpensioen * gewaarborgd inkomen voor bejaarden inkomensgarantie voor ouderen * gemiddeld pensioen voor een volledige loopbaan: arbeiders arbeidsters

1,02% 1,07%

0% 0,91% (*)

1,05% 2,73%

1,76% 1,35%

mannelijke bedienden vrouwelijke bedienden * maximaal pensioen bedienden: mannen

1,56% 1,47%

1,72% 2,20%

vrouwen

1,61%

1,91%

1,15%

1,67%

(*) Nieuwe aanpassingen naar de toekomst toe zijn reeds beslist: een verhoging van 10 € van het basisbedrag op 1 september 2004, op 1 december 2005, op 1 december 2006 en op 1 december 2007.

Historische evolutie 1993-2003:

De minimumuitkeringen zijn, na een periode van groeiachterstand op de overige uitkeringen (1995 – 2000), tweemaal geherwaardeerd nl. in juli 2000 en april 2003. De reële groei van beide voordelen blijft evenwel onder het niveau van de overige voordelen over de beschouwde periode. De inkomensgarantie groeit na tien jaar met 11,24% wat vergelijkbaar is met de groei van het gewaarborgd minimumpensioen (10,7%).

We merken een breuk in de groei van de gemiddelde en maximale pensioenen vanaf juli 1997: de neerwaartse invloed van de verminderde herwaarderingscoëfficiënt (lonen tussen 1955 en 1975) en van de geleidelijke verhoging van de loopbaanbreuk voor vrouwen is hier merkbaar, behalve voor het gemiddeld pensioen van de arbeidsters waar deze invloed gecompenseerd wordt door de toepassing van het minimumrecht per loopbaanjaar.

Het maximaal en het gemiddeld pensioen van de mannelijke bedienden evolueren identiek. De afbouw van de forfaitaire jaren en de herwaardering van de loongrenzen spelen een rol bij de evolutie van het maximumpensioen. De loopbaan van de vrouwen wordt geleidelijk langer (tot 45 jaar) en de breuk wordt uiteindelijk uitgedrukt in 45sten. In 2009 zal er nog slechts één maximumpensioen bestaan voor beide geslachten.

Raming evolutie 2004 – 2014 :

Rekening houdend met de reeds gekende verhogingen, evolueert de inkomensgarantie voor ouderen (tot 2008) gelijk met de andere voordelen. Na 2008 ontstaat er, zonder aanpassingen van het basisbedrag, een discrepantie met de overige pensioenbedragen. Dit geldt ook voor het gewaarborgd minimumpensioen.

De toepassing van het minimumrecht per loopbaanjaar sinds 1997 leidt voor de arbeidsters tot een gemiddelde groei per jaar van 2,73% tussen 1997 en 2003 en 1,35% voor de gesimuleerde periode 20042014. Zonder aanpassing van het gewaarborgd jaarloon vermindert het aantal opgetrokken loopbaanjaren bij de toepassing van het minimumrecht, wat de vertraagde groei verklaart in de komende jaren.

Het gemiddeld pensioen van de vrouwelijke bedienden evolueert het snelst van de overige pensioenbedragen. Het is de sterkere groei van de lonen die het pensioenbedrag van de vrouwen naar een hoger niveau tilt.

Het aantal loopbaanjaren van de maximale pensioenen waarop de tweejaarlijkse herwaardering van het loonplafond (sinds 1999) van toepassing is, neemt geleidelijk aan toe. In 2014 bedraagt dit aantal loopbaanjaren éénderde van de totale loopbaan. Door de invoering van een herwaarderingscoëfficiënt op het loonplafond houdt de groei van de maximale pensioenen gelijke tred met de groei van de gemiddelde pensioenen.

III Evolutie van de pensioenuitgaven en het meerjarenplan (2005 – 2009)

Inleiding

Het aantal gepensioneerden evolueert voornamelijk in functie van: •

de demografie (bevolkingspiramide, levensverwachting, sterftecijfer);

•

de wetswijzigingen (de pensioenhervorming van juli 1997);

•

de evoluties op de arbeidsmarkt (hogere participatiegraad van de vrouwen).

Het gemiddeld pensioenbedrag evolueert voornamelijk in functie van: •

de groei van de reële lonen;

•

de opbouw van een groter aantal loopbaanjaren bij de vrouwen;

•

de wetswijzigingen (de pensioenhervorming van juli 1997);

•

de evoluties op de arbeidsmarkt (deeltijds werk, gelijkheid man - vrouw).

a. Evolutie en vooruitzichten van het aantal gerechtigden Zowel de evolutie van het totaal aantal gerechtigden als de evolutie van het aantal nieuwe en overleden gevallen wordt ontleed in de pensioenregelingen werknemers en zelfstandigen, en in de regeling inkomensgarantie. Omwille van het feit dat bij de mannen het verloop lineair is, worden de gegevens enkel om de twee jaar vemeld.

