W Uli
I
II
II
LEHRBUCHER
lll
METHODE QASPEY-OTTO-SAÜEil, -*-r
•*
I "". ' ."
'
«j**^
ip ll l tIMIMWJ.Wtl'—
!
KLEINE NIEDERLÄNDISCHE
SPRACHLEHRE.
JULIUS QROOS
HEjDELßERe,
PARIS,LONDON,ROM,ST.PETERSBURQ. .)
m
4
3lDu-^CW
2Jlc(^0bf ^ospfD-Ö^tfo-iiouer.
.ftleine
%ra(i)lel)re
3IiföerlttnMfd)e jür ben
©ebrauct) in
iinb
Sizilien
©etbftunterrid^t
311111
bort
(^.
3;. 2tt)xn
am
®l)iitiiaiium
(S),
•Willem
II f.»
'Mktk, Satalna
in
lOritte i>uid)9Cfcljcnc
(Dlteberl- Ro(oiiicen).
Auflage,
SE
^
u
( i
u §
@
i
/
r
ö
1907.
,
3)
e
V
f
a q.
e
©ie VJlet^obe ©o8|ie^sOtto = ®auer ift mein burc^ Sauf evworbeiieö attci« Sic naii bicfct 3Cflctf)obe ficavlieitetcn Sef)rbücf)cr icerben nigeS eigentum. unabläfflg öerbeffert. JXIlc Metöte, immentlid^ baä Söearbeitungsrccftt uub Über» aiac^a^muuaeu unb Slat^« fegunRSrec^t, fiiib für alle ©Dramen borbe^alten. brud fmb gcjc^ltd^ öerboteu unb »erben gertc^tticf) Derfolgt. ^üx cntlprcd^cnbc SRittciluiiflen bin ic^ baufbnr.
§cib
I
b
c
r g,
^Ua t
i
ö
,
y
o u b o
n
,
'Ji
o ni
,
St.
*ii
e
t
c
räb
u
v g.
SuIiuS &Tooi.
Portuort |ur crftcn
S^uflarjc,
ߧ ift eine erfreuliche %ai\Q6)(:, baß in ben legten ^o^ren immer fteigenbe§ ^ntereffe an ber niebertünbifc^en 6pra(!^e ^luper ben miffenfc^aftlidien 5(rbeiten be§ ^errn fi^ rege maä)i. crfc^ienen in ben legten Sauren 5]ßrof. Dr. ^s. i^xand (Sonn) mehrere nicberlönbiidie ©rammatifen für bcu{fd)e Stnbierenbe. Selber fielet bie ^Inja^I biefer 2e^rbüd)er ni(^t im rid)ligen 2Ser= ein
pltni§ äu
eingearbeitet nirfjt
oflcin
l^at,
jur
®enüge
W\i
S^reube
au§
Oualität;
i^rer
^erbor, bau ^^^ ^Bearbeiter
einigen tiirfjtig
\\d)
nur
ge[)t
(ebenbe, gefpro^ene ©^jrac^e
bie
na^m
ben Eintrag an,
be?fialb
id; ,^u
nnb jmar
nerfaffen,
(Sprad)(eöre für 2;eutjdje, meldie
e§
nic^t
ben Sprad^e ju tun
mirb in
9}?ateria( SDie
i^m
i[t
fid)
ift,
biefer
um
mit ben 5lnfang§grünben ber
ein einge()enbe§
fonberu
neue§
ein
junäc^ft eine fleine
5gefonber§ ber
nieberlänbifdjen ©pradje üertraut machen luollen.
Derfolgt,
beutlid)
befannt.
nieberlänbiicf)e§ Sel&rbuc^
Kaufmann, bem
ju
in bie 5öü4er)prarf)e ^in=
ber
Sprüd)(c^re
©tubium
ber frem=
lebiglic^
praftifd^c
ein
ifjn
für
3mede
f)inrei(tenbe§
finben.')
Dorüegenbe ©pradjle^re
fd)Iicfet
fic^
jum größten
^ei(
an bie bi§(}er in gleidjem l>er[ag er|d)ienenen Se^rbüc^er neuerer ©prad;cn an. ^sd) ^ielt jebod) eine geringe 5{bmeid)ung für geboten, cine»tei(» meil biefeS 33iid) mol)( meniger beim gelnö^nlidjen 'B6)\ii= unterridjt gebrauci^t merben mirb, affo mef)r für ta^ ©elbftftubium beftimmt ift, jum anbern aud), \vn{ i(ö e§ für nötig tjielt, ben Sernenben
fofort in bie nicberlänbifdje
tere§ f;at einen boppelten 33orteil
in bie frembe
fofort
:
Sprad^e einsufüfjren.
Sprache ()inein3ubenten unb
fic^
bei
jebm Scfeftüd folgenben ?vragen mit itjr ma^en; unb ju g(eid)cr ^/ü bringt e» if)n unmittelbar morten ber
')
5iiv weiteve
®vainmatit
eric^eincn,
büc^ct bcv ffia5pei)
=
58cbüvjniiie
im
Setj-
e§ ^roingt ben Stubierenben,
ben
fid)
^i(nt=
i-iertraut
ju
^ur Sinfic^t,
wirb bcinnäc^ft eine nbl. ßonöeiiationS'
?lnfd^hi| nn bie läiigft {lewäfirlen gvöRcren
Ctlo = ©auei'j^cii
'iiifx-
DJlet^obe in gTcirf}cm 3>erlQg.
IV ha^ bic nicber(änbiirf)c ©pradje bei ber grofien Hbereinflimnuirg mit ber beutjcf)en boc^ anä) in jebem ©a^e Untetfd)iebe, münc^mol [ogor
:3ebcy
al§
i[t
Sejeftüd
unb eben begtoegen
bietet
[eine,
jel)r
5)eutf(i)en
etira
bie
en9lifd)e
be5()alb tüd)tig
fotl
frf)ir)ietiger
ober
©pradje.
2öort mit
jebeS
[tubiert,
einen
für
frnnäö[ii'c|e
bem
^eutfdien nerglid^en merben, mobei ba§ ©efditedjt ber 8ubi'lan= tiDe, infofern e§ oom 2)eut[d)en abtüeici^t, nid)t au^er ad)t bleiben
2)Qnn
barf.
man
bie
grammatifdien 9?ege(n augmenbig,
angegebenen ^eifpiele.
Stufgaben bienen
2)ie
jur äiepetition biefer Siegeln,
augfdjliefjlidj
hm
lerne
etft
bie babei
fotuie
lüäfirenb bie
Übungen
3n)ed berfolgen: Kenntnis ber nieber(ünbi|d)en 3Börter unb beren ©ebrauc^ in ber Umgangc^fprac^e. ^n biefer 2öeife luirb has, ©tubium auä) ben älteren ©tubierenben ange= ftetä
praftifc^en
ne^mer nnb
jum ^Itk
rafd)er
fü()ren, ak^
bisher in ben
foIdieS
meiften nieberlönbifd)en ©ramnuititen gefdia^.
W\t
biefer
übergebe
.*püffnung;
id)
biefe
©pradjlelire
ber
Öffentlidjfeit.
(Souba.
%, J^akiU.
m nmUn
lionuort Söenn
ber
trotj
Dielen
Jlnflaoc.
nieberlänbifc^cn
2ef)rbüd)cr
uienigen 3«t)i^f" eine jmeite '!Muf(agc nötig mirb, ein
^omei»
erneuter
©Quer'fd)en
.3^öcrfmäf5igteit
ift
binnen
bieä mof)!
ber ®a»pei)=Ottü=
5J?et()übe. .^tueite
3)iefc fe()en
bie
für
fo
bon
5(uf(age unterfd)eibet
einigen
t)aupt!äd)lid)
burd)
i^otabularg.
53ei
ber ©c^üter fomit
Meinen
Min^ufügung
eineö
ben Übcrfe^ungen tein
bon ber erften, abgc= unb 93erbefferungen,
fi(^
ißeränberungen
Si^örterbudj
in^
beutfd)
=
nieberianbif(^en
ÜJieberlänbifdje bebarf
me^r,
fally
liort}ergef;cnbe
2ßörter feinem ®fbäd)tniffe entfaflen fein foütui. !DJöge biefe ©prad)Iet)re alten
greunben 5Ü a
t
a
l) i
biete
in
ibrer
neuen 5(uf(age
fid)
neue erluerben.
a.
%. ^aktU.
ju ben
Mtkn MM^t.
iloritiort ?ur
2)ie|e ^luflage
üd) boburd;, beigecjeben
untevfc^eibet beii
Dorn im
©tubierenbe mit
[ic^
Sefeftücfen
^JiitteliS
i[t.
man
Sautiüert
bo^
Don ber boiigen
eine p^onetifc^e
^auptjärf)=
^ronäfription
bcr etnfad)en )5^üneti[d)en 3^^^«"» ^^^^^
angegeben
23urfje
leii^ter 9)Jii^e
eine
ganj
finbet, Ieiblirf)e
fann
\\Ö)
jeber
5(u§fprac^e beS
§oIIänbi|(|en aneignen. tiefer 5trbeit
Ijat
\\ä)
auf Sßeranlaffung be§ JßerlegerS ber
Unterjei(^nete gerne unterzogen. 2)ie
britte
5Iuf(age
^errn %. 5ßalette lüorbeii; er
aud)
in
aber tt)egen feiner bie
23eforgung
überfaffen.
5tmfterbam.
üon bem 33etfa[fer be§ S3ucf)e^, mieberum forgföüig bur(|gefe^en tt)eiten Entfernung bom 2)ru(fort ^at
i[t
S3atat)ia,
ber
^orrefturen
bem
Unteräeic^neten
3ttl)alt0=Per{etd)m0»
seiu
Einleitung. §
1.
93u(^ftQbcn unb Saute
§
2.
ißolale
§
3.
©ip^t^onge
4
§
4.
Unbetonte SJoIale
5
fionjonanten
5
§ 5. §
6.
§ 7.
Übungen jur
^ic 1.
2.
bem
S8on
.
.
7
^ilfjcnt
S
SluSjptad^e
9
9flebctci(e.
Seftiott.
„
Hooge ouderdom
12
§
8.
5Bom
13
§
9.
^röpofitionen
De slimme
„
Slrtifel
14 14
herbergier
ßinleitung ber 3"twi5ttev. 6d^ttadöe ßoniug.
De krekel en § 11.
de mier
„
De
5.
„
Vriendelijk aanbod
gierigaard (vrek)
§ 12.
gd^toad^e Konjugation («äd^lufe)
.
.
....
„
8.
„
„
wezen
Onverschilligheid van een' geleerde § 14.
7.
Zijn ober
Hebben,
19
20 21
22
2)ie ^ilfSjeitföörfer
§ 13.
16 17
(gc^ma(^e Konjugation (Sortierung)
4.
6.
2
SSon ben 6d^ti|tjei(^en
§10. 8.
1 •
t)aben
... •
23 23 26 27
29
Gestrafte gulzigheid § 15.
Zulleu, loerben, Rollen
30
§ 16.
Worden,
31
toerbcn
De bedrogen bedrieger ij
17.
Über
bie negatiöe
fonu
33
unb tnterrogatiöc
SBerbal«
34
VIII
9.
fieftiotl.
In een medicijnkist verdronken 93eifpiele ber jd^mac^en iJonjugation
10.
„
.... ....
Tantalus
„
„
ber ©eflination ber SubftanttOa
42 44 46
§ 20.
aSefonbere SRegcIn für bie 5}tef)r5a^Ib Übung
48
§ 21.
S)cfHnation ber Eigennamen iinb gremb»
§19. 2)arfteDun8 De twist
De bediende en
.
.
49 51
zija nieester
52
2(bieflib
§ 22. 13.
»
„
„
S)ie
?tbieftit§
©teigerung ber mjeftiöe
De twaalf maanden van § 24.
15.
Sie Selltnalton be§
Lodewijk de Veertiende en Puget § 28.
14.
De
het jaar
...
.... .... ....
leden van het mensclielijk lichaam
«Übung
§ 26.
^Repegiöe Zeitwörter
„
De
17.
„
Geneve
.
.
S)Q§ ©ejc^Ied^t ber ©ubftantibe
...
„
59 65
69 72 73 78
80
§ 28.
©runbjat^ten
§ 29.
Crbnungeja^len
81
§ 30.
S)oppeIung§3Q^len
82
82
§ 81.
®attung§> ober
§ 32.
aBieber^oIung§3af)Ien
§ 33.
XeilungS» ober 5Bru(^3al)Ien
§ 34.
Unbeftimmte ^Q^Imörter
?rrtja{)Ien
....
82 82
82
Gestrafte onbeschaamdheid Sßon
19.
57
80
S)a§ 3at)In)ort
„
55
67
be§ ^ojftü§
eik
§ 27.
52
62
Unperjönltd^e Scitwörter
§ 25.
16.
18.
38
42
S)eIltnation iinb SJJefjrja^lbilbung
Wörter 12.
37 41
Subj'tantiö
§ 18.
11.
©eite
84 85
bem glirworte
§ 35.
2)a§ perjönlid^e gilrmort
§ 36.
®a§
§ 87.
gragcnbe Sürtoörtcr
befitjanjeigenbe gürtoort
....
85 87
89 90
Proza of poezie § 38,
§intt)ei|cnbe
§ 39.
S)q8 bcftimmenbe SUrttJort
§ 40.
2)te bejie^enben
S 41.
lliibcftimmte
Slirluörter
Sürroörter
(Viivtüörtcr
.... ....
92
93 94 95
IX @ctte •JO.
21.
«eftiott.
Een
bri-f
§ 42.
Die unregelmäßigen Seittoörler
§ 43.
U6cr ben &ihxauä) ber
l^c
„
.
®ie
§ 46.
111
...
Pjnhus
en
11«
Wörter
§ 47. 25.
Sa§
„
[larfen i'erlm
((50vtiet5ung)
((Jortfeljung)
.
.
.... ....
123 128
129 133 135
^Pröpotitionen
Fabricius en l'yrrhus (öd^luß)
139
§ 49.
58inbert)örtcr
140
50.
Snterieftion
143
% 1.
bei
Slböerb
Fabricius cn Pyrrhus
„
§ 48. 26.
58cr,^eii-^ni§
Fabricius en l'yrrhus
„
113 116
Xrcnnbarfcit unb Untvcnnbaricit bcr S^^^'
7llpf)o6eH|dK§
24.
99 103 106
2)ic jiarfcn 3f''>oörtcr ('3d()(ufej
b'abririus
„
97
107
ftarfcn 3ctt»örtcr
Iceuw ou de niuis
§ 45. 23.
§itf§jeit>üörlci
Trek van zelfverloocbening
„
§ 44. 22.
...
%t i)
a n
0« 146
ßletne 2öörtcrfammlung
©ejprä^e, ©prtd^ttiörter, «jtr
160
Iir.
«riefe
170
IV.
2efc[tüclc
175
II.
V. S)a§ nbl. ®elb SÖörterbud^ ju ben beutj(i^»niebcr(ünbiid^en ?lufgaben ©addregifter
....
179
180 186
X
(ftkIKnntg itt |nd)rit
*
(!)
^-
flntl.
(bor einem 3f'l^o'^0
—
unregelmäßig.
=
1).
-- ^atii\
G.
= =
m. ==
m. -= n.
N. nbl.
P. S.
= =
^Mu[Qtil\ 4. ^oü.
(3BcibIi(j^).
©enitiü, 2. gafl. 53iQ§!uIiniun
CHiännliti^).
5«ännlid). ^^ccidrum
(©ödjlid)).
9iominntiD,
ober nicberl
= =
Sali.
-3.
iJcmininum
^^(iira(i§
1.
=
^all.
niebcdänbifdj.
(ÜlJcf)rjar)l).
©ingulQii» (Sinjal)!).
©. =-
eäd;lid).
=
Sföcibiid).
2ß.
Jlbhiirjuiigni.
(bor einem Scüiüort)
A.
/
iittb
XI
ber
^autttiftt
^
Ktti,
a
oll,
b
hn,
Blau,
d
bu,
niüb.\
%q\, fpiodj, 23oter. bo§,
c
JHcbc,
t
bc§,
j
l^örc,
f
für,
H h
53ruf,
7
ctioa
Ic
l
53D9cn,
39^1Sdjiff,
?Iuäjpra(i)c).
mir,
finbcn,
p
lang,
fingen.
ji^cn').
bitter,
{Wi
lonimen
nein,
/
(9lDrbbeutfd;e
^icr.
mit
i
f
long, malen,
i[t
fel)r
niemals
mcnig Otctbung). afpiricrt.
üici.
Simer, 'Hamm,
»rot,
tcnnen.
Soot.
^opf, Oc^ö, ©chatte.
®ic|cr 2nut
9Wcct je^r fur^
bm«!^
cRiiflcl
S^tob (ba»
n
')
(^ahe.
?mif.
bo^cim, ©rob^cit.
Dtofe,
in
iöcct.
Sctt.
m
j
(?66c.
iTinbbc.
iiiebc, 5lffe,
Sage,
ja,
'HüBc,
§erb,
.|^Q)e,
mortcn.
SBoffer,
trenn,
i
j
Icidjnt.
|)l)ottrtifd)fit
fommt im Xculfd^cn
Jpri^t,
bcjfi(^nelcn iiautcS.
\o
f)üivl
man
nid)! üov. jicmlirf)
2LU'un
genau
man bü§
bcn Klanfl
e
bcä
XII V
diüo
V
laulct
uiib,
^:)??utler').
Joic
mit
obci
lüirb
./,
(jenmbetcii
l'i^ipen
cjcfpvorfjen.
p
^cin, ipa^
r
ninb,
,s
SHoiic,
/
t
9?uber,
r
©iolivic.
ü
2Bi(()dm, lai^en,
y
.t)Mtc,
^'
(See,
Cucöc
33ui^,
gfel,
njpiiicit).
(mit
\d)x.
[i{jiiuicf)cr
Sicidiiiii]).
*JIi^=l'aut.
^ünjet.
Sölfe,
9J?örber.
[d)iin,
fc^nöbc,
NB. ®te
^c()örbc.
m
li^ofaic
mel^r qI§ ^olfelniig. flüditig
Tiefer i*aut ^ält blc
bfJonber§ üov
laugen
iogciionnlcn
bcr ätücite 58eftanbteil
')
nioiiuib
.t)üttc.
in bcr 3iegcl nicftt
if)n
ijt
t
©cbutt.
gut,
X
ajpiiicit).
3;ifi^.
raten (önö
Jnfel,
iiicirü(§
tüffcii.
fefl,
tüiifi^en,
f(^öii,
i[t
|i
[oucr.
fiif)rcn,
u
CK
(btia
unb
lt.
a, e,
i,
o,
u.
//,
finb
33on bcn ^ip^ttjüngcn lüirb
ou§gcfprDd)cii.
W\ik
iiüijdjcn
fuvjcm ü unb u
;
inan
T)bit
imb Saute,
Sud}1ta6cn
"SotaU.
betonte
§
bem
^(t^ent.
Sc^rift^eicljeii.
Öudjftaöcu unb Haute.
1.
'^on
Aionfonanteu.
ä)OU ben
Un^
S)ipI]t()ousc.
'^ofalc.
Letters en Klanken [lebrs
ai JdatfkniJ. Sie uiebcdänbtjc^e <5prnc|e ^at fec^Sunbäroanäig 5Bud)= meld;c bnvi^cftcflt unb benannt merben me folgt:
1.
ftabcn,
A, a B, b
/"6e7.
t\
faj.
'
J,
j
[je].
c
A>e7.
D, d E, e
[dej. /e/.
K, k [hi/. [dj. L. 1 M, m [emj. N, n [enj.
F,
/f/y.
0, o
H, b
[LiJ.
I,
[ij.
Q, q R, r
f
i
S,
s
[esj.
T,
t
[tej.
u, u V, v
/-^y.
/^re/
(norbb.
W, w
/ve/
(in
[oj.
X, X
[iJcsJ{ia\\miex).
[kyj.
Z,
/"^£(/.
z
lü).
schw).
/fry.
2. Sie 58ui^[taben e, q, x unb y fommen au^fc^üepücb S^embmörtern ober ßigenuamen nor. ^n hm 33erbinbungen ch unb seil ftc^t jeboc^ haii c auä) in nieberlänbii'djen Wörtern. 3. Sei- f-2aut mirb in g^-'^tn^^oörtern ober gigenuamen
in
meiftenö burc^
ph
roiebergegeben.
Sic i^otaüaute merben entmeber burc^ cinfadje ^t'iä^tn: ^u)amnienge]e^te bargefteflt: aa, ee, e, i, 0, u ober bur(^ eu, oe. JBerbinbungen üon 3iüei i>o!aIen, bei ij, 00, uu, 4.
a, ie,
benen ieber i8e[tanbtei( für fi(^ ju unterid)eiben ift, nennt Sip^t^onge au, ei, ij, ou, ui, aai, eeu, ien, ooi, oei.
man
:
^)liim er
ju
fangen. 1) Sa§ mit bcm frcmben y.
iiern)ccf)ieln
buc^ unter
i,
füldje
mit
y
nad) x
jRlcinc nicbcrldnbife^e ©ptnc^Ie^re.
:S^\ditn
ij
(=
üöötter mit
ij
i
+
tollten
i)
ift
nic^t
im 2öörter=
ftefjen.
1
2
-HotaU.
man
2) 3n bcn 'JiiebcrlQnben bebient 2)rucf ber latciniidjen 33uc^ftnben.
§
2.
in
fiel)
Scl)rift
imb
Klinkers ßiiuhrsj.
aSofoIc.
a ober 1. ®ie nieberlänbif(^e ©prac^e 6at [leben 33ofale aa, e ober ee, i ober ie, o ober oo, u ober uii, eu uub oe. S)ie fünf erftcn fönnen ^ürje ober Sänge (b. [}. Malblün^e ober 2)e()nung) bnrftellen; eu unb oe nur Sänge (.'halblange :
ober 2)e^nung).
?lnmcrfung. öetloren gegangen
5)a
"finb,
in
ber
nbl. ©prac()e bic
langen 55DtaIe
«erben biefelbcn bem Saute nai^
eingeteilt
ftimmen mit ben beutfrf)cn furjen ^Bofaten iiber= ein; erftere aber fteHen Saute bar, bei bcnen ber '3Item üiel fürjer al§ bei bcn beutfc^en langen Sßofalcn. anget)altcn loerben foÜ ®ie§ ift fogar ber gatl bei Sauten oor einem r, lüo ber DoQgcbc^nte «~gdrcktd> Saut immer norf) etwaS fiirjcr ifl al§ ein beutjc^er langer
in
„ooQfommcne" unb „unDoIIfornmcne
in betreff ber
2.
Sie «volkomen klinkers» fommen in
offenen
©üben
Soppelfc^reibung ober
unb foinmen blo^
3eic!)en bargeftellt
tüerben
in gefc^loffenen
bor.
3.
in
3eitbauer
«onvolkomen [unvdliom.m] klinkers»
S)ie
nur mit einem «Silben
Sc^tere
5^ofaIe".
oo
bor,
bor.
ftatt.
gefd^loifencn
3n gcfc^Ioffenen ©üben ^n offenen (Silben bmmt
aber niemals aa ober
finbet
unb ftet§
e ober ee^
uu (ausgenommen
in ben
Siminutiben).
A
4. [teilt ben fursen Saut bar in geic^Ioffenen ©üben: dat [dat], wat [vat], zak [sah], pak [pah]; ben ^alb = langen Saut in offenen ©üben: ja [ja], jagen [ja' gm], drageu [drn'gon], vareu [xa'r.m], auagenommon bor ch, roo kachel e§ Sie meiftenS im Seutfd^en furj au§gefprod)en mirb :
[kaxol]. 5)oppeIfd)reibung
S)ie
[gn'n], staau [stiin], einem r: daar [da:r], oben Oor,
bemerlt, in offenen ögl.: 5.
E
[dat],
waar [va:r] ©Üben nur in \
[teüt
in
b) [ie
Se{)nung fommt,
mie
bor [c^on
33ertleinerung§n}örtern
.^ürje bar in gefc^Ioffenen
Wi
beutfdje tiirse f)
,"palblänge
in
offenen
mede [meddf, weten [vdanj. Sie fomoljl
|)alblönge: gaan
bejeic^net a)
papa [papa], papaatje [papa:fjj].
offen gefprod)en als
pet lp(i[
aa
daad
offenen
nls
in
gefdjioffenen
©üben
(etmaS meör
wet [vd], ©üben: geven [gcx.m], :
niet [met],
Soppelfdjrcibung ee fonimt
Silben bor unb bescic^nct
: . ::
.
3
3>otole.
halblange ober
fteta
I fomnit
ß. ein
roie
Silben loie
baii
ift
nbl.
en9lifd)e
\)üt>
i
i
flitj
IE
offenen
Don beni
Silben üou, ii lautet bann
woov
;
in
offenen
— leden flcdm], smid
dier [dirj, mier [mirrj
fonft
;
Cm^ 9t'!d)loffenen
/smitj turj
e»
Derfdjieben, 5.
tlingt
ihis: dit [ditj.
33.
Silben ge^t e§ in
nur Dor einem r gebe^nt
lüirb
/ ivo.rj.
beiit|d)cn
in gefcfiloffenen Silben,
ik [ihj, kin f/ijnj lid
in
t\te\ /tit.d/,
:
/dalj,
deel
lc:r j
leiten
ie
tuiv^eS
deelen [(Ic-hnJ,
3^01)1111119:
leeren fle:rjn/, leer j
e über
ein
— smeden [smcd.mj
aui^gefiiroc^en (faft
:
vier / vi.rj,
wie ein beutfc^e»
1)
wie /cij, bieden [hidonj.
drie fdrij,
Äür3e in gefdjloffenen Silben unb jiüar drop [dnp], bol [hol] u. f. ID., tt)0 bac> ö fic^ einigerniaßen bem ä-2aut nähert; b) in vol [\ul], oni [vm], dof [difl u. f. xo., tt)o baa ö fidj etroaö meljr bem bejeit^nct
7.
a)
kop [hp],
in
n-?aut näöert.
mun nid)t
'^(ud)
in SBörtern
mie bochel, rochelen
nl» eine ge)d)lo)iene betraditet
bie Silbe
u.
f.
m.
meil ch
roerben,
berboppelt loirb.
offenen Silben ftellt o ftet» [oYdr], open [opjnj, loven [lovjnj. ^\n
^^alblänge
over
bar:
^ie ©oppe(fd)reibung ftel)t in offenen ober gefd)loffenen groot, boot, troost, zoo. Silben für ben o-^aut :
U
ben beutfc^en u--?aut bar, fonbern Silben einen ö=ä^nlic^en Saut (ungefähr tuie im engl, üßort hid) put [pyfj, but [hrtj, mud [mitj; b) in Silben unb in gefdiloffenen Dor ic ben ü = 2aut: offenen 8.
niemals
ftellt
a) in gefd)Ioffenen
:
uren [yr.mj,
duren [dyr.m],
nw
lyn],
für ben gebe^nten ü=2aut:
duur.
muren
[myrdti],
ruw [ryu]. %\t ^oppelfdjreibung vuur, uur, muur, guur.
EU
9.
bebeutet
ftellt
ben
beutfc^en
gebef)nten
Ö=2aut
:
deur
[d0:r], geur 1(}0U']\ beul [hall, veulen [volrnj.
10. ö=2aut,
OE mie
gefprodjen roirb fdii'J,
ben beutfc^cn u=2aut bar (alfo niemal» ben Cel ftatt Cl), ber üor bem r gebe^nt
ftellt
33. in
5.
boer [buirj, voer [vicrj,
:
koe
doe
[IciiJ,
moe [mu'J.
11.
Y,
3tuölaut ben
meldie» i
(=
nur
in
grembluiirtern oortomnit,
ie)=2aut bar: lyrisch /Ii:nsJ,
Cyrus
ftellt
im
[si.-rYsJ,
cypres [si-'prfsj fonft ben l-2aut: Egypte [e'yjpbj, bool fsimhol/, syntaxis /sintalsi'^/. ;
1*
sym-
.
4
2:;tp()tt)0H9c.
§ 1. 5n.ici
Tweeklanken
^i^^t^ongc.
3.
ji^tp^t^onge
^i\i
ou unb ui;
baa ^lieberlönbifdje: a)
f)Qt
be[tel}cnbcn ü^erbinbungen
33ofaI;,eid)eii
[tveldayhdn]
au,
:
ei,
au*
bie
ij
(i
+
i),
au§ bvci isofaljeidjen befte^cnbcn 35er= aai, eeu, ieu, ooi unb oei. Setitere roerben oud) binbuiigen itto()I JrUiIjt^onge genannt, [inb aber in äBirnid){cit nur einfadje S)ip^t^onge, b. l). lange 5>Dfale mit folgenbcm j ober w, b) bie
:
roofür
i
mirb.
gefd}rieben
ii
bc.^iü.
Aü
2.
be^eiilnet bie 3>erbinbung
eine§
ü-2aut: gauw [ßoiij, [huvrmj, klauteren / Jdout,)ronJ. nid)t
OU
3.
vrouw [vrjuj, mouw
3u
^nmerfuiig. unb ou in beibe
i
=
berfelben
4.
EI § 2
5tr.
ci,
melc{)e§
mic äi
3.
nu
merbcn
^proDinjeu
IjoHänbijd^en
aulgcfproc^cn,
S. rauw unb ronw
5Berbinbung eincö turjen e mit einem turnen
bie
ift
6)
e§
;
fiat
einen
alfo
ai-2aut
t>^n
— heid
ge^t
Saut
unb
tlingt
Mei
ei [ti],
bec ÜJietjrja^l
iii
I}eneren
barftellt,
reiu [reinj, klein [Idmi],
:
Suffii"
ben
2Beiie
nid^t
[mjiij, zou /iiouj.
rou.
([ielje
beut((^e
mit einem
3,k'rbinbung eines furzen o mit einem
bie
i[t
ü-2nut:
gcbeljnten
turnen a
dauw [ihn], kauwen
gebel)nten
ei
in
bae
0(0
ungefärjr
ijm
[tneij.
e über:
— heden
[hedon].
IJ
5.
(eine
ü^erboppelung bes
i;
ftatt
jmeiten
bex^
ein j gefd)riebcn) loutct mie ^ai focben be^prodiene ijzer, drijven ; in ber Stuäfprac^e i[t alfo tein än)i[(^en lijden ([eiben)
unb leiden
wei
mij (mir, midj) unb Mei
(äöcibe,
UI
6. obgleich 'üa^
ÜJfoIfcn), l)at
t)üufig
erfte
mirb
i
ei:
mijn,
Unteridjieb
(leiten, führen), ^vij (mir)
unb
(93Jai).
im ^cutidjen feinen genau ent)'prcd)cnbcn 2aut,
ber cus ober öus^aut
(Clement biefe^ 2autc§
ali:
[timmt
)Dld;cr
angegeben mirb:
überein mit
bem
erften
ßlement in ben fr-|. äöörtern oeml, deuil, ta^ ^meite (Slcment muis /nuri/s/. ift ein fur.^eS ü: lui [lay], liuis [hccys], 7. AAI [teilt einen gebcl)nten a-2aut mit Kl)r turpem Öaut bar: fraai ffnii/, kraai /kruij, taai [tai/.
8.
w (= m
EEU
i-
lautet mie e mit nac^llingenbem meid)gefprod)enem
in (Sd)me[ter)
:
leeuw [le'uj, meeiiw /mcuj, Zeeuw
IzeuJ. 1».
man
IEU
fpredje
norbbeutfd)ei:>
lautet mie v l)ier ti):
miltcl=
nieuw
mit naditlingcnbcm ober
jübbeutidje':-'
/ni'uj,
kiemv
öj
av (mie bei
unb
[hi'uj,
nid)t
eeu, etuia
kieuwen
—
.
001
10,
ben
tteüt
11, ()Er
§
bic
i|'t
ö-öaut
i]cbc()nten
bar: ilooi /doi/, inooi /mo'ij.
mit fur5em i-2aut
5
Äonfonanten.
Unbetonle Sofalc.
turpem
mit
i^er6inbu^g bcä nic^t cicbeijnten ü-Saute^
moei fmuij.
bloei [blu'ij, groei fgru'ij,
:
i-2aut
tboi [fo'i/.
Unktontc fSofaU. Onduidelijke fundceychhl-aj kliukers.
-t.
5)ay
^3iiebcrlQnbii*cf)c [)at
unbetonte
folgcube
33otQ(e:
a) in ben S^orfilben be unb ba§ e, meldje« nortomnit b) in ben ^^eriona^ unb ^2(b(eitung§filben, c) in ben $e= 1.
ge,
:
ftimmiüörtern de, der, die; alfo
:
bewaren [bovarmj, geven
[ge\onJ, liefde flivcloj; 2. bo^ i üor einem k, g, ng in 5lDci= über uic^rnlbigen SQßörtern: \>QV'/Ak [jnrzjJc ] \evend\g [levjndjx / koning [konopj; ,
baä
3.
in
bem
ij in
lijk:
Suffij;
,
ben nid)t betonten
Pronomen
:
mißt, zljn unb
koT\m\i\v]k flwnnjlddk]^
leeW^'k [lehlc],
dagelijks [änfjjl^lis], jaarlijks [ja:rhks].
^Inmerfung. ®a§ betonten
§
i,
B
ftimmt mit bcm beutfc^en B überein, au^r^Ioutenbe» b heb [hipj, web [vep], ()Qrt ([timmloy p)
nud) im 2.
y
Medekliiikers [medMnß^rs].
Äonfoimnten.
5. 1.
i[t
unbetonte e cntjpric^t bem beutid)eu un= 2üut bc§ unbetonten i unb ij jdjrcanft jiDij^en i unb u,
e, ber
=
llibt,
C tommt ein
loie
jc^arfe»
im 5(u§Iaute
:
nur in ^^rembmörtern bor unb tautet oor e, üor a, o,
s,
k
u unb
'htw
t^onionanten,
Ceres [sertsj, eider [sidur], cijfer [stif'^r]^ caricatüur [harika'ti/rj, coUega [ko'lega,], cultüar [kiß'tyr], crime [krimj, October [oktohorj, octaaf [ok'taf], fotüic
actief [aktif 3.
eil
roic
:
]. i[t
[tet§ I}art
([timmIo§),
e§
entfprid^t
bem
beuti'd^en
im 5?b(. üoüftänbig am f)intergaumen gebilbet: siecht [slextj, acht [axt], lichaam [lixamj, echo [exoj, pochen [prxotij, knchen [ki-xm].
^
(ac^=2üut) nac^
^n
a,
f^^remblDörtern
gefprodien
mirb mie
o,
u,
[tef)t
ch im
njirb
ch frj.
aber
meil"ten§ für
üöorte
hm
sj-l^iut, welcher
charmante [farmant],
chocolade [Joko'lad,^/, chef fßfj, Champagne [fam pajiD]. Eingebürgerte f^i^embmörter, mel^e biefen Saut ^aben, ttjerben mit sj geid)riebcn sjaal (= engl, shawl) [Jal], sjees (= franj. :
chaise) [fesj.
3n einigen grembmörtern ftet)t ch Chronologie [lüronolo qi] Über SCH iie^e unten "üh'. 11.
für
k: Christas ßristrsj,
:.
ßonioimnten.
D
4.
im
qI§
(loie B) beui beutjd}en b jotüol)! im 3tn= doen /dimj, door /dorj, drie /dri/, päd
ent[prid)t
5lii»(aut
:
glad IfßatJ.
/jpo<7,
F
5.
mit bem beutjc^en f überein (ügl. 9Zr. 14) [ßwyi], foppen /fopjn], blaffen [hJaf'm]
tommt
fraai [frai], 6.
fluit
i[t
meid) ([timml)nft);
[tet§
melc^er mei[tenö
in
bem g-Saut,
eä entipridjt
inUnitenbcm g
ben beutfdjcn äöörtern mit
geven tt)irb (qI)ü nic^t bem beutidjen g im ^ilnlaut) fgeyjnj, gaan [(jnn], dagen /(IngM/, leggen [Uß^n], 5)a§ ge!^ört
G
:
ng- bilbct
in
[konnjj, ge^t
in
Dlafallant
(=
ng
—
lijl::
K
H, J unb
koning
lange):
in
oorsprong [orsprnj] ben k-2aut über üor bcr ^iminutiöenbnng
üor bem ©nffir spronkelijk. 7.
einen
penuing [pinnjj,
:
biefeS
—
je
«/
unb
koninkje, koninklijk, spieriukje, oorentiprec^eu ben beutjdjen
Aonionnnten
\
hooren [Jior^nl, hebben /hfh.mj. ja [ja/, juist [joiyst], komen [LmmnJ, Karel / knrd]. fommt im 9?bl. niemals al§ 2)e{)nung5^eid)en üor. 8. L i[t im allgemeinen bem beutfi^en ( gleich; nur menn binter bem 1 unmittelbar ein anberer ßonfonant folgt, I)ört man fa[t immer ein flüd)tig angebeutetes buIbftummcS c binter bem 1: elk [ePh], liielp '[liü'pjr volk [xork]. 9. M, N, P, (J, R linb ben beutfdjen «u^ftaben m, n, p, nood q, r gleid): raaan [man], man /man], neen fnmj, [not], paar [pur], prooi [proij, raad [rat], daar /dar]. j
unb
f:
H
PH
Über [iebe 9h-. 3. mirb mie kw gefprodjen
Qu fid)
eingebürgert baben,
fc^reibt
;
ben grembmörtern,
in
man
fogar Jur,
ügl.
[kvartir/, kwartaal [hvartal], quartet [kvar'tit [
[kvantvm], quitantie [kvi'tansi/. 10. S lautet im 9?bl. Ui)x soort [sort],
beut[d)eö §:
soldaat
jd)arf,
qnantum
ungefäbr sabel
[s.üdiit]
mel(i)t
kwartier
luie
ein
/sabol],
.
suiker [sojyk.n'J.
SCH
11. alfo
mirb im ?(n(aut getrennt gelprod^cn,
mie ba§
nid)t
beutf($e
in chose) ent|prid)t:
f(^,
b.
I).
s-f cb,
bem fran^. cli (3. 33. schoon [sxon/, schrijven
mef(^e§
üchool [sxol]
,
[sxreivjnj.
Seh ge|prod)cn: [fis.tnj,
mirb
im
^n=
menschen
unb 5(u»(aut
[ninis^mj,
mie
einfad)ey
mensch /nniis],
flesch f/ltsj, dagelyksch [daßdloks].
Über
S.j
fiebe
oben ^r.3.
s au§= eischen
::
Konionanti'u.
ST
SP.
12.
').
II.
in |)aiiiit)üer fp
Tüic
n""^
to. ft
^-öon
f)aben
bcn
ftetö
^(nlaut
ini
spreken /sprchn/, staaii [stnnj, fsmok/, snoek fsnuJc/.
7
?if^ent.
öciti
reinen
s-2aiit,
auögei'puodjen
fo
tt)erbcn
smook
slapeu [slup.ml,
Vy T
{)a{ im '3iieberl. feine '^Ifpiration muf) unvfbetonteni tot im übrigen [tinimt e§ mit brm beutjdjen t iiberein toeu [tun], tobben [tohhon]^ tuit [toßijtj.
S^ofal,
;
/i^.>(/,
Y
14. |o
maU
mic
im
i[t
mie
c;e)pro(^en,
ober
f
(flimmtjoft)
9?b(. meirf)
norbbcutiite^
lo
nnb
im ^n=
»oirb
nie=
vromv [vrruj,
Sdiwefter): vuil /vaiflj,
n» (in
ungcföfjr
ober onlaut,
vader [wicbrj, vele [\eU]. ^m ^tn= ober ;C'inIaiit [te^t nte= mala V flatt f (mie im ®eut)d^en), im ^hiylant tommt nur duif [doyf]. f t»or: over [oyjr], duiven [doiyyM]
—
W
15.
bem
ent)prid)t
m
beutf(^em
fonjie
unb mittelbeutf^en
j'iib^
j^m
bcr 33erbinbung
in
tra§,
in
xa
woest
(Sdjme^ter):
wuiveu [vaii/rmj, was [vasj.
Tlan unter jd)eibe alfo unb ivoord [vortj, i-aart frartj unb «•aard [vurtj, /'aren fvnronj unb /r^aren [var9nj^ vouw /^ra?f7 unb i(;ouw [v.m], «;oelen [ruhn] unb itoelen [vuhnj.
fvustj,
fvortj
«;oort
tt)ol)l:
X
loirb mie im ^^eutfc^en, al|o mie U geiproc^en; in ^rembmörtern mcicbe iid} eingebürgert ()Qben, ii^reibt jd)on ks, Dg(. fiks [fiksj. fixeeren [flh'serjn].
16. einigen
man
,
Z
17.
entfpric^t
bem norböeutidien meid)en
zaal [zal], zeveu [zewm]^ zuster [svstdr],
^erabe mie v fommt z niemat» [mceyzju], mnis [mccysj.
§
JBon
6.
1.
bem
%\\\ 52b(. liegt
SBörteru
gelegten
2.
3tn
fo,
2Beife
bor
^lu§(aut
:
rauizen
Klemtooii [khmtonj.
$lfjent.
mie im "^^cutidjen bei ben nidjt 5ufammen=
2on
ber
auf
ber
SBurselfilbe
:
vergoeden
ontberen [ nit'beronj.
[y.tr'fjudjnj,
5ton ^ahen;
im
in
(
ziften [sifUn].
2öörtern fönnen jmci
,5uiammenge!ct;ten bie
am
betonte
[tärfften
bat
ben
|)anptton,
bie
ünbere beu 5?ebenton: Nederland ['nedorlanfj.
^sm 2)eutid)en tjaben bie 51bleitnngen
3.
Son, ben
^on
Xna^
f)äuTig
geleiteten
^fjent
nad)
'iBorte?.
au]
Oergleidje
ber 9Jiitte
©o
Ijaben
a((e
/ vnd^trvtiz.n'ris],
ferner:
äBörter
bcnfelben
tierlegt fid)
(i^nbe
bc5
ber üb=
auf -es. -in hm godiii [go'dwj,
boerin [bn'rmj, meesteres [mint.ires]. Tlaw aanvangen fiinrat/mj aanvankelijk
bem Sutfir:
onderwijzeres
meiften-j
im ^M. bagegen ober gor nad) bem
c^auptiuort t)at;
—
8
ben Sc^rittjeidjen.
35ori
[an vaykdohj
antwoord [anlvort]
,
— —
verantwoordeiljk
aandopnlijk [an[xsranivorddldk], aaiidoen / an dun] voorbeeldig / vor'belddzj, dunhkj, voorbeeld [vorhelfj oproerig [vp'rurax], uitdrukken j ceytoproer [' uprur] iiitdrukkelijk [wiif'drYlxMc], iialaten /'nal'fonj drrhnj '
—
—
—
—
nalatig [na'hiUx].
§
"^^m ben St^riftjei^cit.
7.
5I1§ hctonbcrc oi^rift^cicljen
i)ci-
©prndje
linfc
älüoi '^^VAÜk
("),
licijcrlänbifdicu
5U eriDöf^nen:
Trema
2)Q§
1.
«
deeMeekeu» [deltd-jnj:
über einen 3>o!al gefegt werben, um anjuäeigen, ha\i biefer gei'nd [ffs'mtj, zeeen [zeon]. jur folgenben ©Übe geijört Sei 23ü!alen, lüeldje nie berbiinben öürfonnnen unterbleibt ^a^
bie
:
,
3eid)en
geadelt [goadM],
:
nie ju
e-f-a
einer
%tx
2.
©übe
Israelict j Israelit],
ZirJcuniflex
töeil
«samentrekkingsteeken» auf
{'),
menn
sufanimcngegogene 8ilb?n ,^u daän [dan] (= daden), ieen [lenj
^^roci
feiten
fonft
merbcn lien [lin] (== lieden), einigt
:
[vornerm] (= 5ief)ungen tommt
(= neder), (^= leder),
gooD [c/on]
vernederei)). bie§ 3<^icf}f"
+
e,
[sam.m-
hen jmeiten Sofal gefegt
treJcnjsteldn] :
Welcher
a
fönnen.
gcl)ören
3n
^i''^)^
5"^"
(= goden), gen3D{}nIidjcn
'^(nmenbung
n^irb,
einer
Der=
(= ledeu), verneereu 3iO"(i"'"i(^n=
:
Neerlaud [nerlant] (= Nederland), weer [ver] (= weder).
^eer [vcrj leer
[JerJ
«klemtoonteeken» [Jdemfontehn] {'), () um ein SSort be)imber§ tjeröor^ubebcn 33eim ober Oon einem gleic^Iautenben 5u unterf (Reiben. ©precfien mirb hah 2Öort mit bem ?ltut mciften§ ftar! betont. gülden [en grldon] (een S^i^Iwo^t' ^"fl^- '-'^^^ 3>ergl. een fiorin) unb een gülden [,m gvldm] (een 5h"titel, engl, a florin), vöor rnijn huis [vor mein Imys] (t)or meinem .l*)nufe), unb voor inijn hüls (für mein ,'pau§), däär (im ©egenfni^ ^u l)ier), (jomüi}l .... aly). en en
^cr
3.
.
.
.
J-ZüW/^
ml6)ex
ober ("),
.
.
.
:
bicnt,
.
.
um er fangen.
1) S)er 'Olpoftropb (het afkappingsteeken) im 9üeberi. liict mcl)r gcbroudjt nly im 'Dcutid)en Dgl. bic ^IurQl= unb ©enitiöbilbungcu (•luiapö's [kana'pcs], bureau's [hi/5(
(')
tüirb
:
'rosj, sofa's [sofas], collega's [Menn^], papa's [pn'pa^]. Mina'.s [minasj, ferner bie niclfod) nortonniiciibcn ^iscrfiirsungcn bcr äBörter /lef fh.'f], /e/h/, iJ: fil] \\.\.\0.: 't buis /fjireifsj {=he\ huis),
Übungen jur
t'
's
9
?lu§JvrQ(^e.
huis [toßi/sj (= te huis), 't paard [tpati], "k heb [khrp], morgens [siiDrfpns]. 2) S)aö beutic^c Umkutjcid^en t[t ber nieberl.
ftänbig fremb.
1.
Arm,
anders,
glad,
bedrao",
gek,
bOzig,
bed,
gierig,
drie,
daad, minste,
ik had, wij
raden,
gekkeu,
dreef,
hevig.
hein,
als,
Piet,
lief,
lip,
braaf, bevel,
een,
er,
lippeu,
dief,
bad,
wijsgeer,
acht,
leven,
December,
heim,
knie,
hadden, avond, adeni, aak,
waarvan, teer,
zet,
deelen,
hebben. Juni,
twaalf",
lelie^
dit,
en,
eten,
rieken, dier,
listig,
mier, mis-
wit, niets, smid, op, open, boven, grof,
dood, loopen, loven, koopen, sfcooten, drogen, droog, mögen, mocht, noodig, blom, dorn, gom, of, olm, oogen, om. mud, mudden, geduld, duur, duren guur, sturen, vuur, vnren, nabuur, put, uutten, uw, gruwelijk, uur, uren, geur. kreupel, deur, steun, deun, verbeugen, geheugeu, veulen, deugen, nauwkeurig, keuken, heuvel, Gaul, reuk, goed, stoet, voeten, voeden, moede. koe, boek, broeder, beer, doen, groeten, hoe, hoed, invloed, koel, moe, oever, oester, Roer. ,
[arm.
ik hat, rei hachn, arunt, ;nh»i, ak, anders, glut, bat, braf, badrax, gek, gekan, zet, ter, lev9ti, rrizgcr, bavel, bez9x, bet, dvef, dehn, desembdr, er, en, en, etdn, hem, hevar, hebdu, lieltv, lip, Jip^n, dit, rik»n, dir, girdx, dri, jyni, kni, lif, dif, leli, listsx, mir, mizdat, minsts, pit, vit, nits, sniit, up, op»n, hovdu, grof, dot, lo^idn, lovan, kopan, stot.i}i, drogon, drox, mog^i, mvxt, noddx, blvm, dum, gum, of, olm, ogon, um, mrt, nirdon, godrlf, dl/r, dijron, gyr, styrjn, vi/r, ri/ron, nabyr, ^yrt, drton, y(u), gryvalok. yr. yron, g0r, kropol, d0r, st0n, don, V3rh0g9n, (ph0g9n, r0hn, d0g9n, nouk0rjx, liök^n, h0vol, göl, r0k, gut, stid, vnton, rudon, vindd, kn, buk, brud^r. hiir. dun. grvtan, hi(, lint, iiirJid, ktil, mn, nr^r, rnihti, tralf,
i(.i:f,)r,
als,
varvan, axt,
rur.J
2. Nauw, pauw, benauwd, dauw, nauwelijks, Paul, rauw, hout, woud, zont, zouden, koud, oud, trouw, vouwen, ronw, meid, weide, ijver, zijn, reizen, grijpen, rijzen,
beitel, blij, eik, einde, eigen. Vrijdag, Frankrijk, gij, beide, Heidelberg, wij, duit, fluit, kniipen. duif, duiven, wuiven, guit, huis. huizen, buiteu, duidelijk. getuige. uit, huid, juist,
muizen, spuit, snuiter, draai, vertVaaien, maaien, zaaien, haai, waaien, fraai, geeuwen, schreeuwen, sneeuw, leeuw, eeuw. meeuw. kieuw, nieuw, vernienwen. krieuwelen.
Übungen jur ^u§jprad)e.
10
ooit,
gooien,
kooi,
vloeien, bemoeien,
nooit,
strooieii,
boei,
mooi,
dooier,
broeien,
hooi,
groei,
rooien,
stoeien.
—
Bewaken, besproeien, geraken, gelieven, lioogte, diepte, de man, woning, koiiing, haring, botterik, gewoonlijk, wekelijks, dragelijk, niiju boek, ziju geld, passie, gratie, akademie, Sophie, Marie, mythologie, philosophie, myriade, mjsterie, Belgie, Brazilie, geemancipeerd, geeerd, weerzien, Neerland, neervallen, daäu, leen, goon, t' huis, 's avonds, 't hnis, 'k had. [nju, pju, hanjui, dou, n^nvaUks, pjul, rou, hont, vjut, zotit, zoudan, Tcout, out, trou, rouvdn, rou, miit, rikh, eirar, zein, riizoii,
—
Ceder,
3.
cataloog,
circulatie,
ceinture,
cijfer,
cha-
rade, chef, China, chicane, ik dacht, wachten, recht, vechten, stiebten, wij kochten, steeg, weg, zegen,
gruis,
gisten,
leggen,
woning, haring, ring, kring,
zeggen.
jaar, juist,
Januari, Jan. welk, melk, wölk, fiacre, fiat, fidibus, felicifiguur, phantasie, philoloog, philosoof, photograaf, phrase, physica, physiek, physioloog, physionomie, kwartatie.
kwartier, kwijt, kwikzilver, quadraat, qualiteit, qnan-
taal, titeit,
Sara, soppen, los, lossen, vos, mos, wenschen, inlasschen, grootsch, kindsch stoven, Spiegel, slaan, sluiten, smaak, smoren,
quarto, soldij,
school,
schade,
schrijven, snijden,
,
sneeuwen,
spuit,
vaart,
vast.
vijf,
vuist,
leven,
weven,
zeven, waarde. geweest, wijf, wijven, Avuiven, Alexander, Xanthippe, fixeeren, examen, Cycloop, cynisch, synoniem, syllabe, systeem, zeven, zoet, dwazen, razen, reizen,
zaag, zink.
katalox nirkylaai Sfifar, siintyr, J'aradj, fif, fina. Jikana, ig-daxt, vaxtaii, rixt, vixtan, stixtan, rii koxtan, gistan, grwys, licpn, zfßan, stex, vex , zegan, voniy, hariy, ny, krii), Jar, joeysf, janyari, jan, velk, milk, volk, fi'akar, finf, fidihTs, fclisifasi, figyr. fanfazi, filolox, filozofi, fotograf, fmza, fizika, fizik, fiziolox, fiziononii. kvartal, kvartir, kvdt, kriksilrar, kradrat. kcalitdt, kratititrif, kvarto, s.yfdii, sara, f
<xol, ^xad). grotx, knii.t, rin[sedar,
,
,
Übungen juv
11
'Husjprac^e.
inh(!<3n, i.rvnvBH. sfovaii, npifpf, shii, >H, zut, (Ivnzsn, raz9ii. rfiz9n, zax, ziyk.J
«3«,
aanhoudend, afhangen, A;inhouden § 0.) dankbaar. ondankbaar, onbruikbaar, ongehoorzaam, onwetend, onmid(lelli)k, doorzicht, doorzichtig, innemen, innemend, fnschikken, inschikkelijk, nädeel, nadeelig, üitmunten, uitmüutend, üitsteken, uitstekend, vijand, vijändig, voorbeeld, voorbeeldig, toekomst, toekömstig, toeval, toevällig, nalaten, overbrengen, overgeveu, overlaten, overmaken, overnemen, överslaan, overspringen, översturen, overzendeu, overzetten, keizen», hertogi«. leeuwm, leeraTcs, zangeres, dienarcs, voogdes, martelares, hurgemeeskr, grootmoedifj, ^veWiiidcnd^ tcelkom^ eUende, avontuur, a?taar, individ», Wicshaden, Trabant. ^-
(oll
,
afhiinkelijk,
[' anh.nuldn, anhouchnt, 'afliaydn, afhaykdlak, 'daykbnr, un'Uaykbar, xm'bneykhar, uygj'horzam, un'cetdnf, vnmuhldk, dorzixt, dor'zixt9x, 'itutem9)i, in'neiu^nt, insxik^n, in'sxikaJdk, 'nadel, na'dehx, '(eiftmYnt
'
'
'oYjrspriyjH, 'ov^rsti/rjn, 'ovjrzeruhn, 'or^rzitsn, keizdr in, hfrtoff'ni, leur'iii, lera'rss, zayd'ris, dinares, vog'des, martala'res, hrrg^'mest»r, f/rot'mudjx, ve'loeydant, 'velkmn, e'lendd, avun'tyr, 'altar, indiri'dy, 'visbadaji, brahant.]
12
W\t l^tMdlt. €rftc £cktton.
Hooge ou der dorn. Eeu vrouw van vijfennegentig vergeten",
die
iiegentig jaar zeide tot Fouteuelle,
oud was:
,,De
dood heeft ons zeker
antwoordde haar Fontenelle, terwijl hij ziju rnoud legde, .,meu moet geen slapende honden wakker raaken". „Stil!"
vinger op haar
hoßj oudarävm. an rrou van iiefpntsx Jnr zEidj tot funfanel,
De ouderdom
S3om
antwoorden
anttüortcn, ik
geantwoord. leggen legen, ik
moeten mü[)en,
(!)
leg,
16
«rtifel.
antwoord,
heb gelegd.
ik legde, ik
ik (hij,
zij.
het, raen) moet, ik moest,
heb (ge)moeten. maken machen, ik maak, ik maakte,
Hebben
antwoordde, ik heb
ik
ik hei)
ik
gemaakt.
[luhmj f^abcn*
cänbikotio Pritrcns. S.
Ik heb zij
l}at
fie
f)Qt
P. wij hebben
hebt
gij
Ijat
ic^?
fie?
e§?
\)at
men?
man'? P. hebben wij? f)aben mir? heeft
()Qt
Ijabcn
lüir
hebt gij?
f}aU
il)r
ijahe
heeft het?
mau
heeft
ik?
heeft zij?
^t
e§
Heb
heeft hij? ^at er?
er
het heeft
men
S.
\)abt
\d)
heeft heeft
hij
f)at
t)abt
il)r? _
zij
hebben
^ie
hebben
l^aben.
<^öfft(6fteiföform .Beleefde vonii^
U
hebt (heeft) Sie
^Inmerfung.
i^
S.
'^om
Hebt
fiaben.
S)ie 2.
^erfon 6.
zij? l^aben fie?
ihälerib r.>rmj.
im
fe^It
Van het lidwoord
^tti^et.
U? ^aben
(heeft)
91bl.
[van
8.
Sie?
§ 10, 7.
Iwt lidvort].
im 'liieberUinbiii^en einen beftimmten ,,bepalend" [bapahnt] unb einen unbeftimmten ^rtifcl „niet-bepalend lidwoord" [nit-ljdpdont lidvort]. 1.
2öie
2.
2)er
im
beftimmte
iäd)lic^e
^Xer
3. lic^e lic^c
tjibt
im
(55efd)Ied)t
'-ßlurnl
unb für eene.
für
Singular
^Irtifel
„Verbuiging"
^illja^l ^Enkelvoud" [eDkalv.mtJ.
des
D. den .4..
den.
lautet
een,
m(innlid)e für
de
)3a^
der der, de.
de
't.
männ = meib =
'ha»
m.. gB.
de der
't
des (den) het, het,
für
de.
bü$
be§
be =
^Mcervoud" [mervout]
S. het,
lautet
für
[v^rhoeyc^iij]
URcl^rjal^I
2B.
9Jl.
(t.
ba§
^orm de,
bie
fäd^Iid)c ^efdjlcdjt
-l. Dellination [timmtcu 51rtitel§:
N. de
für
roeiblic^e „vrouwelijk"
fnmtlid)e ©cfd;! echter
unbeftimmte ^la?,
^at
für ^a?!
[unsddax] het.
.,onzijdig"
2;er
e§
^^Irtifel
[manohh] unb
„uiannelijk" [rr,mvDbJcJ
^eutl'djen
't
den de.
©
.
:
U
Seftion 2.
5.
Sseflination
unbeftimmtcn
bca
"m.
9.
s.
SB.
een (t. eens D. eenen, een A. eenen. een. iV.
4^
^^(rtifela:
eene eener
een eens
eener, eene
eenen, een
eene.
een.
feblt.
Voorzetsels [wrsetsals].
'^t&pofiiionen.
'^^rQpofitionen regieren im -Rieberlanbiidjen öen het jaar, tot den dood, op hären mond, (mit) zijnen vinger. ?tlle
^{fufatiö
met
:
53eijpiel: ?tntttiort:
van
Hoe oud (2Bie alt) was de vrouw? De vrouw was negentig jaar oud.
Hoe oud was Fontenelle?
Wat Wat Wat
(2Bq5) zeide de
vrouw
tot Fontenelle?
antwoordde Fontenelle? deed
Welke
(tat)
(iBeld)e)
Fontenelle,
toen
honden moet men Jlufgate
©e^e folgenbe (Sinjal)!
2Börter
in
antwoordde? wakker niaken?
hij
(al§)
niet
I.
ben
nnb
©atiD
^Iffufatiü
ber
(bQ§ ©ubftontiö bleibt unöerönbert)
de vrouw, een vrouw, het jaar, een jaar, de dood, een dood, de vinger, een vinger, de mond, een mond, de hond, een hond.
5it)citc
De slimme
£cktion. herbergier.
trok eens door George II, koning van Engeland Nederland naar Hannover, vernachtte in een dorpsherberg en wenschte eene enkel ei voor zijn ontbijt te gebruikeu. De herbergier bezorgde hem het ei en zette een De koning zeide glimlachend tot guinje op de rekening. hem: „Het schijnt wel, dat de eieren zeldzaam zijn in uw land". „Dat niet, Sire", antwoordde de herbergier; ,
—
,de eieren zijn zoo schaarsch niet, wel de koniiigen''.
Zijn
sliniB herbefffir.
rfa
van eyjlant, truk ens
koiiiy
ft'Cff'^-
''«^
rS-^'d
15
fein.
neddrlant nar
rfor
huiiorar, v^rnaxta in ,m (fjrpshcrherx en vensta an eykjl ei vor ztin untbeit ti> fjabrcei/kan. (h hirbcrf/ir bozorgda hem hot si oi zcta du ginjd up d,) rckaniy. „hat sxeint vel, dat dj daran (Ij koniy ziid,} f/lnnlaxant tot hcni: „dat nit, sira", antvordj dj herberfßir; zeltsam zein in ij(n) lant".
—
ibrjn ziin zo
„dcf
De
herbergier
sxiirs nit, rfl
d,>
ber SBirt
de koning de koningen
bcr
^önig
^ie
t
Engeland Nederland
©nglanb bie
^)
'Jiieberlanbe
konryon".
slim enkel
fc^Iou
glimlacbend zeldzaam
läc^clnb
schaarsoh eens
rar, feiten einft,
wel
mol^I
findig
feiten
dorps eene herberg een ei de eieren
dat ZOO
bo^, ba§
bie (Jier
zijn ontbijt
fein i^rülöftürf
niet
nid^t
eene guinje de rekening uw land
eine
Sire
OJtajeftät
te
:iu
de Tweede
ber 3tDeite
naar
nad^.
eine 2)Drfid^enfe
ein
(Ji
©uinee
bie 5Rc(f)nung
bein (euer)
Sonb
einmal
fo
hemCD.unbyl.)
il^m,
door voor
burc^
i'^n
für
trekken jiel)en; ik trek, ik trok, ik heb (ben) getrokken. vernachten übcrnod^ten ik vernacht, ik vernachtte, ik heb ;
vernacht. inünft^en; ik wensch, ik wenschte, ik heb gewenscbt. gebruiken gebrauchen, genießen; ik gebruik, ik gebruikte,
wenschen
heb gebruikt.
ik
bezorgen beforgen, heb bezorgd.
Oerfd^affen;
ik bezorgde.
ik bezorg,
ik
zetten fe^en; ik zet, ik zette. ik heb gezet. schijnen fd^etnen; het sohijnt, het scheen, het heeft gesehenen,
antwoorden antiDorten; heb geantwoord.
Zijn
ik
antwoord,
andwoordde,
ik
ik
[.mii] feilt.
Snbikotiü ^räftns. Ik ben
.
hij
is
zij
is
het
men ')
©tu (Jen.
ic^
bin
S.
Ben
ik? bin id^?
er
ift
is
hij?
fic
ift
is
zij?
is
het?
is
men?
is is
es
ift
man
ift
Het Koninkrijk der Nederlanden
l^eißt
ift
er? fie?
ift ift
ift
eö
e§?
man? in
aßen
offiziellen
16
2.
Seltioii
P. wij
xoxx
zijii
F. zijn wijv jinb mir?
fin^
gij?
gij
zijt
i^r
feib
zijt
zij
zijn
fie
jinb.
zijn zijV
©intcihmg ber ^^^wörter.
hotverkvortj.
©^toat^c Äonjugation.
^^onjucjat ion lüerben bie niebcrlänb'.id)cn (zwakke [svako] werkwoorden) (sterke [sttrkd] werkwoorden). ber
Tiüd)
1.
if)r?
fiub fte?
