Staats- en bestuursrecht

Staats- en bestuursrecht

Scriptie-onderwerpen per docent: mr. P.C. Adriaanse prof. mr. E.A. Alkema prof. mr. T. Barkhuysen mw. mr. L. di Bella prof.mr. J.W.M. Engels mw. mr. dr. J.H. Gerards FAQ mr. H. Griffioen mw. mr. M.M. Groothuis mr. dr. M. Lurks mr. dr. H.-M.Th.D. ten Napel mw. mr. drs. W. den Ouden prof. mr. J.E.M. Polak mw. mr. Y. Schuurmans mr. drs. M.K.G. Tjepkema prof. dr. W.J.M. Voermans

Docent: mr. P.C. Adriaanse E-mailadres: [email protected] 1. De positie van de Europese Commissie in procedures bij nationale rechters 2. Terugvordering van onrechtmatige staatssteun 3. De verhouding tussen de centrale overheid en decentrale overheden in het licht van de EG-rechtelijke staatssteuncontrole 4. Het besluit-begrip in Europeesrechtelijke context 5. De invloed van het Europees gemeenschapsrecht op handhavings‘autonomie’ van de lidstaten 6. Het vertrouwensbeginsel in Europees perspectief 7. Toepassing van fuiken in het Nederlandse bestuursprocesrecht in het licht van Europees gemeenschapsrecht 8. Relativiteitsvereisten in het Nederlandse bestuursprocesrecht in het licht van het Europees gemeenschapsrecht

Docent: prof. mr. E.A. Alkema E-mailadres: [email protected] 1. Veranderingen in de staatsrechtelijke positie van de Tweede Kamer als gevolg van de Europese integratie. 2. Verandering in de staatsrechtelijke positie van de rechterlijke macht als gevolg van de Europese integratie. 3. De staatsrechtelijke (en Europeesrechtelijke) waarborgen voor rechterlijke onafhankelijkheid.

4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27.

28. 29. 30. 31. 32.

Strafrechtelijke ministeriële verantwoordelijkheid. De hiërarchie van normen in het Nederlands staatsrecht. Horizontale werking van grond- en mensenrechten. Cumulatie van grond- en mensenrechten. De vrijheid van vereniging. De staatsrechtelijke positie van het Openbaar Ministerie. Afstand van grondrechten. Constitutionele interpretatie in Nederland. Rechtsvergelijking EVRM en Amerikaanse Grondwet m.b.t. (onderdelen van) grondrechten of leerstukken van grondrechten. Plichten van personen in de gezondheidszorg voortkomend uit grondrechten van anderen. Plichten van de journalist voortkomend uit grondrechten van anderen. Het recht om te gaan, te staan en zich te vestigen waar men wil - nationale en / of internationale aspecten van het fundamentele recht op bewegingsvrijheid binnen de staat. Subsidiariteit als rechtstatelijk, staatsrechtelijk en Europeesrechtelijke notie. De grondrechten van ambtenaren. (één of meer aspecten) De advocaat als drager van grondrechten. De journalist als drager van grondrechten (persvrijheid) en hoeder van andermans grondrechten. Grondrechtelijke aspecten van de sociale woningbouw. Verandering van de Grondwet, functie en procedure. Recht op behoorlijke rechtspraak ingevolge de artikelen 5, 6 en 13 EVRM en de Straatsburgse jurisprudentie. Toetsing aan de grondwettelijke beperkingclausules in de rechtspraak. Rechtsvergelijkende studies doorwerking verdragen in het nationale recht (Nederland-andere staten). Parlementaire betrokkenheid bij de totstandkoming van verdragen. Parlementaire betrokkenheid bij de uitvoering van verdragen. Aspecten van de Rijkswet goedkeuring en bekendmaking verdragen, waarbij uiteenlopende opties bestaan: - voorlopige toepassing - vormen van goedkeuring - vormen van bekendmaking Betrokkenheid van het Ned. Parlement bij besluitvorming van internationale organisaties (anders dan EU). Implementatie door Nederland van besluiten van een (in overleg te bepalen) internationale organisatie. Implementatie van verdragen met een eigen toezichtprocedure. Monitoring door de Raad van Europa en implementatie door één of meer van de lidstaten. Misbruik van grond- en mensenrechten.

