Startbijeenkomst keten innovatieprogramma “Klimaat voor Verandering” Amsterdam, 26 januari 2016 1
Inhoud Introductie Zij waren er bij! Circulaire economie Waarom circulair? Nederland Circulair! Sectoranalyse Keten innovatie Kansen en uitdagingen Collectieve impact Condities Wereldcafé Voorwaarden voor succes Vervolgstappen
3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
2
Introductie Op 26 januari vond de startbijeenkomst plaats van het keten innovatieprogramma van Klimaatinstallaties in Utiliteitsgebouwen: de coalitie “Klimaat voor Verandering”. Doel van deze startbijeenkomst was drieledig: 1) Kennismaken met elkaar 2) Introductie Nederland Circulair! en terugkoppeling van de sectoranalyse 3) Gezamenlijk condities bepalen voor een succesvol verandertraject In dit verslag vindt u een samenvatting van de bijeenkomst. Veel leesplezier!
3
Zij waren er bij!
4
Circulaire economie De circulaire economie is een economisch systeem dat draait om efficiënt en effectief omgaan met grondstoffen. Herbruikbaarheid van producten en materialen staat daarin centraal. Dit in tegenstelling tot het huidige lineaire systeem, waarin producten aan het einde van hun levensduur als afval worden beschouwd en worden vernietigd. Het gaat daarbij niet alleen om het materiaalgebruik en ontwerp van producten, maar ook om het borgen van het proces. Een bureaustoel die je uit elkaar kan halen is niet circulair als het aan het einde van de levensduur alsnog door de shredder gaat.
Mini-inwerk-pakket-CE Op zoek naar meer kennis van de circulaire economie of een collega inwerken? Hierbij een aantal suggesties voor meer informatie: 1. Grondlegger van circulaire economie: de Ellen MacArthur Foundation 2. Wat is circulaire economie, beknopt kennisdossier MVO Nederland 3. Volg een kennismakingsbijeenkomst circulaire economie (11 nov) 4. Informatiekaart: wat is circulaire economie? 5. Concrete praktijkvoorbeelden op Platform Circulair Ondernemen 6. Open source course (edX /TU Delft) Introductie in Circulaire Economie 7. Wegwijzer Circulair Inkopen, ontwikkeld door Green Deal Circulair Inkopen 5
Waarom circulair? Systeemfouten Ons huidige economische systeem heeft veel welvaart gebracht, maar kent ook een aantal inherente systeemfouten. We vernietigen namelijk onnodig veel waarde, doordat we niet effectief en efficiënt met grondstoffen en materialen omgaan. Hoogwaardig hergebruik In de circulaire economie staan hoogwaardig hergebruik en recycling centraal. Materiaalkeuze, ontwerp en propositie staan in dienst van een kringloop waarin producten, onderdelen en materialen na gebruik terug in de keten komen als volwaardige producten, halffabricaten of grondstoffen.
Anders denken & doen In plaats van optimaliseren van het bestaande gaat circulaire economie om de dingen anders doen. De overgang van een lineaire naar een circulaire economie gaat namelijk niet vanzelf. Veranderen in de keten Naast technische innovaties bij individuele bedrijven zijn ook aanpassingen in het hele economische systeem nodig (de keten). Verandering van financieringsmodellen, processen en samenwerkingsverbanden.
6
Nederland Circulair! Dit innovatie traject is onderdeel van het programma Nederland Circulair!, waarin de maatschappelijke organisaties Circle Economy, Click NL, De Groene Zaak, Het Groene Brein, MVO Nederland met ondersteuning van RVO werken aan 7 thema’s om circulair ondernemen in het Nederlands bedrijfsleven te versnellen. Nederland Circulair! zet in op bedrijven die willen en helpt hen ontwikkelen tot bedrijven die doen. Op het interactieve platform www.circulairondernemen.nl delen ondernemers hun ervaringen en concrete voorbeelden op het gebied van circulair ondernemerschap.
