Startnotitie ketenbeleid Menameradiel
Inhoud 1. Inleiding 2. Situatie Menameradiel 3. Uitgangspunten 4. De gekozen aanpak 5. Partners en omgeving bijlagen bijlage 1. bijlage 2. bijlage 3. bijlage 4. bijlage 5.
Juridisch kader Inventarisatie keten Convenant Jeugd en Alcohol artikel LC 25-5-2011 ‘Jeugdketen Súdwest zijn legaal’ artikel VNG 16-11-2010 ‘RvS staat drankkeet toe in Zwartewaterland’
1. Inleiding In de afgelopen jaren hebben keten een belangrijke plaats gekregen op de politieke agenda. Een keet is een ontmoetingplek die vaak is gerealiseerd voor en door jongeren. De jongeren komen daar één of meerdere keren per week samen voor de gezelligheid. Keten hebben een maatschappelijke functie, maar brengen ook gezondheidsrisico’s (door overmatig alcoholgebruik) en veiligheidsrisico’s met zich mee. Om het alcoholgebruik onder jongeren te verminderen zijn provinciaal afspraken gemaakt. Eind 2008 heeft het college van B&W het convenant Fries Jeugd- en alcoholbeleid getekend samen met de overige 30 Friese gemeenten, provincie Fryslân, GGD, Verslavingszorg Noord-Nederland, Politie Fryslân en het OM Leeuwarden. Op basis hiervan voeren we als gemeente in 2011 en 2012 een aantal maatregelen uit actieprogramma Alcohol en Jeugd (zie bijlage). Een van de maatregelen van het actieprogramma is het ontwikkelen van een actief ketenbeleid. Met deze startnotitie ketenbeleid willen we met de raad van gedachten wisselen over het opzetten van een actief ketenbeleid in Menameradiel. Op basis van die discussie willen we het beleid verder vormgeven.
2. Situatie Menameradiel Keten Menameradiel Voor de ontwikkeling van effectief ketenbeleid is een goede lokale probleemanalyse nodig. De omvang van de keetproblematiek vormt het uitgangspunt voor het ketenbeleid. De jongerenwerker heeft samen met een stagiaire (eind 2010) een inventarisatie gemaakt van de keten in Menameradiel. Door jongeren te benaderen en gebruik te maken van internet (sociale media) zijn zes actieve keten in kaart gebracht. Zie voor een omschrijving bijlage 2 inventarisatie keten.
Alcoholgebruik Het alcoholgebruik door jongeren in keten is een van de meest in het oogspringende karakteristieken. Er wordt vaak bovengemiddeld gedronken wat erg slecht is voor de gezondheid. De afgelopen jaren is steeds meer bekend geworden over de gevaren en gevolgen van alcoholgebruik op jonge leeftijd. Het heeft een negatieve invloed op de ontwikkeling van de hersenen en kan zelfs leiden tot hersenbeschadiging. Bovendien lopen de jongeren een verhoogd risico om later verslaafd te worden. Nederlandse jongeren behoren tot de zwaarste drinkers van Europa. Net als in de rest van Nederland drinken de jongeren in Menameradiel al op jonge leeftijd. Er zijn een aantal gemeentelijke cijfers die vergeleken zijn met het gemiddelde in Fryslân. 12 t/m 18 jarigen 2008
Fryslân Menaldumadeel
Ooit alcohol gedronken
Alcohol gedron- 5 of meer drank- Ooit aangeschoken in afgelopen jes bij een gele- ten geweest 4 weken genheid gedronken afgelopen 4 weken
Aangeschoten geweest in de afgelopen 4 weken
63% 68%
51% 61%
24% 30%
38% 49%
41% 48%
In het tabel hierboven is af te lezen dat de jongeren in Menameradiel op twee onderdelen “Alcohol gedronken in de afgelopen 4 weken 61%” en “5 of meer drankjes bij een gelegenheid gedronken afgelopen 4 weken 49%” significant hoger scoren dan het gemiddelde in Fryslân1.