Regeling Werknemers Werknemers - rustpensioenen - mannen Nieuwe gerechtigden

Overleden gerechtigden

Gemiddeld aantal gerechtigden

1997

42.557

36.291

676.565

1999

40.006

35.180

696.180

2001

36.780

35.123

708.428

2003

39.970

36.835

721.799

2005

39.311

36.192

741.880

2007

39.670

36.391

759.506

2009

39.867

36.222

781.106

Van 1997 tot 2001 daalt het jaarlijkse aantal nieuwe gerechtigden om demografische redenen. Voor de komende jaren (2005-2009) wordt een nagenoeg constante instroom verwacht. Daar het aantal sterfgevallen jaarlijks op hetzelfde niveau blijft, stijgt het totale aantal rustpensioenen continu met een gemiddelde groei van 1,33% per jaar tussen 2004 en 2009. Werknemers - rustpensioenen - vrouwen Nieuwe gerechtigden



1997

22.749

24.046

631.453

1998

19.924

24.407

626.262

1999

28.324

23.951

629.065

2000

9.773

24.892

624.491

2001

24.001

24.279

618.735

2002

25.177

25.961

622.072

2003

9.825

26.455

616.588

2004

28.924

24.459

612.890

2005

29.512

24.536

619.490

2006

10.359

24.612

616.001

2007

31.041

24.684

613.526

2008

31.976

24.766

620.849

2009

10.444

24.776

616.738

Het aantal sterfgevallen is constant terwijl het aantal nieuwe gepensioneerden de hervorming van 1997 volgt d.w.z. dat er geen overdracht van gerechtigden is voor de jaren 2000, 2003, 2006 en 2009, maar intrede op een later tijdstip m.n. de wettelijke pensioenleeftijd, voor hen die niet aan de loopbaanvoorwaarde (= minimum aantal loopbaanjaren) voldoen op 60 jaar. Ter informatie vindt u hierna de overgangsregeling qua leeftijd en loopbaanvoorwaarde uitgewerkt voor de vrouwelijke pensioengerechtigden:

Vrouwen

Wettelijke minimumleeftijd

Loopbaanvoorwaarde

Uitstel tot (*)

vanaf 1/7/1997

61 jaar

20

1998

vanaf 1/1/1998

61 jaar

22

1999

vanaf 1/1/1999

61 jaar

24

vanaf 1/1/2000

62 jaar

26

vanaf 1/1/2001

62 jaar

vanaf 1/1/2002

62 jaar

vanaf 1/1/2003

63 jaar


Loopbaanvoorwaarde

Uitstel tot (*)

vanaf 1/1/2004

63 jaar

34

2008

vanaf 1/1/2005

63 jaar

35

2010

2001

vanaf 1/1/2006

64 jaar

35

2011

2002

vanaf 1/1/2007

64 jaar

35

2012

28

2004

vanaf 1/1/2008

64 jaar

35

2013

30

2005

vanaf 1/1/2009

65 jaar

35

2014

32

2007

(*) indien niet voldaan is aan de loopbaanvoorwaarde voor vervroeging

Men stelt een daling met ups en downs van het totaal aantal gerechtigden vast tot het einde van de hervorming in 2009 (wettelijke pensioenleeftijd is 65 jaar voor de vrouwen). De gemiddelde daling tussen 2004 en 2009 bedraagt -0,13% per jaar. Evolutie aantal rustpensioenen - werknemers 800.000 750.000 700.000 650.000 600.000 550.000 500.000 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

mannen rust

vrouw en rust

Werknemers - overlevingspensioen - mannen Het betreft hier een kleine groep gerechtigden van ongeveer 12.000 personen die jaarlijks (tussen 2004 en 2009) zal aangroeien met gemiddeld 2,52%.

Werknemers – overlevingspensioen - vrouwen Nieuwe gerechtigden



1997

20.778

27.086

505.669

1999

19.265

26.825

503.242

2001

18.541

26.418

497.506

2003

20.390

28.633

493.327

2005

20.431

27.696

487.150

2007

20.094

27.961

480.939

2009

20.908

27.764

474.715

In tegenstelling tot de overlevingspensioenen mannen daalt het aantal overlevingspensioenen vrouwen jaarlijks met gemiddeld -0,52 %. De voornaamste reden van deze tendens is het feit dat vrouwen meer en meer hun eigen pensioenrechten opbouwen en zodoende het cumulatieplafond van het eigen rustpensioen met het overlevingspensioen, verworven uit hoofde van de echtgenoot, overschrijden.

