Stadsmonitor
2014
O&S - April 2014
Inhoudsopgave Kort samengevat
3
Inleiding 11 1. Bestuursorganen en -ondersteuning
13
2. Dienstverlening
16
3. Sociale verbanden
19
4. Gezondheid
21
5. Veiligheid
23
6. Leren en opgroeien
26
7. Cultureel klimaat
28
8. Wonen en werkomgeving
31
9. Bereikbare stad
35
10. Sport en recreatie
38
11. Milieurespecterende ontwikkelingen
41
12. Cultuurhistorische kwaliteit
43
13. Ruimte voor bedrijvigheid
45
14. Werk en inkomen
48
Bijlage Benchmark
50
Stadsmonitor 2014 - Inhoudsopgave
Kort samengevat In de stadsmonitor 2014 wordt een overzicht gegeven
toegankelijke en transparante werkwijze vraagt inzet
van de staat van ‘s-Hertogenbosch: hoe gaat het met de
van zowel de gemeente als van de burger. Volgens
stad en haar inwoners? De veertien thema’s die daarbij
de bewoners slaagt de gemeente hier redelijk in. Zo
de revue passeren zijn niet toevallig gekozen. Leidraad
vindt men bijvoorbeeld in toenemende mate dat de
voor de stadsmonitor is de programmabegroting 2014.
gemeente goed reageert op problemen in de buurt. Het aandeel bewoners dat vindt dat de gemeente er
Het afgelopen jaar is voor ’s-Hertogenbosch een
de afgelopen jaren in geslaagd is om hen steeds beter
bewogen jaar geweest. De gevolgen van de economische
te betrekken bij de totstandkoming van gemeentelijke
crisis die al in 2008 is ingezet, zijn steeds beter zichtbaar,
plannen, blijft tamelijk constant. Over de communicatie
merkbaar en voelbaar geworden. Vooral de arbeids- en
van de gemeente richting bewoners is men in
woningmarkt ondervinden sterk de gevolgen van de
2013 minder positief: 73% vindt dat de gemeente
nu al vijf jaar durende crisis. In de verschillende thema’s
bewoners voldoende informeert. Dit is beduidend
zien we dit terug. Desondanks wordt ook duidelijk
lager dan in 2011. Vooral jongeren vinden dat zij te
dat ’s-Hertogenbosch een sterke stad is en blijft. Uit
weinig geïnformeerd worden door de gemeente.
verschillende vergelijkingen met andere 100.000+
Bewoners worden ook uitgenodigd om zélf actief te
gemeenten (bijlage benchmark) blijkt dat we het in de
zijn. De afgelopen jaren lijkt de animo hiervoor af te
verschillende lijstjes vaak relatief goed doen.
nemen. De tanende betrokkenheid is niet alleen in ’s-Hertogenbosch een punt van zorg. Ook in andere
Bestuursorganen en -ondersteuning
grote steden is dit het geval.
Het college heeft in het coalitieakkoord 2010 – 2014 aangegeven meer te willen uitgaan van het benutten
Dienstverlening
van en ruimte geven aan de samenleving. Een meer
Publieke dienstverlening is een belangrijk
Stadsmonitor 2014 - Kort samengevat - pagina 1 van 8
Kort samengevat aandachtspunt voor onze gemeente. We willen dan
de bewoners zegt een goed sociaal netwerk te hebben
ook de klanttevredenheid verhogen. Daarin slagen
waar men terecht kan voor hulp en ondersteuning.
we. De tevredenheid van de burgers over onze
Ook vindt ruim 87% van de bewoners dat zij voldoende
dienstverlening neemt de afgelopen jaren steeds meer
sociale contacten met andere mensen hebben. Dit
toe; in 2013 is een 7,2 gehaald. De afgelopen jaren
betekent wel dat één op de negen bewoners aangeeft
is de informatie- en communicatietechnologie in een
te weinig sociale contacten te hebben.
stroomversnelling geraakt. Ook onze gemeente heeft
Samenleven doen we met elkaar, maar ook voor elkaar.
in korte tijd een flinke digitaliseringslag gemaakt. We
Het blijkt dat het aantal inwoners dat zich vrijwillig
willen onze digitale dienstverlening echter nog verder
inzet voor medebewoners of de samenleving de
verbeteren. Wat betreft de informatieverstrekking
afgelopen twee jaar is toegenomen. In 2012 zette 38%
via de gemeentelijke website is er mogelijkheid voor
van de bewoners zich in als vrijwilliger.1 Verder geeft
verbetering. In 2013 is 58% van de bewoners van
ruim één op de vijf bewoners wel eens mantelzorg. Ook
mening dat de informatie op de gemeentelijke website
dit betekent een stijging.
goed is. Daarnaast is 69% van de bewoners (zeer) tevreden over de toegankelijkheid van de website.
Gezondheid De gezondheid van de bewoners van de gemeente
Sociale verbanden
‘s-Hertogenbosch lijkt langzamerhand iets achteruit
We willen dat meer mensen in staat zijn om zelf, of
te gaan. De afgelopen jaren beoordelen steeds
met behulp van hun sociaal netwerk, hun leven vorm te
minder bewoners hun eigen gezondheid als (zeer)
geven. Uit de nulmeting blijkt dat ruim twee derde van
goed of uitstekend. In 2012 geldt dit voor 85% van de
1
eze stijging kan ook - deels - het gevolg zijn van een verruiming van de definitie van vrijwilligerswerk. In 2012 is voor deze verruiming gekozen om aan te sluiten D bij de landelijke definitie van vrijwilligerswerk.
Stadsmonitor 2014 - Kort samengevat - pagina 2 van 8
Kort samengevat bewoners. In de aandachtsgebieden is overigens wel
gebruikt. Hierin zien we dat ’s-Hertogenbosch de laatste
een lichte verbetering te zien. We willen bijdragen aan
jaren ‘zakt’ op de ranglijst. En dus relatief veiliger
de (financiële) zelfredzaamheid van mensen. Klanten
wordt.
kunnen rekenen op informatie, advies en ondersteuning
Belangrijk in ’s-Hertogenbosch is een veilig woon-
op het terrein van zorg en welzijn via onder andere
en leefklimaat voor bewoners. Op dit gebied laten
het Wmo-loket, en financiële en sociaaljuridische
de uitkomsten een wisselend beeld zien. Zo neemt
ondersteuning via Bureau Sociaal Raadslieden.
bijvoorbeeld de schaalscore voor sociale overlast iets toe
Daarnaast zijn we in 2013 met een tweejarige pilot
(wat een kleine verslechtering betekent). De schaalscore
gestart met het wijkteam Helftheuvel. Samen met
voor fysieke verloedering neemt daarentegen af (wat
individuele bewoners of een gezin wordt een plan van
een kleine verbetering betekent). Jeugd en veiligheid is
aanpak opgesteld. Ook in de Hambaken is de werkwijze
al jaren een issue. Op dit vlak is sprake van een positieve
van het wijkteam aangepast.
ontwikkeling. Het percentage bewoners dat aangeeft ‘vaak’ overlast te hebben van groepen jongeren in de
Veiligheid
buurt, ligt al een tijdje rond de 15% en is het afgelopen
’s-Hertogenbosch is de afgelopen jaren veiliger
jaar zelfs gedaald naar 14%. Dit betekent een flinke
geworden. In 2008 was het indexcijfer voor de veiligheid
verbetering ten opzichte van enkele jaren geleden. Ook
nog een 18,4. In 2013 is dit cijfer gestegen naar een
het aantal incidenten overlast jongeren neemt af.
19,7; een flinke verbetering. Ook is de bevolking van ’s-Hertogenbosch de veiligheid in de buurt beter
Leren en opgroeien
gaan beoordelen. In 2012 is het rapportcijfer voor de
We willen dat jongeren nu en in de toekomst
veiligheid gestegen naar een 6,8. Om te vergelijken met
maatschappelijk betrokken zijn en in staat zijn
andere gemeenten wordt vaak de AD misdaadmeter
zelfstandig initiatieven te ontplooien. Daarvoor moeten
Stadsmonitor 2014 - Kort samengevat - pagina 3 van 8
Kort samengevat ze al jong leren om verantwoordelijkheid te dragen
van cultuur in de stad functioneren. Zij zorgen voor de
en actief te worden. Hier ligt ook een rol voor de
levendigheid en dynamiek van het culturele klimaat.
ouders, andere wijkbewoners en soms professionals.
Dat dit ‘maken’ slaagt, blijkt uit de cijfers. Ruim de
Hierin zijn we op de goede weg. In 2013 werd
helft van de bewoners typeert het culturele leven van
driekwart van de organisatie en activiteiten binnen de
’s-Hertogenbosch als ‘bij de tijd’, ‘vernieuwend’ of
jongerenvoorzieningen door jongeren zelf gedaan.
‘modieus’.
Ook doet 27% van de jongeren aan vrijwilligerswerk.
Daarnaast is ook het ‘meemaken’ een belangrijk
Een stabiele thuissituatie en een goede gezondheid
aandachtspunt. Ook hierin is de afgelopen jaren een
zijn belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen en
positieve ontwikkeling te zien. Concerten en musea
jongeren. Soms hebben ouders hierbij hulp nodig. De
worden vaker bezocht en men gaat ook steeds vaker
Centra voor Jeugd en Gezin (CJG) spelen een centrale
naar de film. Uit de atlas voor gemeenten blijkt dat
rol. In 2013 zijn we tevens bezig met de ontwikkeling
we hoog scoren wat betreft het aantal culturele
van zorgteams naar Basisteams Jeugd en Gezin.
evenementen per 1.000 inwoners.
Het menselijk kapitaal in de regio ’s-Hertogenbosch
Verder willen we graag dat bewoners zelf ‘meedoen’.
moet beter benut en ontwikkeld worden. We willen
De doelstelling van 50% participanten amateurkunst in
dan ook graag dat het percentage laagopgeleiden
2014 is in 2010 en 2012 ruimschoots gehaald. Wel zien
in de beroepsbevolking daalt, en het percentage
we in 2012, ten opzichte van 2010, een lichte afname.
hoogopgeleiden stijgt. Hier slagen we in.
Wonen en werkomgeving Cultureel klimaat
’s-Hertogenbosch heeft al jaren een sterke
De gemeente vindt het belangrijk dat er beeldende
centrumfunctie met relatief veel banen ten opzichte
kunstenaars, regisseurs en andere makers op het gebied
van de beroepsbevolking. Door een afname van
Stadsmonitor 2014 - Kort samengevat - pagina 4 van 8
Kort samengevat de werkgelegenheid neemt dit getal de afgelopen
bij het stedelijk gemiddelde. Het is de bedoeling dat dit
jaren echter af. De woonaantrekkelijkheid van
verschil verdwijnt. In een aantal gebieden lukt dit ook.
