Spreekbeurtpakket Olympisch Stadion Amsterdam
Waarom heeft de Olympische vlag vijf ringen? Hoe hoog is de Marathontoren? Wie mag er op het ereterras zitten? Wat zijn de Paralympische Spelen?
Spreekbeurtpakket Olympisch Stadion Amsterdam Stadion! h c is p m ly O t e h r eurt gaat doen ove b k e re p s je jij t a pische Spelen? d m ly O e d Wat leuk r ve o n lle ok nog wat verte o je il w n ie h c s is M elen vind je hier. p S e d r ve o n e n t stadio r Informatie over he bben we een paa e h ijk rl u tu a N ? n eer wete Wil je dan nog m voor je. interessante links n hopelijk zien e rt u e b k e re p s met je Heel veel succes Experience! ic p m ly O e d in l e we je sn
Het stadion & de omgeving
Marathontoren Voor het stadion staat een hoge toren. Deze heeft de naam Marathontoren. Hoe komt een toren nu aan zo’n naam? Juist, een marathon is een hardloopwedstrijd van 42 kilometer. De toren is ongeveer 42 meter hoog en de blikvanger van het Olympisch Stadion. Vroeger zag je de toren al van ver boven de stad. Nog steeds valt de toren erg op. Boven op de Marathontoren staat een vuurschaal. Aan het begin van de Olympische Spelen wordt een vuur aangestoken. Dat is voor het eerst zo gedaan toen de Spelen in Amsterdam werden gehouden, in 1928. Het is de bedoeling van de Spelen dat alle mensen voelen dat ze bij elkaar horen en dat ze respect moeten hebben voor elkaars prestatie. Om iedereen daaraan te herinneren, wordt het Olympische vuur aangestoken. Voor de Spelen van 1928 ging een medewerker van het gasbedrijf naar boven en stak het vuur aan met een lucifer. Tegenwoordig gebeurt dit met de Olympische fakkel.
Het Olympisch Stadion is speciaal gebouwd voor de Olympische Spelen van 1928. De bedenker van het stadion, de architect, is Jan Wils. Veel architecten tekenden ontwerpen in een bepaalde stijl. Jan Wils gebruikte veel kenmerken van de Amsterdamse school. Heel herkenbaar zijn de ramen en deuren van ijzer. Dit is echt iets van de Amsterdamse school. In 1937 kreeg Feyenoord een nieuw stadion: De Kuip. Amsterdam en Rotterdam hielden elkaar toen al erg goed in de gaten. De Kuip was veel groter dan het Olympisch Stadion. En als Amsterdam niet ook een groot stadion had, dan kwamen er vast nooit internationale voetbalwedstrijden naar het Olympisch Stadion. Daarom werd er een tweede ring op het Olympisch Stadion gebouwd.
Ringen op de toren Het Olympisch Stadion is het enige stadion in Nederland dat de ringen mag dragen. De Olympische Spelen van tegenwoordig zijn bedacht door de Fransman Pierre de Coubertin. Hij is de bedenker van de ringen. Deze bestaan al sinds 1914. De vijf ringen staan voor de vijf continenten. De kleuren zijn zwart – rood – geel – groen en blauw. Met deze kleuren kunnen alle vlaggen van de wereld gemaakt worden. Op deze manier zijn de landen met elkaar verbonden. De ringen zijn door elkaar getekend. Zo lijkt het alsof de sporters uit de hele wereld elkaar vasthouden. Soms wordt er gezegd dat geel voor Azië is, zwart voor Afrika en blauw voor Europa. Dat is dus niet waar.
Kunst Voor de ingang van het stadion staat het beeld van Frederik Willem Christiaan Hendrik baron Van Tuyll van Serooskerken. Hij heeft één hand omhoog, zoals in 1928 de Olympische groet was. Tegenwoordig bestaat die groet niet meer, omdat die doet denken aan de Tweede Wereldoorlog, aan Adolf Hitler. Deze baron was de oprichter van het Nederlands Olympisch Comité (NOC) in 1912, daarnaast was hij de eerste Nederlander in het Internationaal Olympisch Comité (1899). Het beeld werd op 17 mei 1928 onthuld, op de eerste dag van het Olympisch hockeytoernooi. Van Tuyll van Serooskerken heeft dat zelf niet meegemaakt, omdat hij al in 1924 is overleden.
