1 14. Ergebnisse der 1. Onlinephase: Analyse des regionalen Wirtschaftsraums (NL)
Uitwerking Analyseraster “Regionaler Wirtschaftsraum TWENTE” t.b.v. Impuls-projekt Regio Twente De gemeenten die deel uitmaken van deze regio (Gemeinde): Almelo, Borne, Dinkelland, Enschede, Haaksbergen, Hellendoorn, Hengelo, Hof van Twente, Losser, Oldenzaal, Rijssen-Holten, Tubbergen, Twenteland, Wierden (Bron: Twente-index 2012 p.18) Plaatsen in Twente (Dörfer ud Städte): Ambt-Delden - Aadorp - Agelo - Albergen - Almelo - Azelo - Beckum - Bentelo - Beuningen Boekelo (Enschede) - Boekelo (Haaksbergen) - Borne - Bornerbroek - Brammelo Breklenkamp - Bruinehaar - Buurse - Daarle -Delden - Deldenerbroek - De Lutte - Denekamp - Den Ham (Overijssel) - Deurningen - Diepenheim - Dulder - Elsen - Enschede - Enter Eppenzolder - Fleringen - Geesteren - Geerdijk - Glane - Glanerbrug - Goor - Haaksbergen Haarle - Harbrinkhoek - Hengelo - Hengevelde - Herike - Hertme - Hezingen - Hoge Hexel Holthuizen - Hulsen -Langeveen - Lattrop - Lemselo - Lonneker - Losser - Mariaparochie Mander - Manderveen - Markelo - Markvelde - Marle -Noord Deurningen - Notter - Nijverdal Oele - Oldenzaal - Ootmarsum - Oud Ootmarsum - Overdinkel - Rectum - Reutum Rietmolen - Rijssen - Rossum - Saasveld - Sint Isidorushoeve - Stepelo - Stokkum - Tilligte Tubbergen - Usselo - Vasse -Vriezenveen - Vroomshoop - Weerselo - WesterhaarVriezenveensewijk - Wiene - Wierden - Ypelo - Zenderen - Zuna Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Twente
1. Algemene statistische gegevens (Allgemeine statistische Daten) Aantal inwoners Twente (Einwohnerzahl Twente): Bron: Twente-index 2012 p.14 In 2012 was de bevolkingssamenstelling in de regio Twente: 151.798 inwoners < 19 jr. 368.751 inwoners 20-64 jr. 105.990 inwoners 65+ jr. Totaal: 626.539 Aantal inwoners van een aantal grote steden in de regio (Einwohnerzahl Enschede, Hengelo:, und Almelo) Bron: www.enschede.nl/ontwikkeling/cijfers/bevolkingscijfers/ De bevolking van Enschede groeide in 2011 volgens gegevens van het GBA met 183 personen. Op 1 januari 2012 telt de stad 158.031 inwoners. Er wonen meer mannen dan vrouwen in Enschede en bijna dertig procent van de bevolking is zelf in het buitenland geboren of heeft tenminste één in het buitenland geboren ouder. Er vertrokken in 2011 iets meer mensen uit Enschede dan dat er zich vestigden.
2 Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Hengelo_(Overijssel) De gemeente Hengelo telt 80.927 inwoners (1 februari 2012, bron: CBS) Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Almelo De gemeente Almelo telt 72.744 inwoners (1 februari 2012, bron: CBS)
Inkomen regio Twente (Durchschnittseinkommen Twente): Bron: Twente-index 2012 p.25 Gemiddeld besteedbaar inkomen totale bevolking 2009: 13.500 € (ter vergelijking: Nederland 14.800 €) Koopkrachtgegevens zijn van de hele regio niet beschikbaar; en ook per gemeente niet goed vindbaar. Inkomen en koopkracht van een aantal grote steden in de regio (Durchschnittskaufkraft einiger Gemeinden in Twente):
Gemiddeld besteedbaar inkomen van personen die 52 weken een inkomen hebben gehad uit arbeid Naar gemeente in 2009 CBS-Statline, 2012
Het gemiddeld besteedbaar inkomen ligt in Almelo, Enschede, Losser en Twenterand lager dan gemiddeld in Twente. In Hengelo is het gemiddeld besteedbaar inkomen vergelijkbaar met dat van Twente, zie bovenstaande figuur en voor verdere uitleg begrippen in het rechtermenu. Bron: http://www.twentsegezondheidsverkenning.nl/index.php?option=com_content&view=article&i d=283&Itemid=128 Enschede Het besteedbaar inkomen van huishoudens in Enschede is laag
3 In vergelijking met de andere grote steden uit het Grotestedenbeleid is het besteedbaar inkomen van particuliere huishoudens (exclusief studenten) in Enschede laag. Per huishouden blijft dit met € 29.300,-- circa € 5.000,-- achter bij het landelijk gemiddelde (€ 34.300,--). De koopkracht in Enschede is laag Om de koopkracht van inkomens van huishoudens van verschillende grootte en samenstelling vergelijkbaar te maken, kan het inkomen gestandaardiseerd worden. Als inkomens worden gestandaardiseerd, komt het gemiddelde koopkrachtinkomen in Enschede uit op € 20.900,-- tegen € 24.000,-- landelijk.