Verder kunnen rechtsvergelijkende scripties worden geschreven door studenten die Amerikaans staatsrecht hebben gevolgd, bijvoorbeeld vergelijking tussen Amerikaanse staatsinstellingen en instellingen van de EU; tussen Amerikaanse grondrechten en Europese grondrechten en tussen aspecten van de Amerikaanse en de Nederlandse grondwetten.

Docent: prof. mr. E.A. Alkema E-mailadres: [email protected]

(Sociale grondrechten) Inventarisatie (actualisering) van de wijze waarop de Nederlandse rechter omgaat met aanspraken die hun basis vinden in de gecodificeerde sociale grondrechten. Zijn de sociale grondrechten te zien als subjectieve rechten en als zodanig te formuleren? Geldt de legaliteitseis onverkort bij overheidsoptreden in de zin van het vormgeven aan de zorgplicht bij grondrechten, de positieve verplichtingen? Decentralisatie en (sociale) grondrechten. Hoever kan de centrale overheid gaan bij decentralisatie van haar zorgtaken? Hoeveel vrijheid mag/moet aan lagere overheden worden geboden om gestalte te (kunnen) geven aan de sociale grondrechten? In hoeverre beïnvloedt decentralisatie de taak van de rechter bij het bewaken van de grondrechten? Hoe verhoudt zich de jurisprudentie inzake het gelijkheidsbeginsel betreffende verschillende actoren (bijvoorbeeld andere gemeente, provincie, bedrijfsvereniging) tot de gelding van grondrechten voor 'een ieder'? Komt de verantwoordingsplicht van de overheid in het gedrang bij bestuur door overeenkomst? Het gelijkheidsbeginsel en gezondheidszorg. Een voetballer, een roker, een oudere; wat betekent gelijke behandeling? Kunnen werkenden bij voorrang geholpen worden in privé-klinieken? Wie helpt illegalen? ie is verantwoordelijk voor de garantie van gelijke toegang tot de gezondheidszorg? De rijksoverheid, lagere overheden, de zorgverzekeraar? Werk, werk, werk en nog eens werk. Valt gesubsidieerde arbeid onder de werking van artikel 19 van de Grondwet? Welke betekenis heeft dan de vrije keuze van arbeid (lid 3)? Bestaanszekerheid en spreiding van welvaart. Volgens de nota 'De andere kant van Nederland' komt ook in Nederland "ondanks het uitgebreide stelsel van sociale voorzieningen en een adequaat niveau van het sociaal minimum" armoede voor (Kamerstukken II 95/6, 24 515, nr. 2, blz. 2). Is er dan wel sprake van een "adequaat niveau"? Levert de cumulatie van diverse op de individu toegesneden maatregelen nog wel bestaanszekerheid (artikel 20.1 Grondwet)?

Docent: prof. mr. T. Barkhuysen E-mailadres: [email protected] Studenten met eigen scriptie-onderwerpen op het terrein van het staats- en bestuursrecht zijn van harte welkom. Gesuggereerd worden de volgende – globale – onderwerpen