’s-Hertogenbosch is goed. De 4e positie op de ranglijst
Tussen de vernieuwingsgebieden onderling zagen we in
in de atlas van gemeenten betekent wel een daling van
de laatste meting echter wel grote verschillen.
één plek ten opzichte van het jaar daarvoor. Belangrijk is een evenwichtige woningmarkt met
Bereikbare stad
een gedifferentieerd en aantrekkelijk aanbod van
’s-Hertogenbosch moet voor alle vervoersmodaliteiten
woningen en woonmilieus. De afgelopen jaren zijn de
goed bereikbaar zijn. We vinden het echter wel belangrijk
gevolgen van de economische crisis echter ook op de
dat er vaker gekozen wordt voor de fiets en het OV,
woningmarkt steeds zichtbaarder geworden. Na het
en minder vaak voor de auto. Uit tellingen blijkt dat
‘piekjaar’ 2008 met 1.369 nieuwe woningen zijn er
de afname van het autogebruik in 2013 gelukt is.
de laatste jaren steeds minder nieuwbouwwoningen
Daarnaast is ook de tevredenheid van de bewoners over
opgeleverd. In 2013 waren dit er 600. De afgelopen
de bereikbaarheid van het centrum met verschillende
maanden lijkt de situatie op de woningmarkt iets te
vervoersmiddelen gemeten. Bewoners vinden het centrum
verbeteren. De verkoop van woningen neemt toe; de
het best bereikbaar met de fiets.
prijs echter nog niet. Ondanks de problemen op de
’s-Hertogenbosch voert al jaren een actief transferiabeleid.
woningmarkt zijn en blijven de bewoners behoorlijk
Dit is in de cijfers terug te zien: het gebruik van de
tevreden over het wonen en leven in ’s-Hertogenbosch.
transferia is de afgelopen jaren fors toegenomen. De
Vooral over de eigen woning is men tevreden met een
doelstelling van 380.000 bezoeken in 2014 is de afgelopen
rapportcijfer van een 7,8. Het gemiddelde rapportcijfer
jaren ruimschoots gehaald. De externe bereikbaarheid van
voor de woonomgeving ligt met een 7,3 lager. De
’s-Hertogenbosch per auto is de laatste jaren steeds beter
stedelijke vernieuwingsgebieden blijven al jaren achter
geworden; de filezwaarte is drastisch afgenomen.
Stadsmonitor 2014 - Kort samengevat - pagina 5 van 8
Kort samengevat Sport en recreatie
voldoende mogelijkheden zijn. Een percentage dat de
We vinden het belangrijk dat álle inwoners van onze
afgelopen jaren alleen maar stijgt.
stad voldoende bewegen en sporten. In 2012 sport 71% van de bewoners van de gemeente ’s-Hertogenbosch
Milieurespecterende ontwikkelingen
minimaal maandelijks. Dit betekent een stijging ten
Het doel is om per 2050 een klimaat neutrale stad
opzichte van 2010. Wat betreft het bewegen kan er nog
te zijn. Om dit te bereiken wordt ingezet op zeer
winst gehaald worden. Het percentage volwassenen
forse energiebesparing en opwekken van duurzame
en ouderen dat de beweegnorm haalt, daalt. Om te
energie in een aantal stappen. Om deze doelstelling
kunnen realiseren dat alle bewoners kunnen sporten
te bereiken zal medewerking van alle partijen in de
en bewegen, is een sterk sportnetwerk van belang.
stad noodzakelijk zijn: bedrijven, burgers, instellingen,
De bewoners zijn hier over het algemeen tevreden
woningcorporaties, etc. Particuliere woningeigenaren
over; driekwart van de inwoners van de gemeente
kunnen bijvoorbeeld hun woning energetisch
’s-Hertogenbosch vindt dat er (ruim) voldoende
verbeteren. Het aantal woningeigenaren dat dit doet,
mogelijkheden zijn om te sporten en te bewegen in
neemt de afgelopen jaren toe. Hetzelfde geldt voor het
verenigingsverband. Ook laagdrempelige en bereikbare
aantal gemeentelijke gebouwen met energielabel B.
sportaccommodaties en een sportieve openbare ruimte zijn van belang. Het blijkt dat slechts een klein
Cultuurhistorische kwaliteit
percentage de kwaliteit van de sportvoorzieningen in
’s-Hertogenbosch is een stad met veel cultuurhistorische
de gemeente als matig of onvoldoende beoordeelt.
kwaliteit. Vooral de oude Binnenstad vormt een mooi
Als we specifiek inzoomen op de tevredenheid met
cultuurhistorisch decor met bijvoorbeeld de Markt, de
de mogelijkheden om te sporten en te bewegen in
Binnendieze, de Sint Jan en de Parade. ‘s-Hertogenbosch
de openbare ruimte, dan vindt bijna 60% dat er ruim
telt zo’n 550 rijksmonumenten en 520 gemeentelijke
Stadsmonitor 2014 - Kort samengevat - pagina 6 van 8
Kort samengevat monumenten. Dit zijn gebouwde monumenten.
goed blijven doen, is de brede, gevarieerde
Daarnaast zijn er nog 20 locaties aangewezen als
bedrijvenstructuur. Er wordt ingezet op sterke en
archeologisch monument. Tevens zijn er enkele
moderne sectoren, zoals financiële en zakelijke
beschermde stads- en dorpsgezichten. De afgelopen
dienstverlening, food & health, creatieve bedrijvigheid,
jaren is het aantal rijksmonumenten in ’s-Hertogenbosch
kennis en recreatie en toerisme. Onze stad blijkt een
redelijk constant. Vergeleken met andere grote
echte stad van handel en diensten. Ook het toerisme is
gemeenten is het aantal rijksmonumenten in onze
belangrijk in onze stad. In 2012 heeft ’s-Hertogenbosch
gemeente vrij gemiddeld.
ruim 1,6 miljoen bezoekers getrokken. Hiermee staan we op een vijfde plaats op de ranglijst; achter de vier
Ruimte voor bedrijvigheid
grote steden. Het belangrijkste motief voor bezoekers
Ook het afgelopen jaar zijn de gevolgen van de
om naar ’s-Hertogenbosch te komen is en blijft het
economische crisis in ’s-Hertogenbosch door blijven
funshoppen.
werken. Zo is de werkgelegenheid het afgelopen jaar afgenomen tot 93.145 werkzame personen. Dit
Werk en inkomen
is geen nieuwe ontwikkeling; al sinds 2008 neemt de
In ’s-Hertogenbosch is 74% van de potentiële
werkgelegenheid in ’s-Hertogenbosch af. Desondanks
beroepsbevolking of aan het werk, of actief op zoek
doet ’s-Hertogenbosch het nog steeds goed op de
naar een betaalde baan van 12 uur of meer. Vergeleken
ranglijst van economisch best presterende steden. Het
met andere gemeenten is dit hoog. Ook op de
afgelopen jaar stonden we vierde. De doelstelling (top
arbeidsmarkt zijn de gevolgen van de economische
10) is hiermee ruimschoots gehaald. Het betekent echter
crisis in ’s-Hertogenbosch inmiddels goed zichtbaar. Het
wel een daling ten opzichte van het jaar ervoor.
aantal niet werkende werkzoekenden is in augustus
Eén van de redenen dat we het toch relatief
en september flink gestegen. Dit komt vooral door
Stadsmonitor 2014 - Kort samengevat - pagina 7 van 8
Kort samengevat een verandering in de registratie. Oktober 2013 is de wijziging volledig doorgevoerd. Op dat moment stonden er 7.657 niet werkende werkzoekenden geregistreerd. Hierna nam het aantal licht toe tot 7.975 eind december 2013. In 2013 is ook het aantal bijstandsuitkeringen in ’s-Hertogenbosch gestegen. Ook hier was een paar jaar lang sprake van een daling en zien we nu weer een stijging.
Stadsmonitor 2014 - Kort samengevat - pagina 8 van 8
Inleiding In de stadsmonitor 2014 geven we een overzicht van
programmabegroting opgenomen. Het is zo mogelijk
de staat van ’s-Hertogenbosch: hoe gaat het met de
om in één oogopslag te zien of de ontwikkelingen de
stad en haar inwoners? De thema’s die daarbij de revue
goede kant op gaan en of het gestelde doel wellicht al
passeren zijn niet toevallig gekozen. Leidraad voor de
gehaald is.
stadsmonitor is de programmabegroting 2014. Bij een aantal programma’s zijn ook indicatoren Per programma beschrijven we kort hoe het met de
opgenomen die niet in de begroting vermeld zijn,
stad gesteld is en welke ontwikkelingen er zijn. Daarbij
maar wel relevant zijn voor de staat van de stad. Zo is
wordt ook beschreven of deze ontwikkelingen de
bij het programma ‘Leren en opgroeien’ bijvoorbeeld
gewenste richting uit gaan. Daarnaast wordt aandacht
de tevredenheid met het basisonderwijs opgenomen
besteed aan de positie van onze stad ten opzichte van
en bij ‘Werk en inkomen’ het aantal niet werkende
andere steden.
werkzoekenden.
Opzet van de stadsmonitor
Gebruikte bronnen
In veertien delen beschrijft de voorliggende monitor
In de stadsmonitor is gebruik gemaakt van een
de staat van de stad. Ieder deel is gewijd aan een
groot aantal gegevensbronnen. Enkele van de meest
programma uit de begroting. Ter illustratie is bij
gebruikte zijn: de Omnibusenquête, de enquête
ieder programma kort de geformuleerde ambitie uit
Leefbaarheid, de enquête Sport en Welzijn, de
de begroting 2014 weergegeven. Daarnaast is een
Veiligheidsmonitor, het onderzoek Cultuurparticipatie
aantal belangrijke outcome-indicatoren in grafieken
en het Vestigingenregister.
opgenomen. Waar mogelijk is in de grafiek ook de geformuleerde doelstelling voor 2014 uit de
Stadsmonitor 2014 - Inleiding - pagina 1 van 2
Inleiding Vergelijken met andere gemeenten Natuurlijk is het niet alleen interessant om te zien hoe bepaalde ontwikkelingen in onze stad gaan, maar ook wat onze positie is ten opzichte van andere steden. Daarom is achter in deze rapportage een bijlage opgenomen, genaamd ‘Benchmark’. Per programma vergelijken we onze stad op één à twee indicatoren met andere 100.000+ steden. In de praktijk blijkt dat de benchmark cijfers vaak ouder zijn dan de cijfers die we zelf voor ’s-Hertogenbosch tot onze beschikking hebben. Bij de benchmark is dus vooral de vergelijking met andere steden van belang. Het exacte cijfer iets minder.