Regeling Zelfstandigen Zelfstandigen - rustpensioenen - mannen Nieuwe gerechtigden



1997

12.835

12.460

223.565

1999

11.382

11.682

226.827

2001

9.833

11.579

226.193

2003

9.957

11.962

225.054

2005

9.064

11.830

224.995

2007

9.168

11.868

224.275

2009

11.116

11.836

223.555

Het aantal nieuwe gepensioneerden daalt momenteel voornamelijk in de leeftijdscategorie 65-69. Voor de komende jaren (2005-2009) wordt opnieuw een stijgende instroom verwacht. Vanaf 2001 is bij het gemiddeld aantal gerechtigden een breuk waar te nemen in de stijgende tendens van het verleden. Men heeft een daling vastgesteld van het aantal actieve met een zelfstandige hoofdbezigheid van 1973 tot 1981 en vanaf 2000 zijn er jaarlijks minder zelfstandigen die een vervroegd pensioen opnemen. Dit alles leidt tot een toekomstige gemiddelde daling van het totale aantal rustpensioenen mannen van -0,16% per jaar.

Zelfstandigen - rustpensioenen - vrouwen Nieuwe gerechtigden



1997

5.246

6.290

169.838

1998

4.554

6.349

168.820

1999

6.403

6.462

169.413

2000

2.008

6.681

168.327

2001

4.945

8.637

166.117

2002

4.338

6.834

165.452

2003

1.707

7.108

163.701

2004

5.840

6.430

162.595

2005

6.958

6.446

164.480

2006

2.170

6.461

163.492

2007

6.372

6.428

161.700

2008

6.067

6.540

162.034

2009

1.691

6.384

160.065

Het aantal sterfgevallen is constant terwijl het aantal nieuwe gepensioneerden de hervorming van 1997 volgt d.w.z. dat er geen overdracht van gerechtigden is voor de jaren 2000, 2003, 2006 en 2009 (maar intrede op een later tijdstip m.n. de wettelijke pensioenleeftijd, voor hen die niet aan de loopbaanvoorwaarde voldoen op 60 jaar). Men stelt een daling met ups en downs van het totaal aantal gerechtigden vast die meer uitgesproken is dan bij de werknemers. Het totale aantal gerechtigden vermindert jaarlijks met gemiddeld -0,31% tussen 2004 en 2009. Evolutie aantal rustpensioenen - zelfstandigen 250.000 230.000 210.000 190.000 170.000 150.000 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 mannen rust

vrouw en rust

Zelfstandigen - overlevingspensioen mannen Het betreft hier een kleine groep gerechtigden van ongeveer 1.100 personen die jaarlijks (tussen 2004 en 2009) zal aangroeien met gemiddeld 3,23%.

Zelfstandigen - overlevingspensioen vrouwen Nieuwe gerechtigden



1997

n.b.

8.573

140.223

1999

5.580

8.085

137.770

2001

5.453

7.873

134.611

2003

5.644

8.491

131.510

2005

5.579

8.285

128.300

2007

5.640

8.341

125.785

2009

5.613

8.293

121.839

Het aantal overlevingspensioenen vrouwen in de regeling zelfstandigen vermindert, vanaf 2002, met gemiddeld -1,12 % per jaar. Nog meer dan in de regeling voor werknemers, bouwen de vrouwen met een statuut zelfstandige hun eigen loopbaan uit (bediende, zelfstandige, ambtenaar, helpende echtgenoot).

Zelfstandigen – onvoorwaardelijk pensioen Het totaal aantal gerechtigden groeit gemiddeld met 1,01% per jaar aan. Het aantal gevallen bedraagt 69.488 in 2003 en er wordt geraamd dat, in 2009, 71.298 gerechtigden het onvoorwaardelijk pensioen zullen genieten.

De inkomensgarantie voor ouderen (en het gewaarborgd inkomen voor bejaarden) In 1969 werd een gewaarborgd inkomen voor bejaarden (GI) ingesteld voor elke persoon die de normale pensioenleeftijd bereikt. Het is een voordeel dat volledig kosteloos wordt toegekend, in die zin dat geen bijdrage vereist is. Vanaf juni 2001 wordt de regeling vervangen door een nieuw stelsel van inkomensgarantie voor ouderen (IGO) indien dit voordeliger is voor betrokkenen. In de nieuwe regelgeving wordt de nadruk gelegd op: •

de gelijke behandeling van mannen en vrouwen (gelijkschakeling van de intredeleeftijd);