Bedrijven die WILLEN
Bedrijven die DOEN
7
Sectoranalyse Indicatoren voor de selectie van de ketens zijn gemaakt op ecologische impact, economische impact, het potentieel van waardebehoud en het transitiepotentieel
Ranking:
9de Economische impact
3de Ecologische impact
5de Waardebehoud
1ste Transitiepotentieel 8
Keten innovatie Doelstelling keten innovatieprogramma: -Gezamenlijke visie op CE -Veranderprojecten -Transitie
-Onverwachte coalities -Synergie met bestaande initiatieven -Samenwerken en leren van elkaar
9
Kansen en uitdagingen Kansen • Comfort als service aanbieden • Hergebruik van componenten / renewed componenten • CE toepassen op opwekking, distributie en afgifte • Leren uit DBFMO • Leveren van refurbished HVAC oplossingen • Nieuwe business modellen (ook uitdaging) • Van verbruiken naar gebruiken • Een circulair onderhoudsconcept ontwikkelen • Marktplaats voor klimaatinstallaties / databank • End of life kennis in ontwerp inbrengen
Uitdagingen • Beperkte TCO benadering in de markt • Klantvraag op CE moet ontwikkelen / circulaire inkoop • Opzetten goede retourlogistiek • Van lineair naar circulair denken in mijn organisatie • Financiële business case helder maken • Rol van bepaalde schakels in de keten zal veranderen / afbeken van bepaalde gevestigde belangen • lokale beschikbaarheid van installaties + logistiek. • Ontwerpen van installaties voor hergebruik (ook kans) 10
Collectieve impact Een geordende situatie kenmerkt zich door oorzaak en gevolg redenatie (welke te vinden, voorspellen en herhalen is) en door methodieken die je daarvoor kan gebruiken (analyse, onderzoek, plannen, controle). Een ongeordende situatie kenmerkt zich doordat oorzaak en gevolg onvindbaar is, achteraf pas bekend en veranderlijk is. Methodieken om te leren zijn kort cyclisch monitoren en bijsturen. “In het complexe domein faalt meer dan 90% van de projecten” Kennis is in een ongeordende, complexe situatie slechts één van de pijlers. Dialoog en samenwerking met verschillende stakeholders zijn hierin minstens zo cruciaal. 11
Condities 1. Urgentie Noodzaak, behoefte, vertrouwen, onderlinge afhankelijkheden 2. Gedeelde ambities Gedeeld begrip van context en gezamenlijke ontwikkelde visie en ambities 3. Coherente acties Die elkaar versterken, aanvullen (ipv versnipperde initiatieven) 4. Adaptief leren Gezamenlijk meten, monitoren, evalueren, leren en aanpassen 5. Continue communicatie Informeren, inspireren, vertrouwen, focus 6. Backbone Voortdurende ondersteuning: organisatie, coördinatie, financiering
12
Wereldcafé 1. 2. 3. 4.
Op welk gebied hebben we de meeste inspiratie & motivatie? Hoe krijgen we vertrouwen? Wat hebben we nodig om succes te hebben? Wat moeten we overwinnen?
13
Voorwaarden voor succes Terugkoppeling uit de 4 groepen van wereldcafé tafels. Groep 1 • Gezamenlijke visie/ doel • Afspraken maken/ vorm van samenwerken • Transparantie • Comfort
Groep 2 • CE is een containerbegrip
Groep 3 • Waarmaken!
Groep 4 • Materiaalbehoud: no virgin materials
• Gemeenschappelijk doel(stelling)
• Prestatie eisen • • Financiering
• Gemeenschappelijk doel
• Project/ resultaat (haalbaar)
• Dienst i.p.v. product
• Klantprestatie/ waardebeleving
• Juiste mensen: draagvlak
• Concrete projecten met business case
• Acceptatie van verandering intern en in de keten
14
Vervolgstappen 2-daagse intensieve sessie om een gezamenlijke visie te bepalen en de eerste stappen te zetten naar concrete veranderprojecten. Deze zal plaatsvinden op 16 en 17 maart. Als 1. 2. 3.
voorbereiding voor de tweedaagse sessie vast some ‘food for thought’: Denk na over wie je erbij wilt hebben Plekken/ organisaties/ klanten waar je pilots zou kunnen draaien Succes voorbeelden die je zelf al hebt ervaren. Heb je een typisch voorbeeld van een project dat heeft laten zien het anders kan?
Vragen? Opmerkingen? Neem contact op met Pieter van den Herik
[email protected] of 06-14145444.
15