Stadsmonitor 2014 - Inleiding - pagina 2 van 2
1
Bestuursorganen en -ondersteuning
Ambitie Onze ambitie is het waarborgen van een democratisch bestuur, dat toegankelijk, doelmatig, doeltreffend, transparant en betrouwbaar optreedt. De betrokkenheid van burgers is hierbij van essentieel belang. Zo ontstaat draagvlak voor genomen besluiten. Zowel de raad als het college streven deze ambitie vanuit hun eigen - duale - rol na. In het duale stelsel bestaat een duidelijk onderscheid tussen bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de gemeenteraad en van het college van burgemeester en wethouders. Zo stelt de raad de financiële en beleidsmatige kaders vast en controleert de uitvoering door het college. Het college is verantwoordelijk voor de voorbereiding en uitvoering van beleid, binnen de door de raad gestelde kaders.
Het college heeft in het coalitieakkoord 2010 – 2014 aangegeven meer te willen uitgaan van het benutten
100
van en ruimte geven aan de samenleving. Een meer
80
toegankelijke en transparante werkwijze vraagt inzet
60
van zowel de gemeente als van de burger. Volgens de bewoners slaagt de gemeente hier redelijk in.
40
Zo vindt men bijvoorbeeld in toenemende mate dat de
20
gemeente goed reageert op problemen in de buurt. In een paar jaar tijd zien we hier een duidelijke stijging.
0%
Doel ‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
Gemeente reageert reageertgoed goedop opproblemen problemenininbuurt de buurt Gemeente
Stadsmonitor 2014 - 1. Bestuursorganen en -ondersteuning - pagina 1 van 3
1
Bestuursorganen en -ondersteuning
Het aandeel bewoners dat vindt dat de gemeente er
50
de afgelopen jaren in geslaagd is om hen steeds beter
40
te betrekken bij de totstandkoming van gemeentelijke plannen, blijft tamelijk constant. Over de communicatie
30
van de gemeente richting bewoners is men in 2013
20
minder positief: 73% vindt dat de gemeente bewoners voldoende informeert. Dit is beduidend lager dan in
10
2011 (87%). Vooral jongeren vinden dat zij te weinig
0%
geïnformeerd worden door de gemeente.
Doel ‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
Gemeente betrekt inwoners actief bij totstandkoming plannen Gemeente betrekt inwoners actief bij totstandkoming plannen
100
Doel
80 60 40 20 0%
‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
Gemeente informeert bewoners voldoende Gemeente informeert bewoners voldoende
Stadsmonitor 2014 - 1. Bestuursorganen en -ondersteuning - pagina 2 van 3
Bestuursorganen en -ondersteuning
1
Bewoners worden ook uitgenodigd om zélf actief
100
te zijn. De afgelopen jaren lijkt de animo hiervoor
80
af te nemen. Zo heeft in 2013 bijvoorbeeld 44%
Doel
60 40
van de bewoners interesse in het bijwonen van een informatiebijeenkomst over de eigen wijk, buurt of straat. Tien jaar geleden was dit nog 65%. Overigens
20
blijkt uit de benchmark dat de betrokkenheid van
0%
burgers in meer grote steden een punt van zorg is.
‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
Bij verkiezingen ligt de opkomst in grote steden bijna altijd lager dan op het platteland. Bij de meest
Interesse in in bijwonen bijwoneninformatiebijeenkomsten informatiebijeenkomsten Interesse
recente gemeenteraadsverkiezingen in 2010 was de opkomst in Nederland gemiddeld 54%. De opkomst in ’s-Hertogenbosch was met 49,5% vrij laag. Een ander streven is het versterken van de controlefunctie van de raad en het versterken van de betrokkenheid van de burgers bij het raadswerk. Het aantal hearings en beleidsdebatten door de raadscommissie ligt met vier gelijk aan de beoogde ambitie. Hetzelfde geldt voor het aantal onderzoeken door de rekenkamercommissie. Het aantal gasten van de raad ligt in 2013 echter lager dan de gestelde ambitie.
Stadsmonitor 2014 - 1. Bestuursorganen en -ondersteuning - pagina 3 van 3
2
Dienstverlening
Ambitie Het college heeft in het coalitieakkoord 2010-2014 te kennen gegeven meer te willen uitgaan van het benutten van en ruimte geven aan de samenleving. Dit betekent onder meer deregulering door middel van minder regels en vereenvoudiging van de uitvoering. Wij willen bovendien het niveau van publieke dienstverlening verder verbeteren. En qua prestaties op dat gebied willen we tot de best presterende gemeenten gaan horen, in een termijn van 3 tot 5 jaar. Burgers en bedrijven verwachten een goed functionerende, dienstverlenende overheid die de vraag van de burger centraal stelt. Samenwerking tussen overheidsorganisaties en met ketenpartners, waarbij wij onze processen afstemmen en gebruik maken van elkaars informatie, is hiervoor een belangrijke voorwaarde. Daarbij zijn standaarden en kwaliteit van gegevens(beheer) belangrijk. Hiervoor sluiten we aan op landelijke ontwikkelingen.
Publieke dienstverlening is een belangrijk aandachtspunt
10
voor onze gemeente. We willen dan ook de
8
klanttevredenheid verhogen. Het is dan ook goed om
6
te zien dat de tevredenheid van de burgers over onze dienstverlening de afgelopen jaren steeds meer toe
4
neemt. In 2013 is een 7,2 gehaald. Het doel, een 7,0 in
2
2014, is hiermee al gehaald. Het percentage bewoners dat vindt dat de gemeentelijke dienstverlening merkbaar is verbeterd, ligt echter onder het beoogde doel.
0
Doel
‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
Rapportcijfer klanttevredenheid dienstverlening Rapportcijfer klanttevredenheid dienstverlening
Stadsmonitor 2014 - 2. Dienstverlening - pagina 1 van 3
2 De afgelopen jaren is de informatie- en
Dienstverlening
communicatietechnologie in een stroomversnelling
50
geraakt. Ook onze gemeente heeft in korte tijd een
40
flinke digitaliseringslag gemaakt. We willen onze digitale dienstverlening echter nog verder verbeteren
30
door de kwaliteit van onze informatiehuishouding te
20
verbeteren, standaard ICT-middelen gericht in te zetten
10
en zaakgericht werken verder in te voeren binnen de organisatie. Wat betreft de informatieverstrekking via
0%
de gemeentelijke website is er ruimte voor verbetering. In 2013 is 58% van de bewoners van mening dat de informatie op de gemeentelijke website goed is. Daarnaast is 69% van de bewoners (zeer) tevreden
100
(respectievelijk 70% en 75% in 2014) lijken daarmee ver
80
weg. De gemeentelijke website wordt echter vernieuwd.
60
bereik komen.
‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
Gemeente heeft haar dienstverlening merkbaar verbeterd Gemeente heeft haar dienstverlening merkbaar verbeterd
over de toegankelijkheid van de website. Beide doelen
De verwachting is dat beide doelen daarmee wel binnen
Doel
Doel
40 20 0%
‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
Informatie op de gemeentelijke website is goed Informatie op de gemeentelijke website is goed
Stadsmonitor 2014 - 2. Dienstverlening - pagina 2 van 3
2
Dienstverlening Een ander belangrijk aandachtspunt is het verlichten
50
van de regel- en administratieve druk van burgers.
40
Bewoners zijn in dit kader hetzelfde over de gemeente
30
blijven denken. Tussen 2011 en 2013 is het percentage
Doel
20
regels en formulieren, gelijk gebleven. De beschikbare en verplichte basisadministraties hebben wij in
10 0%
dat vindt dat de gemeente alleen geïnteresseerd is in
gebruik. Hierdoor is ‘éénmalige gegevensverstrekking,
‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
Gemeente alleen geïnteresseerd in regels en formulieren Gemeente alleen geïnteresserd in regels en formulieren
Stadsmonitor 2014 - 2. Dienstverlening - pagina 3 van 3
meervoudig gebruik’ mogelijk.
3
Sociale verbanden
Ambitie ’s-Hertogenbosch is een sterke sociale stad waarin mensen zich verantwoordelijk voelen voor zichzelf en voor de ander. Bewoners zien naar elkaar om en doen ook zelf soms een beroep op een ander. Elkaar helpen, ondersteunen en zorgen voor elkaar vindt plaats dankzij de sociale verbanden van mensen. Mensen verbinden zich vooral in het dagelijks leven via school, werk, buurt, verenigingen en sport- en cultuuractiviteiten die de gemeente waar nodig faciliteert. Talloze vrijwilligers zetten zich in voor activiteiten, diensten en voorzieningen in wijken en buurten en staan daarmee voor een leefomgeving die sociaal, veilig en leefbaar is.
We willen dat meer mensen in staat zijn om zelf, of met behulp van hun sociaal netwerk hun leven
50
vorm te geven. En met sociaal netwerk worden dan
40
familieleden, vrienden, goede kennissen en buren op wie je een beroep kunt doen, bedoeld. Uit de nulmeting
30
(2012) blijkt dat ruim twee derde van de bewoners zegt
20
een goed sociaal netwerk te hebben waar men terecht kan voor hulp en ondersteuning. Ook vindt ruim 87% van de bewoners dat zij voldoende sociale contacten met andere mensen hebben. Een deel hiervan (16%) zou wel wat meer sociale contacten willen hebben.
Stadsmonitor 2014 - 3. Sociale verbanden - pagina 1 van 2
Doel
10 0%
‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
% dat zegt te weinig sociale contacten te hebben % dat zegt te weinig sociale contacten te hebben
3
Sociale verbanden
Elf procent zegt te weinig sociale contacten te hebben. Dit laatste betekent een stijging ten opzichte van de
50
vorige meting. Verder ligt dit percentage hoger dan de
40
maximale 8% die in 2014 wordt nagestreefd.
30
Samenleven doen we met elkaar, maar ook voor
20
elkaar. Een passend activiteiten-, diensten- en
10
voorzieningenaanbod in de wijken en de stad draagt
0%
eraan bij dat ook mensen met een beperking of
Doel
‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
kwetsbaarheid kunnen participeren. Het blijkt dat het aantal inwoners dat zich vrijwillig inzet voor
%vrijwilligers vrijwilligers %
medebewoners of de samenleving sinds 2010 is toegenomen. In 2012 zette 38% van de bewoners zich in als vrijwilliger.2 De top drie van ‘gebieden’ waar men zich voor inzet zijn 1) sport (29%), 2) zorg en hulpverlening (19%) en 3) wijk, buurt en bewonerszaken (12%). Verder geeft ruim 21% van de bewoners wel eens mantelzorg. Ook dit is een stijging ten opzichte van 2010.