Inkomen van zowel actieven als inactieven in Enschede De lagere inkomensklassen in Enschede zijn oververtegenwoordigd. Bron: www.enschede.nl/ontwikkeling/cijfers/archief_documenten/RIO2009/ Werkloosheid (Arbeitslosigkeit Twente und Städte Enschede, Hengelo, und Almelo) Bron: Twente-index 2012 p.21 en 22 De werkloosheid in Twente in juli 2012 was: 20.668. Op basis van de NWW-definitie (niet-werkende werkzoekenden) bedroeg de werkloosheid in Enschede 13% (al heel lang zorgelijk hoog!), in Almelo 9% en in Hengelo 7.5%
2. Wirtschaft / Unternehmen (Schlüssel)branches und Unternehmen: primär, sekundär, und tertiär Bron: Twente-index 2012 p.19 Werkgelegenheid in Twente 2011 Agrarisch: 10.775 (4%) Nijverheid 68.836 (23%) = industrie Commercieel: 124.651 (43%) = dienstverlening Niet-commercieel: 88.016 (30%) = dienstverlening Bron: Twente-index 2012 p.47 Beschäftigung in den Spitzensektoren Aandeel werkgelegenheid in de topsectoren 2011 (aantallen zijn afgelezen uit de staafdiagram, kunnen dus iets afwijken) Twente Nederland Agro en Food 5,8% 4,8% HTSM 9,2% 6,8% Life Sciences en Health 1,2% 2% Water en Tuinbouw 1,7% 1,8% Chemie 2% 1,6% Energie 0,3% 0,5% Zakelijke diensten 6,3% 10,4% Breedband en ICT 4% 5,3% Bron: Twente-index 2012 p.64 Offene Stellen in Twente
4 Aantal openstaande vacatures in Twente: mei ’12: ongeveer 1600 In Twente zijn er vooral vacatures in de volgende sectoren: Handel en Reparatie Metaal en Elektrotechniek (2x zoveel als in heel NL) Zakelijke dienstverlening Gezondheids- en welzijnszorg
3. Infrastruktur Verkeer (Verkehr) Autowegen Bron: http://www.regiotwente.nl/ambities/bereikbaarheid/infrastructuur Twente moet goed bereikbaar blijven. We verwachten dat het personen- en goederenvervoer meer zullen groeien. Twente ligt in Nederland perifeer maar in Europa centraler. Onze grootste handelspartner Duitsland is om de hoek. Cruciale aansluitingen zijn de A1/A35 en de N 18 en de verbinding met het Noorden A35, A28, N36. De rijksweg A1 is voor Twente de belangrijkste hoofdweg. Economisch gezien ook de belangrijkste van Nederland, vanwege de verbinding met de Randstad, en de internationale hoofdtransportas tussen Nederland en de rest van Europa De A1 raakt verstopt door het groeiende vrachtverkeer dat vaak de rechterrijstrook totaal in beslag neemt. Regio Twente wil daarom dat er uiterlijk in 2020, 2 x 3 rijstroken liggen en maakt zich daar sterk voor. www.overijssel.nl/actueel/projecten/a1-zone behandelt het capaciteitsvraagstuk, Twentse bereikbaarheid en knelpunten. Zoals veel oudere wegen voldoet ook de N18 (van Zevenaar naar Enschede) niet meer aan de moderne eisen als het gaat om veiligheid, leefbaarheid en bereikbaarheid. Meer informatie op www.rijkswaterstaat.nl/n18 Rijksweg 35 loopt vanaf de Duitse grens bij Enschede tot Zwolle. Van belang omdat het de hoofdweg is die Twentse steden met elkaar verbindt. Daarnaast verbindt deze weg Twente met andere regio's in het land en Duitsland. Belangrijke verbetering in het traject Twente-Zwolle is de combitunnel (spoorlijn en rijksweg worden door een tunnel geleid) in Nijverdal die in 2013 klaar moet zijn. Spoorwegen Bron: http://www.regiotwente.nl/in-twente/openbaar-vervoer/2-trein Twente kent een hoofdrail- en regionaal spoornet De Nederlandse Spoorwegen (www.ns.nl) verzorgt het vervoer per trein op het traject Enschede-Hengelo-Almelo-Deventer richting Randstad. Op het traject Deventer-Oldenzaal rijdt de internationale trein tussen Schiphol en Berlijn. Het regionale net bestaat uit de lijnen: Enschede-Zwolle Almelo-Mariënberg Zutphen-Hengelo-Oldenzaal Enschede-Gronau Wat is er al bereikt door Regio Twente? Er rijden meer stoptreinen tussen Apeldoorn en Almelo en tussen Almelo en Enschede De spoorlijn door Nijverdal wordt in een tunnel gebracht en verdubbeld
