Stage bij de sectie publieke inlichtingen van de Vertegenwoordiging van de Europese Commissie te Washington D.C., VS. Van 2 februari tot 25 juni 2004 Een verslag door [verwijderd], studente Bestuurskunde aan de Universiteit Leiden. Inhoudsopgave 1. Studie en stageprogramma 2. Taal 3. Financiën en randvoorwaarden 4. Voorbereiding en contact met de eigen faculteit 5. Huisvesting 6. Cultuur 7. Vrije tijd 8. Reizen 9. Overig
1 5 5 6 7 8 8 9 9
1. Studie en stageprogramma 1.1 Stageprogramma De Delegatie van de Europese Commissie De Delegatie van de Europese Commissie in Washington D.C. symboliseert de Amerikaanse steun voor Europese integratie. De Delegatie begon in 1954 als informatie bureau. In 1971 werd het een Delegatie met volledige diplomatieke privileges en immuniteit. Het hoofd van de Delegatie kreeg in 1990 volledige ambassadeursstatus. De Delegatie functioneert als een ambassade en vertegenwoordigt de Commissie in al haar handelingen met de Amerikaanse overheid voor alle zaken die binnen de competentie van de Europese Unie liggen. De Delegatie rapporteert het hoofdkantoor in Brussel over ontwikkelingen in de VS en handelt als een liaison met andere internationale instituties in Washington D.C. Aan het hoofd van de Delegatie staat ambassadeur Guenther Burghardt en onder hem werken 86 medewerkers en circa twaalf stagiaires. De sectie publieke inlichtingen De Delegatie bestaat uit acht afdelingen: Administratie, Landbouw, Visserij en Consumentenzaken, Economisch, Financieel en Ontwikkelingszaken, PolitiekAcademisch Justitie en Binnenlandse Zaken, Pers en Publiekszaken, Wetenschap, Technologie en Onderwijs, Handel en tot slot Transport, Energie, Milieu en Nucleaire Zaken. De sectie publieke inlichtingen is onderdeel van de afdeling pers en publiekszaken. Het beantwoorden van vragen over de EU, de wetgeving, de statistieken en publicaties per email, fax, post en telefoon is de centrale functie van de medewerkers en stagiaires van deze afdeling. De sectie publieke inlichtingen is doorgaans het eerste contact voor het Amerikaans publiek met de Europese Unie. De sectie behandelt vragen van het publiek die betrekking hebben op informatie over alle aspecten van de EU en die gesteld worden door alle
1
sectoren van de VS met uitzondering van de perssector, die afzonderlijk wordt te woord gestaan door de persvoorlichters van de afdeling. De sectie is verantwoordelijk voor de bibliotheek collectie van de Delegatie, de publicaties van de Europese Unie en het contact met het Amerikaans publiek. Naast de sectie publieke inlichtingen omvat de afdeling pers en publiekszaken ook: een persdienst, mediaproducten, een sprekersbureau, academische programma’s, stage programma’s en een EU Visitors’ Program. Taken en verantwoordelijkheden De drie functies van de afdeling publieke inlichtingen werden door de stagiaires uitgevoerd. Het grootste deel van de tijd ben je bezig met het beantwoorden van vragen, een klein aandeel van de tijd gaat naar het verzenden van informatiepakketten en de bibliotheek vraagt haast in het geheel geen tijd omdat bezoekers zeer gering zijn en de mensen dan zelf het werk doen. Slechts een enkele keer heb ik zelf iets hoeven opzoeken in de bibliotheek. In essentie houdt de stagiaire van de sectie publieke inlichtingen zich bezig met het werk van een informatie specialist. Dit omvat het leren over EU beleid, wetgeving, de organisatie, procedures en statistieken, zodat vragen van het Amerikaans publiek over alle aspecten van de EU door de stagiaire beantwoord kunnen worden. Als stagiaire werk je met een groot spectrum van EU informatie en je ziet de dagelijkse toepassing van beleid en wetgeving, waarover je deels tijdens je studie geleerd hebt. De stagiaire raakt ook bekend met documenten en elektronische bronnen, die alle officiële EU publicaties beslaan evenals veel secondaire bronnen. De stagiaire raakt bekend de voornaamste thema’s van de Europese politiek, bijvoorbeeld: de praktische kanten van de “Single Market”, de toetredingsprocessen van de tien nieuwe lidstaten, de