2
eze stijging kan ook - deels - het gevolg zijn van een verruiming van de definitie van vrijwilligerswerk. In 2012 is voor deze verruiming gekozen om aan te D sluiten bij de landelijke definitie van vrijwilligerswerk.
Stadsmonitor 2014 - 3. Sociale verbanden - pagina 2 van 2
4
Gezondheid
Ambitie We willen dat onze inwoners gezond, zelfredzaam en zelfstandig zijn en zich actief inzetten voor andere inwoners en de Bossche samenleving. De meeste inwoners slagen er op eigen kracht in, soms met hulp van familie, vrienden of kennissen, om zelfredzaam en zelfstandig deel te nemen in onze samenleving. Sommige inwoners ervaren problemen, omdat ze een bepaalde kwetsbaarheid hebben. We spreken over mensen met een beperking. Deze definitie omvat niet alleen mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking, maar omvat alle mensen die om wat voor reden dan ook niet volledig zelfstandig en zelfredzaam zijn.
De gezondheid van de bewoners van de gemeente ’s-Hertogenbosch lijkt langzamerhand iets achteruit te gaan. De afgelopen jaren beoordelen steeds minder bewoners hun eigen gezondheid als (zeer) goed of
100
uitstekend. In 2012 geldt dit voor 85% van de bewoners.
60
De doelstelling voor 2014 raakt dus verder uit beeld. In de
40
aandachtsgebieden is overigens wel een lichte verbetering te zien. Speciale aandacht in ons gemeentelijk beleid is er
20
voor jeugdigen. Hier zien we een positieve ontwikkeling:
0%
het percentage kinderen met overgewicht neemt iets af. Daarnaast neemt het percentage jongeren onder de 16 dat geen alcohol gebruikt, toe.
Stadsmonitor 2014 - 4. Gezondheid - pagina 1 van 2
Doel
80
‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
% (zeer) goede of uitstekende gezondheid % (zeer) goede of uitstekende gezondheid
4
Gezondheid
We willen bijdragen aan de (financiële) zelfredzaamheid
samenhangende inzet van organisaties die ondersteuning
van mensen. Klanten kunnen rekenen op informatie,
bieden. In 2013 heeft ook hiervoor een eerste
advies en ondersteuning op het terrein van zorg en
telling plaatsgevonden. Het blijkt dat na afloop van
welzijn via onder andere het Wmo-loket, en financiële
hulpverleningstrajecten de problemen op leefgebieden
en sociaaljuridische ondersteuning via Bureau Sociaal
met 49% zijn afgenomen.
Raadslieden. Daarnaast zijn we in 2013 met een tweejarige pilot gestart met het wijkteam Helftheuvel. Samen met individuele bewoners of een gezin wordt een plan van aanpak opgesteld. Ook in de Hambaken is de werkwijze van het wijkteam aangepast. Verder willen we dat bewoners zo lang mogelijk zelfstandig en zelfredzaam zijn. Dit betekent dat bewoners soms worden ondersteund. In eerste instantie gaat het dan om tijdelijke en kortdurende ondersteuning waardoor iemand zo snel mogelijk weer zelfstandig is. Het streven is dat in 2014 Juvans 80% van de problemen via kortdurende ondersteuning oplost. Uit de nulmeting in 2013 blijkt dat dit nu voor 83% geldt. Voor inwoners met beperkingen en complexe problemen is soms intensievere en langduriger ondersteuning nodig. Zij krijgen een ‘zorgleefplan’. We streven hiervoor naar een
Stadsmonitor 2014 - 4. Gezondheid - pagina 2 van 2
5
Veiligheid
Ambitie Wij streven naar een stad waarin mensen veilig zijn en zich veilig voelen. Door ongewenst gedrag te voorkomen, te helpen waar het kan en te straffen waar het moet. Dat geldt zowel voor de stad als geheel als voor de woon- en leefomgeving in buurt en wijk. Wij willen een veilig klimaat voor bedrijvigheid, winkelen en recreëren. Jeugd verdient in relatie tot veiligheid extra aandacht. Voorts willen wij de fysieke veiligheid van bewoners waarborgen. Speerpunten van veiligheidsbeleid zijn (jeugd-)overlast, geweld en vermogensdelicten. Daarbij willen wij ons vooral richten op de geprioriteerde thema’s in het Integraal Veiligheids Plan 2010-2014.
’s-Hertogenbosch is de afgelopen jaren veiliger geworden. In 2008 was het indexcijfer voor de
10
veiligheid een 18,4. In 2013 is dit cijfer gestegen naar
8
een 19,7; een flinke verbetering. Om te vergelijken met
6
andere gemeenten wordt vaak de AD misdaadmeter gebruikt (zie benchmark). Ook hierin zien we dat
4
’s-Hertogenbosch de laatste jaren ‘zakt’ op de ranglijst.
2
Dit betekent dat het dus in ’s-Hertogenbosch veiliger wordt ten opzichte van andere steden. In de laatste meting staan we op de 15e plaats.
0%
Doel ‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
%dat datzich zichvaak vaakonveilig onveiligvoelt voeltinindedeeigen eigen buurt % buurt
Stadsmonitor 2014 - 5. Veiligheid - pagina 1 van 3
5 Belangrijk in ’s-Hertogenbosch is een veilig woonen leefklimaat voor bewoners. Op dit gebied laten
Veiligheid 10
de uitkomsten een wisselend beeld zien. Zo neemt
8
bijvoorbeeld de schaalscore voor sociale overlast iets toe
6
(wat een kleine verslechtering betekent). De schaalscore voor fysieke verloedering neemt daarentegen af (wat
4
een kleine verbetering betekent). De doelstellingen
2
voor 2014 zijn voor beide indicatoren overigens nog niet gehaald. Het percentage inwoners dat zich vaak onveilig voelt in de eigen buurt ligt iets hoger dan de gestelde 2% in 2014.
Stadsmonitor 2014 - 5. Veiligheid - pagina 2 van 3
0
Doel ‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
Schaalscore sociale overlast Schaalscore sociale overlast
5 Jeugd en veiligheid is al jaren een issue. Het gaat er om dat jongeren zich veilig voelen, maar het gaat er ook om de overlast die sommige jongeren en jeugdgroepen
Veiligheid 30 20
Doel
veroorzaken terug te dringen. Op dit vlak is sprake van een positieve ontwikkeling. Het percentage bewoners
10
dat aangeeft ‘vaak’ overlast te hebben van groepen jongeren in de buurt, ligt al een tijdje rond de 15% en is het afgelopen jaar zelfs gedaald naar 14%. Dit betekent
0%
‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
een flinke verbetering ten opzichte van enkele jaren geleden. Ook het aantal incidenten overlast jongeren
%vaak vaakoverlast overlastvan vanjongeren jongereninineigen eigenbuurt buurt %
neemt af. Op bedrijventerreinen en in winkelcentra willen we een vestigingsklimaat behouden dat vanuit
20 16
veiligheidsoogpunt aantrekkelijk is. Dit lijkt eveneens
12
de goede kant op te gaan. Zo is het aandeel bewoners
8
dat zich vaak onveilig voelt in het winkelgebied in de eigen buurt gedaald naar 2%. En het aantal incidenten
4
winkeldiefstal en bedrijfsdiefstal is gedaald naar
0
respectievelijk 4 en 3 per 1.000 inwoners.
Doel ‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
Incidenten Incidenten overlast overlast jongeren jongerenper per1.000 1.000inwoners inwoners
Stadsmonitor 2014 - 5. Veiligheid - pagina 3 van 3
6
Leren en opgroeien
Ambitie Alle jongeren ontwikkelen zich optimaal, zowel in cognitief, sociaal-emotioneel als in fysiek opzicht (ze hebben een fijne jeugd). Dit leidt tot maatschappelijke, economische en sociale zelfstandigheid. Met ons jeugdbeleid willen we de talentontwikkeling van alle jeugdigen tot en met 23 jaar vergroten. Wij dragen zorg voor basisvoorzieningen en scheppen randvoorwaarden waardoor alle Bossche jongeren de kans krijgen hun talenten optimaal te benutten. We versterken de relatie tussen onderwijs en arbeidsmarkt; aandachtspunten zijn het stimuleren van werken in de zorg en techniek. Hiermee wordt het fundament gelegd voor maatschappelijke en duurzame arbeidsparticipatie. Speciale aandacht en ondersteuning krijgen jongeren die risico’s lopen. Een integrale benadering vormt daarbij de sleutel tot succes: “één kind, één plan, één regisseur”.
We willen dat jongeren nu en in de toekomst maatschappelijk betrokken zijn en in staat zijn zelfstandig initiatieven te ontplooien. Daarvoor moeten ze al jong leren om verantwoordelijkheid te dragen en
100 80
actief te worden. Hier ligt ook een rol voor de ouders,
60
andere wijkbewoners en soms professionals. Hierin
40
zijn we op de goede weg. We willen graag dat in
20
2014 60% van de organisatie en activiteiten binnen de jongerenvoorzieningen door jongeren wordt gedaan. In 2013 was dit doel met 75% ruim gehaald. Ook doet 27% van de jongeren aan vrijwilligerswerk.
Stadsmonitor 2014 - 6. Leren en opgroeien - pagina 1 van 2
0%
Doel ‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
% activiteiten door jongeren (binnen jongerenvoorzieningen) % activiteiten door jongeren (binnen jongerenvoorzieningen)
6
Leren en opgroeien
Een stabiele thuissituatie en een goede gezondheid
Het menselijk kapitaal in de regio ’s-Hertogenbosch
zijn belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen en
moet beter benut en ontwikkeld worden. Te
jongeren. Soms hebben ouders hierbij hulp nodig. De
veel mensen hebben weinig onderwijs genoten,
Centra voor Jeugd en Gezin (CJG) spelen een centrale
beschikken niet over (de juiste) diploma’s en hebben
rol. Het aantal gestarte trajecten ketencoördinatie
daardoor weinig kansen op de arbeidsmarkt en in
was ten tijde van de nulmeting 145. Afgelopen jaar
de samenleving. Doel is dan ook dat het percentage
is het aantal gestarte trajecten met ruim 300 het
laagopgeleiden in de beroepsbevolking daalt en het
dubbele hiervan. In 2013 zijn we tevens bezig met de
percentage hoogopgeleiden stijgt. Hier slagen we in.
ontwikkeling van zorgteams naar Basisteams Jeugd en
Het aandeel laagopgeleiden moet echter nog iets verder
Gezin.
dalen om de doelstelling in 2014 (21%) te halen.
