States of Nature projectinformatie
voorwoord Maakt u kennis met het project SOH19 States of Nature. Naar een idee van studenten Technische Natuurkunde van de Technische Universiteit Eindhoven ontwierp kunstenaar Alex Vermeulen een grootschalig landschappelijk sculptuur als onderdeel van zijn allesomvattende multimediaproject SOH (States Of Humanity). Deze brochure bevat naast een uitgebreide beschrijving van het ontwerp, uitleg over het achterliggende natuurkundige principe, een korte geschiedenis van het project en een samenvatting van de mogelijkheden tot ondersteuning. Op het moment van schrijven is reeds begonnen met de fysieke realisatie van het kunstwerk. De kunststof eieren en de zonnepanelen zijn besteld en worden binnen enkele weken verwacht. Meer hierover leest u in het hoofdstuk “tot op heden”. Er is getracht met dit boekwerk informatie te verschaffen, maar ook interesse op te wekken. Mochten er daarom na het lezen van de projectinformatie nog onbeantwoorde vragen zijn dan staat onze website www.natuurkunst.nl tot uw beschikking. U kunt ons ook bereiken via de adresgegevens zoals achterin vermeld. Paul van Meel Voorzitter Stichting Natuurkunst Eindhoven, oktober 2005
met eieren
ontwerp In het alomvattende multimediaproject SOH is alles mogelijk. Kunstenaar Alex Vermeulen gebruikt uitingsvormen van computerkunst en VJ-optredens tot opera’s en korte films om zijn visie op de mensheid te geven. Bij het project SOH19 States of Nature, gaat hij, in samenwerking met Stichting Natuurkunst, weer terug naar de uitingsvorm die hem een plaats gaf in de Nederlandse kunstwereld: sculpturen. Zijn vroege werk wordt gekenmerkt door een grote affiniteit met techniek, terwijl hij zich nu hoofdzakelijk bezighoudt met meer maatschappelijke onderwerpen. Dit project kan beschouwd worden als een synthese van deze twee thema’s: de maatschappelijke relevantie van techniek. In een vijver van circa 1800 m2 drijven 88 grote zwarte kunststof eieren, elk uitgerust met een zonnepaneel. Het vermogen dat deze panelen samen leveren is afhankelijk van de inval van licht en wordt gebruikt om een groot magneetveld op te wekken. Dit magneetveld leviteert een grotere, antropomorfe sculptuur in het midden van de vijver. Hierdoor is de hoogte waarop deze sculptuur zweeft een direct resultaat van het samenspel der elementen. Het vermogen dat de zonnepanelen leveren wordt immers bepaald door de zon, maar ook door de wind en de golfslag die invloed hebben op de oriëntatie van de zonnepanelen. Het kunstwerk is als geheel zelfvoorzienend wat betreft energie. ’s Nachts zal de mensfiguur onder de waterspiegel verdwijnen en midden op een zomerse dag zal het op een hoogte van drie meter statig op en neer deinen. Hiermee wordt direct de kracht van duurzame energieopwekking uit zonlicht duidelijk. De glanzende zwarte eieren vormen een motief in het werk van Vermeulen en staan symbool voor creatie en het leven zelf. In dit geval moeten de eieren gezamenlijk de energie opbrengen die de grote sculptuur tevoorschijn doet Hierdoor is de hoogte waarop deze komen en laat zweven. Een soort sculptuur zweeft een direct resultaat levenscyclus die zich elke dag zal van het samenspel der elementen. herhalen. Gelegen op een zeer in het oog springende locatie op de campus van de universiteit zal het kunstwerk een grote uitstraling hebben naar alle bewoners van de stad. Dit locatie, het zogenaamde Dommeldal, is een technologisch centrum, gelegen in een mooi natuurgebied en wordt geheel heringericht als recreatiegebied voor de gehele stad. Het kunstwerk vormt daarin een krachtig beeld van het samengaan van kunst, techniek en duurzaamheid.