Koninklijk ontvangst Als je door de hoofdingang naar binnen komt, kijk je zo op het ereterras. Geen skybox, geen pluche stoelen, maar gewone houten stoelen. Het Koninklijk huis heeft (nog steeds) plaatsen op het ereterras (of te wel het plateau). Prins Bernhard, de overleden vader van Koningin Beatrix, had wel tien stoeltjes op de eretribune. Door deze stoeltjes te kopen, heeft hij geholpen het stadion in stand te houden.
Wall of Fame Onder de Marathonpoort is de Wall of Fame. Hier staan de namen van alle Nederlandse Olympische sporters die goud hebben gehaald. De laatste zomerspelen in Beijing – China 2008, leverde acht gouden medailles en veel nieuwe namen op. Er was goud voor de hockeydames, het vrouwen waterpoloteam en het zwemestafetteteam. Van al deze dames wordt de naam vermeld. Maar er waren nog meer gouden medailles. Anky van Grunsven, Marit van Eupen, Kirsten van der Kolk, Marianne Vos en Maarten van der Weijden hebben allemaal een plaats gekregen in de Wall of Fame.
Op het voorplein aan de linkerkant van het stadion staat een groot beeld van de Griekse God Prometheus (dit spreek je uit als pro-men-thuis). Hij heeft een fakkel in zijn hand. Ieder jaar op 4 mei worden bij dit beeld alle omgekomen sporters herdacht. Tegenover het Johan Cruyff Court staat een beeld van Johan Cruijff. Cruijff was de beste Nederlandse voetballer aller tijden. Hij is zelfs verkozen tot Europees voetballer van de eeuw. Cruijff speelde bijna altijd met rugnummer 14. In april 2007 werd, ter gelegenheid van zijn 60e verjaardag bekend gemaakt dat Ajax vanaf het seizoen 2007-2008 nooit meer met nummer 14 zal spelen. Dit ter ere van de legendarische speler John Cruijff.
Radiokamer
Bomen uit 1936
Bovenin het Olympisch Stadion is de radiokamer. Hier gaven radiomakers commentaar op de vele evenementen. Radioverslaggever Han Hollander was vaak in het stadion te vinden. Hij heeft zelfs een eigen bordje.
In 1936 vonden de Olympische Spelen plaats in Berlijn (Duitsland). Voordat de Spelen begonnen werd hier veel over gesproken. De baas in Duitsland was namelijk Adolf Hitler, hij wilde oorlog voeren om de baas te worden van veel landen in Europa. Maar dat wist in 1936 nog niemand, want de oorlog begon drie jaar later, in 1939. De bazen van de Olympische Spelen wilden de Spelen verplaatsen naar Amerika. Uiteindelijk vonden de zomerspelen toch plaats in Berlijn.
Veiligheid Veiligheid is heel erg belangrijk in een stadion. Als er iets gebeurt, moeten de mensen snel naar buiten kunnen. Denk aan de voetbalwedstrijd van FC Groningen tegen Ajax in april 2008. Er ontstond brand op de tribune en alle fans moesten zo snel mogelijk naar buiten. In 1928 is al rekening gehouden met de veiligheid. De trappen worden breder aan de onderkant. Zo kan, in geval van nood, iedereen vlug het stadion uit.
De Olympisch kampioenen kregen dat jaar niet alleen een gouden medaille, maar ook een boom. Er werden 130 Olympische eiken weggegeven. Nederland presteerde in 1936 goed en nam zes eiken mee naar huis. Op de pot van de eik stond: ‘groei ter ere van de overwinning.’ Na al die jaren zijn er nog maar 16 eiken in de hele wereld in leven. Twee staan er bij het Olympisch Stadion.
Olympic Experience De Olympic Experience is het museum van het Olympisch Stadion. Met beelden en activiteiten word je meegenomen op ontdekkingsreis door de Nederlandse sport. Natuurlijk ontbreken Jan Bos (schaatsen), Johan Cruijff (voetbal) en Richard Krajicek (tennis) niet, maar er is nog veel meer te zien en te beleven. Ook buiten zijn verschillende activiteiten. Heb je wel eens gebasketbald in een rolstoel? Kom naar de Olympic Experience en probeer het uit!