(waarbij vaak ook rechtsvergelijking tot de mogelijkheden behoort): 1. Overheidsaansprakelijkheid voor schade als gevolg van gedogen en ontoereikend toezicht (problematiek Volendam/Enschede) 2. Rechtsbescherming tegen overschrijding van de redelijke termijn (in het bestuursproces) 3. Naar een regeling voor de tenuitvoerlegging van Straatsburgse (EHRM) uitspraken in het Nederlandse bestuursprocesrecht 4. De toekomst van de Algemene wet bestuursrecht: verder bouwen of consolideren? 5. Voldoet het Nederlandse bestuursprocesrecht (besluitmodel, argumentatieve fuik, bewijsfuik etc.) (nog) aan de eisen van met name art. 6 EVRM? 6. Bestuurlijk toezicht en handhaving (hoofdstuk 5 Awb, Vierde Tranche Awb): toepassing op diverse materiële rechtsgebieden zoals het mededingingsrecht en het milieurecht 7. De onafhankelijkheid en onpartijdigheid van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State ter discussie 8. Hoe verhouden privatisering en verzelfstandiging zich tot de aansprakelijkheden van staten op basis van onder meer het EVRM? 9. Op weg naar een weerbare rechtsstaat: hoe om te gaan met personen/groeperingen/partijen (zoals de SGP) die bepaalde fundamentele grondrechten (zoals het recht op gelijke behandeling) op basis van bijvoorbeeld religieuze overwegingen niet erkennen? 10. De wisselwerking tussen de "Europese Grondwet" en het Nederlandse staats- en bestuursrecht 11. Toezicht en handhaving in het bestuursrecht Andere onderwerpen op het gebied van het bestuurs(procesrecht) zijn welkom

Docent: mw. mr. L. di Bella E-mailadres: [email protected]

1. 2. 3. 4. 5. 6.

Relativiteit in het bestuursrecht Overheidsaansprakelijkheid door schending van EG-recht De functie van 8:73 Awb naast art. 6:162 BW Fuiken en andere valkuilen: procederen (met of zonder (advocaat-) gemachtigde) in het bestuursrecht Toepassing van het causaliteitscriterium door de bestuursrechter Onrechtmatige rechtspraak in het nationale recht en het EG-recht

Docent: prof.mr. J.W.M. Engels E-mailadres: [email protected] of [email protected]

(Gemeenterecht en Gemeentekunde) 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

9.

Dualisering van het gemeentebestuur. Ontwikkelingen in de positie van de burgemeester. Politieke vernieuwing in het gemeentebestuur. De positie van de gemeentesecretaris in een geïntegreerde gemeentelijke ambtelijke organisatie. De betekenis van het Handvest voor de lokale autonomie. Handhaving van de openbare orde. Positie en bevoegdheden van deelgemeenten. Lokale democratie en de organisatie van de politie. Gemeentelijke en provinciale referenda.

Docent: mw. prof. mr. J.H. Gerards E-mailadres: [email protected] 1. Grondrechten en de rechter 1. Constitutionalisering van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens 2. Ontwikkelingen in de rechtsvinding van EHRM en HvJ EG 3. Het proportionaliteitsbeginsel in de Nederlandse rechtspraak over grondrechten 4. Belangenafweging in de Nederlandse grondrechtenrechtspraak 5. Hoe moet de rechter omgaan met botsingen van grondrechten? 2. Rechterlijke toetsing en rechtsvinding in rechtsvergelijkend perspectief 1. Het verschil tussen doel-middeltoetsen en toetsing van belangenafwegingen (in rechtsvergelijkend perspectief) 2. Comparatieve interpretatie in rechtsvergelijkend perspectief 3. Gelijke behandeling en gerelateerde onderwerpen 1. Het gesloten systeem van de Algemene wet gelijke behandeling – is herziening mogelijk en wenselijk? 2. Juridische bestrijding van misbruik van genetische informatie 3. Opsommingen van discriminatiegronden en hun betekenis 4. Spreidingsbeleid, gelijke behandeling en andere grondrechten (op diverse

beleidsterreinen: bijv. wonen (Rotterdam), maar ook scholen) 5.

Integratiebeleid, terugzendbeleid, gelijke behandeling en andere grondrechten

Docent: mr. H.M. Griffioen E-mailadres: [email protected] 1)

2)

Constitutionele vraagstukken, zoals: -

Interpretatie van de Grondwet

-

De Grondwet in de Europese rechtsorde

-

Toetsing van wetgeving

-

Positieve verplichtingen bij klassieke grondrechten

-

Grenzen aan de rechtsvormende taak

Raakvlak Europees/nationaal bestuursrecht -

Staatsaansprakelijkheid bij schending van Gemeenschapsrecht

-

Het vertrouwens- en rechtszekerheidsbeginsel in Europees perspectief

-

Het Europese toezicht op nationale implementatie van wetgeving

-

De procesrechtelijke autonomie van de Lidstaten

3)