Van het werkwoord/'raw
'^on öem Zeitwort.
§ 10.
jeib
3dtiD(Jrteu eingeteilt in fdjiuadje
unb
[tarte
%\t jc^toac^en 3cittt3 ort ev oeränbern ben (Stamnrootal n i dj t unb Silben iljr
2.
jugütion
mittels
ti^ip
d
®ie
3.
ßou= ^ar=
bei
km\=
ber
in
ober t. Q r{
ft
e
3^
n
t
i
Derönbern
'o ö r t e r
unb enben im
(Stannuüofal
ben
jugation
^lueiics
in
auf en.
2. ^artijip
meldje bon \)Z\\ Siegeln für bie unb fdimadjen 3^itwörter abmeieren, |inb unregelmäßige (onregelmatige [ vnrecplmaidp] werkwoorden). 4.
'J)iejenigeu
.Konjugation
ber
S^i^^^örter,
[tarten
©er Snfinitiö ^räjen» aßcr regelmäßigen 3eittDÖrter en; mirb biefeö en abgenjorfen, fo erfiält man '^zw
5.
enbet auf
etamm
beö 3fit'üorte§.
fü
Stamm
@nbet ber
6. bleibt
auf einen berboppelteu Äonfonanten,
nur bann
^jcrbopplung
bie
jugationyformen ein e folgt: wij, wjj, zij trekken.
Sn
anbern formen
allen
ftef)t
[te()en,
zij
menn
ben .Qon=
in
leggen, wij,
zij
bloß ein 5^onfonaut
:
zetten; ik leg,
zet; gij, hij legt.
^m
7.
Stamm V.e
Snbüatiö ^räfenS
g(eid)
wirb
ik leg,
:
burd;
erfetjt
biefem 3Bort
Stamm
älueite
ge,
entftanbene 2)ie
,s*")5flid)feit§form.
hij
bie
nic^t
fc^on
britte
auf
t
bie
ift
%k
zet.
erftc
sroeitc
^erfon
jij,
je
^^l.
gij,
Sing, bem
burd)
liij
legt,
hij
fe^lt,
"nai:
burc^
ober (mciftcuy)
S. betommt
'^erfon
enbet;
^>erfon
^erfon ©ing.
menn
t,
zet;
awi bie
ber
ik trek,
trekt.
©ie gleich
S)ie l
zij
(^meite
gij /^et, 8.
unb bie britte leggen; wij,
erfle
wij,
:
^erfon
gij
'^M.
^-l^erfon
zij
enbet
^^1.
zetten;
ift
wij,
bem
^nfinitiu
zij
trekken.
mic bie britte S. auf t: gij
trekt.
Über bie etlünige ÜH'rboppeluug bcv
'4.>otaIC'
f.
§ 2,
17
13cif|)icle. Snftnitiu prüffnö.
Leggen (U(pn).
Zetteii (z(tm).
Sntiihatio llrnfens.
Ik leg \^ legt
hij
Ik zet
lege
wij leggeii gij
legt
zij
leggen
zet
gij
legt
fie
fe^e
wij zetten
legen
toir
\{)x
id^
zet er fe^et
hij
legt
er
legen.
if)r
zetten
zij
je^en
xo'xt
je^et ^ie
je^en.
cfiöffii^ßeitsform.
U
U
legt @ie legen.
zet ©ie fe^en.
Ül>UTt0.
W'aarlieen (2ÖDl)in) trok George II? Door welk land trok George II? VVaar (2Bd) vernacbtte de koning? Wat wensclite hij voor zijn ontbijt te gebruiken? Hoeveel (2Siet»ieI) zette de herbergier hem op de rekening? Wat zeide de koning glimlachend tot den herbergier? Wat antwoordde de herbergier?
2. ©e^c fülgenbe ilöörtec in ben 2)atib unb 5I!fufatib: de berbergier, een herbergier, de koning, een koning, de dorpsherberg, eene dorpsherberg, het ei, een ei, de guinje, eene guinje, de rekening, eene rekening, het land, een land. 3. %tCi].
2öie lautet bie !3nb.
bcr
unb
erfte
bie
toie
©.
brüte 5|ßerjon
be§
vergeten, zeggen, vernachten, wenschen, ge-
folgenben
^^it^i^örter:
antwoorden, maken,
trekken, bruiken, bezorgen, zetten, schijnen.
Sie
4. Überfetje:
2Sie alt [inb
©ie?
Ser
fdjiau.
2}3irt
ift
grau
2öir
i[t
):^Qht\\
SDer
.•pabcn bie ^iieberlanbe einen
Äönig
ift
.^önig?
Sob
S)er
alt.
einen
^unb.
alt. ."gat
6r
^at öergeffen. ein
f)at
%\t 6ier [inb
(5i.
feiten,
ber SÖtrt einen |)unb?
2Bir f)aben eine Ütedjnung.
Dritte £ckttoii. De krekel eii de mier. De zingen.
krekel had den geheelen zomer doorgebracht met Toen het winter geworden was, kreeg hij honger
flleine nicbertönbüdöe ©praci^lf^tc.
2
18
3.
ficltion
en verzocht haar hem wat
en wendde zieh tot de mier, te eteu te geven.
Maar de mier zeide: „Wat hebt gij den geheeleu zo„Nacht en dag heb ik gezongeu." mer gedaan?" ,Zoo, ZOO, hebt ge gezongen? Heel goed, dans dan nu,"
—
—
da Tcrekäl in ch mir. krekal hat den (phehn zomar dorgahraxt mit ziijen. tun Ji9t vintar fpvardan vas, krex lui huipr en vmda zix tot da mir, en rarzaxt har hem vat ta elan ta (jcvan. mar da mir zeida: „vat hept-xii den gahehn zomar gaäan?^
da
en dax dans dan
.,naxt (jut,
heb-iJc
f/azuipn.''
—
—
„zo, zo,
hept-xa ipzvyan?
hei
ni/."
De
krekel (m.)
bie ©rille
geheelen
de de de de de de
mier zomer winter hoDger
bie ^^(mcife
heel
ber
junger
dag
ber
Sag
ber
©ommer
goed
met
ber Söinter
nacht (m.) dans
bie 5iarf}t tartje
nu
je^t,
nun.
het was geworden e§ wax gelrorben hij (!)
wendde
zieh tot
er
(fie)
lüanbte
yiä)
an.
(Zoorbrengen üerbringen; ik breng door, ik bracht door, ik heb doorgebracht.
* zingen fingen; ik zing, ik zong, ik heb gezongen. * krijgen fricgen, befommen, erholten; ik (hij) kreeg, ik
heb
gek regen. (!)
verzoeken
erfud)en, bitten;
ik verzoek, ik verzocht, ik
verzocht. (!)
* (!)
effen; ik eet, ik at, ik heb gegeten. geven geben; ik geef, ik gaf, ik heb gegoven. doen tun; ik doe, ik deed, ik heb gedaan.
eten
Hebbeii
[heh.m] i^ahcti*
Sinpcrfclit bcs
SnbihattUB.
heb
:
:
19
Scf^wac^c fionjußaiioii.
'^on bem ^eifiaorf. §
©t^itjo^c ^onjugotion.
11.
(?)^oit[c^un(^.)
Sic jdj uuuijcn S^^it^^^öilcr fjaben im cTsnipcrfct be» Sn= bifatiliy de; im 2. ^Virti^ip <1. Siefe» (1 mirb jeborf) ju t, Ik zegde, tuenn ber ©tamm auf f, k, p, t, s ober seh ciibct. legde, ik vernachtte, wenschte; ge/egd, gelegd, gewenscbt. 1.
Snbet ber ©tniitm fd)oii auf t l^inju: vernacht.
t,
beim
tritt
fo
^artijip fein
2,
gtoeiteC'
2.
v ober z nm 6nbe be§ ©tamme§ mirb
(Sinfac^eö
in f
ober s ucrtüiinbelt 1)
de
üor
ober d:
leven (leben), ik leefde, ik lieb ge-
leefd; verhuizen
ik verhuisde, ik ben
(nu§,^iel[)cn),
verbuisd. 2) in
anbern ^onjugotionsformen, luenn
ntlen
mittelbar nadjfolgt:
leven,
ik leef,
gij
buizen, ik verbuis, gij verbuist; leven
zij
3)
®ie
er[tc
ßnbet
bie
jebod)
(zij)
um
©.
zij
SBurjel auf
dd
ober tt,
5l^ermec|§[ungen mit
zetteden; redden
bererften©.
i[t
zij
fo
wij
C[k\d).
ober teii:
wenscbteu.
—
wirb meiftenS ed
bem ^räfen§
(retten),
ver-
leven,
verbuizen.
bey v^mperfett»
unb bic britte '^erfon legden; wij wensebten,
zij
eingelegt,
wij verbuizen,
aber: wij
^. ijahm den
wij legden,
wij
:
^k britte ^erjon
e un=
fein
leeft;
(zij)
,^u
bermeiben
reddeden.
]3eifptclf:
Reddeu.
Leggen. Ik legde ic^ legte hij legde er legte P. wij legden loir legten gij legdet i^r legtet zij legden fie legten.
S.
Ik redde ic^ rettete hij redde er rettete P. wij reddeden roir retteten gij reddet \i}X rettetet
S.
zij
reddeden
]ie
retteten.
Zetten. S.
Ik zette hij
ic^
je^te
zette er
fe^te.
P. wij zetteden mir fclUcn gij
zettet i^r fegtet
zij
zetteden
fie
festen.
Hoe had de krekel den gebeelen zomer doorgebracbt? Wanueer (Siknn) kreeg bij bonger? Tot wie wendde
Wat Wat
bij zieh? verzocbt hij haar? zeide de mier toen (alabann)?
:
20
Ücftton 4.
Wat
liad
de krekel nacht en dag gedaanV
\Velken raad
gaf
(5Hat)
haarV
zij
2lufcjal>cn.
Zsmpcx\dt folgenber 3eitlöörter zeggeu, antwoorden, leggen, maken, vernachten, 5.
^iBie
tautet
'i)a?>
weu-
schen, gebruikeu, bezorgen, zetten, dansen, leveu, verhuizen, redden. 6.
.^nttet
bie er
Überfeine
©er
:
öatte ©eorfl
gier?
i()r
eine
II.
äöirt I)at einen f)unb. ein
©uince"?
2anb?
©riüc
'Sie
©riUe |)ungci-? Sie g^rau etmo» (iets) getan?
.f)ntte
bie i^xau
Jßir ()atten eine ^,Red)nung. fiatte
getankt
ijat
gefungen.
unb gelungen.
.*patte .?>Qt
üicrtc £eIvtion. De gierigaard
(vrek).
ongelukkige !" klaagde een vrek tot zijii buurmau. .,Men lieeft mij den scliat gestolen, dien ik in mijn tuin begraven had en een eilendigen steen in de plaats gelegd." De buurman antwoordde: „Gij zoudt uwen schat toch Geloof daarom, dat de steen uw schat is niet hebben. ,,Ben ik ook en gij zijt niets armer dan te voran." niet armer", zeide de vrek, ,,zoo is een ander veel rijker. Ik zou woedend kunneu worden!" ,,Ik
—
—
dj (jirjgnrt
[mk/.
„ik vncplrhxjd!" Idiußd on rrilc ttt znn bijrman. „min lieft mdn tanjn hMfnn-jti hat in »n mii dan sxat rpstohn, din ilc dj bj/rman antvordi: „ijii ihndafpn sten in dd phits ijjhxt." zjut yv'jn sxat tox nit Jirhan. fplof durum, dat d.> sten i/fu) sxat „bin il: ok nit armjr" IS in yii Zfit nits armjv dan tj vorjn." ik-sju vudant krnan ziida da vrik, „so is ,m andor vel rrikjr. vardan!"
m
—
—
Degierigaardj,„^,,„.„,
)
21
B^toaä)e Konjugation.
*
Stelen flc^lcn; ik steel, ik stal, ik lieb gestolen. begraven begraben; ik begraaf, ik begroef, ik heb begraven.
*
kunnen fönnen; worden Uierben;
*
heb geloofd.
ik geloof, ik geloofde, ik
gelooven glauben; (!)
ik kan, ik kon, ik lieb fgekund).
word, ik werd,
ik
ben geworden.
ik
Zi.jii fein*
Smpcrffht bc0 SnliikatiüG. S.
Tk was
id^
hij
was
er
zij
(het,
mar War
men) was
was was
(e§
fic
man) mar. P. wij gij /ij
Was
S.
ikV mar ic^? hij? loar er? (het,
zij
men)? mar
j'ie
(man, e§)? P. waren wij? mnrcn mir? waren gij? mart i^r? waren zij? maren fie?
waren mir maren waart t()r mart waren jie tooren.
^ott bcm ^eltwoxt. ©^ttjo^c Äonjugotion.
§ 12. 1.
e.
ein
^er .^bniiinftlD ^n-äjen§ ^ic brei ^Ncrionen
—
(Srf}(iiB
in bcc 1.
i)at
unb
6.
3. 5)3erion
finb bcnen bc§ ^subifntins
'-t>.
g(eirf).
Ueifpielc: Leggeii.
legt
gij zij
if)r
leggen 2.
leget
legen.
jie
Leven
Zetteii.
Ik legge iä) lege hij legge er lege wij leggen mir legen
Ik zette
\d)
Ik leve
jelje
/lev^nj. xd)
lebe
zette er fe§e
hij
wij zetten mir fe^en gij zettet ii)x feilet
gij
leeft ibr lebet
zij
leven
hij
zij
zetten
jie
2;er .Qonj. oiinperfeft ber
leve er lebe wij leven mir (eben
je^en.
leben.
jie
jcfjlüad^en 3cittuörter
ijt
mit
bem ^^nbüatiu gleid): ik legde, u. f. lu. [iel)e § 11, n"* 3. 3. ®er Sniperatit» 8im]u(ar i[t ber reine «Stamm, im ^^lucal roirb t angcjel^t, mcnn ber Stamm nidjt ']d)on auf t cnbet, 5. 33. leg, legt; zet {S. unb P.); antwoordeu, antwoord, antwoordt. 4. SDaa 1. '^arti^ip (5|3. ^räjen§) mirb gebilbet, inbem de an ben
^^nfinitio
tritt,
5.
5Ö.
leggende, zetteude, levende. ant-
woordende, geloovende. Über d)tn
bie
(inbimg be§ 2.
3fitmörter,
§
[ielje
5|3artiäip§
10,
2.
{%
S3eiipiele:
^^erjefti) ber
gelegd,
jdjtüa=
gezet,
geleefd, geantwoord, geloofd. 'Bie iä)on
eine
im
^eiitjd)en
l)at
ba§
2.
anbere betonte 33orjiIbe ba
^artijip ge, i[t:
mcnii
niitt
geklaagd, gestolen;
begraven, vernacht. 5. mitteljt
2)ie
^nfammengefelüen Seiten merben
^lilj^^eitmörter
gebilbet.
roic
im T;eutj($eu
.
22
Ücftion 5.
ixbung.
Wat
zeide de vrek klagend tot ziin
Welken schat Wat liad men
liad
men
biiuniiaiiV
hera gestolenV
de plaats gelegdV de bnurman op het klagen van den vrek? Wat moest de vrek maar geloovenV Waarom (äi3e§l}alb) zou de vrek woedend kunneu worden? in
Wat antwoürdde
Jlufgal'cn. 7.
nitiu
unb CMiipevfeft iinb bcn Sinpf= antwoorden, wenschen, klagen, zeggen, begra-
53i(bc
Doli:
i^onj.
weven
ven, verbuizen, o.
(roeben).
2)er ß'önig
iiberfe^e:
©ic iDütcnb ? ÜIhu'5)er Bä)a^ war im
Söarcn bie
mar im Öanbe.
2Bir löoren in .sj^amuuu'r.
iinglücflic^?
2Baren
^räfeiiö
(Sier
bic
2Bart
<^-mu
Öiartcn.
alt ?
-^cr
^er f)unb mar
feiten?
3öar bcr if)r
in
(5r
einen
I)attc
9hirf)bau
Iföirt
Gnglanb? i[t
rcid^er.
alt.
5iinftc Ccfvttoii.
Y i e 11 (1 e 1 i j k a a ii b o d Een burgerman kreeg eens in den schuinvburg 1*
met een jong en
edelmau. zijn bedienden gelasten zou zeer
trotsch
twist
Deze bedreigde
hem een draebt ,,Mijnheer", zeide de eerste, stokslagen toe te dienen. heb ik niet, maar als u even met mij naar ,, bedienden buiten wilt gaan, zal ik de eer bebben ze u zelve te geven." heni, dat bij
vrindahk anbot,
djn axnibrrx tvist mit jn ji-y tn zcr ecUlman. Dezj h.Hlnh/dj hnn, dat hd ziin b,>dind3n iplast^n zm hnn an dra.rt stjksbupn tu t,> dhun. ,.M3n(h)er'', znd.) dd erst.», „bjdind.m hrb-rh nit, inur als i/ ersn »i.'t m;i nur baußon vilt-xnn, zal ik do er lnhäu »j // z;h-o td tjerju." dn hrr(pr)n(tn
kre.c ens in
tr.fls
Het iianbod
'i>Q%
^Inerbicten
een burgerman
ein
^.i3ürgcr'j=
deschouwburg
tiü^
manu (m.) de twist ceiu' dracht
]
Mijnheer
(15.)
nicm
i^crr, Jpcrr
33. I
!£l)Cütcv
de eer
bic 6I)rc
toedieiK'u
bcbicnen, rcid^cu,
bcr 3iöi[t, Streit eine
1
^Irad^t
bedreigen gelasten
bür=
geben
bcbrol^cn bcfeljlcu,
iier=
j
orbncn
0-l>rÜ9cI)
stükslageu
(Stocfid^läflc
I
de bedi(?nden
bic 5?cbientcn
!jic .^ilfsjettwörter:
zijn o^cr
ze
=
wezen.
zij
23
24
ßeflton 5.
P. wij gij zij
waren mir mann waart ilir loürt waren )ie lüoren. ,Verleden
i|>crfeft.
S.
Ik ben geweest hij
is
geweest
er
zijt
zij
zijn
geweest geweest
„
^
/
finb
lüir i()r
feib
fie
finb
^
,-
'
I
geioefen. )
,Betrekkelijk verleden
^lttöquoin|icrfe!t.
mx
was geweest i^ hij was geweest er P. wij waren geweest
S.
tijd."
i
i[t
P. wij zijn geweest gij
bin
id)
Ik
irar
tijd.**
Qg„ptg„
i
°
/
'
inaren
irir
|
waart geweest waren geweest
gij zij
i]futuntm.
hij
fie
roart
,
roaren
Qctuefen.
)
„Toekomende [tukommdj] tijd/
Ik zal zijn
5'.
i!^r
»erbe fein
ic^
zal zijn er lüirb fein
P. wij zullen zijn luir luerbcn fein gij zult zijn i()r werbet jetn zij zullen zijn fie iDcrben fein.
gutimtm S.
eyoftttm.
,Betrekkelijk toekomende tijd."
Ik zal geweest ziin
icb
geweest zyn
er
hij
zal
lüerbe iDirb
P. wij zullen geweest zijn
^
\
-
^
/
'
'
werben
tt)ir
j
gij zij
geweest zijn \\)x werbet zullen geweest zijn fie werben zult
gewefcn
,
fcii;.
j
Boubitionnlie. ,,Voorwaardelijke [ \orvarchhJi9j wijs.' ^räfcuä. S.
,Tegenwoordige
Ik zou zijn hij zou zijn
\ä)
er
würbe Würbe
tijd."
fein fein
P. wij zouden zijn Wir würben fein gij zoudt zijn i^r würbet fein zij
zouden *4Jerfeft.
5.
Ik zou geweest ziin hij zou geweest zijn
zijn .,
fie
würben
Verleden
idb
würbe
\
er
lüürbe
)
fein.
tijd." ^
,
J
P. wij zouden geweest zijn Wir Würben gif zij
zoudt geweest zijn \i)v Würbet zouden geweest zijn fie würben
.-
i
i
1
,
J
gewefcn
fein.
S)ic ^Ufäjeilföörtcr
„Gebiedende [gdbiddnd9] wijs." P. Weest! feib!
^mpcratiü,
Wees!
S.
25
wezen.
zijn ober
:
fei!
|
„Aanvoegende wijs."
Tioujunktiü.
,Tegen\voordige
^räfcitö. S.
Ik
zij
i(^
hij
zij
er
tijd."
fei fei
zijn \mx feien
P. wij gij
zijt
if)r
feiet
zij
zijn
fie
feien.
„Betrekkelijk tegenwoordige tijd."
^m^crfeft.
Ik wäre
S.
tuäre
id)
wäre er lüäre P. wij waren mir luären hij
gij
wäret
\))t
loäret
zij
waren
fie
Wären.
, Verladen geweest ic^ fei geweest er fei
tijd."
i^Jcrfcft.
S.
Ik
zij
hij
ZIJ
P. wij zijn geweest
-^^
^
j (
'
feien
lüir
|
gij
zijt
zij
zijn
geweest geweest
getüefen.
;
feien
fie
j
,Betrekkelijk verladen tijd."
5^>Ut8quomVcrfett. S.
feiet
i()r
Ik wäre geweest hij Avare geweest
ic^
tt)äre
er
Xoätt
P. wij waren geweest
^^^i^^
\
I
^
'
tüären
lüir
|
gij zij
wäret geweest waren geweest
if)r
märet
fie
raärcn
geroefen.
)
|
JlufgalJC 9.
^ie grau toax miuv^iQ, ift in ßnglanb.
ifl
in ^pannoöer
Sie
Sie gier
roirb
fe[)r
Ser
gemefen. (lui)
roar faul
(>)riae
unglüdlic^
fein.
Sie |)unbe waren
^sa{)xc alt.
2;er c^önig
finb
2Birt roürbe fi^Iau
geroefen.
Su
(nft
(^§
ift
ni^t§
@u roürbe roütcnb geroefen fein. Sei ru^ig! Söäre ber 2öir würben reicher geroefen fein.
Ser
Srf)at;
roaren. ift
geroefen.
geroefen. er
©ie
ift
in
beni
Sie roaren
finb.
Qx
fei
^s^ roerbe
ber erfte
©arten.
geroefen
geroefen. fein.
fein?
<Sei
ärmer
;^sf)r
fein.
@ei3l)al3
a(5
3ULior.
nidjt
faul!
^önig nur
[)ier!
2Bir finb.
2Dir
<Seib
glücflic^!
geroefen.
geroefen
Ser
gut.
voad).
See Äönig
feiten.
feib
geroefen.
äöir roaren geroefen.
3Sar ber @belmann
flDlj'?
Sie
@r feien
2Bürbe
1
26
Seition 6.
Scd]ftc £ektion. Onverschilliglieid van een geleerde.
Een geleerde was
in
studeervertrek
zijn
bezig
met
een groot boek te schrijven. Een knecht kwam verschrikt toeloopen en riep hem toe: ,,Mijnlieer, mijnheer, er is Koeltjes antwoordde hierop de geleerde: brand in buis!" ,,Ga dan mijn vrouw waarscbuwen; gij weet wel, dat ik niij niet met bet huisbouden bemoei".
—
vnrarsxihxlieit van 9n (ßlerdd. fplerch vas in ztin stydervdi-iril' hezdx vut an (/rot biil' t? sxrHvdH. dn knrxt kvam vdrsxril-t tidopon in rip lum tu: „m^ner, mdner, er is brand-m hoet/s!" kultjds antvordd Tiirup dd gdlerda: 911
—
dan mein vr:m varsxymn;
yiQH
f/ri
vet vel, dat
ik
mii nit met hdt
hceyshjuddn baniui".
De
onverschil-
ligkeid
bie ®leid)gü{ttg=
bezig
feit
een geleerde eenen geleerde studeervertrek
zijn
ein ®elc'f)rter
einen @clel)rten <5tubier=
fein
jimmer
ein ^ud) een boek de brand (m.) bie i^enerbrunfi boS §au§ het huis meine ©attin mijne vrouw huishouhet den [(f.) bie^auSl^Qltung
dehuishouding) * schrijven fdjreiben; ik schrijf, ik schreef, ik (!)
komen fommen;
ik
kom,
ik (hij)
heb geschreven. ben gekomen. ik liep toe, ik ben
kwam,
* toeloopen ]^er(an)beilan[en; ik loop toe,
ik
toegeloopen. * toeroepen
jurnfen;
ik roep toe,
ik riep toe,
ik
heb toe-
geroepen. (!)
weten
Ujiffen;
ik weet, ik wist, ik lieb
geweten.
itt>wng.
Waarmede Avas de Waar schreef hij?
Wat Wat
geleerde bezig?
knecht hem toe? antwoordde de geleerde koeltjes? Waarmede bemoeide hij zieh niet? Welke eigenschap (6i(]cnfc()nft) had dns (alfo) de geleerde? riep de verschrikte
Sie
§tli§jcilioörter:
hebben.
27
28
Scftion G.
29
hcbbeu.
2)ie iQllfsjeitmövter:
i^ludquampcrfcft. S. Ik hadde hij hadde P. wij hadden gij haddet zij
tiätte
irf)
er
gebad
f)ätte
lüir
gelobt.
l^ättcn
i^r t)ättet
hadden
jic
i)ätten
:iuf3al)c 10. Völlig
2)er
2Birt ^attc
«Sonniier
(iicr
I^atle
eine 9ted;nunfi
[ingen.
ju (voor) feinem
werben
ffl3ir
2)ie
geljabt.
einen
©riüe langen
SSer
grüfjftücf.
luirb
ben gongen
äi)inter
l^aben.
im ©arten war. S)n wirit „58ebiente S)er 33ürger§mann fagte: ben B(i)a^ nii^t I)eben. I)abe i(^ nic^t". ^ö) werbe bie (ä{)re {)aben, S^nen (U) Sucher .'öQ&e ©ebnlb! (Sr l^at ein grofee» 23urf) geid)rieben. 5n geben. de (ber D3hit .<pabt ^J^hit het geduld). (bie ©ebulb
Ulan bat ben ®d)ai}
ber
ge[toI)(en,
=
moed).
Scf)
=
!
Würbe
SBir Ratten geljabt.
S)u f)aft get)abt. ©ebulb get)abt I)aben. ßr ^at gehabt. 2ßir würben gehabt ^aben.
Siebente £ektton. Gestrafte gulzigheid. Een hond,
een
die
stuk vleesch in zijn bek hield,
Toen
hij zijn beeltenis in 't water bemerkte, meende hij een anderen hond te zien, die een Vol begeerlijkheid, wilde ander stuk in den bek had. Hij hij het hem afnemen en liet zijn stuk vleesch los. was het nu voor altijd kwijt, en hoe groot was zijn verbazing, toen hij den anderen hond insgelijks zonder zijn vleesch zag, even bedroefd kijkend als hij.
zAvom over een
rivier.
Qdstraftd (jrhaxJuit.
m
z^in beJc Mit, zvum 0V')r dti ririr. hunt, cli dn strlc vles tun hei Zfin heltdnis in t vatar harnt rkta, mendd lui an andsran hxnit vul bacf^rhkhHt, viJda hri hik hat. t9 zvi, di dn andar strk in hii vas hat ny vor alUit hat hnn afnemen in lit zf in strk rJes 1)^. kvrit, (n hu r/rot vas zfin varhnzit), tun hri dan andaran hrnt insxahiks zundar zfin vles zax, eran badruft kiikant als hii. 311
dm
De
gulzigheid een hond een stuk het vleesch zijn bek (m.) eene rivier
bie ©cfrä^igfeit
ein
^unb
ein ©tuet
baä Sleifd) ]ein 5Dkul ein fylufj
I
j
zijn beeltenis
fein
33ilb
ba§ SBaffer het water de begeerlijk- bie 23egier(be) heid de verbazing ba§ @r|"taunen (f.)
30
ßcttion
bemerken raeenen
bemerfeu meinen, ginuben
gestraft
beftrafl
vol
öoU
kwijt
quitt,
7.
groot hedroefd even kijkende
j
Id§
gro^ betrübt,
ebenfo,
auSjeljenb
insgelijks
|
traurig gerabefo
gleichfalls
/.onder, fonbcr, ol^ne. (!)
* (!)
*
houden
houd,
ik
l^oltcn;
ik bield,
heb gehouden.
ik
zwemmen
fd^lüimmcu; ik zwem, ik zwom, ik heb zien jef^en; ik zie, ik zag. ik heb gezien.
afnemen abnel^men; nomen.
* loslaten loSlaffen;
neem
ik
ik
af,
nam
ik luat los, ik liet los,
af,
ik
gezwommen. ik
heb afge-
heb losgelaten.
Übung.
Wat
hielt!
Waarover
de houd in
Waar bemerkte
Wat meende
hij
hij
bek?
zijii
zwom
(Sßotüber)
hij ?
zijne beeltenis?
daarin te zien?
Waarmede meende
Wat Wat
hij den anderen hond te zien? wilde hij vol begeerlijkheid doen? geschiedde (cjefc^Qf)) met zijn stuk vleesch?
Wanneer
(SÖJann)
was
|)te <Ätl*fö5eitioörfer.
§
15.
groot?
zijne verbazing
(Scf)(uß.)
Ziillen [.n-hnj Wetzen, foüett,
III.
bem beutf^en tu erben, nur folgenbe fünf formen:
Siefeä ^ilföjeitiDort, tDcMicÄ iomobl al§
bem follen
I)at
entfprirfit,
1.
2.
Sut>ihotiü pinfcns.
Ik zal hij
iä)
luerbe,
zij
4. S.
fott
zal er roirb, fott
F. wij zullen gij
zuUende.
^räfcns:
parti;sip 3.
8.
prüfena: zullen.
Snjiinitii)
zult
if)r
zouden
loir
»uerben,
fotten
werbet, fottet fie
»Derben,
füUcn.
SnbiltaHo Smpcrfcht.
Ik zou, züude hij zou, zoüde
iä)
er
mürbe,
fottte
lüürbe, fottte
P. wij zouden lüir njürben, fottten gij zoudt i()r »DÜrbet, fotttct zij
zouden
fie
toürbeu, fottten.
)te
5.
Jlonjimktiu Srnperfckt
§ 16,
IV.
wordeu.
öilfSjeilmörter:
=
hau
Worden
31
cJiibiliatiu
Smpcrfcht.
[cjrchn] XüCX^Ctl*
Snfimtiu. *4>rä)enö.
Worden
iperfett.
racrbcn.
Geworden
|
zijn löorbeu fein.
yaitl^ip. ipräfcuä.
Wordende
^crfeft.
locrbcnb.
Geworden
]
luorbcii.
3nbikntiu. jpräfcng. S.
Ik Word hij
wordt
ic^
er
P. wij worden gij zjj
S.
S.
S.
iDerbc rairb löir
wordt iör worden fic
icerben
loerbet
Uierbcu.
32
Ceftion 7.
futurum c^attum. S.
Ik zal hij
zal
gij
zullt
zii
zullen
tuirb
er
geworden
P. wij zullen
zijn
tüir
rocrben
.
,
irorben fein.
iDcrbet
i()r
lüerben
fie
Bonbitionnlis. ipräfcn§.
Ik zou hij zou P. wi'] zouden gij zoudt S.
zij
tüürbe
id)
er
worden
lüiirbe
lüir
zouden
iDÜrben
lüerben.
lüiirbet
il)r
tüürbcu
fie
*^5erfctt.
S.
Ik zou hij zou
P. wij zouden gij zij
S.
S.
S.
zoudt zouden
/
zijn
lüerbe!
tt)orde ic^
werde
er
iä)
er
Werbe Werbe
Würbe Würbe
s.
geworden
geworden
iDÜrbe
mx fie
Ik
werde
geworden
'
Word!
Ik werde
er
\t)X
hij
hij
unirbc
id) I
\
würben lüürbet
lüürben
tt)orben fein.
worden.
2.ie Hilfszeitwörter:
r. wij waren gij
wäret
zij
waren
lüävcn
tuir
|
geworden
33
i
i^r »öäret
•
•
•
i^^'orbcn.
i
fie
)
iDtiren
1
Jluf^atc II. ^niii würbe noigcffen lüorbcn
IDIc
auf
i()v
ben ^iJhinb
gemcrft. tüirb
®iev
SBerbe (v.in
lücvbcu
Xie
übcrnadjtet.
fingen. fein,
"Sic
gliiiflic^
©tein
gelegt
©rillen 2)er
!
lüirb
nn
fein,
'^n
fein,
ben
iinirben
©eijfial^
©tcflc
bic
'^n
3d;(afenbe
tncrben.
ijclocit
fintier lüürbe
luerbou
-Viiinbe
einer
^orffcfienfe
ganzen
Soninier
lüürbe befto^Ien iDorben
gelegt.
SDa§
58ucf)
iüquc
%\z nnberen ,^nnbe mürben gefeiten. ,3d) tuäre bemertt luorben. 3ie tüerben 2Bir mürben nergeffoi morben fein. 2öirb lo§gelai|en merben. SÖürben (Sie bergeffen morben fein? ber @ei,^^al§ beftol}len'? ©inb bie fd)lafenbcn |>nnbe nid)t gemedt morben ? SBerben mir 2J}ürbc bie ©rille ben gnn5en Sommer ni(|t bemertt merben? gefdjriebeu
luorben.
^'Öerbet
nid)t
(niet) betrübt!
gelungen f)oben?
£cktion.
3t(J]tc
De bedrogen
bedrieger.
Londen. Een rijk koopman. die van de Benrs kwam, bemerkt een vigilante, stapt er in, en laat zieh naar een zeer ver verwijderde wijk van
Eens stortregende het
te
de stad brengeu.
Onderweg bemerkt de koopman dat hij vergeten lieeft Portemonnaie bij zieh te stekeu. Wat nn te doen? Yoor het huis aangekomen, waar hij wezen (= zijn) moest, stapte hij uit de vigihmte en zeide tot den koetsieri: ,,Wees zoo goed een hicifertje te geven, ik heb een' zijn
souverein in
't
rijtuig lateu
vallen".
Dadelijk legt de koetsier de zweep over 't verdv;ijnt weldra om den hoek van de straat. 6,9
paard en
b9dro(ßn bsdrigsr.
Junchn. an rak l'opman, di raii da h0rs kvam, h^tmrkt an vlgilanta, stapt ir in, en lat zix nar an zer rarvddjrda viik van da stat brnjan. undarvfx bamerkt da kopmnn, dat lui rargefan lieft ziin p>rtamonf bii zix ta stekan. vat IUI ta dun ? oii stjrtrefpndd hat
/a
flfcinc lüeberlÄiibifdjc Sprad^Ictjic.
3
34
Scttion 8.
or Jid hosijs unyjkoiitan, vnr hii vez^n (ztin) munt, stapt
oei/t
De bedrieger
m
über
lautet
bie
bic
unb
ncsatiuc
iiitenoiiatioc
58cit)Qlform.
:i5
negntilio Jyoiin (de ontkcnnende vorm)
uoii
zi.jii
unb hebben: 3^nftnltio. *|>rnfcn8.
Niet zijn (wezen)
nicf)t
Niet hebben
fein.
nid)t
t)n6en.
5|*eifett.
Niet geweest
zijn
Niet gehad hebben
nic^t getuejen
jeln.
nic^t gehabt
I}Qben.
*4>rn|cuö.
Niet zijnde (wezende) mrf)tictenb.
Niet hebbende
Niet geweest
Niet gebad
nic^t gelüefeii.
nic^t l^abeub.
nid)t gehabt.
.^nbikatiu.
Ik ben niet
ic^
bin nic^t,
Ik was niet
tc^
Wüx
Tk heb niet
ujf.
ic^
^obc nid^t,
u)].
ic^
t)Qttc nid^t,
ujf.
^m^jerffft. mcf)t,
ujf.
'
Ik had niet
gJcrfcft.
Ik
ben
niet
geweest
ic^
heb
Ik
bin
n\ä)\ gelüejen, ujf.
ntci^t
niet o,t'f)aU,
gehad
id^
t^dbt
id^
^otte
uff.
^(u§nuanUietfeft.
Ik was niet nic^t
geweest
geiDcfcn,
iä)
Ik'had
nat
niet
gehad
nid^t gel^obt, uff.
uff.
futurum. Ik zal niet zijn fein,
id)
Ik zal niet
merbe nic^t
uff.
hebben
nid^t ^nben,
,
id;
töerbe
uff.
ffttturum epctunt.
Ik
niet
zal
geweest
zijn
nid)t gcmefen fein,
luerbe
Ik zal niet gehad
id)
hebben
id^
toerbe nid^t gel^obt l^obcn, uff.
uff.
I&onbitionalia.
^räfenS. Ik zou niet zijn fein,
id^
lüürbe nid^t
i
'
uff.
Ik zou niet toiirbc
geweest
zijn
nid)t geroefen fein,
id)
uff.
!
Ik zou niet hebben ntd^t ^oben,
id^
iDÜrbe
uff.
Ik zou niet Lfehad hebben mürbe nid)t gel^abt f)Qben, 3*
ic^
uff.
oG
üeftion S.
S.
Wees
P.
Weest
niet! Sei nid)t!
Heb
S.
niet! ,S)a6c
iü(()t!
P. Hebt niet! ipabet
niet! Seib nic^tl
nic^t!
]^on|unktiu. ^räfenö. niet
zij
l\i
id^
nid)t,
fei
Ik hebbe niet
uff.
ic^ i)abi n\ä)t, uff.
:äm^)erfeft.
Ik wäre niet
ic^ tonre mtf)t,
Ik hadde niet
'
uff.
id^ ^ätle ntc^t, uff.
^erfelt.
Ik
niet geweest
zij
Ik hebbe niet gehud
\d) fei uid^t
nid^t gelobt,
getoefen, uff.
Ik wäre niet geweest uid^t geioefen,
2.
S)ic
vorm)
tüirb
ftmitiü
tritt
len
Ik hadde niet gehad
irärc
id)
nid^t gef)Qtit,
uff.
ic^
t)abt
id)
()ätte
uff.
uff.
interrogntiüc ober frag^"^^ ^oriii (de vragende wie im 5}eut)d)en gebilbct baö ^ronom ober ©ub= :
Das
I)inter
unb
in ber crflen
58erbuni,
^roeiten
irtie
Seftioii
aua
id^on
erfidjtlirf;
Seifpie=
bcii
^n
ift.
berfel=
beu 2Beife merben ade übrigen interrogatiöen ^^ormen gebitbet. ben ik geweest? heb ik gehad? ^dfo: was ik? had ikV
—
—
—
was ik geweest? had ik gehad? zou ik zijn? zou ik hebben? uff. 3. S)ie negatioe ^ rage form (de vragend ontkenuende vorm) tüirb gleid^fofly mie im S)eutfd)cu gcbilbet, inbem ba»
—
©ubjeft
Ijinter
©ubjcft
gefegt
Was
93erbum
bog
lüirb,
had ik niet gehad? gehad? uff. ik uiet?
4.
53ei
befprod^enen
allen
Ben
—
ik niet?
—
—
Was
niet unmittelbar
uitb
53.
5.
ik
übrigen ^^erben finbet
formen genau
in
f)inter
ba§
—
heb ik uiet? Ben ik niet geweest? heb niet geweest? had ik niet ik niet?
berfelbcn
bic
iÖilbung ber oben
SSeife
[tatt.
2liif3al>c 12.
^er %oh nic^t
fc^lafenbe
nid)t
Ter
beforgen.
alte grau nidjt nergeffen. Wan foU Munbe mcden. ^er ilBirt luirb ibm bie (<^ier fe mar nod) (nog) nid)t iBinter gemorben.
bie
I)at
^u
5iad)bar mürbe nidjt umjlüdlidj gemefcn fein,
bcinen
Sdjatj
boc^
äunor'?
SBürbc
iöebicnte
gcijabt?
er
nidjt
(jaben.
^in
id)
nidjt
mütenb mcrben fönnen'? Sei nidjt [1015! 2Bir mürben nidjt
mürbeft
ärmer
al^
s^ai er nid)t nid^t
gefd)iic=
SBeijpicIc
@r
bell
tjaimi.
fein
^rftiiuneii
bcr
6eicf)oftii]t
nicf)t
ftrof^?
©eib i^r Serbet nic^t [tol,^. äBav bcu 5?'nedjt fjaben? ©türf
?yleifd).
lid)?
nid)t
nnttüorten.
2.üürbe
jc^liiQ(f)cn
\\d)
nic^t
^er
mit bem -V^auA^alt.
.V)unb
(jatte
nid)t i^dtcflirf)?
äöürben nirf)t
ber
37
Konjugation.
luir
2öar nic^t
eifi^roffen ?
.Qönig
nid)t
nidit
er
bie
äl}ac
ein
Qnbere*j
nic^t
frcunb=
Öf)re
(ie()abt
2)er 0)c(e{)rte mofite in
ber
^Drp'd)ente
^aben übernaditen moüen?
nciuitc Cchtion. lu eeii inedicijiikist verdronkeii. De dokter van een Engelscb schip placht bij
alle ongesteldheden zout water aan ziju patienten voor te schrijZekeren avond, bij gelegenheid van een zeilpartij, ven. Den volgenden dag over boord en verdrook. viel hij vraagde de kapitein, die niets van het ongeval wist, een van de matrozen: ,,Weet gij ook, waar de dokter is?" ,,Ja wel,' antwoordde Jack, ,,bij is gisteren nacht in zijn eigen medicijnkist vedronkeu/*
m
im medisi iniist vjrdrupJcDn.
da doktn- van ,m cijjIs sxip pla.vf bd ah uncpstdihedMi zout vatäi' an ztin pasümt,m vor tj sxrfiv,m. zelf^rdn avunf, hei cplecpnd^m v.ilßsndjn heit van an zcilpartii, vil lui ovar hört in vjrdruyl'. dax vragda da l^aintein, di nits van hat unc^aval vist, en van dt matroz
De
dokter^)
=
de geneesheer
ber ^oftor, ber
de matroos (P.
ber 5Katroje
38
ßcftioii
'.'.
* plegen pflegen, geiDoIiut jein; ik pleeg, ik (hij) placht. * verdrinken ertrinfen; ik verdrink, ik (hij) verdronk, ver-
dronken.
vragen fragen;
ik
vraagde
(ober vroeg), hij heeft
gevraagd.
Ül»ung.
Wat
placht de Engeische geneesheer bij alle ongesteldhedeu voor de schrijven? Aan wie schreef hij dat voor? Wanneer en bij welke gelegenheid viel hij over boord en verdronk hij V VVaarvan Avist de kapitein niets? Wat vraagde hij aan een van de matrozenV Wat antwoordde Jack?
'^on bem Zeitwort. Sn|>icte ber ic^inac^en i^onjugation.
(8ic^c S
10—12.)
Snftniliü. ipröfeng.
Antwoorden
nutirorten.
Wenschen
;
iDÜnicfien.
^Jcrfeft.
Geantwoord hebben
geantlüortet
'
hebben
Gewenscht
gcmünfd)t
ijobm.
l^aben.
Partizip. *45rö|ettö.
Antwoorden de
antirürteub.
Wenschende
!
iüün|d)e'.ib.
i^crfcft.
Geantwoord
geanttüortet.
Gewenscht
1
geiüünjc^t.
^nbikatto. jptöieni*.
antwoord irf) hij antwoordt wij antwoorden gij antwoordt zij antwoorden. Ik
Ik iintwoordde
anttDorte
Ik wensch
icf)
löüufd^c
wenscht wij wenschen gij wenscht zij wenschen. hij
id)
untwoordde wij antwoordden gij antwoorddet zii antwoordden. hij
!
outiüortete
wenschte id) wenschte wij wenschteu wenschtet Sfii zij wenschten. Ik
hij
iüiinid)te
39eifptelc bcv
irf)>i)ac{)cn
^erfctt.
Ik heb
heeft wij hebben
hij
gij
hebt
zij
hebben
Äonjugatton.
39
40
^eftion 9.
P.
Antwoord. Antwoordt.
Wensch. Wenscht.
S. j
IK
1
%onjuniitiu.
$räfen§.
Ik antwoorde
Ik wensche
ontttJOitc
ic^
antwoorde wij antwoorden gij antwoordet (antwoordt) zij antwoorden.
antwoordde id^ antwoordde wij antwoorden gij antwoorddet zij antwoordden. [k
^'
]
irf)
ontlüortcte
Ik wenschte
'
^nbe
hebbe | | wij hebben >_^ ^ gij hebbet i c3 zij hebben | 6ß
-6
Ik hadde
9?a(^
xd)
j
hadde wij hadden gij haddet zij hadden
£)ntte
gcoiit^
Ik hebbe
mottet
hebbe wij hebben gij hebbet zij hebben
geQnt=
(§
l^abe
!
^ fcc
\&)
t)ätte
hadde wij hadden gij haddet
es
zij
bß
tueröeu
man
gc=
rrüntd)t
ge-
tDÜnfd^t
hij
>^
5Dhi[tern
\i)
Ik hadde
;
iDortet
'^?iebevlQnbiirf)cn fonjugiert;
Ütegeln
münjc^te
o
hij
I
biefen
ic^
wenschte wij wenschten gij wenschtet zij wenschten, hij
hij
hij
iDÜujc^c
hij
hij
Ik hebbe
id^
wensche wij wenschen gij wenschet (wenscht) zij wenschen.
hij
liadden
qüc
i'djlDarfjeu
Sfi^'^^örtei-
im
bcod^te babei bie ürtfiograpfiijrfjcn
2 imb 5) imb bie ßonjugntion§regclu (§
10
12).
Jlwfgalbcn. 13.
Sic
lauten
bie
Seiten Don:
cinfadjeu
zeggen,
leggeii,
iiiaken ? 14.
äißie
äufammengejctjten
bie
bruikeii, 15.
2ßie
1<».
17.
Sic Sic
intcrrogotinen
bie
klagen
'^iWm
uon:
veruachten, ge-
bezorgen? Q^ormen
Uon:
zetten,
dansei],
?
bedreigen, gelasten? üon: bemerken, meenen?
bie
negatiDen ^-ormeu Don:
bie
negntibe ^nigeform
3.som
41
Siiliftaiitiü.
3c\]ntc icküon. Tantalus. Tautalus, de zoon van Jupiter, was bij de goden zoo bemind, dat Jupiter hem tot de maaltijden der goden toeliet en hem zijn plannen voor de toekomst toevertrouwde. Maar Tautalus deelde, wat hij van zijn vader Wegens deze gehoord had, aan de stervelingen mede. misdaad werd hij in de onderwereld in het water gezet. Hij moest echter altijd dorst lijden, want zoo dikwijls hij Er hingen een drouk wilde nemen, ging het water weg. appels boven zijn hoofd, maar telkens, als hij die trachtte Volgens af te plukken, dreef de wind de takken weg. anderen moet er een rots boven zijn hoofd hebben geliangen, en leefde hij in de eeuwigdurende vrees, dat deze zou instorten. tantiths.
vax hd cL> fjod'ii ~o bnnmt, dat jijpiUr hnn t>t d.) nuilt.'id.m djr (jod^n ttdit ni Jum ziin plan»i mar tantalrs deldj, vat hd van zcin ror dj tukvmst tu\;>rtr.)Hd,>. radjr (fjhort hat, an da stcrr^lripn meda. vef/ans dez? mizdat xirdhei in d,7 undari'erM in lut vatar cpzit. hn »tust ixtor alttit dorst Ifidjn, vant zo dilcvah h.'^i an dr)t)k rilda nenun, fjiij hat vatar Vi.r. !r hijpn apals horan ziin hoft, mar tdlons, als hü di traxta af ta volrpns and.nan inut er an phkan, dref da vmt da tahyn vrx. r.)ts bovjn zem hoft hehan fphaipn, rn lerda hei da evj
d,)
zou
^^an Ji/pitir,
m
De zoon
42
Ceftion 10.
gezet worden
gefegt
er hingen
c§ (ha) l)ingen
dorst lijden
^urft
tuerbcn
leiben,
bürften * ^ot;laten
julaffen;
ik laat toe,
toevertrouwen mcdedeelen booren a/plukken
jutrauen
ik liet toe,
heb (ben) toe-
ik
mitteilen
Ipren obpflücfen.
gelaten. * nemen ne'^men; ik neem, ik nam, ik heb genomen. ik ben weg(!) /reggaan raeggetien; ik ga weg, ik ging weg,
gegaan. I)angen; ik hang, ik hing, ik heb gehangen. * ?(;e<7drijven toegtreiben; ik drijf weg, ik dreef weg, ik *
hangen
heb
(ben) weggedreven.
iXbnng.
Wie was Tantalus? Hoezeer (2öie) was hij bij de godeu bemind? vertrouwden de goden hem toe? deelde Tantalus aan de stervelingen mede? Hoe werd hij gestraft? Kon hij (.Q'onnte er) in de onderwereld zijuen dorst lesschen
Wat Wat
Neen
(löidjcn)?
(5?ein),
want
Waarom kon hij de appels boven zijn hoofd niet afplukkeu? Wat moet er volgens anderen boven zijn hoofd gehangen hebben?
Wat
vreesde
(fürcf)tete)
^ttßftattity.
Tantalus voortdurend
(forttüäf)renb) ?
Zelfstandig naaniwoord f^dfstaml^x nnmrorfj.
18.
§ 1.
S)a§ nieberlänbif(f)e ©ubftontiö fann tüie ba§ beiit)d)e in bor ^JZefjv^nl)! borfoinmcn; ea fann im
ßin^al^t ober
in
ber
1.
(9^ominatili),
gafi (naamval) ober jädj(id)en bie
^ctlinotion unb aJlc^rjn^lbilbmig.
2.
(©euitib),
[tel)en;
e§
(®atiü)
^um
5>eränberungcn im 2. unb 3. f^aü ber 2.
5Bie
Seflinntion
;
im bie
ober
4.
(5mu)Qtili)
männlidjcn,
'Die 2)cf(inatiou
(S)efd)(cd)t.
^•öden (naamvallen) ber
bie
3.
gcl)5rt
mciblidieu
bcä oiibl'tantiüa (5inäa()I
wia
in
,^cigt
aQen
5)?ef)r,^a()I.
'Deutfdjen
gibt
e^3
[tarfen ©nb|'tantibc
unb eine [d^mac^e im ©enitiö ©ing. s,
eine [tarfc
l}aben
fd)mad)en (e)ii. :'>.
1)
Über bie (Sinsa^l 2)ie
lüciblidjen
genommen
bie
i[t
folgenbeö ^u bcmorfcn:
Sßörter bleiben ^-amilicn^
l'tet'::
uniicriinbert;
aui=
unb (5-igennnmen, meld)c im
43
©ubftüntiö.
l)alten
s,
meiner
letiteren
93iiittci";
Maries
immer im unb
Xie männlii^en
Stef)t
|)ut.
©c^mad)
bei
^ilbjeftiu, io
mijn (mein) moeoude tantes hondje.
bie
jädjlid^en
(^enitin eine ,*aaiu§cnbung (e)ii.
bieie er=
'i)?ominatiii:
mv
ders verjaardag', 2)
lioed 9}?ariena
^lusbrürfen nod) ein ^]^ronoin ober
bieie^
iid)t
i'teljen;
moeders verjaardair ba§ ©eburt'öKft tantes hondje ber fleiite V)unb mei=
iß.
\.
Sittnte;
iier
tinberen Subflaiitit»
cincnt
lun-
(Sienitiu
im
[inb
betommen nur im
bie [tarfen
:
s,
bie frfjiüac^en
nur: a)
92ieber(änbi)"cf)en
bie
'i^erfonennamcn auf e, de bode ber 33Dte, de getui^e unb b) bie Söörter beer .s^err ber S^n(\^ ufm.,
(auagenommen ,S^au»l)err,
in oiM^irtmenfe^ungen de huisbeer des buisbeers; de gastbeer ber ®aft= :
de bertog ber
.^erjog, de graaf ber ®raf, de vorst ber t^ürft, de profeet ber ^rop^et, de paus ber ^apft, de menscb ber ^Dienfd); c) ba§ fäc^Iirfie Sfßort bart S^cx^, @. geber),
de
prins
^rinj,
ber
des barten. 3)
^er ©enitiö
im 'Dlieberlänbifc^en, beionberS in unb im gemöfinlid^en Stil feiten umfc^reibt benfelben burc^ bie ^rä=
luirb
ber Umgangsiprac^e
nmn
gebrnudjt, pofition
van: van den paus, van den menscb,
Umfdjreibung iöörter,
unbebingt
ift
auf s,
lüeldie
iärf)üi^en auf e.
1)
gür
bie
nieberlünbifd^^n
afler
aflen
g^öflen
früher nor f.
2)
gelten
ÜJkfjrjaf)!
®ie männ(i(^en, in
bie
ober st enben; b) für bie
van liet buis (C)öu»), van van den loods (Sotfe), van bet van bet einde ((^nbe).
meiftenä auä) ber Statin 4.
"^iefe
für bie
33eifpie(e:
bet moeras Cillioor), geborgte (©ebirge), 4) 5)er 5(ttuiatiö
seh
a)
erforberlidj:
unb
glcid).
folgenbe ^Jkgeln:
toeiblidien
eii
(Subftantine
bcm 9lominatiü
ift
unb
ober s
fäc^Iic^en Hßörter
paar
[ein
^Jfefjr^atjlenbung
nod)
fadjlic^e
er
^aben Ijaben
eingefc^oben,
unten 4) unb 5)J.
s bilbcn i^rc D)?cf)r5al)( a) alle Timinutiua (verkleinwoorden); b) faft alle Sörtcr auf el, em, eil, aar, ier, aard, erd unb age; bei letiteren ift
ü]2itte(Ä
meiften§
:
aud)
bie
mirb
(^nbung
bann
eii
mittelö
eil
mitte(§
s im geiüöfjnlidjcn eti(
nur
^uläffig,
in
bie
geljobenem
unD
in
ber
llfe^rjat}!
®ti(,
Die
Umgangs^
44
2eflion
10.
het huisje (^äusc^en), de 53äunid)en), de boüuipjes; de lepel (Söffet), de lepels; de be/.ein (iÖefcn), de bezems; de keten (bie Seite), de ketens, de ketenen; de leeraar ((Sji)nmn[ia[= ober 5ReaUef)ier), de leeraars, de leeraren; de bankier (53aiitiei), de bankiers; de luiaard (g^aulenjer), de luiaards; de lieverd (Siebling), de lieverds; het bosschage (bO'S SBälbdjeu), de bosschages. 3) gaft ade anberen 3ub[tnntitie ^aben eii (tc^l. § '>, 17 über aiit4aiitcnbe§ f iinb z): de pen (^ebev), de pennen de hoed (bcr font), de lioeden de dnif de turf (Der 2orf), de tur(bie Saube), de duiven ven het huis, de huizen de muis (bie 9!}iaii-:'), de muizen. i\)X([ö)e c^cbraurfjt.
huisjes; het
iöeiipiele:
boompje (bn§
;
;
;
;
;
5inmer!ung. s
fiott
z
3n
einem
({)öufig
2Börtern fremben Urfprung§
beutfcl)en
j
entfpred^enb),
3.
33.
[te!^t :
meiftenS
de struisen ^er5cn, de
bie ,*ifreuje, de kaarsen bie dansen bie S^änje, de kransen bie l^ränje, de lansen bie Sanjen, de schransen bie ©d^ranjen, de prin>ien bie ^rinjen, de sponsen bie ©cf)iüämme, de Ijoomschorsen bie 53aum= riuben, de pausen bie ^^^äpfte, de sausen bie (Samen, de kousen bie
(Sträuße, de
kruiseu
kei-sen bie Äirfd^en, de
bie
©trumpfe.
eren: het ei, de eieren: het de goederen; het kalf {ha^ Rcilb), de kalveren (ober kalven); het lani (Samin), de lammeren; het lied, de Hederen; het rad, de räderen (aiirf) de raden); het volk, de Volkeren (aiid) de volken); het gemoed (©emiit), de gemoederen. 5) 6in paar fäd)Ud)e i^ahcn fott)of)[ eren a(§ ers: het blad (531ntt), de bladeren, de bladers; het hoen het kind. de (Mii^n), do hoenderen, de hoeuders kinderen, de kinders; het rund (9tinb), de runderen, de runders.
4)
(5inic]e
goed
fäd)Iict)en Ijabeii
(bie Söare),
;
§ 19.
^nrftcllutig bcr 2>cHinatton bcr Subftonttdn.
A. ©tarfe ^eüinntion. ^JJünnlicf).
N. De leeraar
N. De
leeraars, leerarei«
J).
des leeraars den leeraar
G. der leeraars, Iceraren J). den leeraars, leeraren
-1.
den leeraar.
A. den leeraars. leeraren.
ir.
X'Ctlinatioi!
N. Menden G. mondcii
N. Een moiid 6r.
eens
mondx
D. eeuen A. eenen
45
bcr (i.iib[tautiün.
monden
(een)
mond
Jj.
(een)
mond.
A. mondou. Üßcibltcf).
vrouw ir. der vrouw JK der (de) vrouw N.
i)e
A''.
De vrouwen
G. der vrouwen
D. den vrouwen A. de vrouwen.
A. de vrouw.
N. Eene band (t. eener band D. eener (eene) band A. eene band.
N. Händen G. banden I). banden
N. Het veld (gdb)
N. De velden
D.
des velds den velde
A. banden.
(t. (
bet veldj
der velden
D. den velden
A. het veld.
A. de velden.
N. Een boekje
N. Boekjes
G. eens boekjes
G, boekjes
D. een(en) boekje A. een boekje.
D. boekjes A. boekjes. B. ©c^tüttdje
'3}ef(inotlon.
Wi
6inäQt)l.
c
(]
N. De bode G. des boden D. den bode A. den bode.
N. De boden G. der boden D. den boden ^. de boden.
N. Een graaf
N. Graven G. graven D. graven A. graven.
G. eens graven
D. eenen
(een) graaf
A. eenen
ffraaf.
N. Het (een) bart
N. De harten
G. des (eens) barteu D. den, bet (eenen, een) hart(e) A. bet feen) bart.
D. den harten
18.
^I)etliniere
V 5
a
()
I,
G. der harten
A. de harten.
folgenbe 2Börter:
de vorst, een getuige, de lepel, een boompje. de pen, eene raoeder, bet dorp (S)orf), het boompje.
4C
2düon 19. 53ilbc
t)ie
5}ie[)r3a()I
11.
folgeiiber
w.örter:
de avond, hei boek, de bek, de bezem, de lieeltenis, de beurs, het boord, de bankier, de dorpsherbeig, de dokter, de dronk, het goed, de guinje, de gierigaard, de geneesheer, de hoiid, de herhergier, het huis, de hoek, het hoofd, het jaar, de krekel, de koning, de knecht, de koetsier, het lucifertje, de mond, de matroos, de medicijnkist, de misdaad, de maaltijd, de nacht, de heer, de gastheer, de hertog, de prins, de keten, de duif, het lam, het rund, het gemoed, het lied, de luiaard, het huisje, de loods, het einde, het huis, het gebergte, de klinker, de medeklinker, de muis, het ongeval, de profeet, de plaats, het paard, de paus, de patient, het plan, de reiziger, de rekening, de rivier, het rijtuig, de rots, de schat, de steen, de schouwburg, de stokslag, het studeervertrek, het stuk, de straat, de sterveling, de tuin, de turf, de twist, de tak, de vrouw, de vorst, het volk, de vinger, de vrek, de vader, de winter, de zomer, de zweep, de zeilpartij.
€Ifte £ektioiL
De Twee
twist.
hadden een noot gevonden en raakten daarover hevig aan t twisten. ,,Zij is voor mij", zeide een hunner; ,,want ik heb haar het eerst gekleine jongens
—
—
,,Neen, zij behoort mij", sprak de andere; ,,ik Zij werden haudgemeen, heb haar het eerst opgeraapt." toen een derde jongen, die getuige was van den twist, tot hen zeide: ,,Kom, ik zal uwen twist besiechten". Hij plaatste zieh tusschen de beide jongens, kraakte de noot en zeide: „Een der doppen behoort hem, die de noot het eerst gezien heeft, de andere is voor hem, die ze 't eerst heeft opgeraapt. Wat de pit aangaat, die houd zien."
—
—
—
De beide kleine ik voor 't vellen van het vonnis." jongens waren nog niet van hnnne verbazing bekomen, toen de rechter, in zijn hooge wijsheid, de noot reeds had opgegeten. Zij begrepen nu, dat men niets wint niet twisten. dj
tvist.
hadan an not (javvndjn ni (jarnktan dnrorar hev.i.f iint tvistan. ,,vant ik „zei is vor mei", Ziidj cn hrnar hip har hd erst (pzin.'' „nen, zd hdhort nui'', sprak d,> andir.i; „ik lup hur hot erst i'pxunipt." zd rird.ni handßjwen, tun .m d/rdj jinjjn, di (j,4(i;i/(;/ vas ran d.>n tvrst, t>t hm ziidj: „kvm. iktve
khinj
ji'}j<>ns
—
sal i/i\m tvjst haslf .rtju"
;
—
.
—
—
/;.'(
plntsto zix trs.m
d.)
beidj jitjanSy
2:cflination bcr
47
3ubi'tantiUii.
dir dip.m Ijjhort hmi, di d,> not lut vor htm, di zj t erst he/'t upxjnipt. vat d.i biid,} dj pit anißd, di hmd-ik ror t ffhn van Jut wnis." kliiiij jri/jns varon n./.v nit van hrnj varhaziy bjkomdn^ tun f/y rixtfr, in ziin ho(jj Viishrit, d,) not rcts had-rpx'f/et.ni. zii bjt/repan nt/, dat niis mit mit ivrst.m. kralil,)
dj not iu zfiih:
erst (psin lieft, dj
mm
De jongen
„eil
andjrj
is
—
.:
:
-18
11.
Scttion
"2>om ^ußftttnftu. § 20. 1.
93011
bell (Subfiniitiucn,
^af)(^eiibuiig eine bei'onbeuvi
(»"^ortfe^ung.)
Jöcfoubcrc Olcgchi für bic SUJc^rja^lbilbung.