Sloop Veel buurtbewoners vonden het niet prettig, zo’n stadion in hun woonwijk. Ondanks alle bekerfinales wilden de ‘buren’ dat het stadion gesloopt werd. Ze waren de voetbalrellen echt beu. Een sloopvergunning werd afgegeven door de gemeente. Een paar bekende Nederlanders voerden toen actie om het stadion te redden. Dit is gelukt! Het Olympisch Stadion is zelfs een rijksmonument geworden. Voor de renovatie werd door diezelfde buren meer dan twee miljoen euro ingezameld.
Olympische Spelen
De Olympische eed
De Olympische Spelen is het mooiste sporttoernooi van de wereld. Meer dan tienduizend sporters uit de hele wereld doen eraan mee. Je kunt niet zomaar meedoen aan de Spelen. Sporters zijn jarenlang bezig met de voorbereidingen, het behalen van limieten en het voldoen aan kwalificaties.
Alle sporters, scheidsrechters en juryleden beloven aan het begin van de Spelen dit: ‘In naam van alle deelnemers beloof ik, dat we met eerlijk spel aan de Olympische Spelen deelnemen en de regels zullen volgen, in de geest van Fair Play, ter meerdere glorie van de sport’.
De Olympische Spelen vinden om de vier jaar plaats. En er zijn zomerspelen en winterspelen. In 2008 vonden de zomerspelen plaats in Beijing (China). In 2010 de winterspelen in Vancouver (Canada). Londen (Groot-Brittannië) organiseert dit jaar de zomerspelen. Om de twee jaar is het dus een Olympisch jaar.
Pierre de Coubertin Ongeveer 100 jaar geleden leefde in Frankrijk Pierre de Coubertin. Hij wist dat erg lang geleden in Olympia in Griekenland (in 776 voor Christus) een sporttoernooi werd gehouden. Hij heeft ervoor gezorgd dat die Olympisch Spelen weer gehouden werden in een toernooi waarin respect voor elkaar belangrijk is. Waarin iedereen eerlijk speelt en op een sportieve manier het beste uit zichzelf haalt.
Het is een toernooi van idealen en dat merk je aan alles!
De Olympische ringen Onder het kopje ‘Ringen op de toren’ lees je hier meer over.
Olympisch Vuur Lees meer over het Olympische vuur onder de kop ‘Marathontoren’.
Sneller, hoger, sterker Het motto van de Spelen is: sneller, hoger, sterker. De woorden daarvoor in het Latijn zijn: ‘citius, altius, fortius’. Dat betekent dat iedere sporter probeert zo goed mogelijk te sporten. Nu of nooit! Bij de Olympische Spelen gaat het erom dat je het beste uit jezelf haalt.
Olympische Spelen van Amsterdam In 1928 werden de 9e Olympische Spelen in Amsterdam gehouden. Het Olympisch Stadion werd er zelfs speciaal voor gebouwd. De atletiekbaan van het stadion werd 400 meter lang. Dat is vanaf toen zo gebleven in alle stadions van de wereld. Zoals je hebt gelezen werd in Amsterdam het Olympische vuur geïntroduceerd. Bij de optocht tijdens de opening van de Spelen liepen de sporters van Griekenland voorop en Nederland, het gastland, liep helemaal achteraan. Dit is nooit meer veranderd. In 2008 liep China helemaal achteraan bij de opening. In Amsterdam waren er voor het eerst atletiekwedstrijden voor vrouwen en in 1928 werd Coca Cola als eerste Olympische sponsor in Europa bekend gemaakt. Voor die tijd hadden de mensen in Europa nog nooit van Coca Cola gehoord en ze hadden het nog nooit geproefd. Ook het parkeerbord is uitgevonden in Amsterdam Het blauwe bord met de witte letter P werd bedacht voor de buitenlandse bezoekers. Zij konden natuurlijk geen Nederlands lezen. Op deze manier begrepen ze waar ze hun auto konden parkeren. De organisatie rekende op wel 3.500 auto’s per dag. Het waren er maar 700.
