Stadsadvies Lelystad
Met enige trots presenteren wij hierbij het eerste ‘Stadsadvies’ van Lelystad, die schitterende stad aan het Markermeer, een stad waar de pioniersgeest nog immer rondwaart. De trots zit ‘m in het feit dat dit advies tot stand is gekomen doordat vele inwoners, instellingen en bedrijven uit Lelystad zich er voor hebben ingespannen en met een spervuur aan ideeën kwam. Dit Stadsadvies is een weerspiegeling van de avonden die zijn georganiseerd rondom de Stadstafels en het Stadsgesprek. Op de zes avonden van de Stadstafels hebben betrokken inwoners, ondernemers en instellingen met de vertegenwoordigers van het college van burgemeester en wethouders gepraat, gediscussieerd en gebrainstormd over de kansen voor Lelystad. Daaruit zijn een groot aantal ideeën naar voren gekomen, die in dit advies staan samengevat. Het Stadsadvies is als volgt opgebouwd: de kern van het advies bestaat uit de aangedragen ideeën, die per Stadstafel zijn uitgewerkt. Daarvoor vindt u een ‘rode draad’: een aantal gevoelens die in alle Stadstafels en het Stadsgesprek doorklonken. Dat zijn gevoelens om rekening mee te houden, want zij vormen de leidraad bij de vele ideeën die aan de orde komen. Het is nu aan de politiek, het college van burgemeester en wethouders en de gemeenteraad, wat te doen met al deze ideeën. Het zijn gratis adviezen die uit een grote betrokkenheid met het wel en wee van deze stad tot stand zijn gekomen, dus de politiek zou wel gek zijn om er niets mee te doen. Zoveel kracht en positiviteit in de stad, dat laat je niet liggen.
1
Hoofdstuk 1: De rode draad.
Uit de verschillende bijeenkomsten van de Stadstafels en uit het Stadsgesprek kwamen een aantal gevoelens naar voren, die als rode draad door alle thema’s lopen. De vele ideeën per Stadstafel moeten dan ook worden gelezen met die rode draad in het achterhoofd.
Ten eerste zijn Lelystedelingen trots op hun stad. Natuurlijk, er mankeert wat aan, er kan veel verbeterd worden. Maar voor de inwoners van Lelystad is de stad een verborgen geheim: wij weten dat het een mooie en unieke stad is, mensen van buiten hebben een vooroordeel en zien Lelystad als kaal, klinisch, opgetrokken uit beton en doods. Het wordt tijd dat Lelystad niet meer in de verdediging schiet als dit beeld wordt opgeroepen, maar trots en zelfverzekerd naar buiten treedt. De ‘unique selling points’ van Lelystad moeten nog meer worden benut. Natuurlijk: ruimte, water en groen, een schitterend theater, een goed ziekenhuis en goede openbaar vervoer verbindingen en watersportfaciliteiten. Maar ook het gevarieerde woningaanbod, waarmee Lelystad met gemak de concurrentie aan kan met het Gooi. De centrale ligging van de stad. De waterzijde van Lelystad moet nog meer benut worden. De natuurgebieden van Lelystad bieden toeristische kansen en daarmee ook kansen op werkgelegenheid. Het is niet nodig nieuwe sterke punten van de stad te bedenken, ze zijn allemaal al voorradig. Verkondig ze met lef, niet laf! Dat trotste verhaal moet worden verteld, het moet van de daken worden geschreeuwd. Heb daarbij vertrouwen in de inwoners, instellingen en ondernemers in deze stad. De rol van de gemeente zou niet moeten zijn om alles te bedenken en te plannen, maar dat aan bewoners over te laten en hen te stimuleren en faciliteren bij de uitvoering van plannen en ideeën. Met geld, maar misschien nog meer met goederen en (het wegwijs maken in de) regelgeving. Hetzelfde geldt voor de instellingen en ondernemingen in deze stad. Maak gebruik van die lokale kracht. En blijf als gemeente daarbij niet in het Stadhuis, maar ga de
paden
op en de wijken in. De gemeente moet actiever worden in de wijken: goed luisteren naar wat bewoners daar willen, hen daarbij helpen met een luisterend oor, actieve houding en faciliterende rol. Niet alleen 2
tijdens kantooruren. Ook het college van burgemeester en wethouders moet bereikbaar zijn: een wekelijks spreekuur is een goede mogelijkheid. Het Stadshart en de bedrijfsterreinen behoren ook tot de paden die opgegaan moeten worden. De Stadstafel met de ondernemers is hogelijk gewaardeerd. Dat initiatief moet naar meer smaken en kan ook op locatie: in de centra, op de bedrijfsterreinen, per bedrijfssector. Koester de relatie met je bedrijven! En huur als gemeente Lelystadse bedrijven in.