De Europese Constitutie

-

Rechtsstatelijke beginselen in de Europese rechtsorde

Docent: mw. mr. M.M. Groothuis E-mailadres: [email protected] 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Het briefgeheim in het digitale tijdperk Terrorismebestrijding en Internet: de mensenrechtelijke aspecten Naar een nieuw grondrecht op toegang tot overheidsinformatie? De vrijheid van meningsuiting op Internet: juridische kansen en knelpunten De elektronische overheid vanuit een Europees-rechtelijk perspectief Het elektronisch verrichten van bestuursrechtelijke rechtshandelingen: recht of plicht?

Docent: mr. dr. M. Lurks E-mailadres: [email protected] of [email protected]

(Ruimtelijk bestuursrecht) Op het gebied van het ruimtelijk bestuursrecht zijn vele scriptie-onderwerpen te bedenken. Men kan zich daarbij richten op de ruimtelijke ordening zelf (de Wet op de Ruimtelijke Ordening) of op een van de vele ruimtelijk relevante sectoren zoals volkshuisvesting, verkeer en vervoer, waterstaat, landinrichting, stadsvernieuwing, natuurbescherming enzovoorts. Onderstaande onderwerpen geven een beeld van de mogelijkheden. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.

De fundamentele herziening van de Wet op de Ruimtelijke Ordening. Schadevergoeding in het ruimtelijk bestuursrecht. Digitale bestemmingsplannen. Kostenverhaal in verband met het bestemmingsplan. De invloed van de Europese regelgeving op de nationale, regionale en lokale ruimtelijke ordening. Naar een Europese ruimtelijke ordening? Ruimtelijke ordening in rechtsvergelijkend perspectief (m.n. Frankrijk). Gebiedsaanwijzingen in relatie tot de Wet op de Ruimtelijke Ordening. De juridische reikwijdte van bestemmingsplannen. Regionale ruimtelijke ordening en het Wetsvoorstel bestuur in stedelijke regio’s. De straf- en bestuursrechtelijke handhaving van ruimtelijke regelgeving. De verhouding van de Landinrichtingswet tot de Wet op de Ruimtelijke ordening. Publiek private samenwerking en het bestemmingsplan. Naar een wet op de leefomgeving? De verhouding van de Wet milieubeheer tot de ruimtelijke ordening.

Docent: mr. dr. H.-M.Th.D. ten Napel E-mailadres: [email protected] Studenten zijn na afspraak per e-mail welkom met in principe alle (ideeën over) onderwerpen op staatsrechtelijk gebied, waarbij zijn bijzondere interesse uitgaat naar scripties over: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

De grondslagen van het constitutionele recht. De historische ontwikkeling van het Nederlandse constitutionele bestel. De verhouding tussen godsdienst en staat. Godsdienstvrijheid in Nederlands en vergelijkend perspectief. Multiculturalisme en het recht. Botsing van grondrechten. Parlementair staatsrecht. Staatsvisies van politieke partijen. Rechters en politiek.

10. Nederland in de Europese rechtsorde.

Docent: mw. mr. drs. W. den Ouden E-mailadres: [email protected] 1. Alle onderwerpen die raken aan subsidierecht, bijvoorbeeld: a. Subsiediesancties en het evenredigheidsbeginsel b. Civielrechtelijke handhaving binnen subsidierelaties c. Overheidsaansprakelijkheid bij onregelmatigheden met Europese subsidies (denk aan ESF-affaire) d. Subsidies en Europese regelgeving m.b.t. verboden staatssteun e. De publieke taak en het subsidiebeleid f. De financiering van politieke partijen 2. Onderwerpen die raken aan bestuurlijke voorprocedures, bijvoorbeeld: a. Wetsvoorstel rechtstreeks beroep b. Vergoeding kosten verbonden aan voorprocedures c. Wenselijkheid van administratief beroep 3. Ontwikkeling van het belanghebbendebegrip van art. 1:2 Awb 4. Openbaarheid van bestuur 5. Bestuursrechtelijke geldschulden 6. Onderwerpen die betrekking hebben op toezicht op naleving van a.v.v Bijvoorbeeld "de aanwijzingsbevoegdheid