1
Bron: Go Jeugd 2008 GGD Fryslân onder jongeren van 12 t/m 18 jaar
3. Uitgangspunten De eerst inventarisatie van de keten in Menameradiel en de cijfers over het alcoholgebruik onder jongeren onderstrepen het belang van een actief ketenbeleid in Menameradiel. De keten voldoen in veel gevallen niet aan de (brand)veiligheidsvoorschriften waardoor er gevaarlijke situaties kunnen ontstaan. In de meeste keten is geen spraken van georganiseerd toezicht. Er wordt veelal alcohol genuttigd door de keetbezoekers. Voor jongeren heeft een keetbezoek een belangrijke sociale functie. Het is een aantrekkelijke vrijetijdsbesteding en het biedt de jongeren een herkenbare en vertrouwde plek. De sociale cohesie binnen de buurt of het dorp wordt versterk en het voorkomt ‘hangjongeren’ op straat. Een groot aantal gemeenten overweegt daarom het bestaan van keten binnen hun gemeentegrens te accepteren. Een actief ketenbeleid kan incidenten voorkomen en het is een mogelijkheid om het alcoholgebruik van jongeren. Doelstellingen Met het ketenbeleid willen we: Zorgen voor een verantwoord en veilig gebruik van een keet door jongeren. Jongeren en hun opvoeders bewust te maken van de gevaren van alcohol Afweging mogelijkheden ketenbeleid Een drietal mogelijkheden voor beleid maken inzichtelijk welke keuzes de gemeente heeft. Keuze 1: passief handhaven: De gemeente treedt alleen op bij incidenten, zoals bijvoorbeeld brand of overlast. Dit is de huidige werkwijze van de gemeente. In geval van incidenten kan de aansprakelijkheidsvraag ook richting gemeente worden gesteld. Er is geen periodieke controle (monitoring) waardoor de gemeente geen inzicht heeft in de problematiek. De gemeente kan ook geen invloed uitoefenen op het alcoholgebruik van de jongeren. Keuze 2: proactief handhaven: De gemeente gaat actief op zoek naar de keten en kijkt of zij voldoen aan de bestaande wet- en regelgeving. Voldoen zij hier niet aan dan worden ze desnoods met dwang gesloten. In de praktijk zal dit leiden tot het sluiten van de meeste keten. Het aantal onveilige onderkomens zal afnemen, maar elders kan de overlast van jongeren toenemen op plekken die we niet in beeld hebben. Keuze 3: handhaving op basis van (gezamenlijk) vastgestelde normen : Onder voorwaarden blijft het mogelijk voor jongeren om elkaar te ontmoeten in eigen onderkomens. De grondeigenaren en jongeren dienen te voldoen aan vastgestelde normen. De normen worden vastgesteld op basis van de bestaand wet- en regelgeving. De meeste keten kunnen niet aan alle wet- en regelgeving voldoen. De gemeente kan een keet gedogen wanneer deze bijvoorbeeld strijdig is met het bestemmingsplan, maar wel aan de vastgestelde normen voldoet. Keten die aan de normen voldoen worden voor een periode gereguleerd. Het beleid is gericht op een veilig onderkomen voor de jongeren en preventie als het gaat om alcoholmatiging. Het aantal onveilige jeugdonderkomens vermindert en incidenten worden zoveel mogelijk voorkomen. Het vaststellen van normen die afwijken van de bestaande wet- en regelgeving brengt wel met zich mee dat we als gemeente een verhoogd risico nemen op aansprakelijkheid. Aansprakelijkheid wordt afgewogen tegen maatschappelijke belangen.
4. De voorgestelde aanpak Handhaving op basis van (gezamenlijk) vastgestelde normen Het is voor jongeren belangrijk om samen te komen, dat is niet alleen van deze tijd. Het samenkomen van jongeren moet echter wel gebeuren in een veilige en verantwoorde omgeving. De risico’s op het gebied van bouw- en brandveiligheid en de gezondheidsrisico’s dienen zoveel mogelijk worden tegengegaan. Wij stellen daarom voor keuze 3 ‘handhaving op basis van (gezamenlijk) vastgestelde normen’ verder uit te werken in ketenbeleid. Type keten Er kan onderscheidt worden gemaakt tussen commerciële keten, buurtketen en huiskamerketen2. De belangrijkste kenmerken van de verschillende type keten zijn hieronder in een tabel beschreven:
Commerciële keten: als gemeente direct optreden tegen dergelijke keten. Deze keten zijn in strijd met de drank- en horecawet. De handhaving wordt uitgevoerd door de Voedsel en Waren Autoriteit. De gemeente kan daarnaast bestuursrechtelijk handhaven. Uit de eerste inventarisatie is... Buurtketen: het op te zetten ketenbeleid richt zich met name op dit type keten. De grondeigenaren en ouders worden aangesproken op hun verantwoordelijkheid. In een reglement worden normen vastgesteld. Wanneer hier niet aan wordt voldaan zal er handhavend worden opgetreden. Uit de eerste inventarisatie is... Huiskamerketen: jongeren komen samen in bijvoorbeeld een woonkamer of zolder van het ouderlijke huis. Het is een legale plek voor jongeren. Het doel is om jongeren en opvoeders bewust te maken van de gevaren van alcohol.