•

de aanpassing van de wetgeving aan de recente maatschappelijke en sociale veranderingen (gelijke behandeling van gehuwden en samenwonenden – individualisering van het recht);

•

de modernisering van de wetgeving (verhoging van het inkomen – rechtvaardige aanrekening van het vermogen);

Aantal GI

1985

Aantal IGO

77.683

1987

90.702

1989

103.492

1991

108.320

1993

111.386

1995

105.421

1997

100.487

1999

94.900

2001

55.678

70.430

2003

25.600

72.430

2005

21.915

72.566

2007

19.008

71.938

2009

16.608

71.254

Vanaf 6/2001 bestaan de twee regelingen naast elkaar en de gezinnen worden ontdubbeld in de IGO - regeling

De inkomensgarantie (het gewaarborgd inkomen) wordt vooral toegekend (na onderzoek van de bestaansmiddelen) aan alleenstaande vrouwen. De wettelijke minimumleeftijd is 65 jaar maar momenteel is nog een overgangsregeling van toepassing teneinde de gelijkschakeling tussen mannen en vrouwen tegen 2009 te realiseren:


vanaf 1/6/2001

62 jaar

vanaf 1/1/2003

63 jaar

vanaf 1/1/2006

64 jaar

vanaf 1/1/2009

65 jaar

Evolutie aantal gerechtigden inkomensgarantie (gewaarborgd inkomen) 120.000 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0 1985 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 gew . Inkomen

inkomensgarantie

Tot 1994 bestond er een stijgende tendens van het aantal gevallen omdat het recht meer algemeen bekend raakte. Deze tendens werd evenwel afgezwakt door de verschillende welzijnsaanpassingen van de pensioenen waardoor minder gevallen een recht op dit voordeel konden laten gelden. De daling vanaf 1994 heeft te maken met het feit dat meer en meer vrouwen een beter pensioen opbouwen (hogere lonen en langere loopbanen) en dat het gewaarborgd minimumpensioen bij de zelfstandigen in verschillende fazen opgetrokken werd tot het niveau van het gewaarborgd inkomen. Bovendien hebben sommigen het recht op een gewaarborgd inkomen verloren door de verschillende verhogingen van het gewaarborgd minimumpensioen, doorgevoerd in 1994, 1995 en 1996.

b. Evolutie en vooruitzichten van de gemiddelde pensioenuitkeringen

De evolutie tussen 1997 en 2004 van de gemiddelde pensioenuitkeringen, in constante prijzen, wordt onder meer bepaald door volgende factoren: • een hogere pensioenuitkering van de nieuwe gerechtigden berekend op basis van hogere lonen en meer loopbaanjaren (bij vrouwen); • de toepassing van het minimumrecht per loopbaanjaar (sinds de pensioenhervorming van 1997) die vooral een optrekking van de lagere lonen (en dus het pensioenbedrag) van de arbeidsters impliceert; • de welvaartsaanpassingen van bepaalde pensioenen, buiten index, die doorgevoerd werden (sinds 1997): een verhoging van de gewaarborgde minimumpensioenen werknemer en zelfstandigen en het gewaaborgd inkomen voor bejaarden in juli 2000; een welvaartsaanpassing in januari 2002 van alle pensioenen werknemer en zelfstandigen ingegaan vóór 1993; een welvaartsaanpassing in januari 2003 van alle pensioenen werknemer en zelfstandigen ingegaan vóór 1996; een welvaartsaanpassing in april 2004 van alle pensioenen werknemer en zelfstandigen ingegaan vóór 1997; een verhoging van de gewaarborgde minimumpensioenen werknemer en zelfstandigen en het gewaaborgd inkomen voor bejaarden in april 2003; een verhoging van de gewaarborgde minimumpensioenen zelfstandigen en het gewaaborgd inkomen voor bejaarden in september 2004.

De vooruitzichten vanaf 2004 tot 2009 van de gemiddelde pensioenuitkeringen worden geraamd aan constante index en aan constante wetgeving (de welvaartsaanpassingen van 2005 tot 2007 voor de werknemers, de verhogingen van de gewaarborgde minima zelfstandigen van 2005 tot 2007 en de optrekking van de basisbedragen inkomensgarantie van 2005 tot 2007 zijn hierin niet verwerkt).

Regeling Werknemers Voor de gezinnen kan het rustpensioen berekend worden als bedrag ‘alleenstaande’ (beide gezinsleden genieten dan een voordeel) of als gezinsbedrag (één voordeel voor beide echtgenoten). Het overlevingspensioen kan gecumuleerd worden met een rustpensioen binnen bepaalde grenzen.

De jaarbedragen zijn uitgedrukt in EUR aan constante index 113,87.