5 De hoofdspoorlijn in Almelo – Almelo Verdiept – is verdiept aangelegd De Grenslandexpress tussen Hengelo-Oldenzaal- Bad Bentheim is gaan rijden Welke wensen hebben we? We willen de reistijd tussen de Randstad en Twente verkorten We zetten in op het verder ontwikkelen van spoorlijnen tussen Randstad en Centraal en Oost Europa. De kwaliteit van de Berlijnlijn moet zowel qua snelheid als frequentie, verbeterd worden We openen een nieuw station: Hengelo Gezondsheidspark (verwachte opening medio december 2012) We streven naar een goede aansluiting van nationale op regionale treindiensten. Een voorbeeld daarvan is de treindienst Zutphen-Hengelo-Oldenzaal van Syntus die aansluit op de Nederlandse Spoorwegen Waterwegen: Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Twentekanaal Het Twentekanaal is een waterweg in de Nederlandse provincies Gelderland en Overijssel die de drie grote steden van Twente, Almelo, Hengelo en Enschede aansluit op het landelijk netwerk van rivieren en kanalen. Vanwege een zijtak naar Almelo spreekt Rijkswaterstaat consequent over de Twentekanalen (de officiële benaming luidt: Kanaal Zutphen Enschede en zijtak Almelo van de Twentekanalen). Het Twentekanaal begint bij de IJssel ten noorden van Zutphen bij het dorpje Eefde en loopt langs de plaatsen Almen, Lochem, Goor, Delden en Hengelo naar Enschede. De loop van het kanaal is vrijwel parallel aan die van de spoorlijn Zutphen-Enschede. Ten westen van Delden loopt er een zijtak naar Almelo. Beide kanalen (Zutphen - Enschede en het zijkanaal Delden - Almelo) worden beheerd door Rijkswaterstaat. Het kanaalpand Eefde - Delden is 33 kilometer lang, de zijtak Delden Almelo meet 15 kilometer en de kanaalpanden Delden - Hengelo en Hengelo - Enschede hebben lengtes van respectievelijk 9 en 5 kilometer. De totale kanaallengte is daardoor 65 kilometer. Het Twentekanaal werd tussen 2004 en 2007 verbreed en verdiept van een CEMT-klasse IV tot een CEMT-klasse Va waterweg. Dat betekent dat een Groot Rijnschip (max. 11,50 breed, een diepgang van 2,80 en een lengte van 110 meter) op het kanaal kan varen. Tegelijk met het uitgraven naar een grotere diepte werd het kanaal plaatselijk ook verbreed. Zo is tussen Goor en Delden de breedte vergroot van 40 naar 51 meter. Hierbij werden meteen ook zogenoemde 'natuurvriendelijke oevers' aangelegd. Daar kunnen bijvoorbeeld te water geraakte reeën weer uit het water te komen. Ook zijn er geschikte paaiplaatsen voor vissen. Het zand dat werd uitgegraven is door Rijkswaterstaat direct hergebruikt bij de aanleg van een nieuw stuk snelweg bij Almelo, terwijl zwerfstenen die bij de verbreding bovenkwamen weer bij de aanleg van de bodem en oevers gebruikt werden. In een studie naar de geschiedenis van het Twentekanaal wordt gesproken van het "succes van een mislukking": de economische ontwikkeling als gevolg van het kanaal is sterk achtergebleven bij de verwachtingen, maar het kanaal is inmiddels van groot belang voor de waterhuishouding gebleken. Vandaag de dag wordt het kanaal gebruikt voor het vervoer van zand, grind, zout, veevoer en containers. Daarnaast vervult het een functie voor de recreatie (pleziervaart en sportvisserij) en afwatering. Voorheen speelde het ook een belangrijke rol bij de drinkwatervoorziening van Enschede. Dat is nu niet meer het geval. Vliegverkeer Bron: Wikipedia Op acht kilometer van de stad ligt Enschede Airport Twente. Na sluiting van de militaire basis is de toekomst van de luchthaven zeer onzeker. In afwachting op wat komen zal, wordt de
6 luchthaven op dit moment (oktober 2008) niet voor lijn- of chartervluchten gebruikt. Eind juni 2008 werd bekendgemaakt dat 26 bedrijven zich willen vestigen als de luchthaven compact wordt in een groene omgeving. Veel inwoners en bezoekers van Enschede en omgeving maken thans gebruik van Luchthaven Münster-Osnabrück, die vanuit Enschede sneller te bereiken is dan Luchthaven Schiphol en die tevens op Nederlanders is ingespeeld.