3
Hoofstuk 2: De ideeën per Stadstafel.
Dan volgen nu de ideeën die per Stadstafel aan de orde kwamen.
2.1: Ondernemend Lelystad.
Er zou moeten worden geïnvesteerd in verschillende digitale portals. Een toeristische, waar de verschillende attracties, unieke bezienswaardigheden en evenementen op benoemd staan. Zorg dat die informatie ook op orde is als bezoekers eenmaal in Lelystad zijn. Een bedrijvenportal, waar alle Lelystadse bedrijven te vinden zijn en elkaar kunnen vinden en waar geïnteresseerde bedrijven van buiten Lelystad kunnen zien wat hier allemaal te vinden is. Lelystad is een jonge stad. De acquisitie voor bedrijven kan daar ook meer op gericht worden: op kleine, innovatieve ondernemingen met twee tot tien werknemers, die bijdragen aan het imago van de stad. De containerhaven is een must. Zorg daar voor een goede bereikbaarheid. Laat ook vrachtverkeer toe op Lelystad Airport: Lelystad ontwikkelt zich daarmee tot het logistieke centrum van Nederland. Onderwijs en bedrijfsleven moeten nader tot elkaar worden gebracht. De gemeente kan daarin faciliteren. Laat bedrijven bijvoorbeeld een school adopteren. Zorg daarbij voor een goede aansluiting tussen het aanbod aan opleidingen en de vraag naar personeel, tussen Vmbo, Mbo en Hbo enerzijds en het bedrijfsleven en de overheid (als werkgever) anderzijds. De gemeente zou faciliterend kunnen zijn in het samenbrengen van alle initiatieven die er in Lelystad zijn. Bundeling en overdracht van kennis van die initiatieven, mediation tussen investeerders en bedrijven met een investeringsbehoefte. Stimuleer publiek-private samenwerking tussen gemeente en ondernemers. Benut de ‘unique selling points’ van Lelystad: ruimte, water, groen. Stimuleer de aanleg van glasvezel op bedrijfsterreinen en gratis wifi in het Stadshart. Haal het bevrijdingsfestival en andere evenementen naar Lelystad, zoals een wielerklassieker, schaatswedstrijden op natuurijs, een zeilregatta. . En ja, er moet meer gebeuren in het Stadshart. Meer beleving, meer activiteiten, concentratie van ondernemers. Denk bijvoorbeeld aan 4
ruilverkaveling. Kijk ook wat je als gemeente kunt doen aan leegstaande bedrijfsgebouwen: eigenaren bewegen tot sloop, grond terugkopen en weer verkopen, een oud voor nieuw-regeling, leegstaande panden beschikbaar maken voor startende ondernemers. Stimuleer dat er ruimte komt voor (kleine) ondernemers met ambachtelijke, eigen en unieke producten die niet op internet te koop zijn. En doe iets aan het parkeerbeleid (de eerste anderhalf uur gratis): in een goedlopend centrum is betaald parkeren wellicht geen issue, in Lelystad wel. Er is op uitgaansgebied ook weinig te doen voor jongeren. Misschien kan de gemeente daarin voorwaardenscheppend zijn voor ondernemers met goede ideeën op dat gebied. En nogmaals: huur als gemeente Lelystadse bedrijven in!
2.2: Iedereen doet mee.