Docent: prof. mr. J.E.M. Polak E-mailadres: [email protected] 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Bewijsrecht in het bestuursrecht. Aanvulling van rechtsgronden in het bestuursrecht. Proceskosten in het bestuursrecht en het grondrecht van toegang tot de rechter. De toetsing van vage termen door de bestuursrechter. Zelf voorzien door de bestuursrechter. De toetsing ex tunc door de bestuursrechter. De werking van de Algemene wet bestuursrecht in het economisch bestuursrecht. Toetsing van wetgeving in formele zin. Onrechtmatige wetgeving. Competentieproblemen op het grensgebied tussen bestuursrechter en burgerlijke rechter. 11. Rechtsvorming door de rechter in het milieurecht. 12. Het Alarabeginsel in het milieurecht. 13. Verdere integratie van bestuursrechtspraak of juist niet?

14. Verplichte procesvertegenwoordiging in het bestuursrecht? 15. Hoger beroep in het bestuursrecht: herkansing of rechtsvorming?

Docent: mw. mr. Y.E. Schuurmans E-mailadres: [email protected] Alle onderwerpen die samenhangen met het bestuursprocesrecht, waaronder het bewijsrecht, zijn welkom. Bewijsrecht: 1. De bewijslastverdeling in het bestuursrecht. 2. De eisen die artikel 6 EVRM stelt aan het bewijsrecht bij punitieve besluiten. 3. Onrechtmatig verkregen bewijs. 4. De mogelijkheid van het bestuur om bewijsrecht in beleidsregels te regelen. 5. De invloed van het communautaire recht op het nationale bewijsrecht. 6. Beperkingen in de waarheidsvinding in het bestuursprocesrecht.

Algemeen bestuursprocesrecht: 1. De omvang van het geding, artikel 8:69 Awb. 2. De ontwikkelingen rond het belanghebbendebegrip. 3. Subjectiveringstendensen in het bestuursprocesrecht. De ontwikkeling naar een recours subjectif’. 4. Marginale toetsing door de bestuursrechter. Is het leerstuk inzake beleids- en beoordelingsvrijheid toereikend en hoe vindt het in de rechtspraak toepassing? 5. De voorlopige voorziening. 6. (Incidenteel) appèl. 7. De mogelijkheden om een geschil effectief te beslechten in de bestuursrechtelijke procedure. 8. De artikelen 6:18 en 6:19 Awb. 9. Formele rechtskracht van besluiten. 10. Artikel 8:29 en de geheimhouding van stukken. Hoe verhoudt deze regeling zich met artikel 6 EVRM?

Docent: mr. drs. M.K.G. Tjepkema E-mailadres: [email protected] 1. 2. 3. 4. 5. 6.

De verhouding tussen het zelfstandig en het onzelfstandig schadebesluit De rol van het gelijkheidsbeginsel bij nadeelcompensatie De rol van het evenredigheidsbeginsel bij nadeelcompensatie De interpretatie van het égalité-beginsel door de Nederlandse rechter Aanprakelijkheid voor rechtmatige daad in het EG-recht Schadevergoeding bij rechtmatig strafvorderlijk overheidsoptreden

Docent: prof. dr. W.J.M. Voermans

E-mailadres:[email protected] 1. De EU-Conventie en de betekenis daarvan voor het constitutionele recht in Nederland. 2. De plaats en de betekenis van wetgeving voor het overheidsbestuur in het licht van de opvattingen van wetgeving in het strategisch akkoord. 3. De kwaliteit van ministeriële regelingen. 4. De (relatieve) betekenis van het legaliteitsbeginsel in Nederland/Europa. 5. Raden voor de rechtspraak in Europa en de kwaliteit van de rechtspleging. 6. Wetgevingsinstumenten en – arrangementen in Europa. 7. De democratische legitimatie van EU-besluitvormingsarrangementen. 8. (knelpunten) In wetgevingsprocessen in lidstaten van de EU.