Werknemers

Rustpensioen mannen

Rustpensioen vrouwen

Overlevingspensioen mannen

Overlevingspensioen vrouwen

1997

8.796

4.148

2.032

6.812

1999

9.002

4.248

2.194

6.905

2001

9.250

4.402

2.347

7.052

2003

9.600

4.628

2.510

7.303

2005

9.807

4.761

2.635

7.430

2007

10.010

4.883

2.766

7.548

2009

10.210

5.005

2.896

7.668

De gemiddelde groei per jaar van de pensioenuitkering werknemer in constante prijzen bedraagt:

Werknemers

Rustpensioen mannen




Periode 1997 - 2003

1,47%

1,84%

3,59%

1,17%

Periode 2004 - 2009

1,03%

1,31%

2,41%

0,82%

De rustpensioenen groeiden in het verleden sneller voor de vrouwen dan voor de mannen. De verklaring ligt bij de groeiende participatiegraad van vrouwen op de arbeidsmarkt, bij de toepassing van het minimumrecht per loopbaanjaar dat vooral aan vrouwen ten goede komt en bij de doorgevoerde verhogingen van minimumpensioenen die vooral aan vrouwen toegekend worden. De populatie overlevingspensioenen mannen is zeer klein en het toegekende voordeel is laag, wat het hoge groeipercentage verklaart. Door de aanpassing van de minimumpensioenen in april 2003 en tengevolge van de toepassing van de cumulatieregels is bovendien deze groep gerechtigden nog kleiner geworden. Sommige werknemers (ongeveer 35%) cumuleren hun uitkering met een ander pensioen in de regeling zelfstandigen en / of openbaar bestuur. Het betreft hier de zogenaamde gemengde loopbanen. Het totale pensioeninkomen, per jaar en in euro, van de werknemer wordt hiermee opgetrokken tot: (voorbeeld jaar 2003)

Gemiddeld niveau van het totale wettelijk pensioeninkomen van een werknemer Index 113,87

Rustpensioen mannen




2003

13.180

6.437

2.847

8.934

Ter vergelijking: het gemiddeld pensioengedeelte werknemer van hetzelfde jaar: 2003

9.600

4.628

2.510

7.303

Bij de mannen vertegenwoordigt het pensioengedeelte werknemer dus 73% van het totale wettelijke rustpensioen en 88% van het totale wettelijke overlevingspensioen. Bij de vrouwen bedragen de verhoudingen respectievelijk 72% en 82%. De raming tot 2009 van de evolutie van de gemiddelde pensioenen is doorgevoerd aan constante wetgeving wat wil zeggen dat de pensioenen dit groeiritme zullen volgen indien er geen nieuwe maatregelen genomen worden.

Gemiddelde jaarlijkse groei van de voordelen in de regeling werknemers 4,00% 3,50% 3,00% 2,50% 2,00% 1,50% 1,00% 0,50% 0,00% mannen rust

vrouw en rust

periode 1997-2003

overleving mannen

overleving vrouw en

periode 2004-2009

Regeling Zelfstandigen Voor de gezinnen kan het rustpensioen berekend worden als bedrag ‘alleenstaande’ (beide gezinsleden genieten dan een voordeel) of als gezinsbedrag (één voordeel voor beide echtgenoten). Het overlevingspensioen kan gecumuleerd worden met een rustpensioen binnen bepaalde grenzen.

De jaarbedragen zijn uitgedrukt in EUR aan constante index 113,87. Zelfstandigen

Rustpensioen mannen




1997

4.368

2.157

1.226

4.083

1999

4.318

2.113

1.247

4.059

2001

4.455

2.124

1.257

4.228

2003

4.601

2.153

1.332

4.396

2005

4.625

2.127

1.345

4.423

2007

4.606

2.091

1.345

4.414

2009

4.588

2.054

1.345

4.405

De gemiddelde groei per jaar van de pensioenuitkering in constante prijzen bedraagt: Rustpensioen mannen


Periode 1997 – 2003

0,88%

-0,02%

1,42%

1,25%

Periode 2004 - 2009

-0,04%

-0,78%

0,18%

0,04%

Zelfstandigen



Hoewel de voordelen in de regeling zelfstandigen nog een groei kennen in het verleden, behalve voor de rustpensioenen vrouwen, wordt er voor de toekomst een daling van de rustpensioenen voorzien. De groei in het verleden is vooral het gevolg van de doorgevoerde verhogingsmaatregelen (welvaart, gewaarborgd minimumpensioenen, gewaarborgd inkomen). Immers, bijna 69% van alle zelfstandigen met een zuivere loopbaan en bijna 36% van alle zelfstandigen met een gemengde loopbaan geniet een gewaarborgd minimumpensioen. De daling van de voordelen heeft ook te maken met het feit dat in de gemengde loopbaan zelfstandige – werknemer het aandeel zelfstandige steeds kleiner wordt. Momenteel hebben 68% van alle gepensioneerde zelfstandigen een gemengde loopbaan met werknemer terwijl omgekeerd slechts 21% van alle werknemers een gemengde loopbaan hebben met zelfstandige. Indien men de verhogingen die doorgevoerd werden in september 2004 meerekent, dan bedraagt de gemiddelde jaarlijkse groei voor de periode 1997 – 2004: Zelfstandigen