tot op heden
In 2000 vierde de Eindhovense Studievereniging voor Technische Natuurkunde “J.D. van der Waals” haar achtste lustrum. Ter gelegenheid daarvan wilden de natuurkundestudenten op de TU/e-campus een groot kunstwerk met een technologische achtergrond realiseren. Dit project groeide onder de werktitel Natuurkunst al snel uit tot een grootschalig meerjarenplan. Inmiddels heeft het kunstwerk de titel SOH19 States of Inmiddels zijn de eerste bestellingen, Nature gekregen.
voor de eieren en de zonnepanelen,
Het idee van een zwevend object op zonnestroom ontstond begin de deur uit. 2000, waarna in samenspraak met verschillende experts binnen de TU/e dit plan verder werd uitgewerkt door de studenten. Ook het College van Bestuur reageerde erg enthousiast en besloot het project een grotere status te geven door het technische ontwerp te laten interpreteren door een bekende kunstenaar, Alex Vermeulen. Hij presenteerde in 2001 de reusachtige sculptuur. Sindsdien hebben de studenten zich met steeds meer geestdrift op het project gestort en zijn er vele organisaties binnen en buiten de TU/e bij het project betrokken. Zo is er veelvuldig overleg met de Gemeenschappelijke Technische Dienst (GTD). Sinds 2003 is de organisatie door de studenten ondergebracht in Stichting Natuurkunst. Tevens bestaat er een Raad van Advies die toezicht houdt op het project.
Om de technische haalbaarheid van het project aan te tonen is samen met de GTD een haalbaarheidsstudie gedaan met positief resultaat. Met de GTD is ook een gedetailleerde planning opgesteld die ervoor gaat zorgen dat het kunstwerk in april 2006 op het universiteitsterrein zal prijken. Na een grondige voorbereiding is medio 2004 begonnen met het contacteren van fondsen en potentiële sponsoren. Ruim 90% van de kosten is op dit moment gedekt. De dekking zal binnenkort rond zijn. Er ligt een degelijk communicatieplan klaar, waarmee de financiers de aandacht krijgen die hen toekomt. Ook is er een Comité van Aanbeveling opgericht waarin de kunstwereld, de overheid, het bedrijfsleven en de TU/e vertegenwoordigd zijn. De leden zijn te vinden op de laatste pagina. Inmiddels zijn de eerste bestellingen, voor de eieren en de zonnepanelen, de deur uit. Binnenkort zal begonnen worden met het graven van de vijver. Het ontwerp van de centrale figuur is afgerond en ook de centrale kolom wordt spoedig besteld. Op korte termijn zal veel media aandacht gegenereerd worden in verband met de bouw.
locatie
Het kunstwerk zal gesitueerd worden op de campus van de TU/e, in het Dommeldal waar de universiteit grenst aan de stad. Het ligt daarmee aan twee belangrijke verkeersaders van Eindhoven: de Dorgelolaan en de John F. Kennedylaan. Ingesloten door het Limbopad, de Dommel, de Zwarte Doos en Vertigo krijgt het kunstwerk hiermee een prominente locatie. Ingebed tussen de stad, de Dommel
en de universiteit ligt het kunstwerk op de grens van mens, natuur en techniek.
De 17.500 automobilisten en de vele fietsers die dagelijks over de Dorgelolaan rijden kunnen het kunstwerk uitvoerig bekijken. Studenten, medewerkers en bezoekers van de TU/e die per trein naar Eindhoven zijn gekomen, zullen het TU/e-terrein betreden via het Limbopad. Hierdoor lopen circa 3000 voetgangers dagelijks direct langs het kunstwerk. Op een steenworp afstandstand van het kunstwerk staat onder andere de Kennispoort. In dit gebouw zetelen diverse instanties zoals de Kamer van Koophandel en het Algemeen Octrooi- en Merkenbureau. Ingebed tussen de stad, de Dommel en de universiteit ligt het kunstwerk op de grens van mens, natuur en techniek. Het Dommeldal waar deze locatie onderdeel van uitmaakt heeft binnen de gemeente Eindhoven bijzondere aandacht. Een nieuw fietspad gaat deze omgeving, op enkele tientallen meters van het kunstwerk, doorkruisen vanaf het Dommeltunneltje tot aan de fietstunnel onder de O.L. Vrouwenlaan. De Zwarte Doos zal een grand café en een multimediazaal gaan herbergen. Bovendien kijken bezoekers van het café op het buitenterras uit op het schouwspel van SOH19 States of Nature.