Het is belangrijk dat bewoners met goede ideeën de weg vinden in het Stadhuis en de regelgeving. Begeleidt die bewoners, faciliteer ze en versoepel de regelgeving. En durf bij eigen initiatieven van bewoners ook los te laten. Laat iets groeien, laat iets ontstaan en raak niet in paniek als er af en toe iets misgaat. Stel iets tegenover dat eigen initiatief: een buurtfeest voor een buurt die zelf het openbaar groen onderhoudt, prijsvragen voor goede ideeën. Maak gebruik van de enorme kracht van vrijwilligers in Lelystad. Speel daarbij in op de maatschappelijke verandering dat de vrijwilliger van nu meer geïnteresseerd is in kortstondige trajecten dan in langdurige verbintenissen. Werk aan een cultuur waarin het onderscheid tussen vrijwilligers en beroepskrachten verdwijnt. Breng vraag en aanbod bij elkaar, bijvoorbeeld op een website. Stimuleer mensen die hulp ontvangen ook iets terug te doen. Probeer mensen die werkeloos zijn in te zetten bij het vrijwilligerswerk, betrek jongeren daarbij, stel vrijwilligerscoaches aan en vorm krachtkoppels van mensen die werkeloos zijn en mensen die werkzaam zijn in een bepaald beroep.
5
Ondersteun en faciliteer sociale activiteiten als sam sam, kookclubs, moestuinen en al die talloze initiatieven die er op buurt- en wijkniveau plaatsvinden. Zet daarbij in op gezonde initiatieven: maak alles wat gezond is (sport, voedsel, bewegen) goedkoper, geef ruimte aan gezonde initiatieven als tai chi op het Stadhuisplein, een rollatorloop op het Stadhuisplein en preventie en voorlichting, ook op de scholen. Stimuleer gezond eten op de scholen. De sportparticipatie is in Lelystad hoog. Sociale contacten, gezondheid, sportdeelname heeft vele positieve kanten. Zeker in een samenleving waarin ingezet wordt op het voorkomen van zorg. Koester de sport dus en versterk het waar het kan. Benader mensen zoveel mogelijk direct, op straatniveau, en je zult zien dat ze best bereid zijn mee te denken en te doen. Benut daarbij de plekken waar mensen toch al samenkomen: scholen, kerken, buurtcentra, sportverenigingen. Tot slot: voor allerlei dingen geldt dat je ook moet laten zien wat er allemaal goed gaat, op elke manier en bij elke gelegenheid waarop en wanneer dat kan. Communiceer je successen.
2.3: Leefbare stad.
Bundel actieve bewoners. Zet je waardevolle wijkteams en preventieteams daarbij in. Help bewoners bij het opzetten van een buurtonderneming. Laat de winst van zo’n onderneming terugvloeien in de wijk. Laat bewoners of bewonersgroepen meedoen aan aanbestedingen: daarmee valt geld te besparen. Communiceer met bewoners wat je wel en niet doet in de openbare ruimte en stimuleer en faciliteer bewoners daar het onderhoud zelf ter hand te nemen Ga zwerfafval tegen door voorlichting te geven op scholen, zorg dat die informatie ook bij de ouders terecht komt, organiseer opruimacties, plaats meer afvalbakken en spreek de vervuilers aan. Beboet ze. Geef hondenbezitters een
6
verantwoordelijkheid in het opruimen van de hondendrollen van hun hond. Financier projecten bijvoorbeeld voor een bepaalde periode, met als voorwaarde dat het daarna zelfvoorzienend moet zijn. Verbindt als gemeente initiatieven, initiatiefnemers en bedrijven met elkaar. Ontwikkel voor iedere wijk een eigen identiteit. Zo krijgen bewoners meer het gevoel dat de straat, wijk of buurt van hen is en zullen ze zich ook sterker inzetten voor het behoud van die identiteit. En als je dan de wijken ingaat, spreek dan ook de taal van de inwoners, laat zien wat je doet, leg uit wat je niet doet en waarom je dat niet doet en wees duidelijk, eerlijk en consequent.
2.4: Duurzame stad.
Lelystad heeft een groene omgeving en ligt in het Nederlandse centrum van de biologische landbouw. Dat punt kan sterker worden benut, bijvoorbeeld met een dagelijkse versmarkt met streekproducten. Ook de natuur kan een bron van inkomsten worden: toerisme naar de natuurgebieden levert kansen op voor bedrijven. Misschien liggen er zelfs kansen voor een biobased industrie: biomassa afkomstig van planten, algen en resten uit natuur en industrie worden gebruikt als een groene grondstof voor chemie, materialen en energie. Investeer in Ledverlichting als het gaat om straatverlichting en investeer in zonnepanelen. Zet in op het verkrijgen van de titel ‘Fair trade gemeente’. Versterk de groene sector met een kenniscentrum. Zet bij woningen containers neer voor plastic, papier en gft-afval en laat mensen het restafval zelf wegbrengen naar verzamelcontainers. Dat stimuleert het gescheiden inzamelen. Zet in op energiebesparende straatverlichting (LED), stimuleer zonneenergie en geef daarin als gemeente het goede voorbeeld, door de daken van gemeentelijke gebouwen te voorzien van zonnepanelen. stimuleer het hergebruik van goederen (kringloop) en het gebruik van duurzaam voedsel.