Onderwijs (Bildung) Bron: Twente-index 2012 p. 56 Aantal studenten in 2011: Universiteit Twente: 9341 Saxion Enschede: 14790 ROC van Twente: 21163 p. 57 De academies in 2010/2011 aan de Saxion Hogeschool (vestiging Enschede): ROB: Ruimtelijke Ontwikkeling en Bouw LED: Lifescience, Engineering en Design ABO: Academie Bedrijf en Ondernemen ACT: Academie Creatieve Technologie FEM: Financiën, Economie en Management MIM: Marketing en International Management ABR: Academie Bestuur en recht AMA: Academie Mens en Arbeid AGZ: Academie Gezondheidszorg AMM: Academie Mens en Maatschappij p. 58 Faculteiten aan de Universiteit Twente: CTW: Construerende Technische Wetenschappen EWI: Elektrotechniek, Wiskunde & Informatica GW: Gedragswetenschappen MB: Management en Bestuur TNW: Technische Natuurwetenschappen Bron: wikipedia.org/wiki/Enschede Enschede heeft de Universiteit Twente, een conservatorium, een kunstacademie, een hogeschool (Saxion) en meerdere ROC’s. Gezondheid (Gesundheit) Ziekenhuizen in de buurt (Krankenhäuser) (Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_Nederlandse_ziekenhuizen) In de lijst van Nederlandse ziekenhuizen staan alle ziekenhuizen van Nederland, gerangschikt per provincie. Opgenomen zijn alleen ziekenhuizen voor algemene gezondheidszorg met een klinische afdeling, dus geen psychiatrische ziekenhuizen, dagziekenhuizen of vestigingen met alleen (buiten-)poliklinieken. De laatste kolom betreft het aantal bedden.
7 Deventer Ziekenhuis Deventer Overijssel algemeen 405 Isala Klinieken Zwolle Overijssel algemeen 994 Medisch Spectrum Twente Enschede Overijssel algemeen 631 Röpcke-Zweers Hardenberg Overijssel algemeen 180 Ziekenhuis Groep Twente Almelo Hengelo Overijssel algemeen 1085
4. Lebensqualität Woonsituatie (Wohnsituation) Bron: Twente-Index 2012 p.36 In Twente zijn meer koopwoningen dan in de rest van NL. De koopprijs van een huis was in het eerste kwartaal van 2012 in Almelo-Tubbergen ongeveer € 190.000 en in Enschede – Hengelo ongeveer €180.000. Ter vergelijking: in de rest van NL was dit ongeveer € 217.000. p. 37 De gemeentelijke woonlasten zijn in Twente wel iets hoger dan in de rest van NL: € 706 per jaar tegen €685 per jaar voor een meerpersoonshuishouden.