Devi'rfjicbeiie
tt)eld)e
bei
53ebeutiing
lier]cf)iebeiier
inerte
()abcii,
53Jef)r=
man
fid)
folgenbe
broeders Vorüber dochters Xörf)ter beidens StSf^incv
broederen 931itmenid)en dochteren lüeibUt^e Siacfjfoimncn heidenen Reiben
hemels 33eltf)iminel knecbts ^ned)le
hemelen i^irmament knechten, fig. (St(aüeii, l'anbe^
letters 23ud)ftaben
letteren
tafeis 2;iid)c
tafelen (der weti ©efe^tafeln
vaders Später waters t^lüffe worteis SBurjeln
vaderen SSorfa^ren wateren fluten ob. SOßofferorten wortelen Wöi)xä}tn, Karotten
fued^tc
(in
allen
S8e=
beutungen) zoons (zonenj
bladen
allen
SBIätter (in
^ebeu=
1'^
53ricf,
2" Siteratui
zonen iiulnnlid^e 9kd)fonimen beenderen bog ©rbcin bladeren 93lätter bcr 33äume
tungen)
kleeden 2.
5)ie
tommen
kleederen, kleeren Kleiber.
2;e|)|)id)e
^iininutiün (mittelft je, pje
im
s
meiften^^
^l^liiral:
obei*
het huisje,
tje gebilbet) bc= de huisjes; het
boorapje (23äiimd)en), de boompjes; het diertje (Slierdien), de diertjes. ßinige l)nbeii in ber ^^Jefjr^afjl nod) er Dor bcr ©imimitiöeiibung: het eitje, de eitjes ober eiertjes; het blaadje (ißlättc^cn), de blaadjes ober bladertjes; het hoeutje, de hoentjes ober hoendertjes; het lammetje (Söninn^en), de lammet jes ober lammertjes; het radje, de raadjes, de radertjes. Kindje ()at nur kindertjes in ber Wd)r^a^{. 2^gl.
—
kleedjes f(cinc
5t
niel
=
fteine
5J:eppid)e
ober 9tödd)en,
unb
kleertjes
=
,^(eibung'3[türfe.
nm er fang.
niel^r
3.
1)
®ic ^tminuttttn im ©euti'djen,
roerbeu
im
9?ieberlänbifd)en
gebraudjt al§ Gin,5af}(
unb Wef)rjaf)I
[iiib bei
einigen
lid (.Üörperglicb, llJitglieb), ledeii;
Wörtern gelid
berfdjieben
($Keil)c, (^)iieb),
gelederen ooglid (^tugenlib), oogleden schip (©d)iff), schepen smid (Sdjinieb), smeden stad (©tabt), steden kleinnod 2) vloo (^(ol)), viooien; koe (,^lul)), koeien (,QIeiiiob), kleinoodiöu (aiid) kleinooden), sieraad ;
;
;
;
:
(oicvat),
sieradien
{a\iä)
sieradeu).
:
49
?D?e^r3nf)I6ilbung ber ©ubftantioa.
-heden
3) QÜe 2Börtec auf -lieid ^aben
in ber DJ^ef^rjof)!
de gelegenheid, de gelegenheden; de goedheid, de goedheden. 4) ba§ 2Bort
mannen: tüörtern:
den
mau
I)Qt
honderd
(öeute)
neben ber recjclmäfjigen
gorm
a) bie
man
(f)unbert)
lui
ober
in
^orm
in 5Ber(nnbung mit ^Qt)U
man;
b) bie ^-oun lie-
3iM'tiinnicnfet^ungen,
meiere
5lmt ober einen 53eruf anbeuten: de staatsman, de staatslieden de timmerman (^inimerniann), de ein
;
timmerlieden
ober
timmerlui;
landman,
de
de
landlieden ober landlui.
ma» ben ^olal
5)
"^Ißlural
betrifft,
in
fotc^en
äöörtern,
löelc^e
im
ben 23ofa( üerlängert unb bie ^oniünantent3er=
boppelung unterlaffen (jaben; e§ finb be|onber§ folgenbe: 9Jitt
ä:
2Rit e:
3)?it
ü:
het bad bQ§ 53ab het blad bQ§ 5ilatt de dag ber %qq het dak ha^ ®QC^ het dal boa %ül het gat baö 2od) het glas ha^ ®Iq§ het päd ber ^fab het rad boS 9iab de slag ber ©ci^Iog het vat ha§ f^Q^ het bevel ber SBefe^^l bet spei ba§ Spiel het hol bie ^ö^Ie het lot bQ§ 2o§ de god ber ®ott de afgod ber ®ö|e het slot bQ§
de de de de de de de de de de de e: de de ö: de de de de de ä:
baden bladen
dagen daken dalen gaten glazen
paden raden slagen vaten.
bevelen speien.
holen loten
goden afgoden sloten.
im Seutfc^en fommen einige SBörter nur in ber (Sinjot)!, nnbcre nur in ber ^DZefjrjafjI Dor, S. de adel, de 5. melk bie ^iitc^, het gevogelte ia^ ©eflügel; ouders Altern, gebroeders ©ebrüber, Heden Seute. 4.
3Sie
§ 21,
gür
Wörter 1)
2)cfHnatton ber ©igcnitttmcn unb ^J^cmbttörter. bie
2)eflinatiün
^ie
ber
@i gen n
amen unb 3^remb=
noc^ folgenbe 9tegeln:
gelten
Sigcnnamen, meiere unmittelbar |tcl)en, Don bcm fie abl;ängig
ftantiü
Ätein« niebcrlänbif(]6e ©pracftlcl^re.
üor finb,
bem (Sub= betommen i
:
:;
ßettion 11.
OK)
im @en. ©ing. s: Willems vader, Karolirjes boek»
Nederlands
dichters (Siebter),
(2Beufe);
aüen r^alkn,
in
luo
werken
Bilderdijks
Umicf)rcibung mit^
eine
tdö van nngetrcinbt lüiub, bleiben [ie inuieranbett: de vader van Willem, het boek van Karoline, de dichters van Nederland, de Werken van Bilderdijk. 2)
2;iejenigen,
meiere Quf s
obeu
x
obigem gall nur einen ^2Ipü[trot>() Fioris' zoon, Beatrix' moeder; bei
iütüie
benen auf
st roirb
befommen
enöen, (fiebe
§
boc^
aucf)
meiftenä
7, ^.'Inm.
2)ic 93iel)r3a^I
s,
4)
(Sigennamen
De
^n Eigennamen unb
seh
s,
obeu st
(e)ii:
?^rembn)örtern,
meldie auf einen
man
Dor hüi Ijinjuge'
betonten 23otüI auslauten, fe^t fnqte
gebilbet mittele
lüirb
bei benen, meiere auf
bebmmen
de moeder
de Willems, de Maartens, Witts, de Cornelissen, de De Vriezen.
enben; biefe
de
ber
auögenommen
biejen
Umjc^rei^
bie
bung gebraucht; de zoon van Fioris, van Beatrix, de broeder van Joost. 3)
bei
in 1)
s
Maria's
Sin= ober 5J?e^r,5ii^I einen 5tpo[trop^ boek, Garibaldi's heldeudaden (|)elben=
ber
Cicero's v^erken, de collega's (bie ßoüegen), de sofa's, de canape's, de motto's, de bureau's. Sluägenommen l'inb bie auf ie: Maries, bougies, tralies; unb bie mit unbetontem e: Adelines, Lines, horloges (U^ren), diligences (Omnibuffe). taten),
5)
2)ie
lateinifdjcn
meiften»
us ober
iöörter
um
auf ins
unb
ium
üor ber (änbung eu:
öerüeren
de genius,.
de genien; het gymnasium, de gymnasieu. Jlufgabc. 20. 2öie lauten bie einfachen Seiten Hon: raken, twisten, behooren
Unb
?
mie bie äujammengefe^ten S^i^tMi üon
opi'apen (trennbar), besiechten, plaatsen,
kraken?
21. 2öie lautet bie 53}e^r5ai)l folgenber äBörter:
de twist, de jongen, de noot, de dop, de pit. het voiinis, de rechter, het lid, het gelid, het eitje, het blaadje, het ooglid, het schip, het hoentje, het lammetje, de smid, het diertje, de stad, de vloo, het sieraad, de koe, de wijsheid, de goedheid, de timmerman, de laiidman, de gelegenheid, de staatsmau, de koopmun, de heldendaad, de coUega, de bougie, de genius,
Sdlinatiou bcv
Ccit^eiinaiiicn
unb
U\
ori'f'i'^i'-'C'itev.
het horloge, de canape, het gymnasium, het bureau, de sof;v de tralie, het werk, de dichter?
22. @ib im
Diieberl.
bie
2öörter mit 23ejcidjmuuj ber
(Sin=
.Qiirje
unb ^llJefjrjcif)! folgenber ßüngc be§ i^ofal» an:
ober
ba§ 58ab, bQ§ ^ßlott, bcr öetel)!, ba§ ^a(^, bas %a^, ba§ bcr ©Ott, ber ©öl^c, bie §öl)le, bn§ 2od), ha^ Voa, ber ba§ üiob, ber ©rfjlag, ba§ ©piel, bos (5(|lo|, ber Sog, ^^Jfab,
@Ia§,
%aV.
ha§i
23. ©ib im ter
5)eiitl'd()cii
bie
53ebeutung
uac^i'tetjenber
2öör=
on:
broederen, beenderen, bladeren, dochteren, heidenen. hemelen, kleederen, knechten, letteren, tafelen, vaderen, wateren, wortelen, zonen, kleertjes, broeders, beenen, bladen. dochters, heidens, hemels, kleeden, knechts, letters, tafeis, vaders, waters,
worteis, zoons, kleedjes!
5iPC)Iftc CcktioiL
De bedieude
eii
zijii
meester.
Eeu rijk Engelschman zit aau tafel. Hij neemt het brood op, dat de kuecht hein gebracht heeft, en zegt toen op strengen toon: «Thompson, ik heb u verscheidene malen beknord, omdat gij mij oudbakken brood bij mijn middageten gebracht hebt. Hoe komt het, dat ge mij nu weer oudbakken brengt?» Thompson antwoordt op deftigen en eerbiedigen toon: '<Waarlijk, mijnheer, ik weet niet meer, hoe ik 't aanleggen moet. Het oudbakken brood kan toch niet weggeworpen worden, wel?» «Zeker niet, maar me dunkt, dat de bedienden dat wel konden eten.» «Wij eten alleen versch brood in de keuken>^ antwoordde Thompson. d<>
hddinda en zrin mesUr.
an tafjl. hri netnt h,)t brod-ip. dat dj knext Jum (jjhraxt lieft, in Zixt tun up striyen ton: ..tnnpaan, ik hfby vjrsxndjnj maljn hoknort, rmdat-xfi mii judhakjn brot bii mein midaxet^n (jibraxt Jupt. hu krmt hjt, dat-xo mei ny ver nidbak^n brnß'f^' an rfik iyjlsman
zit
A*
52
Seftion 12.
t/nipsm antvort rp difUft^n in ik vct nit mcr,
hu
ik ,4
ton: ,.rHrhk, m,mer, brot kan tox nit
erhi(l,>tpn
nnlapn mut.
mdbak.m
hit
vexav.)rp'>n vordon, vil?"^
„zekdr
nit,
mnr m)
eUn." „v.'i
ms
ctm alen
drykt, brot
m
Zijn meester fein ^Ihifter, fjerr een Engelschman ein (Snglän= [ber het brood hü^i 33rDt de toon ber 2on de raaal (f.), keer (m.) bQ§ 3D^aI het middageten ba§ ^^^ittogeffen de keuken bie ^üd^e verscheidene mehrere deftig
ftottlic^,
eerbiedig
\tm\\6)
zeker geroi^ toen bann op (strengen toon) in
omdat bij
hoe
*
lüieber,
Oon neuem
xoxt
wel?
n^o^l?
maar
aber
mirflid^
* zitten fi^en; ik zit, ik zat, ik
(meinen ©ie
in
nid^t
[auc^)?
heb (ben) gezeten.
§anb nel^men, aufl^eben; ik neem nam op, ik heb opgenomen. i^'e^-werpen inegmerfen; ik werp weg, ik wierp weg, weggeworpen.
* fy^nemen
.
.
ju
bei,
weer
.
rocil
beknorren tabeln aanleggen anfangen, mad^en raij (me) dunkt mic^ bünft.
altborfen
versch frifc^ waarlijk mal^riiaft,
antvord.j timpsjn.
k0k.m''',
d.i
krndm
alleen nur, blo^
el^rerbietig
oudbakken
dat da bjdind<>n dat vil
bie
op,
ik
ik
heb
* eten effen; ik eet, ik at, ik heb gegeten.
Wie Wat
Wat
zit
aan
tafel?
zegt de meester op strengen toon tot zijn knecht? Hoe het komt, dat wil hij weten?
Hoe en wat antwoordt Thompson?
Wat kan
niet
weggeworpen worden?
de meester van Thompson? antwoordde de laatste (le^terer)?
Wat meende
Wat
^bjefitttJ.
liijvoegelijk (Inivußohl:] luianiwoord.
§ 22. 1.
2)ic
2)cfHntttton bc8 5(bjefHbg.
2Bie im ©eutid}cn fann ba«
fubftantitiifd)
gebraud)t
eine» ©ubftantiöa
tncrbcn,
einnc{)mcn.
^Ibjottiii
b.
Xicfe§
(}.
ift
im ^iebcrlönbifd^cn
!ann bie Stelle nur bann ber ^yaH,
e§
fid) nid}t ouf ein in bemfelbcn ©ah iior()er= genannte^ 8ubftantiD bevel)t, j. 33. Kijkew en arme??-, allew moeten sterven 9ieid)c unb 5Irme, alle muffen fterbcn. 3"
hjenn ba§ IbjeÜin
Seflinolion bc§
^aÜ
bie^'in
roirb
name
anf e,
im
bn3 5Ibjeftili
9iieberlQnbiicf)en
im männlichen, im meiblic^en nnb fädjlic^en
Subftanlit) bef liniert, b.
53
?lbieftiti§.
me
I).
ein
luie
ein
^eciünen=
©efc^ledjt roie jebes
8ub[tantiö auf e. »ciflJiel.
^Jlannlic^.
©injaf)!.
N.
(de, een)
N.
blinde
J
G. (der)
blinden D. (den, een) blinde (des, eens)
6r.
[
G. (der, eener)
!
Tvr
(de, eene) blinde
(de, eene)
»
A.
(de, eene)
»
/-j
^
IT
(bieSIinben,
j
^j^^^g"
G. (der)
»
JJ.
5gj.^^^
»
D. (den, de)» » A. (de)
j
A. (den, een) blinde.
N.
(de) blinden
^^.^^53ji^^g^
J).
I
»
(den, de)»
A. (de) i
Särf) lidj. iV.
Het goede
G.
(fel)lt)
Se^lt.
D. het goede A. het goede.
^er (5)ebrauc^ ober bie 2öegla[fung be§ 58e[timmit)orte§ übt im 9^ieberlänb. bei biefen 5lbje!tit)en feinen (>influB au». 2;er Wenitiü männüd) unb meiblid) roirb meiften», beiden, fädjlic^ immer umfc^rieben: van den blinde, van de blinde, van het goede. o(]o
2.
^ie ni^t
gebrau(^ten 5lbjeftiDe ^abcn
fubftantiöifc^
fol-
genbe ^etlination: (jinja^I. ÜJlätinlie^.
N. goede, goed G. goeden I). goeden A. goeden, goed. 3. i)t
9Jie()r3a^I.
2ßeiMic^.
goede » »
»
Über ben ©ebrauc^
ber
93?.
m. 6.
goede goeden goeden
goede goede goeden
goede, goed.
goede.
3)eflinatii)n»enbungen
nod) ju benicrtcn:
man fagt aljo 1) Ter ©enitiD mirb mei[ten§ umfdirieben van den grooten man, van de goede vrouw, van het kleine kind, van goede mannen, vrouwen, kinderen gtcicf)folIö van eenen grooten man, van eene goede vrouw, van een :
;
;
54
Seflton 12.
klein kiud.
^ic Umidjteibung
2) Söenn nicnbe jcniü
^ei'timnmort
fein
ober
D. unb A.
ha^::
van oud brood.
and)
unbe[tim=
ber
f)Qt 'bai
3^ef(ination'5cnbung:
feine
fad)!,
tneim
erforbert,
eieren,
ober ein ^offeffiöprononi noranget}!,
'Jlrtifel
m N.,
trirb iogar
van goede
3Ibj. ol)ne 33c[tinniHt)ort \id)i:
^b= goed
brood, een goed boek, mijn oud huis, aber het goede brood, het goedc boek, het oudc huis. 5iur bie Superlative unb bie Crbuung!35a()Ien ijcibm in biefeni r^aü ein e: hun beste brood, ons kleinste huis, dit tweede hoofdstuk (Kapitel). 0) Sin
5}?ännlic^en
?tftufatilienbung,
eine ßigenjdjaft
braudjt,
fon
menn hü§
bie
fef)It
^Ibjeftiö,
anbeutet,
9?ominatiö=,
mit bein
iüeld)e
nid^t
i'ic^
"3)atili=
5irtitel
een
unb ge=
auf bie ^er=
fonbern me^r auf iim 33eruf ober bie Cualitat bejie^t.
jelbft,
een groote (grofj, )(f)(anf) man unb een groot (berüf)mt) man een goede (gut, gutljerjig) koning unb een goed koning (gut al§ S^önig); een siechte jager (fi^Ied^t al§ llJcni'd)) unb een siecht jager (fc^Ied)t alf^ Säger, ein unteridieibet
5[lian
;
fd;Ied)ter
Sc^ütje.)
4) ^ie alte (Senitioenbung s be» 9?eutrums jeigt )\ä) nur ^itilungSgenitiü (deelingsgenitief) mit unbeftimmten
nod) im
^ronomen
ober 3^^^iüörtern,
5.
niets slechts nid)tö ©d)Ied)tcia,
weinig nieuws
gcnef)me§,
Unücrünbert
4. 1)
23.
moois
iets
etiüay
©d)öneä,
wat aangenaams ctma»
5ln=
roenig 5?eue§.
bleiben
im
Diieberlänbifc^en;
S)ie präbifatiü gebraud)ten 5Ibjeftiöe
:
het huis
is
groot,
oud hoog. 2) 2;ie öon «Stoff namen mittel» eu abgeleiteten ^Ibjeftioc; het gouden horloge, de zilveren lepel, de ijzereu vork bie eiferne
&aM. ;5)
5)ie
Don Crtänamen mittels er abgeleiteten: het Haar-
lemmer Hout
(^olä,
2BaIb),
een Deventer koek
(c^ui^en).
4) 'i)ie bciben SSorter rechter unb linker: de rechter of linker zijde, bie rcd)te ober linte Seite. ^11iand;mal mcrben Ü»3örter,
biefe
menn
ein
Subftantiu
uwe linkerhand moet
folgt,
niet weten,
mit bicfem öerbunben:
wat uwe
rechte rhand
geeft bie linfe ^anb foH nidjt miffcn, iüa§ bie redete (gibt) tut; de linkerarm ber linfe 5(rm; het linkerbeen ha^ linfe
de linkerkant bie linfe Seite; de linkermouw ber de linkeroever ba» linfe Ufer; het linkeroog linfe ^luge; het linkeroor ba» linfe Ol;r; de linkervleu-
23ein; linfe
baC'
'"yUrncI;
55
2)eflinatton be§ ^töjcftibä.
de linkervoet bet (infe ^uß; de linkerde rechterarm, het rechterbeen, de rechterkant, de rechtermouw, de rechteroever, het rechteroog, het rechteroor, de rechtervleugel, de rechtervoet, de
gel ber zijde
Iin!c t^Iügel;
bie
lin!e
(Seite;
rechterzijde. ^ 5) ^D^eiClcnä filbigen
^tbjeftiöe
aiid)
tDO^Uaut^l^Qlber bie
auf eii unb bie bvei= unb
5iDei=
unb
mef|i=
.^om«
niefirfilbitjen
^aratiue: verheven (erl)alien) woorden, verhevener woorden, dapperder mannen.
2lwfgal>e 24.
Xer Slob ber IRedjnuut]
be§
alten
fcfifauen
Äeine f(f)(afenben ^unbe.
x^xau. JOirte».
(Sin
Si.
einsigeS
'2)ie
Sn
einer
^ie (Sier [inb rar. ^m ganzen ©ommer. (gednrende) beg ganjen 3:ageö unb tnä^renb ber 6in ganjen 9?a4lt. '^tx ©cf)a^ be§ unglücflid)en ©ei,3^alie§. elenber Stein. 3^r würbet euren großen Bd)a^ nid)t ^aben. ^er ©eij^ala mar arm. ^ie 53ebienten eine§ jungen unb ie{)r ©ie üirac^en über tia^ freunblii^e 5tner= ftol3en Gbelnmnnes. groHen Torfi'djente. 2Bäf)renb
bieten.
große
^er
2)a§ '•Hrbeit^^immer eine» ®e(el)rten.
^er
5Büd)er.
groß mar
.s^unb
fi^mamm
über
ben
©ele[)rte fct)rieb
großen
^luß.
einem entfernten ®tabt= öiettel. SDer ^tr^t eineä engüfc^en «S^iffea. ©rtrunfen in ber eignen ^^ebijinüfte. @r teilte eö ben 8terblid)en mit. ®r (ebte in ber eroigmät)renben 5utrf)t. Sener 5?nabe mar ^'^nc^e. 3ene Siöie
fein
9?a(^
(Srftaunen!
,^naben maren bie S^^Ö^^ ^^^ S^^'f^"^^- ®^ ft^f^te [ic^ jmiji^en bie Streitenben. S)ie oeiben fteinen c^naben. Sn feiner t)ol)en 2öeiö[)eit.
Sa§
gefto()Iene
f^Ieifcf).
2öenig len
^l?eue§.
a(tbadene SSrot.
5Biel
@ute§.
5Im
^a?
@ine aufgehobene ^iuß.
5(n ber rect)ten (Seite. linten
?l?it
Ufer.
ber linteu
,i'>anb.
W\t bem"
red)=
5luge.
Drcijcfjntc £cktion, Lodewijk de Teertieiide eirPuget.
De beroemde beeldhouwer Puget beklaagde
zieh eens
den markies de Louvois, dat hii niet tevreden was met den prijs, dien de koning hem voor zijn standbeeiden bij
betaald had. De minister sprak er met den koning over; Lodewijk de Veertiende antwoordde den minister: «Pustet moest zieh
56
Scftion 13.
ook duidelijker verklaren en nauwkeurig opgeven, wat hij hebben moet». Louvois drong bij den beeldhouwer aan, hem den juisten prijs op te geven. Puget vroeg een zeer aanzienlijke som. «Maar de koning betaalt niet meer aan de generaals
hernam de minister, «Dat kan wel zoo wezen», andwoordde Puget, «de koning weet echter zeer goed, dat hij zeer gemakkelijk bekwame oreneraals vinden kan onder tal van nitmuntende zijner legers>,
officieren, die hij bij zijn troepen heeft; maar er zijn in Frankrijk niet veel Pugets.> loäaveik
d.)
vertindi rn pyge.
bsrumdj belthouvor py§i hjkUcjd^ zix ens hei d,m markis da lurwa, dat lui nit tjvredm vas mct ddn preis, din da konii) d,>
hem
zein standheldsn b.)talt hat. dj minist,>r sprak ir nut d^n koniy ov,)r; loddveik dd vertind^ antvordj dsn ministjr: „pys^ must zix ok dceydddkjr rarklardn en luvwa dritj hei dan heltnjukßrdx upxevan, vat lui hfbm tnui". houvdr an, hem dan joeyst^n preis up ta gevan. pygr rrux an zer anzinl>ka svm. .,mar dd konirj hafalt 7nt vier an do gemrals zeinar legars", vo}'
hernam da .,dat
ministar.
kan
vel zo
zer gut, dat hei zer tal
„da konnj
vezan", antvorda pyse,
van (Eytmmtmd,) ofmrdn,
di
hei
extar
vet
kan undar zein trupdn heft; mar er
gamakoUk b<>kvamd gcnarals hei
vindati
zein in frapkreik nit vel py^is."
nauwkeurig genau
Lodewijk de Veertiende 2ub= mig ber
juist genau, präjiS
SSierjelinte
de beeldhouwer ber 33ilb!^auer de markies ber 9J?arqui§ de prijs ber ^rei§ hat standbeeld ba§ ©tanbbilb, bie ©tatue de som bie ©umme het leger ba§ ^eer, bie ^trmee Frankrijk i^ranfreid) beroemd berühmt tevreden jufrieben
aanzienlijk bcbeutenb
gemakkelijk
bekwaam
uitmuntend veel
jol^I
tal .
.
*
arty/dringen
(ün)bringen;
heb aangedrongen.
ik
van
unter einer ?ln=
.
zeer fc{)r; met mit betalen be^ablen verklaren crflären; zieh äußern,
opgeven aufgeben, angeben; opgegeven.
tüd^tig
au§gejeid)nct
öiel
onder
duidelijk beutlic^ *
leicht
fäf)ig,
ik
jic^
—
fid^
auSfpred^en.
geef op, ik gaf op, ik heb
dring aan,
ik
drong aan,
ik
.
©leißerung ber
S)ic
57
^Ibjcftitie.
Ühiing.
Wie beklaagde
zieh
den markies de Louvois?
bij
Waarover beklaagde
hij
Wat
XIV
zeide LodeAvijk
zieh?
den
tot
minister,
die
er over
gesprokeu had? Waarop drong Louvois aan? Wat vroeg Puget? Wat hernam de minister?
Hoe
luidde (lautete) het
antwoord van Pnget?
"^orn .^bjeßfitJ.
(^ortfe^ung.)
De trappen van ©tcigcrung ber Slbieftiöc. vergehjking [do trap3n van yerffoUiknjJ
§ 23.
2)ic
1. S)ie nieberlänbifcf)e Spradie fjat mie bie beiitfi^e brei @rabe ber SBergteic^ung: ben ^ofitiö de stellende trap, t^m Äotn|jarQttlJ de vergelijkende trap unb ben (Su|ierltttiti de
overtrelfende trap.
^er ßornparotiö
2.
löirb gebilbet mittele
er: groot, groo-
ter; hoog, hooger.
^k bloode
5ibie!tiöc auf
2)ie 5tbje!tiöe
der; zwaar 3.
e befommen nur r: blijde
auf r befommen der: zuiver (fauber), zuiver-
zwaarder.
(fd)tt)er),
^er ©uperlatib mitb
hoog, hoogst. ^ie ^IbieÜiDe auf e st
:
blijdst;
blijde,
(fro^), blijder;
blooder.
(blöbe),
gebilbet mittels st: groot,
grootst;
öerlieren biefen 93o!aI oor ber
©nbung
bloode, bloodst.
'^li ^Ibjeftiüe auf
s unb
seh befommen nur
t: wijs (meife),
wijst; frisch, frischt. 4.
einigen 5Ibjeftit)en toirb ber ^ontparatib
33ei
latiö lüo^llautlfjalbei: burd)
—
id^rieben. (feft),
53ei
vrieiid,
legen plaats, 5.
ift
bicfe
meest vast,
mein
(mdjx) unb
ben 5Ibjeftiüen (unb
juist (genau),
erforberü(^:
meer
5lbl).)
meest
unb ©u|3er= (meift)
auf st,
loie
um= vast
Umfc^reibung für ben ©uperlatiD
juist.
—
isgl.
mijn meest beminde
greunb; eene meer zuidwaarts gemel)r fübmärts licgenber Ort.
geliebtcfter
ein
Ginige Superlative finb non ?lbüerbien gebilbet, merben
jebocf)
al§
terst
(achter),
^Ibjeftioe
voorst (voor), biuuenst (binnen),
gebraudjt:
f)interft;
Dorberft;
ach-
innerfl;
bui-
:
58
Sehion
13.
tenst (buiten), äufeerft; bovenst (boven). oberft; (beneden), unterft; onderst (onder), unterft.
Tic brei SBörter goed,
6.
veel,
benedenst
weinig bilben
i^re
©rabe
aböerbialer f^ormen:
niiitelg
goed,
beter,
best.
veel,
meer, minder,
meest; meerder
weinig,
®Qs
^Ibjeftiö
erger, ergst (Dom
jornig
kwaad
in
^itbjeftit)
regelmäfeig:
=
bebeutenber, größer.
minst.
ft^timm
ber 53ebeiitung Oon
hat
erg); in ber 53ebeutung Don bü^i,
kwaader, kwaadst.
^Ngl. übel,
]c?^Iimmtr,
fd^Iimmft.
Einige obfoluten
7.
tiöüigfte
''itbicftibe
f)aben
biSraeilen
in
de volmaaktste atu^e; het volste glas, ba§ üoflfle ®Ia».
53ebeutung einen
lieber
S)ie
©uperlatiD:
^^artiäipien fönnen
nur bann
gefteigert
ju mirüic^en 91bjeftiöcn gemorben [inb
uneigent» rust,
toerben,
bie
toenn
ben 3:on auf bem 3fitn3orte): een welsprekender (berebt) man, de welsprekend!=te man, fo aud) uitstekend, innemend (einne^mcnb), fie
ingenömen (eingenommen). Tie mend, welsprekend, ingenomen Ser
8.
5?om|.iaratiö
5ur SSergIei(f)ung Don
mirb
(fic
I}aben
^Partizipien uitstekend,
inne-
i)aben feine ©teigerungSgrabe.
im
2)eutfd)en
(unb 6ngli[d)en)
^erfoncn unb ©egenftänben gebraud)t, roä^renb man im ^Wieberlünbifdjen ben ©uperlatiö gebraueben muß: baä jüngere ber beiben Äinber, het jongste der beide kinderen; erfterer, de eerste; leUterer, de laatste. -imei
33i§meilen brüdt ber .^omparatiD nur einen ©egenfat; au?: het liooger en lager onderwijs, ber I)ij()erc Unterrid)t unb ber 6Iementarunterrid)t; het hooger en lager huis, bie j^mei ^^tb= teilungen be§ 5Ibgeorbnetenbaufe§; Dgl. the house of Commons (Lagerhuis, Tweede Kamer) and the house of Lords ober the house of Peers (Hoogerhuis, Eerste Kamer). 9. '^wx 3?er[tär!ung be§ ©uperlatiD^^ mirb bäufig aUer gebraudjt: aardig (nieblid)), aardigst, alleraardigst; lief (bübic^,
treurig (traurig), treurigst, allertreubelangrijk (bebeutenb), belangrijkst, allerbelangrijkst.
artig), liefst, allerliefst;
rigst;
10. ber
letzte
33ei Steil
weldadig
ben
.^ufammengefefttcn
bie
.QomparatiDenbungcn
(mobltätig), weldadiger,
5(bjeftiDen
befommt
weldadii:fst;
vnjmoedig
(freimütig),
vrijraoediger, vrijmoedigst;
bouwvallig
(baufällig),
l>ouwvalliger, houwvalligst.
nur
59
S)ie ©teiiiening ber Slbjeftiüe.
goedkooper, goedkoopst bon goedkoop
9'teben
fonnnt
hestkoo-p öor;
beterkoo-p,
aiic!^
(tüo^Ifeil),
formen
le^tere
follten
nur al» 5lbbcrbteu gebraucht tüerben.
eigentlicf)
11. '^aä) einem itoniparatiö barf im 5^ieberlänbii(|en nur
daii tjebraurf)! merben: grooter
dan
dit beffer al»
dan
liij
gröper a(ä er; beter
biefe».
2lufdai>e 25. Sßie lautet ber c^omparatiu
unb Superlatiö folgenbcr 2Börter:
arm, aanzienlijk, bedroefd, begeerlijk, bemind,
bekwaam,
deftig, duidelijk,
ellendig, goed, geleerd,
beroemd.
gemakke-
lijk, hoog, hevig, jong, juist, koel, klein, lief, nauwkeurig, oud, ongelukkig, ongesteld, schaarsch, trotsch, tevreden, uitmuntend, vriendelijk, verschrikt, wakker, woedend, zeker, blijde, bloode, zuiver, zwaar, wijs, frisch, veel, weinig, welsprekend, innemend, ingenomen, traurig, belangrijk, weldadig, vrijmoedig, bouwvallig,
goedkoop ? Jlufgabc 26. SDer (Sbelmauu
2en mar ^ier
\\i
fein
ber
mar
fc^Iec^ter
ein
fi^Ianfer
©c^ü^e.
Öaarlemer Söalb.
"^k^
§Jein geliebtefter greunb mar bei mir.
märt§ liegenbc ©tabt.
Snt
2i3nlbe
borbere ober ber Wintere Steil beö unterfte Seil 'aa^
boüfte
(Seij^ala
be§
unb
S)er .Qönig
mar
[iub
ein
Ttann.
fctjöner
ein guter 5ßater.
i[t
SBorte.
frf)abenere
53efuc^e
eine
met)r iiib^
^er unb ber
bie üöüigfte Dtufie.
,Sj)aui"e».
^er
oberfte
Saume». 2^q§ jüngere ber beiben ßinber ^atte ^er "Sie grau mar älter alä ber Sßirt.
(B(a§.
i[t
unglücfüc^er als [ein Sebienter.
Pierjefjnte Cektion,
De twaalf luaanden ^) van het In Januari
Men
.jaar.
het koud; stockt dan braaf wat turf en hout. is
In Fehruari sneenwt het vaak, deeff ook en vriest het van raak.
Ter 1)
5)te
geimanii(i)en
(faft
ganj
aufecr
®cbxauäi
getatenm)
!)la=
men
für bie 5Konate iinb: lomvmaand (Jänner), sprokkelmaand (i'pornung), lentemaaud grasmaaud (QiraSmonat), bloeimaand (SBonnemonot), (ßenjmonat), zomermaand (Sommermonat), hooimaand (.Ocumonat), oogstmaaud (Stntemonat), berfstmaand (.pcrbflinonat), wijnmaand (iBcinmonat),
slachtruaand (Sd^fac^tmonnt), ^vintermaand
((^t)rift=
ober SBintermonatj.
60
Seftion 14.
3.
In Maart wordt zachter al de lucht, Maar waait en stormt het soms gedacht.
4.
ÄprUlctje^ dat maandjen zoet, Geeft nog wel eens een witten hoed.
5.
In Mti^ de
lieve,
zoete Mei,
Legt ieder vogeltje een 6.
In Juni
Hoe
is
ei.
zoo waar, een pracht,
't,
dan
kostelijk
alles lacht.
7.
In Juli wordt het vaak zoo heet, Dat oud en jong ontzettend zweet.
8.
Augustus-m2t.2inA doet rijpen
En 9.
't graan brengt den maaiers arbeid aan.
September^ dat
En maakt
al
de appeltijd, kindervolk verblijd.
is
't
nog
10.
Octoher ook
11.
Maar 't is dan toch Novemher is de tijd
is
arm;
niet
ver van Avarm.
al
der slacht; is de nacht.
Kort wordt de dag, lang 12.
Decemher-maand besluit de rij, En dan maakt Sint Nikiaas ons dj tvalf 1.
mandjn van
in janyari
mcn
stolit
is lut
blij.
Jut jnr.
hmt;
dan hraf vat trrf in
hout.
2.
in fehri/ari sneut Jut väk, t,)r dex ok in vrist hat van
3.
in mart vort zaxt,>r al do Irxt, mar vait in stormt lud snns-xadrxt.
4.
aprihtjj, dat manfjjn zut, t/eft njx vü ens .m vit,m hut.
5.
rnlc.
in mii, d.> livj, zuti) mei, idfT yof/dtjj an ei.
hxt (}.
in
jyni
Im 7.
.9.
zo var,
dan
,>n
praxt,
aljs laxt.
rak zo het, in jvij unts;t.mt zvet.
in j;/U vort hob
dat 8.
ist,
k.)st,>hk
.)id
otipmtrs-mant dut riipon txran in hriyt don maijrs arhiid-an. is d apMiit, kmdjrrolk v.>rhliit.
siptimhor, dat
in makt al
t
10. oktobar ok is n:u- nit mar t js dan t>:r al
arm;
nr
van varm.
©tcigerung bcr
novimhor
11.
kort vort
da teil ehr slaxt; dax, lay is d» naxt.
desemhfr-mant hjslcr.yt dd rii, ni dan miikt sint nikhis uns
12.
De maand
is d,y
61
^iDjettioc.
(f.) ber
blii.
SintNiklaas^) Sanft 9iifolQU§
D3ionat
het jaar ba§ ^al)X
koud
Januari ber Januar Februari ber Qf^bruar
braaf brat), tüchtig braaf wat rcd)t Oiel
Maart
zacht
ber IRärj
April ber
falt
fanft,
geducht
31pril
gelinbc
tü(i)tig
Mei ber SJZai Juni ber 3^uni
zoet, lief fü^,
Juli ber 3uli
kostelijk
Augustus ber ?luguft September ber <Se|)tem6er
heet ()ei^ ontzettend
October
wit
ber Oftober
November December
©ejember
de turf ber %ox'\ het hout bQ§ ^olj de lucht bie 2uft maandje(n) 35iminutiü b, maand een hoed ein ^ut het graan ba^ ©etreibe de maaier bcr 9J2nf)er, ©d^niitcr de arbeid (m.) bie 5(rbeit de appel ber %p^d de tijd (m.) bie 3"t de slacht (het slachten) boS rij
bie
*
l^äufig
treffen), i^ier
=
e§
=
frad^t
ieder jeber, jebeS
ZOO
waar
stooken
zweeten rijpen blij,
blij,
njal^rlid^
l^eijen,
öerbrennen
jc^tt)i|en
reifen,
raerben
reif
verblijd fro^, erfreut (verblijd) maken erfreuen
het sneeuwt
ik lachte, ik
befd^liefeen;
^Inmerfungen.
man im
bofe
rec^t fel^r
staart
e§ fd^neit
roeren
1)
ik
heb gelachen
(gelad^t).
breng aan, ik bracht aan,
ik liesluit, ik besloot, ik
?lu§
Obigem
ge^t
2)
In
S3ilberbiif
5tiebcrlänbifd^en bie
[tet)t
ftorb
QU^
ik
heb besloten.
Don
9^amen ber OJionate gebrandet: in Maart im Wax}^, in April im ^!lpril. bofe
ben ©terj
fc^ütteln
aanbrengen ücrfd^affen; heb aangebracht. besluiten
fürc^ter=
deeg tüchtig, van raak (raken ter
IReil^e
(*) lachen, ik lach, (!)
entfe^Uc^,
kort fürs; al fd^on vaak, dikwijls oft,
den de
l^errlid^
föj'tlid^,
lic^
ber Dioöember ber
lieb
weife
felbft
ol^ne
l^erbor, ^Jrtifel
üor 3Q!)re§,^a^len: Bilderdijk stierf in 1832,
(im So^rc) 1832.
') Ter St. 5itfo(au§atenb (am 5. Sejcmber) Jüirb in ben 9iieber= lanben ungcfälir )o gefeiert mic ber SQ3et(mQ<^t§abenb in Seutfd^Ianb. 2)er 58aum felilt natürli^ bobei, utib bie 58e)d)crung fommt uom guten alten ^tfd^of Sanft !RtTo(au§ (bcr im 3. 3af;r^- in Cebion gelebt ^aben joÜ).
62
Ücftion
1!.
Übung.
Hoe
Wat Wat Hoe
Wat Wat Wat
heet de eerste maand van het jaar? stookt men dan nog? doet het nog in de tweede maand ? heet de derde maand? zeort men wel eens van deze maand? geeft April nog wel eens?
Waarom?
doet ieder vogeltje in Mei?
Hoe heet Juni nog wel meer? Waarom? Wanneer hebben wij den längsten dag? Hoe heet de zevende maand? Wat brengt de Augustus-maand? In welke maand is de appeltijd? Welke maand is de wijnmaand? In welke maand wordt het meest (am mciflen) Welke is de laatste maand van het jaar? Wanneer is het Sint-Nicolaassfeest?
'^on
hetn
^eitwoxt
(3;ortfe|ung.)
§ 24. ttn^erfönHt^e ^eüttJÖrtcr. Onpersoonlijke 1.
o^ne
ifin
geslacht?
werkwoorden.
®ie unpersönlichen ^tit'üörter begeic^nen einen S^organg, auf ein be[tinimte§ ©ubjcft ju bcjietien: het sneeuwt,
het vriest.
SBenn het
ein ©ubjett
Dertritt,
bcm
n)eld)e§ Ijinter
ba§ 23erbum ein uneigentlid) unperiönlid^eS: het verhlijcU mij, dat te hooren ober aud) einen 8ub)eftiofa|,
3eitn)orte folgt,
e§
mic^,
freut
in
gorm
ber
foldje»
ber 3.
ift
ju üerncbinen.
®ie unperfönlidjen
2.
fo
(fubjeftvlojen) 3citn3örter
^^erfon
nor:
[ie
fönnen
nii^t
fommcn nur in tta^
^af=
fiöum gefctU merben. 3.
Unpcrfönlirf)
1) 5ei(?^ncn,
aüe 23erba,
bic
einen 23 or
gang
in ber Statur
bc=
tüie:
bliksemen bilden broeien brüten donderen bonnern duoien tauen haf^elen bngchi ijzelen
[inb:
glattcifcu
lichten iDCttcrleud^tcn
het bliksemt broeit een het dondert het dooit het hagelt het ijzelt het licht er
onwer, [®ett)itter
c§
im
tft
ein
^liijug
:
:
Unvcrjönlic^e
.
,
,
1
rijpen reifen
schemeren sneeuwen
bämmem fdjneien
vriezen frieren
waaien
ine^en
=
weerlichten
mist ,. nevelt regent
het het het bet het het het het het
misten \ nebeln nevelen ) regenen regneu
lichten
6S
3>:«t>»üitei-.
,
rijpt
schemert sneeuwt vriest
waait weerlicht.
2) bie Umfdjreibung obiger
23erben
unb
2öitterung»=
bie
angaben het het het het het het
is
windig
is
nevelig, mistig e§
is
koud, warm, zacht
is
zwoel, zoel, drukkend e§ ift fc^roül, brürfenb loarm gloeiend heet e§ ift glübenb I)eife buiig, ongestadig, onstuimig e§ ift regnerifd^eS, un=
is is
e§
i[t
tt)inbig
nebelig
i[t
eä
ift
folt,
beftänbigeä, ftürmtfc^eä (rau^e§)
einige
3)
33erbcn,
iffletter.
iuugang
inneren
einen
bie
loarm, gelinbe
(ge-
voelsandoeniug) augbrücten het het het het het mij mij
bedroeft mij eö betrübt mic^ berouwt mij e§ reut mid) doet mij leed e§ tut nur leib spijt mij id^ bebaure verbeugt mij c§ freut mic^ dorst nüc^ bürftet
hongert mic^
t)ungert uff.
4) oügemeine ^luöbrücfe, het gebeurt e§ begibt fid^, het geschiedt e§ gefd)ie]^t het past, voegt, betaamt
unb
bie
jaljlreid^en
het het het het het 4. cg
duidelijk helder, klaar
is
ereignet fid^
e§ pa^t,
rechtvaardig
billijk,
is is
e§
fd)icft,
^
,
e§ j.,
^
ift ,
' /
is,
u.
ü.
er (daar) zijn entfpredjen
Wat
zijn er toch siechte
aBa§
gibt e§ bod) für fc^lcc^te 5Jienjd^en!
is
(5s
gibt
menseben!
een God! @§ gibt einen ®ütt! (daar) zijn er weinig. die dat weten,
nur
u. D. a.
biÜig, gerecht
gibt:
Er Er
fic^,
.
natuurlijk e§ ift natürlid^ waar, zeker e§ ift raa^r, fidler,
Er (daar)
jiemt
3i'H^"ii"pnKlunigen mit het is:
is
is
roie:
racnige,
bie
bcis
unffen.
a.
bem
beutfc^en
64
14.
Üeftion
^ic Konjugation bev unperfönlic^en 3eittüörter
5.
mäfeig
i[t
regel =
folgt:
tüie
3nfinitio. ^crffft.
Sneeuwm
fc^neien.
SneeuwentZ
Gesneeuwd hebben
I
fc^neienb.
Gesneeuwf/
I
gefc^neit.
floujunktio.
Subikatio.
Het sneeuw^
gejd^neit ^.
e§ ftä^neit.
Het sneeuwe
I
es
jd^neie.
dm)ietfett.
Het sneeuw(?e
e§ jd^neite.
Het heeft gesneeuwd
Het sneeuwrfe
I
e§
es
fd^neite.
Het hebbe gesneenwd
l^ot j
£§
^abe
gejc^neit.
gejd^ncit. |
*>pltt8quoinVctfcft.
Het had gesneenwd
e§
Het hadde gesneeuwd
l^Qtte
e§ l^ätte
gejd^neit.
gefd)neit.
gutitnitn
Het
sneeuwew
zal
c§
lüirb
mit
f(^neien.
t^futuntm c^actum
Het
zal
gesneenwd hebben
'
e»
ge^It.
roirb gefd^neit l^aben. |
I^ontiitionnl.
Werfen.
Het zou sneeuwew
e§
Het zou gesneenw'd hebben
tüürbe
6.
e§
tüürbe gcjd^neit l^aben.
fd)neien.
aSon bcn iinperfönüc^en 3eittüörtern, föeld^c einen 9Sor
gang in ber 5iatur
bejeic^nen
(f.
3.
=
mirb nur [tarf het vroor, i^i fror; 1),
het vriest, e§ friert; het heeft gevroren ober gevrozen, e§ I)at gefroren. fonjugiert vriezen:
7, (f.
3. 3),
roeldjc einen
5^ie aSerba, {)aht\\
»uie
ober ^(ttufatiii bei
inneren Üuugang ausbrürfen
im i)eutfd^en
[idj,
j.
[tet§ \ia?>
'•^^rononlen
53.:
^^rä)en§.
Het verbeugt mij het verbeugt hcm
e§ freut „
„
mid^. il^n.
im 2)atiü
65
Unperiönlid^e geithjörter.
het verbeugt ons het verbeugt u bet verbeugt hen Ket doet mij leed bet doet hem „ bet doet ons „ bet doet u „ bet doet hun „
„
„
un§.
„
„
euc^.
„
„
e§
tut
mir
„
„
il^nt
„
„
„
un§
„
„
„
„
„
)ie. leib,
eud^ ii)nen
„
leib.
Sm^jcrfcft.
Het verbeugde mij bet verbeugde hem bet verbeugde ons bet verbeugde m verbeugde hm deed mi) leed deed he,m „ deed ons , deed ii „ deed hun ,
liet
Het bet bet bet bet
mic^.
e»
freute
„
„
it)n.
„
„
un§.
„
„
eud).
„
„
fie.
e§
tot
mir
„
„
tl)m
„
„
„
un§
„ „
leib,
„
„
eud^
„
„
i^nen
leib.
2Ixif3at>e 27.
^m ift
meiftena %\i
fjäiifig.
noc|
Ca
unb im l^e^ember ^sm DJJarj [türmt
Januar
e»
ic^neit
nid^t
warm.
ju
miebcr
fdjon
(S§
ein
@a
freut
e§
mid),
3nt
5Ipril
Senj
ift
bo»
(de
im %\m unb im
lente),
^erbft (de herfst), meiere
iieute,
^pfel? miebcr,
bieö
®ibt es
unb
nidjt
üiele
geftern
ift
ber
=
@§
^pfel?
2üut
biefen
fdjmül.
natürlich,
ift
finbet
bie
plaats hebben)? regnet
e§,
balb
fängt ber
im September ber
6^
an.
meldiem SJ^onat reifen c§
e§
gebli|t.
foft
^m Woxi
©ommer,
Woix ift
nebelt
9JJonat
balb
mitb.
^n
unb i[t
Sliejember ber 2Binter
miffen.
fd)neite
e»
ea
^at.
meldjem
unbeftanbig;
balb
(ä§
genug,
(ftottfinben
ftatt
Söetter
ober fc^neit e§,
l^agelt
^n
friert,
wijnoogst)
SBeinlefe (de
gebonnert
geregnet
nic^t
e3
'\i(X'^
im S)eäember
^m
Sommermonaten
\^t\\
marm
Februar
%x([
manrfjmat.
im ^n3ug'?
je^t
i[t
es falt.
e§
gefteru
(}at
(Seroitter
6ä
5.Uorgen [tarf (erg).
ba^
^n
irorm.
fe^r
i[t
jcfet?
9^ein,
gibt bie
e§ friert
e§.
De leden van het menschelijk De ledematen van liet menschelijk
lichaani.
licbaam werden eens moe, elkander te dienen, en wilden dat niet langer Rleinc niebcTläiibiieljc Sprai^Ic^re.
5
66
i!cftion
15.
—
De Voeten zeidea: «Waaroui zouden wij alleen doeu. Zorgt zelf voor al de anderen dragen an voortsleepen? De Händen zenden: «Waarvoeten, als gij gaan wilt.» om zouden wjj alleen voor al die anderen arbeiden? Dat verveelt ous al laug; \ve willen wat rust nenien.» De Mond zei: «Ik moest wel gek wezen, als ik altijd voor de Maag zoo kauwen zou. Laat die zelve zieh een mond De Oogen aanschatfen, als zij trek naar eten heeft.» vonden het ook heel wonderlijk, dat zij alleen altijd voor het geheele liehaam op de wacht staan en uitkijken Ea zoo spraken ook al de overige leden van moesten. het liehaam, en dus zeiden ze de een na den ander den Daar nu de Voeten niet meer gaan, de Händienst op. den niet meer arbeiden, de Mond niet meer kauwen, de ()ogen niet meer zien wilden, zoo kwam het gansche liehaam na körte dagen tot zoo groot verval, dat al de ledematen begonnen te kwijnen en te sukkelen. Nu eerst zagen zij hunne dwaasheid in en wilden zieh op nieuw tot wederzijdsehe dienstbaarheid verplichten. Toen eehter
—
—
—
was het te laat: het liehaam was te veel verzwakt en Zoo werden dus allen kon niet weer hersteld worden. voor hunne onverdraagzaamheid gestraft. da ledan van hdt mensDh)k lixam. do leddtnatdn van lut tmnsjhlc lixum verdau ens mii, dkandar da vutan ziidjn: ,.varum t9 dinan, en vddan dat nit latpr dun. zoudan vei alen al da anderan dragau en vortslepan? zarxt zelf da hand,m zeidan: „varcm z.7i(d9n vor vutan, als gei (jan vdt.^' andaran arbeidan? dat varvelt uns al lay; v» vei alen vor al di da munt zei: „tk must vei gek vezan, als vilan vat rrst neman." lat di zelva zix an mvndik alteit vor da ma.c zo kouvan zou. da ogan vundan hat ok ans.rafan, als zei trek nar etau heft." hei vundarlak, dat zei alen alteit vor hat f/aliela lixam rp da va.i't stan en oeytkeikan rnustan. en zo sprakan ok al da ovaraga ledan van hat li.mm, in drs zeidan za da en na dan andar dan dinst ip. dar luf da vutan nit mer gan, da handan nit mer arbeidan, da munt nit mer kanvan, da ogan nit mer zin vddan, zo koam hat gansa li.cam na karta dagan tat zo grot varval, dat al da ledamatan hagunan ta kveinan en ta srkalan. ny er.st zagan zii hrna dvashi id-in
—
—
—
—
in viUan zix up niii tat vcdarzeitsa dinstbar-hi it varpli.rtan. tun nit ver extar vas hat ia lat: hat lixam vas ta vcl varzrakt in herstelt vardan. zo vi rdan drs alan vor hrtia unvardraxsamhi it (j>straft.
km
Het liehaam de ledematen de voet de rust
bcr Äförpcr bie
©licbmajjcn
bcr f^ufj bie
^)iut)c
j
de maag het eten
(f.)
bei
bnS
^Jkgeu (Jlicii
bic
^Juiliniiifl I
het oog
hü^::
'Jlugc
.
de dwaasbeid deonverdraag-
bie 5tOiÖeit
zaamheid luoe,
zelf,
Unbulbfam^
bic
:
zelve(n)
IüqS,
na de
de een
etlüaS
einer (ein§) nod^
ander
mübe
jelbft
l'elber,
wat
feit
moede
67
^ajÜDS.
©ilbUtlfl bc§
bem anbern
[
gek
t'öxid)t
wonderlijk
iDunberlid), fon=
j
lang, langer
weer
nid^t mieber
voortsleepen wat rust ne-
fortfd^Ieppen
niet
geheel, gansch
goiij
übrig
kort
furj,
wederzijdsch
gegenfeitig
laat
l>ät
verzwakken
jd^inäd^en
sukkelen
fränfcin
immer
altijd
berbar
overig
etma§,eintt)enig
men
menig
au§rut)en
trek hebben op de wacht staan den dienst
hersteld
iuieberf)erge[tent
verzwakt elkander
gejd^lt)ä(i)t
wij alleen
lüir
opzeggen inzien
cinonber,
lange, länger
gelüftcn
Söac^e
fünbigen einfel^en
(j.
Seftion
fid^
Kwijnen
QÜein
ftef)en
zien, 7)
ba^infiec^en
*
dragen tragen; ik draag, ik droeg, ik heb gedragen. * i«^kijken auSgucfen; ik kijk uit, ik keek uit, ik heb uitgekeken. * beginnen beginnen; ik begin. ik begon, ik heb begonnen.
Ühung. Welke
de voornaamste ledematen van het menschelijk lichaam? Wat waren de ledematen moe, en wat wilden zij niet lauger doen? Wat zeiden de Voeten eu de Händen? Wat zei de Mond? Wat vonden de Oogen zog wonderlijk? Wat deden de leden de een na den ander? Waardoor begonnen al de ledematen te kwijnen en te sukkelen V Wat zagen zij weldra in, en waartoe wilden zij zieh op nieuw verplichten? Was het toen nog tijd? Neen, het was .... Waarvoor werden dus allen gestraft? ziju
^on bcm ©Übung
§ 25. 1.
9tieberl.
3ii^
ba§
Zeitwort,
bcB ipoffiög.
(gortfe^ung.)
Lijdende vorm [kiddmh \jrm].
^i'öung ber paff Den ^orm gebraucht man im
,v)ilta5eitraort
i
„worden",
bei'fen
.Konjugation toir
:
68
fd^on
fieftion
(§.
1*))
feniien
gelernt
15.
f)a6en.
'Sie
pnn'iüc
gorm
lautet
folgenbermcife
^nfmitiü. üPröfcnS.
Bemind worden
i|>crfett.
geliebt werben.
Bemind r/cworden
zijn
geliebt
lüorben fein.
Portijip. ^crfett.
^röfcttS.
Bemind werdend
geliebt
wer»
Bemind r/eworden
geliebt toor»
benb.
bcn.
Snbikottü. ^^räfeng.
Ik
Sm^Jcrfeft.
.
Silbung be§
69
?ßajfio§.
junktiu. ^m^ierfeft.
bemind worde bemind worden
Ik worde hij
wij zij
wordet worden
Ik
zij
gij
Ik werde bemind
«erbe gc=
i(^
hij
zij
fei
icf)
»?
gel.
iDorben.
:=
gij
zijt
zijn
bemind bemind
Sn
2.
g
loerben
2Seife
tnorbeu.
uitperfönli(|e
einige
aiiä)
wäxt
geliebt
2 wäre bemind wij waren bemind o gij wäret bemind zij waren bemind
hij
)
berfelben
id)
Ik wäre bemind
wij zijn bemind. 2 zij
[liebt,
!^Itt8quom^erfcft.
^erfcft.
bemind bemind
lüiitbe ge^
icf)
werde bemind wij werden , gij werdet „ zij werden „ hij
[liebt,
het wordt koud, het werd koud, het is koud geworden, het was koud geworden, het zal koud worden, het zal koud geworden zijn, het zou koud worden, het zou koud geworden zijn, hat worde koud, het werde koud, het zij koud geworden, het 3eitH)örter
§ 24)
(f.
fonjugiert,
58.
j.
wäre koud geworden. §
26.
Wederkeerige werkwoorden
l^'^^iöJÖrtcr.
iRcfIcjiöc
[vechr'kerogo verkvorchnj
man
nennt
finb,
zieh
eigentlichen fönnen auc^ zij
wasschen zieh
l'ie
lüafdjen
2. aller
bie
2/ie
biefe» 'iiä);
beroemeu
fid)
Sie
un=
uiro.
^ronomen gebraucht roerben: zij wasschen de kinderen
^inber.
cQonjugation
übrigen 33erba,
(>ine pafi'iüe
o[)ne
erbarmen,
[ic^
tt)a)'ct)en
fie
zieh
jd)Qmen;
fid)
ontfermen
benen bo»
bei
folc^e,
schämen
zieh
i[t:
rühmen;
ßigentlid) 3^it^oörter. ^pronomen inier-
reflerioe
S^itmörter [inb
reflerine
läBÜc^
mit einem Pronomen refleriöum üer6un=
3fittDörter, bie
1. iten
ber refleriben
abgc]et)en
t^orm fönnen
biefe
natürlid)
3^i^*üörter
Dom ^ron.
3^it'>^örter
i[t
roie
refler.
bie
—
^aben.
nid)t
Snfimtio. ^räfend.
^crfeft.
Zieh verheugd bebben
Zieh verbeugen fi^ freuen.
ficf)
ge=
freut f)aben.
IJnrlijip.
^crfeft.
*4Jräfea8.
Zieh verbeugend
]ic^
frcuenb.
Zieh
verheugd
hebbend
fic^
gefreut ^abcnb.
70
Seftion lö.
Unbikatiu. ^räfcnS.
Ik verbeug hij
Tzij,
wij gij zij
tnij id)
freue mid^
men) verbeugt zieh
het,
verbeugen ons verbeugt u \^x verbeugen zieh
freuen
tüir
er
e§,
(fic,
mnn)
freut
un§
freut eud^ fie
freuen
fi(f).
3m|)crfeft.
Ik verbeugde
>w?y
freute mid^
td^
verbeugde sich wij verbeugden ofis gij verheugdet ti zij verbeugden zieh hij
er
freute
fid)
un§
freuten
Jrir
freutet eud^
ii)t
freuten
fie
fid).
5Perfe!t.
Ik beb
niij
verbeugd
id^
'ijaht
bij
beeft zieh verbeugd
er
wij
bebben ons bebt n bebben zieh
,,
trir
„ „
fie
gij zij
Ijat
iiürf)
„
un§
f)nben
„
eud)
Ifobt
liix
gefreut
\\ä)
Ijabtn fid)
„
.
^lugqnam^erfeft. Ik bad mij verbeugd
id)
bad zieh verbeugd wij badden ons verbeugd gij badt u „ zij badden sich „ hij
m\ä) gefreut
I)Qtte
er
l^atte
fid)
i1)v
Ijattct
fie
!^Qtten
„
unä
l^otten
tt)ir
„
cnä) fid)
„
.
t^tttnrutit.
Ik zal mij verbeugen hij
zal zieh
wij zullen ons „ zult u „
zullen zieh
Ik zal hij
wy
zal zieh
zullen zieh
freuen
fid^
iDerbet cud^
il)r
„
toerben
fie
futurum cjnctum. verbeugd bebben id) werbe
wij zullen ons gij zult H zij
tnirb
mir »Derben un§
gij zij
icerbe niicö
id^
er
„
„ „
„ „
inirb
^
fid)
„
.
mid^ gefreut ^oben
„ „ „
er
il)r
lücrbet
cud^
„
fic
luerbcn
fid)
loir
„
fid)
roerbeii
„
un§
„
„
„
„
]^onbitionnl. •ipröfcnö.
Ik zou mij verbeugen bij zou zieh „
er
wij zouden ons
iwir
gij zij
„
zoudt M „ zouden zieh „
iDÜrbe mid) freuen
id^
il)r fic
mürbe
fid)
unirbcu un^ lüüibct
mürben
„ „
eud)
„
fid)
„
.
.
fid^
5)leflei;i0e
71
SeitiDÖrtev.
^erfeft.
Ik zou mij verheugd hij zou zieh „
wij zouden ons „ gij zoudt M „ zij zouden zieh „
S.
Verbeug u
hebben
trürbc mid^ gefreut l^aben
\d)
iDÜrbe
er
,,
ixd)
iDÜrben un§
„ „
lüir
,,
fie
mürben
P.
Verbeugt u
i^r iDÜrbct
freue bid^!
„
md)
„
„
fid^
„
„
freut
.
euc^
l^onjunktiu. ^räjeng.
Ik verbeuge mij bij verbeuge zieh wij verbeugen ons gij verbeugt u
freue mid^
\6)
er freue fid^
mir freuen un§ \\\i
freuet
eud^
verbeugen zieh
fie
freuen
fid^.
Ik verbeugde mij
\ij
freute mid^
verbeugde zieh wijverheugdenows gij verbeugdet u zij verbeugden ^icÄ
er freute ftd)
zij
hij
TOir
un§
freuten
\^x freutet eud^
freuten
fie
fid^.
«Perfcft.
Ik hebbe mij
öobe mtc^
\6)
bebbe zieh wij bebben onsi verbeugd gij bebt u zij bebben zieh bij
er
l^obe
roir
fid^
tiafcen
un§
\\)x
l^abet
euc^
fie
lt)Qben
fid^
}
gefreut.
^Ingquampcrfrft.
Ik badde mij
'\i)
badde zieh wij badden ons, verbeugd gij baddet u zij badden zieh bij
^ätte mic^
er ^ätte
fic^
j
3.
neinenbc
^ie
loir
Ratten un§/
gefreut.
x^x l)Qttet eud^ fie
ptten
fid^
frogenbe, uerncinenbc unb frageub = oer mirb genau fo lüie im ^eutfdjen gebilbet.
=
gorm
Jlufgal>c.
.konjugiere: 1) gestraft worden, gezien worden, bedreigd worden, licht worden (unpcrf.); 2) zieh
schämen, zieh verwonderen, zieh wassehen.
5cd]3cfjnte Ccktion,
De
eik.
Van alle boomen van ons vaderland oudersclieitlt zieh de eik door zijn stevig, hard hout, zijn breeden kruin en zijn knoestigen stam. Sedert overouden tijd is Inj het zinnebeeld van mannelijke kracht, verheven rust en koninklijke waardigheid. Nog thans schenkt men een krans uit frisch eikenloof aan den man, die door burgerdengd uitbhnkt. Van zijn hout maakt men nuttige gereedschappen, en men gebruikt het tot den bouw van schepen en huizen. Na honderd en meer jaren is het vaak nog zoo vast en sterk als nieuw. De meubelmaker verwerkt het daarom tot schoone stoelen, tafeis, kästen en schrijftafels. Behaive de vruchtboomen is er geen boom zoo nuttig als de eik. De den, de linde, benevens den beuk en den olm, hebben geringere waarde dan hij.