Voorgestelde kaders nieuw ketenbeleid: Handhavend optreden tegen commerciële keten. Buurtketen toestaan wanneer deze voldoen aan gezamenlijk vastgestelde normen. De normen worden vastgelegd in een keetreglement. Periodiek is er controle door de jongenwerker. De gemeente zal eerst waarschuwen en desnoods handhavend optreden wanneer niet wordt voldaan aan het keetreglement. Voor de draagvlak de grondeigenaren en jongeren actief betrekken bij het opstellen van de normen. 2
Handleiding ketenbeleid, richtlijnen ministerie....
Particulier terrein: keten op gemeentegrond worden niet accepteert. Op particulier terrein is natuurlijk toezicht en de grondeigenaren aanspreken op hun verantwoordelijkheid. Het keetreglement, die wordt ondertekend door de grondeigenaar, jongeren en de gemeente, bestaat regels over: o Bezoekers (groepsgrootte, ledenlijst, gemiddelde leeftijd) o Bedrijfsvoering (niet betalen voor consumpties) o Alcoholgebruik (geen drugs of alcohol onder de 16. Beperkte hoeveelheid alcohol voorradig) o Brandveiligheid (brandblusser, elektrische installatie, jaarlijkse inspectie brandweer, open vuur) o Verwarming o Algemene veiligheidseisen o Overlast Nieuwe keten: in eerste instantie niet toestaan. Enkel toestaan wanneer er (absoluut) geen alternatief is voor de jongeren en de toekomstige keet voldoet aan alle voorwaarden. Actief monitoren door jongerenwerk en politie
Draagvlak jongeren en grondeigenaren Door de jongeren en grondeigenaren te betrekken bij het opstellen van het keetreglement vergroot je de betrokkenheid en het draagvlak voor het beleid. Dit vergroot het wederzijdse begrip en verkleint de kans op weerstand. Concurrentie horeca Het beleid moet ook voorkomen dat de keten concurreren met de horecaondernemers in de gemeente. Horecaondernemers zijn verplicht om aan strenge voorwaarden te voldoen op het gebied van de Drank en Horeca Wet en dienen te worden beschermd tegen oneerlijke concurrentie. Een keet mag daarom onder andere geen open karakter hebben en er mogen geen consumpties worden verkocht. De Koninklijke Horeca Nederland (KHN) heeft tegen de gemeenten Zwartewaterland en Wymbritseradiel (tegenwoordig Súdwest) een rechtszaak aangespannen omdat er sprake zou zijn van oneerlijke concurrentie met de horeca. De KHN is in het ongelijk gesteld, doordat de gemeente goede afspraken hadden gemaakt met de keten (bijlage 4, 5).
5. Partners en omgeving Beleidsterreinen Met een ketenbeleid zijn verschillende belangen gemoeid. Het ketenbeleid heeft betrekking op de beleidsterreinen: integrale veiligheid, welzijn (jeugd), openbare orde, bouwen en wonen en brandveiligheid. Een aantal ambtenaren wordt intern betrokken bij het opstellen van het ketenbeleid. Jeugd en jongerenwerk De jongerenwerker heeft contact met de jongeren en bezoekt de keten periodiek. Het ketenbeleid wordt in samenwerking met de jongerenwerker opgesteld, aangezien deze ook een belangrijke rol vervult bij de uitvoering. Buurtagent De buurtagent zal geïnformeerd en betrokken worden over het ketenbeleid. Brandweer Het preventiebureau van de Brandweer (Sint Annaparochie) zal de keten (jaarlijks) inspecteren en de gemeente hierover rapporteren. Horeca Nederland De horecaondernemers en Horeca Nederland informeren over het opzetten van het ketenbeleid. Inwoners Menameradiel De inwoners in de gemeente worden periodiek geïnformeerd over het ketenbeleid middels een artikel in de Ynformaasje.