Rustpensioen mannen




Periode 1997 – 2004

1,01%

-0,01%

1,72%

1,37%

De populatie overlevingspensioenen mannen is zeer klein en het toegekende voordeel is laag, wat het hogere groeipercentage verklaart. Door de aanpassing van de minimumpensioenen in september 2004 en tengevolge van de toepassing van de cumulatieregels is bovendien deze groep gerechtigden nog kleiner geworden.

Zelfstandigen (ongeveer 75%) cumuleren hun uitkering met een ander pensioen in de regeling werknemers en / of openbaar bestuur. Het betreft hier de zogenaamde gemengde loopbanen. Het totale pensioeninkomen, per jaar en in euro, van de zelfstandige wordt hiermee opgetrokken tot: (voorbeeld jaar 2003) Gemiddeld niveau van het totale wettelijk pensioeninkomen van een zelfstandige

2003

Rustpensioen mannen




10.010

4.898

1.723

7.667

Ter vergelijking: het gemiddeld pensioengedeelte zelfstandige in 2003: 2001

4.601

2.153

1.332

4.396

Bij de mannen vertegenwoordigt het pensioengedeelte zelfstandige slechts 46% van het totale wettelijke rustpensioen en 77% van het totale wettelijke overlevingspensioen. Bij de vrouwen bedragen de verhoudingen respectievelijk 44% en 57%. De raming van de evolutie van de gemiddelde pensioenen is doorgevoerd in constante prijzen en aan constante wetgeving wat wil zeggen dat de pensioenen dit groeiritme zullen volgen indien er geen nieuwe maatregelen genomen worden.

Gemiddelde jaarlijkse groei van de voordelen in de regeling zelfstandigen 2,00% 1,50% 1,00% 0,50% 0,00% -0,50% -1,00% mannen rust

vrouw en rust periode 1997-2003

overleving mannen overleving vrouw en periode 2004-2009

De inkomensgarantie voor ouderen (en het gewaarborgd inkomen voor bejaarden) In de periode tussen 1990 en 2000, vóór de invoering van de inkomensgarantie voor ouderen, kende het gewaarborgd inkomen (GI) volgende evolutie (jaarbedragen) in tien jaar: Baremabedragen (bijv. alleenstaande) per jaar

Gemiddeld betaalde bedragen (*) per jaar

5.046,27

2.053,35

( x 1,2190)

( x 1,2190)

6.151,40

2.503,03

op 01.2000

6.346,55

2.344,95

% wijziging

3,17%

- 6,32%

( in euro) op 01.1990 (+ indexatie) =

(*) gezin en alleenstaande samen; het GI wordt hoofdzakelijk ter aanvulling van een pensioen uitbetaald.

Alhoewel de baremabedragen op tien jaar tijd met 3% gestegen zijn, is het werkelijk, uitgekeerde gewaarborgd inkomen gedaald met meer dan 6%. Dit wijst op een verbetering van de bestaansmiddelen van de bejaarden.

In juni 2003 is de inkomensgarantie voor ouderen (IGO) ingevoerd ter vervanging van het gewaarborgd inkomen en zijn de baremabedragen bij deze gelegenheid opgetrokken met 1,59%. Na 3 jaar is het stelsel als volgt geëvolueerd: Baremabedragen (bijv. zij die hun hoofdverblijfplaats niet delen)

Gemiddeld betaalde bedragen

7.022,70

2.196,80

( x 1,0404)

( x 1,0404)

7.306,42

2.285,55

op 06.2004

7.554,62

2.342,80

% wijziging

3,40%

2,50%

( in euro ) op 06.2001 (+ indexatie) =

We merken op dat de baremabedragen op korte tijd merkelijk zijn toegenomen, maar dat opnieuw de uitgekeerde inkomensgarantie minder snel volgt wat opnieuw wijst op een verbetering van de bestaansmiddelen.