Kinderen en jongeren moeten de ruimte krijgen om hun talenten te ontwikkelen. Naast het gezin en de
100
leefomgeving leveren de kinderopvang en het onderwijs
80
hieraan een belangrijke bijdrage. Kinderen starten
60
zonder achterstand in het onderwijs en beschikken over voldoende taalvaardigheden. We willen dan ook graag
40
dat het aantal nieuwe voortijdig schoolverlater daalt,
20
evenals het aantal leerlingen dat verzuimt. Hier slagen
0%
we deels in. Het aantal nieuwe voortijdig schoolverlaters
‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
daalt, het aantal leerlingen dat verzuimt is in 2013 echter vrij hoog.
Stadsmonitor 2014 - 6. Leren en opgroeien - pagina 2 van 3
%(zeer) (zeer)tevreden tevredenbasisonderwijs basisonderwijs %
7
Cultureel klimaat
Ambitie Theater, beeldende kunst, amateurkunst, muziek en cultuurhistorie zijn de hoofdingrediënten van onze culturele vitaliteit. De aantrekkelijkheid van ’s-Hertogenbosch als woonstad, centrumstad en als vestigingsstad voor bedrijven is in hoge mate te danken aan ons vitaal cultureel klimaat. De afgelopen tien jaar is het gelukt om het culturele klimaat van ’s-Hertogenbosch een flinke impuls te geven. We willen die gewonnen culturele vitaliteit behouden.
We vinden het belangrijk dat er beeldende kunstenaars, regisseurs en andere makers op het gebied van cultuur in de stad functioneren. Zij zorgen voor de levendigheid en dynamiek van het culturele klimaat. Dat dit ‘maken’
100 80
slaagt, blijkt uit de cijfers. Ruim de helft van de
60
bewoners (54%) typeert het culturele leven van
40
’s-Hertogenbosch als ‘bij de tijd’, ‘vernieuwend’ of
20
‘modieus’. Dit is iets meer dan de ten doel gestelde 52% in 2014.
0%
Doel ‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
% dat het culturele leven van 's-Hertogenbosch % dat het culturele van ‘s-Hertogenbosch typeert als bij de tijd,leven vernieuwend of modieus typeert als bij de tijd, vernieuwend of modieus
Stadsmonitor 2014 - 7. Cultureel klimaat - pagina 1 van 3
7
Cultureel klimaat
Daarnaast is het ‘meemaken’ een belangrijk aandachtspunt. Ook hierin is de afgelopen jaren een positieve ontwikkeling te zien. Concerten en musea
100 80
worden vaker bezocht en men gaat steeds vaker naar de
60
film. Bijna 80% van de bewoners zegt ook het
40
afgelopen jaar ten minste één keer een Bosch festival te hebben bezocht. Het bezoek aan toneel, kleinkunst,
20
musical en dans blijft de afgelopen jaren ongeveer
0%
gelijk. Ook hier zien we dat de doelstellingen voor 2014 al in 2012 gehaald zijn. Hetzelfde geldt voor het percentage bewoners dat het culturele klimaat in ’s-Hertogenbosch typeert als ‘levendig’. Uit de atlas voor gemeenten (zie benchmark) blijkt dat we hoog scoren wat betreft het aantal culturele evenementen per 1.000 inwoners.
Doel ‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
% dat tenminste jaarlijks eenmaal: podiumkunsten toneel, kleinkunst, % dat tenminste jaarlijks eenmaal: podiumkunsten musical, dans bezoekt toneel, kleinkunst, musical, dans bezoekt
100 80
Doel
60 40 20 0%
‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
%dat dathet hetcultureel cultureelklimaat klimaattypeert typeertalsalslevendig levendig %
Stadsmonitor 2014 - 7. Cultureel klimaat - pagina 2 van 3
7
Cultureel klimaat
Verder willen we graag dat bewoners zelf ‘meedoen’. De doelstelling van 50% participanten amateurkunst in
100
2014 is in 2010 en 2012 ruimschoots gehaald. Wel zien
80
we ten opzichte van 2010 een lichte afname.
60
Doel
40 20 0%
‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
% participanten amateurkunst % participanten amateurkunst
Stadsmonitor 2014 - 7. Cultureel klimaat - pagina 3 van 3
8
Wonen en werkomgeving
Ambitie Het accent ligt in de fysieke pijler vooral op volkshuisvesting, bereikbaarheid, openbare ruimte, groen, duurzaamheid, milieu, sportvoorzieningen en cultuurhistorie. Brabantstad en het Ruimtelijk Regionaal Overleg (RRO) zijn voor ons belangrijke gremia om ons beleid in af te stemmen en samenwerking te zoeken. Gezamenlijk bewandelen we ook de “wegen” naar Den Haag en Brussel. Onze ambitie is: naar een complete, compacte, contrastrijke en duurzame stad.
’s-Hertogenbosch heeft al jaren een sterke centrumfunctie. Zo is de werkgelegenheidsfunctie van onze gemeente met een verhoudingsgetal van 1,3 (banen ten opzichte van de beroepsbevolking) hoog. Samen met Eindhoven zelfs het hoogst van de B5. Door een afname van de werkgelegenheid neemt dit getal de afgelopen jaren wel af. Ook de woonaantrekkelijkheid van ’s-Hertogenbosch is goed (zie benchmark). Al jaren behoren we tot de top vijf. De 4e positie van het
2,0
1,0 0,5 0,0
afgelopen jaar betekent een daling van één plek ten opzichte van het jaar daarvoor.
Doel
1,5
‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
Verhouding arbeidsplaatsen / beroepsbevolking Verhouding arbeidsplaatsen / beroepsbevolking
Stadsmonitor 2014 - 8. Wonen en werkomgeving - pagina 1 van 4
8
Wonen en werkomgeving
Belangrijk is een evenwichtige woningmarkt met een
10
gedifferentieerd en aantrekkelijk aanbod van woningen
8
en woonmilieus. De afgelopen jaren zijn de gevolgen
6
van de economische crisis echter ook op de woningmarkt steeds zichtbaarder geworden. Na het
4
‘piekjaar’ 2008 met 1.369 nieuwe woningen zijn er ieder
2
jaar steeds minder nieuwbouwwoningen opgeleverd. Het afgelopen jaar waren dit er 600. De afgelopen
0
maanden lijkt de situatie op de woningmarkt iets te verbeteren. De verkoop van woningen neemt toe; de prijs echter nog niet.
Doel ‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
Woonaantrekkelijkheidsindex Woonaantrekkelijkheidsindex
1600 1200
Max Min
800 400 0
‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
Nieuwbouwwoningen woningen Nieuwbouw
Stadsmonitor 2014 - 8. Wonen en werkomgeving - pagina 2 van 4
8
Wonen en werkomgeving
Ondanks de problemen op de woningmarkt zijn en blijven de bewoners behoorlijk tevreden over het
10
wonen en leven in ’s-Hertogenbosch. Vooral over de
8
eigen woning is men tevreden met het rapportcijfer van
6
een 7,8. Het gemiddelde rapportcijfer voor de woonomgeving ligt met een 7,3 lager. De stedelijke
4
vernieuwingsgebieden blijven al jaren achter bij het
2
stedelijk gemiddelde. Het is de bedoeling dat dit verschil
0
verdwijnt. In een aantal gebieden lukt dit ook. Tussen
Doel
‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
de vernieuwingsgebieden onderling zagen we in de laatste meting echter wel grote verschillen.
Rapportcijfer woning woning Rapportcijfer
10
Doel
8 6 4 2 0
‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
Rapportcijfer woonomgeving Rapportcijfer woonomgeving
Stadsmonitor 2014 - 8. Wonen en werkomgeving - pagina 3 van 4
8
Wonen en werkomgeving
We streven ook een schone, hele en veilige openbare ruimte na. Een openbare ruimte waar de burgers
10
tevreden over zijn. De verloedering van de openbare
8
ruimte wordt dan ook - met succes - aangepakt. De
6
ambitie voor 2014 is een kengetal van maximaal 3,8. De afgelopen jaren neemt dit kengetal af (wat een
4
verbetering betekent). De ambitie is in 2010 en 2011 al
2
bereikt.
0
Doel ‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
Kengetal verloedering verloedering Kengetal
Stadsmonitor 2014 - 8. Wonen en werkomgeving - pagina 4 van 4
9
Bereikbare stad
Ambitie Onze ambitie is het verbeteren van de bereikbaarheid van de stad. Centraal daarbij staat een goede bereikbaarheid van de stad voor alle vervoersmodaliteiten. Bij werkzaamheden in de openbare ruimte moet de overlast voor burgers zo veel mogelijk beperkt worden.
’s-Hertogenbosch moet voor alle vervoersmodaliteiten goed bereikbaar zijn. En bereikbaarheid wordt daarbij
100
nadrukkelijk bezien met in acht name van leefbaarheid
80
en economische bereikbaarheid. We vinden het echter wel belangrijk dat er vaker gekozen wordt voor de fiets
60
en het OV, en minder vaak voor de auto. Uit tellingen
40
blijkt dat de afname van het autogebruik in 2013 gelukt is. Daarnaast is ook de tevredenheid van de bewoners
20
over de bereikbaarheid van het centrum met
0%
verschillende vervoersmiddelen gemeten. Bewoners
Doel
‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
vinden het centrum het best bereikbaar met de fiets. 87 Procent van de bewoners is hier tevreden over.
Stadsmonitor 2014 - 9. Bereikbare stad - pagina 1 van 3
% %tevreden tevredenbereikbaarheid bereikbaarheidcentrum centrumper perfiets fiets
9 Bijna de helft (49%) is tevreden over de bereikbaarheid van het centrum per OV; een lager percentage (38%) is
Bereikbare stad 100
tevreden over de bereikbaarheid van het centrum per
80
auto. Dit betekent dat voor alle drie de
60
vervoersmiddelen de doelstelling voor 2014 nog niet gehaald is.
Doel
40 20
’s-Hertogenbosch voert al jaren een actief transferiabeleid. Dit is in de cijfers terug te zien: het
0%
‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
gebruik van de transferia is de afgelopen jaren fors toegenomen. De doelstelling van 380.000 bezoeken in
%tevreden tevredenbereikbaarheid bereikbaarheidcentrum centrumper perOV OV %
2014 is de afgelopen jaren ruimschoots gehaald.