Euro, douanezaken en standaarden. De vragen variëren van eenvoudig tot complex, van bijzonder tot standaard. De stagiaire wordt aangemoedigd de persberichten te lezen en deze te koppelen aan documenten van de Commissie en wetgeving om zo het publiek beter van dienst te kunnen zijn. Veel informatie is beschikbaar op het internet en de stagiaires leren hoe deze informatie is georganiseerd en wat waar beschikbaar is. 1.2 Studie Voor mij persoonlijk heeft mijn stage bij de Delegatie van de Europese Commissie in Washington D.C. veel positieve ervaringen opgeleverd. Voor mijn vertrek had ik mij de volgende doelstellingen: • Ik wilde de relatie tussen twee supermachten, EU en VS, leren kennen • Ik wilde mijn afstudeerrichting Internationaal Vergelijkend Bestuur en alle daarbij behorende kennis en theorieën in de praktijk ervaren • Ik wilde ervaring met internationale relaties • Ik wilde leren hoe de EU in de praktijk functioneert en met hoeveel aspecten van het dagelijks leven de EU zich bezighoudt en hoe de informatie over de EU georganiseerd is • Ik wilde ervaring in het buitenland opdoen
2
•
Ik wilde mijn stage benutten voor het doen van mijn afstudeeronderzoek naar de mogelijkheden van Turkije’s toetreding en de Amerikaanse belangen daarin in het bijzonder Al deze doelstellingen heb ik met mijn stage behaald. Ik zal hieronder een en ander toelichten. De transatlantische relatie De transatlantische relatie beslaat de relatie tussen twee grootmachten: de EU en de VS. De Delegatie van de Europese Commissie in de Verenigde Staten is de plaats om inzicht te verwerven in deze relatie. Bij benadering vindt er elk half jaar een EU-US summit plaats, er is een New Transatlantic Agenda met werkpunten waar de EU en de VS samen aan werken en alle aspecten van de transatlantische relatie worden besproken. De transatlantische relatie is van groot belang en niet alleen voor beide partijen, maar ook voor de rest van de wereld. Theorieën in de praktijk Tijdens mijn studie heb ik verschillende vakken gehad die betrekking hadden op de Europese Unie in het bijzonder: Europese integratie en Europeanisering en binnenlands bestuur. Wat ik bij deze vakken geleerd heb, was vooral institutionele kennis over hoe de EU intern georganiseerd is en dan enkele voorbeelden over de effecten van de EU op het dagelijks functioneren van de lidstaten. Het blijft theoretisch en je kan je er geen voorstelling van maken totdat je in de praktijk ziet hoe het functioneert en met elkaar samenhangt en op elkaar inspeelt. De EU gaat veel verder dan ik vanuit de lessen had kunnen indenken. Uiteraard heb je de praktijkkennis over besluitvormingsprocessen binnen de EU, je kent de instituties en weet wat ze doen, maar het resultaat ervan zien lukt je niet tijdens de college uren. Dit is wat ik hebben kunnen zien en leren tijdens mijn stageperiode bij de Delegatie. En voor mij en mijn toekomst is dat waardevolle kennis. Te meer omdat de EU een steeds groter deel van het leven van de Europese burger zal opeisen. In mijn laatste jaar ben ik me gaan specialiseren in Internationaal Vergelijkend Bestuur. De kennis die ik met deze vakken heb opgedaan zijn tijdens mijn stage, en vooral voor mijn scriptieonderzoek, relevant gebleken. Ze scheppen een achtergrond waartegen ik vele feiten en inzichten heb kunnen plaatsen. Ervaring in de diplomatieke wereld Ik ben erg dankbaar dat ik vijf maanden heb mogen werken in een ambassade. Hoewel je als stagiaire altijd maar een stukje van de organisatie meemaakt en je contacten binnen de organisatie enigszins beperkt zijn, heb ik toch enig inzicht verworven in de cultuur en inhoud van de diplomatieke wereld. Het valt het best te omschrijven als formeel, hiërarchisch, statig, elitair. De diplomatieke wereld is een kleine wereld. Grotendeels kom je telkens dezelfde mensen tegen en zijn er telkens dezelfde contacten. De diplomaten, en ook de stagiaires, worden vaak buiten de werkuren uitgenodigd door zakenrelaties voor allerlei activiteiten bij voornamelijk andere ambassades, overheidsinstellingen, conferenties etc.