c. Evolutie en vooruitzichten van de totale pensioenuitgaven Naast de schommelingen van de gemiddelde pensioenbedragen (die de laatste jaren sterk bepaald zijn door de welvaartsverhogingen) én van het aantal gerechtigden, beïnvloeden ook de indexaanpassingen het niveau van de totale uitgaven. In de periode 1998 – 2004 stellen we volgende evolutie in de pensioenuitgaven vast: 1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004 (*)

- totale variatie

3,12%

2,96%

3,06%

3,92%

4,58%

3,66%

2,78%

- variatie in cte prijzen

1,48%

1,81%

1,55%

1,31%

1,88%

2,37%

1,39%

- weerslag indexstijging

1,62%

1,13%

1,49%

2,57%

2,66%

1,26%

1,37%

- totale variatie

0,96%

0,73%

2,49%

3,57%

2,04%

3,78%

2,65%


-0,53%

-0,29%

0,97%

1,06%

-0,72%

2,42%

1,25%


1,51%

1,02%

1,51%

2,48%

2,78%

1,32%

1,38%

Regeling werknemers

Regeling zelfstandigen

Inkomensgarantie / gewaarborgd inkomen - totale variatie

- 1,49%

0,21%

5,19%

10,62%

5,35%

-0,64%

2,71%


- 2,95%

- 0,94%

4,36%

8,01%

2,60%

-1,92%

1,32%

1,50%

1,16%

1,48%

2,42%

2,69%

1,31%

1,37%


(*) aanpassing begroting

Regeling werknemers De variaties in de jaarlijkse groeicijfers, aan constante prijzen, wordt enerzijds bepaald door de grillige instroom van rustpensioenen vrouwen en anderzijds door volgende verhogingsmaatregelen: de uitbetaling van een herwaarderingspremie in april 1999, de verhoging van de gewaarborgde minima van juli 2000, de welvaartsaanpassing in 2002 en een nieuwe welvaartsaanpassing in januari 2003 samen met een verhoging van de gewaarborgde minima (april 2003) en een verhoging van het pensioen voor bepaalde gemengde loopbanen met zelfstandigen (proratisering).

Regeling zelfstandigen De negatieve evolutie van de uitgaven, in constante prijzen, wordt enkel onderbroken door de volgende welvaartsaanpassingen: de uitbetaling van een herwaarderingspremie in februari 2000, een aanpassing van de gewaarborgde minima in juli 2000, welvaartsaanpassingen in januari 2002, januari 2003 en april 2004, een verhoging van het gewaarborgd minimumpensioen in april 2003 en een nieuwe verhoging van de minima in september 2004. Zowel het aantal gerechtigden als de gemiddelde uitkeringen in de regeling zelfstandigen

kennen een dalende trend (zie uitleg onder punt a en b). Variatie in constante prijzen van de pensioenuitgaven 10,00% 8,00% 6,00% 4,00% 2,00% 0,00% -2,00% -4,00% 1998

1999

2000

w erknemers

2001

zelfstandigen

2002

2003

2004

inkomensgarantie

Inkomensgarantie / gewaarborgd inkomen De evolutie van de uitgaven in constante prijzen is negatief tot 2000, het jaar waarin een welvaartsaanpassing is doorgevoerd. Bovendien merken we de grote financiële weerslag van de modernisering van dit stelsel die gepaard ging met een verhoging van het basisbedrag, een verlaging van de intredeleeftijd voor mannen van 65 jaar naar 62 jaar (met een onmiddellijke intrede van 62, 63 en 64 jarigen) en een verhoging van het inkomen (vrijgestelde bestaansmiddelen).

Voor de periode 2005 – 2009 worden volgende variaties in de pensioenuitgaven voorspeld. De raming gebeurt in constante prijzen (geen indexaties) en aan constante wetgeving (dus zonder eventuele maatregelen). Enkel de evolutie van het aantal gerechtigden en de gemiddelde uitkering zijn bepalend voor deze raming.

2005

2006

2007

2008

2009

2,02%

1,34%

1,29%

1,32%

1,82%

1,32%

-0,72%

-0,79%

-0,60%

-0,79%

-1,84%

-2,38%

-1,82%

-1,93%

Regeling werknemers - variatie in constante prijzen Regeling zelfstandigen - variatie in constante prijzen

Inkomensgarantie / gewaarborgd inkomen - variatie in constante prijzen

-1,17%

Impact van de welvaartsaanpassingen op de totale uitgaven De cumulatieve financiële kost van de aanpassingsmaatregelen, sinds 1999, bedraagt: 1999