7
Tot slot: probeer de windmolenindustrie naar Lelystad te halen. Flevoland heeft van het Rijk een grote opgave gekregen als het gaat om investeringen in windenergie. Daar mag je wat voor terug verwachten. Als die windmolens dan toch in Flevoland worden neergezet, laten we ze dan ook hier maken.
2.5: Veilige stad.
‘De paden op, de wijken in’ geldt niet alleen voor de ambtenaren en bestuurders op het Stadhuis, maar ook voor de politie: vaker de auto uit en de wijkagent moet meer te zien zijn in de wijk, te voet en op de fiets. Investeer met name op de veiligheid voor jeugd: veilige routes naar de scholen, de kwetsbaarheid van jongeren die beïnvloedbaar zijn. Communiceer duidelijker met bewoners waar ze woonoverlast kunnen melden en aangifte kunnen doen (op het Stadhuis) en heb daarbij oog voor ouderen, die minder thuis zijn op de digitale snelweg. Investeer ook in brandpreventie: er is meer brandgevaar in de wijken waar woningen minder zijn onderhouden. Denk hierbij aan de vluchtmogelijkheid: ouderen die voor de veiligheid vijf sloten op de deur hebben, hebben geen schijn van kans als er brand uitbreekt en men eerst die sloten moet ontgrendelen als er brand uitbreekt. Investeer ook op het zelforganiserend vermogen van Lelystedelingen op het gebied van veiligheid: buurtpreventieteams, buurtwachten, buurtvaderprojecten, het project ‘Waaks’ waarbij hondenbezitters worden opgeroepen tijdens het uitlaten van de hond de buurt goed in de gaten te houden op vreemde zaken. Spreek mensen aan als er regels worden overtreden of overlast wordt veroorzaakt en in het uiterste geval: leg sancties op. Lelystad is een fietsvriendelijke stad, met een gescheiden verkeerssysteem. Maak het centrum dan ook fietsvriendelijk met voldoende stallingsmogelijkheden en handhaaf tegen wild gestalde fietsen, zeker als je dat beleid eerder hebt aangekondigd.
8
Vergeet de veiligheid op het water niet: De KNRM moet regelmatig uitrukken voor mensen in nood op het water en de veiligheid van de dijken is voor een gebied als Flevoland essentieel.
2.6: Stad in ontwikkeling.
Investeer in een digitaal portaal waar opleidingen en workshops samenkomen. En een portal of een ander medium waarop het unieke verhaal van Lelystad verteld wordt, een nieuwe stad op nieuw land. Maak dat verhaal beleefbaar; je eigen inwoners zijn daarbij je beste ambassadeurs. En ook je eigen ondernemers, geef hen ook een rol in het verbeteren van het imago van Lelystad. Maak een verbinding maken tussen de thema’s natuur, water en luchthaven, waar bedrijven op in kunnen spelen. Betrek ondernemers bij beleidsvorming en uitvoering, realiseer arrangementen tussen verschillende ondernemers en geef ondernemers een rol in het gastheerschap. Gebruik het jeugdige talent in je stad, stimuleer hen en zet ze in. Een andere manier om je sterke kanten beter zichtbaar te maken: maak ze bereikbaar! Met het openbaar vervoer (gratis verbinding tussen Batavia Stad/kust en het Stadshart met een mooie, rode open Stadsbus in de zomermaanden bijvoorbeeld, ook een bus naar de Oostvaardersplassen) en een witte fietsenplan voor toeristen die aan de kust aankomen en naar de Oostvaardersplassen, het Natuurpark of het Aviodrome willen. Lelystad is een toegankelijke stad. Natuurpark, infocentrum Oostvaardersplassen, Bataviastad, Aviodrome zijn rolstoelvriendelijk. 10 Procent van de bevolking loopt met een rollator en met de vergrijzing neemt dit alleen maar toe. Maak bekend dat Lelystad bij uitstek toegankelijk is voor mensen met een beperking.