3
De EU in de praktijk Het heeft me verbaasd hoeveel aspecten van het dagelijks leven de EU beslaat. Er zijn richtlijnen en wetten op vrijwel elk beleidsgebied. Het is een uitdaging om inzicht te verwerven in het vinden van de scheidslijnen tussen verantwoordelijkheden en taken van de Europese Unie en van de lidstaten afzonderlijk. De websites van de Europese Unie zijn niet het beste georganiseerd, maar het is leuk te weten dat je na vijf maanden vrijwel altijd precies weet waar je welke informatie kunt vinden en hoe bepaalde zaken binnen de EU werken. Ervaring in het buitenland Voor mijn vertrek had ik verwacht dat ik het erg moeilijk zou vinden om mijn vrienden en familie voor vijf maanden te moeten missen. Dit is mij alleszins meegevallen en om eerlijk te zijn kijk ik er niet eens naar uit om terug te keren naar Nederland. Het leven in het buitenland, buiten de bekende omgeving, geeft zoveel rust en ontspanning. Hoewel ik 40 uur per week werkte en daarnaast nog met mijn scriptie bezig was, leek het een grote vakantie. Dit komt omdat je de Leidse zorgen van alle dag van een afstand kunt bekijken. Je maakt je alleen druk om belangrijke dingen. Je vergeet je verleden en je toekomst, verschillende levens komen voor een korte periode bij elkaar; je hebt net genoeg tijd om leuke dingen te doen en samen lol te hebben, maar veel te weinig tijd voor problemen en negatieve ervaringen. Hoeveel woorden ik hier ook aan besteed, alleen iemand die zelf voor een langere periode in het buitenland is geweest, zal mijn gevoel van onbeperkte vrijheid begrijpen. Het scriptieonderzoek De hoofdvraag van mijn scriptie is: wat zijn de Amerikaanse belangen in EU lidmaatschap voor Turkije? Ik gebruik het neorealisme als theorie en wist voor vertrek grofweg hoe ik mijn onderzoek wilde aanpakken. Helaas had ik niet genoeg tijd om met hoofdstuk 1 te beginnen dus begon ik meteen met het praktijkonderzoek omdat dit het beste in Washington uitgevoerd kon worden en ik mijn verblijf in Amerika optimaal wilde benutten. In totaal heb ik veertien interviews gedaan met de belangrijkste instituten, denktanks en overheidsinstellingen van Washington. Ik heb gesproken met: de American-Turkish Council, de Turkse Ambassade, het Washington Institute, het Kenan Institute for private enterprise, het Western Policy Center, het International Trade Agency van het US Department of Commerce, het Nixon Center, het US Department of State, de Pacific Council for Foreign Affairs, het US House of Representatives, het National Democratic Institute, Georgetown University, Lehigh University en bijna the Albright Group. Dankzij al deze contacten heb ik veel relevante informatie kunnen verzamelen voor mijn onderzoek en alle contacten tezamen dekten de meest relevante aspecten van the relatie tussen Amerika en Turkije: handel en economie, defensie, politiek, ideologische aspecten van de relatie, belangen in olie en gas in de regio enzovoort. Persoonlijk ben ik erg tevreden met het realiseren van veertien interviews met stuk voor stuk specialisten in het vakgebied. Ik denk niet dat ik mijn stageplaats beter had kunnen benutten en dat ik er meer uit had kunnen halen dan wat ik eruit gehaald heb. Naarmate de interviews vorderden, bleken steeds meer mensen geïnteresseerd in het onderwerp. Ook kwam het voor dat mensen niet met mij mochten spreken over het onderwerp. Des te