techniek
Het Natuurkunstwerk is een uitdaging op technisch gebied. Energie, geleverd door 88 zonnepanelen, wordt gebruikt om een sculptuur te laten zweven in een magneetveld. De werking berust op een aantal natuurkundige principes, vooral uit de leer van elektromagnetisme. De zonnepanelen produceren gelijkstroom, waarvan de grootte afhankelijk is van de hoeveelheid invallend zonlicht. Een omvormer zet deze gelijkstroom om in een wisselstroom waarop een spoel is aangesloten. Deze spoel is gewikkeld om de onderkant van een gelamineerde ijzeren kern en wekt een magneetveld op. De kern bundelt dit veld en doet tevens dienst als mechanische geleider van de sculptuur. In de sculptuur bevindt zich een Energie geleverd door 88 zonnepanelen aluminium ring. Deze omsluit een gedeelte van het wisselende wordt gebruikt om een sculptuur te magneetveld, waardoor volgens laten zweven in een magneetveld. de wet van Lenz een kringstroom wordt opgewekt in de ring. Een gedeelte van het magneetveld waaiert uit in de richting loodrecht op de kern. Deze component staat daardoor loodrecht op de stroom in de ring, waardoor een Lorentzkracht ontstaat in opwaartse richting. Wanneer de sculptuur hoger in de kolom is, wordt door de ring een kleinere hoeveelheid magnetische veldlijnen omsloten. Hierdoor neemt de kringstroom af en daarmee de Lorentzkracht. Op de ring werken in totaal drie krachten. Om de sculptuur op een bepaalde hoogte te laten zweven moeten deze krachten met elkaar in balans zijn. De zwaartekracht is constant en naar beneden gericht. Doordat de kolom gevuld is met water werkt er volgens de wet van Archimedes een opwaartse kracht op de sculptuur. Deze constante kracht compenseert gedeeltelijk de zwaartekracht. De eerder genoemde Lorentzkracht complementeert de krachtenbalans. De stand van de zon, de bewolking en de stand van de zonnepanelen beïnvloeden de hoeveelheid opgevangen licht en dus de sterkte van het magneetveld. De sculptuur beweegt omhoog of omlaag, totdat de Lorentzkracht precies zo groot is dat hij, samen met de opwaartse kracht, de zwaartekracht compenseert. Hierdoor wordt de hoogte van de sculptuur direct beïnvloed door de zon, de golven en de wind.
toekomst
In april 2006 viert de TU/e haar vijftigjarig bestaan. Stichting Natuurkunst wil de opening van het kunstwerk in het teken stellen van dit jubileum. De evenementen rondom het tiende lustrum zullen een internationale uitstraling krijgen waarmee de regio Eindhoven – de derde techniekregio van Europa en de vijfde van de wereld – op de kaart gezet wordt. Het kunstwerk zal spectaculair onthuld worden en uitgebreid onder de aandacht Het kunstwerk zal spectaculair worden gebracht.