9
2.7: Tot slot, het noemen meer dan waard
Er zijn ook nog wat losse ideeën die misschien niet onder één van de bovenstaande thema’s vallen, maar het noemen meer dan waard zijn. Zoals het idee van twee 11-jarige meisjes, die hebben gehoord dat het broeikaseffect niet erger wordt als alle daken wit zouden zijn. Met uitzondering van de zonnepanelen, natuurlijk. Het koesteren van de geschiedenis van de stad: niet alleen afbreken, maar ook conserveren, onder supervisie van een bevoegd orgaan: een oudheidskamer in een gemeente van 35 jaar oud, waarom niet? Zet daarbij ook het Werkeiland in, waar de geschiedenis van Lelystad nog zichtbaar en tastbaar is. Laat Intratuin de rotondes sponsoren en vol zetten met kleurige bloemen en planten. Verander de naam van Lelystad in Batavia Stad. Benut het jaren ’70-imago van Lelystad: retro is in!
10
Feit of fictie?: een septemberdag in het jaar 2020.
Er zijn momenten dat ik trots ben op mijn stad. Het was een mooie dag, zondag. De zon scheen, maar daar kan Lelystad ook niets aan doen. Maar waar die zon op scheen, dat is wel iets om trots op te zijn. Ik ben tot nu toe naar elke editie van LelyStart geweest en elk jaar denk ik ‘Kan het nog mooier en drukker?’ om het volgende jaar er achter te komen ‘Hhmmm… kennelijk wel’. En bij die trots gaat het nog niet eens om het programma van het festival. Ik herinner me een avond met de interim-burgemeester van Weesp als presentator in de Raadszaal van het Stadhuis, ik denk zo’n vijf jaar geleden. Hij opperde een aardig idee: als iedere Lelystedeling nou eens vijf mensen uitnodigt voor een evenement in de stad, dan levert dat in een jaar heel veel extra bezoekers op die de schoonheid van de stad kunnen ervaren. Een aardig idee en toeval of niet: ik liep dit weekend met vrienden uit het buitenland over LelyStart. Ze zijn zaterdag aangekomen met het vliegtuig en verbaasden zich over die stad in de verte met alleen maar witte daken en zonnepanelen op die daken. Eigenlijk wilden ze zo snel mogelijk naar Amsterdam, maar ik heb ze eerst meegenomen op een tour langs de randen van de stad. De haven lag vol, de terrassen van de restaurants onderin de vijf woontorens zaten vol, de Batavia lag er mooi bij en op de markt tussen Batavia Stad en het havengebied was het druk. Het bezoekerscentrum van de Oostvaardersplassen hebben we alleen maar vanuit de auto gezien, want ook daar was het druk en leek het onmogelijk een parkeerplekje te vinden. Dus zijn we maar even naar het Natuurpark gegaan. En toen ik mijn bezoek uitlegde dat er zondag een gratis festival zou zijn in het centrum, met een kofferbakmarkt, een filmfestival met oude Lelystadse kaskrakers als ‘De Nieuwe Wildernis’ (zien ze toch nog wat van de Oostvaardersplassen) en ‘Michiel de Ruyter’ in de nieuwe bioscoop, voorstellingen in het theater, een kunstmarkt voor De Kubus, een proeverij & verwennerij en ze uitlegde dat die gezellige terrasjes aan het water meer bestemd zijn voor de toeristen, maar ik in de binnenstad ook wel wat mooie plekjes wist met lekker eten en goede speciaalbiertjes, kwam Amsterdam niet meer ter sprake.
11
Dat deze stad ooit onderin de lijstjes van Elsevier, De Telegraaf en het AD stond als het ging om aantrekkelijkheid, leefbaarheid of veiligheid, wilde er bij mijn vrienden niet in. Inmiddels lijkt dat ook voor mij een grijs verleden, maar zo grijs is dat nog niet. En dankzij mijn bezoek besef ik weer even dat wat voor mij inmiddels heel gewoon is geworden, niet vanzelfsprekend is: Lelystad is een geweldige stad. En daar mogen we best trots op zijn.
12