De eik evenv^el groeit slechts langzaam. Terwijl de populier binnen weinige jaren zeer hoog wordt, heeft hij eerst
na zeer langen
tijd zijn
d9
vollen
wasdom
bereikt.
eile.
van
dld bomdn van uns vadadant cmhrsxJirit zix d9 fik dor zein stevax, hart hout, zein bredan kro;yn in ziin knustagan stam. sedart ovdrouddn fnt is lui hdt zmabelt van manahka kraxt, vdrhev^n ri'st fnkonnjkhka varddxhiit. njx tans s.cfnkt nun sn krans
an ddn man, di dor brr<;9rd0xt (eytblnjkt. van Ziin hout makt nun nvtdfp fprctsxapdn, in imn ißbraykt hat tot dan bou van sxepan ni hieyzan. un Jtrndart in vier jaran IS hat vak nox zo vast in stirk als niu. da vi0balmakar varvirkt (Byt fris eikanlof
hat
darnn
tot
bom
kastan in s.iriiftafds. zo nrtjx als da lik. da dm,
.)lm,
hiban
sxona stulan,
da vrrxtboman is .)r f/en banevans dan bok en d.m
b.'haha
tafals,
iiarrtpr.)
varda dan
d,>
da lik jvanvel (p'uit sli.tts layzniii. iirvril da popylir viinarp jaran zer hox v>rt, heft hei erst na ztr hojan tiit zcin
vasdcm
bariikt.
De eik (m.)
Imd,),
hii.
bman
wlm
3)a§ &i]d)lii)t ber Su6[tautioe.
de schrijftafel
73
; ;
74
l(^
l'cttion
2.
DJiännIi(i^
A. 1)
bie
2)
bie
«maiinelijk»
9?Q(^
[mandhk]
[inb:
ber 58cbeutiing:
9lnmen männli(i)er ^perfüiien unb 3:iere;
DiQmcn ber $Bäume, ausgenommen tamarinde, meldje meiblid^ [inb;
^omen
3) bie
de agaat
«Steine:
ber
unb
liude
ber ^Igat,
de
robijn ber 9tubin; 4) bie 9iamen ber 9)iün(^en: de gülden, de rijksdaalder (ber 5Reici)§tQler 2^2 ©ulben), de cent ber Gent;
=
5) bie 5^Qmen ber Serge: de Etna, de Hekla, de
Mont
Blanc 6) bie 9?amen a) ber Slage:
Zondag ©onntag, Maan-
Dinsdag 2!ien§tag, Woensdag ^^itt= Donderdag 2)onnerötng, Vrijdag ^i^eitag, tt)0(f), Zaterdag (Somattig; b) ber ^Jionate: ([. 5. 53),
dag
5)^ontag,
unb
Sa^i^eöäeitfn- de lente, de zomer, de
ber
c)
herfst, de winter.
B. 7) bie
9?a(f)
gorm:
ber
23erbal[tämme,
t)aben
:
de val
de val bie
(f.)
ber
menn ^afl,
[ie
Qb[tra!te
de greep ber
5Bebeutung ©riff,
8) bie ©ubftantiöe auf aar [ar], aard [ari], de leiigenaar ber $]ügner, de luiaard [drt] :
9)
ober:
^^^afle;
g^auten^er,
de mosterd ber ©cnf;
bie Jßörter
auf el [dl],
em
[.»m], sein [sam].
erd ber
Im,
rm, er [or] unb bie meiftcn auf eii [.m]: de beitel ber ^ieif^el, de adem ber Ottern, de wasem ber 5)uni't, de heim ber öelm, de storm ber Sturm, de looper ber Säufer, de gieter bie ©icfjanne, de regen ber biegen
10)
bie
nic()t
öon 3fitiuörtern abgeleiteten Subftantine auf: lin;? [Iw]', ik [ih]: de koning ber de jongeling ber ^süngling, de vuilik ber
ini? [nj],
Äönig,
®d;niierfinf;
©ubftantiiie auf doni [dum], menn fic einen ^uftanb anbcutcn de rijkdoni ber 9?eid)tum, de wasdoni ^ai äBad)C-tum, de eigendom ba>o (;^igcntumÄ=
11) bie
:
redjt.
75
2)a§ ©ejc^Ied^t ber ©ubftanttbe.
3,
3Bei6li(^
A. 1)
^vronvfeWjk» [vroiwohk] finb: ber ^ebeutung:
5?Q(f)
^^raiiennamen
bic
©toffnamen,
2) bie
kant
|oferii
nicf)t
[ie
de wol
Spiljen,
bie
9kmeu
bie
utib
bie
tüciblic^er [tnb:
de
de zijde
bie
fäc^Iic^
2So((e,
©eibe; 3) bie Dfiamen ber
iölumen,
ber
i^üh^ unb @artcn=
fruchte unb ber au»länbi[djen ^probufte: de roos de lelie bie Silie, de bes bie ^Beere, de bie 9to[e, peer bie 53irne, de rogge ber Dtoggen, de tarwe ber
de spinazie ber Spinat, de koffie ber de siroop ber Sirup, de zwavel ber <Sd)n)e[eI;
Söeijen,
^üffee,
4) bic DZanien
bark
bie
(aucf)
(Sigennamen) ber
de aak
53Qrfe,
bie
ber
5lac^en,
Schiffe: de brik
de bie
^luSgenommcn ftnb bie auf er [grj: de schoener ber ©d)oner, de driemaster ber S)reima[ter,
ißrigg.
roeldie
männlich finb;
ö) bie 9^amen b, (3)
6,
ber
53uc^ftaben unb 3iff^*^": ^ene
fremben 9iamen ber SJiui'iünflrumente trompete, de gitaar bie ©itarre.
bie bie
B.
a,
7;
de trompet
gorm:
ber
dtad)
:
auf de [daj unb te [t9j: de eilende baa @lenb, de hoogte bie ^ö()e. ^tuägenommen [inb uatürlid) bie (Sammel= mörter auf te: het gebergte baä ©ebirge, het geboomte ba§ ®ef)ö(,3; teit [üitj unb 8) bie 'SubftantiDe auf heid [heitj, nis [ms]: de goedheid bie ®üte, de majesteit bie 5}?ajc|'tät, de beeltenis ^ia?) 33i(bnia; bie niittelft iiig [nj] ober st bon einem 33erbum (xh= 9) geleiteten SBörtcu: de belooning bie Se(o()nung, de 7) bie
meiften
de koude
gunst
bie
Subftnntiöe
bie Äälte,
©unft;
10) bie SubftantiDe
auf
iek [ih], age
/^aj
^
f^^]^
uw
[y(v)J: de fabriek bie gabrit, de slijtage ber ^lein^anbel, de bedelarij bie ^Bettelei, de schaduw ber
11)
Sd)aiten;
SubftantiDe auf schap [sxap], meiere eine SBer» einigung ober einen 3i'[*önb anbeutcn de burgerschap
bic
:
bie
^ürgcrfrf)aft,
de vriendschap
bic
grcuubfc^aft.
76
Seition
t.
Särf)lid)
IG.
finb:
A.
Sebeutung
ber
r\aä)
5kmcn
»Dcldje ba het paard Dq§ ^Knb, het zwijn ha^ Sc^lücin, het veulen bQ§ ferner bie 5iamen ber inneren Sierc pacn, het kalf baö Äalb;
1) bie
cjebeii
ber Siere,
:
©ammeliminen (f. ©. 67) het het vleesch ba§ ^leifd), het goud bos ©olb, het Volk boS Ssolf, het woud ber 2Balb, het gehucht ber 2öci(er, het gebeente ba§ ©ebein; 3) bie fubfiantiöierten ^ufinitiöe unb bie uneigentüdjeu ©ubftantiDe: het loopen boS ®e^en ober ütennen, het speien ba§ ©pielen, het ja bos 3a, het waarom
2) bie inei[ten StDif= unb
brood ta^
:
53rot,
ba§ jöaruin; 4) bie C)rt§= unb Süubernanien: het schoone's-Graven-
hage (den Haag), het groote Duitsehland. B.
9Zac^ ber
gorm:
5) aüe Sßerf(einerung§tuörter: het mannetje, het wijfje,
het kindje; 6) bie Sßörter auf dorn, luenn {)abcn ^as,
SiStum
7) bie Sßörtcr ein
©cbiet
luürbe,
8)
(ögl. 2. 11); auf schap, inenn fie eine ^^ürbe ober anbeutcn: het priesterschap bie ^riefter=
het graafschap bie (Siraffc^aft (üg(. o. 11); het overblijfsel ba» Überbleibiel, :
het raadsel
'i>ü?>
Ütätfel;
Sßerbalftantmc
[fpj, ver männlirf)
[y.ir];
finb,
ber Setrog
begrip
ber
besluit
ber 53eid)lufi,
loeil
ber ^Beginn ^-Begriff
®ntid)hifj
bezit
het verraad liet verstand
'-öefel)l
ber 33ciDel§ ber !©cjilj ber S3crrat
ber 33erflanb
het ver/,oek
33orfi{ben
bicfe
man
ber 33ctrug
ber
ben
mit
merfe
bedrag bedrog begin
het bevel het bewijs liet
eine fonfrete 23ebcutung
bie 2öörter auf sei
0) bie
het het het het het
fie
het vorstendoni ha^ gürftentum, het bisdoni
:
het het het het het het het
im
[k»J, ge mciften»
befonber» folgenbe:
gebruik geuot
ber ©ebraud^
gewin
ber ©ciüinn
geziing
ber
verband verdrag
ber 33erbanb
verdriet
ber ^^crbrn6
liet verkeer het verlies het vergelijk liet verwijt
bie
be
'it'eutfcben
33itlf."
ber ©euufe
©cfang
ber 58crtrng
ber 'ivcrfcbr ber U^crlufi ber !iscrglci(^ ber ^Berroeiö
77
S)Q§ ®e]ä)kä)t ber ©ubftantiüe.
5.
3"iöin»nen9efe^te ©ubftantiDe ^aben bas ©efdilec^t i^reö
het antwoord bie 5(ntroort; het ba§ (Srbteil, het voordeel ber de hoef ber ^uf, de paardenhoef ber 5pferbe{)uf; '-ßorteil; de maand (f.) ber 9]?onat, de zomermaand (f.). Öriinblüorte»
deel
ba§
het woovcl,
:
Steil,
het
erfdeel
Uufgahc ben
29.
©ehe folgenbe äBörter mit bem imbeftimmenben unb 4. ^a\i:
5Irtifel
in
1.
A. aanbod, afgod, appel, avond, antwoord, April, arbeid,
adem, aak, boek, brand, bek, bezem, bankier, blad,
bad,
beeltenis, begeerlijkheid, beurs,
boom, bouw, beuk, bisdom, bedrag, bedrog, bezit,
bevel, brood,
beitel, bark, belooning, bedelarij,
bes, besluit, brik, begrip, begin, cent, canape, dag, dood, dorpsherberg, dracht, dorst, duif, December, dienst, dwaasheid, den, ei, einde, eik, eikengoed, gelegenheid, gebergte, gat, goedheid, gezang, graan, gülden, gewin, goud, gebucht, graafschap, genot, gebruik, geboorte, gebeente.
Dinsdag, dienstbaarheid, driemaster, eten, loof,
eilende,
fabriek, Februari,
B. honger, bond, huis, hoofd, bemel, horloge, heim, hoogte, band, invloed, Juni, jaar, krekel, kalf, kind, kleed, kleinood, kruin, kracht, koffie, koude, lucifertje, lepel, lam, lied, lid, lucht, lei, lelie, linde, lichaam, leger, maaltijd, misdaad, maand, Maart, mond, maag, mosterd, Maandag, majesteit, nacht, November, ontbijt, ongesteldheid, ongeval,onderwereld, October, oog, olm, overblijfsel, onderscheid, plaats, plan, pen, pracht, populier, peer, paard, prijs, rekening, rivier, rijtuig, rots, rad, rund, rij, robijn, rijksdaalder, regen, raadsel, rogge, rijkdom. C. schat, steen, schouwburg, stokslag, stuk, straat, stad, schip, sieraad, spei, slot, sofa, standbeeld, som, September, stam, schoener, storm, siroop, schaduw, slijtage, tuin, twist, tak, tafel, tralie,
turf,
tijd,
trompet, tarwe, uurwerk,
vinger,
vleesch,
vigilante, vrees, verjaardag, vloo, vat,vonnis,verbazing, vogeltje,
verdriet, verdrag, verval, verband, vaderland, verzoek, verwijt,
vruchtboom,
vergelijk, val, vriendschap, verstand, verraad. veulen, verlies, verkeer, volk, vorstendom, winter, water, weg, wind, wortel, wasdom, waard, wacht, Woensdag, wol, wasem, zinnebeeld, zwavel, zwijm, zomer, zweep, zout, zeilpartij.
—
78
Sicb3cl?nte £ektion. Gen^ve. Geneve was Je geboorte- of woouplaats van een aantal mannen, wier namen algemeen bekend zijn. Hier oefende Calvijn in
zijn
tijd
een grooten invloed uit: hier
woonden en werkten, om maar eenigen te noemen, Beza. Rousseau, de Saussure, de Candolie, mevrouw de Stäel. Bijna geen straat, die niet een huis bevat, welks bewouer uaam in de wereld gemaakt lieeft. Nog tegenwoordig de stad op liet gebied der fijne industrie vermaard en houdt meer dan vier duizend porsonen bezig. Jaarlijks worden er minstens lionderd duizend uurwerken gemaakt en naar het buitenland verzonden, Een der fraaiste plekjes te Geneve is het eiland van Rousseau, dat met zijn bronzen standbeeld prijkt. Den 28°° Juni 1836 vierde de stad, die hem eenmaal uitgeworpen had, met veel plechtigheid het eeuwfeest der geboorte van den wijsgeer. Ook Voltaire bewoonde langen tijd de buitenplaats les Dclices in de nabijheid van Geneve, doch Averd evenzeer door de onverdraagzaamheid vandaar verjaagd en begaf zieh naar Lausanne, totdat hij eindelijk het arrazalige Ferney met zijn acht hutten met rieten daken, wederom in de nabijheid van Geneve, kocht.
is
pnevd vas do (pbortj- of vonplats ran an antul manan, vir namon algamen baksnt zcin. hir ufanda kalrrin m zHn irit jn grotaii imitid- myt; hir rond.m { ii vrrkLm, um mar enjr/jn to num<m, beza, ruso, do sosyr, dj karidol, inarrou da stal. bfina ßen strat, dt jn hd'ys bavat, vdks hn-onar nam da veralt ßatnakt lieft, nax
m
nit
teganvordax is da stat up hat gabit dar fcuia mdrstri varmart en haut mer dan virdayzant pn-sonan bezax. jarlaks vardan ar minst.ms hundard-doryzant yrvcrkan gamakt in nar hat bceyianlant rarzvndan. en dar fraista phkjas ta pmva is hat lilant van ruso, dai met zein brunzan standbelt prcikt. dan aa-tentvintaastan jyni aatinhrndartsesendertax virda da stat, di hnn ennial ayt-xavarpanhat, mit vel pUxtaxluit hat cufest der gaborta ran da)i riizger ok raltera bavotida layan teit da bccytanplats le delis da nabeihnt ran gancra, dax vert eranzer dor da unrardi'aa'i
m
ganera,
ko.rt.
Genöve
®cnf
de geboorte-
ber ©eburtsort
plaats (f.)
de woouplaats
ber 3Bol^nort
(f.)
en aantal (n.)
eine
Vliijol)!
79
2;o§ 3Q{)Itoorl.
iiievrouw de S. de wereld het Juweliers-
werk het uurwerk het buitenland het plekje de plechtigheid het eeuwfeest
een rieten dak tegenwoordig
grau
0.
S.
2BeIt
bie
bic ^uinclicr^
bie U()r
ba§ ^luSlanb boS ^4-^Iäl>d)cu ^^cicriic^fcit
bog t)unbertiQ^= rige^ui^iläum ein
beffen
fijn
fein
vermaard
beriit)mt
schoon bronzen armzalig
fd/ön,
ärniUd^,
riet
9io^r
fraai,
arbeit
bie
welks (hewoner)
gcgcu^
iDÖrtig
lieblid^
el)ern
vandaar
tiotl
totdat
bi§
elenb
bort
eindelijk
cnblic^
wederom
loieber,
noemen
nennen
öon neuem
i)iDt)rbac^
jet;t,
(53eiü.)
bevatten
enthalten
jaarlijks('J.rft;.)
iä^rlid)
bijna
fa[t
jaarlijksch
tä^rltd^
minstens
tDenigftenS einft
ber ^l^ilojopl;
eenmaal eenmaal
bQ§ Sanbgut
veel
Diel
doch evenzeer
aber,
(Adj.) de wijsgeer de buitenplaats
de nabijheid het eiland de hut wier (namen)
bic
bekend
befannt
Diä^c
§ütte
bcrcn
(^kmen) vieren
* (*)
iebod^
(ilei(f)faü§
naam maken
bie Siifel bic
einmal
bezig houden prijken
berühmt mod)en
\\d)
bejd^ältigen
gfönjcn
jeiern.
zenden jenben; ik zend, ik zond, ik heb gezonden. verjagen niegiagen; pari, verjaagd.
Waardoor
is
Geueve in de geschiedenis
(®eld)id;te)
bekend?
Wie hebben er zoo al gewoond en gewerkt? Waaraan herinnert ons bijna elke straat? Op welk gebied is de stad tegenwoordig nog vermaard? Waarmede houdt zij meer dan 4000 personeu bezig? Hoeveel uurwerken worden er jaarlijks gemaakt? Waarheen worden deze verzouden? Noem een der fraaiste plekjes van Geneve? Wat vierde de stad den 28'" Juni 1836? Waar woonde Voltaire laugen tijdV Waarheen begaf hij zieh? Hoe lang bleef hij daar?
80
Seftion
|)tt5
^a^twort. § 28.
1 een
1'
Het telwoord
©runbio^ten.
[h^t idrortj.
Hoofdgetallen.
81
SDa§ 3a^(tt)ort.
üuberlid).
2.
trillioen
Millioen, billioeii Siüion,
im 9?iebedQnbi)d)en
liard 9J^iüiarb [inb
föcftlidie
2viniün,
mil-
©ubftantibe.
9iur bei ber 3^it'i"i1ii^e loerbcn bie 3^^^^" beühiiert,
unb bne älHirt uren ausgelaffen Het is zes 2öie fpät \\t e§? het? uur, het is half zes, bet is kwart (kwartier) voor zesseii [zESon] brei Sßiertel auf [et^ö llljr, bet is kwart (kwartier) over zesseii ein 33iertel nuf [icbcn UI)r, bet is vijf minuten voor zesseu, bet is tien ininuten voor zesseu, het is bij zessen e§ ge^t auf fc(^v^ \\[)x, het is over zesseii e§ i[t wai) ifrf)5 H^r, de klok heeft al zeven uur geslagen, ik ga cm tüenn eine ^röpDfition Hoe laat i[t, 3. ö.:
iiLnaiU3cl)t is
zes mir uit. 2öie im ^eutjdjcn faiin 1120 geleien unb geidjricben elfhonderd (en) twintig ober een duizend een boubei ^aten mürbe man erftere ?(uöbrucf»= derd (en) twintig 3.
tücrbcn:
;
meife Dor5ie{)en. 4. 2Bie au§ obigem erjic^tüd), fc^reibt man tweebonderd, driebouderd, vierhonderd uim. in einem Ußorte, aber twee duiüend, drie duizend, vier duizend ujm. mit jmei SBörtern. 5.
ber
Veeriig,
^2lu§fpracf)e,
fammenf. § 29.
[inb
Cr
vijftig, fpr.
:
zestig, seventig finb
fertox, feffhx,
sestax,
veertig unb vijftig rcgelm.
unregelmäBig in
sevMbx;
(f.
in 3^1=
§ 5, 14 u. 17j.
.
82
Seilion 17.
gebilbet mittels
jQJ^len
§30.
de
(ftatt
2)0|i|JcIun98jo^lcn.
Verdubbelgetallen [xdrdYhelgdtalni].
SoppeluiujyjQfjIcu
2)io
dricde unb rf/'ietiende [te^t dcrde l^inter bie ©runbjal^len gefügt.
93on 20 an luirb ste
unb dertiende).
Don bcn (S3runb5a{)Ien
lüeuben
gebilbct:
mittels be§
eenvoud
©uffire^
roud enkel-
(gc6räud)(ic^er
voud) cinfad), tweevoud jtncifad), drievoud brcifad), honderdvoud tjunbertfad) bon biefeii (nur iub[tQiitil3i)d) gebrauchten) iricr= ben tüicber ^Ibjettiöe unb ^IbDerbien gebilbct mittols ig: eenvoudig (gebr. enkelvoudig), tweevoudig ober dabbel, drievoiidig, honderdvoudig. ;
©ottuiigSs ober 5trtjo^Icn. Soortgetallen [sortgdtahn]
§ 31.
lüerbcn niittel» -hande (= soort) gebilbet mit (5iu= fügung eineö er bei een, twee, drie, acht, houderd, duizend unb beti 3^f)necn eenerhande einerlei, tweeerhande ,^meierlei, drieerhande breierlei, achterhaude üd)terlei, lionderderhande twiutigerhande duizeuderhande taufcnberlei, l^unberterlei, S)ie|c
:
vijftigerhande
ämanäigerlei,
micb noc^
hande
ein
fünferlei,
2)aneben lei
d
eingefdjoben:
zesderhande
ftel)en bie
vierderhande fedjferlei
allen
übrigen
üiererlei,
vijfder-
33ei
fünfjigerlei.
ufro.
glcidjbcbcutenben 3u!ammen)ct;ungen mit
eenerlei, tweeerlei, drieerlci, vijfderlei, dertigerlei, uflü.
:
§ 32. SBicbcr^olungSjo^Icn. Herhalingsgetalleu [hir'halnjs-].
%\t 2BieberI)olung§jaI)lcn finb ^Ibnerbien, lueldje mittel^ maal, keer ober iverf üon ben ©runbäal^len gebilbet merben: eenmal (ober eens) einmal; tweemaal, tweekeer, tweewerf driemaal, driekeer, driewerf breimal uftü. 'Saö jttieimal; eenreis, ab= 3a!^ln)ort een mirb auc^ mit reis 5u)ammengefe|t :
gefürjt ju ereis einmal.
§ 33.
Breukgetallen [brpl-J.
2ci(unfl8: ober ©rut^ja'^tcn.
5tu[3er /iaZ/'[inb bie Sruc^,5al)len
=
=
ben Orbnungt^jaljlen
=
glcid^:
een vierde ober een derde, ^ji een vijfde, 0,1 een tiende, 0,01 een honeen kvvart, ^/r, derdste, 0,001 een duizendste, 0,000001 een millioeuste. 1/2
§ 84.
een
half,
=
^/a
llnbcftimmte ^a^lniörter.
Onbepaalde [vnbapiM.^]
telwoorden. 1.
enkele, irelc^e,
%k
unbestimmten 3'^^l'uörter finb: eenige einige, einzelne,
ettelijke
verscheidene mcbrcrc.
weinige
sommige
luenigc, etlid^e^
:
83
2)aä So^lraorL
Vele üicle, minste
2.
alle,
(de)
meiftcn,
Ecnig fonimt
3.
Menig
aiut im
'iperionennoinen
cS
bic
alle,
G. Umjd^reibung
D. sommigen, sommige,
überf}Qupt
jebe
alle
(©enerol.)
weinige,
vele
muffen,
%üitd
Lil)ne
gebraucht merben,
allen, velen,
alle,
3.
fic
33.
(menschen).
vele, eenige u|tD.
van sommige
:
^ic in ber
G.
menig man,
unb Dor männ= @nbung, alfo:
gemöfmlidjc 2:etiination bcr Stbjettiöe,
N. sommige,
..4.
bor:
(5in5a]öl
Sommige, verscheidene,
abjeftidifd^
eenig volk,
menig general
enkele, eenige, beide tonnen
^oben bann
bic
eenig geld,
bcr ©enitiD fe^It,
;
Dcriicrt
N., D., A. 5.
Singiilady
Sfeutruni
fomuit nur in bcr
menige vrouw, menig kiud licfien
meeste
(de)
iiiancf),
(Saminclmöiteni:
imr iinb jiuar mit 4.
menig
gcvingfte.
ufro.
eenigen (menschen).
vele, eenige (menschen).
unbeftimmten
gebraudjten
?}^et)r5a]^(
^a^U
Wörter tonnen fubftantiöifcf) gebraucht merben, aber nur öon ^erfonen; [ie lücrben bann befliniert mie bie ©ubftantitie auf t (f.
§ 18):
N. sommigen, G. sommiger, D. sommigen, A. sommigen. Tlufgabc 50. Überfe^e: (Sinunbbrei^ig leute,
Säume, ©eneral,
jefinte Srigg, niand)c§ 53istum, ctlidie Siauben, bcn ^ejember, breiS^reimafter, bie meifien ßidjen, mandjer
ein
ift ift
Srompetcn,
smeicriei
roenige .soäufer,
e»
Ijalb
2>iertel
naä) brci
fieben,
auf smei Ubr,
taufenb lUjren,
!3uni
brei
meljrere
llJinifter,
bie
neunjig
^^^atienten,
(op den) "Muguft,
bic
anbermal, ad^tjig
fcd)ften elfte
^luei
33ü^erf
beibe fairen
e§,
5?öpfe,
Könige,
tcine
etrapcn,
Dieunen,
beiben
ein
ein
fed;ferlei
SBelten,
t)olb,
e-j
ift
fc^on
anbcrtt)alb
53äunie,
UngUid,
©t. 5^itoIau§ ift
nai^
am
ift
am
fünfzehnten
smölf lU)r,
(im ^fiebert. of;ne
tomm mal
ein
ll^illionftel,
breifad^eä
ein
Ütätfel,
fein @eburt§feft
9tcd)nung,
jc^n
^Ic^tcn,
ben
^unbert=
niertaufenb 'l^erfonen,
üier
jmeifad)eä
^^e^ember,
unb
einiget ®clb,
93kil)(äeit,
crflc
ad)t,5cf)nI}unbeitfed)>:unbbreiBig,
uierl)unbert
äel)ntel,
ein
Diele
bcr ad)tc 5?anfmann, oiererlei Silien, öielerlei
l\t)x,
einunbjmanjigftcn
©efönge,
allerlei
ben 20. ^uni, breimal gefd)rieben,
Seute, ber neunte i^ionat, bie
()alb,
Sürgerö=
bie
ac^t3et)ntcn
e»
einige ©öt^en, Diete
')ipfe(,
breiunbfünfjig 33üd)er, aÜe iölätter, t)unbert 33rote, bie erftcn
ein t),
5U (bij) mir, Dicr
84
1^.
Öeftion
I^unbcrt[td
ben
,
trörter,
S3rief
^uguft
)e(i)[tcn
U^ren,
fünfjigerlci
etliche
bcr fjunbertfte 5)Jann,
boe?
ift
Q.i
ift
acf)t,5e()nl}unbertQc^tunbacf)tiig,
^Inber,
einige 3(if|li^örteu,
ber lüiebicite (mieoiel
ber brittc,
2tcf]t5cfjntc
beu erfte, ber
=
niele
^n{=
hoeveel)
ac^te.
£cktion.
Gestrafte onbescbaamdlieid.
Een
die Beaumarchais, den sclirijver vau met een zeer mooien rok aan, in de galerij van Versailles zag wandelen, meende den geestigen tooneeldichter, die de zoon van een horlogemaker, was, een gevoelige les te kunnen geven.
hoveling,
Figaro's Huwelijk,
Hij ging naar hem toe en zeide: «Zoo, mijnheer de Beaumarchais, ik ben blij, dat ik u ontmoet; mijn horioge is geheel van streek; wees zoo goed er even naar te zien». «Volgaarne, mijnheer, maar ik moet u vooruit zeggen, dat ik zeer onhandig ben.» Toen de hoveling echter blijft aanhouden, neemt hij het horioge, en laat het vallen. «0! mijnheer, neem mij niet kwalijk. Ik had u immers gewaarschuwd, gij wildet echter niet anders.^' En Beaumarchais verwijderde zieh, den man, die hem had willen vernederen, zeer verlegen latende staan.
—
fj->straft<)
vnbjsxamthiit.
,m hordjj), dt bomarß, chn sxnivjr ran figaroa li)iv,ih>k, mit an zer moim )\)k an, in d,> (jaUni ran rjrsai zax vandA.m, inend') di d,> zon ran ,»i lurlos,>mul,)r vas, -m krnjn (jerjn. hii gnj nar him tu in ziid,): „zo, imner de bomarfi, de bin blii, dat de y untmut; miin horlop is gMel ran strek; ves zo gut ir er.m nar trj zin". — „ridgarn,), m.mer, mar de mut y rorwyf
d,m
toneld ixt./r,
(fest,)(pn
g,)ruh>
Us
tj
-st gm, lat
dat de zer unliand.>x bin.'' tun d> hor./liy ixt,>r bliift anh,)ud,ni, ncmt Itii h.d he>rlog,>, lut rahm. de had - y imjrs g.narsxyvt, „o! m.Dier, nem mii nit Icvalde.
m
gel vdd.it ixt.n- nit and,>rs."
in bomarfi ned.jr^m, zer
De onbeschaamdheid een hoveling
d.m man, di hnn hat rd.m r.iv
r,>rriid,>rd.> zix,
r,>rleg.>n
bie
lat.md.» sian.
Uuöcr^
jd^ämtljcit
ein S^bjling
.
volgaarne
fcl^r
vooruit
im DorQU§
onhandig
ungefd^idft
gerne
bcm
i'oii
de sehrijver
ja
©djreiber,
immers wandelen ontmoeten
^ontorij't)
vernederen
erniebrigcn
ber©cf)ri|t[teÜ£v, ^Jlutor
(aiic^
bic i^odjjcit het huwelijk ein 9iocf, i^rarf een rok ber @d^QUÜneI= de tooneelbic^tcr dichter een horlo.?ema ein Uf)rmnd)cr [ker eine i'eftion eene les geestig geii'töoU gevoelig aber, jcbod) echter
* blijven bleiben:
85
Jürnjorte.
van streek deze is
tpüjieren
begegnen zijn,
man
van streek geheel van
streek het horloge is van streek
kwalijk
ift
uniro^I
i[t
QU^er
is
nemen
fic^
bie Ut)r gef)t nic^t
me^r
übelne()inen (beutenj.
ik blijf, ik bleef, ik
ben gebleven.
aanhouden anl^ollen; ik houd aan, ik hield aan, ik heb aangehouden. ^Jinmertung. 2Benn ber ^nfinitiü eine§ 3eitn)orte§ mit ben hebben, zijn, worden, kunnen, mögen ui'ro. ^i(f§jeittt)örtern: ober anü) mit zien, hooren, helpen, maken, leeren berbunben i[t. *
im 5Jieberl. ba§ öaupt5eitn)ort fafl immer sulct^t in htn i"tet)t julommengefebten S^Hm unb in ben obbiingigen (Sä|en: Een hoveling, die B. zag tvandelen (jpa^ieren l'nb); toen de hoveling
fo
echter blijft aanhouden (nic^t Qu|f)ören roollte); Ocrgl. ik heb leeren kennen ic^ t)aht ifjn fennen lernen, ik heb hem helpen zoeken id) l^obe i()n judjen l)elfen, hij heeft mij laten komen er f)Qt mid^ fommen (offen, hij wist, dat ik hem had geroepen (ober geroepen had) er mu^te, ba^ ic^ ilm gerufen !^atte,
hem
Übitng.
Hoe en waar wandelde eens Beaumarchais? Van wien was Beaumarchais een zoon? Wie zag hem daar wandelen?
Wat meende
kunnen geven?
deze den tooneeldichter te
Wat zeide hij daarom tot hem? Wat meende B. vooruit te moeten zeggen? Wat deed B., toen de hoveling bleef aanhouden? Hoe
Wat
verontschaldig;de zieh B.? deed B. daarna?
"2?on
§
3ö.
1.
bcm ^üxwoxte. Tau het Toorii.iannvoord. Het persoonlijke voor^jcrfönlij^c ^Ifürroort. naamwoord [hJ jxrsonhlo vornnmvort].
:^o8
'Jie
perjönlic^en
einen ®cgenftanb
an unb
^fürioörter
beuten
üicftinunen bnbei,
eine
^^erfon
ober
ob e? bie )precf)enbe
:
86
Ccftion IS.
(1. V>i^i.), bie Qiigerebete (2. ift.
lidie,
^evfJ ober
öon deiben
feine
(3. X^ex\.)
5iur bie britte ^^erioti ^at ipejicüe g?ormcii für ha^ 53iänn= SBeiblic^c unb ©äc^Iid^e. i)ie 2)eflinatiDn ift, lüie folgt
^erjon.
1.
6 N. Ik
i
n
3
Q
I.
t)
iä)
iV.
G. mijns, mijner meiner D. mij mir
A. mij
wij mir
G. ons unfcr D. ons un§ .4. ons un§.
mid^.
2. ?Perfon.
N.
Gij (ge),
jij
(je)
G. uws, uwer D. u, jou (je) A. u, jou (je) 3.
— i^r — euer bir — euc^
bu
beiner
eud).
bicf)
^erfon.
Stnjat)!. SJJännlid^. i\r.
Hij
G.
zijns,
iY.
er
zijner feiner
D. hem (em, 'm) f^m
e§
— —
B. het et) iöm
\
Ä. hem (em, 'm)
het et)
G.
^. het et)
it)n. i
eä
2ßei6Ud;. iV; Zij (ze)
fie
G. haars, harer i^rer D. haar (er) il^r A. haar (er, ze) fie. Dlönnli^ unb
N.
Zij
(ze)
i\^.
G. huns, hunner
U. hun -4.
hen 2.
unb
2Beibli(^.
Snc^licf).
fie
haar A. haar
erfetjt
J).
fie.
^a§
(ze)
alte
^ronom du
loorben
gangäfprarfje bnrc^ ja^I öortonnuen,
bitrcf)
für bie
ift
2.
bie
jou unb
jij,
fie
G. haar, harer (er)
il}rer
i!^nen
(zej
Zij
5[Rc[}r,^af)l
(er, ze)
gänälid)
fie.
üerlorcn gegangen
P. unb
5)3erfon
je,
tüeld^c
il^rer
(er) il^ncn
faft
nur
ber
in in
Uni=
ber (5in=
mirb bann gijlieden, nliedeu,
jelieden (ucrfür^t ju jelui unb jullie) gc(naudjt. 3.
(iij
tüuinit
faft
nur
in
%.ii
ber Sdjriftfpradjo uor.
Hon Uwe Edelheid. angetuanbt, baber neben u hebt auci u heeft (3. 'i^erfon). 4. ^er Oknitil) mijns, ons, uws, zijns, huns. haays
^öfIid;tcitÄform unrb
fommt nur
in
U,
eine
^lu'rtür.^ung
ber 33erbinbung mit sclfs
unb (idijhe
lun",
3.
3?.
bem
53on
87
gUriüoit.
mijns gelijke meine§glei^en, uws gelijke beine^gteic^en ober om haars zelfs wil um ifjretmillen. 'J)er ©enitiö mijner, onzcr, uivcr zijner, hunntr lüitb nur in i)ö^ereni
euveStjIeici^en,
«Stil
gebraucht, too er burd^
ein
gedenk mijner,
hij
lüirb,
j. 53.
Sßerbum is
ober ^IbjcftiD er^eifd^t
uwer
niet waardig.
^n aüm anberen ^öHcn tuirb ber ©enitiü unifdjviebcn (mit= van) ober burc^ ein be[i^an,5eigenbe3 gürtrort erfe^t, j. 33. de kinderen van mijn vriend, de huizen van uw vader. tel»
'SaS
5.
Sa^e§
%\t
^^er|on
britte
gürlüort,
perfönliii)e
be§fel6en
fomof)!
für
'^{\m\[
unb für
^z\\
al»
bie brei
Ticfco .ücli
ift
ben
für
®efd)(ed^ter
ftrcng
clliander \id,m,
gegneten
r^ilt
(ügl.
Singular unb
§ 26).
2öo bog beutfc^e 9tef(epö=
mu^ im 5tieber(önbifc§en ontmoetten einander fie be=
hebt
gij
elliander
de hand gegeven?
bic
ftatt
be§ beterminatißen (bcftimmenben) gebraucht
3in
6.
mirb ba§
5Zicber(änbii'il)en
oin 5?iebei(änbi|'d)en beutet ba§ an, iüä()renb
gcfc^Ierfjt
nüd)
im ^eutfc^en
bem grammatifcfien
ZaQ
§ 36.
1.
'3)ie
fein,
euer;
P. Imn
für bie
ibv
;
für bie
3.
[unsj]
lautet.
5)ie
G. mijns D. mijneu ^4. mijnen.
mijner mijne(r) mijne.
9?atur*
bezittelijk
für bie 1. ^Perfon
^erfon S. unb iäd;(ic^ S.
S.
P. zijn
unb P. haar
S^r. aüe in berfetben Söeife
melc^eS
^eflinotion
N. mijn (mein) mijne
2.
5ßtr)cn meiblid)
Uw
merben
ons [ins],
bie
§ 39).
moKte.
mänriid) unb
3. 5|3erlon
?vürraörter
'3^tefc
au^er
eö
Het voornaamwoord.
für
(f.
immer ba§
ba§ ^pronomen meiften» bgl. het meisje deed,
befit^anjeigenben ^^ürmörter [inb:
für bie -S^öfli^feitsform 2.
nicrt,
[ic^
mag
tat,
mijn mein, P. ons unfer;
uio bein,
'^^rl•)nDm
Befi^anjeiflcnbc ^yiiröjort.
[hdzitalak]
\{)X\
i'^r
gürmort bäufig
perfönli(!)e
©efdifedjt richtet,
Tvat zij wilde ba§ 91?äb(^en
S.
I}abt
Öiinb geörücft?
eud)
7.
un5
wij zullen eJJiander schrijven mir toerben
ficf},
ic^reiben,
nämlid) zieh, meiere
^ot,
zij
33.
3.
auf ba§ Sij6jeft
^(ffufatib,
refleriD.
^ronom ben Sinn öon einanber ftet^
i'iö)
eigene gorni,
eine
f}at
'3)atit),
tüM)(§>
man Pronomen reßexivum.
nennt
bpjiefit,
ift
im N. S.
mönnlic^
folgenbe:
mijn mijns mijnon
mijne mijner mijnen
mijn.
mijne.
befli=
onze
:
88
Sfflton
bcr
@c(}t
3.
tücnn
beflinicrt,
[tantin
beftinuiitc
ö^ürmörter
fitjan^eigenben
fie
bejieficn,
5.
toie
^rtitcl
öoran,
luevbcn
io
bie gemötjnlidjeu '^Ibjettioe
näinlid)
i'id)
18.
auf
ein
be=
bie (f.
§ 22)
eub=
Dorf^ergeljenbe»
53.:
N. Mija vader of de
uice
hier,
is
mein
53ater ober
bcv bcinc
f)m.
ift
G. Het huis mijns vaders of dat des mven, ba§ ^au§ mei^ ne§ 5ßater§ ober be§ beinen.
D. Ik gehoorzaam raijnen vader en borc^e meinem 33Qter unb bu bem
gij f?ew nicen,
id)
Qe=
beinen.
A. Ik bemin mijnen vader en gij den mven, nen SSater unö bu ben beinen.
id)
liebe
nici=
Wit^Xl(x\)\: N. mijne broeders en de uwe.
G. mijner broeders en der uwe.
D. mijnen broeders en den titcen. A. mijne broeders en de uive. fid) nid;t auf ein iiorfjerge^cnbeS ©ubftantiü bc= fubfta ntiDif dj gebraud)t finb, !önuen fie nur auf '^krfonen binmeifeu, unh merben betliniert mie mannt. '^^erionen= namen auf e (f. § 18), 5. 53.:
äßenti
fie
alj'o
siefjcn,
N. Hoogachtend,
S.
bleibe id)
3f)re.
A. Hoogachtend noem nenne P.
ic^
feine
ik
den
uiij
uwe
!^oc^ac^tung»Ooll
mid) ben 3^ren.
Geene menschen
J\^.
geheel de mve l^od^ad;tung§öott
blijf ik
ganj ber
zijn
hem
dierbaarder dan de mijnen
3)?enf(^en finb iF)m teurer al§ bie ©einen.
G. Hij verwerft zieh de liefde der zijnen bie IJ.
er
errcirbt
fic^
Siebe ber Seinen.
geeft den zijnen een goed voorseeld Seinen mit gutem S8eif^iel öoran.
Hij
A. Hi) zorgt
goed voor de zijnen
er
er
gebt ben
forgt gut für
bie
©einen.
Scitbcm 'i>ai urfprünglidje güvinort für bie 2. ']3erfon gegangen ift, mirb in ber Umgangsfprac^e nnb im geroöbnlidjen Stil hai betlinierbare Jomv unb fogar ha^ unöcr= 4.
8.
Dcrloren
riiiberlic^e Je,
ber
2. ').
fd)en
]\ jelui ober jullie alS befiluinjieigcnbc-j ^yünnort gebraudjt.
^^crfon ^Äud)
nad)
tuvj '-t^offoffiDprononien
bem
9iaturgefd)lcd)t
Het meisje heeft haar ^at feinen 53ater ücrlorcn.
(Ugl.
richtet
§
;>.'),
fid)
7),
im
^
'i)iieberlänbi= 53.
(Iiaren) vader verloren bü§ ÜJ^äbc^cn
3>on
^rogcnbc
§ 37.
bcm
89
^üTirovtc.
Vragende [vracpmh]
J^ürttiiJrtcr.
voornatunwoorden. 1. tiniicfie
n3cl(!)e§
5ܧ fragcniDe günDörter tnerben ge6rau(f)t: ba» iubflan^ nne loer, n)c(c^c§ nad) ^serionen, ^a^ färfilit^e ivat voa%, nur narf; Sad^en fuigcn fanii, unb baS abjettiöifcfic
meld).
a-i'Jh
3)efIination be§ fragcnben g^ürtüoiteS:
2.
^änxxm.
um
fil)
neben: van b)
Wat
wie
— —
(wier)
wie wie
fommt
ivier
9}ief)r3n^(.
wie
wie iDer 6r. Wiens meffen D. wien loenn A. wien mcn i^.
Der ©enitiü
a) wie.
SDeiMii^. einja!)!.
(Sin3ar)l
wie.
ic()r
jeüen Mdx,
er
meiflenä
tüirb
ivie.
fommt nur im ^tominatiD unb
ben übrigen ^äüen gebraud)t
man
eine
'iJlffuiatit)
^^räpoiition
3n
bor.
unb
er|e|t
wat burd) ivaar, voo: nllo [tatt van ivat, aan wat, in wat jagt nmn waarvan, waaraan, waarin u)m.
\\]Vo.
c)
mort, telS
Welk;
e§
U'irb bctiiniert
aber feine ©eniliöform,
()at
boa befi^anjeigenbe gür=
tt)ie
biefe
mirb umjdjtieben
mit==
van. OJtännlic^.
N. Welke G. D. welken A. welken
—
3.
n)cId)Em H)eld)en.
welke xozl^t
—
welke welke
m., 2ß. u. S. welke xotX^t
Süc^Itrf).
2ßeiblicf).
n3elc{)(er)
welk
jDeId)(c§)
—
—
welke(n) welchen
tDeId)er Avelk toelc^em
welche,
welk
Daä ^ürmort welk fann
tt)clc^(eö),
auc^
al»
welke
meldjc.
n)irf(id)e§
''^Ibjeftio
nortommen, e§ ()eiBt bann im N. unb A. männlid; (iinjabl welk [tott icdke ober tvelken unb ^ot bie Sebeutung toag für welk soldaat? Welke moeder zal dat doen? eilt, g. S. Van welk soldaat kan men dat verwach ten?
3n een [tatt is hij? traf
ber (iin^a^l fann biejea
welk
imnier tiai unüeriinberüdie icat voor
gejet^t
roerben:
wat voor eeu soldaat
Wat voor een vrouw is dat? 3n ber 5l?e^rjaf)t voor: Wat voor Soldaten (vronwen) zijn dat? Hu^gahe
31.
Unjer ^aui. Deine Sod)ter. 2i}a§ für 6uer .Qönig. Seine 2anbf)äuier. Beldjcv $rot ? Seute aöeldK 53hitter ? ffien fiel)[t bu ? 2ßem baft bu e§ gef ngt 2l^er mar f)ier ? Beffen fyam i[t ba-i? ii'cn'en 2üd)er iinb t)er=
Überfe^e:
5Jiein
33ud).
'?
'?
loren?
Wein .paua unb
tiai
beinr.
ll^eine
Sucher unb
bie
90
19.
iL'cftion
beinigen. curf)
tvai
^3(n
fjefeficn
ben![t
@r
'?
benft
bn? 33on iüa§ ilmä)i er? immeu an bie «Seinen, ^oa
nea 53ruber§ ober bn§ bc§ beinen. .^inb
^J^oa
!^at
noc^?
3i^r .soauy
®e(b
fein
tierforen,
3BeItte§
.s^'^anl
?
Sic ©einen lieben e»
e§
Sa§ arme
ge)cöricben?
2öa§ für
nnglüdtnc^.
ift
bu
meiere
ift
traurig.
if)n
fef)r.
|)Qben Sie
(Sr finbet feincSgleicfien nirf)t.
2ötr finb 3f)i^fttüegen Ijingereift (er cnc^
-t>Q6t iör
33nc^ mei=
heen
^iibcfjen Offijiere
gereisd).
^jattct
i)ai ieine 5[i?utter
finb
baö?
^sd^
ibr
öerloren,
wein
nicfit,
meinft.
Keun^efjnte Ccfüion. Prozji of poezie.
De
beer Jourclain wil eeu dame een briefje schrijven en verzoekt zijn meester hem daaraan te helpen. Deze vraagt hem: Wilt gij haar verzen schrijven? poezie? De heer J. Neen. neen, geen verzen. M. Dus proza?
Neen, noch proza, noch poezie. Het moet toch een van beide
J.
M.
zijn.
Waarom
dat? M. Wel, mijnheer J., oradat wij slechts op tweeerlei Avijzen onze gedachten knnnen uitdrukken, in proza of J.
in poezie.
Er
J.
is
dus niets anders dan proza of poezie? is, is poezie; en al wat geen
M. AI wat geen proza poezie
is,
heet proza.
En wat men nu
J.
zoo gewoonlijk spreekt, wat
is
dat dan?
Wel, dat
M.
is
proza.
bij voorbeeld zeg: Jan, breng me mijn pantoffels en geef mij mijn slaapmnts, is diit dan proza? M. Zeker mijnheer J. Mijn hemel dan heb ik al nieer dan veertig jaren J. proza gesproken, zonder het zelf te weten, en ik ben u zeer verplicht, dat u mij dat geleerd hebt.
Wat!
J.
als ik
!
proza d.)
tuest jr
her ijuräi vil jn
1um daran
s.'crnr.m
f"
poezi':'
t,)
hdji,>n.
.>f
poezi
,m biifjj s.rrnr.m rn v.n'zuk-t zun dez.^ n-axt hnn: riU-xfi hur rrrz.m
(lnm,>
;
!
53on
bem
91
iyüviuorti?.
d,?
her
m.
drs proza? nen, njx proza, n.)x poezi. hat mut t.xv en ran hridri znn. varum dat? vel, maner j., umdnt vei slrxts rp tve^rUi i-dz^m vnz» krnan (jey(t)drrki)n, in prozn .>f in poezi. er IS di'S nits anddrs dan proza of poezi? al vat gen proza is, is poezi, en al vat gen poezi is,
j.
m. j.
m. (pdaxtdn j.
m.
nen, Jien, rjen vfrzan.
J.
het proza.
en vat men ny zo gevonUk
j.
m.
dat
vel,
en gef mei mein slapmrts, m. zekar, maner j.
is
gosprok^i, zvnddr hat zelf y nui dat gdlert hept.
Eene dame
eine
SDame
dames) een briefje
ein
fettet,
zijn meester')
l'ein
(P.
dat
ein
en
junt 33eiipiel
(b. V.)
Jan-)
Sodann
mijii herael
gerechter
daaraan
baran, babci
ik
hm
fertJX jarjn proza vsrplixt, dat
y zer
bet vers de wijze onze gedach-
her 55er§ bic SBeii'e,
unfer(e)
%x\.
®e=
bQnfe(n)
teCn)
(üiieifter),
Se'^rer
voorbeeld
dat dan?
ma mein pantufals
mer dan
al
vetitn,
t»
53 rieften
bij
is
dan proza?
dan heb- ik
mein hemd!
j.
rat
als ik bei vorhelt zex: jan, hrei)
vat!
j.
spreJct,
proza.
is
het voorbeeld gewoonlijk
bQ§ Seilpiel
meer dan
me!^r al§ (benn)
leeren
lernen,
l^'-
gctüö^iilid^
[tubieren 2ö-
onderwijzen, onderrichten
§immcl!
Ie()ren.
Übxmg.
Wat
wil de beer Jourdain doen, en wat verzoekt meester? Wat vraagt deze liem? Wat wilde de beer Jonrdain schrijven? Waarom moest het proza of poezie zijn? Is er niets anders dan proza of poezie y
3m
')
rueester) fictfet
leerar
leeraar
(aan
ziju
ber Umqang5)pva(|e ^äuftg meester (schoolonderwijzer, Glcmentavktirer; ber SieoIIe^^rer Hoogere Burgerschool). bev ©tjmnaiiaUe^rer
Sheberl. wirb
gebraucht
hij
iii
ftatt
(aau de het Gymnasium),
bet
^rofcifov
hoogleeraar
(in
ber
professor (jpv. professer). in ber Umgnngäfprad^e bie Unioetiität {icißt Universiteit ober Hoogeschool. -) Jan mar im 'i)Ueber(. ber allgemeine *)iamc für ^cbiente latb ßeß= ner, fo: Jan, (geef) een vlammetje (ein 2tiei(f)t}öl,^cf)fn), Jan, (geef mij) een glas bier. ^eut.^utoge fagt man uicnir,iten§ Kellner ftalt Jan! Sd^riftiprac^c)
ober
.
92
19.
Jicftion
Wat is dat, wat men zoo gewoonlijk spreekt? Wat noemde de beer Jourdain als voorbeeld V Wat had de beer J, meer dan veertig jaren gedaan?
Paö Fürwort, § 08,
(gorliel^^ung.)
Aauwijzende [anveuDnd^J
^^"^^örtcr.
^inttjctfcnbc
voornaamwoorden i^icräu
1.
(jeljöcen:
%x\^M de
ber
1)
[ä,i],
2)
deze
die [di] ober gene [gcn^] jene, dezelfde [dyzdvdoj, diezelfde [di'zdvdo] berfelbe, meli^e fub!'tan= unb objeftiDifd) gebvaucf)t merben fönnen, 3) degene tiDifc^ [djQem] (diegene) bericnige, melc^ea mir |iib[tanliüifcf), nnö 4) zelve, meli^eS nur abjcftiötid) üorfonunt. [dez9]
biefer,
2.
De
3.
Beze unb
t)at
biefclbe
2)efünntion
tüie
qIö
^Irtifel.
die f)aben folgcnbc ^^eüinotion:
einsät)!. 5K5nnUc^.
N. deze (t.
dezes biefe§
%n
Sädjüct).
deze biefe dezer biefer deze(r) biefer deze biefc.
biefer
D. dezeii A. dezen
ÜJicf)r3a{)I.
SöeibHc^.
bicfcm biefen.
OB. u. ©. deze biefe dezer biefer dezen biefen deze biefe 9K.,
dit bieie§
(dezes) biefe§ (dezen) biefem dit btefe§.
©enitib be§ fubftnntiuifdj gebrauchten dc::e tnirb immer
umschrieben.
N. die
die jene
dat jene§
die jene
G.
dieiis jenes
dier jener
(dieus) jenes
dier jener
T).
dien jenem
die(r) jener
(dien) jenem
dien jenen
die jene.
dat
die jene.
|ener
Ä. dien
jenen.
Gene mirb
4. 9?eutr.,
man
mie deze, ^at aber feine Ginjal)!
betliniert
gebraudjt
bann
jcnc§.
'ha^^
5IbjettiD
gindsch
bortig.
%\\ä:)
mirb ber 2)atit) umfc()rieben mittels aan, ber ©enitio mittele van, meirfjeö oudj gcmöf^nlirf) mit dit unb dat [tattfinbet. 5.
Statt
poiition
(+ (ftatt
bcj;
fubftantiuifdjen
gebrandet
man
?tböerb),
alfo
ein
in dat),
daarmede
bie
dit
ober dat mit einer ^xä= hier, daar door dit). daarin biervoor (ftatt voor
^^ronominalabuerbien
hierdoor (ftatt
(ftatt
raet dat),
dit) ufm.
gebraudjt,
genen
Dezelfde, hctzelfde, diezelfde, daizrlfde, f)abcn
^^IbjettiDö
bie Teflinotion (f.
^ 22, n"- 2).
eines
bom
5IrtifcI
abjeftinifri)
Dorangegan=
©ubftantibifrij gcbraudit, mcrbeii
:
:
93
5^05 ganoort.
\m
befliuieit
fie
n"-
6.
ÜJi.
ein
lubi'taiitibii'it
gebraudjtcö
5tbjeftii)
().
§ 22,
f olgenbertueife
alj'o
1),
dezelfde,
iv^.
deszelfden,
(r.
unb A. denzelfde. A. dezelfde.
I).
SB. e. i\^ dezelfde, G. derzelfde, JJ. unb @. e. lY. hetzelfde, D. unb ^. hetzelfde.
N. dezelfden, G. derzelfden, Biegene unö De(/ene
7.
toie
ein
()at
iubftantiöifd)
@. @.
9Ji. Sffi.
iV. i*/^..
^ür
©cnitiüform.
feine
datgenc
(^in^al)!) roirb
de(n)zelfdeD, A. dezelfden.
1).
clieselfde lüevben Ijeut^utage
3m
gebraucijt.
lt)enic3
c3ebraiicf)t.
@äd)Iid)e (nur
'i)a^
übrigen toirb e» befliniert
gebraud)te3 5tbjcftiö:
unb A. dengene.
(legene, i>.
L. unb
J..
degene.
datgene. ©. S. „ ,, „ „ üHe^rja^l: i\r. degenen, i>. de(n)genen, A. degeneii.
Zelve
8.
unö
lüirb
imuerbogen, ober
ui'tt).,
m.
j. e^:
(5ö
gefetU.
ik zelf,
Ijat
folgenbe g^ormen:
3n
@. N. zelve,
5[IZef)r3ü!^i: iV.
(zelfs),
allen {yätten
zelve,
2!cr ®enitiü 5)i
bleibt
bem
wij zelf,
iß.
N. zelve, G.
®.
2B. e. <S.
jur [lärfcren 33etonung hinter Subfinntiöe
gütiuörter
perfön(id)e
entmeber
zelf,
unb A. zelven.
J>.
G^. (zelfs), D. unb A. zelve. G. zelve, D. zelve(n), A. zelve.
unb
fommt
l^inter
Subftantiöen nie öor;
!5m 9?iebcrlänbifc^en fommt bi§lneilen
9.
aÜ
Kent
gij
f)iumeifenbe§ Dor, die7i officier?
^ennft bu jenen Offisier?
§ 39.
zelf
zelve.
über bie 5Berbinbung mit einem per^önl. t^ürmort
fjürroort
immer
man
den
].
ein
§ 35,
n°- 4.
persönliche?
ögl.
Neen
hetn
9iein,
niet
ben
wel den andere,
nid^t,
ido^I ben onbern.
Het bepalingaankondi2)a§ fiefümmcnbc ^ürmort. gende [hjpaliyanhvnddgmd,)] voornaamwoord.
1. SÖenn ha^ Ijinmcifenbe ^iJ^'^ort tiuf eine ^erfon ober auf einen ©egcn[tanb beutet unb bnbei eine nähere ^eftimmung in ber gorm eine» 9te(atiü)n^c§ folgen läßt, fo ^abcn mir ein
beflimmenbe-^ 2. a)
gürmort.
3t(a
die,
lyürmörter bij,
Die
is
beflimmcnbe gürmörtcr werben gebraucht:
diegene zij.
(f.
te beklagen, die
©erienige
ift
oben),
b)
wie,
c)
Seifpiele:
geen vriend heeft. 5U bctlogcn, ber feinen g^reunb \)ai.
bie
perfönlici^en
!
94
Scftion 19
Diegene
is
=
te beklageu, euz.
Wien geen
vrieud beeft,
en zoo voorts (unb
)D lüeitcrj.
te beklagen.
is
2Ber feinen Q^reunb ^at, ufu).
Hij
die geen vriend beeft, enz. bem, wiens leven onnuttig besteed is bem (bcmjenigen), beffen Seben unnü^ uermenbet
(zij),
Wee Sßcl^e
§ 40.
[hetrelidldkd]
gebraudjt
föerben
unb
die
Ijinraeiienbeii
betrekkelijke
voornaamwoorden.
bejicrienbe ^ürtt)5rtcr
51I§
1.
ß'QJuö be§
De
fiejicl^cnbcn IJürroiirtcr.
SDic
tt)orbcn ijtl
be?
fragcnbcn
a) einige
:
frogenbc t^ürwort ivelhe mit einer fädjüd^cn g^orm
7
ba&
b)
tvie,
ivdl- ober
lietwelk.
2)Q§ bejiefienbe t^ürroort die, ivie loitb folgenbcrföeifc
2.
bcüiniert:
einja^l. 5JlännIic^.
N.
wie
bie
dat,
—
wat
m
u.
S.
die bie
wier bcrcn wien benen die, wie bic.
—
wie(r) ber ben. die,
wat ha^
ba§.
mirb nur narf) einer ^prüpofitiou immer dien gebraud^en: De koning,
S)er 5lffufatit) tvien
3.
gebraud)!,
Vau
dat,
wier beren
beffen
D. Wien bem Ä. dien, wien
m.,
Büä)l\ä).
die bic
die ber
G. Wiens
5)le^rgal)l.
SBeiblid^.
fonft
mufe
man
gelezen heb ber t^önig, bon bem id) gelefen de koning, dien ik gezien heb ber iTönig, ben \ä) ge= ik
lüien
l^obe;
fe^en tjQhi. S)er 91.
4. het,
alles,
unb
5t.
tvat
dat unb datgene
fommt nur
üor,
j.
in $i5crbinbungen
33. alles,
wat
mit
wij gekocht
hebben, was goedkoop QÜeä, mnS mir gc!auft ^oben, mar billig. 5. ®ie ©enitiüe wiens unb icier ((S. unb 5JJ.) merben nur öon ^perfonen gebraud)!. t^ür ®acf)en unb I)äiirig aud) für
5ßer
fönen
bebient
man
bc§
\\ä)
unb man nur waarvan anmenben, unb
waarvan.
f^^ür
fition gebrauchten
ben
wa<
©enititi
miif;
man
^^ronominalflbiierbium&
S)atiii ftatt
be§ ^Jeatrum» tann
be^ mit einer '^U'äpo^
^-Pronominalabüerbien gebrauchen:
waaruit, ivaarin, waardoor ufm. 6.
1)ie
S)e!lination be§
besie^enbcn tvelke lautet: ^JJlc^rja^l.
eiiijal)!. ^JJännlid).
N. G. D. A.
aöeiblid).
'))l, m. u. £. eiWid). hehvelk n)cld)e§ welke xodi)C welks tt)cldjc§ welker ireldöfi'
welke iDCIcfjcr welke weldöe welks tticIdjcS welker lüdd^er welken tDcldöem welke(r) »ücldjcr welken ineld^cn. welke lucld^c. betwelk
—
iueld)c8.
welken ȟeld^cn welke iucld)c.
95
S)a§ gürroort.
^er männliche ©.
7.
S)er
gebraudjt.
ivelks
gürtuüvt abjeftiuifd; i]cbraud)t
ßinigc unbefiimmte güritjörter
1.
iedereen jeberniQnn, anbcre
einonber;
nur
iets
.feker
:
fub[tüntiDifd|
elkander,
über
iets dtvaä,
een ieder
jefllid)er,
jeber,
fubftantiöifd)
abjettiüifd)
Men,
2.
elkeen
ein
fommen nur
niemand nkmanii,
\emant),
een iegeJijk
nic|t§,
enblid)
tuenn öqö
ift.
Onbepaalde [unbdpaldd] voornaamwoorden.
men man, iemand
niets
feiten für '-Perfoiien
lautet ivelh,
'ii.
llnbcftimmtc ^ürtoörtcr.
§ 41.
öor:
loiib mii'
itnb
^t.
fadjlirfie
ein
jeber,
malkander
(fic^)
ieder,
elk;
abjeftibifd):
geiuiffcr.
unb niets [timnicn
überein
mit
nur im ©enitiö
eine
allem
in
ben beutf(^cn gürroörtern tnon, cttooS unb nichts.
Jemand unb niemand
3.
fönnen
5?Qfu§enbung (ein s) annel)mcn unb jmar, menn Dor
bem beftimmcnben ©ubftantiu
fie
unmittelbar
ftel;en.
Iedereen unb elkeen bleiben ftctS unöerbogen: een iegelijk, een ieder unb bie fubftantiüifc^ gebraudjten ieder unb elk t)üben feine 5)ieI)räa[]I unb [timmen im ©enitio mit iemand unb niemand überein. 4.
Ieder unb elk, abjeÜiüifc^ gebraucht, Ijaben feine 53hf)r= ©ie lauten im 5i. unb 5(. mciblid) iedere, elke, im 9i, unb ^. fäc^(id) ieder, elk; im 2:. unb 31. männlii^ iederen, elken, unb im 9{. männlid) für ^ er fönen ieder, elk, fonft immer iedere, elke (ieder, elk man, aber iedere, elke hond). S)ie anberen trolle merben umfdjrieben. 5.
äQ^I.
6. Zeker mirb befiiniert mie bie eben befprod)enen ieder unb elk, bat aber au^erbem eine 33?cf)räa^l 9h unb ^. zekere, %. zekereu. ©tef)t seker mit bem nid)t beftimmenben Slrtitel :
een,
man
fo
—
mirb e» mie ein gemö^nlidje»
5(bicftiu
befiiniert;
zeker
een zekere man.