600.000
Doel
400.000 200.000 0
‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
Gebruik Gebruiktransferia transferia
Stadsmonitor 2014 - 9. Bereikbare stad - pagina 2 van 3
9 De externe bereikbaarheid van ’s-Hertogenbosch per auto is de afgelopen jaren steeds beter geworden. Nam
Bereikbare stad 100
tussen 2004 en 2009 de filezwaarte (duur van de file
80
maal de gemiddelde lengte) op het rijkswegennet rond
60
’s-Hertogenbosch nog toe; de afgelopen jaren is de filezwaarte drastisch afgenomen.
Doel
40 20 0%
‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
%tevreden tevredenbereikbaarheid bereikbaarheidcentrum centrumper perauto auto %
Stadsmonitor 2014 - 9. Bereikbare stad - pagina 3 van 3
10
Sport en recreatie
Ambitie Sport en bewegen is al voor veel mensen onderdeel van hun dagelijks leven. Toch is er vanuit maatschappelijk en gezondheidsoogpunt nog een wereld te winnen. Overgewicht, vereenzaming, uitsluiting, onaangepast gedrag, drop-outs, welvaartsziekten en psychische nood: allemaal vraagstukken waaraan sport en bewegen een positieve bijdrage kan leveren. Benutten we de maatschappelijke waarde van sport wel genoeg? Spelen en sporten kinderen wel genoeg om hun ontwikkeling te stimuleren en bewegen mensen wel voldoende om welvaartsziekten voor te blijven? De uitdaging ligt er om, ondanks teruglopende financiële middelen en oplopende kosten, de aandacht voor sport en bewegen hoog te houden. Hoe verleiden we mensen om goed voor zichzelf te zorgen, in beweging te komen en te blijven en een bijdrage te leveren aan de organisatie van de sportbeoefening in de stad. Een passend sportaanbod, sterke sportaanbieders, voldoende en goede accommodaties en een sterke (top)sportcultuur zijn hierbij onmisbaar. Onze ambitie blijft om de maatschappelijke waarde van sport ten volle te benutten.
We vinden het belangrijk dat álle inwoners van onze
daalde het aandeel sporters licht. Wat betreft het
stad voldoende bewegen én sporten. Wat betreft het
bewegen kan er nog winst gehaald worden. In 2012 zegt
sportgedrag zijn we (weer) de goede weg ingeslagen.
35% van de volwassenen (18-65 jarigen) zowel in de
In 2012 sport 71% van de bewoners van de gemeente
zomer als in de winter te voldoen aan de beweegnorm.
’s-Hertogenbosch minimaal maandelijks. Dit betekent
Dit betekent dat zij zowel in de zomer als in de winter
een stijging ten opzichte van 2010. De jaren daarvoor
minstens 5 dagen per week minimaal een half uur per
Stadsmonitor 2014 - 10. Sport en recreatie - pagina 1 van 3
10
Sport en recreatie
dag matig intensief bewegen. Van de ouderen (vanaf 65 jaar) is dit 29%. Bij beide leeftijdsgroepen betekent dit een lichte daling ten opzichte van 2010. Om te kunnen realiseren dat alle bewoners kunnen
100 80 60
sporten en bewegen, is een sterk sportnetwerk van
40
belang. Via dit netwerk moeten bewoners hun weg
20
kunnen vinden naar een voor hen betaalbaar,
0%
bereikbaar, laagdrempelig en aantrekkelijk aanbod.
Doel ‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
De bewoners zijn hier over het algemeen tevreden over; driekwart van de inwoners van de gemeente ’s-Hertogenbosch vindt dat er (ruim) voldoende mogelijkheden zijn om te sporten en te bewegen in verenigingsverband.
%volwassenen volwassenendat datvoldoet voldoetaan aandedebeweegnorm beweegnorm (zomer) % (zomer)
100 80 60
Doel
40 20 0%
‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
% volwassenen dat voldoet aan de beweegnorm (winter) % ouderen dat voldoet aan de beweegnorm
Stadsmonitor 2014 - 10. Sport en recreatie - pagina 2 van 3
10
Sport en recreatie
Maar ook laagdrempelige en bereikbare sportaccommodaties en een sportieve openbare ruimte zijn van belang. Zij moeten onze bewoners uitdagen om
100 80
in beweging te komen en te blijven. Het blijkt dat slechts
60
een klein percentage (6%) de kwaliteit van de
40
sportvoorzieningen in de gemeente als matig of onvoldoende beoordeelt. Het percentage dat zegt
20
bepaalde sportvoorzieningen te missen, ligt hoger: 39%.
0%
Dit betekent een lichte stijging ten opzichte van voorgaande jaren. Men mist vooral sportvoorzieningen om te kunnen sporten in de openbare ruimte en sportvoorzieningen speciaal gericht op een bepaalde tak van sport. Als we specifiek inzoomen op de tevredenheid
100 80
de openbare ruimte, dan vindt bijna 60% dat er ruim
60
afgelopen jaren alleen maar stijgt.
‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
% (ruim) voldoende mogelijkheden om te sporten en bewegen in verenigingsverband % (ruim) voldoende mogelijkheden om te sporten en bewegen in verenigingsverband
met de mogelijkheden om te sporten en te bewegen in voldoende mogelijkheden zijn. Een percentage dat de
Doel
40
Doel
20 0%
‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
%(ruim) (ruim)voldoende voldoendemogelijkheden mogelijkhedenom omtete sporten en bewegen in de openbare ruimte % sporten en bewegen in de openbare ruimte
Stadsmonitor 2014 - 10. Sport en recreatie - pagina 3 van 3
11
Milieurespecterende ontwikkelingen
Ambitie ’s-Hertogenbosch wil een aantrekkelijke, duurzame stad zijn, natuurlijk, schoon en veilig. Beperking van energie en grondstoffen, zorg voor gezondheid en hinder, integraal waterbeheer en een zorgvuldig ruimtegebruik zijn speerpunten. De inzet richt zich daarbij met name op: • een klimaat neutrale stad; • een compacte, levendige stad met een zorgvuldig, duurzaam ruimtegebruik; • een robuust, veilig en mooi watersysteem; • aanpak en borgen van situaties qua hinder, luchtkwaliteit, bodemverontreiniging, geluid en gevaar.
De doelstelling is om per 2050 een klimaat neutrale stad te zijn. Om dit te bereiken wordt ingezet op zeer forse
5.000
energiebesparing en opwekken van duurzame energie in
4.000
een aantal stappen. Om deze doelstelling te bereiken zal
3.000
medewerking van alle partijen in de stad noodzakelijk zijn: bedrijven, burgers, instellingen, woningcorporaties,
2.000
etc. Particuliere woningeigenaren kunnen bijvoorbeeld
1.000
hun woning energetisch verbeteren. Het aantal woningeigenaren dat dit doet, neemt de afgelopen jaren toe. Het doel van 2.700 in 2014 is het afgelopen jaar (2.850) al gehaald. Het aantal gemeentelijke
0
Doel
‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
Aantal energetisch aangepaste woningen Aantal energetisch aangepaste woningen
Stadsmonitor 2014 - 11. Milieurespecterende ontwikkelingen - pagina 1 van 2
11
Milieurespecterende ontwikkelingen
gebouwen met energielabel B neemt eveneens toe.
Andere aandachtspunten zijn het beperken van
Hier is de doelstelling echter nog niet gehaald.
geluidshinder, het beperken van de milieubelasting bij het onderhoud van de openbare ruimte en een goede
Speciale aandacht is er ook voor duurzame
afvalzorg. Natuurlijk kunnen ook bewoners zelf hun
stadsontwikkeling en duurzaam bouwen, een
steentje bijdragen met milieubewust gedrag. Hier is nog
klimaatbestendig en mooi watersysteem en het
winst te halen. Volgens het CBS (zie benchmark)
verbeteren van de luchtkwaliteit. Ook de aanpak van
produceert de gemiddelde inwoner van de gemeente
bodemverontreiniging en bescherming is een
’s-Hertogenbosch 511 kilo huishoudelijk afval. Dit is –
aandachtspunt. Deze laatste aanpak richt zich op het
vergeleken met andere 100.000+ steden – redelijk veel.
beheersbaar maken van de bodem en het grondwater voor alle ontwikkelingspotenties. Het blijkt dat in 2013 97% van de potentiële verontreiniging in beeld is. Dit is conform planning. In 2014 moet 100% in beeld zijn.
200 150
Doel
100 50 0
‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
Gemeentelijke gebouwen energielabel B Gemeentelijke gebouwen energielabel B
Stadsmonitor 2014 - 11. Milieurespecterende ontwikkelingen - pagina 2 van 2
12
Cultuurhistorische kwaliteit
Ambitie De hoofdambitie is en blijft het behouden en versterken van de cultuurhistorische kwaliteit van de stad en haar directe omgeving. Naast de instrumenten uit het bestaand beleid zijn er drie nieuwe deelambities: • In de eerste plaats wordt de cultuurhistorie van de stad overgebracht op een veel breder publiek. Daarmee wordt de betrokkenheid van bewoners, werkers en ondernemers met de stad vergroot. • In de tweede plaats richten we onze aandacht op het gegeven dat veel monumentale gebouwen (waaronder veel kerken) beschikbaar komen voor een nieuwe functie. • In de derde plaats willen wij in de toekomst een groter accent leggen op de cultuurhistorische relicten in het buitengebied. Dit in navolging van het beleid van Rijk en Provincie. De relicten uit 1629 zijn daar onderdeel van. De aanscherping van bestaand beleid richt zich op de monumentensubsidies (inzetten op de plekken waar dit voor de stad het meeste oplevert) en extra aandacht voor duurzaamheid van monumenten.
’s-Hertogenbosch is een stad met veel cultuurhistorische
‘s-Hertogenbosch telt zo’n 550 rijksmonumenten en zo’n
kwaliteit. Vooral de oude Binnenstad vormt een mooi
520 gemeentelijke monumenten. We hebben het dan
cultuurhistorisch decor met bijvoorbeeld de Markt, de
over gebouwde monumenten. Daarnaast zijn er nog
Binnendieze, de Sint Jan en de Parade. Dit vergt echter
20 locaties aangewezen als archeologisch monument.
wel onderhoud. Zo zijn en worden enkele monumenten
Tevens zijn er enkele beschermde stads- en dorps
en beeldbepalende panden gerestaureerd. Maar ook de
gezichten. De afgelopen jaren is het aantal rijks
realisatie van projecten in het kader van de vesting
monumenten in ’s-Hertogenbosch redelijk constant.
werken is hierbij van belang.