onthuld worden en uitgebreid onder
Verschillende activiteiten en persberichten zullen ervoor de aandacht worden gebracht. zorgen dat inwoners van de regio Eindhoven, studenten en medewerkers van de TU/e, de kunstwereld, het bedrijfsleven en andere belangstellenden op de hoogte worden gebracht en gehouden van de bezigheden van Stichting Natuurkunst. Na de opening zal Stichting Natuurkunst een projectpublicatie uitgeven, compleet met de geschiedenis van dit prestigieuze project, vanaf het ontstaan van het eerste idee en de totstandkoming van de unieke samenwerking, tot aan het realisatie-traject en de spectaculaire opening.
sponsoring Hoewel de realisatie van het project volledig door vrijwilligers wordt uitgevoerd, gaat de aanleg van het kunstwerk gepaard met de nodige kosten; totaal ongeveer 400 duizend euro. Om deze kosten te dekken wordt door de Stichting Natuurkunst actief naar financiers gezocht. Op het moment van schrijven is ruim 90% van de begroting gedekt. De inkomsten kunnen grofweg worden opgedeeld in drie categorieën: subsidie uit de kunstwereld, sponsoring uit het bedrijfsleven en de actie ‘adopteer een ei’. Verder draagt de universiteit als belangrijkste partner substantieel bij aan het kunstwerk.
adopteer een ei De actie ‘adopteer een ei’ maakt het maakt het mogelijk de realisatie van het project SOH19 States of Nature te steunen door één of meer van de 88 zwarte eieren uit de vijver te adopteren voor een bedrag van € 2.500,- per ei. De ‘eier-adoptanten’ steunen de realisatie van dit unieke kunstwerk. Zij ontvangen hiervoor o.a. een uniek herinneringsstuk met een ‘adoptiecertificaat’. Bij de vijver wordt een bord geplaatst met een plattegrond van de vijver waarop precies te zien is wie welk ei heeft geadopteerd.
Hopelijk heeft deze brochure u enthousiast gemaakt. Als u een bijdrage aan het project overweegt en verdere informatie wenst te ontvangen, dan kunt u uiteraard contact met ons opnemen. Het is ons een genoegen u over de meest actuele stand van zaken en de precieze mogelijkheden tot ondersteuning te informeren.
leden
comité van aanbeveling
Paul van Meel (voorzitter) Merlijn Jakobs (secretaris) Jeroen Rietjens (penningmeester) Jort van Jaarsveld (commissaris externe betrekkingen) Frank Jehoel (commissaris techniek) Paul Colsters Kees Daamen Inge van Donkelaar Piet Grauls Carolien Lamers Peter Pasmans Sjors Schellekens Alex Versteegh Ruud Wijtvliet
Dhr. C. Esche Directeur van het Van Abbemuseum Ing. A.H. Lundqvist Voorzitter van het College van Bestuur van de Technische Universiteit Eindhoven Mw. J.R.H. Maij-Weggen Commissaris van de Koningin provincie Noord-Brabant. Drs. A.B. Sakkers Burgemeester van Eindhoven Dhr. J.H.M. van de Vall Voorzitter Kamer van Koophandel Oost-Brabant
ambassadeur André Kuipers Astronaut
raad van advies Dr. Ir. P. Brinkgreve voormalig hoofd Gemeenschappelijke Technische Dienst TU/e Prof. dr. Ir. W.J.M. de Jonge oud-decaan faculteit Technische Natuurkunde TU/e Ir. H.P.J.M. Roumen secretaris TU/e Dhr. G.W. Verhoogt (voorzitter) secretaris kunstcommissie TU/e
adresgegevens Stichting Natuurkunst Technische Universiteit Eindhoven N-laag (a1.71) Postbus 513 5600 MB Eindhoven tel: 040-2472891 fax: 040-2447035
[email protected] www.natuurkunst.nl
rekeningnummer: 16.63.24.280 KvK-nummer: 17154405 Alex Vermeulen: www.syndicaat.org kunstcollectie TU/e: www.tue.nl/cultuur/kunstbezit
SOH States of Nature is een gezamelijk project van kunstenaar Alex Vermeulen en de Stichting Natuurkunst. © 2005 Stichting Natuurkunst