7. Elkander unb malkander unb mekaar fönnen iemand unb niemand im ®. s befommen, in ben anbern
len
lüfet
man
3"
8.
net:
fie
(f.
unnerönbert.
ben unbeftimmten gürmörtern merben nod) gered)=
a) \ia^ perf.
tüorteä
toic
f5öl=
gürmort het
§ 24),
b)
\iCL^j
loiffer bebeutfct; c§ ^at
eene mijnheer A.
is
als
bann im
hier
Subjeft cineä unperf. 3^'^=
'^aipvQxi een, ein
9^.
menn
(gemiffer)
|)err
ein
e§
männlich bie 31.
ge
=
gorm eene: ift
f)ier,
c)
96
Ceftton 19.
boy fragenbe
wat,
-^üi-'iuort
wat moois
bebeutet:
ettüQ»
luenn
etmaä, ein Oinc^en wat brood ein bi^c^en
ei-
©cf)öne§,
53rot.
32.
Überlebe: ^eber
benft er?
bu
i)a\t
toiü
ni(i)ta
ee
finb
molite
beiudjen,
begegnet,
fid)
Sinb
ibn
lüeiB
er
fagc
irf)
(Sage
bir,
mer 9?ie=
gehört
meijj
nic()t,
i'icnnft
bu
iDa§ er fagt. bie
ba?
aber nicbt moldjer.
2!a§
melc^er ©traf^e?
"^n
Seifen
t)ier.
etmaä baüoit.
^d) Ijabe ben ba |djon öfterö gefeben. ^reunt)
mar
jmei iöüt^er, bicfe^
ßr
jene§ gehört beinern 33ruber.
bir,
ii^oran
gciefjen.
&3ir beflagen benjeni=
me\\i
[inb
,v>ier
53.
unb
nirf)t.
^seber
bat.
miffen.
e^
[)at
^err
geroiffer
rooijj
^^reunb
feinen
iDer
manb
jeber
nmgel^ft (verkeert),
2öer bas jagt,
bi[t.
gen,
Sin
äöoüon ]>nc^[t bu?
fagt.
Sin
e?.
erbarmt?
mem bu
mit
mir,
bu
bid)
D.">kn
rociB
roeijj
ic^
Gin Sie nic^t,
5iein, bicje f)ier. Sie bauten S^rigen? '^ä) i^aht jemanbS (niemanba) 23üd)er gefunben. [id; einanber. ^a[t bu c§ jemanb (nicmanb) gejagt? ^sa, jebem bcr bei mir ©ib mir ctmaij ö'^eijd)! S^ai er ctma§ ©ute^ getan? [tanb.
jene ^'^aujer
©ies
afle»,
i[t
bie
it)a§
id;
öon iljm
g<'(ejcn
{)ahi.
Tlu^gahen.
Über je ^e
33.
De
lente en de
bie
herfst
cingetfammerten äBörter:
hebben
(ibre)
geuoegens');
(Ic^tcrcrj
Hebt gij nog sigaren-? geeft vruchten, (erjtcrer) bloemen. Ja, ik heb (nod) ttjeld^c). (2!Bq§ für ein) landsman is hij? Ik heb een boom gezien. (2Ba§ für einen?) Ik weet niet, (luefjen) kind hij is. Zeg mij, (lücn) gij gezien en met (roem) gij gesproken hebt. heeft.
ven*.
De
VerteP) (nid)t§)
Het
(Serjenigc),
roem'')
het
mij
is
die
(bcSienigen), lot
vangt men
zijn ziek^°)
en
de wil (beSienigeu), die mij gezondeu goed geleefd heeft, kan gerust^) sterdie
(berienigcn),
die
duurt")
niet
lang.
terugkwamen").
Met
liegt"),
Niet veel is toch (ctH)a§). (Glitte) (33icle) zijn heeft eene ander /iekte^^).
(nid)t§).
(ieber)
Geef (jcbcm) geroepen^^), niaar (tücnigc) zijn uitverkoren^^). het zijne. Hij is arm, (beffcn) uitgaven^"*) de ontvangsteu^'') Dat is de wees, (lüeld^cr) de dood haar overtreffen^''). ouders ontrukt^') heeft. Hij zeide „(guten dag)", (lucldjen) genoegen
•') ru^i^. ^) de sigaar bie ^'liflnrre. wälivcn. •) (liivoii bancrn, liegen lüncn. '") fronf. '') tenigVcomen jurUcffoiiunen. ") .^) de ontvangst bie Giimn^mc.
')
*}
Ilet
fierbcn.
*)
bie Srcubc.
ber 9tul)m.
'^)
S)Qs
97
Sümott.
groet^'*)zij vriendelijk beantAvoordde. Hetboek, (bcffen) inhoud''') ons ZOO zeer beviel^°), is niet meer te koop-^). Wij handelen Draag zooveel gij kunt'-'-'j tot het geluk dwaas. fbeibc) Zijt gij de persoon. van (toeld^er) men raij ge(anbercr) bij. Arm is niet (berientge, luclc^er) weinig bezit, sproken heel't? maar (berjenige, tDeld)er) veel noodig heeft^^l. Gedenk (unjer) (SQßenij God in het buitenland, wij znllen u niet vergeten. een ambt geeft. (bem) geeft hij ook verstand. (SBefjcn) brood Wij stonden op een heuvel-*), ik eet, (bef)cn) lied ik zing. aan (bcjjen) voet zieh de stad uitstrekte-^), (bie) wij verlaten-") hadden en (beren) huizen wij nog zien konden. Er is geen VertrouAv niet op erger doove-'' dan (iDcr) niet hooren wil. iha^, lüaS) hij zegt: hij is een van (ben) menschen, van (bencn) men zeggen kan (fter) zieh op (fie) verlaat. (ber) is verlaten. Heeft (jemanb) ter Groet de (©einen) hartelijk-*) van raij. Q^t), die zegt, dat gij wereld ooit-") zog (cttt)Q§) "beleefd^"! God liefhebt en (euren) broeder haat^^) zijt leugenaars. Admiraal de Ruyter was een held ter zee^^), die (ietne§) gelijken (3«bcr) het zijne, dan krijgt gij het slechts (lucnige) heeft. Ontfermt^-'') u (meiner) riep de oude (bcinc) en ik het (meine). man. De koning was er (felber). (Sogar) de koning was er. De vrienden omai-mden ()id&) en beloofden^*) (jid^) eeuwige Wij zuUen (un§) spoedig^^ weertrouw^^) en vriendschap. :
zien."" *^)
reiBen.
0iru&.
'";
Snl^olt.
-")
bevallen
gefallen.
'-*)
,^u
baben.
'^*) Öügcl. noodig hebben braudben. ") uitstrekken üuc-bcl)nen. -^} öerlaijen. '-") de (een) doove 'Der Saube, "Sj '") hatten '-') -") beleven erleben. ein Soubev. :^crjli^. je. bafien. ''^) ter zee 3UT See, auf bem SOkere. ^^) ontfermen erbarmen. ^*) beloven t)eripred)cn. ^') ^^reue. •=") ba(b. ^') wieberic'^en.
*^)
gij
kunt bu
fannft.
-^)
£cktioiL
'^'Suniir^taftc
Een
Brief.
Hoorn,
5.
Juni 1888.
Waarde Vriendl Daar
wij binnen zeven weken vacantie hebben, wordt Hebt Gij onze reisplannen nader te bespreken. lost, dit jaar met mij Heidelberg en het Neckardal eens te bezoeken? Ik kan U verzokeren, het is een der mooiste plekjes van geheel Duitschland en men moet al zeer vervrend ziJD, wil men daar niet volop genieten. Verled^n jaar ben ik er ook geweest. maar men kan er gernst een
het
tijd
;
~ fficinc iiicberlänbiftfic ©inocölcfirt.
98
2e!tton 20.
tweede of derde maa! heenreizen, het blijft altijd uieuw. Gij soms een ander plan hebben, wees dan zoo goed het mij spoendig mede te deelen. Zoo niet, dan zal Ik ik onzen vriend Paul van onze korast verwittigen. zou hem nog wel eeus willen ontmoeten, ik mag hem daarenboveii kent hij de schoouheden van <j;aarne lijden Vraag, of mijnheer R. een Heidelberg en omstreken. Ik darf reisgids van Zuid-Daitschland voor ons heeft! er hem niet lastig om Valien en kan er hier geen h^enen.
Mocht
;
Weet biljetteu
Gij,
moet
hoe lang van
te
men
voren
de rondreis-
bestellen ?
Antwoord
Groeteud
spoedig.
Uw
vriend
N. N. ,m brif.
hörn, dsn vrirchn
ji/)ii
axtinhuH(l)vd-axtnitaxt)x.
vardo vrint!
dar
himm zev.m
vek,)n vnkansi lieb,m, vjrt Jut tiit vnz^ bdsprekm. heptxci Ivst, dit jar mrt mH heiddlnfkardal ens t.) bjzuk^n? ik kan ij y,)rzek,)r,m, h^t is
vei
reisplanjn nadjr
birx dt
h,)t
t,/
en d^r moistj plekjds van fphel dceijtsland; fii men mut al zer v.irr./rledon jar brn ik ,ndar nit vulup (pniUn. rrnt-sihi, vil kan .>r (prrst Jti tvedj )( dcrdj mal Jienreizjn, ok fpvest, mar mixt-xci sums dn andar plan hibjn, res dan h,4 bhift altiit niu. zo nit, dan zal ik rnz9n vrint zo (juthjt mii spiuJjx med,? t,) dehn, ik-SJii h.nn n>x vil ens vilon vntp.iul van vnz,) kumst vjrvitdyan. nuit.m, ik max lum (jarnj liid.m; daronbov^n kcnt hri dj sxonheddn vrax, >[ nuner r. an reiäßits van van JuidAbirx in umstrekon. zceyd-doei/tslant vor luft! ik dirf .»r Jw in nit lastsx rm valm kan dr hir (/en lenjn.
mm mm
ms
m
vet
-
xei,
hu
lat)
van
t>
orsn
nun
d)
n
ndr;i:bilj:t9n
mut
b,>stil9n ?
antvort spudax.
i/rutjnt i/CtiJ
n.
De week
bie
de vacjintie
(2B. @.j bic
SBoc^c ^erteil
Üuitschland onze komst de omstreken een reisgids het rondreisbiljet
daar
©cutjc^laub iinjerc
ein
näl)cr
volop daarenboveii van te voren
üufjcrbem
het wordt tijd verzekeren
f^ü^rcr
verwennen
ba§ 9hinbrcijc= bidctt bii,
n.
nader
üollauf
mcil
(er) ;
heenreizen
mededeelen
im Oin= au§ mivb 3fit
Dorl^cr,
\Hn fünft
Umgegcnb
bie
rrint
cä
t)erfirf)cru
i)crn)öl)ncK I)iurci(cn niittcilcu
:
99
S)a§ Seitwort.
verwittigen
lastig
bcnad^ric^tigcn
van leenen
leU)en
er
om
bamit bcUiftigen
Valien
I
groeten
|
grüben.
* bezoeken bei'udjen; ik bezoek, ik bezocht, ik heb bezocht. * genieten genicfjen; ik geniet, ik genoot, ik heb genoten. (!)
mögen mögen,
(!)
durven
biirfen,
bürfcn,
roogcn
]'.
;
unten n"-
5.
ik dorst ober dufde, ik
heb gedurfd.
ÜI>xing.
Örgönje Ik schrijf aan mijn vrieud, dat liet tijd wordt onze reisplanneu nader te bespreken, omdat Ik vraag hem, of hij lust heeft Ik kan mijn vrieud verzekeren, dat Heidelberg Verleden jaar ben ik er reeds geweest, maar men Ik verzoek mijn vriend, niij spoedig te schrijven, Indien
.... .
geen ander plan hebben, dan eens willen ontmoeten, want daarenboven Ik verzoek mijn vriend, aan mijnheer B. te vragen, of want soms Ten slotte (fdjliefllid)) vraag ik, of mijn vriend weet en verzoek hem, spoedig
Mocht
hij
hem nog wel
Ik zou
hij
,
.
pas § 42.
^eitwoxi.
2)ic
.
(?^ortfe|unö.)
unregelmäßigen
:8citüJÜrtcr.
2öir l)abcn § 10, n"- 4 id)on gelegen, icefc^e !^nu 1. Wörter unregelmäßig genannt merben. (S§ [inb folgenbe: a) bie 3eitlüörter mit 0er |d) oben er 3fitform: kunneu fönnen, zul-
len joüen, tcerben, mögen mögen, bürfeti, weten miffen, moeten muffen; b) willen moüen c) zeggen fagen, leggen legen, ;
werken arbeiten, n^irfcn, brengeu bringen, denken bcnten, dünken bunten, zoeken fudjen, koopen taufen, hebben ^aben; d) doen tun, gaan gelten, slaan id)Iagcn, staan fteljen, zien unb
fe^cn,
2.
zijn fein.
2;ie
Sfiltt'örtcr
lierfd;obenem ^».mp^rfeft) fenö
gemadjt
bcadjte
Hon
unb fobann biefen
mit
baben ein
3fittt3örtern
üerfd)obener S^'^^o^^^^ t)a^
alte
S"ipe'l'eftum
(o^f^
jum
neues vtHipcrfett gcbilbet. folgenbe
i^'t
^rii^
5)ian
Hon ber gemöfjnlid^en
Konjugation abmeirf)enbe ^-crmen: 7*
100
Ccftion 20.
Kuiinen
3.
[J:yn:>n].
2.
Snbikatiö. Ik kan
l&onjuuktiD.
kunne irf) tonne kunne ei fönne wij kunnen wir fönnen Ik
tann
ic^
gekund.
^Qrtljit)
kan er tann wij kunnen xo\i fönnen gij kunt tf)r tonnt zij kunnen fie fönnen.
hij
hij
gij
kunn(e)t
zij
kunnen
i^r fönnet
fönnen.
[ie
vvm^crfett.
Ik kon(de) hij kon(de)
id^
tonnte
er
tonnte
wij konden gij zij
\6)
tonnte
er
tonnte
wij konden
tonnten
tonntet
tonnten.
zuUen [zvlm]
4. tit)
toir
kondt il^r konden fie
Ik kon(de) hij kon(äe)
(f.
tonnten
roir
gij
kondet
il^r
tonntet
zij
konden
'\\t
tonnten.
^n«
§ 15).
"präfen«
.Qoniiinf=
feölt.
einem tuerbfn iinb einem foUen. 3m legieren ben ^onptton, öergl. hij zal het doen er tnirb e§ tun; hij zäl het doen er jott e§ tun.
Zullen
Tratte
entiprid^t
c§
l&at
Mögen
5.
[mofpn].
2.
^>art.
gemoogd gemoÄt. BonjunktitJ.
Snbikatin. ^"räfenS.
Ik hij
wij gij zij
mag id^ mag mag er mag
hij
mögen mir mögen moogt if)r mögt mögen fie mögen.
möge möge
möge möge wij raoogen mir mögen
Ik
gij zij
id)
moogt mögen
er
möget mögen.
i'ör
fie
Oim^Jcrfctt.
Ik mocht
id)
Ik moeht
mochte
mocht er mochte Avij mochten mir mod)tcn gij mocht il^r mod)tct zij mochten fie mod^tcn.
hij
©a« mocht
3cit^i5ort
id^
möchte
mocht er möd^te wij mochten mir möchten gij mocht \\)r möd^tet zij mochten fie möd^tcn. hij
vermögen öermögen
I)ot
al§
'^^artijiii
öcrmod^t.
Mögen mirb im ^Jcieberlcinbifd^cn gebrnud^t m) in ber 53cbeu' lung oon bürf en: hij mag niet uitgaan. want do doktev h»-eft het verboden er barf nid^t au§gel^en, benn bcr ?tr,U l^at e? »erboten; b) für mögen, gern l^aben: ik mag mijn vriend P. wol id^ mag meinen ^reunb ^iV; ik mag dat niet id^ mag bc§ nic^t (effen);
c)
al§
umid^ricbencr 5?oniunftiD
für
f
ollen:
wocht
Tüä
hebben,
som seen ander plan onbern ^\ün ^oben, ufin. gij
Weteii [a/hnj.
(5.
101
oi;itwort.
2.
geweteu
'^aü.
bu
olltcft
enz.
einen
ctiDa
geiDußt.
XiOniunktiü.
jnbiktttiu. ü^räfenS.
Ik weet
Ik wete
md%
id)
ic^
roifje
wete er raifie Avij weten rair lüiijen gij wetet il)r Jnifiet zij weten fie iDiffcn.
weet er rocijj wij weten mir lüiffen gij weet i^r loi^t zij weten i'ie iDifien.
hij
hij
^>iiHJcrfctt.
Ik wist
Ik wist wist
iDUßte
iä)
wist er raupte wij wisten mir raupten gij wist i^r tnu^tet zij wisten fie mußten.
lüÜBte
iä)
hij
hij
tüü^te
er
mx
wij wisten zij
Moeteii [mut.ni] muffen,
n)ü|ten
wist \[)x luüHtct wisten fie müßten.
gij
2. ^ipart.
füllen.
gemoeten.
l^cujunktiu.
Snliihatiu. i^räfeng.
moet iä) muß ober fott moet er muß wij moeten mir muffen gij moet i1)x mü^t zij moeten fie muffen. Ik
Ik moete
hij
hij
müffc
id)
moet er muffe wij moeten roir muffen
gij
moet(et) i^r muffet
zij
moeten
muffen.
fie
im|)erfett.
Ik moest
ic^
Ik moest
mufete
Moeten
entfprid)t
brieven sohrijven,
füllen
l*'-
eis
er
eine
a)
hij
bem
mu^
bcutfc^eu
üiele ^Briefe
muffen: fd)reibcn
fcinj
8.
%
moet vele
bem
beutfd^en
ber 33Qter bulbct
e§
nid)t;
onbern
fic^
fott
2'>-
ala 9iot=
grünbet:
g.
fann feboc^ auc^ fagen: men wil, zegt, beweert dat de vorst reeds lang ziek is.
"Willen [oibn].
Cbgleid^
bc5 ^räfenä .^nb. tein t
^ai,
biefe»
de
fc^on lange franf
man
I)auptetJ,
3.
hij
b)
meldte
auf bie 'ilulfage cine§ Yorst moet reeds lang ziek zijn ber tvürft n)eld)c
;
uon bem 33efe^l eine§ moet dat niet doen, vader duldt het niet
^cotmenbigfeit,
onbern abl^ängt: gij bu follft bQ§ nic^t tun, i^cnbigfeit,
müßte
id)
moest er mü^le wij moesten mir müßten gij moest it)r müßtet zij moesten fie müßten.
moest er mu^te wij moesten mir mußten gij moest il)r mußtet zij moesten fie mußten. hij
S^i^^ort
gehört e§
'Qoä)
in
(be=
ber
md)i ju
:
102
ben boriqen. flott
(5§ ^at eigentlich fein
.^onjimftiüform.
bie
beffen
^röfena 3nb., man gebiaud)t ^art. gewild geiroüt.
2.
Präffns JJnbikatio unb l^onjunlitiu. Ik wil id^ iDili, id) moUt wil er lüttt, er lüolle wi.i willen lüir moUeii, lüir iroEcn gij wilt i^r tDOÜt, it)r raoUet zij willen fie iDolIen, fie iDOÜen. hij
Snipcrfekt .3nb. unb Jionjunktiu. Ik wilde, wou(de) wilde, wou(de)
hij
id)
iDoUte
er
iDoUtc
wouden lüir lüotttcu woudt i^r luolltet wilden, wouden \u luotttcn.
wij wilden, wildet,
gi.i
zij
9. Sie 3fitiöörter legyen [leßan] unb seggen [zegan] ^oben neben ben regelmäßigen formen legde, zegde; gelegd,
gezegd aud)
Stnpcrfeft
ein
Üinyilecifi^er toerf,
zeide; geleid, gezeid.
leide,
Werken [verhdn]
10.
wroclit
5irbeit
bie
unb 5]iVbe
l^at
ein ift
;
neben ^lart. liet
bem regeim. werkte gewroeht, menn öon
gewrocht
= ba§
5?'un[l=
Ä'unftgcbilbe.
11. Breiigen [hnyon] , denken [dnßjn], dmihcn [dryJcanJ Ijabm im Sn^pfJ-'f^ftum einen anöeren 23oiaI, unb am 6nbe fein e. ®a§ 2. ^art. fommt mit bem ^mp. übercin
brengen, ik breng. ik bracht, ik heb gebi-acht. denken, ik denk, ik dacht, ik heb gedacht, dünken, mij dunkt, mij docht ober dacht.
Zotken ßiikanj
12.
unb
Smperf. unb im 2. ^art. einen be§ ;3»nperf.
fel^lt
^ier
kooi)en fiir,*icn
[kopMj
93ofa(,
biiö
^aben e
am
im
(Snbe
gleidjfaü^:
zoeken, ik zoek, ik zocht, ik heb gezecht. koopen, ik koop, ik kocht, ik heb gekocht.
Hebbeii
13.
14. [stan],
iic^e
§ 14.
Doen [dun], gaan [gnn], slann [sinn], siaan sien [sin], djn [rein] finb bie einzigen einfilbigcn
3eittt)örter.
a)
doen, ik doe. Inj doet, wij doen, gij doet, zij doen. ik deed, hij deed, wij dedon, gij deedt. zij dedeii. ik
heb gedaan,
ujiü.
;
Xo§ gaan, ik ga,
b)
103
3eitrooit.
gaat, wij gaan, gij gaat,
hij
gaan.
zij
ik ging, hij ging, wij gingen, gij gingt, zij gingen. ik (heb)
ben gegaan,
ujiti.
slaan. ik sla, hij slaat, wij slaan, gij slaat,
cj
zij
ik sloeg, hij sloeg, wij sloegen, gij sloegt,
heb geslagen,
ik
wij stonden,
stond,
heb gestaan,
ik
heb
zijn,
f.)
§
f.
Wü
1.
zij
33ebeutunci
bcn ©cbraui^ bcr
folgen tonnen
ik
nerönbert:
mcnn
giert,
uw
zagen,
zij
•^ilfSjcitnjörter.
1) bie tran[itiben 3cit=
liehhen tüerben fonjufliert:
oiu"^
lieh
;
nur vergeten
bei
.r(y'w
mijn boek
roenn
vergeten
\6)
53ebeutung:
im
nidjt
ji(f)
bem
mel)T
mit liehhen fonju=
2)eutid)en
gef)ord)en, jid) tickten nac^ bebentet: wij voorbeeld gevolgd mir l^ahm ^^rem Seifpiel
e§
mit fein, menn e§ nachfolgen, l^inter öer gelten bebeutft: de politie is den dief gevolgd, ift
bie 1:)a\ii
wa»
gefolgt;
li^i'i
liergtffcn
I)aoen,
fic^
glad vergeten, wat ik zeggeii Vergeten ic^ fagen n3oIIte.
mein Suc^ üergcfjen; ik ivas wikle ic^ ^atte rein Dergeffen, üjn fonimt nur üor in bcr erinncr»;. VoUjen \o\x\) loic
hehhen
zien.
ujtt).
heb een brief geschreven
unb volgen
zij
13.
ÜUr
§ 43.
mörter: ik
ge/.ien,
staan.
[stonden.
uftt).
ik zag, hij zag, wij zagen, gij zaagt, ik
zij
stondt,
gij
ik zie. hij ziet. wij zien, gij ziet,
zien,
e)
hij
sloegen.
uftD.
d) staan, ik sta, hij Staat, wij staan, gij Staat, ik stond,
slaan.
zij
S)iebe
einem bie
^po«
gefolgt;
2) bie refteriben
3ßii^örter:
hij
zieh geschaamd,
lieeft
gewasschen 3) bie
unperiönlic^en
3fi**üörter:
het
Äee/i5
geregend,
gehageld; 4) bie intranfitiben 3fiitt)örter, me(d)e eine Apanblung ober einen 3u[tflnb anbeulcn (ausgenommen ::ijn unb hlijvcn bleiben); ic^
^abe
ik
heb geslapen
gereift.
!i*3cnn
id) \)aht
3uPanbe§ au§brüdcn, mirb zlju gebraudjt: ic^
bin
gefaflcn;
5) bie €infad)e
dat kind
intranfitiben
is
gegroeid
3fitiuörter,
,^")nnb(ung anbeuten:
ik
gcfc^tafen;
3fit"^ötter eine
biefe
ba^-
mefd}?
ik lieh gereisd;
heb gereisd
3>eränberung bfs
ben gevallen
ik
Ätnb eine ift
ift
gemadjjen;
35emegung
al?^
aber ber 3'oed
,<öanblung, ba§ SBotier ober 2.13 of) in mit angegeben, Berlijn gereisd. ik hoi van fic fein: ik heu naar Heidelberg naar Schwetzingen gewandeld. bcr fo
[)abcn
:
Iu4
20.
ficftion
fiiiü
3fit'i'örter,
2.
liiniije
[ein
fönnen,
ober mit
Frederik
roelc^e
de
I
ber
mit hebben
33ebeutinig
beeilende
meine
ber Öebicntc hat
tranfitiu als iiittQn=
)oiüof)l
nad)
je
tonjucjiert:
.:/jii
opgevülgd
lüerbeu
bevelen
rnijne
heeft
(befolgt) aii§gefüf}it:
33efet)(e
onmiddellijk aan zijnen vader als koning
is
keizer opgevolgd griebrid^
Äönig unb ^aifer
flf
I.
inj
folgt;
eii
unmittelbar feinem ißater olc
ii't
hetgen
volbracht,
begon-
hij
nen had er üollenbcte, ma§ er begonnen t)atte; hij irus reeds aan dit werk begonnen er ^atte biete 'Sirbeit fc^on anßefGn= gen; met zulke menschen is niets te beginnen mit foli^en ift ni(!^t§ anzufangen; beginnen mit einem Snfinitio t)nt immer zijn: de Soldaten ivaren reeds begonnen de huizen in brand te steken bie ©olbaten Ijatten frf)on angefangen,
Seuten
bie |)Qufer 3.
an,^ufteden.
3fii^örter icillen, nullen, inoeten, mögen, L-im-
'2)ie
durven, gaan fjaben ben SnfinitiD ol)ne te (jinter fii^ hij wil, zal, moet, mag, wandelen, hij kan, dürft spreken, hij gaat den geneesheer halen er t)olt ben %xi\ aber hij waagt het niet, dit te zeggen (= hij dürft het niet zeggen) er magt eä nic^t, biefe» ju fagen.
neii,
;
Jlufgaben. 34. er foü, er
Überfe^e:
er roirb,
louften, cc
e§ miffen, er fut^en,
gefroren?
es
1849
gefolgt.
waii)
53afel
gereift
'3}er
ge()en.
mit
Tie
licn
cy
I)at
mir
mirb
noc^
eö
tun,
bi'ad;te, fic
gebradjt,
^ai
fijnnten
unb
er
feinen
fottte
mürbe geregnet ^aben, I)at eö im ^ejembcr Üönig ber 9?iebet(anbe, ift feinem i^ater .V)at er lange bageftanben? 3i>ir mürben @r mu^te 3.ßot)in ift er gegangen? fein.
ij)at er
6r
f)at
oergeffen, feine
{)ai
fid)
mar bem
in
maS
bcffen
5)ie6c
^IJit
Tic'e iütiume
gemefen finb
?
ftart
2;ie
bem llJanne
(daarover) gefd)ämt,
^ie
.\^inber
gefolgt. ^JJ?id;
Tac^ .Uinb gemad)fen.
ift
\)a{)m
2)er
biinft,
feinem initerlanbe geblieben.
(Italie)
er ^\()nen fd)reiben mollte?
^üd)er üergeffen.
angefangen.
(daarop) ju rül)men.
^olijei
ift
er
nad^ 53erlin gegangen,
iBeifpiel feine» l^el)rcr'5 gefolgt. (?r
getauft,
er (egte,
ic^
mir fuc^ten,
follet,
ift
iljrer 5Irbeit
aiv^ufangen. bcifen
i^r
er
©djülcr (leerling)
Iiatten
fagten,
fie
2i3ilt)elm III.,
(in)
nac^ %.
unb
motten,
i^r bürft fc^reiben,
mollte,
fie
gefudjt
getan?
nic^t
ei?
biinft,
{)ahi
id)
müBten trüber
er barf fpajieren,
mid)
backte,
mu^, mir
(5r
fid)
8d)üler ift
nic^ti^
ftatt
fid)
gemafd^en.
ed)liler
bat
bem
mir ge^cn ju fc^neü.
Sinb Sie
fc^on
in ohi=
auf ber 3tra[^e gefallen.
%a
.'t^önig
l)at
fd)on
an--
105
'Das Seittuort.
gefangen,
iie
roöre
,s)abt
Tiefer Solbat foü
fct)u
6rgän3e
:35.
Een
Tiefe Stabt
foll
Sie
(dapper) geroefen
tapfer
barf)te,
gefunb
fef)r
bie
S^iai
traä irir
taten,
boö auc^ getan?
i()r
getneien.
hier
fc^on
Wn
ansgefiifjrt'?
53ctef)fc
tonnten uni> nuinten.
te deelen).
(uit
QUa3utei(en
33efe^le
[eine
yjaflb (meid) 3f)re
fein.
fein.
'^rü)enä= unb ^erfeftformen:
bie
met de
rechter^), een officier en een geestelijke-j
post in eene kleine stad aangekomen, waar het posthuis tevens^) zij afgestapt"), of ieder het hotel voorstelde. Nauwelijks*) er slechts verlangde een bed: raaar de logementhouder ") bij hem steeds als regel gegolden, dat de gast, een; en het terwijl in het bed geslapen die bet eerst aangekonien met een strooleger^j moesten zij die later'') aangekomen Nu er echter drie, en alle drie maakten tevreden
—
—
—
—
—
.
—
,
—
De waard
aanspraak'') op bed bed. ,Wie is u", vroeg
bij,
—
—
zieh
—
tot
dus den
,
beslissen^*^). officier
—
—
wendend.
,Ik 15 jaar in u tot nu toe geweest?" ,en waar B. als kapitein in garnizoen gelegen", antwoordde de officier. 20 jaar te E. als rechter in de rechtbank ge.,En ik zeten*^)", zeide de rechter. ,En ik '- reeds 25 jaar te H. als dominee^^ gestaan",
—
de geestelijke. de twist op eens besiecht, riep de waard. ,\Velnu, dan 15 jaar gelegen; u, mijnheer de U, mijnheer de kapitein, rechter, 20 jaar gezeten, mijnheer de dominee evenwel 25 jaar gestaan, hem komt bijgevolg^*) het bed toe.'* •eide
—
—
—
—
weten hoe het mij tegenwoordig WaardeVriendl Gij Welnu, ik — U meedeelen, dat mijne gezondheid lang-
3t).
iraat.
—
—
ik /.amerhand '^) beter Ais de zon flink ^"^j schijnt reeds '^) in den tuin wandelen en - dan een paar uren buiten ik echter nog niet uitgaan, blijven. 's Morgens en "s avonds .
—
—
mijne herstelling "^j daarmede ^^) ook niet bespoedigen -"). ik U schrijven, wanneer ik Zoodra-'j ik geheel beter -, I* eens kom opzoeken^-). ik mijn vriend D. meebrengen?'"^^) U ook wel Hi) ZOO gaarne^*) nwen tuin eens zien en eens uitnoodigen-'^) om zijne bloemen te komen bewonderen.
ik
— ^)
3i »•i
•*)
•)
Stro()Iaßcr.
flcflung.
bciud^en,
'*) 511
—
een (de) geestelijke ein (Seiftli^ev (ber ®eiftli(tej. *) afstappen Qusftcigcn. ') jpäter. ©aflwirt. aanspraak luaken op 'ilnipiudö marfjcn au']. '") ent^
faum. ^'
") ba§
benr,ufol9e.
—
-')
9{icf)ter.
-juglcid^.
icf)cit)cn.
—
—
•*)
OJcric^t. '=-)
bamit.
'-)
aflnuifilic^. -")
zitten ji^cn. "^
bejc^Ieuniflcn.
$cjuc^ fommen.
-*)
iüi)i\c\. -')
'^)
>•)
jobalb.
mitbringen.
-»)
proteftonliic^er ^Marter. fd^on. --)
'«i
2Bieber^er>
komen bezoeken
gerne.
'>)
einlaben.
106
Trek van
zellVerloocheuiiig:.
Szekuli, een Oostenrijksch kapitein. werd tot opsluiting in de vesting Szegedin veroordeeld. De bediende vaii dezen ongelukkige naiu liet beslnit, zieh tot den keizer te wenden, om bein te verzoeken, zijn meester in de «Wat wilt ge bij uw meester vesting te mögen volgen.
doen?» vroeg hem de
«ge weet immers, dat hij «Ik weet het», antwoordde de trouwe dienaar, «maar ik heb heiu in zijn geluk gediend, en nu bied ik mij aan, hem ook in zijn ongeluk te volgen. Hij zal mijn diensteu op zijn ouden dag noodig hebben; eu wanneer ik niets anders doen kan, om zijn lot te verzach ten, dan zal ik hem ten minste troosten en hem aanmoedigen, om zijn straf geduldig te verdragen.» De keizer, door zulk een zeldzame verknochtheid en trouw geroerd. veroorloofde hem, zijn meester te vergezellen en stond hem zelfs een klein pensioen toe. als
keizer,
misdadiger veroordeeld
trfJi
lan
is.»
z{l(f)i\jrlox,»iii/.
sAuli, ,m osf,mniks kapinin, virt
scfßdm
vjrordelt.
d,)
bMindj van
tot
upsldi/tiij in
dezjii uuß,flyh)fp
nam
d.)
iisfrif
hot bjslaiiK
zix tot d,m luizor tj vendon, um hem t^ vdrzuh,m, zein mestjr in dd vestiij t^ moQon voUpn. „vat vilt-xo hiiy(u) mest,»- dun?'' vrux hon d,) Tiiizdr, „cp vct inurs, dat hii als miz'dad.npr yjrofdeld-is." „ik vet hi>t^\ antiordo do trouvo dimir, ..nun- ik h:p h,)m in zihi iphk fpdinf, in ny bid-ik mii nn, hon ok ziin rngolrk to volgjn. hii zal mo'n dinst<)n up zo'n ondjn dax nod,>x hibjn; in vanoi" ik nits andors dun kan im ziin lot to vorzaxt.m. dan zal ik hotn tin minsto troston in hn)m nnmudofton, im ziin straf (jodrldox to vordrufpn." do kiiz^r, dor zrllc on zcltsnm,) rorknoxthiit 01 trou (prurt. vororlovdo htm zein mcat.ir to nrcpzilon strnthon zilfs .mkliin
—
m
m
pinsiun
De
trek
tu.
ber
Sug
de zelfverbic 5>iii9f^uiiS loochening do opsluiting bie ©injpcrrung bie i^cftung de vesting de keizer bcr ^foi'er de misdadiger bcr 93?inclQtcr ber Wiener de dienaar bot lot bQ§ ?oß, bQ§ Srtjiftiol
de verknocbtbeid de trou^\• het pensioen
5(u]^ängUd)=
bic
feit
bie
2:rcuc
bie ^^-^enfioii
trouw wanueer dan
treu
ten minsto
uienigftcuS
loenn, fall§ |o
zelfs
fogar
veroordeelen
Lienivteilcu
1'J8
Seftton 21.
gerieft.
Ik heb ijogevoii, enz.
Ik hebbe
[)a6e
icf;
enz.
ic^ l)üht
Ik hadde ^egeveu, enz.
ic^ ^ötte
gegeben, ujtü.
sjef^^eveii,
gegeben, ufro.
^^»ludquamverfett.
Ik had gegeveu, enz.
id)
tjotte
gegeben, uiro
gegeben, ujiD.
(futurum.
Ik
geven,
zal
enz.
(futurum riactuui. trf)
Ik zal ^egeveii hebben, enz. njerbe gegeben Ijaben, ufiD.
merbe
geben, ujio.
ic^
^onbitionnlis. iperfeft.
Ik zou geven, enz geben,
id)
/ougegeven hebben,
enz.
mürbe gegeben
ufro.
Ik
löürbe
uiiü.
l)nben,
id)
Smperntiu. S. 2.
bem
Geef
gib!
P. Geeft gebet!
ben ntebcri.
5ßei
brei formen
^Infinitii)
be§ 3mper[eft§
3nb.,
unb 3) ta^
^partijip.
3.
[tarfen
2.
23on ber
betrachten:
511
2) ber
^eittuörtern
^luraf
'^hiralform
Srnperfeffbe» ÄoniuuftiöS
finb
ber
1)
alfo
3mperfeft§
beg
beä ^mperfeftS 3nb. gebilbet,
auf;er
Singular Cvnö.
lüirb
S. geven,
3.
Mi wij
gaven, ik gave; scbrijveii, wij schreven, ik schreve. Imperfekt bes Bonjimktiuo. Ik bevale id) befö()(e hij bevale er beföhle wij bevalen mir beföhlen gij bevaalt if)r beföf)lct zij bevalen \\t befi3f)(cn. 4.
(Sinige
tieränberung
al§
nieberl.
bie
ic^
fdjricbe
schreve er fdjriebe wij schreven loir id)ricben gij zij
sehreeft i^r
schreven
flatfe 3eittübrter
überein[timiiienben
2ßir geben bicfe ^nncidjft: Sniinitii).
Ik .schreve hij
fie
l)Qben
id)ricbct
jc^rieben.
biefelbe 33ofttU
bciitfc^en
3fit»^örter.
®a§ ^nfinitio.
3eitiüovt.
109
110
111
2)a§ SeitWüvt.
(gaanj om de kachel heen lic^gen. De eene liond een poedel, (körnen) gewoonlijk wat later dan de overige. Dan (zijn) de beste plaatsen bij de kaehel reeds bezet eu hij (moeten) verder af gaan liggen. Op zekeren avond (zijn) het zecr koud, en zijn plaats, die zoo ver van de kachel (zijn), (willen) hem volstrekt niet bevallen. Reeds had hij meei'malen heen en weer (kijken), of er geen betere plaats voor hem (zijn), raaar hij (vinden) er geen. Toen (loopen) hij plotseling uit de gelagkamer en (beginnen) bij de huisdeur gedacht te blaffen. Gezwind sprengen de andere honden op, (loopen) naar buiten en (blaffen) insgelijks. Toen de poedel echter de andere keffers zoo naar buiten (lokken) had, (snellen) hij stil weer de deur in, (zoeken) voor zieh de beste plaats uit, (gaan) bedaard liggen en (laten) zijne kameraden blaffen, zoolang als zij maar (willen). Zoo (leggen) hij 't later vaker (ijftcrä) aan, wanneer de plaatsen om de kachel heen bezet (zijn), en de gasten in de kamer, die dat spoedig (merken), (hebben) er dan telkens vermaak in.
karaer
eii
echter,
De
leeiiw eu de miiis.
Eens lag de leeuvv, vermoeid van de jacht, in de koele schaduw van een plataan een diepe slaap had zijn oocrieden gesloten. Daar kwamen eenige muizen te voor;
om den leeuw heen. Weldra werden stouter en stouter, en zonder aehting voor den koning der dieren klouterden zij op zijn rüg en zett'den het schijn en speelden driest /ij
uitgelaten
ook hier voort.
spei
ling de koning der dieren.
Daar ontwaakte
Schuw vloden
plotse-
de muizen naar
zijden; maar eene talnide wat en werd door den leeuw gevangen. Bevend bad zij om haar leven en herinnerde hem eraau, dat zij een zoo zwak schepsel was en de wraak van een zoo machtiff beer onwaardig. De leeuw toonde zicb edelmoedig en liet de muis loopen, die aanstonds ontvlucbtte. Kort daarop liep de leeuw door een duister woud, om buit te vangen maar op eens zag hij zieh in het net eens jagers gevangen. Hij begon verschrikkelijk te brüllen, zoodat geen dier het waagde, zijn hol te verlaten. Daar kwam de rauis; zij knaagde de knoopen van het net door, en vroolijk ging de leeuw verder door het woud. Hij had zijn leven aan zijn grootmoedigheid te danken. alle
;
112
ficftion
22.
leu, r.yrmuit ran d,i jaxt, in d.i kuh sxadyu ran dipd slap hat - Sfin o()led,m (pslot-iu. dar kntmm ensrp moiyzan t,? rorsxein in speldm drist rm dm lex hen. nldrn verdmi Zti djut.ir in stout,)r, in zindjr axtiy ror dm konit) dir dir, in M.mt.irdjn zii rp ziin rvx in zit.ni h.tt (jcytxdat.m spil ok hir rort. dar rntvaktj pl.Hsdiif dj koniij dir dirin. sxyu liodo) d ma-yz^n nar ah ziidjn; mar enj talmd^ rat in vird-dor dm leu fpray^t. ber;)nt hat -Sil um har lerjn in hirinjrd^ him iiran, dat zii en zo zvak sxepsd ras in dj vral: ran en zo viaxtix her mvardix. d.> leu tond,> zix eddimidjx in lit d<> moeys lopm, di anstrnfs vntflrxtri. kjrt darvp lip d,) len dor jn dn'ystar r.iuf, rm hayt f,y ratpn: mar up ens zax hii zix in h,)t nit ens jag^n's (yrayen. hii bagon rärsxrikddc td hrrhrn, zodat gen dir hat ragd,i, ziin h/l tä r^rlata». dar Icvam dj mwys ; zii knagüj d.i knopm ran hd nit dor, in rrohk giij dj leu rird,>r dor h,>t v.tnt. hii hat ziin ler.ni ;in :iin grotmudjxhf.it tj da})k,m. eiis
lax
,m platHn;
d,f
,>»
>
De leeuw
113
'DoS 3"t>»ort.
Waarvoor bad de gevangen muis? Waaraau herinnerde zij den leeuw? Voldeed deze aan haar verzoek? den leeuw kort daarop? geen dier zijn hol verlaten? Bleef de leeuw in het net? Waaraan had hij zijn leven te danken?
Wat overkwara Waarom durfde
Pas §
45.
Zeitwort,
$ic ftorfen
:3citttJÖrtcr.
3?on ben [tarfen 3fitlDörtern, ^ai'tijip bie
öoii
(gortfei^ung.)
irelc{)e
(Sc^hiß.)
im ^mperfeft ober im
ber beiitfd)en .
gebrQuc{)(icf)[ten: 3nfiintil).
[inb folgenbe
114
Seftion 22.
Smperfcft.
Sniinitio.
2)
ij
bijteu beiiscn
e (ee)
2.
^ortijip-
!
!
I5a§ Seitroolt.
(vouwde)
(banden) (spanden) (vouwden)
gebannen gespannen gevouwen
(zoutte)
.zoutten)
gezouten.
vbaude) (spande)
vouwen
falten
faljen
39.
er[te
erftc ^erfon S. beä '^röien», bie er)ie ^erfon P. be5 ^mperfeftg Sn^., bie S. be§ Smpt>-1ctt§ Äonj. unb bn^ 1. ^arti^ip narf)=
2Bie lautet bie
unb
S.
^perfon
2. HJartijiv.
3mperTeft.
Stifinitio.
liaunen oerbanncn spannen jpanncn
/outen
ll'>
'-Perjon
bie
er[te
fte^enber 3fitrt)öitcr?
bergen, bederven, belijden, blijven, bijten, bezwijken, bewegen, bannen, binden, beginnen, blinken, drijven, drinken, dingen, dwingen, gelden, glijden, grijpen, heeten, liefi'en, lielpen, kijken, klinken, knijpen, lijden, lijken, mijden, nijgen, overlijden, prijzen, rijden, rijten, springen, schijnen, spinnen, schrijden, scheiden, slijpen, schenken, smijten, sterven, snijden, spannen, stijgen, strijden, scheppen, strijken, scheiden,
vinden, verdwijnen, verslinden, winden, winnen, werven, worden, wrijven, werpen, wijzen, waaien, wijken, weven, wassen, wasschen, zwerven, zwemmen, zwijgen, zenden, zou-
tretfen,
ten, zweren.
40. ©e|e ben cingctlammeuten Snfinitin in bie
Uankbaarheid van eeu
rid)tige
3^orm
olifaut.
Een
soldaat te Pondichery (hebben) de gewoonte^), een ülifant, telkens als hij zijn soldij") (ontvangen), een zekere Eens (zijn) deze soldaat dronhoeveelheid'^) arak te geven. ken"*), en daar hij buitensporigheden") (begaan), (zetten) de wacht hem na, om hem te arresteeren. In zijn onbezonnenheid (nemen) hij zijn toevlucht tot den olifaut, (gaan) onder De wacht (beproeven)'') te verLern liggen en (slapen) in. geeft, hem er weg te trekken; de olifant (verdedigen) hem niet zijn slurf^) Toen de soldaat des anderen daags, na zijn rnes^) te hebben (uitslapen), (ontwaken) en (bemerken), dat Maar hij onder het zware dier (liggen), (schrikken) hij hevig. de olifant, die ongetwijfeld zijn schrik (bemerken), (benemen) hem zijn vrees door hem met zijn slurf te stx'eelen'-*) !
(xedeukteekeuen.
41.
^^)
De dichter Prior (zijn) in Frankrijk als secretaris^^) van Bentiuck, den gezant van Willem III. Toen hij het paleis te Versailles (zien) en (komen) was bij de een en twintig >)
raujc^t. (f)cln.
Xiic (5eroo(}nt)eit. '"'
'")
-;
de soldij (fj, bet Solb.
lusi^roetfunflen.
Ssenfmöler.
";
«'
öerjuc^en.
')
iHüfiel.
Cuantilät.
" "*
^)
5Rnufd^.
Scfretär. 8*
••)
bc=
ftrci=
116
fieflioii
'2;i
prachtige schilderijen^-), waarop Lebrun de heldendaden van Lodewijk XIV. had (voorstellen), (blijven) hij daarbij zoo koel'"*, il;it het de aandacht^"*) (trekken) van den Franscbman^"^) die hem (rondleiden)^''). Deze, die zijn handelwijze aan afgunst (toeschriiven), (willen) hem dit doen gevoelen en (vragen), of het paleis^') van Kensington ook op zulke .schilderijen (kun„Neen mijheer'', (antwoorden) Prior, „de genen) roeinen ? denkteekenen der groote daden die mijn meester (verrichten) heeft,
zijn op^**j
vele plaatsen^'')
te
zien,
maar
niet
in
zijn
eigen huis." 1-)
im
5)ib(.
18)
an.
(Semälbe.
'0
de Franschen, '9) de plaats
füftl.
'ß)
(f.),
")
bie "Hurnierfiamfeit.
~
leiden füf)ven ber Ort, ^iai].
\\t
iäjtoaö).
Sranjoje, 5)}. ") ber *4JaIa|'-
'=)
Dreiunb^ipanjigfte £ektion. Fabricius en Pyrrhiis. Omstreeks 280 v. Chr. ging uit Epirus, een landschap van Noord-Griekenland, een machtig koniug over de zee; hij heette Pyrrhus en wilde den Romeinen den In den eersten slag overwon hij hoofdoorlog aandoen. zakelijk met behulp van zekere dieren, die de Romeine?! met de hoogste verbazing beschouwdeu; want nog nooit
hadden zij zulke dieren gezien. Het waren olif'auten. Ojj den rüg van deze monsterachtige dieren waren houteu torentjes bevestigd, waaruit 16 Soldaten lansen en pijlen Ook de olifanten zelven, voornamelijk wanneer schoten. zij eerst door wonden getergt waren, pakten met hun snuit vijandelijke Soldaten, wierpen ze op den grond en verpletterden ze met hunne pooten. In weerwil van het ongewone gezicht en den heimelijken schrik voor dezen onbekenden vijand, hadden de Romeinen met groote dapperheid tegenstand geboden, en Pyrrhus riep vol verwondering uit: «Met zulke Soldaten zou ik de geheele wereld kunnen verovereu». Met zulk een vijand verlangde hij toch vrede te hebben en knoopte ouderhaudeliugen aan. Maar de Romeinen, ofschoon overwonneu, verlangden vol trots, dat hij Italic zou ontruimen, anders kon er van vrede geen sprake zijn. En toen Pyrrhus zijn gezant vroeg, hoe hij Rome gevonden had, antwoordde deze: «Waarlijk, Rome kwam mij voor als een groote tempel, en de senaat als een verzameling van goden!»
117
2)a§ Seithjovt.
fabrisiis in pirvi'. mistrel'x tveh(ud,>r(tjtf(xt>x lor krjsd.'i giij osi/t epirrs, on lantsxap van ftort-xriknilatit, .m maxt.)x koniij oiJr d,) ze; hii hetv orl.).r nnduu. in djn erst.m slax pirrs in r:ld,? din romrinm uijrvvn hii hoft'sitkd.'k mit b.>lnlp van zck,»-,) dir.m, di di romii-
dm
n.m mit d.i hoxst,i v.>rb;izii)h.isx.iud.»i; vaid njx noit hadni zii zrlkj ip d.m rrx van dez,> mrnstordir.m gjzin. h.U vur.m oUfant.m. u.rtjQj dir.m riir.m hoiitju tor.mtj.is b,>visf,>xt, vnrcEyt zistin sildatim lans,m in }):ihm sxotjn. ok d,> olifatit.m zdv.m, vornnm.)l,)k va'ner zii erst dor vrndjH (jetirxt vnr.m, pakt.m mit snoeyt vii'and.>Uk,j s.)lditt,m, virp.m z.i ip d.m grünt rn vjrplit,)rd,>n zj mit hvne poton. 1)1 'vervil van hjt rn(/.)'von.j fpzixt in d,m hcim3l,)kan s.rrik vor dvz.m rnbjki nd.m viiant, had.m d.> romiin,)n mit grot.^ dap.n-hsit te(pnstantx.)hod.m, in pirvs rip vii v.>rvrndarrg ceyt: ,.m:t zrlk.' s.ildat.m z.nt ik d.> g,)hel.) ver,)lt krnjn v.>rovjr,m'' mit zrlk jn viiant r.irlntjdj hii t.ix vred.) tf hib.m in knopt<) und3rhand.>li)pn an. mar d.i ro'miin.in, .ifsxon ov.jrvunjn, vjrlat/d^n vrl tr.)ts, dat hii itali,» zju vntragm.m, andors kin i>r van vredif gen sprakj ziin. in tun pirrs ziin g.ßzant vrti.r. hu hii rom.) gjvi ndm hat, antvord.i deza: ..varhk, rom.) kvam mii vor als .m grot.) timp.jl, d,> s.mut als ^n V irzamalri) van godjn!''
hm
.
m
Ve
zee
.
118
fieftion 2:J.
Pttö ^diwoxt.
(©c^(up.)
Scheidbaarheid en ^rcnnborfcit unb Untrcnnbarteit. § 46. onscheidbaarheid [i<xtidbnrhnt ui aisxndharhtiti 1. %\t äufammengefe^tcn 3eittDörter fönnen trenn= bnr (scheidbaar) ober untrennbar (onscheidbaar) fein. Einige ftnb immer untrennbar, aubere tonnen je nacf) ber 33ebeutung
trennbar ober untrennbar
Untrennbar
fein.
im
cigcntlicben unb ^tbücrbien, 23.: geksclieren [pal'jen, logenstraffen lügenftrafen, pluimj. strijken fuc^gfi^lüän^^en, raadplegen i}iat pflegen, raaskallen dwarsdrijven miberftreiten, dwarsbootnen entgegen= fafeln, arbeiten, vrijwaren gelüQf)r(ei[ten, beeldhouwen in Stein bauen, waarschuwen Ujarnen, doodverven bejeid)nen (al§), liefkoozen liebfofen unb oüe 3u[ammen[ctiungen mit vol \ voldoen befrie= voloiaken ücröollfommnen, ujir». 2)iejc 3ci*tt5Örter bigen, 2.
[inb
3ufammen[e^un9en mit
l'inb
[tat!
fein
bann, mcnn ba3
auc^
fd)ttia(^,
[tety
braucht,
9iiebertänbi)c^en bie
<Sub[tantilien, 5lbjettit)cn
im
fofltc;
2.
'^arti3ip
3^it^o^"t/ lüirb
ge
ge=
i^^^^i"
bor bie
3"=
iammenfetjung gefetzt, aufgenommen bei benen mit vol, alfo gegekscheerd, gelogenstraft, gepluimstrijkt, gee§
I)eiBt
:
raadpleegd, geraaskald, gedwarsdrijfd,
gedwarsboomd, ge-
vrijwaard, gebeeldhouwd. gewaarschuwd, gedoodverfd, geiiefkoosd, aber voldaan, volmaakt, ufro. 3.
jlrennbar
[inb
3uiammen|el5ungen, lief)
Doä unb
in
ber
&.
im
ge
gebraucht
uriprünglid^e
jeine
bel)ält
bei
23ebeutung
urfprünglidjen
3ßit'^D^"t
uneigen t litten benen jeber 2?e[lanbtei( für
9^iebcrlänbii'(^en bie
foldjc,
tj.
luerben fann.
,^Tonjugation
'^artijipS irirö unmittelbar bor ba§ 3^'it= ^. weldoen moI)Itun, ik doe wel, ik deed wel, reclitspreken 9iecf)t 1pred)cn, ik spreek ik heb welgedaan paardrecht, ik sprak reelit, ik heb rechtgesproken rijdeu reiten, ik rijd paard, ik reed paard, ik heb paardgereden; stuksuijden .^erfdjneiben, ik snijd stuk, ik sneed stuk, ik heb stukgesneden; goedendagzeggen grüben, schaatsenrijden Srf)littfct)ul) laufen, waarnemen mnbnicbmen, aderlaten ^^ur ^Iber laffcn, gadeslaan beobadjten, kwijtraken Io?:= 'tia'i!
iDort 9eiel3t,
beä 2,
j.
;
;
merben ober
achteu
bcrluftig
{)od)a(^ten,
prijsgeven
brangcben,
vangennemen )d)önfc^reibcn,
gef)en,
gelijkstellen
goedkeuren
gutac^ten,
goedmaken
berljaften,
suelschrijveii
doodslaan
gleid^ftt-ficn,
goedvinden
iuieber töten,
fd)ncll)(^rci6cn
hoogbißigcn,
gutmachen, geschoonschrijvon
(ftcnograp^icrcn)
:c.
;
;
:
Xa§
llV
^eittüort.
^Inmerfuugen. l*^'- Schoonschrij\ren, snelschrijven, hardrijden irettrenncn, harddraven irettloufen, hardzeilen id^neCl)egelu,
=
kroegloopen fnetpcn, buikspreken (de buikspreker bcr 23Qud^= rebner) unb koordedansen (auf bem Seil tonjen) iDcrbcn nur im übrigen
gebraud)t, für bic
:3nfinitiD
gormen
fuc^t
man
eine anberc
?lu§brucfyn:icife.
20- Wxt ben 3uiQinmenfc^ungen öern)ed)§Ie man mit)i ?tu§brüc!e acht geven unb acht slaan a
4.
^artifeln äui'ommengefe^tfn
53on ben mit
untrennbar,
ftet§
onbere
ber 5Bebeutung trennbar 5.
5)ie
untrennbaren
bie
3iM'onnnenfe^ungen mit
§ö
[go]:
füfjlen, fid^
je
nad)
auf
bem
ober untrennbar.
3eitlüDrt unb befommen im gevoelen troosten
finb einige
mieber onbere
trennbar,
[tet§
6aben immer hen 2. ^art.
nie
ge;
Sou f)ier5U
gefrören
gebruiken gebrauchen, zieh gegelukken glüden, geraken
gctröften,
geraten
her
[her]: herroepen
miberrufen, herkrijgen mieberncljmen, herleven tnieber aufleben, hernieuwen erneuern, herzien aufy neue burrf)fe^en;
ver [vor]: verdrijven
öertreiben, verjagen berjagen, verdragen verbedden umbetten, verzetten lierfe|en, verleenen öerlei^en, verschenken t)erfd)tMifen, verteilen erjäljlen, verdwalen Herirren, vergaau öer=
berttagen,
ge^en
be
[hcy]:
(urffr.
bij, bei)
beljanbeln,
er
[(>•]:
ont
jTrH^V"
beweenen
bespotten
bemeinen, behandelen
Derjpotien,
bevriezeu
erfrieren;
erlangen befommen, erkennen anertennen, ervaren erfafjren, erbarmen (:= outfermen) erbarmen;
ontmoeten begegnen, ontkomen entfommen, ontgaan entgeljen, ontknoopen entfniipfen, ontleden jergliebern, entspannen abfpanncn (zieh fic^
—
erholen).
120
«eftton 23.
6.
im
%k
trennbaren l^nben ben 3:on tritt ge ,VDifcf)cn bic ^^attitcl
2. ^nrtijip
.s^ierju
gct)ören
bie
3iil'i"'i"fiM'c^ii'i9fii
"'it-
auf
ber
^^krtitel,
hai ^iürnoxi. ^^n ti'^ achter
nn'b
door buri^, heen ^in, in in, mede mit, om um, onder unter, op auf, over über, samen jufammen, tegen gegen (miber), terug jurüd, toe ju, uit au§, voor nor, weder ober weer lüieber, weg meg, u. a. m. Seifpiole: binter,
af ah, bij
bei,
* aanspreken, anreben; ik sprak aan, aangesproken. *
aaiistooten, anfto^en; ik stiet aan, aangestooten.
jcigen; ik toonde aan, aangetoünd. * achterblijven, jurürfbleiben; ik bleef achter, achtergebleven. * achterbouden, juriid^altcn; ik hield achter, achtergehouden.
aantoonen,
achterstaan, jurüdfteljen ik stond achter, achtergestaan. afdoen, abmalen; ik deed af, afgodaan. afdanken, abbanfen; ik dankte af, afgedankt. afkeeren, abtt)enben; ik keerde af, afgekeerd. * l)ijdragen, beitragen; ik droeg bij, bijgedragen. bijmengen, beimengen ik mengde bij, bijgemengd. * bijspringen, beifpringcn; ik sprong bij, bijgesprongen. ik bracht door^ doorgebracht. (!) doorbrengen, burd)bringen doorscheuren, 5errci|en; ik scheurde door, doorge«cheurd. * doorspringen, burd)|pringen ik sprong door, doorgcsprongen. (!) heeugaan, fortgeben; ik ging heen, heeng-egaan. inbinden, einbinben; ik bond in, ingebonden. indienen, einreichen; ik diende in, ingediend.
(!)
;
(!)
;
;
;
* *
(i)
* * *
innemen, cinnebmen ik nam in, ingenomen. medeloopen, mitlaufen; ik liep mede, medegeloopen. medepraten, mitfprccben; ik praatte mede, medegepraat. medewerken, mitarbeiten; ik werkte mede, medegcwerkt. ombrengen, umbringen; ik bracht om, omgebraclit. omkomen, umtommen; ik kwam om, omgekomen. oniloopen, umlaufen; ik liep om, omgeloopen. ;
oiiderliggen, unterliegen; ik lag onder, ondergelegen,
oiiderregenen, öom
ik. überfd)n>emmt merben; ondergeregend. ondcrsneeuwen, befd)neien, einfd)tuncn; ondergosneeuwd. opdagen, beranrüdcn ik daagde op, opgedaagd. ;
opeischen, aufforbcrn; ik eischte op. opgoeischt. opgaren, fammeln; ik gaarde op, opgegaard. * ovcriilijven, übrig bleiben; ik bleef over, overgobleven. ovorlioeken, übertragen; ik boekte over, overgoboekt. ovcriiiaken. übcnnoc^cn ik maakte over, overgeniaakt. jufammcngcbcn; ging(en) samen. samengogaan. (!) sanuMigaan, ik ging legen, tegengogaan. (!l tcgcngaan, lierbinbcrn * legeiihouden, jurüdbaltcu ik hield legen, tegengehouden. tcgeuwerken, roiberftrcben ik werkte tegen, tegengewerkt. ;
;
;
;
:
Xa^
121
Zeitwort.
Ci tcru!,'gaan, äurüdtflelöcu; ik ging terug, teruggegaan. terug:eischen, äurüctf orbern; ik eischte terug, teruggeeischt. * terugwijzen, 5Uriicfiuciicn; ik wees terug, teruggevvezen. '
* '^
toeloopen, julautcii; ik liep toe, toegeloopen. toespreken, anrebcn; ik sprak toe, toegesproken. ik trad toe, toegotreden. toetreden, jutrctcn uitcijferen, au§red)ncn; ik cijferde uit, uitgecijferd. ik deelde uit, uitgedeeld. nitdeelen, austeilen uitlacben, QUalac^en; ik lachte uit, uitgelachen. ;
;
''
* voorbidden, üorbcten; ik
bad voor, voorgebeden. -voorgaan, DorgeI)en ik ging voor, voorgegaaii. * voorlezen, norlefen; ik las voor, voorgelezen.
(!)
" ""
(1) "^
*
;
wederkomen,
loiebcrfonimen; ik
kwarn weder, wedergekomen.
ivedervinden, micbcrfinben; ik vond weder, wedergevonden. wederzien, iüieberfet)en ik zag weder, wedergezien. wegbliiven, lüegbleiben; ik bleef weg, weggebleven. wegjagen, fortjagen; ik jaag weg, weggejaagd._ ;
(*Mvegwaaien,
woei weg, weggewaaid.
raegroe^en; ik
7. ®ie 3"f'^»inif"f^^i"i?f" "lit
ton,
nnb baö
S^i'^öort
ift
trennbar;
il)re
33ebeutung Derloren, ober
^üt
Mi
!^i\i\voü
hm
ift
biefe
."öauptton
nnb
l)at
jebod)
gän^Iic^ ift
bie
^artifel
abgeld)tr)äd)t,
untrennbar,
fo
ik'rgl.
doorreiT-en burd)reifen, de vorst reist hier door nnb doorrei^en
de vorst doorreist het land; fZoorsteken bnrd)ftec{)en, de vijand stak de dijken (bie Seilte) door unb doorsteken: de Soldat doorstak zijn vijand; omspannen umfpannen, de koetsier spande de paarden om unb omspannen: de knapen
künden den boom niet omspannen
;
o)iivliegen uml)erfliegen,
om
nnb omvlie(/cn: de omvliegen den toren onderga'dn unter= ge^en, de zon gaat onder nnb ouder^aa)i leiben, bulbcn, straf oudergaan; OMfZ^'liouden unter[)alten, liij hield den bond onder (water) nnö ouderlwiiden: de koning heeft die arme familie onderhoudeu; roo>-spellen liorbud)ftabieren, de (Miderwijzer speit voor, de kinderen spellen na unb voorsjicUen weiöfagen, de sterreuwiehelaar (©ternbenter, ?lftroIog) voorspelt de toekomst uit de sterreu; i^oorzeggen borfagen, deze leerling heeft zijn vriend alles voogezegd, \oorzeggen nor^erfogen, niemand kan voorzeggen, wat de toekomst wwidoeu beifehrt tun, wij hebbeu dit (3utunft) breugen zal
id)ncü
berge()en,
kauwen
de tijdt vliegt suel
(Die S)ot)len)
;
;
:
122
ßtftion 23.
misgedajin unb misdoen
misdaan
V
misrekenen
wat
üerfci^ulben,
\\ä)
mifercc^ticn,
liij
heeft die raaii
heeft misgerekend unb
mlsrc/ccnen: hij heeft zieh misrekend.