Tijdens de Spelen in Amsterdam mocht er slechts één bedrijf foto’s maken. Voor andere journalisten was het verboden foto’s te schieten. Zelfs de spelers mochten geen foto’s maken. Er waren mensen ingehuurd die met een verrekijker de tribunes afspeurden naar ‘illegale’ fototoestellen. Zo’n 2.000 fotocamera’s werden in beslag genomen. Na afloop van het evenement kon iedereen zijn camera weer ophalen. Hoeveel er zijn opgehaald is nooit bekend geworden.
Nog één ding moet je weten over de Olympische Spelen in Amsterdam. Het stadion is wel drie keer geopend. Natuurlijk was Koningin Wilhelmina, de oma van Koningin Beatrix, gevraagd, maar de organisatie had eerst de datum geprikt en toen pas de Koningin gevraagd. Zij was hier behoorlijk boos over en wilde dus niet komen. De eerste keer werd het stadion geopend voor een hockeywedstrijd in april tussen Nederland en Brits-Indië. Toeschouwers waren niet toegestaan. Het Olympisch hockey- en voetbaltoernooi begon al in mei. Voor de eerste wedstrijd werd het stadion weer geopend. Nu mochten toeschouwers wel naar binnen en op 28 juli 1928 begonnen officieel de Olympische Spelen. Dit was de dag dat het stadion echt werd geopend! Dit was dus de derde keer. Nederland deed het goed bij deze Spelen. We wonnen acht gouden, tien zilveren en vier bronzen medailles.
NOC*NSF Olympische Spelen in
Inmiddels zijn de voorbereidingen voor de zomerspelen in Londen – Groot Brittannië in volle gang. De sporters kunnen de komende tijd laten zien of ze goed genoeg zijn om naar Londen te gaan. Tijdens de vorige zomerspelen in Beijing, China, eindigde Nederland op de twaalfde plaats met 7 gouden medailles. Dat is het beste resultaat na Sydney 2000 toen twaalf gouden medailles werden behaald. In 2028 is het honderd jaar geleden dat de Olympische Spelen in Amsterdam werden gehouden. Nu al zijn mensen bezig om ervoor te zorgen dat in 2028 in Nederland een goed Olympisch klimaat is. Dat betekent: dat veel mensen bezig zijn met sport en er nog meer mensen snappen hoe belangrijk sport is. Door te sporten leer je om te gaan met winnen en verliezen, het beste uit jezelf te halen en respect te hebben voor je tegenstanders. Misschien is Nederland in 2028 zo Olympisch dat we dan weer de Olympische Spelen mogen organiseren!
Om ervoor te zorgen dat iedereen in Nederland aan sport kan doen, moet er veel geregeld worden. Dit doet het Nederlands Olympisch Comité*Nederlandse Sport Federatie. Afgekort schrijf je dit als NOC*NSF. Of het nou gaat om voetbal, tennis, roeien of korfballen en of je nou gehandicapt bent of niet: NOC*NSF weet alles van sport. Zit jij bijvoorbeeld op een voetbalclub of op een tennisvereniging dan ben je eigenlijk ook, zonder dat je dat weet, lid van NOC*NSF. Meedoen aan de Olympische Spelen kan niet zomaar. Je kunt er niet naartoe en vragen hoe laat je moet starten. Pas als je heel goed bent, zegt NOC*NSF dat je mag meedoen. Om mee te doen, zijn normen en limieten opgesteld. Dit betekent dat je vastgestelde sportprestaties moet halen om aan de eisen te voldoen. Misschien ben je wel goed, maar heb je een lichamelijke handicap, dan zijn de Paralympische Spelen wellicht iets voor jou. Ook hier beslist NOC*NSF of jij goed genoeg bent om mee te doen. De Olympische Spelen en de Paralympische Spelen worden elke vier jaar gehouden. Kijken naar de Olympische of Paralympische Spelen mag natuurlijk altijd! Het kantoor van NOC*NSF staat in Papendal. Voor sporters heeft Papendal veel mogelijkheden om te trainen. Papendal heeft een sporthal voor de binnensporten met een groot fitnesscentrum, maar ook tennisbanen, voetbalvelden, een atletiekbaan, een dressuurbak, golfbanen en nog veel meer… Een groot aantal sporters traint elke dag op Papendal! NOC*NSF werd in 1912 opgericht. De sportorganisatie bestaat dus al bijna honderd jaar.