Vergeleken met andere grote gemeenten doen we het
Stadsmonitor 2014 -12. Cultuurhistorische kwaliteit - pagina 1 van 2
12
Cultuurhistorische kwaliteit
wat betreft het aantal rijksmonumenten vrij gemiddeld (zie benchmark). Het is niet verrassend dat Amsterdam in deze vergelijking met stip op één staat. Het aantal gemeentelijke monumenten neemt de laatste jaren toe. Het toegankelijk maken en beter presenteren van cultuurhistorische informatie moet ertoe bijdragen dat mensen die in de stad wonen en werken zich meer betrokken voelen bij hun stad, hun omgeving en de
600 500 400 300 200 100 0
‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
geschiedenis daarvan. Wij willen daarmee voldoen aan de toenemende vraag van burgers in een sterk
Rijksmonumenten
veranderende samenleving om meer te weten te komen over hun eigen geschiedenis en die van hun stad. Tegelijkertijd versterkt dit ons landelijk imago als cultuurhistorische interessante stad. In dit kader zijn er het afgelopen jaar diverse initiatieven en activiteiten geweest.
600 500 400 300 200 100 0
‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
Gemeentelijke monumenten Gemeentelijke monumenten
Stadsmonitor 2014 -12. Cultuurhistorische kwaliteit - pagina 2 van 2
13
Ruimte voor bedrijvigheid
Ambitie Het accommoderen van economische groei. Wij geven ruimte aan de economische functie als motor voor de ontwikkeling van onze gemeente en de regio Noordoost Brabant en doen dat door een meer integrale benadering van ons onderwijs- en arbeidsmarktbeleid, in combinatie met het bevorderen van het ondernemingsklimaat en het aanbieden van bedrijventerreinen en kantoorlocaties. Voor wat betreft economische structuurversterking zetten we in op een aantal sterke en moderne sectoren, zoals food en health, ICT. Innovatie en duurzaamheid zijn belangrijke voorwaarden voor succes. In tijden van (krediet)crisis moeten bedrijfsleven, instellingen en overheid beter en slimmer gaan werken en zichzelf vernieuwen.
Ook het afgelopen jaar zijn de gevolgen van de economische crisis in ’s-Hertogenbosch door blijven werken. Zo is bijvoorbeeld de werkgelegenheid het afgelopen jaar afgenomen tot 93.145 werkzame personen. Dit is geen nieuwe ontwikkeling; al sinds 2008 zien we de werkgelegenheid in ’s-Hertogenbosch afnemen.
120.000 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0
‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
Aantal Aantalarbeidsplaatsen arbeidsplaatsen
Stadsmonitor 2014 - 13. Ruimte voor bedrijvigheid - pagina 1 van 3
13
Ruimte voor bedrijvigheid
Desondanks doet ’s-Hertogenbosch het op de ranglijst van economisch best presterende gemeenten al jaren goed (zie benchmark). Het afgelopen jaar stonden we vierde. De doelstelling (in de top 10) is hiermee ruimschoots gehaald. Het betekent echter wel een daling ten opzichte van het jaar ervoor toen we op de eerste plek stonden. Eén van de redenen dat we het toch relatief goed blijven doen, is de brede, gevarieerde bedrijvenstructuur. Er
12 10 8 6 4 2 0
Doel
‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
wordt ingezet op sterke en moderne sectoren, zoals financiële en zakelijke dienstverlening, food & health,
ranglijst economisch economisch best bestpresterend presterend Positie ranglijst
creatieve bedrijvigheid, kennis en toerisme en recreatie. ’s-Hertogenbosch blijkt een echte stad van handel en diensten. In de sectoren ‘handel en reparatie’, financiële en zakelijke dienstverlening werkt samen 46% van alle werkzame personen in ’s-Hertogenbosch. Ook het toerisme is belangrijk in onze stad. In 2012 heeft ’s-Hertogenbosch ruim 1,6 miljoen bezoekers getrokken. Hiermee staan we op een vijfde plaats op de ranglijst; achter de vier grote steden. Het belangrijkste motief voor bezoekers om naar ’s-Hertogenbosch te komen is en blijft het funshoppen.
Stadsmonitor 2014 - 13. Ruimte voor bedrijvigheid - pagina 2 van 3
13
Ruimte voor bedrijvigheid
De gevolgen van de economische crisis zijn ook terug te zien bij het aanbod aan kantoorruimte. In 2013 zien we het aanbodpercentage toenemen tot 11,2%. Het aantal hectare terstond uitgeefbaar bedrijventerrein ligt sinds 2008 boven het tot doel gestelde minimum van 15 hectare.
20 15
Max Min
10 5 0
‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
Aanbodpercentage kantoorruimte kantoorruimte Aanbodpercentage
60 50 40 30 20 10 0
Doel ‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
Hectare terstond terstonduitgeefbaar uitgeefbaarbedrijventerrein bedrijventerrein Hectare
Stadsmonitor 2014 - 13. Ruimte voor bedrijvigheid - pagina 3 van 3
14
Werk en inkomen
Ambitie We willen bevorderen dat volwassenen zelfstandig en onafhankelijk zijn. Daarvoor is allereerst een eigen inkomen belangrijk, het liefst doordat je werkt. Bijna al onze huishoudens voorzien zelf in een eigen inkomen. Onafhankelijk van de overheid. Werkenden zijn gemiddeld gezonder, maatschappelijk actiever en gelukkiger. Van onze beroepsbevolking werkt bijna drie kwart. Dat is veel. We streven naar een zo hoog mogelijke arbeidsparticipatie. De flexibiliteit van de arbeidsmarkt groeit nog steeds. Meer dan 90% van de huidige vacatures heeft een tijdelijk karakter. De baan voor het leven bestaat nauwelijks meer. We hebben naast goed opgeleide en gekwalificeerde mensen, dus ook een arbeidsmarkt nodig waarin vraag en aanbod op een goede wijze op elkaar aansluiten. Dit is een gezamenlijke regionale opgave van ondernemers, overheden en onderwijsinstellingen.
Werk is dé manier om economisch, maar ook sociaal zelfredzaam te zijn. In ’s-Hertogenbosch wonen ruim 97.000 15 t/m 64-jarigen. Zij behoren hiermee tot de potentiële beroepsbevolking. De feitelijke beroepsbevolking is dat deel hiervan dat óf werkt, óf actief op zoek is naar een betaalde baan van 12 uur of meer. In onze stad is dat 74% van de potentiële beroepsbevolking; 71.000 personen. Vergeleken met andere gemeenten is deze 74% (de bruto participatiegraad), vrij hoog.
8.000 6.000 4.000 2.000 0
‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
Aantal niet werkende werkzoekenden Aantal niet werkende werkzoekenden
Stadsmonitor 2014 -14. Werk en inkomen - pagina 1 van 2
14
Werk en inkomen
Ook op de arbeidsmarkt zijn de gevolgen van de economische crisis in ’s-Hertogenbosch inmiddels goed zichtbaar. Het aantal niet werkende werkzoekenden is in augustus en september flink gestegen. Dit komt vooral door een verandering in de registratie . Oktober 2013 is de wijziging volledig doorgevoerd. Op dat moment stonden er 7.657 niet werkende werkzoekenden geregistreerd. Hierna nam het aantal licht toe tot 7.975 eind december 2013. In 2013 is ook het aantal bijstandsuitkeringen in ’s-Hertogenbosch gestegen. Ook hier was een paar jaar
4.000
Doel
3.000 2.000 1.000 0
‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14
lang sprake van een daling en zien we nu weer een stijging.
3
Aantal Aantal bijstandsuitkeringen bijstandsuitkeringen
et UWV WERKbedrijf schrijft mensen met een uitkering tegenwoordig automatisch in als niet werkend werkzoekend. Dit was voorheen niet het geval. Sinds H oktober is de wijziging van registratie voor gegevens van ’s-Hertogenbosch volledig doorgevoerd. Hierdoor is er sprake van een trendbreuk.
Stadsmonitor 2014 -14. Werk en inkomen - pagina 2 van 2
Bijlage
Benchmark Bestuursorganen en -ondersteuning
51
Dienstverlening 52 Sociale verbanden
53
Gezondheid 54 Veiligheid 55 Leren en opgroeien
56
Cultureel klimaat
57
Wonen en werkomgeving
58
Bereikbare stad
59
Sport en recreatie
60
Milieurespecterende ontwikkelingen
61
Cultuurhistorische kwaliteit
62
Ruimte voor bedrijvigheid
63
Werk en inkomen
64
Stadsmonitor 2014 - Bijlage Benchmark
Bijlage Benchmark Bestuursorganen en -ondersteuning Opkomst gemeenteraadsverkiezingen 2010.
Amersfoort Deventer Leiden Sittard-Geleen Zwolle Nijmegen Groningen Hengelo (O.) 's-Gravenhage Haarlem Utrecht Amsterdam Dordrecht Alkmaar Leeuwarden Zaanstad 's-Hertogenbosch Maastricht Lelystad Breda Almelo Arnhem Emmen Venlo Rotterdam Enschede Tilburg Helmond Heerlen Schiedam Eindhoven
Opkomst gemeenteraadsverkiezingen 2010.
Bron: www.verkiezingsuitslagen.nl
0%
20
40
60
80
100
Stadsmonitor 2014 - Bijlage Benchmark Bestuursorganen en -ondersteuning
Bijlage Benchmark Dienstverlening Rapportcijfer van bezoekers aan publieksbalies voor de
Deventer Groningen Leiden Zaanstad Zwolle Dordrecht Leeuwarden Lelystad Rotterdam 's-Hertogenbosch Almelo Amersfoort Arnhem Enschede Hengelo (O.) Maastricht Venlo Nijmegen Schiedam 's-Gravenhage Emmen Eindhoven Haarlem Alkmaar Heerlen Utrecht
0 4
2
4
6
8
10
Rapportcijfer van bezoekers aan publieksbalies voor de dienstverlening, 2013
dienstverlening, 20134. Bron: www.waarstaatjegemeente.nl
Bij gemeenten waar de gegevens van 2013 niet beschikbaar waren, is gekozen voor het meest recente cijfer. Het oudste cijfer dateert uit 2010.