3lnmerfung: AanZ>iden ift nur im 2. 5parttji|) trennbar: aanbid, ik aanbad, ik heb aangcheden, ik zal aanbidden aansc//o(<wen anfd^ouen, achter/ialen etnl^olen, achteri'o/gen na6:)= ik
|e|en,
finb
im
Tiieberlänbiic^en
untrennbar.
ituf3al>c 42. 5Bie lautet bie
P.
beö
^mpcrfeftö
nacfci'teljenbec
cr[te
^^erfon P. be§ ^^räjenS,
unb
bie
erftc
'^(x).
bie
P. beg
er[te
^erf.
^erieftä 3nb.
^^i^^uörter?
aanbidden, afkeeren, afdoen, afdanken, aanschouwen, achterachterhouden, achterhaleu, achterblijven, aantoonen, achtervolgen, aanstooten, aanspreken, aderJaten, beweenen, bijmengen, beeldhouwen, bijspringen, behandelen, bijdragen, bevriezen, bespotten, doorbrengen, doodslaan, doorscbeuren, dwarsdrijven, doodverven, dwai-sboomen, dooi'reizen, erlangen, erbarmen, erkennen, ervaren, geraken, gekscheren, gelukken, gadeslaan, gebruiken, gelijkstellen, goedkeuren, gevoelen, gevangennemen, goedmaken. goedvinden, goedendagzeggen. herroepen, hei'zien, hernieuwen, hoogachten, herkrijgen, berleven, inbinden, indienen, innemen, kwijtraken, logenstraffen, liefkoozen, mede werken, medeloopen, ontmoeten, overmaken, oiubrengen, omkomen, entkörnen, omloopen, overblijven, ontgaan, opeischen. zieh entspannen, oiiderliggen, ontleden, prijsgeven, paardrijden, pluimstrijken, raadplegen, rechtspreken, raaskallen, samengaan, stuksnijden, schaatsenrijdeii, terugwijzen, toeloopen, tegengaan, terugeischen, tegenhouden, teruggaan, toetreden, tegenwerken, toespreken, uitlachen, uitcijferen, uitdeelen, voorbidden, verdrijven, vrijwaren, verjagen, voorgaan, verdragen, voldoen, voorlezen, verzetten, verleenen, volmaken, verdwalen, wederkomen, waarschuwen, wedervinden. wegjagen, wederzien, waarnemen, wegblijven. weldoen. staan,
Gesprek. Is
uw
vertrek
^)
al
bepaald
?
Ja, ik vertrek^) aanstaanden-)
den trein^) van tien uur Is
(t)crfiir^t
a.
s.)
Maandag
met
vijftig (niinuten).
het een gewone trein') of een sneltrein^?
Gelukkig een sneltrein,
ik
houd niet van treinen.
die
aan elke
kleine halte stilhouden. ''
,^U9.
)
®ic Sllivcife. ^) nädjft. '' 3"Öde sneltrein, ber Sd^iicfljuij.
''
gewone
treiii. iicr
53umme('
^a§
V2:)
3ettttott.
Hoe lang doet men er over van Heidelberg tot Amsterdam V Wanneer men 's morgens om 6 uur tien uit Heidelberg vertrekt, dan is men 's avonds ongeveer zeven reeds te Amsterdam. Moet
dikwijls
gi.j
van trein verwisselen
nu de doorgaande
^)?
naar Keulen zijn afminstens drie maal; daarenboven moeten wij aan het grenskantoor **) uitstappen, om onze bagage te
Heiaas
ja,
rijtuigen
^)
geschaft,
laten visiteeren.
Denkt
gij
lang in Nederland te blijven? is mijn verblijf of veertien
dagen bepaald; ik bezichtigen en mij dan in Scbeveningen, een der prettigste^) badplaatsen ^*') van Europa, naar mij gezegd is, voor het overige van den tijd
Voorloopig
wensch eerst Amsterdam
te
te vestigen^^).
Zoudt
gij mij een dienst willen bewijzen^'"^?) Zeer gaarne, als ik daartoe in staat ben. Ga dan te Amsterdam even bij mijn vriend Müller en zeg hem, dat ik hem de volgende maand zal kommen obzoeken.
Is dat dezelfde, die verleden jaar bij
Ja, hij
woont
u
Ik zal aan uw verlangen voldoen**). VaarweP'^) dan, aangename reis; en opzoeken, als gij weer terug zijt.
Tot weerziens^^), over twee weken ben '')
gelogeerd^'"') heeft?
in de Kalverstraat n"* 70.
kom ik
mij onmiddellijk
weer
bij
u.
"Van trein verwisselen (aui) overstappen), umftetgen. ") SBoqen. i") ") ongene'^m. SBabeort. 'M zieh vestigen fic^ nicberlaijcn.
3oQamt.
^) '^) '*)
einen 2)tenft letften. abieu.
'8)
'")
loßteren.
'^)
ctnetu in jetner 33ttte iutllfa()ren.
auf 2Qßieber)e^en.
Stl^^tt6etifi^c§
ÜBerjcii^iiig
ber florfcn JBcrfia.^)
124
Seftion
Snfinitiö.
l>evelen befef)Ien
bewegen
bciüegcn
bezwijken erliegen bezwijmen* in C^n» niac^t fallen
bidden
bitten,
beten
l)ieden bieten
bijten beifeen binden binden
blazen blajcn blijkeu irf;eincn blijven bleiben
blinken blinfen
braden braten breken bvedt)en l)rouwen brauen buigen biegen «lelven groben
dingen bingen
doen tun dragen tragen drijven treiben dringen bringen
drinken
trinten
driiipen triefen
duiken taucl)en dwingon jtringcn eten efjeu
f liiitcn flöten gaan gcljen gelden
gelten
(,ge)lijken
genezen
gleid^en
gcnefen
genieten genießen
geven geben gietcn gießen gli.jden
gleiten
glimmen glimmen graven graben grijnen* meinen gri.jpon greifen
hangen beeten
t)angen I)eifeen
lieften I)eben
belpen
l)elfen
bijschen
bonden
bific»
l^altcn
bouwen bauen jagen* kervcn
jagen terben
126
Tnä ^nilJerf.
Snfinitio.
verdrieten Ocrbriei;en
verdwijnen
iicrfdjluinticn
vergeten üercjcfjen verkiezen erwählen verliezeu uerliercn verslinden tierj^lingcn
127
3eitttoit.
S.
^mpcrf. P. verdroten
2.
*43artijip.
verdweon
vcrdwenen
vergat verkoos verloor vorslond
vergaten verkozen verloren verslonden
verdioteu verdweneii vergeien verkozen verloren verslonden
verdroot
vinden finbcn
vond
vonden
gevonden
vlecliten flcd)tcn
vloclit
vlieden vliegen
vlood vloog
vlochten vloden vlogeu
gevlochten gevloden gevlogeu
vlieten flicken
vloot
vloteu
gevloten
vonwen
vouwde) vroeg*
(vouwden) vroegen*
gevouwen
vrat
vraten
vrageu
flic{)en fliec^en
falten fraflc»
vrelen freijen vriczen frieren "ivaaien we^cn
vroor
—
(gevraagd; gevreten [zen gevroreu, gevroigewaaid)
wies
woeien* wieschen* wiesen
woog
wogen
wierp wierf
wierpen wierven wisten
gewasschen gewassen gewogen geworpen geworven geweten
was week
waren
(geweest)
weken
gewekon
wijien Dorinerfen wijzen trcijen
weet wees
Aveten
winden lüinben winnen (gejminnen worden Werben wreken rächen
wond won Averd
wezen wondeu wonneu werden
geweten gewezen
(wreekte)
(wreekten)
wrijven reiben
wreef
wringen ringen
wrong
wreven wrongen
zenden
zien l'e^en zijgen leiten
zond zood zag zeeg
zonden zoden zagen zegen
zijn jein
was
ziugen fingen zinken finten Zinnen finnen
zong zonk zon
waren zougeu zonken zonnen
zitteu
zat
zaten
izoutte)
^zoutten)
zoog zoop zwolg zwol
zogen zopen zwolgen
gezegen geweest gezongen gezonken gezonnen gezeteu gezouten gezogen gezopen gezwolgen
zwollen
gezwoUen
zwemmon jd)Wimmen
zwom
zwommeu
gezwommeu
zweren fd)>ücrcn zwereu fc^roären zwerven uinljerjc^roeifcn
zwoer zwoor
zwijgen fdjweigen
zweeg
zwoeren zworen zwierven zwegen
gezworen gezworen gezworven gezwegeu.
wasscheu loajc^en wassen wad^fen wegen wägen werpen lücrfen werven »erben wcten miffcn wezen lucrgl. ziju) wijkeu uieid)eu
zieden
woei* wiesch*
wist jein
Jenben ficben
filjen
zouten JQljen zuigen fangen zuipen faufen
zweigen ft^welgen zwellen
fdjroeflen
zwierl'
gewonden gewonnen geworden gewroken gewrewen gewrongeu gezondeu gezoden gezien
128
Picrunb3n?aii3tcj[te Cckttoii. Fabricius en Pyrrhus.
(gortfelung.)
onderhandelingen kwam ook een Romein als afgezant in het leger van Pyrrhus, met name Fabricius, die zieh door zijn rechtschapenheid de algemeene achting Daar de koning wist, welk aanzien hij had verworven. in Rome genoot, zocht hij hem te winnen, om door heni den verlangden vrede te bewerken. Hij liet hem daarom alleen tot zieh komen en sprak tot hera: «Ik weet, waarde Fabricius, dat gij een in den krijg ervaren en deugdzaam man en nochtans arm zijt; dat spijt mij. Sta mij daarom toe, dat ik u van mijn schatten zooveel geef, dat gij Want dat is het rijker zijt dan de andere Senatoren. beste gebruik, dat vorsten van hun rijkdommen kunnen raaken, dat zij grooten mannen daarmee te hulp komen. Ik verlang van u daarvoor niets onteerends, maar alleen, Ik heb een deugddat gij uw Volk tot den vrede raadt. zamen en trouwen vriend noodig, en gij een koning, die zijn mildheit in staat stelt, meer goeds dan tot 11 door nu toe te stiebten.» Was dat niet keurig gezegd, en aangenaam om te hooren? En had de koning zijn doel, om En wat Fabricius om te koopen, niet goed verborgen? zei Fabricius daarop? Hij antwoordde: «Ik dank u, waarde koning, voor de goede meening, die gij van mij hebt, maar ik wensch ook, dat gij ze behoudt. Neem daaroD] uw geld terug, Gij hebt volkomen gelijk, dat ik arm ben.» Bij de/e
fahrisivs cn pirrs.
vnd^rhandMifpn kvam oh jn romein als af.vjzanf in hat lefpr ran pirvs, met namj fäbrisirSy dt zix dor zein rext'sxap^ndar dj kontij vist, velk <>n heit d,> alcpmene axtvj) hat vjrvjt-vjn. anzin hei in rom,> rpnot, zjxt hei hem t.) vin.m, vm dor hem d.ni hei lit hem darum alen t.H zix komjn vjrlai)d<)n vred<) t,) b,)verk,m. d^n kreix en sprak tot hem: „ik vet, vard,> fabrisirs, dat-xei en €rvar,m en doxtsam man en noxtans arm zeit; dat speit tnei. sta mei darum tu, dat ik y ran mein sxatm zorel t best,» (pbroeyk, dat zeit dan d.> and,>r,> !<,mator,m. reikdi'm.m krn.m mahtn, dat -sei <jrot,)n man.m r.)rstim van darme t) hrlp kom.m. ik r^rlai/ ran y darvor nits unter.mts, mar ik heb-,)n doxtsam.m en alen, dat-xei y(u) v.dk t.)t dm vred.t rat. tr.)uv,>n vrint nod.ix, en <jei ,m koniij, di y dor zein milfheit tn stat hii dez<>
m
hm
mer f/uts dan t)t ny tu t,> sfixl.m.'' ras dat nit korex-x,izcxt, en anipnam um t,i hor.m? en had-dJ koniy zein dul, um fahrisivs um t.) kop.m, nit (/ut y.n-bjripn? en vat-sii fabrisirs darup? hei
stelt,
.
:
129
3)a§ 3lbücvb.
antvordj:
tor d,> (jud,) me)i/)), di ()(i ran bjhmt. nem durrm i/(u) (fdt hipt yii'kom,m (pjfik, dat ik arm bfn." datfk
,,ik
niH hept, mar tarrx.
De
(jii
Vürd.t kotiip,
?/,
ik vens ok, dat-xii
recht-
schapenheid de achting *verwerven
bie
3ld^tuiig
eriDcrben
het spijt mij (!) toestaan de mildheid het doel
bebaute
ic^
erlauben
ba§
bie
®a§
1
33evbum ober
»erlangen,
fc^ön
fein,
for=
braud^en inflanb
|bern
feljen
ftijten
guttun
bebben
red^t l^aben
bulp komen
te
!)[Reinung
ju
fom=
^ilfe
men.
?Ibl3erb
Het bijwoord
ie()nt
[id)
^ur näheren
ober aud)
9tbjcttiü
^e mä) ber
2.
angenehm
keurig verlangen noodig hebben
baniit
pttö i^btJCtß.
§ 47.
bafür
gelijk
Siel
de meening daai-mee
daarvüor
aangenaam
in Staat stellen stiebten goeds stiebten
bie DJ^ilbtätigfeit
ber 3ro£rf'
z.>
i^rer
5(rt
ein
[h9f beivortj.
^eftimmung nn
ein
anbereS ^tbberb an.
Slötigfeit
inerben bie
5tbberbien
unb 2ßei|e, 2) be§ Ortes, 3) ber 3eit, 4) be§ 5)tobu§ unb be§ ®rabe§. in:
eingeteilt
5IbDerbien
1)
ber
^2(rt
'^k 5tböerbien ber 5lrt unb SBeife fönnen: 1) bie l^orm eines ?IbjeftiöS l^aben, j. 33. zij is schoon, zij zingt schoon; de vijand is moedig, de vijand heeft nioedig gestreden ba§ alte aböerbiale e, tüeld)e§ fid) im SDeutl'c^en 3.
reine
—
;
nod) finbet,
dichtebij
i[t
im ^^ieberlönbifd^en
©ubftantiü ober
—
lings,
eigen offen,
verre
naf)ebci,
—
eigen,
ens,
5Ibje!tib
fern,
abgeleitet
— — .9,
pjes,
foft
ganj öerfd^munben, bgl.
gaarne gern fein
—jes,
;
mittels
—
tjes.,
—einem
2) üon —Hjl-,
—
lijhs,
lies;
j.
23.
krach tig träftig, krachtiglijk; open oprechtelijk oprecht aufridjtig, strikt
eigenlijk;
openlijk;
;
waar
mafjr, waarlijk;
zeker
zekermaand Sag, dagelijks; jaar ^a^r, jaarlijks maandelijks; week 2Bo(^e, wekelijks; blind blinb, 5!Ronat, blindelings; kort furj, kortelings; mond 5)?unb, mondelings; rüg Sauden, rnggelings; zijde ©eite, zijdelings; hoogst hoogstens; minst minbeft, minstens; recht rechte, I)ö(^ft, rechts, link linte, links; ander aubrc, anders; lang, längs; genau, strikteiijk; lijk;
dag
;
warm warmpjes; zacht
fidler,
fanft,
zoet
fü§,
zoetjes;
stil
ftiüe,
stilletjes;
zachtkes.
ftteine nieberliinbif(öe
©pro^le^re.
9
130
^eftion 24.
9lnmertungen.
3)te
li
eine§ ^Kbjcftit)? f)aben,
fönnen
wie bic ^tbjcttine,
23.
2)
33icle
§
f.
^büerbien,
in
berfelben
—l/jk
Sßörter auf
finb
ben in bcrfelben t^ortn q1§ '3lbüerbien
meiere
rairflid^;
bie
reine
gc[teigert
SBeife
'Jlbjeftio^
gcbrQU(^t,
j.
33.
govin merben
unb
loer-
eerlijk e^r=
lid^, gevaarlijk gefä^rlidf), goddelijk gött(i(^, heerlijk ijixxiid), lichamelijk förperli^, weekelijk iDeic^lic^, ziekelijk friiatlic^.
3)
®ie ^Iboerbien auf
ben ^Ibjeftioen auf liiksch. uftD.
4)
mung
©oE
eine§
Sßilbung
— Ujksch:
fommen nur bie
—
aly ^Äbieftioe
lijk,
bient, nergt.
^erüortreten, hij
nid^t
311
5lbDerbien be»
ivriüed^feln
Drtc»
mit
maande-
öor.
\o
'ba^
gebrandet
jur 'Bei"tim=
man
spreekt waar unb een
schoon gezegde. 4.
finb
dagelijksch, jaarlijksch.
abüerbiatc ß'raft einc§ 2Borte§,
5lbj;eftit)§
auf
—lijks
[tet§
bte
waarlijk
!
132
Seftion 24.
2)raii^en
fe^en!
^üdjcr
^a§ man
einer
in
l^öc^ftenö
taum
ift
etma?
(Sflen^)
ätt)ei
i^m noc^
gefdjrieben.
ertrunten.
SÖie
Stunbe.
a(§ ®id)tei
©nlöen
tonnten
bergeben?
6r
fiel
e§
id)
bu
"^n ©raben 9?culic|
nid)t.
gar ni^t befannt.
er
e&
i[t
l)abe
\a \ä)
unb märe
gluf^*^)
fpasiert^)? tjat
etmag fann
über ben ®ra=
^annft bu
ni(f)t,
rüdlingS in ben
I)aft
©o
fdjöner.
nid^t,
bcmerft^).
beiläufig
Derfudjt^).
SDurd^aus
breit.
lange
je
gar
mQncf)inaI,
[ei
t^Iugö fprang
5H§ ©c^aufpieler*^) er
ift
2)iey
Se langer, fagen.
meiflen c§
I)abe
S<^
t)iDC^[tena
ijaibe
nic^t
lüir loollen öier bleiben.
biötoeilen,
[elten,
53ibIiDt{)e!^).
meitauS bie
ben^),
angenehm,
nic^t
man
niöglid).
über(jaupt
faft
es
i[t
[icfit
^'^ödjftenö
eine
einen guten Seimen,
.*i?annft
bu mir etwa einen
leif}en?
fo ber ßo^n^). 3ft niemanb ju ^aufe? un§ mieber? ©obalb ber Senj in^ Sanb jieljt. S)iefeä ©ebic^t ift ^mar fein Quarf^*'), aber nod) lüel meniger Gtjemalä mar aUeS öiel biüiger, öieüeidit ein tlaff{fd)e§^ ^) 2Berf. fommt bie alte 3^^^ "''"^ mal mieber. ^iefe 8tatue^^) ift @r I)at fd)ön gefungen. 2)aö roun= ma§rf)aft f(^ön ^u nennen. bert mid) nic^t, er übt taglid) jmei ©tuuDen unb gel)t möc^ent^ lic^ SBieüiel foftet ha^ im allge= öiermal jur 5[Rufifftunbe^^). meinen? S)o§ mirb öffentlid; betanntgemai^t. ^eute rot, morgen tot. (Sigentlid) bötte id) ge^en foüen. Sie ©olbaten ^aben tapfer getämpft. '^ä) baute ^^uen beften§. ®er 53ote ^at un§ bie 9kd)rid)t^*) münbliti^ überbrad)t. .Uürjlic^ f^aht id^
2Bie bie 5tr6eit,
3öann
if)n
fel}en
nod)
toir
gefel)en,
menn
mi(^ nid)t etma irre^^).
ic^
ber 9iieberlanbe ge^t jä[}r(id) einmal waä) 5(mfterbam.
5?nabe
tjat
immer
beffer gefd^rieben
e^rtid).
längfte).
(St)rUdb**^)
2öer balb gibt,
al§ fein grof5er 33ruber.
am
ivciljxi
gibt
Uingften
^er
,^önig
2)er tieine
@r
tjanbelt
(überfeine:
'i)a^
boppelt^^).
-) bemetfen opmerken, bie SSemerfung de opmergracht (f.), sloot (f.). •*) üerjudöen beproeven. probeereu. "' ^) *) bie ©He de el, P. de eilen. rivier (f.). jpajieren waudelen. **) '") ber tonueelspeler. ber unb ha^ 2o()n bet loon. Quarf het '^) staiulbeeld ober ") klassiek, bie Älaffiter de klassiekou. prul. '''^ '') muziekles. '^) tijding. beeld (n.J. fid^ irren zicb vergissen. '«) eerlijk. ") dubbel.
Bibliotheek.
king.
*)
'')
Gesprek. Endelijk zijn wij te Amsterdam Vindt u goed, dat wij samen een hotel opzoekenV Zeker, maar is u bekend met de Straten en grachten')? ')
in ben
Do
straat bie Strafje;
9e{)t
ein
ftonal
9Jtebcrlnnben nie straat, fonbern gracht
mitten
burri),
;,üiiac^t).
jo
fnttt
mar.
;
Sas
133
mtterb.
Voldoende, oin bet iiiij v;iu ouds bekende Hotel X te vinden wij nenieii den paardeiitram-') tot den Dam^), steken dezen over^) en zijii dan onmiddellijk in de Kalverstraat. Jan. wij wenschen een paar Hinke en frisscbe kamers. Weuschen de beeren bun kainers aan den voorkant'') ot' aan den acbterkant"); zooals u weet, is bet voor nog al druk'). Dat doet er niet toe^), als bet niaar goede kamers zijn. Gaan de beeren onmiddellijk naar boven? Portier, breng die bandkoffers eens op n"- 9 en 10. Komt u om vijf uren aan de table d'böte? Neen, bet is niet zeker, dat wij op dat nur terug zijn wij zuUen in een restauratie eten. Hoe laat wenscbt u morgen gewekt te worden? Precies acbt nur, geen minuut later. Gebruiken de beeren tbee of koffie bij bun ontbijt'')? Wij zallen op ecbt Hollandscbe manier tbee drinken. Zie ZOO, nu dit bezorgd is, kunnen wij de stad bezicbtigen. De Dam. bet plein^^*) dat wij zooeven gezien bebben, is bet middelpunt'') van Amsterdam, van bier gaan verscbillende dwarsstraten^^) naar de drie bekende gracbten: de Heerengracht, de Keizersgracbt en de Prinsengracbt, die de oude stad als in balve cirkels^^j omsluiten^*). ;
-) fic^ ''^
^fcrbeba^n.
über gleid)
flrafeen.
.
.
.
'")
ift
^ier
bie 3?oiberfeite.
'" ber ^latj. grüdflücf. de halve cirkel ber ^albäirfel.
fein. '^)
5)anim,
•')
begeben. "^
Fabricins en Pyrrhus.
Gigcnname. ''i
"Vber ^^)
*)
oversteken
bie ailldjette.
SKittelpunft.
umic^üc^en,
')
Icbfiaft.
'-;
Ouer=
ein|rf)Iiefecn.
(gortietiung.)
heb een kleinen akker en eeu huisje en leef niet van renten en slaveuarbeid; maar toch ben ik gelukkig, want ik word door mijn medeburgers geacht en ga raet
;
:
134
ßeflion 25.
omdat ik mij Behoud dus uw gekl, en ik
Soldaten rijk en lukkig gevoelde.
bleef zelf arm,
dati ge«
wil
mijn
armoede en mijn goeden naam behonden.» De koning hoorde niet zonder stille ergernis, raaar toch ook niet zonder bewondering het manhaftige en trotsche antwoord, Hij besloot te probeeren, of vrees even w einig macht over dit Romeinsch karakter had als de prikkel van het goud. Den volgenden dag liet hij daarom zijn grootsten olifant achter een gordijn plaatsen en zorgde, dat Fabricius vlak daarvoor zijn plaats kreeg. Pyrrhns sprak luid en wrevelig; toen ging snel het gordijn op, en brüllend stak de olifant zijn verbazenden kop met de groote slurf over Fabricius heen. Maar Fabricius keerde zieh ouverschrokken om, zag het dier van boven tot beneden aan en sprak toen bedaard: «Evenzoo weinig als mij gisteren uw geld heeft verleid, verschrikt mij heden uw olifant». fabrisirs en pirrs.
„ik h€h-<>n Miindu akc>r en 9n hoeyfd en lef nit ran renUn en slavanarheit ; mar tox brn ik g?lrk^x, vant ik vord-dor mein med»hrrgdrs (paxt en ga met dd reikstim en an zinlskstän als 7neins X3leikan um. mein ak,>r geft mei lidt nod'zakd^kc». idjr3 speis smakt mei, umdat d.) hurjer har g.ikrceyt lieft; en na d^n arbeit bdont mei 3« garrstj slap. vel is var Tcan ik-xen bc^huft^g^n beistan; mar ik -xef van h^t veindga, dat ik hep, garnd zovel, als ik r^rmox. ik hep dikvdls gdeg^nheit gdliat, als kunsrl reikdum.m i? varzam^hn, zunddr mizdaddx t^ hand^hn; mar ik maktj lir,ir mein söldaten reik en blef zelf arm, umdat ik mei dan g^lrkox garuld^. balunü drs y(u) gelt, en ik vil mein armud) en mein gud.m nam bjhyuddn." dd konij) liord) nit zund^r std^ ergc>rnis, mar tjx ok nit zundor bavundi>ri)j liA man'haftdgj en trotsa antvort. hei haslot t^ proherm, of vres evjn veinjx mavt or,>y dit romeinsi» karakter hat als df prikdl van hd-x.mt. dan volgjnd,m dax lit hei darum zein grotst.ni 'olifant axtjr ,m gordein platsan en zorgdd, dat fabrisirs vlak darvor zein plats krex. perrs sprak Iceyt en vrevd,)x; tun gr)j snel hat gordein tp, en brrlant stak da olifant zein varbazandan kap met da grota shrf ovar fabrisirs hen. mar fabrisirs kerda zix unvarsxrakan um, zax hat dir van bovan tot banedan an en sprak tun badart: „evanzoveinax als mei gistaran y(u) gelt Heft yarleif, varsxrikt mei hedan y(u) olifant".
De
rente slavenarbeid
her
de
bie
de medeburgers de spijs de slaap
bie
3hi§ (5flQl)enQr=
6?it
,
!
!
ÜDiitbürgcr
bie (Bpeife
ber ©d^Uif
deconsul(P.-s) bei ^'on)iil bie 'iJlrmut de armoede bie tyrud^t de vrees bcr 3icij, (Stachel de prikkel bie ©arbine, bor het gordijn 'isorl^ong
j
auuzienlijk
cuigcfel^eu
136
ßeftion 25.
3.
worben
Aaii [mi]^
bietit,
roie
(^üriüörtern)
:
geef dit
bei
schrijft dit
dit ons, zeg het
haar
abeu:
Bij [hd]
\iä)i
ber 2)eflinatiün (lefteit bei
gejagt
ben perfönl.
boek aan uweii broeder. zeud het aan uwe onders, zeg het niet geef het mij, zend het hem, schrijft
aan uwe zuster, aau de kinderen;
4.
fci^on
jur Umfi^ceibuuii be§ ^atibS
\\\,
niet.
im
DJieberlänbifc^en [oraobl mit 3eittüör»
tern, meiere ein Octaüerbleiben, alä
mit beneu, meld)e eine Ort5= Deränberung auSbrücfen, 3. 53. wij stonden bij zijn broeder, vlak bij het huis; wij gingen bij hem, kom bij mij. 5. Blüten [bmjtdn] entfpric^t ber beutt'c^eii '^cäpontioii außerhalb in: de kinderen speien buiten de stad; aufjer in: buiten mijn vader weet het niemand auBeu meinem
ißater
tüei^
feiner
e§.
Door [dor] entjpric^t foiDof|( bein bem Don in ^ä^en mie deze brief is 6.
qIö
:
beuti'd)en
door
burrf)
mij ge-
schreven en door Jan op de post gebracht biefer Siief i[t öon mir gefc^rieben nnb bur(^ ^o^onn anf bie '^oft getragen morben. 7. Jegens [jeßons] nnb tegen [tecjm] briicfen fümobi freunbfd)aftli(je aU eine feinblid^e iöejief^ung au§: (on)dankbaar jegens zijne onders zijn, zijn vriend was Hef tegen hem, de Soldaten vochten tegen de oproermakers (Empörer).
eine
Na [na] bentet auf bie 3^'^ oi^er JÄei^enfoIge [)in, [na,r] auf ben Ort, auf \iQ.^ ,/Ißobin'?", 5.33. wie na
8.
naar
mij komt, komt te laat; na den koning, is de kroonprins de eerste burger van den staat; wij gaan naar de stad, naar het dorp, naar onze vrienden, naar school. 9.
Omstreeks [umstrehs]
(ungcfä()r):
10.
ober
Omtreut [um'tnnt]
öon:
entfpridjt
omstreeks Paschen (Oftern) heb
hij
bem ik
beutfdjen
hem
um
bezocht.
bie iöebcutung Don über omtrent den diefstal niets geben SDiebfta^I), weet gij iets omtrent die ge-
heeft
[)(i\.
mij
schreven (über beurtenis (öon jenem (5reigni§)? 11. regeln
Van [van]
b^i^öorgegangen
mirb, i[t,
mie
gebraucht: het huis van den dien leerling. 5öerg(. door
fd^on
auö
\im Det(ination»=
Umfc^rcibung bc§ ®enitiöö burgemeester, het boek van
bäufig
,^nr
(n"-
6).
;
137
iUräpontioncii.
Voor
12.
I \or] entipuirf)t 1) öciii bciitfdjen \\\x: a. in ik heb dit boek voor een halven 53. j.
233eitbe[tiimmiiii]cn,
b. wenn etiucia ^ugunften einer anöeren y 53. wilt gij voor inven zieken broeder Daar de stad gaan; c. luenn eine Bteüuertretung auegebriicft de minister onderteekent voor den koning; roirb, 53. \. 2) bem beutjc^en üor: a. in Ort-r-bcftimmungen, ^ S- het
gülden
gekocht;
iperion
ijeirf)ie()t,
standbeeld staat voor het palais; b. in 3fi^i'^f^i"i>>ii'"9^"/ een jaar woonde ik te Heidelberf^^ voor aan53. vöör 5.
staauden Maandag;
Dor ben ^otiö zieh
bem
3)
5.
nemen
acht
in
mit einicjen 3^it^uörtet(i, iüd im Deutl'rf)en
c.
regiert,
für
beutfc^en
bevreesd zijn voor den dood, zakkenrollers (2a)ct)enbieben)
53.
voor ober
auf
voor
3^'t^fftimmiingen:
in
auf immer, voor een jaar op reis
altijd
gaan auf
ein
oaf)^-"
Derreifen.
2hif(3al>en.
Xie Oietfenben gingen ben 53erg hinunter. nirf)t reifen. 5Begen feiner Dielen 53er= ber ^.Uiffetäter-) üerurteilt. bred^en^) luarb 2)0» ^inb ftef)t Saut be§ 53eric^ts überfteicien bie (^inna^men hinter ber 2iire. bie 5hii;gaben. 5(uf}er bem CSkneral mürbe feiner getötet. Xer (Seneral nebft feinen Offizieren finb berrnten morben. 3^i)c^f" 45.
Überlebe:
O^ne Weib fann man
'Qiw
lagen lifanuftripte^).
53iu'f)eru
tommen.
Siegen
53on if)nen
5Iuö
mu^te
er
ber nirf)t§
Traufe') \\\
ben
in
®ie
fagen.
Butter fürchtete für M^ 'iihzw itjre» 5?inbe§. ^lunerfialb ber £tabt finb mef)rere große Öärten. 6r fam ^u mir, alä \6) bei
meinem
5>ater ftanb. 5tufeerf)alb be§ Torfen ift ein frfjöner Seid)''). Über unfrem .v^aupt faß ein iKaubHogel'^). Öiffabon marb bur^ ein Grbbeben') ^erftört. Xiefe-3 iöud; ift bon einem bekannten
5J3äf)renb be» ad)t5igjol)rigen c^riege^ baben
©cfiriftftetler üerfaßt.
bie 9?icbfr(ünber
un» mieber.
tapfer
infolge
Der 2tein fprang miber 46.
Dhitter
ober
drop
')
unb
»rir
l^Jauer.
\\\i)ii.
C»Hy).
P.
—
s.
')
mof)nt er
bereu
De misdaad
offer,
er
feigen
2Bir
folc^e ©piele.
Irotj ber
moüen märten
bi§ über=
5i3ar ber ^öettler unfreanblic^ gegen feinen 5i3oI)(tdter^^')?
bie
')
gemann
menigen Sagen
Seit
bie
menigen Sagen
iRegen§ ge^en mir nic^t awi.
ftarfen*")
^raft feiner 5^iad)t berbot er
üielen Opfer^)
morgen.
'^n
gefod;ten. be^s
(f.).
*)
53erün.
oc^
de misdadiger.
roofvogel. weldoeiier.
vijver. "')
in
Hinber.
'•'
•
rechne
5Bir fprad)en
auf
bid),
'^ het mauuscript. de aardbeving
über
merter *)
drup
*")
hard"
138
Seftion 25.
greunb. unter
Um
Ofletn roirb er uns beiiic^en. 2)qö Srot tüirb Trinen »erteilt, '^a^ ^ferb ge^t ben ^anol^^) cnt= DJad) btMn Otegen tommt ber Sonncnidjein. iJ)er ©enf
bie
lang.
md)
tarn
ber ^Dhiiil^eit.
53ruber
beinern
W\i mem für
mic^
id)
bir
liertet)r[t i[t,
ift
Zs^
mii^.
luiber
nic^ta
i[t
anäufQii=
^üte
bic^
©enbe
öor ©d)nieid)=
ber 2eitung»artifcl^*) gejd)rieben inorbcn?
i[t
bu?
mitteilen.
nid)t§
Seuteit
üor einer deinen Spinne^-),
fid)
Derlangte ®elb.
hüS)
33ün föem
lern^^).
bie)'en
53}it
ÜJJandjer fürcE)tet
gen.
gegen
2Ber ni(|t
I)abe
nidjtä
Über
bie (Srcigniffe in 5(frifa
men
?in
benift
itjn.
bu?
gür
tuen
tann get)[t
bu 5ur (Stobt? S)a§ getjt über meine 5?rQfte. 2)ie (Sltern fomt ben ^inbern ertronten. Um 5|3|ing[ten^^) mitb aüe§ grün, ^n einem Söogcn fahren, W\t einem Dampfer ^^') fahren. ^^)
^^) '^) het kanaal. spin. '^) stoomboot. Pinksteren.
vleier.
^^
''')
het
hoofdartikel.
Gesprek.
Zuüen
nemen, of wenscht u te wandelen? Laat ons eerst per rijtuig het voornaamste gedeelte der stad bezoeken, later kunnen wij dan nog wat wandelen. Koetsier, wat vraagt^) gij per uur? Volgens tarief voor twee personen een twintig'-). Goed! Breng ons eerst längs den zeekant^) en vervolgens midden dor de stad. Hoe lang wenscht u het rijtuig te houden? Hoogstens tot vijf uur, ik zou gaarne vöör het middageten wij een rijtuig
terug
Moet
ik
Niet
al
zijn.
langzaam of snel rijden? te snel, wij hebben tijd genoeg.
Welke schepen liggen daar
?
Links van u liggen beurtscbepen'*), een beetje verder op liggen kleine stoombooten en daar ginds grcote zeeschepen*^). Zouden wij een der groote booten mögen bezichtigen? Ik geloof het wel, ik zal het eens even vragen; kom mar hier längs, de loopplank'') ligt klaar. Is er
geen gevaar bij?
Volstrekt niet, de boot ligt vast, en de plank is breed genoeg. Koetsier, breng ons nu naar de stad terug en wel eerst naar het Rijksmuseum.
Laat ons het ^)
i^orbern.
museum '•')
ungefätiv jföei 5)larf. fc^ifje.
"j
Saufplanfc.
e(ni ^^
liever
morgen bezoeken.
twintig
ällaffcrieite,
=
t'^n
gülden en twintig centen,
5rieere§ieitc.
•*^
fVrac^tfifitffc.
^)
©ce=
139
'^räpofitionen.
Zooais Ja, Is
gij
met
dan weer ben
verkiest, wilt gij
dit prachtige
den Dierentuin
iiaar ik
';V
liever buiteu.
de Dierentuin groot? een der voornaamste^) van Europa beliij tot
Ik geloof, dat hoort.
Koetsier, aan deu Dierentuin wachten tot half vijf; wij wen-
schen ')
om
vijf
Sooloflijd^cv
uur terng
(Sorten.
"^)
te zijn
op den Dam.
bebeuten^.
Fabricius en Pyrrhus.
(!Sd)(u|V)
was weer teruggekeerd. Daar outving hij op zekeren dag van den lijfarts van Pyrrhus een brief, waarin deze aaubood, zijn beer te vergiftigeu, wanneer de Romein hem daarvoor een goede belooning wilde geven. Fabricius
Hij zond Fabricius ijsdp van zulk een schandelijke daad. brief aan Pyrrhus zelven. opdat deze zieh in veiligheid zou stellen voor zulk een booswicht. Wie schildert
daarom den
Zulk een edelmoedigheid van de verbazing van Pyrrhus? «Waarlijk!» riep hij uit, <eer zal de zon een vijand? van haar baan, dan Fabricius van het päd der deugd wijken!> Den arts liet hij ter dood brengen maar aan de Romeinen zond hij, om ziju dankbaarheid te bewijzen, de gavaugeneu zonder losgeld terug, en nogmaals deed hij vredesvoorslagen. De Romeinen zeiden: «Wij laten ons niet betalen voor de rechtvaardigheid, die wij den vijand verschuldigd zijn», en zonden even zooveel krijgsgevaugenen terug; de vredesvoorslagen werden verworpen. ;
In een tweeden slag overwon Pyrrhus nogmaals door zijn olifanten.
riep:
«Nog
maar
verloor zooveel Soldaten, dat hij uit-
zulk een overwonning,
den derden slag werd ontsteld naar zijn land terug. meester van geheel Italie. In
hij
en
ik
ben verloren!»
geslagen en vluchtte
De Romeinen waren uu
Hun schoonste roem was echter de republikeinsche eenvoudigheid, de rechtschapenheid en liefde voor de deugd, waardoor juist hunne hoogste anibtenaren zicb het meest onderscheidden.
.
uo
ßettion 26.
fabrisirs rn pirrs.
dar untfiy hii cp-sek^n^i dax fäbrisirs cas ver t^rrxjkert. ran djn hifarts van pirrs jn hrif, vnrin dezj anbot, zein her ts värgiftjgjn, vaiier d,j ro'mein Jum darvor jn r/iidj holonii) vildj hei z nid- darum ffevjti. fabrisirs cizdj ran zrlk jn sxandddkj dat. viihxheit zou stelan dan brif an pirrs zdv,»i, rpdat dezo zix vor zrlk en bozvixt. vi sxüddrt d,* rarbazrij van pirrs? zrlk en „varhk!" rip hei (eyt, „er zal d» eddV mud<)xh( it van jh niant? zun van har ban, dan fabrisirs van hat päd- dir dpxt viikdn!" djn arts lit hei Ur dot breijjn ; mar an dj romeindu zunt hei, um zein dat/kbarheit tj bjvtizon, d<> (pvayanan zund^r hsxelt tarrx, en noxmals det hei vredjsvorshupn. dj ro meinen zeidan: „vei latan uns nit bjtahn vor da rext'farddxhiit, di vei dan veiant vorsxrldixtsein", en zundan evan zovel kreixsxavaijanan tarrx; da vredasrorslagan verdan varvorpan. an tvedan slax ovarvvn pirrs noxmals dar zein olifantan, mar varlor zovel saldatan, dat hei ceytrip: ..nox zrlk cn owrrvmiff,
m
m
en ik ben varloran!'' in dan derdan slax vert hei gaslagan en vlrxta untstdt nar zein lant tarrx. da ro'meinan varan ny mestar lan f/ahel italia. sxonsia rum cas extar da repyblikiinsa en' vaudaxheit, d» rext'sxapanheit en livda vor da doxt, lardor joei/st hrna hoxst^ amtanaran zix hat mest undarsxeidan
hm
De
lijfarts
;
;
:
;
141
^int«en)örter.
Xic rein bcioiöncnben |inb nerbinbcnb
•J.
iiiib
ent =
en iinb, ook ^i' i^^'i ucrbinbenben i]cl}ören ge9ctliet;e^^. aüä), buitendien, daarenboveu, bovendien aunerbeiii, zoowel :
—
—
—
—
—
als (ook) jcHüO^I
oDein
niaar (ook) nic^t aU, niet alleen - maar (ook) nic^t nur
lonberii aud^, niet slechts
er|t,
noch no(^, noch dan bann, verder, voorts
lijk
cnblid),
ionbern,
tweede
ten
^tocitetie
slotte
noch
tüeber
—
nod),
eerst
daarop barauf, einde-
mriter,
ten
jd^Iiehlid;,
— deels —
deels
iiilD,,
—
ten eens^f" ^"^^
eerste
erften^,
—
teil?
tei(§,
- anderdeels eincstcil'!' anbernteile. 3" gegcncie lebten gehören: maar aber, aüein, integendeel im @cgentei(, daarentegen bagegen, doch, toch, evenwel, noch-
deels
tans boc^, nietterain. desniettemin jebocf), gIeirf)rt)obi, desniettegenstaande beöungeQd)tet, echter über, fonbern, ondertnsschen unterbei'fen, veeleer uielniel^r, of ober, of - of ent=
—
tocbcc
ober,
3. toeitcr
1)
hetzij
—
ibrer
58ebeutung
9?a(!^
want
begrünbcnbe:
merben
bie
ober. b
eiorbnenben
benn,
namelijk
nänilid),
immers
dus, alzoo aljo, derhalve, bijgevolg folg=
vandaar
lid^,
daarom
daarom, hierom barum;
bo^er,
daartoe,
3) beQbiirf)tigenbe:
dien
te
einde
be§tt)egen,
be^bcilb
einräumenbe: 4.
—
toch boc^;
2) folgernbe:
—
entraeber
in
eingeteilt
ja,
4)
hetzij
al
wel
roenn,
wel
ober (allein),
—
maar
is
waar
—
—
freiließ
maar
jiuor
aber (allein).
Xie unterorbnenben in:
omdat weil, daar ba, doordien, door1) be griinbenbe dat, dewijl, wijl, vermits, aangezien, nii ha, ttjeil :
2)
weshalve
folgernbe: [o
dat
baH,
einräumenbe: hoezeer hetzij
5)
lüieiüol)!,
fei
e§
—
bebingenbe: ober,
benn
mits
fall?,
vandaar
dat,
ten einde
baniit,
ofschoon obid^on, hoewel. niettegenstaande cbglcid), fei
als,
ten
e^,
dat boR,
alhoewel, hetzij
—
in weerwil dat troUbem;
wanneer, zij
zoo dat
loarum;
opdat,
3) beabfid)tigenbc: om te um ju;
4)
lüCöl^alb,
waarom
baf],
el
fei
zoo menn, of ten wäre e^ Wäre
indien, benn,
142
fieftion
toeu,
6) jeitlit^e:
eer,
raäljrenb,
tot,
7)
totdat
als
eerdat,
bi^,
sinds,
26.
wanneer
a(»,
als toie, zooals gleic^roie, öergleic^enbe: hoe je evenmin als foroenig als, hoe
deste
je
—
—
beflo,
gelijk als
glet(^
tüic,
dan aU, hoe
je,
als
of a(§ ob;
(voor) zoover als inforocit, behalve dat au^er bap, zonder dat o^ne baß.
^m
Sieutfdjen
fonn ber
—
—
8) einjcfiränfenbe:
5.
terwijl
toann,
alvorens beöor, sedert feitbem, nadat nad^bem;
voor, voordat,
^NnfinitiD mit ^u
iniofern,
(te)
Der=
bunben nur bie btei ^räljofitionen o§ne zonder, ^att in plaats van unb um om öor iiä) ^aben, im 9lieberiänbiidjen auper biegen brei noc^ alvorens, door, ten einde, met, na van, S. hij liep door, zonder om te zien; wij zonden het ]. boek per post, in plaats van het zelf te brengen; een zaaier ging uit, om te zaaieii (fäen); roep mij. alvorens uit te gaan (beöor bu au^ge^fl); door zoo te haudelen (burd) biefe t*öcinblung?lDeife), maakt gij allen boos; hij kwam zelf, ten einde zeker te zijn van de uitvoering zijner bevelen; de dief begon met te ontkennen, dat hij het geld gestolen had; na afscheid genomen te hebben, vertrok hij; wel verre van alles te bekennen, loochende (leugnete) hij de hoofdzaken. 6.
DJian unterfc^eibe:
A. doch [doxj unb toch [tjxj, doch ^at einen gegen= uberi'tellenben ©inn unb entfprid)t bem beutfd^en aber ober jebodj: hij zegt het wel, doch meent het niet: toch §at 1) ben Sinn Don bennod): hij belooft hat vast, eu toch zal hij het niet doen; 2) ben eineö 3"^^^^"^» Sefel^Ie?, ic, kom toch fomme t)oä), speel toch maar jpiele immer= j. S. f)in,
nur.
noch [luxj unb uog
[njxj, noch i[t eine ^on= heb noch geld, noch boeken, hij heeft kind nog noch kraai (^tä^e) er f)Qt roeber ^inb nod) ^egel; hoe lang blijft uw vader nog? Ik weet ein 5(bPerb ifl het nog niet; er zijn er nog e» finb noc^ meiere ha; nogmaals nochmals, nog eens noc| einmal, nog äl äiemlicji, nog al (altijd) niet nod^ immer ni(|t. B.
junftion:
ik
—
:
:
143
^nterjfhion.
^ie
6mp
li)
ro ö r
ber ^r^ube:
b.
be» Sc^mcrjea:
krek!
kriki
bimbami holderdebolderl
t
hoezee! hoera! ach! ai! ou! och! helaas! o wee! aba! ba! foei!
c.
be» ^Ibfd)eueÄ
tl.
be» Stt'fUf'^-
e.
be§ 33erlangens:
8) ?IuÄruf= unb
t e
ha! heisa
a.
m:
boin! plomp!
miaauw!
poefl
nbun g 3
f i
einteilen
mu ni]en:
d)Qf)
pafl
piefl
man
tann
CMiterjettionen
Sd)al Ina
1)
Tussehenwerpsel fiysjnvirpsdj.
3nterjcßtion.
oO.
v^
:
61-
I
hm!
^i-
6'
ei!
eilieve!
Grniiinterung§mörtcr: he!
hm!
hei!
heidaar! holla! pst! st!
SSemerfuug. 'Jlusrufe wie: God helpe mij! Goede hemel! God! wegl marsch! hoor eensl zachtjes! ujro. finb nic^t ben Snterieftionen ju rechnen, cs fmb mei[ten§ Derfürjte ©ä^c
]u
ober auä) 8u6[tQntiDe im
SSofotiD.
2liifgal>en.
47. es
nic^t
Üb
er i"c^e: ^d) gel)e nic^t QUs, benn e» regnet.
aud)
am
(Sr
ift
nic^t retc^,
2Öenn
^}anm mic^
nic^t, aber ic^ fd)äine
beffen
am
9?ot
bie
^obe bieiem
^c^
bir.
m'\(i)
nic^t.
näc^ften.
^u
id)
rü^me ic^ 2Benn
geholfen; jroar beffen
fonime
fc^neit,
größten^),
fonbern arm.
in
^i^eilic^
bie ift
S^üU roenig
me^r ju hoffen gloic^roobl roerben luir iinfer mögüc^ftes-) tun. ©roße ^unbe erregen 2d)reden, tt)enn fie aiic^ nic^t gefä^rlic^ l'inb. '^a\[^ bu genau tuj't, roaa man Don bir Derlangt, roirj't bu gut belohnt roerben. 6r ift ber Vorüber meiner 2)?utter, alfo mein Cbeim. Ta unsere t>i'funbe nic^t gefommen l'inb, ;
muü
irgenb
nuir,
'itbfc^ieb
etroae
^lufjerorbertlic^es")
nef)men,
roeil
ereignet
[ic^
ber Urlaub^)
^erum
^aben. ift.
^ä)
5IIs
bie
Äinber tai 3}ater fa^en, liefen fie il)m entgegen^). Äaum roaren mir jurüd, al» e» ju bonnern unb ju bli^en anfing. @^e ic^ ^c^ mic^ beffen oerfab, fallen alle ®äfte ben Saal berlaffen, ob er hai
nid^t,
roeiß
beDor
er
tommen.
.pat
erjä^left? ef)er ') *
Unplüd gefe^en
Stobt fommt,
©ruber überlaffen^)
beinern
je
bie
in
je
ber 33ater
^ä)
roeiß
li'.-ber
Übetf.: bQ§
verlof.
'•"
om.
roiüft.
es
fei
9?ur ]u,
e» bir gefc^rieben,
roes^alb
nic^t,
Schreibe für i^n,
^at.
benn,
er
tiOT^
bu
er roeiR ja,
bamit bu
^eute
übreift.
e5
lieber
hüii roir
e» roeiter
.Qomme
un?.
ju
!>ö(f)fle ift.
*
te
'^)
al het mogelijke.
gemoet.
;
iets
';
buiteugewoons.
overlateu aau iemaiid.
144
Öeftion 20.
3e
man
ba^
möglid)
'üai
(Na
9?a(i^bem
.
.fiönig
bie geinbe
finb
^a
il}r
eudj
id)
gegrüfjt
5-1iürd)en^^)!
fa^re
mid)
bod)
üiel,
§)alt,
a(§
merbe
id)
I}inüber!
motbcn.
9?Dd)
(Slauben ©ie,
5p[ui,
ben bamit
()aben
euc^ antworten.
ift
felber.
ben ®ar=
irie
f^leci^t
falfd^en'') iljr
nid)t
2Beg! faget,
eud) eure geinbe bebrängten^^).
morgen
^'^eij'a,
bir
er in
Stro^ ber großen 5£apfer=
3c^ folge eudj,
Ijätte,
bu
ging
tn=
o^ne um=
meiter,
lüenig.
f)ält
tt)ir
beforgen,
al(e§
frf)abeft
tiatte,
lütvb?
boc^ gefdjlagen
mid) fragt,
foldje
lüerbe
ofim
berjdiiüanb,
(Sx
@r ging immer
gefdjrieben!
berlaffen
33ü(^er |aben
Qrf)
alle
^d), meld) ein Unglüd! baf3
f)atte.
tommen
bennod)
biefer 58rief
i[t
er
.)
ipajieren.
,f)anbtung§tt)eife
biefe .
Statt in
größer ber 2o^n.
beflo
er
i[t.
5J?anc^cr Derfpridjt
ten.
ha^ ber feit
bemertt
2)ur(^
giifel^en.
ging
getjen,
foIc^e§
mir
foroeit
beu ^anipf^),
fd)H)erev
©d^uie ju
bic
e§
©ie nod) gefunben*?
ift'«
!^ni,
S<^
(Si,
glauben Sie
^eiertag^^)! meiter!
üV]o »üeif,
noc^
S^iha, äßiebiel
immer
ni(^t,
nod) meld;e ba finb.
ob liegt
teil^
®af5 er feinen S'^^'^ berfel^tt^^) l)at, an ben ungünftigen 3uftänben^*), teils an i^m felbft.
©ein 53ruber foü '?Olan
ni(^t
nur
fommen,
fonbern
aud) mitfpiflen.
foH nic^t nur bie Siegeln ber ©rammati!^^) lernen,
fon=
bern aud) ben ©ebrauc^^*^) unb ben <Sinn^^) ber Söörter. '") in 't nauw breugeu. ^) ytrijd. ^) verkeerd. '^) zijn doel missen. ") toestanden. rustdag. '') zin, hcteekenis ") het gebruik.
*^)
") sprookjes. taalkunde.
^"M
Gesprek.
Laat ons thans naar Scheveningen vertrekken. Wilt gij twee biljetten tweede klasse enkele reis nemen^)? Neen, ik zal liever voor mij een retourbi]jet nemen, ik moet overmorgen weer in Amsterdam zijn. ZuUen wij met het Hollandsche spoor^) over Haarlem en Leiden gaan of met het Staatsspoor-^) over Gouda? Zooais gij verkiest*) de prijzen maken geen verschil^) en beide lijnen") hebben een stoomtram'), die ons onmiddellijk van het Station naar Scheveningen brengt. Waar zullen wij onzen intrek^) nemen? Mij dunkt in het Kurhaus; wij hebben daar een prachtig zeegezicht en kunnen er elken avond het concert bijwonen. Zijt gij reeds vroeger te Scheveningen geweest? Neen, mijnheer, dit is de eerste maal, dat ik de zee zie. ')
Söfen.
')
Untciid)ieb.
")
Qixnm.
'^)
'•)
(iDÖünbiidöe 53a^iien.
')
(fijcnt)üt)n.
^)
©tnatSbo^n.
*)
tüüiijd^en.
Strannrat) mit S^otnpfbetricb, Strafecnbalöii-
145
^nterjettion
En
hoe vindt
gij
dit
schouwspel?
Onbeschrijtelijk mooi"). wat
is de zee praclitig! Hoe statig") komen die golven") daar aanloopenl Ik zou hier uren kunnen blijven en die eeuwigdurende beweging gadeslaan,
zonder inoe te worden. Laat ons nu een kijkje*-) in de duinen gaan nemen. Hoeveel euwen moeten er wel verlooWelke zandheuvels pen zijn. om zulke zandbergen op te werpen I
I
Hoe
hier vlak bij'^j de bruisende zee, oogenblik dreigt het land te verzweigen ^"^j.
rüstig
is
het
die
elk
Daarvoor is geen gevaar; juist deze zandbergen, die de zee uit haar schoot^-'') heeft opgeworpen, zijn de natuurlijke verdedigers van Holland geworden. Zijt gij van plan lang te Scheveningen te blijven? Tot miju spijt**') moet ik de volgende week weer naar huis terug; 't volgend'') jaar hoop ik langer te kunnen blijven. reis dan Het is mij zeer aangenaam, kennis met gemaakt te hebben, mocht gij het volgende jaar terug komen. dan houd ik mij voor uw bezoek aanbe-
Nu, goede
!
u***)
volen^").
uw geleide^^) en voor uwe welwillende hulp en inlichtingen^'). Ik beveel mij in uwe vriendschap aan en hoop later onze kennismaking voort
Aanvaard mijnen dank voor
te zetten.
J4ön, reijenD.
*;
nemen
befcticn,
"1 ©d^ofe. empTefllcn.
'")
^»^
fid^
'"
üma^
bebauern. ijü^rung.
ftottlicfe.
anjel^en. ''j
'•"^
nädjfteS.
"' '^^
»*'
SßcÜen. nahebei.
^-) '^^
een kijkje oerid^lingen.
^^re Sefanntj^nft.
'^uShintt, erftärung.
•^
Jticinc nitbeTianbif((e Stuadfle^rr.
10
'"^ [ic^
146
lttliau0. I. l)
kleine ffiöttertammluttg.
Aardrijkskundige iiamen.
Adriatische Zee. Afrika, de Afrikaan. Alexandrie. Arabie, de Arabier. Athene, Atbeenscb. Beieren, de Beier, Beiersch. Belgie, de Belg, Belgisch. Berlijn, Berlijnsch.
Bohemen,
de
Bohemer,
Nauw
van
Bo-
—
Dene marken. Duitschland
,
de
3Ibrtatifc^e§
Duitscher,
9)?eer.
ber 2lfrifaner.
^frifa,
^JUeyanbrien. 'Jkabien, ber ^Irabcr. ^Mtf)en,
Qt^enil'c^.
33Qt)ern,
ber Sotjer,
^Belgien,
ber Belgier,
33erUn,
heemsch. Brunswijk. Calais, het
@eoflro^^ijt|c 9Jameit.
ba^rifd^. belgifci^.
berlinifd^.
53öl)men, ber 33b^me, bö^mijd^.
33rQun|d)tt)eig.
®te 5JJeerengc öon galoiS. ^änemarf. ®eut|(^Ianb, ber ©eutid^e, beutfd^.
Duitsch.
Egypte,Egyptenaar,Egyptisch. Engeland, de Engelschman, F. de Engeischen, Engelsch. Europa,Europeaan,Europeesch.
^JtgQpten,
Frankfort. Frankrijk, de Franschman, P. de Franschen, Fransch. Friesland, de Fries, Friesch. Germanie, de Germaan, Ger-
i^ranffurt.
3lgt)pier,
liinber,
@ng=
©uropa, ber ©iiropäer, europäijd^. ber
(Vranfretd),
gran5ofe,
bie
i^rnn^ofen, fran^öfifc^. t^rie§Ianb,
ber
©ermanien,
i^riefe,
ber
©roubünbcn. ^Qog.
Griekenland, Griek, Grieksch. Groot-Brittanje.
©ropritannieii.
Hannover, Hannoveraan. Han-
Jpannoner,
Henegouwen.
bie
englifd^.
maansch. Grauwbunderland. 's-Gravenhage, den Haag.
noveraansch.
ägt)pti)(^.
©ncUanb, ber gnglänber,
frieiil(^.
©ermane,
gcr=
niQuifd^.
©rierf)cnlanb,
nöneriid).
^ennegau.
©ried)c,
gried^ifd^.
J'^onnoberoner,
f)Qn=
.
.vlleine
äBötterjümmlung.
>> Hertogenbosch. Holland, Holländer, Hollandsch. Hongarije, HonHon.ifaar,
147
Iperjogenbuicf). .'i^oUdnbcr,
.f>olIall^,
(jirUänöijd;.
Ungarn, Ungar, ungarifc^.
gaarscli. Italie,
Italiaan. Italiaansoh.
Italien, Sftaliener,
Japan, Japanees, Japansch. Java, Javaan, Javaansch. Kaap der Goede Hoop. Keulen, Keulenaar, Keulsch. Leuven. Luik. Middellandsche Zee. Milaan.
^apan, ^apancic,
Namen.
9iamur.
3at)a,
^oDaner, iaDaiüjc^. guten Hoffnung.
.^ap ber
mn.
.Kölner,
Öüttid). 5)iittcllanbiic^c§
mm.
!DJailanb.
'Jicapel,
Nederlander, derlandsch. Neurenberg.
fölnif(^.
ööiren.
Napels, Napelsch.
Nederland,
italicnifd).
japancfifd).
Ne-
neapDlitauiic^.
'Jiieberlanb (Die Ttieberlanbe),
9iürnberg.
Nieuw-Zeeland.
Dteufeelanb.
Oostenrijk, de Oostenrijker, Oostenrijksch. Oost-Indie, West-Inditj. Parijs. Parijzenaar, Parijsch.
Cl'tcrreic^,
Ponimern, de Pommeraan. Portugal, Portugees, Portu-
^^ommern, ber ^ommer.
ber Ofterretc^er, 5fter=
reic^ijd^.
Oftinbien, Sßeftinbien.
^aria,
^^sarifer,
Portugal,
parifif*.
portugie=
^ortugieje,
geesch. Pruisen. Pruis, Pruisisch. Rijn, de Rijnprovincie, Rijnsch.
•^^reuBen,
Rijssel.
l'iUe.
Rome, Romein, Romeinsch.
3iom, ülömer, römtjd^. 'Kußlaub, 0\ufie, ruifif^. Sac^jen, Sad^je, jäc^iüc^.
Rusland, Rus, Russisch. Saksen, Saks, Saksisch. Schotland. Schot. Schotsch. Spanje, Spanjaard, Spaansch. Stiermarken, Stiermarksch. Straatsburg.
iiirf).
^reu^e,
prcuBii'c^.
$K^ein, bie Oi^einproDin^ r^einijc^.
Sc^ottlanb, ©rf)otte,
Spanien, »Spanier, Steicrmarf,
[teirifc^.
'li)em']t.
Tnrkije. Turk, Turksch.
®ie %üxki, Jürfe,
Vesuvius. Vlaanderen,Vlaming,Vlaarasch
93eiut).
Weenen.
SlMcn. .
Westtaal
.
West-
jd^ottifc^.
jpaniic^.
Strapurg.
Theems.
Westfalen
'!)iic=
berlänber, nieberlönbiic^.
türfife^.
j^Ianbern, Qf^anilänber,
2öei'lfalen,
Sßeftfale,
flämifc^.
roeftfälijc^.
faalsch.
Zeeland'), Zeeuw. Zeeuwsch. 'j
"JJiebcrlänbilt^"
*Hebenöott,
bcn
in
brr
Die
"4^:01)11^;
oql.
flutriditiglcit
Seelanb, Seelänber, jeelänbijc^.
good rond, öcr
goeil
äeelänbet
Zeeuwsch,
jpri(^n)5rtlid)
ift.
10*
tine
gettor=
148
^nl^ang.
Zuidzee.
Zuiderzee.
Zwabeu, Zwaab, Zwabisch. Zweden. Zweed, Zweedsch. Zwitserhmd, Zwitser, Zwitsersch.
@übfee
aerijd^.
^tc ©lobt. Sine
De Bank.
®ie ^onf.
—
De
Beurs. Eene brug, eene ophaalbrug. Het cafe, het koffiehuis. De kroeg, de herberg. Een hotel, logement.
Het gasthuis. hospitaal. Een gedenkteeken, standbeeld. De gevangenis, het tuchthuis. De kerk, domkerk. Het kerkbof. De parocbie. De klok, torenklok.
De
klok (luiden). Het klokkenspel, carillon. plein,
?Ipoll)efe.
@ine S)a§
®ie ®in
©te eine
SBörfe. liif5iel^brürfe.
(Saf^.
©c^enfiöirtfd^afr.
SBirti'c^Qft,
©Qft^of. ^ranfenl^auS, ©pilol.
C>oteI,
^Q§
ßin ©enfmal,
eine Statue.
^a§
©efängniS, 3u^t^QU§. ®ie ^ird)e, ber S)oni, ba§ 5)tün=
©er
%a%
ßir(|t)üf.
[ftcr.
mrd^fptel.
©ie U^r, 2;urmu^r. ©ie ©lüde (läuten).
®Q§
©locfenfpiel.
S)er 5mar!t.
(f.).
het Oranjeplein.
S)er ^(a|, ber Dranien^lü^.