Tjemp Tjemp is de mascotte van het Nederlands Olympisch Team en Paralympisch Team. Tjemp heeft zijn naam te danken aan de 20-jarige Albert Stek. Hij won de prijsvraag van NOC*NSF om een super naam te bedenken voor de mascotte. De naam Tjemp komt van het Engelse woord ‘champion’. Dit betekent kampioen. Alle deelnemers aan de Olympische en Paralympische Spelen zijn kampioenen. Tjemp is een vriendelijke vlam, atletisch, eerlijk en heeft een flinke dosis ambitie! Bovendien is hij erg sportief en goed in allerlei Olympische sporten. Tjemp moedigt de Nederlandse topsporters aan. Hij reist het hele land door om bezoeken te brengen aan scholen, sportverenigingen en bedrijven.
De voorzitter van NOC*NSF is Erica Terpstra. Wist je dat zij in 1960 en 1964 meedeed aan de Olympische Spelen? Ze kon fantastisch zwemmen en behaalde een zilveren en bronzen medaille.
Bijzondere gebeurtenissen
1928
In 1928 was tandem rijden nog een Olympische sport. Op 7 augustus in dit jaar fietsten Daan van Dijk en Bernard Lange in de finale tegen Groot-Brittannië. De afstand was 2.000 meter. De Britse tegenstanders kwamen op het laatste rechte eind nog snel terug. Gelukkig kwamen de Nederlanders net iets ieder over de streep. Ze wonnen de gouden medaille!
1954
Juli en augustus staan altijd in het teken van de Tour de France. De grootste wielerwedstrijd van de wereld die altijd eindigt in Parijs, de hoofdstad van Frankrijk. De meeste dagen fietsen de renners in Frankrijk, maar soms gebeurt het dat ze in een ander land komen. In 1954 vertrok, voor het eerst in de geschiedenis van de Tour de France, een etappe buiten Frankrijk. Dit was natuurlijk vanuit het Olympisch Stadion! En wat deze rit extra bijzonder maakte, was dat deze etappe werd gewonnen door een Nederlander, Wout Wagtmans. Hij kreeg hiervoor de gele trui.
1966
Het weerbericht voor die avond op 7 december 1966 luidde: ‘Over het algemeen veel bewolking met af en toe wat neerslag.’ Over mist werd door het KNMI, het weerstation, niet gesproken. De mist maakte de Europa Cup wedstrijd in de tweede ronde tussen Ajax en Liverpool tot een onvergetelijke ervaring. Gelukkig won Ajax die avond met 5-1 ondanks de mist. In die tijd waren er nog geen lichtgevende ballen. De meeste mensen hadden dus niets van de wedstrijd gezien!
2004
Op 13 juni 2004 was er koninklijk bezoek in Amsterdam. Kroonprins Willem Alexander en zwemkampioene Inge de Bruijn ontstoken samen boven op de oude Marathontoren voor één dag de Olympische vlam. De vlam was op weg naar de Spelen die dit jaar in Athene plaatsvonden. Het was een bijzonder moment omdat op dezelfde plek, 76 jaar geleden, voor de eerste keer het Olympisch vuur werd aangestoken. Hiervoor kwam toen geen prins naar Amsterdam. Een medewerker van het Amsterdamse elektriciteit bedrijf klom met een gewone lucifer de toren in. Inge de Bruijn won in Athene in 2004 trouwens vier Olympische medailles.
2005
Op zondag 16 oktober 2005 werd voor de 30ste keer de Amsterdam Marathon gelopen. Dat valt niet mee, 42 kilometer hardlopen. Bij de mannen won de Ethiopiër Haile Gebrselassie. Aan de marathon deden 16.000 deelnemers mee.
Wil je nog meer weten over het Olympisch Stadion of over de Olympische Spelen? Surf dan eens naar www.olympischstadion.nl www.nocnsf.nl