4
trotser was ik, wanneer ik toch ook die organisaties aan mijn lijst met gedane interviews kon toevoegen. Naast de interviews heb ik ook twee conferenties bijgewoond die verband hielden met EU lidmaatschap voor Turkije. De conferenties beslaan ook een kleine groep mensen en ik kwam er mensen tegen met wie ik interviews had gedaan. Het onderzoek is nog niet af, maar met het praktijkdeel ervan ben ik tot op heden uiterst tevreden. 2. Taal De vijf maanden dat ik verbleef in Washington DC heb ik geheel in het Engels doorgebracht. Mijn functie binnen de Delegatie van de Europese Commissie die in het teken stond van het “eerste contact van de Commissie met het Amerikaans publiek” maakte dat ik voortdurend met de Engelse taal bezig was. Ook al mijn collega’s waren Amerikaans, Engels of elke andere Europese nationaliteit, dus engels was binnen het kantoor van de Delegatie altijd de gangbare taal. De vragen die binnenkomen via de telefoon en de e-mail worden allen in het Engels gesteld en ook door mij in het Engels beantwoord. Omdat ik verbleef in een Amerikaans gastgezin, werd ik ook gedwongen thuis Engels te praten. Eigenlijk was het Engels spreken vanaf het begin vrij gemakkelijk. Wellicht komt dat omdat voor de studie bestuurskunde aan de universiteit Leiden vrijwel alle boeken in het Engels geschreven zijn met uitzondering van het eerste jaar. Na vijf maanden denk ik zelfs in het Engels en tel ik de te verzenden folders in het Engels. Na vier maanden hadden de meeste stagiaires van de voorjaarsperiode hun stage afgerond en met hun vertrek werd de spreektaal onder de stagiaires voor de meeste Frans, maar het bleef Engels voor degenen die zich niet zo goed thuis voelden in het Frans. Het blijkt dat binnen deze ambassade er altijd wel een gemeenschappelijke taal te vinden is en de mensen zijn welwillend zich aan te passen aan elke taal die een gesprek mogelijk maakt. 3. Financiën en randvoorwaarden De stage is onbetaald dus meer dan ooit waren mijn financiële middelen beperkt. Alle kosten die ik moest maken voor de stage waren voor eigen rekening: vervoer van en naar het kantoor, mijn vliegtickets vanuit Nederland, kamerhuur, levensonderhoud. Een specificatie van de kosten zijn in de bijlage weergegeven. 4. Voorbereiding en contact met de eigen faculteit De voorbereiding van mijn stage was een beetje chaotisch. Ik werd circa drie maanden voor de aanvang van mijn stage in een telefonisch gesprek met een van de medewerkers van de delegatie op de hoogte gesteld van het feit dat ik was aangenomen voor de stage bij de sectie publieke inlichtingen. Vanaf dat moment moest er veel geregeld worden: kamer in onderhuur, een visum, fondsen aanschrijven, IBG zaken, bank, verzekering, mijn persoonlijke spullen moesten worden verhuisd naar het huis van mijn ouders, een stage en scriptie begeleider.