2000

2001

2002

2003

2004

26.859

67.474

99.290

139.094

301.004

323.210

36.048

78.338

83.213

144.480

181.908

14.896

30.538

30.245

28.687

28.941

Regeling werknemers Totale kost (x 1.000€) Regeling zelfstandigen Totale kost (x 1.000€) Inkomensgarantie / gewaarborgd inkomen Totale kost welvaartsaanpassing

4.034

De impact van het doorgevoerde welvaartsprogramma (1999 – 2004) op de groeipercentages van de uitgaven, in constante prijzen, is hieronder weergegeven: In constante prijzen

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Regeling werknemers - variatie met maatregelen

1,81%

1,55%

1,31%

1,88%

2,37%

1,39%

- variatie zonder maatregelen

1,60%

1,03%

1,07%

1,30%

1,15%

1,32%

- variatie met maatregelen

-0,29%

0,97%

1,06%

-0,72%

2,42%

1,25%


-0,29%

-0,92%

0,73%

-1,29%

-0,73%

0,07%

Regeling zelfstandigen

Inkomensgarantie / gewaarborgd inkomen - variatie met maatregelen

-0,94%

4,36%

8,01%

2,60%

-1,92%

1,32%


-2,57%

-1,77%

5,95%

2,01%

-3,45%

0,10%

Impact ingevoerde maatregelen op groeipercentage uitgaven regeling werknemers 10,00% 8,00% 6,00% 4,00% 2,00% 0,00% 1999

2000

2001

met maatregelen

2002

zonder maatregelen

2003

2004

Impact ingevoerde maatregelen op groeipercentage uitgaven regeling zelfstandigen 10,00% 8,00% 6,00% 4,00% 2,00% 0,00% -2,00% -4,00% -6,00% 1999

2000

2001

met maatregelen

2002

2003

2004

zonder maatregelen

Impact ingevoerde maatregelen op groeipercentage uitgaven regeling inkomensgarantie 10,00% 8,00% 6,00% 4,00% 2,00% 0,00% -2,00% -4,00% -6,00% 1999

2000

2001

met maatregelen

2002

2003

zonder maatregelen

2004

d. De solidariteitsinhoudingen

Inhoudingen op pensioenuitkeringen In 2003 bedroeg de opbrengst van de solidariteitsinhouding op de pensioenuitkeringen 65.979.276,45 €. Deze inhouding gebeurt voor 98% op de pensioenuitkeringen van de regeling werknemers. Een verdeling volgens de maandschijven inzake pensioenuitkering, volgens gezinstoestand en volgens pensioenregeling werd uitgewerkt voor april 2004: Aantal gevallen in april 2004 Totale inhouding

Bedrag inhouding in de maand april 2004

452.597

5.763.327,33

Gedeelte werknemer 5.651.912,94

Gedeelte zelfstandige 111.414,39

Alleenstaande begunstigde Maandschijf pensioenuitkering 1.161,86

en

1.173,55

8.973

20.557,95

20.079,18

478,77

1.173,56

en

1.452,31

148.260

689.208,14

674.228,44

14.979,70

1.452,32

en

1.467,12

4.879

33.762,12

33.057,63

704,49

1.467,13

en

1.742,76

64.240

544.931,99

532.600,29

12.331,70

1.742,77

en

1.760,71

2.933

29.666,50

28.974,00

692,50

1.760,72

en

2.033,22

36.842

451.347,50

441.179,99

10.167,51

2.033,23

en

2.054,37

2.054,38

en

meer

Totaal

2.462

33.944,08

33.327,29

616,79

67.213

1.476.008,38

1.442.604,13

33.404,25

335.802

3.279.426,66

3.206.050,95

73.375,71

Begunstigde met gezinslast Maandschijf pensioenuitkering 1.452,32

en

1.466,94

2.732

8.689,64

8.520,16

169,48

1.466,95

en

1.742,76

42.017

289.480,34

284.617,18

4.863,16

1.742,77

en

1.760,48

2.113

23.259,80

22.962,89

296,91

1.760,49

en

2.033,22

22.128

315.124,60

310.448,48

4.676,12

2.033,23

en

2.054,13

1.118

18.980,61

18.687,23

293,38

2.054,14

en

2.323,68

11.994

264.849,41

261.021,32

3.828,09

2.323,69

en

2.347,84

2.347,85

en

meer

Totaal

870

24.675,45

24.347,05

328,40

33.823

1.538.840,82

1.515.257,68

23.583,14

116.795

2.483.900,67

2.445.861,99

38.038,68

Inhoudingen op kapitaalsuitkeringen In 2003 ontving de Rijksdienst voor Pensioenen 45.699.345,75 € aan solidariteitsinhoudingen op de kapitaalsuitkeringen verwezenlijkt in de tweede pensioenpijler.

STATISTISCHE STUDIES

Recommend Documents