Stadsmonitor 2014 - Bijlage Benchmark Dienstverlening
Bijlage Benchmark Sociale verbanden
0
5
2
4
6
8
10
Oordeel burgers over welzijnsvoorzieningen (buurthuizen), 2013
Oordeel burgers over welzijnsvoorzieningen
Henge lo (O .) Zwo lle 's- Her tog enbosch Alkmaar Gro ningen Almelo Leid en Deventer Arn hem Enschede Utre cht Amersfoort Haarle m Ven lo Zaanstad Rotterd am Dordre cht Lelysta d Emmen Heerle n Schied am
(buurthuizen), 20135. Bron: www.waarstaatjegemeente.nl
Bij gemeenten waar de gegevens van 2013 niet beschikbaar waren, is gekozen voor het meest recente cijfer. Het oudste cijfer dateert uit 2010.
Stadsmonitor 2014 - Bijlage Benchmark Sociale verbanden
Bijlage Benchmark Gezondheid Oordeel burger gezondheidsvoorzieningen, 20136.
Gro ningen Leid en Utre cht Zwo lle Enschede Haarle m 's- Her tog enbosch Almelo Arn hem Deventer Henge lo (O .) Alkmaar Amersfoort Dordre cht Rotterd am Ven lo Emmen Schied am Zaanstad Heerle n Lelysta d
0
6
2
4
6
8
10
Oordeel burger gezondheidsvoorzieningen, 2013
Bron: www.waarstaatjegemeente.nl
Bij gemeenten waar de gegevens van 2013 niet beschikbaar waren, is gekozen voor het meest recente cijfer. Het oudste cijfer dateert uit 2010.
Stadsmonitor 2014 - Bijlage Benchmark Gezondheid
Bijlage Benchmark Veiligheid AD Misdaadmeter, 2012 (hoe hoger, hoe onveiliger).
Amsterdam Rotterdam Eindhoven Maastricht 's-Gravenhage Arnhem Heerlen Breda Nijmegen Groningen Utrecht Tilburg 's-Hertogenbosch Leeuwarden Enschede Helmond Schiedam Alkmaar Dordrecht Lelystad Sittard-Geleen Venlo Zwolle Almelo Leiden Amersfoort Hengelo (O.) Zaanstad Deventer Haarlem Emmen
AD Misdaadmeter, 2012 (hoe hoger, hoe onveiliger).
Bron: Algemeen Dagblad.
0
10
20
30
40
50
Stadsmonitor 2014 - Bijlage Benchmark Veiligheid
Bijlage Benchmark Leren en opgroeien Aandeel voortijdig schoolverlaters, 2009/2010.
Emmen Hengelo (O.) Venlo Deventer Breda Amersfoort Zwolle Enschede Zaanstad Sittard-Geleen 's-Hertogenbosch Almelo Haarlem Nijmegen Helmond Leiden Tilburg Groningen Leeuwarden Schiedam Utrecht Arnhem 's-Gravenhage Eindhoven Alkmaar Dordrecht Heerlen Lelystad Maastricht Rotterdam Amsterdam
Aandeel voortijdig schoolverlaters, 2009/2010.
Bron: Kinderen in Tel Databoek, 2012.
0%
2
4
6
8
10
Stadsmonitor 2014 - Bijlage Benchmark Leren en opgroeien
Bijlage Benchmark Cultureel klimaat Aantal uitvoeringen in de podiumkunsten Jaarlijks aantal culturele evenementen in de gemeente per 1.000 inwoners
Amsterdam 's-Hertogenbosch Utrecht Groningen Heerlen Nijmegen Haarlem 's-Gravenhage Maastricht Arnhem Leiden Eindhoven Tilburg Leeuwarden Zwolle Rotterdam Enschede Hengelo (O.) Dordrecht Alkmaar Sittard-Geleen Venlo Breda Deventer Amersfoort Almelo Helmond Schiedam Zaanstad Lelystad Emmen
0
5
10
15
20
Stadsmonitor 2014 - Bijlage Benchmark Cultureel klimaat
per 1.000 inwoners, 2012. Bron: Atlas voor gemeenten 2013.
Bijlage Benchmark Wonen en werkomgeving
0
2
4
6
8
10
Woonaantrekkelijkheidsindex, 2013
Rapportcijfer woonomgeving, 2013
Zwolle Almelo Amersfoort Hengelo Emmen Enschede Groningen Maastricht 's-Hertogenbosch Utrecht Alkmaar Eindhoven Leiden Lelystad Venlo Arnhem Deventer Haarlem Rotterdam Dordrecht Zaanstad Schiedam Heerlen
Amsterdam Utrecht 's-Hertogenbosch Haarlem 's-Gravenhage Nijmegen Amersfoort Leiden Arnhem Zwolle Groningen Tilburg Eindhoven Rotterdam Dordrecht Breda Schiedam Zaanstad Alkmaar Maastricht Leeuwarden Deventer Lelystad Hengelo Helmond Almelo Enschede Heerlen Venlo Sittard-Geleen Emmen
0
2
4
6
8
10
Rapportcijfer woonomgeving, 20137.
Woonaantrekkelijkheidsindex, 2013.
Bron: www.waarstaatjegemeente.nl
Bron: atlas voor gemeenten.
7
Bij gemeenten waar de gegevens van 2013 niet beschikbaar waren, is gekozen voor het meest recente cijfer. Het oudste cijfer dateert uit 2010.
Stadsmonitor 2014 - Bijlage Benchmark Wonen en werkomgeving
Bijlage Benchmark Bereikbare stad
0
2
4
6
8
Groningen Alkmaar Haarlem Venlo Zaanstad Dordrecht Deventer Amersfoort Schiedam Heerlen Arnhem Enschede Hengelo Zwolle Sittard-Geleen Leeuwarden 's-Hertogenbosch Nijmegen Utrecht Amsterdam Leiden Rotterdam Emmen Almelo Maastricht Helmond Breda Eindhoven Lelystad 's-Gravenhage Tilburg
10
Afstand tot oprit hoofdverkeersweg in km, 2012
Afstand tot treinstation in km, 2012
Leiden Dordrecht Utrecht Helmond Zaanstad Nijmegen Haarlem Hengelo Arnhem Alkmaar Deventer Schiedam Heerlen Groningen Leeuwarden Almelo Amersfoort 's-Hertogenbosch Tilburg Venlo Amsterdam Maastricht Sittard-Geleen Lelystad Enschede 's-Gravenhage Rotterdam Breda Eindhoven Zwolle Emmen
0
2
4
6
8
10
Afstand tot treinstation in km, 2012.
Afstand tot oprit hoofdverkeersweg in km, 2012.
Bron: CBS.
Bron: CBS.
Stadsmonitor 2014 - Bijlage Benchmark Bereikbare stad
Bijlage Benchmark Sport en recreatie
0
8
2
4
6
8
10
Oordeel burger over sportvoorzieningen in de gemeente, 2013
Oordeel burger over sportvoorzieningen in de
Enschede Haarlem 's-Hertogenbosch Utrecht Arnhem Groningen Venlo Zwolle Alkmaar Almelo Amersfoort Emmen Hengelo (O.) Deventer Dordrecht Leiden Lelystad Maastricht Rotterdam Zaanstad Heerlen Schiedam
gemeente, 20138. Bron: www.waarstaatjegemeente.nl
Bij gemeenten waar de gegevens van 2013 niet beschikbaar waren, is gekozen voor het meest recente cijfer. Het oudste cijfer dateert uit 2010.
Stadsmonitor 2014 - Bijlage Benchmark Sport en recreatie
Bijlage Benchmark Milieurespecterende ontwikkelingen Totaal huishoudelijk afval, kg / inwoner, 2012.
Sittard-Geleen Amsterdam Groningen Maastricht Nijmegen Enschede 's-Gravenhage Utrecht Rotterdam Tilburg Zaanstad Haarlem Almelo Alkmaar Deventer Hengelo (O.) Heerlen Venlo Breda Leeuwarden 's-Hertogenbosch Arnhem Zwolle Eindhoven Dordrecht Amersfoort Helmond Lelystad Emmen
Totaal huishoudelijk afval, kg / inwoner, 2012
Bron: CBS.
0
200
400
600
800
Stadsmonitor 2014 - Bijlage Benchmark Milieurespecterende ontwikkelingen
Bijlage Benchmark Cultuurhistorische kwaliteit Aantal rijksmonumenten 2011.
Amsterdam Maastricht Utrecht Leiden Haarlem 's-Gravenhage Dordrecht Groningen Deventer Leeuwarden 's-Hertogenbosch Breda Zwolle Rotterdam Alkmaar Amersfoort Arnhem Zaanstad Schiedam Tilburg Nijmegen Sittard-Geleen Venlo Heerlen Enschede Eindhoven Emmen Helmond Almelo Hengelo
Aantal rijksmonumenten 2011
Bron: www.cultureelerfgoed.nl
0
2.000 4.000 6.000
8.000
Stadsmonitor 2014 - Bijlage Benchmark Cultuurhistorische kwaliteit
Bijlage Benchmark Ruimte voor bedrijvigheid
0
2
4
6
8
Amster dam Leid en Henge lo Helmond Lelysta d Amersfoort Zwo lle Eind hoven Almelo Maastr icht Deventer Arn hem Bre da Haarle m Zaanstad Rotterd am Lee uwarden Heerle n Nijmegen Schied am Enschede Alkmaar 's- Her tog enbosch 's- Gravenha ge Utre cht Dordre cht Tilburg Ven lo Gro ningen Sitta rd-Ge leen Emmen
10
Groei werkgelegenheid, 2012 – 2013
Ranglijst economisch best presterende steden, 2013
Zwolle Eindhoven 's-Hertogenbosch Utrecht Breda Groningen Hengelo (O.) Amersfoort Amsterdam Rotterdam Tilburg Leeuwarden Venlo Arnhem Almelo Lelystad Nijmegen Sittard-Geleen Alkmaar Schiedam Deventer Leiden Dordrecht Enschede Maastricht Haarlem Helmond 's-Gravenhage Zaanstad Heerlen Emmen
-5
-3
0%
2
4
Ranglijst economisch best presterende steden, 2013.
Groei werkgelegenheid, 2012 – 2013.
Bron: Elsevier/Louter.
Bron: LISA.
Stadsmonitor 2014 - Bijlage Benchmark Ruimte voor bedrijvigheid
Rotterdam Groningen Amsterdam Arnhem s-Gravenhage Nijmegen Enschede Maastricht Emmen Dordrecht Tilburg Eindhoven Venlo Leiden Utrecht Zwolle Breda 's-Hertogenbosch Zaanstad Amersfoort Haarlem
0%
2
4
6
8
10
Percentage 27-64 jaar WWB-uitkering, 2012.
Bijlage Benchmark Werk en inkomen
Percentage 27-64 jarigen met een WWB-uitkering, 2012. Bron: CBS, bewerking O&S.
Stadsmonitor 2014 - Bijlage Benchmark Werk en inkomen