5
Onderhuur De kamer in onderhuur was voor mij vrij snel geregeld. Ik had me ingeschreven bij Roofs, de afdeling die in samenwerking met de SLS kamers verhuurt aan internationale uitwisselingsstudenten, maar succesvoller en sneller was het geregeld via de website: www.kamernet.nl. Binnen vijftien minuten had ik al de eerste reactie en na een week heb ik wat mensen uitgenodigd voor een bezichtiging en een kennismaking. Het was meteen die avond geregeld en mijn kamer ging naar een internationale uitwisselingsstudente uit Oostenrijk. Het is belangrijk dat je alles, tot en met de kleinste details in het contract zet. Visum Omdat ik naar Amerika ging voor ruim vijf maanden had ik een visum nodig. Ik moest hiervoor naar het consulaat-generaal van de Verenigde Staten in Amsterdam. Je moet eerst alle benodigde formulieren van hun website halen en invullen, dan een afspraak maken om naar het consulaat te gaan voor een gesprek. Het bezoek aan het consulaat duurde me zo’n zes uur. Ik stond uren in de rij, had een kort gesprekje over het doel van mijn verblijf in de VS en daarna zouden zij het allemaal in orde maken en een week later werd mijn paspoort met visum teruggestuurd per post naar mijn huisadres. Het was uiterst frustrerend dat ik veel moest regelen en dat je het consulaat niet telefonisch kunt bereiken. Je moet eindeloze keuze menu’s door, maar zult nooit met een persoon kunnen overleggen. Je bent in die zin dus geheel op jezelf aangewezen en je moet goed op de website lezen wat de procedures zijn, maak je een fout dan sturen ze je bij het consulaat zo terug en begint de ellende weer van voor af aan want het duurde alleen al drie weken voordat ik bij het consulaat terechtkon. Fondsen Met het aanschrijven van fondsen moet je op tijd beginnen. Vaak vereisen ze een gesprek en kun je de verzoeken voor een fonds slechts op bepaalde data inleveren bijvoorbeeld eens per maand of per twee maanden. Je moet daarmee rekening houden in je tijdsplanning. De meest bekende fondsen zijn het curatorenfonds en het lustra fonds. Ik heb ook nog het LUF-fonds geprobeerd, maar de kans is erg klein en mijn moeite werd helaas niet beloond. Daarnaast is er in Plexus veel informatie te vinden over fondsen die door privaat initiatief georganiseerd zijn. IBG Wil je een vergoeding in plaats van je OV jaarkaart dan moet je dat ook op tijd doorgeven bij de IBG. Ook hiervoor zijn de formulieren te vinden op de website van de IBG. Je moet er ook rekening mee houden dat vele formulieren ook ondertekend moeten worden door de universiteit. Het vergt meer tijd dan je denkt om de juiste mensen te vinden binnen de termijn waarop de formulieren verstuurd moeten zijn. Wat je ook op tijd moet regelen is een verhoogde studieschuld of lening bij de IBG, indien nodig of gewenst. Bank, verzekering, medische zaken Bij de bank heb ik geregeld dat alle belangrijke post naar mijn ouders verzonden zou worden gedurende mijn afwezigheid. Dit geld ook voor mijn verzekeringsmaatschappij.