%\t ^o\i,
Het
®er
\ias,
^oftamt.
S)er Sßrieffoften.
straat.
^alaft, ba§ 8(^Ioj}. 3)a§ S;f)eater. SDq§ Sd^lad^tl^auS. S)a§ 9iQt^au§. S)ie ©tra^e.
steeg.
®ie ©afje.
gracht.
®er 5?anQl, bic ©rac^t @. 119, 1).
paleis, slot.
De schouwburg
(m.).
Het slachthuis. Het stadhuis.
De sluis. De haven (f.). De aanlegplaats De Steiger (m.). Het
—
^riidfe,
De post, het postkantoor. De brievenbus (f.).
De De De
fd^iüäbifd).
Sd^roeben, ©c^rocbe, jd^mebifd^. S)ic (Sd^iueij, ©d^meijer, id^tt)e:=
2) ])e stad.
Het
^utberj'ee (ber).
©d^tuobe,
Eene apotheek.
De markt
—
(biej.
Sd^rooben,
Station.
2)ie ©d^Ieufe.
Ser §Q^en. (f.).
S)er SonbungSpIo^.
®ie ScinbungSbrüdfc. ®cr 58a()nH-
De wijk (f.). De Winkel. De voorstad.
5)q§ ©tabtüiertel. ©er Saben.
Eene hoofdstad.
(gine ^QUptftabt.
De
®ie
residentie.
Eene koopstad. Eene zeestad.
©ie
3SDr[tabt.
9tc[ibenj,
ffiine
^anbcISflobt.
(Sine
©ceftobt.
(fiel^e
149
Kleine iIBörterfammlung.
3)
De
haiHlel.
Hei accept. Accepieeren.
^Jlf^eptieren,
De De De
"Dk Milans.
balans.
bankier. betaling. Het boekhiuuleu.
Hetenkelvgpwooujboekhouden. Het dubbel Italiaansch) boekhouden. Het kladboek, memoriaal. Het dagboek, journaal. Het grootboek. Het grootboek der nationale (
annef)men.
2>er !^anficr.
Xic Die Die
58cjal)limg. 53uci^füt)ruiig.
cin|ad)e 58ud)|ü^rung.
2)ic boppelte
33ud^fül)rung.
®ic
bn§ ÜJ^emorial.
Straji^e,
i)Q§ Sournal. iDQ§ ©toatSid^ulbenbud).
schuld.
Een commissionnair. De deelgenoot, compagnon. Een endossement. Eene faktuur. De bandel. De groothandel. Een grootbandelaar. Een kleinhandelaar. De handelsreiziger. Een kantoorklerk. De kas.
De
Sin ^ommiijionär.
Der
ücil^abcr.
Sin ^iiboffamcnt. Sine S^aftur.
Der
Der ©roß^anbel.
.V)atibcl.
Sin ©roß^änbler. Sin .^lcinl)änbler.
Der
^anbelsreifenbe.
Sin Die
ifontorij't,
Schreiber.
i^affe.
Der
^aijiercr.
Een kantoor, bureau. Een koopman. Een kooper. Een verkooper. Een raakelaar. Een ontvangstbewijs. Eene quitantie.
Sin Sin Sin Sin Sin Sin
Kontor, 53üreau. .Kaufmann. lauter.
Het protest.
Der
"^xokii.
De remise. De schuldenaar. De schuldeischer.
Die
;;}iimef|e.
kassier.
Een Schuldbrief. Eene traite.
53er{äufer.
g)ktler.
Smpfang§icf)ein.
Sine Quittung.
Der Sc^ulbner. Der ©laubiger. Sin Sd)ulbbriei. Sine Tratte.
T>e
vervaltijd.
Die
De
wissel.
Der mäfitl Der 'iBed)ielagent. Der äßct^i'elfurs.
De De
wisselagent. wisselkoers. Een post wissel (ni.).
Het geld. Baar geld. Klein ?eld.
De munt. Klinkende raunt.
5>erfaajeit.
Sine ^^^oflünroeijung.
Dq§
®elb.
—
'BareS Weib, .t?reine§
föclb.
Die
DJiünje.
.^lingcnbe '!Dtün3e.
150
2tn{)ang.
Een goudstuk. Goudgeld. Een '/ilverstuk. Een tienguldenstuk. ^) Een lüjksdaalder.^) Een gülden.^)
@in (Jin
3f^n9ulbenftü(f.
gilt 3{etd)§taler
ein Bulben
^m. Een Een Een Een Een Een Een Een Een
Het
(=2\2®ulbenj.
(=
100 6ent
=
1.70).
dubbeltje.2)
ein balber ®ulben (= 50 gent). (Sin ütertel ©ulben (= 25 gent). ®in 3e^ncentftücE, jmei ©tüber.
stuivertje.^)
(Sin i^ünfcentflücf,
halve stuiver.^)
ein falber ©tüber. ein eent. ein boJber gent.
halve gülden.^) kwarjte (kwart gülden).^)
cent.^)
halve cent.^) muntbiljet, bankbiljet. biljet van 100 gülden. 4)
De De
©olbmünjen.
©olbftüct.
Sine iSübermün^ie.
Het
eine 33anfnote.
ein §unbertgulbenfd^ein.
huis.
2)a§ §au6.
deur.
%u
Zun.
bei.
®ie
©d^elle.
Dq§
slot.
6rf)lDB.
De sleutel. Een grendei. De gang. De trap. De kelder.
'Ser ©c^lüffel.
Eene verdieping.
ein ©todtüerf. ®ie ^üä)i.
ein
De schuur. De stal. De zolder. De kamer, *)
Diiegel.
S)er ßorribor. S)ie %xtp\)e.
S)er ^eüer.
De keuken. De schoorsteen. Het venster. Eene ruit. Een vensterluik Het dak. De dakgoot. Een balk. Eene muur. Eene plank. De kalk. Een klinker. Eene plavius. Eene dakpan. Het lei, de lei.
'Stübev.
S)er (Sd)ornftein.
(n.).
S)Q§ genftcr. eine t^enfterfd^eibe. ein Soben. 55ie ©tid^rinne.
ein
23olfen.
eine 9)?auer, 2Banb.
ein
33rett.
^er
^Qlf.
ein 3icgelftein. ein S^tQd. ein ®Q(^jiegcI.
©er
©d)icfer, bie ©d^iefertafct.
®ie Sd)eune. ©er ©tau.
^tx het vertrek.
©olbmünje.
-j
Silbevmünjcn.
^-öoben.
®Q§ Zimmer, •')
ha§ ®cmaci^.
Sronacmünjcn.
151
kleine ai'örtcrianimlunfl.
De De De De
%\t
zolderkauier. woonkftiuer.
^ae
2Bot)n^inimcr.
zaal.
eetzaal.
"Ser Speijei'aal.
Het plafond. Het bebaiif^sel. Het tapijt. Een Spiegel.
S)ic ^ccfe. 1)tc Tapete.
5)cr xcppic^.
@in "Spicfld. @in ©enuilbe.
Een(e) schilderij.
De De De De
Xiac^i'tube.
tafel
(f.i.
stoel.
©er
Stutil.
leuningstoel.
3Der
i'el^nfeffel.
käst
3)er ©darauf.
(f.).
Eene sofa. Een voetenbankje. Eene lamp. Eene kachel.
6in Sofa. (Jine {Vu^baut. (Sine (Jin
l'anipe.
Ofen.
De haard. De vuuitang. De schop.
2)er ^erb.
De
pook. Het bout.
'2)a§
De turf. De kolen. De slaapkamer. Hen
%tX
®ie geucr^ange. 2)ic ©d^aufel.
©c^üicijeii.
%QX\.
%\t Äo^len. slaapver
2)Q§ Schlafzimmer.
trek.
Het ledikant. Het bed. Een veerenbed. Een peluw. Een küssen. Het hoofdkussen. Eene sprei.
S)ie iöettfleUe.
De deken. De beddelakens. De stroozak. De matras. De wieg. De waschtafel. De waschköm (/.,).
2)ie iBettbecte.
Dp zeep. Een handdoek. Een borstel (m.). Een blaker. De doniper (m.i. De lantaarn. Een nachttafeltje. Eene mat.
©ie Seife. gin ipanblud).
2)a§
gin gin
©a§
33ett.
giu geberbett.
^4>füfal.
Äiffen.
^opffiffen.
@ine Obcrbedfe. 2)ie 33ctttüc^er.
5)er Slro^iacf.
®ie ®ie
Ü)iQtrQUe.
aBiege."
55er 2ßaf(^tii*.
5)a§ 2Bafd)be(fei;.
O^ine '-bürftc.
©in 35q§
2eud)tci. l'öjd)l)orn.
'5)ie
i'aterne.
(?in
Tiod)ttiid).
©ine ^Jotte.
152
'JIntiana.
5) In de eetzaal. De waard. De bediende. De table d'höte. Het tafellaken. Een servet (n.). Een couvert. Een bord (n.).
Eene vork. Een lepel. Een mes. Een schotel. Eene terrine. Eene flesch. Eene kai-af (kraf). Een glas. Een kop. Een olie- en azijnstelletje. De olie (f.). Het oliefleschje. De azijn. Het azijnfleschje. Het zout. Het zoutvat. De mosterd. De mosterdpot. De peper (f.). De peperbus. De suiker {f.). De suikerpot.
De honi(n)g. Het brood. Het vleesch. Gekookt vleesch. Gebraden vleesch. Het gehakt.
Der
2ßirt.
2)er .Kellner.
®ie
äBirtätofel.
(Sine (SerDiettc.
@tn ©eberf. Sin 2;etter. (Sine ©obel. (Sin
Söffel.
(Sin
5me[fer.
Sine Sd^üffel. @ine ©uppcnfc^üfiel. @ine t^Iafd^e. Sine Äaraffe. ©in ®l«ä. (Sine
%a\\i.
@in Cl= unb
®a§ OL %tx %(x§,
@)figge]leU.
2)a§ Ölflät'd^c^en.
®a§
gfiig.
©alj.
%tt ©enf. Der ©enftopf. Der Pfeffer. Die ^^fefterbofe. Der ^ucfer. Die 3urferbofe. Der f)Dnig.
Dq§ Dq§
Orot. f^Ieifd^.
©efod^tca
i^Ieifdö-
®ebratene§
i^Ieifd^.
®e^Qcfte§ gieifc^.
Rundfleesch.
9tinbfleiic^.
Eene tong.
(Sine
Kalfscoteletten.
ÄQl6§foteIett§.
3un9£-
Scbapevleesch.
^Qmmelflcifd^.
Eene schapebout.
(Sine
Varkensvleesch. De harn (f.).
©d)roeinefleifd^.
Eene worst. Het spek. Een pasteitje.
(Sine SBurft.
De
Een koek. De boter.
Die @in Die
58utter.
De kaas
Der
^äfe.
meelspijs.
Dranken.
Het
De
hier.
wijn.
(f.).
(St1igfiäfd&d)en.
2)q§ i^aljfa^.
§Qmmcl§teule.
Der Sd^infen. Der
<Spcdf.
(Sine ^iaftcte. 3}ZeI)Ifpeiie.
i?u(f)cn.
(Setronfe.
Dq§
5Bier.
Der
233ein.
Älcinc iöörlerjammluna.
De koffie (/:;. De thee (f.). De chocolade. De jenever (f.). De melk. De room. De groenten.
1)er .er lee.
Die Sc^ofolQbc.
Der
Jöronntioein.
(iiemiiic
Äartoffeln.
^Hübeii. .^otjlrobi.
Erwten.
(Srbfen.
®elbc 3iübc. :Kote
Doperwten.
Bloemkool (f.). Roode kool (f.). Zuurkool (f.).
3ioter Äobl.
^Qucrfrout.
De ramenas (f.). De ui (m.). De bloembol
(m.).
dessert.
Een appel. Eene peer. Eene pruim. Eene kers. Eene kastanje. Eene perzik. Eene abrikoos. Eene amandel. Eene citroen.
Die
Die ©urfe.
Der
(Jjiiggurte.
i£alat.
Dqö
3iabie§c^en.
Der
Oiettic^.
Die
,StinebeI,
Der
'Jtac^tijc^.
(Sin
^Jlpfel.
bie '^lunienjiDiebel.
^ine 53irue. Sine '-^^flaume. ©ine i^irjc^e. Sine J?a[tanie.
gin Ö^ine
Deoranjeappel,sinaasappelCw.).
— bezien).
Schoten.
SBlumenfoljl.
De komkommer. Het augurkje. De salade (sla) (f.). Het radijsje.
De De
5D?ö^rc.
mit.
Der Spargel.
(f.).
De druif. De De noot. De De hazelnoot. De framboos. De kruisbes.
ÜBeljc^e Sßo^nen.
i8of)nen.
Koolraap. Gele wortel. peen. Beetwortel. biet.
Het
Die (5al)ne,beri)iQ^m.
DieDJiifd).
Aardappelen. Boonen. Snijboonen. Rapen. knoUen.
De asperge
153
wijndruif.
okkernoot.
kruisbezie
{P.
aardbei, aardbezie. aalbes, aalbezie.
^^fitfid^. 'Jlprifoi'e.
Sine iDianbel. @ine 3ifronfDie Cronge, 'Qlpfeliine. Die "Iroube. Die iBeintraubc. Die Dlufe. Die ai^alnuB. Die Jöo'elnu^.
Die ^imbeere. Die Stachelbeere. Die (Srbbcere. Die ^olianui§beere.
H) Kleeren en toiletzciken.
M:Ictbcr unt) Xoilcttcgcgcnftänbc.
De broek, pantalon De onderbroek. Een rok.
Die 53einfleibcr. Die Unierbofe. Sin grad. Sin Oiod.
Eene
ias.
(fj.
154
2Inl^ong.
Eene
De
@in
overjas.
mantel.
Het
ttbergieftcr.
S)er DJiantel.
vest.
®ie
Söefte.
De zak (m.). De mouw (f.).
®er
Sllrmel.
Het pand. De voering.
®Q§
De knoop.
2)er i?nD))f.
Het knoopsgat. Eene laars. Een laarzenknecht.
S)a§ ^nopflDc^.
De De
@in
gulter.
©ttefel.
(Sin ©tiefelfnec^t.
schoen. schoenboi'stel fm.).
^ie ©d^u^bürfte.
Het schoensmeer.
2)ie SBicIfe.
De overschoenen. De zool. De pet. Een boordje
®ie Uberf(j^u^e. ®ie @ol)Ie. ®ie DDiü^e. @in fragen.
Eene das, cravate. Een halsdoek. Een paar manchetten. Een paar handschoenen.
@ine ^Qlöbinbe, ^aiBatte. (Sin
!öal§tu(ö.
@in i^QQt @iu ^aav
!D?anfci^etten.
S;)ant]ä)ul}i.
Glace bandschcenen. Een zakdoek.
®Iacet)anbfd)Ut)e.
Eene borstspeld. Eene speld. Eene naald.
(Sine
Oorringen.
Dfjrringe.
De ring. De armband. De waaier. De sluier. Het
®in Xaid^entuc^. 5}in-ftecfnflbel.
©tcdnobel. @inc Üiübel.
(Sine
bracelet.
®cr
9ting.
®a§
?irmbanb.
5)cr f^äc^er.
lint.
©er
i^xi^leier.
^a§
58anb.
De muts.
®te ^aube.
Het voorschoot.
'3)ie
©d^iirje.
De pantoflfel (f.). De kous (f.).
S)er ^Pantoffel.
Eene mof. Eene sjaal. Een korset. Eene japon.
@in
DJtutf-
(Sin
©d^al.
7)
De De De
Ambten
eii
®cr Strumpf.
^Ddctt,
(Sin
meib.
beroepen.
advocaat. apotheker.
bouwkundige. Debakker. Debanketbakker. architeci,
(Sin
931ieber.
9lmtcr unb ^ei-
Oeiticriic.
^ilbiiüfnt.
^er
^^Ipotbcfei.
5)er
^lrct)itett.
5)0: ^iider.
S)cr ^onbitor.
ftleine
De barbier. De blikslao^er. De boekbinder. De boekdrukker.
Söorbicr.
molenaar. muzikant.
Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der Der
naaister.
Die
Dlä^erin.
officier.
Der Cffijiev. Der 2ef)rer, ©lementorlebrer. Der (SJepärfträcier. Der (fatboIiid)c) ^^^.^farrcr. Der ('prDtc[tantiid)e) '^-Marrer. Der üiobbiner. Der maln. Der (Bc^riltfteller, "Jlutor. Der 'Schreiber, ifontorift. Der Sc^ubniüc^cr. Der 'Sd)Iäci^ter. Der Sd^auipieler.
De boekhandelaar.
De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De
Da
155
©örterfatnmiunfl.
burgemeester. conducteur. dokter, creneeshei'.
glazenmaker. goudsmid. herbergier.
hoedenniaker. hoogleeraar, profes>;or. huisschüder. Juwelier. kapper. keiner.
kleermaker. koetsier.
laarzenmaker. landbouwer. leeraar.
logementhouder. metselar.
onderwijzer. pakjesdrager. pastoor. predikant. domine. rabbijn. Schilder, kunstschilder. sehrijver, auteur. sehrijver. klerk.
schoenmaker. slager.
tooneelspeler.
.(Klempner.
53udöbinbev. 53iid)bru(fer.
'^u(^[)Qnblev. Söiirgermciftev.
3d)Qffner. %xit.
Q6um. ©olbfcfimieb. 2Birt.
^utmac^ev. Cvrofe[)or. '^In[treicf)er.
^uroelier. (Joiffeur.
Neuner. ^leiberniad^er. .!E?utid^er.
3d)u^maci^er. 5Bauer. (Sii)mnQiial=
ober 9ieQÜe^rer.
©oftiüirt.
DJkurer.
müüix. mu\ikx.
tooneelspeelstei-.
Die 3d^au)pielcrin.
touwslager.
Der <5etler. Der (Siärtner. Der f^ärber, Scbönfärbev. Der T^ücbev. Der j^lciicl)cr. Der Säbrntaun. Der t^iibnnaiin.
tuinier.
verver, zijverver. visscher.
vleeschhouwer.
veerman.
De voerman.
156
"iinijan^.
De witter. De zadelmaker. De zanger. De De zeepzieder.
zangeres.
Der %mä)tx. Der ©attler. Der Sänger. Die Sängerin. Der Seifenfieber.
8) Zoogdiereii.
De
De
Säugetiere.
Der
33är.
6in
(Si§bär.
De bever. De bok. De geit. Het geitje. De das. De dromedaris. De eekhoren. Het eekhorentje. De egel. De ezel. De ezelin. De gems. De haas. Het hert. De binde. De hond. De teef.
Der Der
^^iber.
Een bulhond. Een hazewind. Een jacbtbond. Een patrijshond. Een speurbond. Een poedel. De byena. De kameel (m.). De kat. De kater. De koe. Het kalf. De OS. De stier. Het konijn.
(£in ^Bullenbeißer.
Een
De De De De
beer.
berin.
ijsbeer.
leeuw.
De
leeuwin.
luipaard.
mol. muis.
^iegenbocf.
Da§
Die 3iege.
3icflein.
Der Da(^§.
Dq§ Dromebar. Da§ 6id^f;örnd^en. Der Der
Sgel. efel.
Die
(Sjelin.
Die ©emje.
Der ^afe. Der ^n]d). Der §unb.
Die ^inbm. Die ^iinbin.
6in SBinbfpiel. Sin 3ogbf)unb. @in §ü^nerf)unb. (Sin
Spürl^unb.
@in ^ubel. Die ^»)äne. Da§ ^Qmel. Die ^a^e. Der ^oter. Die Äu^. Da§ ^alb. Der Oä)^. Der Stier.
Dq§
ßanind^en.
Der Söroe. Die Der öeofarb. Der 9JiauIn.nirf. Die maü§.
Het nijlpaard.
Dq§
De
Der
olifant.
33o(f,
Die 33ärin.
i'üiiüin.
\)tilpferb.
(Jlefant.
Het paard.
Het veulen.
Da§
^ferb.
Dag
füllen.
De De De
De
Der Der
^engft.
Die
»s^tute.
Die
JRotte.
hengst. panter.
merrie.
rat.
Het rendier. Het schaap.
Het lam. De ram.
De bamel. De tijger. De De vleernauis.
tijgerin.
Da§ Das
^antl^er.
Otenntier.
Da§ Somm. Der ^ommel. Der 2Bibber. Der 2;iger. Die Xigerin. Sd^af.
Die t^Iebermau§.
.
157
Kleine 2öörterfanimluni^.
De vos. De wezel De wolf. De zebra
©er 1)115
«/.).
De wolvin.
Die Bau. Dü^ x^ixM. @tn SBilbfd^tDein. C^in luilbe» %ux.
(/".).
(Jin 3nt)ine§ 2;ier.
huisdier.
daif.
eend.
De doffer. De woerd, waard.
ekster.
fazant.
gans.
De
ganzerik.
De
laen.
gier. liaan.
Het kuiken.
6tn ®in
:fiQU§tier
Der
?ibler.
Die Die Die
2;aube.
euz.
arend.
Het hoen.
De De De De De Ee De De De De De De De De De De De
äBölfm.
'5)te
1)05 Sc^rocin.
zwijn.
9) Vogels, visscheii,
De De De De De De De De
5lBie)el.
aBoIf.
(m.).
Het varken. Het De zeug. De big Een wild zwijn. Een wild dier. Een tarn dier. Een roofdier.
Een
^cr
Sfud^S.
Ütaubticr.
ä3ögc(,
(Jnte.
^ift^e ujni.
Der 2;Quber. Der (Snteric^.
elfter.
Der Safan. Die ®an§. Der @eier. Der Spai)n.
Dq§
|)u^n.
Der ©änfcric^ Die §enne. Dq's ß'üd^lein.
Der ^obic^t. Der %.xnti)ai)n. Der ßonaricnnogel. Der i^iebilj. Der ^ucfucf.
havik. kalkoen. kanarie. kievit.
koekoek. kraai.
kwartel (m.). leeuwerik (rn.). raees. inerel.
De
musch
(f.).
lijster.
nachtegaal (m.). ooievaar. papegaai.
Die ßräbe. Die aBac^tel. Die l'crc^e. Die 5)ieife. Die 'iUmfel, bie
Der
Droffei.
(Sperling.
Die Diadjtigall. Der Stord^.
Der
^Hipngci
patrijs n».).
Das
yiebljubn.
pauw.
5ßfa».
raaf (fj.
Der Der
Het roodborstje.
Dq§
De
struisvogel.
Der Strauß.
De
torteMuif.
De De De
uil (Dl.).
Die Turteltaube. Die gule.
valk.
vink.
Het winterkoninkje.
De zwaan.
9iabc. 'Ji'otte^K^en.
Der fyalfe. Der ^inf. Der 3üuufbmg. Der Sd&ipan.
158
Jln^ong.
De zwaluw. De roof'vogels. De trek Vogels.
^ie ©c^molbe. 2)ie
^ugöögd.
De water vogels.
®ie
2Baf|eroögel.
De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De De
S)ie
©ingoögel.
baars.
Da
«Qrid^.
bokking.
^er
33ücf(ing.
bot.
2)ie 35uttc.
zangvogels. aal,
2)ie 9iQubt)öge{.
paling.
ansjovis.
elfr.
(m.).
forel.
S)ic Soreüe.
garnaal. goudvisch.
S)ie
©ornecle.
©er
(SJoIbfiid).
haai.
2)cr ^oi.
haring.
3)er gering.
kabeljauw.
Der Der
karper. krab. kreeft.
zeekreeft.
lamprei.
makreel (m.). mossel. oester.
rog.
schelvisch.
^cibeliau. ßQr|)feii.
Die ^robBe.
Der .^reb§. Der §ummer. Die Somprete. Die malxtk. Die DJZufcf)eI. Die 5lu[ter.
Der Der
Dtodie. (Sd^ettfifd).
schol.
Die ©c^oüe.
snoek. spiering.
Der ^ed^t. Der ©pierling. Der Stör. Der ©torffifd).
steur.
stokvisch. tarbot.
tong.
voren (m.). zalm. Gerookte zalm. zeelt.
Die (Steinbutte. Die 3unge. Die ^lö^e. Dq§ Ütotouge. Der (Solm. 2adß. Die (Sd^leie.
Riviervisch.
Zeevisch.
Seefifd^.
De De De De De
haringvangst. haringkaken. kuit (fj.
Der ^eringSfang.
bona.
De
schelp.
Die miä). Die ,(?ieinen. Die ^Io[fen. Die Sd)i4ipen. Die ©c^ale, DJIufd^cl.
kieuwen. De vinnen. De schubben.
Dq§ Der
^Iu§net)meu ber geringe. Saic^.
.""[leine
10)
Boomen
eii
159
ißörterjonnnluiin.
bloeniPii.
iöäuiiic
De abrikozeboom. aciioia (mj. De appelboom.
Der
De berk De beuk
i)ie
unb ^Blumen.
^Jlprifoicuboum.
De
(w.).
esch (m.).
Tic ,Si)prcifcDie iannc. Die 6icf)e. Die (Srlc. Die ©ici^c.
kerseboom.
Der
linde.
Die ^iubc.
eis
(mJ.
noteboom.
Der 'JJu^baum. Die Ulme. Die ^45alme.
pereboom. perzikboom.
Der Der
53irubtiutu.
pijnboom. plataan (m.).
Die Die Die
^\d)\c.
populier (ni.K
Het meibloempje. De nagelbloem. narcis.
De papaver
De
^iricf)baum.
olm (m.). palmboom.
De pruimeboom. De vijgebüom. De vlier (f.). De wijnstok. De wijngaard. De wilg (in ). De treurwilg. Een boomgaard. Een vruchtboom. De anjelier. De aster. De camelia. De dalia. De hyacint. De kamperfoelie. De klaproos. De korenbJoem.
De
^^irfc.
(m.).
De cipres (m.). De den (m.). De eik (m.).
De De De De De De De De De De De De
Der Olpfelbaum.
(/.).
reseda.
De ridderspoor De roos. De maandroos.
(f.).
^4^iiriicf)baum.
^^iQtaue. 5^^appcl.
Der Pflaumenbaum. Der gcifleiibaum. Der glifi>6r< Sbolunber. Der 2Beini"torf. Der 2öeingarteu, SBeinberg. Die JBeibe. Die
2;rQUcriüeibe.
(iin Obflgorten.
Sin Obi'tbüum. Die Dielfe. Die %ikx. Die .Kamelie. Die Daf)lia, ©eorginc. Die S^Daüntbe.
Da§
iMcie-blatt.
Die i?lat»ri)rofc. Die Kornblume. Die Hiiiiblume. Die l'cufoic. Die 'luirjiifc.
Der 5J?obu. Die 'Kcjebo.
Der
JRittcrjporn.
Die Die
dio]e. '!lltonat§roie.
160
De De De
^n^ang.
mosroos.
2)ie
sering.
^ie Springe,
sleutelbloem.
3)ie 8d^lü[)elblume.
Het sneeuwklokje.
De
D^fooäroie.
ber ^lieber.
2)a§ S^neeglöcfd^en.
tulp.
Het vevgeetmijnietje. De viool. Het viooltje.
2)a§ 33crgi^meinnid^t.
®ic Ißiore. 2)a§ 93eit(^eu. Xie ©onnenblume.
De zonnebloem. Het bloembed.
^as
De bloeitijd. De bloembladen. De bloemkroon. De kelk. De meeldraden. De stamper. Het
®ie
2)ie ^Blumenblätter.
S)ie 33lumenfrone,
®er
^eld^.
®ie StQubfäben.
®er ®er ^er
stuifmeel.
De Stengel. De wortel (ni.). De ruiker.
II.
Blumenbeet. 33lütejeit.
«Stempel. 33lütenftQnb. (Stengel,
Stiel,
5)ie 2Burjel.
Stroufe.
'3)er
©ej^röcftc,
S^rit^toörter, ufni.
1.
Wie
klopt daai*?
Binnen.
Een oude bekende. He! Paul ben jij het? Hoe gaat het, waarde vriend? üitstekend, en hoemaak jij het ? ben niet wel.
Siecht, ik
2Ber flopft?
herein.
@in
alter 33efannter.
§e!
^aul
bi[t
bu es?
23ie ge^t c§, roerter ^rr^unb? 5tu§gejeic^net,
unb
loiegel^t
Zijt gij ziek?
58ilt
Hebt Hebt
§Q[t bu ctiüQ g^ieber?
gij
soms de koorts? goed geslapen?
bu front?
Iiaft
bu gut gefd^lofen?
eetlust? Ik eet naar gewoonte zeer goed. Ik geloof, gij zit te veel thuis.
2ßie
|"te^t'§
Toeh
®Dd^
Hoe
gij
Staat het
e§btr?
Sd)le(|t, \ä) bin unpä^lid).
met uw
um
bcinen
^Appetit?
3d)
effe
'^ä)
glaube, bu bleibft ju biel ^u
töic
gemöfjnlid^
fel^r
gut.
^aufe. niet,
ik
ga elken
dag
wandelen. Hoe bevindt gij u thans? Veel beter. dank je. Hebt gij een geneesheer geraadpleegd ?
nid^t,
id^
gel^e
ieben
3;ag
fpajicren.
2Bie befinbeft bu bid^ ie^t? 5Biel
bcffer,
id^
banfe bir.
^aft bu einen ?lrjt fonfultiert?
.
!
161
®e|prä(()e, ©pri(^mörter.
Neen, dit maal
En waarom
niet.
nicftt.
3ci^
©Ute 3rf)
binnen, mijnheer!
Hoe vaart u? En hoe vaart mevrouw plaats, als het
u
e§
l^ielt
für nötig.
iiic^t
'Jiimm bid) immerhin in
lieterschapl waarde vriend. Ik dank je voor je bezoek.
Neem
9)?a(
llnb n)e§l)Qlb nic^t?
Tk vond het niet noodig. Wees loch maar voor/ichtig.
Kom
bieic§
'Jccin,
niet ?
53ef)crung!
oc^t.
^^^reunb.
luerter
banfe bir für beinen
'-öciudö-
Xreten «Sie nül^er, mein §errl
S^ncn?
2Bie gc^t e§ llnb roie
?
ma^Iin? ©e^en ©ie
belieft
Stoor ik u soms? Volstrekt niet. Mag ik u even lastig vallen
gef)t e§
(Störe
S)urd^au§ ?
35Qrf
ic^
gefällig[t!
fic^
ettoa?
(Sie
ii)
S^rer ^xau. ®e=
nic^t.
Sie einen ^(ugenblicf
6e=
luftigen ?
Ik ben steeds tot uw dienst! Ik ben u uiterst dankbaar. Dat vereischt geen dank, mijn-
3d^
fte^e
S^nen
flet§
5U S)ieni"ten.
Sd) bin 3^nen fe^r öerbunben. '-öitte
red^t
]e!^r,
mein ^err.
heer,
Ik heb nog een verzoek aan u. Zoudt u voor mij willen schrijven? Wilt u mij die boeken leenen? Is (mijnheer) uwbroeder thuis? Tot mijn spijt niet. Hij
is
ZOO even uitgegaan. als het u belieft,
Zeg hem, dat
.
.
an Sic.
eine ^öilte
f)Qbe nocf)
SBürbcn ©ie für mid^
fd^reiben
rooUen? SBoIIen Sie mir bic^Büd^er teilten? 3[t
3^r öerr 53ruber ju
3u meinem
33ebQucrn
S^aufe?
nid^t.
@r t[t foeben ausgegangen. Sagen Sie i^m gefäüigft, bafe
.
.
.
Wees
ZOO goed hem mijn groeten over te brengen. Ik zal het niet vergeten. Zeg hem, dat ik morgen op reis ga.
Hoe
3d^
©rü^en ©ie i^n
gefällig|l
3(^ merbe nic^t ermangeln. Sagen Sie il^m, ba^ i^ morgen öerreife.
u? Gaat (mejuffrouw) uwe mede? Aangename reisl
2öie fpät reifen ©ie ab?
laat vertrekt
zuster
®ebt
3brc
i^räulcin
3d^
raünfcfte
3^n«n
9Ibieu!
Hoe laat vertrekt de trein ? Over vijf minuten, mijnheer.
3n
Heeft
j>at biefer S^g, auc^ '
ook
derde
klasse ? .Qleine niebertänbifi«
35?ie
^luf SBieberfc^en
fpät gel^t bcr
1
3«9 ö^?
fünf 9)?inutcn, mein ^err.
SBogen
ter 5?Iaf)e'?
BpxadiUbrt.
angc=
fine
3Reiie.
Vaarwel, tot weerziensl
trein
Sd^roeftcr
mit 3bnen?
nebme
deze
öon mir.
11
brit=
!
162
Slnl^ang.
Welke
u?
klas reist
Sn
Ik reis altijd tweede klas. Zal ik een biljet eerste klas
nemen
SiÖa§
een boedendoos. Die kunt u mee in den Wag-
fönnen @ie in ben
@ie fönnen 5lüe§
Instappen, beeren
(Sinfteigen,
rijdt zeer
aan
§ält
man
fertig,
ift
tiefer
tusscben-
ben ©te-
u?
läutet.
meine §erren!
3ug
fä^rt fe^r longfam. atten
er
auf ftotionen?
stations ?
Hebt u uwe bagage
atteS unter
legen.
langzaam.
alle
Sffiagen
mitnet)men.
leggen. Alles is klaar, er wordt geluid,
Deze trein
Dietourbittet?
^utfd^üd^tel.
S)ie
gon nemen. kunt alles onder de bank
Stopt
ein
foflet
2Bo ift ber ©djalter? 2Bq§ für ©epäcf Doben ©ie? ©inen fleinen Koffer unb eine
Welke bagage bebt u? Een klein koft'ertje en
bij
©ie?
nel^men?
?
Wat kost een retourbiljet ? Waar is het loket?
U
meld)er Äloffe reifen
3c^ rci[e immer jmeiter klaffe. ©Ott ic^ einen ^IqIj erfter klaffe
3tDifd^en=
^oben ©te
Hier zijn wij aan bet grens-
^l^r ©epöcf bei fid^ ? ^ier finb mir an ber Sottreoifion.
kantoor. Ik heb niets aan te geven.
Sd)
Welk
Station
is
bij
fiabe nichts ©teuerpflid^tigeS.
mmt
dit?
«o^n^of
bie§?
ift
Hebt u soms een reisgids ? Mag in dezen waggon gerookt worden ?
^obeii ©ie etma einen i^al}r|3(an
Neen,
Dtein,
?
in biefem SBagen geraud^t
S)arf
merben?
het is een coupö voor niet-rookers. Conducteur, ik wil uitstappen.
e§
ift
2Bagen für 9üd^t=
ein
rauc^er.
©d)affner,
id)
toitt
auSfteigen.
4,
Zijn er ook brieven voor mij ? Hoe laat komt de volgende
©inb
mtd^ ha'^
33riefe für
2Bte fpät
fommt
bie näd^fte
^oft
?
post? Schrijf mij
moet
Ik
per ommegaande. veel brieven
nog
schrijven.
no^
l)aht
üiele
23riefe
ju
fd^reiben.
Hoe
laat vertrekt de post naar Duitscbland ? Is deze brief gefrankeerd ? Hoe veel kost het frankeeren ? Drukwerken kosten niet veel. Deze brief was ontoereikend
gefrankeerd. Ik heb vergeten keeren.
©d^reibe mir mitumgc!^enber^oft.
3d^
2Bie fpät ge^t bie
5):>oft
nad^ 2).
ob? 3ft biefer 93rief frantiert? äBteüiel beträgt ba§ ^:i^orto? 5Drudfarf)en foften nid^t niel. SDiefer
^ricf
mar
ungenügenb
franfiert.
hem
te fran-
'^äj
ijabt
mad^en.
Dergeffen
i^n
frei
ju
!
163
©ejpräd^e, ©pricfimörtcr.
Welke briel'kaarten wenscht u ? Hinnenlandsche
en
2i?elc^c ^^'o[l fürten
loün jrf)eu Sie?
buiten-
landscbe.
Hoeveel postzegels wilt u bebben V Zijn er brieven voor mij postrestant ? Dit is bet post- en telegraafkantoor. Ik wenscb een telegram te
2Bieüiel Sreiniorfen iDÜnfd^enSie?
Sinb
^Briefe
für
l^ier
rnifi)
poj't-
logernb?
®ic§
ift bQ§ "^.sDi'tamt unb grap^euburcQu.
^dj möchte «ine 5)epefc^e
2:ele=
fd^icfeii.
zenden.
Wanneer
kan
ik
antwoord
bebben V
SÖiinn foun
Wat
2Bq§
foften
En
Unb
lüieüiel
kosten tien woordeu? hoeveel elk woord meer? Moet ik bet telegram in 't NederUindscb scbrijven? Zooais u verkiest, mijnbeer. Wij kennen ook Duitscb, Frausch en Engelscb.
Wees
ZOO goed scbrijven
Antwoord
ic^
5(ntir)ort
befoin=
men?
duidelijk
te
^ü^
^e^n Sffiorte?
2Bort mel)r?
jebe§
bie 2)epei(^e
id)
auf
^]Jbl.
icf)rciben? 20ßic
Sie iDÜnfc^en, mein ^err. oucf) ^cutfd^, ^xan-
2Bir öerfte{)en
unb
jöfifd)
23itte
rcd^t
betaald.
?lntft)ort
Kunt u een biljet van 100 mark wisselen? Hoe hoog is de koersV Wenscbt u papier of goud?
können
(^nglijd).
beutlid^
ju fd^reibenl
be3Q^lt.
(Sie
mir einen J)unbert=
morffd^ein racdjfeln? 2Bie ikijt ber Ätur§?
©ie Sonfnoten
SBünfc^en
ober
©olb?
Wenscbt u soms zilverV Ik zou !ook wat kleingeld willen bebben.
Wilt u mij een gedeelte in goud geven? Deze wissel is op zicbt betaalbaar.
Tien dagen na zicbt betaal-
?:i>ünf(^eu Sie ctma Silbcrgelb? ^ä) möchte aud) ein racnig i?lein=
gelb I)nbcn.
SBoUten Sic mir gefl. einen in ®olb geben? ©iefer
2Bed)|eI
auf
ift
3;cil
Sic^t
jQ^lbar.
34"
2;Qge nac^ Sidjt jaljlbar.
baar.
Wilt u dezen wissel
disconteeren V Hoeveel disconto berekent u? Ik zal u bet bedrag dadelijk uitbetalen.
Wilt u zien, of het zoogoed is? Ik heb het disconto er af getrokken.
Sßoüeu Sie foutieren 2BicDiel
Zd)
Jüill
gleid^
bicfen
äi^edjiel
bis^
?
red)nen Sie IDi^fonto?
3lincn
bcn
33efriig
fo=
QU§5Qt)lcn.
Sel)en Sie, ob c5 ridjtig ift. 3(^ iiaU bü^ S^i^fonto obgejogen.
-
164
Ik
^n^ong.
kan den wissel niet
acoej*-
tann
3ct)
teeren.
beu
Onze kassier
is
juist
wegge-
Unjer i^ajjierer gegangen.
gaan.
om een uur iiog eens terug willen komen? Zijn er nog andere wissel kantoren ? Mag ik u om een nota verzoeken ? Wilt u deze quitantie onderteekenen ? Hoeveel krijg ik terug V
Könnten ©ie
U
©ie
Zoudt u
nidjt ac=
auä=
gcrabc
ift
um
nic^t
U^r
ein
rotcber corf ragen?
®ibt
noc^
e§
anbete
2Becöfel=
anftalten?
®ar?
um
©ie
id)
eine JRec^nung
bitten?
SBoUen ©ie
Cuittung untcr=
bieje
fd)reiben ?
befomme
aßieüiel
geeft te veel.
Ik zal u morgen betalen. Ik zal morgen het restant
komen
2ßeci))el
ceptieren.
ju
beja^^len
id^
l^erauS?
öiel.
Sdö werbe ©ie morgen bej^al^Ien 3d) roerbe morgen bas Übrige
halen.
ijülen.
6.
Wat
is
de kortste weg naar A.
V
SBeldjeö
nac^
weg naar H.? op den goeden weg. op den verkeerden weg.
Ts dit de
ü
U
is
is
ber
ift
SBeg
fürjefte
'l.'i
Sft bie§ ber äÖeg nac^ §.? ©ie finb auf bem redeten SBcge. ©ie jinb ni^t auf bem rechten SBcge.
welke richting moet ik gaan ? Gaat u maar altijd rechtuit. TT kunt den weg niet missen.
3n
Moet
9)iu^
In
ü
ik rechts inslaan V
zult
aan
uw
linkerhand
een brug zien. Hoe ver is het van hier? Het is iets meer dan een half
mu^
9iid)tung
®e^en©ic nur immer
id)
gerabe au^.
©ie tonnen ben 2Beg nid^t üerf e^^Ien. ©ie
id)
rcd^ta
roerben
abbiegen?
§anb
eine
e§ öon l)ier? me^r al§ eine
l^albe
Unter
^Örücfe fe^^en.
Sßie iDeit (S§
ift
ift
etioaS
©tunbe.
uur.
Het is nauwelijks een uur, Kunt u mij ook zeggen, waar B. woont? Waarheen gaat deze straat? Regelrecht naar de haven. Deze steeg brengt u op de markt. Tilgt het Station ver van hier V Ongeveer een kwartier. Wij zullen over de brug gaan.
Wilt u mij vergezellen
iDelrf)er
ge^en?
V
ift füum eine ©tunbe. i^önnen ©ie mir aud^ fagen, loo
(S§
53.
moljnt?
SBo^in fübrt biefe ©tra^e? ©d^nurgcrabe nad^ bem ^ofen. SDiefeä
©ä^d^en
fül)rt
©ie auf
ben maxti. Siegt ber 53a^nbof mcit oon ^ier? Ungefähr eine 'i^iertclftunbe. SSir looUen über bie iörürfc gctien. SBoÜeu ©ie mid) begleiten?
ur,
Wcfpräc^f, ©pri(f)ir>ftrlcv.
Wilt u w.iiidelen
ol'
rijden ?
SBoöen ©ie ju
ge^cu
i^ufe
ober
fa()ren'^
/.uUeii
A\'iJ
]ier
tnim
tot 11
2ßir tDoUcn
in de/e straat een halte?
Is
mit bcr iJJferbebal&n
bi§ '^. faljren.
gaiui.
in biejer ^traf^e eine s^alU^
3^[t
[teUe?
Neen,
wij
moeten
nog
een
?kin,tt)ir mülfeii nod^ eine ©trafee
straat verder.
tceiter.
Wilt
is hat beste liotel? Niuir welk hotel .t^uat u? In dit hotel is een goede be-
2Be((^e§
3n 3n
dienint^.
Waar
bici'em
f)oteI?
befte
ge()cn
.^otcl
<5ie'^
man
itiirb
.^lotel
gut
bebient.
Hebt u nog kamers vrij? Kunnen wij hier logeeren? Wij zijn met ons drieen. De/e kamer bevalt mij niet. Is er
ba§
i[t
rcelc^c§
geen andere voor mij? is de keiner?
Bei maar eens even.
Welk nummer kam er?
heeft
JÖaben ©ie noc^
3immer
frei?
.können mir bifr logieren? 2Öir \u\h JU brei. 5)ie)e§ 3itt""cr gefällt mir nicbt.
.•ÖobcnSie fein anberes für micfe?
2Bo
bcr .q^cUner?
i[t
©ereilen ©ie nur mal.
mijne
"Jtummcr
5lße(c^e
mein 3im=
I)at
mer?
Hier is de sleutel van mijne kamer. Hoe laat is het dine?
V)ier
ber ©rf}lüfie(
ift
,^u
meinem
3immer.
Um
lüicDiel
U^r mirb
^u ^Jiittag
gcgeffen ?
Hoe
veel kost het couvert?
Is de wijn er bij I'e
soep Staat
al
gerekend? op tafel.
ilag ik u om een bord verzoeken ? Er is geen versch brood hier. Keiner, ik heb geen schoon glas. lireng mij een kurketrekker. Trek deze flesch voor mij open. A\'enscht u rooden wijn of Rijnwijn? Hreng mij een tlesch gewonen wijn Genf mij de wijnkaart, .Fan.
SBieoiel 3l't
bü§ .^ounert?
foftet
ber i*3ein mit eingeredinet?
^ie ©uppe '2)ürfte
icf}
ift
©ie
fcf)on
um
auf
bem
einen leüer
bitten ?
S§
ift
fein
frifd)es
'i^rot
bier.
i^ bf'bc fein reine» ®la§. 5öringen©ie mir einen .^iPorf^ieber. Cffnen ©ie mir biefe (^lajcfte. ©ie 'Hotmein ober !iBüni(^en .
Sfbeinroein?
^Bringen
©ie
mir
eine
i^lafd)e
^ifc^trein.
i^eUner, geben
©ie mir
bie 5l^ein--
farte.
Binnensmonds spreken.
3tt)if(bcn
Groote oogen opzetten.
(^ro^c "ilugcn machen.
bcn ^übnen fpredben.
166
3lnt)ang.
Met de banden
in
het haar
Tcic^t
Een wit
raoS
inifien,
anäufangeu,
ratIo§ fein,
zitten,
voetje hebben.
©inen ©tcin im
93rett l^aben.
Aan het rechte kantoor zijn. Op de lange baan schuiven.
SBor ber red)tcn ©d^miebe fein.
Schoon schip maken. Een brief naar de post bren-
Steine SBirtfc^aft mQd)en.
^ant
?(uf bie lange
fd)iebcn.
(Sinen 53nef auf bie ^o[t tragen.
gen.
Met hem
is
geen land te be-
i'^m
SlJtit
ift
fein
^iiSfommen.
zeilen.
Zijn
leven
in
de waagschaal
©ein 2e6en in
bie ©(ä^anje fc^la=
gen.
stellen.
Ik weet er geen
mouw
aan
te
toei^
^ä)
passen,
ju
©nen
lemand voor den gek houden. Den boel in de war sturen. U komt juist van pas. Dat komt niet te pas. lemand weer op den rechten
mt
m^i,
fci^atfen
ha
?lb!^ilfe
ift.
jiim beften l^abcn.
@ine @ad)e üerrairren.
©ie fommeu gerabe Söa§ gejiemt
Sinem
red)t.
nic^t.
fic^
iDteber auf
bieSöur
l^elfcn.
weg Het Alles
helpen. spoor bijster worden.
voor
goede munt
tierirren.
©i(jÖ
op-
5IIIe§
für bare 5Dtünje nehmen.
nemen.
Een straf ondergaan. Met iemand in gesprek raken. Dat spreekt van zelf. Het ruime sop kiezen. Dat loopt zeer in het oog.
6ine ©träfe erkiben. föin®eipräc^ mit einem anfnüpfcn.
®a§
üerfte()t
fic^.
©ic^ in bie öolle ©ee begeben. S)a§ ift f e^r auffallenb, augenfällig. S)a§ entfprid)t nid^t meinen @r=
Dat valt mij niet mee.
roartungen. 9.
In een zuren appel bijten. lets voor een appel en een ei koopen. Om 's keizers baard twisten. Gouden bergen beloven. Het hazenpad kiezen. Zijn biezen pakken. Van den nood een deugd maken. Bij den duivel te biecht gaan. Eieren voor zijn geld kiezen. Van de band in den tand leven. Heet en koud uit een mond blazen.
Kasteelen in de lacht bouwen.
3n
einen fauren ?lpfel betreu.
6ttt)a§ fpottbillig, ju einem
©pDtt=
preis taufen.
Um
bea i?aifer-j 5Bart ftreiten.
(S)Dlbenc 53crgc
tierfpred)en.
2)a§ Jöafcnpanicr ergreifen. 2)ie ^5^crfen
fel)cn
laffen.
5luä ber 9tüt eine Slugenb mad^en. ^-Bcim Teufel jur 33eid)te
fommcn.
©aiten aufüet)en. <}lu§ ber ^anb in ben 9.1hinb leben. 2Barm nnb falt au§ einem 93htnbc
(SJelinbere
blafen. 2uftfd)l5ffer
bauen.
©ejpräd^c, Sprid&wörtcv.
De kat de kaas vertrouwen. De kat de bei aanbinden. Twee vliegen in äen klap slaan.
©er
167
i?oUe ben ©pect befc[)Icn.
2)er Sia^i bie ©c^cflcn anhängen. ;Strei
""*
9'ifflc"
.Uloppe
fi"«'^
l'c^Iagen.
Jemand knollen voor citroenen
^emonb
verkoopen. Den spijker op den kop slaan. Het lootje leggen.
De maan aanblaffen. Van alle markten te huis Een
slag van den
X
ein
U
ein
für
Dor=
mod^en.
®en
^iagel auf ben
jDie
3fd)f bc^ci^Ien muffen.
^opf
treffen.
2)eu ülbnb anbellen.
3n
zijn.
molen weg
Sätteln
allen
gcrcrf)t
Sinen ©parren 5U
fein.
Ijaben.
uiel
hebben.
Van den
os op den ezel sprin-
Het paard achter den wagen
33om )r)unbertften ins 2aufcnbfte fcmmcn. S)ie Cd}fen leintet ben 2Bagen
spannen. Buiten den waard rekenen.
S)ie
gen.
fpannen.
o^nc
^Ked^nung
ben
SBtrt
madjen. 10.
De aanhouder Twaalf
wint. ambacliten
©teter 3:ropfen
dertien
ongelukken.
ben (Stein.
l^öl^It
5Reuner(ei Spanbtüert, ad)t5e!^nerlei
14
Unglürf;
15
^anbirerte,
Unglücfe.
De
appel valt
niet
ver van
Armoede
is geen schände. Alle beetjes helpen. Krakende wielen duren
2;er Gipfel
't
langst.
ntd)t
fällt
©tamm. ^rmut ift
den stam.
roeit
Potn
©ci^anbc.
feine
2öenig ju raenig, mad^t jule^t 3erfprungene löpfe baucrn
Piel.
am
längften.
Beter bedrogene dan bedrieger.
Unrecht leiben red)t
Beginnen en eindigen
is
twee.
ift
al§ lln=
beffer
tun.
?lnfangcn
be!^arren
Ieirf)t,
ift
ift
•Uunft.
Alle begin is moeielijk. Belofte maakt schuld. Nieuwe bezems vegen schoon. Bezit baart zorg. Borgen is niet kwijtschelden. 't Ts alle dagen geen kermis. Niemand kan twee beeren dienen. Doe wel en zie niet om.
Oedane
zaken
nemen
keer.
Droomen
geen
1}(IIer
"Einfang
3liut ^cfen
®ut
ift
)ä)\vix.
mad)t Sd)ulb.
9?ert)ei6en
teuren gut.
mad)t ©orgen.
l'ange geborgt
ift
nic^t
%u
rec^t
unb
®efd^e!^ene
fc^eue
5)inge
niemanb.
leiben
9?at.
zijn
bedrog.
Eendracht maakt macht.
gefd)enft.
Seber Sag ift fein Qfeicrtag. Diiemanb fann jiDei-ficrrcn bienen.
träume (Sinigfcit
finb
©d)äume.
mac^t
ftarf.
feinen
168
Untjanq.
Eere wien eere toekomt. Eerlijk duurt het langst. Einde goed, alles goed. Gedachten zijn tolvrij. Geduld overwint alles.
6^re loem 6^re
^nbe
gut,
gebüfirt.
am
S^rlid) raä^tt
längften.
aUeä gut.
©ebonfen finb jollfrei. ©ebulb überminbet alle§. 11.
Geen
geen Zwitsers. De gelegenheid maakt den dief. Veel geschreeuw en weinig wol. geld,
^ein ®elb,
Sc^roeijer.
feine
©elegenfieil mac^t S)iebe. ®efd[)rei unb menig SBoIle, ©rroten i]t nic^t loiffen. 5tIIäu gut i[t lüberlid), 58iel
Gissen doet missen.
AI te goed is buurmans gek. Het grondsop is voor de god-
®ie ©ottlofen
friegen bie 5^eige.
deloozen.
Eigen haard is goud waard. Vele banden maken het werk
©igncr §erb 33iel §änbe,
®Dlbe§
i[t
lüert.
51rbeit.
Ieid)te
licht.
Heden Zoo
rood,
morgen dood.
^eute
heer, zoo knecht.
rot,
morgen
tot.
ber §err, fo ber ßned^t.
SCßie
Blaffende honden bijten niet. Honger is een scheriD zwaard. Veel hoofden, veel zinnen. Hoogmoed komt vöör den val. Elk huis heeft zijn kruis.
SBeüenbe
Jong gewend, oud gedaan.
3ung
De kat
2)ie i?a^e lä^t ha^
junger
©0
§unbe
üiel
beiden nic^t.
ein fc^arfe§ ©d^toert.
ift
^'öp]£,
Diel
fo
«Sinne.
Öod^mut fommt oor bem
6§
fein §äu§lein,
ift
e§
^aü.. i)at fein
^reujlein.
het muizen niet. Er is eene kink in de kabel. De kleeren maken den man. Veel koks bederven de brij. laat
Beter laat dan nooit.
Schoenmaker,
blijf
geroo^nt, alt getan.
®ing
S)a§
nic^t.
^ö(jöe oerberben ben 33ret.
S3iele
uwe
DJkufen
einen §afen.
mad^en Seute.
ß'Ieiber
33effer
bij
f)at
\pät al§ gar nid^t.
(Srf)ufier
bleib bei beinern Seiften.
leest.
Oude Leer
liefde roest niet.
om
?llte Siebe
leer.
roftet
nic^t.
2ßurft tüiber äßurft. 12.
Elke zot heeft zijn marot. Gelijke monniken, gelijke kap-
Sebem
Diarren gefäUt feine ^a;)pe.
©leidie trüber,
gleid^e
i^appen.
pen.
De muren hebben ook ooren. Nood breekt wet. Onbekend maakt onbemind.
®ie SBänbe
Ongew^end, ongedaan.
UngeiDöljnt, ungetan.
[Jit het oog, uit het hart. Praatjes vullen geen gaatjes.
^3Iu§
Üiot
l^aben Ofjren.
fennt fein ®cbot.
Uubefaunt, unuerlangt. ben ^^lugen, üu§ bem ©inn.
5;aten,
nic^t SBorte
beiuei}en.
169
®ejpräc^e, Spric^tüörlcr.
Na
regeu komt zonnesehijn. Geen rook zonder vuur. Geen roos zonder doornen.
yicgen fomint Soimcnicf)ein.
')lad)
2Bo
ift, ba i[t and) ^tu(\:. ^einc Siojc o[)nc dornen. SBcuig üntji, loenig 2)iül)e. Sffiöljenber ©tein begrafet nic^t.
Klein schip, klein zeil. steen begroeit
Een rollende
'lüiuc^
niet.
De
baart rozen. andere zeden.
tijd
Andere
tijden,
üitstel
is
geen
S)ic 3«it bringt 9to[en.
^(nbcre 3ftt, aiibcre Slebre.
afstel.
'^lufgcld^oben
Visch wil zwemmen. In troebel water is goed vis-
i[t uicf)t
aui9e()oben.
S)cr ^ifd) mill jc^iüimmen.
3m
trüben SBaffer
@in
^ißäd^Iein flict)en
gut fijd^en.
i[t
schen.
Van den wal
in de sloot raken.
unb
in ben
yU)cin fallen,
De mensch wikt en God
^er mmid)
be-
bcntt,
©ott
(cnft.
schikt.
Die maaien wil, moet zaaien.
9[i)er
ni(^t
feiet,
ber nic^t ernten
tonn.
Een zwaluw maakt den mer niet.^) ^)
SBeitere
meiner fletncn
den
\ii)x
gelnaudjlic^e
niebcrf.
©pricf)iuörteviammlunn:
en spreekwoordelijke
3^rü()=
ling nidjt.
Sprtd^föövter finbet
man
in
Verzameling van spreekwoor-
uittlrukkingen
landscb, Franscli, Hoogduitsch,
Erben.
Sine Sc^TOüIbe mad)t ben
zo-
P^ngelsch.}
in
vier
talen.
Ilaarlera.
F.
(Xeder-
Bohn's
170
m. 1.
»riefe.
p^ec^fetßnefc, ^(^eine, ^uiftttttgen^)
ttfit).
1) Wissel.
Amsterdam, 24 Maart 1886. Goed voor f 981. 50. Een maand na dato gelieve UEd. te betalen aan de Heeren Bartels & Co. alliier, of oi*der, de som van Negenhonderd eön en tachtig gülden, 50 cent. Waarde in rekening. Het zal UEd. valideeren met of zonder advies.
Den Heer H. Donkeesloot,
B. Doornliof.
Groningen. 2)
Eiulossementeu.
3)
Assign.itie.
Rotterdam, 7 Juli 1886.
UEd.
—
Goed voor f 560. Heer L. van
gelieve te betalen op zieht, aan den DuiN of Order, de som van Vijfhonderd zestig zal
UEd.
in
rekening valideei-en, en
stelt
gülden; het rekening
het op
volgens advies.
Den Heer
C. Yreedenburg, Rotterdam.
')
N°' 1
—7
au§:
delswetenschappen.
J.
Hoogenstein.
A. vau der Stempel's ßepetitieboek der HanHaarlem, F. Bohn's Erben.
171
5?ncfc.
Promesse.
4)
—
Goed voor f 1000. neemt de ondergeteekende aan Den te betalen aan de Heeren Wijnhof k Zn. alhier, of order, de som van Duizend Gulden. 5 Augustus 1886. 31"^" October e. k.')
Amsterdam,
Waarde
1=--^^^^ ontvangen. If.
k.
e.
^)
—
eerstkomend
näd)[t,
IJniinsnia.
bctoorftet)^!^.
5) Kassiersbriefje. van de Ontvang— en Betaalkas de som Ontvangen van Zevenhonderd tachtig gülden, waarvoor haar in rekening crediteer.
Zegge f 780.
Amsterdam, 31 Mei 1886.
—
„^ Brouiver.
j^
6)
Nota. Amsterdam,
1
Juni 1886.
NOTA voor den Heer A, Dikpenveen,
van Veenhof k Zn. 1886. Jan.
17
Maart 3 Mei 18
Voor aan UEd.
ä,
contant geleverd:
f 30
500 Sigaren «Cleopatra»
«Habaneros»
500
2000
«Pi'ince of
60
.
.
Wales»
40
f 15 30 80 f 125
7)
Qiiitaiitie.
Ontvangen van den Heer A. Diei'ENVEEN alhier, de som van Honderd vijf en twintig gülden, ter voldoening van geleverde goederen, volgens nota van 1 Juni. -. Amsterdam, 30 Juni 1886. Zegge f 126. Tecnhof \ Zu.
-
2. 1)
^anbcl'oßnefc.
De Heeren Willemsen k
Co.
—
Rotterdam, Mijne Heeren!
1
Amsterdam. September 1888.
Uit eene advertentie ^ ) in het Nieuws van den Dag -) beb U een boekhouder op üw kantoor noodig hebt.
ik gezien, dat
172
Slntiang.
vrijheid mij voor deze betrekking ^) bij U aan Ik ben dertig jaren ond, ben vijf jaren bij eene groote firma alhier werkzaam geweest en derhalve bekend met het Italiaanscb boekhouden. Mij in Uwe welwillende gunst aanbevelend, teeken ik met de meeste boogachting,
neem de
Ik
te bieden.
Uw
dienstwillige*) dienaar,
A. Jansen. 5lnnonce.
1)
fertig,
•')
ein ^Irnfterbomer Tageblatt.
^)
ergeben, meiften§ abgefürjt su: dienstw. ober
Den Heer A.
2)
Jansen.
—
Uw
*)
bienft»
Rotterdam.
Amsterdam, Naar aanleiding van
dw.
7
September 1888.
schrijven van
dezer,
1
stellen
U
een mondeling onderhoud ^) voor morgen of overmorgen tusschen 10 en 12 uur, aan ons kantoor Prinsengracht n" 500, waar mijn associe"), de beer van Boom, U zal ontvangen. wij
Met achting
Uwe
dienaren,
&
Willenisen ^)
münUxä)i
SSeyprerfjung.
Den Heer A.
3)
^)
Jansen,
Co.
%nll)aUx.
—
Rotterdam. 7 September 1888.
Amsterdam,
Mijnheer, ons U te moeten mededeelen, dat wij even voor de ontvangst van Uw schrijven van 1 dezer, een boekhouder geengageerd hebben. Voor den geregelden gang van zaken^) voelden wij ons genoopt^') in deze vacature met den raeesten spoed'^) te voorzien. Wij teekenen met achting, Uwe dw. dienaren,
Het
spijt
Willemseu ^)
4)
©efd^äfte.
-)
ätoingen.
^)
&
Co,
6ile.
De Heeren GuooT & Klein.
—
Berlijn,
Amsterdam. 14 September 1888,
Mijne Heeren, heb ik de eer U een wissel groot J(. 610, 50 cj., op Jansen & Pietersen te Utrecht, te doen toekomen, met verzoek mij voor dit bedrag te willen crediteeren. Met alle achting ben ik Uw dw. dienaar, Bijgaande^)
J. Stein. ')
Snliegenb.
173
«riefe.
Den Heere
5)
J. Stein.
—
Berlijn.
Amsterdam, 16 September 1888. Mijnheer,
In antwoord op l-w gecerd schrijven van 14 dezer dient, dat de daarin als ingesloten vermelde') wissel, groot ^^. 610. 50 ^, op Jansen & Pietersen te Utrecht, door ons niet gevonden is. Wij haasten ons U hiervan kennis te geven'"). opdat door U de noodige stappen^) ter voorkoming van schade kunnen gedaan worden, voor het geval*) hier niet enkel"^) een yergissing heeft plaats gehad. Met hoogachting teekenen wij, Uwe dw. dienaren, Groot & Klein. ')
*)
3ilä inliegenb angegeben.
-)
bcnac^rid^tigen,
^)
©d^ritt,
*)
faB§.
bloi
Den Heere
6)
J. Stein.
—
Berlijn.
Amsterdam, 18 September 1888.
—
De wissel groot JC. 405. op P. Schippers alhier, ons toegezonden met Uw geü'erd schrijven van 15 dezei*, is heden op vertoon^) betaald geworden, zoodat wij, ingevolge Uw verlangen"), Uwe rekening voor een gelijk bedrag hebben ,
gecrediteerd.
Met
alle achting,
Uwe
dw. dienaren,
Groot ')
7)
SSotäeigung.
-)
k
Klein.
Syrern 2Bunfd^e entjpred^enb.
Den Heer W. Hamburger
te Heidelberg.