Woningmarkt Enschede (Wohnungsmarkt Enschede) Bron: www.enschede.nl/.../woningmarkt/woningrapportage__1e_kwartaal_2012.pdf/ Algemene conclusie. A. Bestaande markt 1. In Enschede is de woningmarkt zeer ontspannen. Op dit moment is de markt van m.n. de vrijstaande woningen, de 2^1 kapwoningen en de appartementen van na 1970 zeer ontspannen. Dit komt doordat in het 1e kwartaal m.n. zeer weinig vrijstaande woningen zijn verkocht (5 woningen terwijl normaliter 20 tot 25 vrijstaande woningen worden verkocht). Ook zijn er weinig 2^1 kapwoningen verkocht (26 woningen terwijl er normaliter 45 tot 50 woningen worden verkocht) Ook zijn er weinig appartementen van na 1970 verkocht. 2. In het 1e kwartaal zijn in totaal 125 woningen verkocht. Een nieuw dieptepunt. Vorig kwartaal was ook een dieptepunt maar toen werden nog ca 165 woningen verkocht. 3. Het vertrouwen van de consument om de woning te kunnen kopen en verkopen is laag. Er wordt slechts een beperkt aantal woningen op de markt gezet. Dit kwartaal zijn er voor het eerst ook slechts een beperkt aantal vrijstaande woningen op de markt gezet. Ook het aantal 2^1 kappers dat op de markt is gezet is lager. 4. Vorig kwartaal werden weinig bestaande goedkope koopwoningen op de markt gezet. Ook werden er weinig bestaande goedkope woningen verkocht. Dit is een punt van zorg. De verkoop van een bestaande goedkope koopwoning is, m.n. in economisch slechtere tijden, veelal het begin van een verhuisketen in de koopsector. Wanneer geen goedkope bestaande woningen worden verkocht stagneert de verkoop van middeldure en dure woningen i.c. 2^1 12 kapwoningen en vrijstaande woningen. Dit betekent dat de markt nog verder op slot gaat. Dit is wat er nu gebeurd.
8 5. De gemiddelde verkoopprijs bedraagt ca € 142.500, -- Ca € 36..500,-- minder dan het vorig kwartaal. Dit komt doordat er veel minder vrijstaande woningen en 2^1 kapwoningen zijn verkocht en relatief veel appartementen van voor 1970. 6. De gemiddelde verkooptijd is min of meer gelijk gebleven en is 163 dagen. Gelet op het grote aanbod is dit niet lang. Dit laatste betekent dat met name de woningen die het laatst op de markt zijn gekomen verkocht worden. B. nieuwbouwwoningen 7. In het 1e kwartaal van 2012 zijn 13 nieuwbouwwoningen (6 appartementen en 7 grondgebonden woningen) Een nieuw dieptepunt. Het aantal blijft sterk achter bij de verwachtingen van ca 25-30 te verkopen woningen per kwartaal. 8. In 2011 werden ca 200 woningen verkocht. 75% van de verkochte woningen was een woning uit een project dat ook in 2011 op de markt was gezet. Woningen van nieuw op de markt gekomen projecten verkochten goed. Woningen van reeds langer op de markt staande complexen verkochten veel minder goed. 9. Per 1 april stonden 204 woningen te koop. Ca 50% hiervan is in 2011 op de markt gekomen, ca 25% in 2009 of 2010 en 25% voor 1 januari 2009. 10. In 2012 zal naar verwachting geen of slechts een enkel nieuwbouwproject op de markt komen. 11. Eind vorig jaar is geconcludeerd/voorspeld dat er in 2012 tussen de 100 en 120 nieuwbouwwoningen verkocht zouden worden. Gelet op vorenstaande dient deze verwachting bijgesteld te worden. C. verhuur dure huur. 12. Het aantal niet verhuurde dure huurwoningen is licht gedaald. D. woningbouwproductie 13. In het 1e kwartaal zijn : - voor 91 woningen (waarvan 78 appartementen) een bouwaanvraag ingediend. - voor 6 woningen een bouwvergunning verleend. - 27 woningen in aanbouw gegaan en -174 woningen (waarvan 167 appartementen) gereed gekomen
5. Zusammenarbeit der Regionalen Einrichtung mit dem Ausland Hier is moeilijk iets over te vinden, behalve over de partnersteden. Partnerstädte Bron: wikipedia Enschede ‐ Palo Alto, (Californië,
Verenigde Staten
Hengelo (Overijssel) - Ogre ( Letland) Hengelo (Overijssel) - Plzen ( Tsjechië) Almelo - Denizli ( Turkije), Iserlohn ( Duitsland), Preston ( Koninkrijk) Haaksbergen - Ahaus ( Duitsland) Rijssen-Holten - Steinfurt ( Duitsland)
Verenigd
9
Rijssen-Holten - Winterberg ( Duitsland) Hof van Twente - Keszthely ( Hongarije) Hof van Twente - Pechersk District (Kiev, Oekraïne)
Hellendoorn ‐ Ibbenbüren (
Duitsland)
Projekten http://nl.wikipedia.org/wiki/Hengelo_(Overijssel) Hengelo is een Millennium Gemeente. Dat is een Nederlandse gemeente die meedoet met een landelijke, door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten opgezette actie, om mee te helpen om de acht door de Verenigde Naties in 2000 (start van het nieuwe millennium) opgestelde millenniumdoelstellingen voor 2015 te halen. Grenzüberschreitende Zusammenarbeit Enschede maakt deel uit van Euregio.