6
Ik heb mijn vader gemachtigd deze zaken voor mij waar te nemen gedurende mijn afwezigheid. Tot slot heb ik bij de ANWB een goede reisverzekering afgesloten die ook medische kosten dekte omdat het met name in de VS erg belangrijk is goed verzekerd te zijn, gezien het schadeclaimklimaat in Amerika. Je weet nooit wat er op je weg komt. Verder ben ik ook vlak voor mijn vertrek nog even naar de dokter en tandarts gegaan om alles nog even na te checken en eventuele medicatie te regelen voor mijn verblijf. Stage en scriptie begeleider Het is belangrijk voor je vertrek te regelen wie je stage en scriptiebegeleider zijn. Met name was het voor mij belangrijk dat ik niet alleen mijn begeleiders had geregeld maar ook mijn onderzoeksopzet in de basis af had voor vertrek. Hoewel ik de laatste verbeteringen nog in Washington heb aangebracht stond de basis van mijn scriptie vast voor mijn vertrek waardoor ik niet in moeilijkheden ben gekomen over het onderwerp van mijn scriptie. Ik wist wat mij te doen stond en het is makkelijker communiceren wanneer er geen Atlantische oceaan tussen zit. 5. Huisvesting Met de huisvesting hier in de VS had ik geluk. De tijd tussen aangenomen zijn bij de Delegatie en het begin van mijn stage waren in mijn ogen relatief kort. In een stad als Washington DC is de huisvesting gigantisch duur en niet even makkelijk te vinden. Je moet rekening houden met de wijk. Sommige wijken zijn veilig, andere niet, bijvoorbeeld alles boven 14e straat NW is “veilig”. De huurprijzen variëren van 600 dollar per maand minimaal tot 850 dollar. Wellicht is de beste deal is the “Young Women’s Christian Home,” waar je voor zo’n 700 dollar ook je maaltijden inbegrepen hebt. Ik had geluk dat ik uiteindelijk op het laatste moment via familie in een gastgezin kon verblijven. Ik woonde in Springfield, Virginia. Springfield is het einde van de blauwe metrolijn en dan moet je nog met de bus. De vervoerskosten waren daarom voor mij wel een stuk hoger. Hoewel ik elke dag enkele reis 1,5 uur moest reizen om op mijn werk te komen of elders in downtown D.C., vond ik het goed te doen. Ik vond het wel ontspannend om in de metro op en neer te reizen en wanneer ik laat weg wilde blijven, kon ik altijd een taxi nemen, dus sociaal gezien heb ik er ook niet onder geleden. Enkele zinvolle websites voor het zoeken naar een kamer in Washington D.C.: www.internsdc.com www.washingtoncitypaper.com www.washblade.com www.washingtonpost.com www.washingtontimes.com www.georgetown.edu http://agprogram.tamu.edu/current_interns/housing.htm#TMH www.easyroommate.com www.thesublet.com www.homestaydc.com www.roommatespreferred.com
7
http://domino.american.edu/AU/OSS/OCH.nsf http://och.georgetown.edu/ http://gwired.gwu.edu/och http://www.washingtoncitypaper.com/class/classifieds.html 6. Cultuur De Amerikaanse en de Nederlandse cultuur verschillen nogal in verschillende opzichten. De Nederlanders staan bekend als mensen die nogal recht voor de raap zijn. In Amerika wordt de schijn nogal eens opgehouden en je weet niet altijd goed of mensen menen wat ze zeggen of dat het gewoon schijn is en een standaard formaliteit. Met het Amerikaanse eten heb ik veel problemen gehad. In de vijf maanden die ik hier verbleef is er geen dag zonder honger voorbij gegaan. Het Amerikaanse eten is enorm lichtverteerbaar en ik heb het gevoel dat je geen voedingsstoffen binnenkrijgt. In Amerika lijkt alles in het kader van pragmatisch te staan; alles moet makkelijk, snel en efficiënt zijn. Het eten wordt gemaakt op die manier: licht verteerbaar en alle natuurlijke stoffen die in het Europese eten zitten zijn er hier uitgehaald, is mijn ervaring. Daarom blijf je eeuwig hongerig. Wat erg positief is aan de Amerikaanse cultuur is dat ondanks het feit dat de meeste Amerikanen erg lang werken en erg vroeg beginnen, het een heel geduldig volk is. Ze wachten altijd keurig op hun beurt in Washington en sluiten altijd netjes achter aan de rij aan. Mensen wachten geduldig op hun beurt en drammen of duwen niet. Ik heb daar veel van geleerd. Je kunt meer doen als je altijd rondrent en je houdt meer tijd over, maar het is wel zo ontspannend als je gewoon overal de tijd voor neemt en de ontspannen levenshouding overneemt. 7. Vrije tijd Voor mij bleef er weinig vrije tijd over naast mijn werk van 9.30 uur tot 17 uur vijf dagen per week. Dan was mijn reistijd nog 1,5 uur enkele reis, dus al met al was ik van 8.15 uur tot 18.30 uur buitenshuis. Dit zijn lange dagen als je het gewone studentenleven gewend bent. Daar kwam nog bij dat ik buiten deze kantoortijden nog aan mijn scriptie moest werken, te meer omdat mijn onderzoek het best in Washington gedaan kon worden dus de meest efficiënte wijze was om mijn verblijf hier in DC voor mijn scriptieonderzoek te benutten. Na vijf maanden in de VS heb ik eigenlijk nog niet veel gezien. In totaal heb ik twee weken vrij gehad. Een week heb ik in New York doorgebracht en een om te studeren en interviews te doen. Na afloop van mijn stage ben ik met de trein nog vijf dagen naar Philadelphia geweest voor historie en cultuur. Zelfs in Washington DC heb ik niet veel kunnen zien. Er is veel te doen hier. De musea die deel uitmaken van “the Smitshonian Institution” zijn allen gratis, verder heb je natuurlijk alle monumenten en vele “malls” (enorme winkelcentra). Washington is een bruisende stad. Verschillende delen zijn bijzonder leuk voor studenten om uit te gaan: Dupont circle, Adams Morgan en Georgetown. Er is ook een yahoogroup mailinglist voor stagiaires die werken bij Europese ambassades genaamd: “DC Interns of European Embassies” (DCIEE). Zij hebben wekelijkse activiteiten en vele Europese nationaliteiten zijn vertegenwoordigd.
8
8. Reizen Zoals gezegd heb ik weinig tijd en geld gehad om veel te kunnen rondreizen in de VS. Het reizen binnen de stad is per metro erg gemakkelijk, maar niet al te goedkoop. Per enkele reis betaal je minimaal 1,20 tot 3,30 in spitsuren. En deze prijzen stijgen met ingang van 1 juli 2004. Gedurende de spitsuren rijden de metro’s elke 5 minuten en in de weekends en buiten spitsuren iedere 15 tot 20 minuten. Door de week tot 12 uur ‘s nachts en in de weekends nog langer. Het wegverkeer in de stad is erg druk en veel straten zijn een richting. Per bus is daarom minder prettig. De taxi’s in DC rijden volgens een zonesysteem, en schijnen niet al te duur te zijn. De bussen buiten de stad zijn niet erg betrouwbaar en komen gemiddeld een keer per maand niet opdagen. Vaker vertrekken ze te vroeg of te laat. In mijn ervaring is het openbaar vervoer niet erg betrouwbaar. Vandaar dat iedereen in Amerika vanaf de leeftijd van 16 jaar een auto lijkt te hebben. 9. Overig Over het geheel genomen is mijn verblijf in Washington een geweldige ervaring. Ik heb geweldige mensen ontmoet en veel kennis opgedaan zowel binnen het werk als in mijn persoonlijke ontwikkeling. Ik zou iedereen aanraden tijdens zijn studie de kans te grijpen enkele maanden in het buitenland te verblijven. Eigenlijk zou het verplicht moeten zijn bij ieder studieprogramma. Om je eigen omgeving voor langere tijd te verlaten lijkt moeilijker dan het feitelijk is. Zodra je in je nieuwe omgeving bent aangekomen, voel je je geweldig vrij en naast het werk heb je eigenlijk geen enkele verplichting. Je kunt doen en laten wat je wil en niemand trekt aan je. De mensen die je tijdens je verblijf ontmoet ken je niet goed genoeg om verantwoordelijk te zijn dus je hoeft alleen maar ontspannen gesprekken te voeren en iedereen doet waar hij/zij zin in heeft. De wegen komen samen en gaan uit elkaar en in de tussentijd heb je alleen maar lol.
9