Arnhem,
1
Mei 1888.
Mijnheer,
Deze brief zal U overhandigd ') worden door onzen associe, den Heer Albertus Pijpeu, die op zijn reis door Baden, ü een bezoek wenscht te brengen'). Mocht hij gedarende zijn verblijf te Heidelberg geld noodig hebben^), dan verzoeken wij l', hem voor onze rekening zooveel te verschaft'en,
Na minzame
als hij
U
vragen.
zal
groeten, verblijven wij,
met
Uwe
achting,
dw. dienaren.
Pijper, Gooijer ')
Überreichen.
-)
einen 39ejud^ abftotten.
^)
bebürfen.
& Co.
174
?(4ang.
Den Heere
8)
Mayer
Z,
Amsterdam.
te
Heidelberg, 10 Maart 1887.
Mijnheer, Hierbij
heb
de eer
ik
Het bedrag
den.
U
te verzoeken,
mij
spoedig
zoo
nummer van
mogelijk het laatste zal
de Gids ^) te willen toezendadelijk na ontvangst per postwissel
U
geworden.
Met
noem
achting,
ik mij,
üw. dw.
dienaar,
Zeggers. ^)
«fSü^rer", eine nteberlänbifiiie wiffenfc^aftlic^e Seitft^iift-
Den Heer Westhoff
9)
te Leipzig.
Gouda, 20 Augustus 1888. Mijnheer,
Toen mijn
reiziger, de
U
Heer Willem Ansems, de eer had
tot mijn groot genoegen, Uw voornemen^) te kennen gegeven, met mij in handelsbetrekIJ
bezoeken, hebt
te
hera,
kingen^) te willen treden. Daarom ben ik bij deze zoo vrij, U een uitvoerige prijscourant^) mijner verschillende artikelen toe te zenden, in de hoop, dat U mij met Uwe orders*) zult willen vereeren,
Inmiddels teeken ik met de meeste hoogachting,
Uw
dw. dienaar,
T. Jfelissen. ')
SBovtjnben.
10)
2)
§anbel§bejie{}un8en.
Den Heeren Stoop &
^)
5ßrei§a|te.
*)
ggcfteüung.
Jorissen te Venlo.
Gouda, 24 Augustus 1888. Mijne Heeren,
Per stoomboot «Gouda», die morgen ochtend van hier vertrektO, zullen wij de door U bestelde artikelen aan afzenden, volgens inliggende gespeciticeerde nota"). wij
ü
Wij hopen, dat U met de qualiteit zult tevreden zijn, en nog dikwijls met Uwe Orders vereerd zullen worden.
Na minzame
aanbeveling, verblijven wij hoogachtend,
Uwe (i. ')
5Jb8c()en.
-)
genaues 58erjeidönt§.
dw. dienaren,
van Yssel
&
Zu.
175
IV. Sefeprfe. De Akademie der
1.
ZAvijjtjers.
Er was, verhiialt men, oudtijds *) te Ispahan eene Akademie van geleerden, die zulk een afkeei") hadden van onnutte woordverspilling''), dat zij zieh bijna nimmer dan door teekens en zinnebeeiden ^) uitdrukten. De leden dier instelling^), wier getal uit honderd bestond, hadden daarom den naam van «Zwijgers» bekomen. Nu gebeiirde het, dat er in plaats van een afgestorven lid, eene nieuwe keuze gedaan moest worden, en dit had juist plaats gehad, toen er een briefje in de vergadering werd gebracht met deze woorden: «Doctor Zeb van Titlis beveelt zieh beleefdelijk aan voor de opengevallen ^) Dr. Zeb Groote neerslachtigheid ') bij de leden. plaats». stond bekend als een hoogst verdienstelijk man en bovendien Dat men ook niet aan als een zwijger bij uitnemendheid *'). hem gedacht had! Aan hem, die raeer dan iemand een zetel ®) in hun midden waardig was. Maar men was nu voltallig, en het reglement verbood het getal te overschrijden. Intasschen, men moest dit aan Dr. Zeb, die in 't voorportaaP"^) op antwoord wachtte, te kennen geven, en de Voorzitter belastte Hij liet den sollicitant binnenkomen, en zich*^) hiermede. hield hem een beker voor, die boordevoP") geschonken was; wat zooveel beteekenen moest als: «er kan niets meer bij». Dr. Zeb begreep het zinnebeeld. Doch van een bloemki-ans, die daar hing, een rozeblaadje plnkkend, legde hij dat voorzichtig op het vocht^^), dat in den beker vervat^^) was daarmede te kennen gevend, dat de vergadering, schoon voltallig, nog zonder hinder^'') een buitengewoon lid kon op-
—
nemen. De aanwezigen konden zieh niet weerhouden met luid handgeklap "^) den wenk toe te juichen, die hun op zog vernuftige ^^) wijze gegeven werd. Men stapte voor deze reis^**) over 't reglement heen en nam Zeb tot lid aan. Toen men hem het boek voorlei^^), waarin hij zijne gehoorzaamheid aan de bepalingen"^) door zijne handteekening moest bevestigen, schreef hij achter zijn naam het eijfer 100 het getal zijner collega's en plaatste er eene nul voor, wat te ken-
—
—
')
*)
G^emoIS. 8)
Sfnftitut.
(pircibc.
^)
©effel. i^)
Dianbc öoa. flati(^cn. -")
-)
'")
?lbjd^cu.
'*)
'^J
mal.
SBortoerjc^menbung.
DUebcrfle)d)lagcn[)eit.
u) auf
jpQu§fiuv.
giüjjigfcit.
id)lQU.
^Bcftimmungen.
'")
^)
)
öofont irerbcn.
entf)Qllcn. '«)
voorlei
jjd) '''1
—
Symbole.
*) *)
nehmen. «ebenfcn.
voorlegde
im
^öd^ften
'-)
bi§
'«) j.
jum
C>änl>e=
§ 42. 9.
176
Innung.
nen moest geven, «de toevoeging van mijn persoon zal het laten, als 't is>\ Doch de Voorzitter haastte zieh die nul weg te schrappen en achter het cijfer 100 te zetten, daarmede aanduidende, dat de Akademie, door de toevoeging van Zeb, tienvoudig in waarde gewonnen hat. J. VAN Lennep.
cijfer ZOO
2.
Het Uithangbord ^) van den Hoedenmaker.
Franklin had een vertelling-) van een hoedenmaker in Noord-Amerika, die nog een schoolkameraad van hem was geweest. De man had zieh den kop moede gepraktizeerd ^) over een gepast uithangbord en opschrift voor zijn hoedenwinkel; 't zei nog al wat*), zoo iets ten toon te stellen^), dat door ieder zou gelezen en beoordeeld worden. Eindelijk was hij er mee klaar*^); doch besloot, voorzichtigheidshalve, het product van zijn gepeins ') eerst aan het oordeel van zijn vrienden te onderwerpen. Het luidde: John Thompson, Hoedenmaker, Maakt en Verl-oopt Hoeden voor contant geld.
en daarboven stond een hoed geteekend. De eerste vriend, bij wien hij kwam, zei: «'t Is heel goed, maar dat woord
Hoedenmaker is Thompson.
overtollig^)».
Dunkt je dat? Vriend. Waarachtig. Oordeel zelf: Hoedenmaker maakt hoeden! Zullen ze altemet^) om hoeden komen bij een apotheker? Thompson. Je hebt gelijk; ik zal 't doorhalen^''). En met het verbeterde ontwerp^^) kuiert^") hij naar een tweeden vriend. Deze las: John Thompson, maakt en ver«Ben je gek, kerel?» lioopt hoeden voor contant geld.
—
—
Thomson.
Hoe dat? Omdat je schrijft:
Vriend. «Voor contant geld». Je affronteert^^) je klanten^*), door te onderstellen ^•''), dat ze je hoeden op krediet zouden nemen. En als je nu eens krediet
waarom dan vooruit je de banden te binden? Thompson. Je hebt gelijk: ik zal 't uitkrabben^''). ^ En, met het andermaal verbeterd ontwerp stapt ') hij naar een derden vriend. ^John Thomx)son, maakt en verkoopt hoeden», las deze. «Maar denk je dan, dat het iemand, die bij jou een hoed koopt, wat schelen^**) kan, wie hem gemaakt heeft?»
wilt geven,
1)
war
3IusI)än0ef^ilb.
ntdötS ®erinrte§.
8)
überflüljifl.
*'-)
jpajieren.
tratjen.
'')
flleid^flültig,
'•')
'^)
^)
etwa,
ift
il)m
grjäfjlung.
©d^au
öiellei^t.
^)
ftcÜen. »")
•)
jinnen, ausbeuten. ^)
fertig.
au§ttrei(i^en.
')
")
^'') ßunben. toorau§Je^en. "*) het kan hem niet schelen ge^cn. nid;t?j baran gelegen.
beleibigen.
jd^reiten,
e§
2)
jur
c§
^Jad^finnen.
entwurf. ^^)
'^)
eS
ift
üu§=
i^m
177
CejeftUcfe.
Wat meen
Thompson.
je
daarmee
?
Vriend. Wel! dat je die woorden maakt en kunt weglaten. Thompson. Je hebt {^elijk: ik kan ze missen^"). «Nu zal 't toch wel onberispelijk-'**) zljn», dacht Thompson, doch vond het niettemin"-') goed, nog eens het oordeel van een vierden vriend te vragen. John Thompson, verkoopt hoeden, las deze. «-Verkoopt!^ herhaalde hij « Verkoopt ! Maar denk je, dat iemand zoo mal **) zal wezen, om te meenen, dat hij ze van jou present^^) krijgt?» <äk zal 't doorhalen», en «'t Is waar», zei Thompson: begaf zieh naar een vijfden vriend. iJohn Thompson, hoeden-», las deze. «Wat beduidt"*) die Haal onzin? Er staat immers een hoed boven geteekend. een streep'"^") door dat „hoeden", dan is 't goed». En Thompson haalde er een streep door, maar liep nu spoedig naar huis, want, dacht hij, ga ik verder, dan cijfert^®) een zesde vriend mijn voornaam, en een zevende zelfs Thompson weg "^^). En ZOO kwam op zijn i;ithangbord eenvoudig zijn naam met een hoed te staan. :
VAN Lennep en
J. 1')
2^)
"")
Gntbel^rcn. -'•')
flej(^en!t.
-'0
untabel^aft.
mad^e einen
'-'*)
joDen.
J.
ter Gouw. '-'-)
nid^tebeftotüeniger.
©trtd^.
lörid^t.
•wegcijferea
-^)
roegbcmonftriercn, QU§[lveid^en.
Een Middagslaapje^).
3.
Wie rüsten wil in 't groene woiid. Wie rüsten wil met lusten, Hij kieze-) een plekje, dicht in 't hont'), En vlije zieh'*) tot rüsten; van mollig^) mos'), Een peluwtje Een kussentje *^) van varen ^) En een gordijn '") van blären^^) Geeft zoeten middagslaap in 't bosch. ''^)
De hemel van
het ledikant^") Blinkt prachtig blauw door 't loover^^) De heesters ^*) süngren om den rand,
De Het
bloesem'^') hangt er over.
koeltje"') fluistert
met den
vliet'^).
De dartle vlinders^**) speien, De nachtegalen kweelen^") .... Is ')
legen.
bine.
")
*)
'«)
=
lietlijk
")
^JboS.
bladcren.
ber fü^lc n\\\b,
Sd^mettetlinße.
'")
wiegelied?
wählen
'')
«) rocic^.
?5fü^l.
") blären
SBlUtc.
lufJiflen
niet een
't
33littQö§jd)lQfc^en.
«) i?ifien.
ÜPinb^auc^
—
Sqq^, Söolb.
»-) ^fttflcfle.
jcfilagin,
»feine nitberlönblf^e ©Itrnchleljre.
')
»)
*J
fid^
f^arnfraiit.
") Soub. ") jvlufe,
'')
nieber^
@Qr= Stauben. '«)
'*)
93a(^.
flöten. Vi
bie
:
178
^2(nfjan0.
En
—
dat liet groene woud, best is koelte en rnst u lavend^^), Van u geen zilver vraagt of goud, AI slaapt gij tot den avend^^); 't Vraagt enkel: zijt gij mat of moe? De slaapstee^^) is voor allen, En is ze u goed bevallen, 't
Met
Dan
krijgt gij
avondgoud nog toe
't
.
.
^')!
J. P. 2°)
krijgen
eitt)a§
avend
-')
Saben.
=
")
avond.
.
©c^tafftätte.
Heye. ^3)
jets toe-
äulriegett.
De
4.
Gouddelvers^).
Een landman lag in stervensnood, En sprak zijn kinders aan: «Hoort allen toe! 'k wil voor mijn dood ü nog ten beste raen"). 0ns land ('k weet niet aan welken hoek)^) Een schat verborgen houdt.
Dus ZOO
iiw vlijt slechts ijv'rig zoek',
Vindt
gij
daar zeker goud.»
De landman
stierf; nu werd het land vaders raad, met vlijt Doorzocht, doorploegd aan elken kant, Omdolven*) wijd en zijd. Maar toch men had, het bleek te klaar,
Naar
Op
's
ijd'le
hoop gebouwd;
Want ziet: reeds was de zaaitijd En nog geen schijn van goud.
daar,
—
toen de oogsttijd^) kwam, toen vond schooner graan ") Toen bracht de wel doorwoelde grond Tieudubbel renten '') aan. Toen werd van 's vaders leste *) woord De rechte zin doorschouwd! Wei'kt dag aan dag, werkt vlijtig voort, Zoo levert de aard' haar goud.
Maar,
o!
Men nergens
J. ')
©olbgräbcr.
ven umgraben.
^)
laatste.
(58gl.
=
—
^)
!^i\t
raen
=
raden.
ber @rnte.
'^)
'•')
6dte.
*)
(betreibe.
SBürgev: ©er ©c^a^gräber.)
VAN Lennep.
2.
^art. bon omdel-
')
Qinfcn.
*)
leste
179
1)05 nicberlänbiit^e Oicib.
^
^
e
O o
•
^
.5
.
w JO
oll-
.--
>e-
1=
^
(^
ÖS
s
"^
'O CO yD .
^ ^ j o ö O
5
CS
'"' Jfe
C
:S
oo CS
£
^
?;
o ^ Oft
s
a<
J-.
^^
05
•—
-^
CO CO CO
t:
(1)
II
"^-^
"e
^ ^"^
O CO o
«ö
180
JDörtfilmd)
p
ben beutf(^
:
meberlänbif(^en $(nfga6en.
2(. ?lb
unb ju nu en dan
a(i)t
3Balb weldra,
afscheid (n.J
5lbjd^teb
balb
acht
aä)k (ber) achtste Qd^t3cl)n achttien ad^täifljäf)riß tacbtigjarig allgemein, im aüöemeinen algemeen, over het algemeen üljo dus, derhalve alt
oud
oudbakken, oud
ttltbocten
an aan anbeTt()aI6 ^Inerbieten
angenefjm
anderhalf aanbod, aanbieding
aangenaam
antwoordeu im ^Insug fein
?(näug,
komen
aantocbt, opzetten, broeien
Äpfel appel ^pril April 3lrbeit
arbeid (m.), werk (n.)
SXrbeitSjimmer
werkkamer,
deervertrek "Jlrjt arts, gcneesheer, dokter ?(uguyt
Augustus
Vlu§gabe uitgave, druk au§ iiit aufecr biiiten, aufeert)Qlb
behalve
huiten
aufeerorbentlic^ biiitengewoon.
stu-
.
spoedig
balb
.
nu
.
.
.
dan
93aum boom ^Bebiente bediende 58efef)t bevel (nj begeben z. begeven ]. bei
bij
bcibe beide(n) beiläufig terloops SBeijpiel
voorbeeld
befannt bemcrtl
bekend opgemerkt
53evg
berg
SBcvltn
Berlijn
z. bezig houden, bezig zijn (met) beiorgcn zorgen (voor) beften§ zeer, ten zeerste betrübt bedroefd 33ettler bedelaar beüor voordat, alvorens Sibliot^et bibliotheek ).
anllDorten
.
bej^äftigen
billig
billijk,
goedkoop
58i5tum bisdom biSfteilen
soms, somwijlen
iMatt blad blitjen
53otc
bliksemen bode
93rigg brik 58rot
brood
181
Ä^örtcrbu^).
erregen
boek
99u(^
opwekken
Grftaunen vcrbazing erftc eerste
i^ürgerSmonn hurgerman.
^.
vordrnnken
ertrunfen
bcnn tenzij etma misscbien, wellicht, veer
^a
daar, aangezien bumit opdat Tainpicv stoomboot
e§ fei
bedanken, danken bann unb tuonn nu en dan
ettt3a§
batifcn
eeuwigdurend.
denken bcnn want
^' 3nU§ Toor bet geval dat. fülfc^ valscb, verkeerd
bennod^ toch. evenwel
Dccember
faft
brei drie
fluflg
faul lui: verrot
gebruar Februari (Feiertag rustdag ginger vinger (^teifdf)
vleescb
fliiks
S^reimaffer driemaster
iJluB rivier
dertig brfi,^ebn dertien
forttüäl)renb
voortdurend grau vrouw, ^levrouw
bveifetg
derdo
freiließ
burc^QU§ tiic^t volstrekt niet, in geheel niet.
t
C^belmann edelraan. adelli.jke vroeger, eeriijds G^re eer
c(ieinal§
el)rlid^
z.
verbeugen
frcunbUc^ vriendeli.jk frieren vriezen 5rü()ftücl ontbijt fünf
vi.jf
fünfjig ()urd}t
f.
Gic^e eik
weliswaar. zeker
freuen
vi.jftig
vrees
fürd^ten für
eerli.jk
(H ei eigentlich
f.
fünfjef)n vijftien
voordat
eer,
cbe
iiidien
bijna
Ticb dief bonncrn donderen boppelt dubbel Torf dorp Toiiid^eute dorpsherberg brausen buiten
britte
onge-
iets
eniigtt)äf)rcnb
bftifcn
^Tcjenibcr
(f.J
OnJ
vreezen voor üor
fUrd^ten
bang
i^bevreesd)
zijn voor.
eigenlijk
(Sinna^mc ontvangst eins
Öianj geheel,
een eenig
elcnb ellendig elf
elf
eUe
el
Gltern ouders
Gnglanb Kngeland cnplifc^
Kngclscli
entfernt
verwijderd
entgegen te
dag ©cbulb geduld {>'>
gemoet
cjefäbrlicib
Grbbcbcn aardbeving (f.) ereignen gebeuren, plaats vinf.
dcn Ereignis gebeiirtenis er()afaen
verheven
gansch
gonj unb gor geheel en al gar nit^t volstrekt niet ©arten tuin ®aft gast ©cbraud) gebriiik oi) ®eburt§fcft geboortefeest. verjaar-
cinjig
(J.)
gevaarlijk
behoureu, toebehooren ®ei,5l)al5 gierigaard (55elb geld gclel)rt geleerd geijörcn
geliebt geliet'd.
liemind
182
SBöTterbud^.
flcnau jiiist,
nauwkeurig
generaal ©ejang gezang
ßompf
geftetn gisteren
^onal kanaal
ßolt koiid
(Senerai
®ett)itter gletd^iüol^I
onweer evenwel
ßinb kind
©ötjc afgod
klassiek klein
flajjijd^
©toben gracht
sloot (f.)
(f.),
flein
^ramiUQttf grammatica ©rille krekel (m.) grofe groot ©uinee guiiije. ©ulbcn gülden.
ßnobe knaap Sned^t knecht 5?önig
koning
^opf kop, hoofd !often kosten, proeveu ^roft kracht froft krachtens
^* Regeln hagelen
ßrieg oorlog, krijg fürjlic^ onlangs.
half
%a\\)
(n.)
Kaufmann koopman faum nauwelijks
gewis, zeker
getnife
strijd
§anblung§n:tctje handelwijze.
^annoter Hannover bäufig dikwijls
Hanb land
§QU§ huis
l'anbbouS landhuis, liuiten
|)ait§l)nlt
huishouding
längften,
§erbft lierfst tieute I)teT
lieden hier
leggen onderwijzer, leeraar leiben leenen Seitartifel hoofdartikel Sel)ver
Senj lente (f.) Ceute lieden
hoogste
hopen
^ojfen ()oien
halen
•tiunb
hond
lieben lief
hebben, beminnen
Silie lelie linf linker (§ 22,4) 2oI)n loon (n.).
bunbert honderd A^unger honger.
m, macht
9)kd)t
Snnerljalb binnen
5[Räb(ben nieisje
voor zoover ivgenb ergens irgenb etn)a§ iets (wat ook) irren z. vergissen Stauen Italie
^JJlogb
meid, dienstmeid maaltijd, eten SJiärtben sprookje
injotüeit
^JJabljeit
aJlai
'].
Mei
mand^mal keer
Sfäger .jager
9)innn
9)Jaiuijfri})t
je
Wäv3
ooit ...
je^t
je (befto)
DU
3uli Juli jung jong 3uni Juni.
hoe
.
.
.
hoe (des
te)
5JJoucr
menig
niaal,
man
jSbrlicö .jaarlijk8(ch)
Januar Januari je
op zijn langst
Seben, leben leven
hoog
i)o^
—
legen
hulp i)inter achter l^inunter naar beneden §itfe
^öd^[ten§ ten
am
laut luidens
manuskript
]\Iaart
muur (m)
medicijnkist mebrere vorscheidene meinen meenen inei[ten§ meest, meestal ^Dicbijinfifle
nienige
183
aOBövlerbucf).
inilb zaclit railliooii
^Jlillion
^crfon porsoon
lUHnipcr minister
mit
^Jferb
misdadiger
9J?ij)ctQtcr
paard Pinkstereu
^^fingften
met
^Jolijei
politie.
Cuart
prul. prulwerk.
meedeeleu
mitteilen
mogelijk
möfl(id)
9]Jonat niaaod lliorflen,
morgen mondeling
movflcn
miintilid)
9Jliififftiinbe
iH.
muziokles Sior zc'ldzaam
moed
9)?ut
i)aiient
'^iatient
millioeuste
3)Jiflion[til
Dlätjel
Wutter moeder.
raadeel
9{Qubüogel roofvogel
'juidjbar
1Ked)nunfl
)Jad)ric^t
Dteget
Stegen
tijding
reif
nacht
nein
(§
22,4)
regen
ri.jp
reifen
^ome naam
rijpen, rijp
worden
reizen ÜJteifenbe reiziger rücfUngS ruggelings(ch) 3lut)e rust
reifen
notürli^ natuurlijk nebeln mistig zijn neb^t
rechter regel
red)t
buurman
nac^bem nadat 5lQ(^t
rekenen rekening
tecfjnen
in.
na, naar
'ilad)
benevens neen
rul)ig rüstig,
Stil.
nennen noemen neu nieuw neuUd^ onlaugs neun negen neunjef)n negentien neunjig negentig
fagen zeggeu fc^aben z. benadeelcn f.
nic^t niet
j.
nid)t§
Baal zaal
fd^ämcn
t^f.)
schämen
z.
©c^o^ schat
uiets
nie nooit
Sdjaufpieler tooneelspeler
Nederlander nicmanb niemand
Sd)iff schip f^lanf slank
^lieberlänber
"JHflQuS (Sanft;
Nicolaas (Sint
9Jot
—
),
fc^lüu slim,
sluw
siecht jc^meid^eln vielen
Sinterklaas no4 noch, nog
fc^lcdjt
nood
sneeuwen
id^ncicn
fc^on reeds
^ufe noot.
©
fc^ön schoou, frfjreden
Cben boven
mooi
verschrikken
obnc bn& zonder dat
schrijver ®d)üler scholier, leerliug ©djrtefter zuster jc^roül zwoel, zoel ie(^§ zes fe(ftje^n zestien
Cpfer
fed^jig
öffentlich
openlijk,
Stbriflftcller
openbaar
Cffijier officier öfters dikwijls
C^eim oom oflfer
Ctifvn Paschen.
fef)r
zestig
zepr
184
aOßörterbuc^.
Seite zijde
lt.
zelden fcityom zonderling
Üben oefeuen
Senf niosterd
übermorgen overmorgen übernachten overnachteu überfteigen te boven gaan,
jelten
©c))tember fiebert
zeven
ficbjtg
zev entig
©inn fo
zin,
überl^oupt over't
September
gedachte
dadelijk
jofort
over-
schrijden Ufer oever (m.) Ui)r uur; uurwerk, horloge
ZOO
um
dadelijk, onmiddellijk
fogleic^
algemeeu
zulk Solbat soldaat ©ominer zomer fold^
om, omstreeks
umge{)en omgaau, verkeeren (met) unbeftänbig ongestadig, onbesten[dig unfreunbli(^ onvriendelijk
Unglüii ongeluk
Sommermonat zomermaand fonbern maar
unten beneden. onder
Sonnenjc^ein zonneschijn
Urlaub verlof.
unglücflicb
ongelukkig
waudeleu
fpa^ieren
Spiel spei
Spinne spin Stabt stad
SBater
ftat!
sterk; dik plaats
ftattfinben
58erbre^en öerfaffcn
»ergebene te vergeefs »erlangen verlangen Derraten verraden
Derurteilen öiel
Stunbe nur
probeereu veroordeelen
veel wellicht. raisschien
öieHeic^t
fübroävtS zuidwaarts.
toter
vier
kwartier
5ßieitel
^og dag
veertien veertig vol
tjierjig
Sau dauw lauen dauwen
t)i3tHg
t)oIl
geheel eu al öon van.
taufenb duizend %i\A) vijver teils
.
.
.
SB. ÜBagen wagen
teils
deels
.
.
.
dochter
deels
U)öl)renb tt)al)rl^aft
gednrende waarachtig
Xob dood
Sßalb
woud
j£raufe driip
hjarm
warm
traurig treurig
toarten
trotj
wijk
tjteräcbn
dapper S^apfertett dapperheid
tapfer
S^od^ter
;
deel
(lagelijk8(ch)
deel
weerwil van trompet
trots, in
3^ronipete
iets)
berfudöen beproeven,
Strcitenbe twistende
Steil
—
einer Sad^e ) (op (f, voorbereid, verdacht zijn
üerfet)en
sterfelijk
trotscb Strafe straat
ftolä
täglid)
misdaad
misdadiger maken, samenstellen
SSerbrec^er
hebben
Statue standbeeld beeld Stein steeii Steiße plaats fteöen plaatsen fterblict)
vader vaderland
3}aterlanb
Stobtöiertel wijk (f.)
%\xi^ dock, kleed.
wachten
ineden
wekken
rocgen
wegens
SPcinlefe
wijnoogst
;
vierde
185
Jßörterburf).
woord wondcr lüunbevn verwoudoren
äUeiS^eil wijslieiil
luenit^
verder wereld weinig
menn
iiulion,
luciler
Uüelt
SL^ovt
verreweg
iDcitauS
ai^unbcr
toütenb woedoiid.
wannoor
werk Wtxi waarde Uücrt
waarom
tucäljnUt
togen
»uiber tuic
3nf)(tuort
waard. dierbaar
Jücrt
hoe
Seit
ti.jd
telwoord fm.)
werkwoord
verwoeateu Seuge getuige Sag tocht; teug; treiii Siiflanb toestand juuov tcvoren
3fr)'tören
hooveol uiicuiellc hoeveelste luicbcr woor, opnicuw tuiobfvfomnien
wcorkomon.
koiiicn
aOiUjclm äöivt
tien
3eitli)ort
luicincl
Ü'.Miitcr
jel)n
tcriig-
jioan^iig
Willem
winter
waard, horbcrgier
tDöi^eullidO
wekelijks(cli)
aBo^Uütev weldoeuer U'otjnen woiioa
;
trek
twiutig
weliswaar Sined dnel, bcdoeling jiüci twce jtui)(^en tusschen jtBav
StBtft 3ioüilf
twist twaalf.
12*«
186
Snd|Vfgt|lev,
A
(t)k 3«^Icn Bejeic^ncn Ute Seiten,
Aan
135,
fenbe 92, beftimmenbe 93,
^fjent 7.
iienbe
löieftioc (grofe gejd^vieben) 37 A. müerbten ber "ilrt unb 2Bei|e 129,
unb be§ ®rabe§ 131,
be§ 93bbu§
be§ Drte§ 130, ber Seit 130. 3ltut
8.
nl§,
dan
13, 61
P.ij
83u(^tiaben
—
,
,
(in Sufammfuf') ^1hoogleeraar 91 A.
159.
9kmen
159.
Ik 86. in 61
A. 17.
Snbitntit)
1.
17,
^nfinitit)
86 A,
-
mit ju 142.
3nterie!tionen 143.
59.
Snterrogntioe Söerbalform 34.
^efünation ber ©uift. 42, 44.
Jan 91 A.
'm. 52. danken 102. „
jou 86, jouw 88. jegens 136. je, jij,
2)tp()tf)ongc 4.
.Kleiber, ^yjamen
doch 142. doen 102.
kunnen
SDoppelung§3af)Ien 82.
-
,
153.
duizend (in 3ufatnnienj.) 81. durven 104. .'-ön (Sal&tti).)
80.
er 73 A. er is, zijn 63.
—
157. m]d)e, ÜJomcn ber Sürtüörter, per|onIi(^e 85, defi^onjclgenbe 87, Ivagcnbe ^9, (jimnci' ,
100, 104.
Saute unb 93ud^ftobeii leeraar 91 A. loggen 102. linker (5Ibj.) 54.
du 86.
(ilrtifel) 13,
ber
.^onionanten 5. koopen 102.
dokter 37 A. door 136.
Een
—
honderd ,
buiten 136.
(lenken,
—
149. 150. hebben 27, 103. het 13, 80. hij 86.
130.
SSinbelüörter 140. Slunten, Olamen ber «äunie, &i\6)Uä)t 74, brengen 102. SBruc^ja^len 82.
Dan
Gaan 102, 103. ®attung§jQ^Ien 82. ©fograp^ifd^e 9Jamen 146. (Sejd^Ie^t ber ©ubft. 73. ©runbja^Ien 80. Öanbel, ber ^an^, ba§
A, 107 A.
82.
2Itt3Qt)(en
be^ie-
94, unbeftimmte 95.
59.
Slpoftvopt) 8. ?trtitet
—- 9lnmerfang.)
1.
Man (We^r^Ql^lbilbung) 49. Wel^rja^Ibilbung ber ©ubft. 42, 48. ber3)iminutit)c4S.
— — —
ber (Sigennainen 49.
ber5renibit)5rter49.
niopten 99, 104.
187
Sod^regifler.
mögen
Uubeftimmle 3üf)liu5vter 82.
104.
100,
—
Na
—
ber
gjlonate, (Sejrfjle^t
Tiamon ber
,
,
Untrennbarleit bev 3eil"'<>rl«'i' 119. Van 43. 50, 53, 136.
74.
59.
130.
^^^i
veertig, vijltig (9lu§fprQc^e) 81. 76.
naar 1"C. ^iJeflaliüc ^evbültovm M. 61 A. Wfolauv, St. noch 1-12. nog 142.
5Öerbnlftätnnie i&t\i)Udii) 74, 5i?ögel,
OJnttuii ber
—
,
157.
,
58oiale 2.
(perj. ff.) 86,
Wat
weten 101. 87.
(Oefil-.anv oJ.)
worden
—
l''")6.
,
Zeitwörter.
—
Tegen
,
-, 152.
148. Slbj.
zelve 86, 92. zieh 87. zeit,
57.
ber Partizipien 58.
86.
zij
zijn (SUrmort) 87,
136.
toch 142.
Sirfumftey 8.
Xoilettengegenftänbe 153.
zoeken 102.
«.
2:rennbarf f it ber geitmörter
(3eiln»otl) 23,
102, 163.
leilungS^alilen 82.
Xrema
27,
— 60. Sc^ioac^e — 16,19,21,38. Starfe- 107. 113. Unper|önlid^e — 62. Utr regelmäßige — 99.
166.
—
.^ilfSseitroörter 23,
30, 103. 5Reflerite
Speijejimmer, 3tn
Steigerung ber
31, 67.
Zeggen 102.
Sd^rittjeic^en 8.
staan 103. ©tobt, Sie
23.
wie 89, 94. 2öieber^olung§jo^teu 82. wij 86. willen 101, 104.
54.
Säugetiere, Diomen ber
Spriddroürter
80. 04.
wpzen
protessor Ol A. (^Ibj.)
5.
werken 102.
i^jfioe iU'rbalform 67. '^räpo)itionen 11, 130.
Rechter
-
voor 137.
Oni 107 A. onistreeks l.'^.ß. nmtrent 136. omierwijzer 'M A. ons
UulKMoule
1
1
8,
1
20.
ziiUen 30, 100, 104. gujannnenge^etjte Subft. 77.
-<^®
.r^= 6.
(5,
=^^=
äBtnterf(j6e SBud^biucferei in S)arinftabt.
Cebrbucber
^^Ä ^M
^tuhium
C|St
nai^
ber neueren ^prarficn
iHctij0j>e (Saspcij-
Jb^r
Otto -Sauer
auö bem SSetlage Den Julius (Broo»
man
.ÜJHl iebcr ncucricrntm Spradjt a'toinnt
om €nbt
.ffiie aODelt
Söcrlc^rS;
unb
t^iion
ben
jcit
(BrooS in §eibet6erg
aOßerfsn
die
6^rodf)en bcröffentli^^t,
bcnen ein cinjigcß tion
bie ßanje bie
Sammlung
ÖJrammatilen)
cinanöer
taie
^at bte SerlcgSbu^^cnblung
neujproc^li^jen Untcrridjl5e
einer \e^x jtottlid^cn tRei^c
Don grötictcn unb Heineren
baS 6tubtuu; ber
ffir
Gß
fitiö
®k\<x) ber cr{ie
Slid in
r.cr
eine !cnnt,
bie
ttirb
in ber onbcrn gurcc^tfinfcen, ein Ur.flanb,
ottcö
200 Sänbe
nol^cja
Säabc^ca,
unts
SerfoffCta ttttt ftfigf^oUeneß 5^rinji|j
i»ca
ericnnen;
meinen gleichen
fte
un^d^wer in allcrfürjcjler gri^
ftd^
öom
ber
benn
bur^
fafi
(mir
bie ^au^jtioirfc
ein fnlf^eS ^jSrinjt^ «njaeitel^oft
Ififet
Srüber:
neueren
ßanßbarftcn
Biß je$t »cs^I leio ootiettr itntii|er Ccrlttg ouf
fle
^tfji.
SuHuS
ton
ber
btefem ©ebiete aufsutocifen U;rm5d^tc. bei
ben Kationen neue Sejie^unaen on." äDit^elm n.
bcfcnbere Sufmctffomfeit
Snja^l Don ^ülfSmttleln
eine
beS 19. 3a^t^unbtrt8 flt^l untet bcm 3«i(5en beS bie 6(J)ranIen, tocHe bie ä)6Ifer trennen,
Inü^jft itDitöjcu
jugewanbt unb in
llterotur
Gtclc' Raxl V.
eine neue
burcSbric^t
er
fauf;?ger So^^ren
il^rc
^eibclfaecg.
in
^ibagogtjc^cn Stanb^unft
ba unfercr ar.jpntc^Stjoncn S'^U bie fid^ meijt nid^t mit einer fretuben Qpxai)t tcgnügt, nidptS ennünjd^tcr jein lonn al§ ^araIleI:@rammQtifen. getoiß
nur ju loben
Se^rMd^er ber
S)ie
^a^irjcfinte
letjten
iji,
©cSpc^eDttO'Sooct
'JTitt^stlt
SBcltruf
eircn
ertoorben,
^aben bie
ir.cbr
je
fid^
Spradöen ein unoiweisborcä Grfortemis beS mobcmen 2ebcn§ öurbc. jüge, ücrmögc Veren pe
jid^
n.'ben btOigera 'i^xi\\t ur.b
ber
innerbaib
griemung
neuen
ber
3^rc Sor»
bur(5 3:ouienbc fi^nlic^er SBüd^er SBal^n gebvod^en, bcpctiEn
^uSjiQttun^ in ber glüÄlid^en
c,\iitx
!Öercinigung bon
unb ^ProjiS, in beut flcren, hjiifenjd^üftUcljen ?[ufbcu ber eigentUcben ©rammatil, öcrbunbcn mit ^srafttSd^en 6}3red^übungen, in ber lonjcquenten Sl^corie
bier jum frembe Sproqe tuirüid^
Surdifübrung ber
Was nun angelet, ]o teilt,
fmb
bcnen
,<^cur|u§
junäd^ft bie bie
eine
eri^cnmcl
j})red^en
?[norbnung
©rammatifcn fijfiemati|diie
bcbanbdt ber
(nadö
bcm
toie
in
ben
im
Siufgabe:
Sieibe naä)
in
bcm
bie Siebeteile,
erflen
jiuei
unb j»ar
öö^renb ber
richtet
fii)
f5ilematifd()cn
ßurjc (mit ßeftionen) geborouSgcjeticlt gibt
ber
er^e
bie
©rammatifen,
3cber
i^.
me^r
bie
unb
er«
sacile ben crften erweitert
©lud cngcttnnbten Spjleme
yufmcr!jamfcil
3»eiten mc^r ouf bie S^ntog, o^nc tcfe
lebiglid^
ben Sd^üler bie
«nb SBc'^anblung beS grommatiid^en 6loffe5
burd^ge^enbS in
aud^ auf onbcrco ©ebieten ticlfcd^ mit
tonjentrii^jcr Ivreije); ijormenic'qrc,
erf«Bien
unb fd^reiben ju lehren.
SJar^eßung ber ^uSjprac^e
(Brunblage in oHgemeinen Umriffen, ccSnjt
ficr
flreng
jebodS»
mcbr ouf
bicfe beibcn
bie
Singe,
ouSeinanbcrgcboUcn
finb.
aiet^obe @a5pe5=(Dtto=Sauer, 8et
ben
ip
^Regeln
un§
tnle
e§,
borjugStoeiyc
fdfjemt,
bon
gcmeinöcrftfinblidde SJlitteilunfl
ouf
Satfad^cn obgefel^en.
möglid^ji
unb
einfädle
2)er übungSfloff
je^r
ift
te^lid^.
neuen
SDiefer
SJietl^obe
berbanfcn bie ®ü§l)e9«Dtto*©auerjd^en Sel^rbüc^er
il^ren
<^folg gegenüber ben meiften anbern ©rammatifen, bie enttoeber mit bcr tl^eoretijd^en
©atlegung
grammatifd^en
ber
dornten
begnügen unb ben ©dualer mit einem
fid^
!ommenben Unregelmöfeig« unb ^uSnal^men quSlen, ober ioeldfie, in bo5 anbcre @^em umfc^tagenb, lebiglidö aum ^erfogen einiger UmgongS^ilÖrafen obrid^ten, ol^ne i^n ber
Slöuft
^Intnenbung
jur
nie
enttegenftcn,
leiten i^n
ben ©eijt ber fremben ©^rod^e erfafien ju
Ser ba!b 3um
lüjfen.
bem Streben, ben ßerncnben
©ddioer^junft ber 2Jiet]^obc liegt in
SßerflönbniS sujammen^ängenber Sefeftüdfe,
bcjonberS aber ju
üä)in ©ebrauc^e ber fremben ©prad^e ju befähigen,
©iejer le^te
Serfatfern an i^rcn 2e:^rbü«^ern fo d^arafteriftijd^ ju
fein,
bo§
mBglid^fl
bem münb*
$un!t
ben
jd^eint
um
biefelben,
fie
fte
öon anbern ju untcrfd^eiben, ISoneeriation§»®rammaiifen nennen.
®ie er fte
©rupfe
umfaßt
bie ße^rbüc^er
für Seutfc^c mit 56 Sönben
für
15 ©prod^en. Unfer tote
©tauncn
über ben SReid^tum unb bie
ßonfequenj
über bie f^rut^tbarfeit eingelner SSerfaffer er§5:^t
»ir bie boppelt f o
ftarf e
m H (^
anbete ©rappe, n ö
©ammlung,
blefcr
um ein S3cbeutenbe§, wenn für S u 5 1 S n b e r betrad^ten.
fid^
bie
,
2Bir mäffen ben SSerfaffern biefer 2e:^rbü(^er bo§ SScrbienft Icffen, baß jenigen
be§
Seile
©rünben
fprocOenlemenbcn
frembeS 3b;om
ein
bis
fi(^
miß, ben grammatifd^en ©toff in
5J}ubUUum5,
fefjr
@pra(§* unb
aur
gana befonberS s« öerbanlen, bafe
erfreuen
©0
unb
toirb
aneignen
©dareibicrtigfelt
auSäufpred^cn.
blefe ßel^rfcüd^er fld^
2)iejen
uorm
bar»
Umftflnben
ift
einer fold^en Seliebt*
benn gern fon^atieren, ba§ bie ganae in Ibren
©ammlung
eine anerlennenStoerte Seijtung
in biejer Seaie^ung
tool^l
ein gutes ©tüdt Qleife
ouf bud^l^Anblerifdöem
al§ einjig in i^rer
sine $Bä<^et Tlatt unb
ifx." .
(Suggnff an8 ttx
JJJfennijj,
fiuto
im MuStcnbe
.
.
.
t.
Sitetorifil^ett 8Ittnbf$au.)
otbuMiiett.
ju ben öon
fccn
t'Paelcfettn SJireilenl)
Julius
*ie »n
^»«l*!«
unb 5lrbeit§haft,
©ebicte reprfifentiert
%xi au beaeid^nen
5ßoberborn.
(5preifc In
bem*
mel^rere berjelben ungetoB^nüd^ rofd^ il^ren SBeg gemad()t ^aben.
man
i^rcn 5D^itteln too^l cbgerunbcfe fottie
fie
praftifd^icn
SSerlagS^anblung für bie elegante unb
fd^öne ?lu§ftattung unjere öoßfte 5tnerlennung
l^eit
cu3
öorsugsmcife
munbgered^ter unb leid^tfaBUdöer
bieten, toie toir aud^ nit^t um'^in fönnen, ber
e§ JBo:^I
ber
(J^voos in i;<-IIvivj.
borlißen ffludb^anbtuuflen
unb
fflet^obe (5a5pe^=®tto^§auer. SR.
I
Vt>
^artmann
Stlnnt {»cutfdhc ©proc^lc^re für »Araber von
:Hnneni(d>e yinsqahe: RIcine cttgltf^c Sprac^kt)re für iftrmenur dou (i>uUart
|
2
ÄIctne bent]d}e Sprac^ui^re für Bulgaren con toan)rip§!5
|
%mQahm:
i)eutfd>e
2IraI>ifc^c ßonöerjattonS'tiTümmatit Don ^aröer
|l
S4lüfjel boju Don Jt«it6«
jl
ßleine
Daju Bon ©tibcl t^incfift^e
©(tlajjtl baju
ll
l|
baju Don iäito
i{
t^iiala «Sprachlehre wnb SBörterbuc^ bon 6eibel (Englifc^e aouDer|at'.onS=@rammati! bon @a§pe^»3iunge,
.
.
edjlüfltl Dcju
.
.
||
24. %u\{. . Don yiuiujc. CHux für )^c^zcx unb jum Selbjtuntctridjti) 4. lÄufl. b. 'saufl ÄonoeriationS^Ücicbuc^ con föQäpe5=3{an0e. 6. 'Äufl ftlcine engliidjc Sprad;Ie^re ton Ctto-lHunge. 2. ^Äup (^nglijc^e Oicipröi^c bon Utunflc. 3. luff. 9}lateriaUcn jum Übcrjc^en tn§ (Sngüjc^e bon CitO'JRunge. lingliic^cS
englitc^e (J^reflomatöie bon Äilp^ciöriglt.
.
.
unb
unb
i,
1
ü
i'uii
bcutjctien
äüiörterbuct)
aiunflc
j .\
'
1
1
2 o 1
,1
'
'|
2 2 1
—
'
8. ?lup ©cjprac^c bon C{to=3tungc. 11. ?iuP £e)ebucb bon Süpfle. J^auffa Spradjle^re unb ai'örterbu(^ bon feeibel aiui) unttt bcn Xiieln La laugue haonss».
1
3
.
büju
1
2 3 1
...
SdjlUi'iel
4
3
^ufl
9.
—
i;
'
^biome b. Sänge bon Seibcl ^'ran3Öftfd?c ftonoerjationS^Oiirammatif bon Cl{o=3iunge. 27. Slufl. . . 4. Siujl. fe(^lü|lel baju Don IHung«. C^lux für i;tljtEr unb |um (&clb|tunttrttH)t.) granj. Üonb.'iicjebuc») I. Ü. 5lufl., H. 5. 5lufl. bon Ctto=Slunge. ä . gtanj. Jiono.'fitjcbuc^ f. a)iibcl)en|£ft. bon Ctto=3{unge. 1. 5. ?[ufl., II. 3. ?lup. k 8. ^up ftlcinc ticnsöji^c^e 8prac^lc^re bon Ctto=5Kungc. englijdjcn
firtJljc >5pradjlel)re
2
|
Don 6e;b;l
^anbbuc^ ber
2 1
^ptaUfk^Xi bon ©eibel
Z)änifd?c ftonbcrjationä'ßraTnmattl bon 2Bieb &d)lüfjcl
10
18
d}inc\iid}c ßonDcrJQtionS'QirQmmatif bon 6etbel e(^lU|'jel
3
granjö|:jct;e
l
•tfranjfefiidjeS
3
—
:
^apanifdjc feOjlufui baju
ßonberjationS^Sramtnati! bon
1
4
The Hansa language.)
'
— —
!,
5]ilaut
;,
Don 4}Iqu:
6 2
|
^talicnifc^c ftDnoerjationS'ßrammatil bon Sauer.
fcdjluijti baju DOU (äottanco. {.'Hui t»lt iit^rex unb jum 6tlbftunttrtt(^t.) 5. ^ufl StaUenijdjeS fionDerjationS-Siejebuc^ bon Souer. 3laUcnijc^e ß^reftomat^ie bon ßattaneo. 3. ^uf(
ftleine
üüUeniidje Sprachlehre bon 6auer.
€d)tuiitl büju
9.
3
12. Vlufl 4. lUufl.
.
1
• ||
!|
3 2
I
1
2luf[
Don (Jattanto
r
3talicnii(^c (»iejpräc^e
bon Sauer'SJtottt. 5. Stuf! Übung&[tüdc jum Übcrf. a. b. ©eutjt^cn L 3tal. bon üarbellt. iTlarotfanifdic ©pradjlc^re bon -ceibel ilcxigricdjiidic ftouDcrjalionS'förammatif bon ^pelrariS
,'
4. ?lup.
.
'.\
'
—
1 1
—
3
~
*^ I
edjlüiitl baju ou:i
'^.'cttQtiö
,
Ce^rbud) ber neugnccJjijc^en SBollsfpra^e bon ^etrari§ ^tc^crIän^i)ctJc ftonberjationS'öirammotif bon SJaletle. edjiuiitl boju
Don
2.
*flufl.
...
,
2
3 1
bon
SJoletie.
ßlcinc nuöerlilnbiidje £practilct)re bon SBalcttc.
3uUus
2. «ufl
2. ?[ufl
'•
—
— SO
4
!L
DhebcrlönbifcIjcS ftonoerfationS.ficjcbuc^
'
.
60
2[iH) 2
—
fflet^obe ®a5pe^-(Dtto=§auer,
Polnifc^c ßontJeryationä^l^rommotit uon 6(I)lilficl
buju öon
aEÖidjettitttIcä.
2.
äülc^erftetoicj.
2. ?(up.
portttcjicftfd^c i?onDerjation§'@tammati! bon fvorbgtcn.
ÄuR 8. ?luf( ßleine pottugiefifcöe Bpxad)U^Tt bon ßorbgten. Hufflfd?« ftont)erfotton5=@rammati! bon gud)S'2öt)C3UnS!i. ect)lüfltl i)a}u »Ott
6ci)Ulf|el
ftotbgUn.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Kuft 2. ?Iup.
2.
baju öon gu^S-äüqqliiiSti.
4.
4. ^lufi.
»ufl
tRuifijd^esJ i?DnDcriction§=£ejcbu^ bon 2Bcr!^au|)t 2. ?(ujl kleine ruifi1d)e Sprachlehre bon 5üiotti. 6Ö)Iüffcl 1)0}U
Bon
UJlotti.
2.
älufl
Sdjweöif^e
ßonberiation§»(Srantaxati? bon SBalter e^lünel baju Don SOaltn ßleine jit»ebijc^e öpraii^Ie'^re bon &ort Spanlfc^e ÄonberfottonSä^rammatt! bon Saijer=9Juppcrt. 3. %ufl 6*U»i^el baju »ou Stu;'jiert.
©paniic^es ßefebudi) bon ©auer»3iß'^ri(§. ftictne jpanijc^e ©prad^Iel^re ©djlüifcl basu üoit Siunge
bon Sauer.
»Äpanifd^e ©ejptac^e oon Sauer.
0.
^tufl.
2. ^ufl G.
:!lufl
3. Slufi
bon Sauer=5iorbgien 5ual}tlt i?onocriotionl=®raturnot;f bon Seibel
Spanifd^e ©(^lüfifl
3iertion§Ii.fte
baju öon
Quid
Suo^iU>aBörterbu(iö bon Seibet 2ütEifd?c ilonoeriatJonS»®raminattf bon Se^üljc^fa e^ltifiel
baju Bon Se^Utj^to
Äleine
ungarifc^c Sprad^Ie^re oon
Siagg
Elementary Modern AxiMeuliasa ürriimxuar by Gulian I^Utcli Conversation-Grammar by Valette. 2. Ed Key to the .Dutch Oouvers.-Grammar by Valetta 2. Ed Diitcli Reader by Valette. French ConverBation-tirammar by Otto-Onions. 13. Ed. Key to the Freuch Convers.-Öranuriar by OJto-Oniona. 8. Ed Elementary Kreuch Grammar by Wrighfc. 3. Ed French Reader by Onions 5. Ed. Materials i'or French prose compositiou by Otto-Onions. French Dialoguea by Otto-Corkran €irer2Uan Conversation-Grammar by Otto. 28. Sd Key to the German Conv.-örammar by Otto. 20. Kd Elementary German Grammar by Otto. 8. Ed 9, Ed First Germau Book by Otto. German Reader I. 8. Ed., II. 5. Ed., III. 2. Ed. by Otto, k Materials for tr. Engl, into Germ, by Otto-Wright. Part I. 7. Ed, Key to the Mater, for tracBl. Bngl. 1. Germ. I. by Otto. 8. Ed Materials for tr. Engl into Germ, by Otto. Part II. 2. Ed. German Dialognes by Otto. 5. Ed Accidence of the German language by Otto-Wright. 2. £d, Handbook of English and German Idioms by Lange German verba with their appropriate prepositions etc. by Tebbitt Itaiian Conversation-Grammar by Sauer. 8. Ed Key to the Itaiian Convers.-Grammar by Sauer. 7. Ed Elemeniary ilalian Gratumar by Motti. 'S. Ed Itaiian Reader by Cattaneo Itaiian Dialogues by Motti .
.
.
.
,
.
.
.
.
,
.
.
.
,
,
3nltus Cvcoa
in £}cl^cI^crJ}.
ttlet^obe (5a5pei?--(Dtto--Saucr(Englifcbc
Japanese Key
Modern
6
Conver8ation-(trammar by Plaut
Japanese Convers.-Wrammar by Plant
to the
K*>y to the
:Huggaben:
I*er8ian Conversatiou-Grammar by
Mod. tcrslui Oonv.-Grammar by
•.•,•,
2
St. Clair-Tisdall
,10
.
.
to the
bpanleh Couvers.-Grammar by Sauer -de Arteaga.
Kunow
5 1
6
j i
7.
Ed. I
5. i-d.
2 4
'^
Elementary Spanish Grammar by Pavia. 2. Ed. . Spanisk Reader by Sauer-Röhrich. 2. Ed. Spanish Dialognes by Sauer-Corkran Elementary Sliwedifth Grammar by Fort Turkislt Conversation-Grammar by Hagopian .
.
—
2
8t. Clalr-TlsdaU
Convereatioa-Graiumar by Kordgien and Key to the PortUi,'. OüaT.-Graiiim»r by Kurablen and Kuuow Rnssiaii Conversation-Grammar by Motti. 2. Ed Key to the Russlau Cvnvere.-Qrammar by Mottl. 2. Kd Elementary Kiissian GraniDiar by Motti. 2. Kd Key to the Klementary Uusslan Grsimm
l^ortugnese
Key
-
;
3 1
.
I
2 10
-
^an^öMö^e :Huggaben: Grammaire
allemaude
par Otto-Micolas.
Ed.
17.
3
Ed Corrlgö dea themea de Ui Oramm. allem, par Otto-Nicolas. 9. Ed. . . Petite grammaire allemande par Otto-Vemer. Lectures allem, par Otto. I. p. 7. Ed., 11. p. 5. £d., III. p. 2. Ed.
1
,t>.
.
Erstes deutsches Lesebuch v. Vertier Conversations allemandes par Otto-Verrier. Corrlgä dea themes de la
Gramm,
Corrigo des thumes Ue
la
6.
Petite
1 4.
£d.
.
.
Ed
Corrlfc-e
1
2
3 6.
£d
1
Ed Ed
4. 2.
2 2 1
6
des thrme.s de In GianuDuire japuualse par Plaut,
Grammauo neerlandaise
par Valette.
2.
2
Ed
4
Grammaire neerlaudalse par Valette Lectures neerlandaises par Valette. 2. Ed Grammaire portag^aiHe par Armez-Nicolas Oorrlge des themea de la Gramm, porttu:. par Armez Grammaire russo par Kuchs-Nicolaf«. 4. ßd. Oorrlgö des thomes de la Gramm, nisse par Fuchs-Nicolas. 4. Ed
Corrlge den thcmtss da la
1
2 4 1
5
.
rusae par Motti. 2. ßd themes de la petUe grammaire rasse i'ar Mottl. Lectures rusaes par NVerkhaupt et Koller
Petite
2
grammaire
üorrl{^^ des
2 2.
]^d
grammaire Bnedoise par Fort Grammaire enpag^nole par Sauer-Sorrano. 5. Ed Corrigü dej) tbömua de la Gramm espaK^olu V^' Saner-Scrrano.
2 2 4
Petite
Petite tjrammaire espagnolo par Tanty.
Lectures espagnolos par Sauer-Röhrich. 3ulin* «ßrov*
1
10
10. Ed par Sauer.
Chrestomathie italienne par Cattaueo. Conversations italiennes par Motti Grammaire japouaisc par Plaut
.
2 2
Or.immalro arabts par Armoi
la Gramm. Ital. grammaire italienne par Motti.
2 2 2 3
Grammaire italieune par Sauer. Corng6 dos th^meu de
a
Ed
9.
augl. par Mauron-Verrier.
grammaire anglaise par Maurpn. Lectures anglaLses par Maurou. 2. Ed Conversations anglaises par Corkran Grammaire arabc par Armez Petite
.
£d.
5.
Grammaire ang^laise par Mauron- Verrier.
.
iii
2.
2.
IM Kd
l^ciJelbtTfl.
4.
£d.
.
1
2 8
-
Älehte bca.t^d}C ©t^roc^le^te für (Sriec^n Don DialtoS I)eutj(]^c (Sejptac^e für ©tted^en tion ajialtos
....
3taUenif(^e Grammatica tedesca
Kußgaben:
di Sauer-Ferrari.
Ed.
7.
Ohlave della Grammatica tedesca dl Saner-Ferrarl. 3. Kd. Grammatica elementare tedesca di Otto. 5. Ed. Letture tedeeche di Otto. 5. Ed Antologia tedesca di Verdaro Conversazioni tedesche di Motti. 2. Ed Avviamento al trad. dal ted. in itaL di Lardelli.
.
Grammatica injjlese
di Pavia,
5.
Ohlavo della Gramiuacica inglese dl PavIa.
.
.
.
.
.
.
.
.
4.
Ed,
.
.
.
Ed
2.
Ed
Grammatica elementare inglese di Pavia. Grammatica trancese di Motti. 2. Ed
Ed.
2.
.
........ Ed.
Ohlave d«lla Graiumatica (rancese dl Mottl Grammatica elementare trancese di Sauer-Motti.
Letture trancesi di Le Boucher Grammatica ru»sa di Motti Chiave della Grammaiioa russa di Motti Grammatica »pagnnola di Pavia. 3. Ed Chiave della Grammatica spagnaoia dl Pavia. 2. Ed Grammatica elementare spagnuola di Pavia. Grammatica elementare svedese di Pereira
Uiebcviänbifä^e
3.
Ed.
2. .
.
.
.
.
.
%UBQahe:
Kleine Moogdiait.sciie ürammatica door
Sciivfippert.
2.
Dr.
polutf4>e %x\BQahe: Kleine
bent^djc
gjiradjle^re fär 5Jolen ton
^aulu§
1;
1
portiigieüf4)e yin&Qahen: Grammatica alleniä por Otto-Prevöt.
3. Ed. Chave da Grammatica aUemä. por Otto-Pr6v6t. 2. Ed. Grammatica elementar allemä por Prövöt-Pereira. 3. Ed. Grammatica francesa por Tanty-Vasconcellos. 2. Ed. Chave da örammattca francesa por Tanty-VasconceUos. 2. Ed. Livro do leitura francesa por Le Boucher Grammatica elementar sueca por Pereira .
.
.
.
.
.
4 1
2 1
4
.
Gramaticä
Hmnämf4>e yjmQoben: sermana de Leist
Cheoa gramancii germane do Leist
....
Elemente de gramaticä germanS. de Leist. Conversa^iuni germane de Leist. 2. Ed. Gramaticä francesa de Leist
.
.
2. .
.
Ed. .
ühe«H gramatlcii francese de Leist
Elemente de gramaticä francesS, de Leist. Conversa^ium francese de Leist. 3. Ed.
3uUus
2. .
.
Ed. .
(ßroos In ^ctbcllJnrji.
is 1
2
1
80
fflet^oöe ©aspei?^®tto=§auer.
33cutfd>e Ronücrfationö>t!>rumi:iQtil \üx JKujicn fecblUntl öflju
Hon
!'
Jgouff
,
€n3lifd?e Ront)crjation§'@rammatiI 64lilij(l t>a)u
ooii
ftouff
jür JRufjcn bon
tysk
ßletiic
fransöfifc^C ©ptadjU^re tür «erben oon
60
2
H
Ca«Ü
bon ^auit
Liten
3
Spräklära at Walter
§erbifd)e
yimQahe: HJ2*toli.nt)c^
.
Bpam{(t)e yimqahen: Gramätica Olave do
la
alemana
por Euppert.
Ed
2.
Oramatlca alemana por Bnppcrt.
Kd
X.
Gramiitica elemental alemana por Otto-Ruppert. Graniä,tica lngle(»a por Payia
6.
Oave de la Gramatlca In^lesa por Pavia Gramätica sncinta de la lengua inglesa por Pavia. Gramä-tica franccsa por Tanty Clave de la Gramatlca frauccsa por Tautjr Gramatica sucinta de la lenj^ua irancesa
Ed.
4.
Ed.
por Otto. 4. Ed. Libro de lectura francesa por Le Boucher Ed. Gramatica sncinta de la leugua italiaua por Pävia. Gramatica sucinta de la leu^ma rut^a por d'Arcais
....
.
Olave de la Gramatica sncinta ruüa por d'Arcals
(If4)ed)ifd)e ^Hitögabe: ßlcine
bcutiöbt
€pxü(i)iii)xi
\üt Sjajec^cn
RUine öcntfd^c Sprocljie^tc für iüxten
liiiait^ntc
d.
d.
!a»etq
.
.
.
*c^=58onanb
BourerfatiouöbüdJcr ron (Eonnor. S)eutj(^'6n9lij(ö iSeutft^^Srttnjöfijc^
.... ....
SDeutJdj'Stalienij* S;cutid)=^^ortu(5iejijc^
.
.
.
.
$cutjc^»3iumämicl) 3^eut!(^=3iuffijd)
S^eutjc^'Sc^tDebijd^
....
S^eutit^'gpanijd)
Scutjc^'Jürfijd;
2.— 2.— 2.— 2.— 3.—
enölij(^=3talienij(!&
.
.
(Jn8li(c^=5Runifc^
.
.
.
.
.
Cfnnlijd)»oc!)tt)ebiic^
8rQn5Önjc^»(Sngliic^
9tanjöii|dö»3laUcnii(5
.
öronjöiiidj^^Kuiiijd^
.
2.
2.— 4.—
.
2 2 2 2 2 3 2
3iprai^>ig: gran35fij(!().Seuti($'GnflIifd6.
13. Sufl
2
4fpra(t)ig: 8ranjö{ii(^.S^eutj(l^.6n8lif(5.3talicniidj
3
Scrnet ^nb erjt^icncn: J5ie ri(t)tigc ^(usfpra^'e öco
UZuUcröentjc^cn ton Dr. G. ©ann^ciner. 6ro]d(). ton C- "•Hrenbl. 2. ?[u|I für l^an^cl5l(^nIc^ bon Dr. tt. £oiin^eiffer,
(Znfllixt'C 'banv'ielsforrdponii'.'nj
;Jranjiul|($e
Dr.
(ü.
6pra(t)kLrc unb *-Pfj- Dfitnr.UiÜct
ftürfncr
Jiiliu* <5t^>o« in JjtiJtlbtri;.
50
2j
—
2
40
iKet^obe @a5pe5=®tto=Sauer, Tkuv^e fran3Öß^4>e ©rcraractif bon 6. JRunge 3ialieniiäfe "Ranimärml^e Äorrc[pon6cn3'(5rcmraatit
unb Sauer 30
2)ann'^ei}fer
60
4
80
—
80
ti
11
2CnI«itung
bevLt\fS>en,
unb itaücnifc^en
eit5Uj4>en
fran3ö)if(t)en,
btojdd Idjjäftsbdcfen bon Dberl&oläcr unb CStnonb. Kleines ^anifc^eö Ceiebndf für "feanöelsj^iuteti »on (5.
1
|
x)on
®e !
6. SertabeS mib G.
1}
2 2 3 2
gr. ßQUj<e^eIbl
Oernian
langua^e by Becker iSpciiiisli commercial correspondence by Arteaga Langue allemaiide par Becker Lengua alemana de Becker
Seßom^S
^©olttttfle
unb «Eojialbemofratcn
SufunftSftaat nod^ nic^t ferlig
2
iji,
jolonge c5 no<§ SKiffionötc
gibt, folange nii^t jeber ©d^ufterjunge
mit dabcmijdier 5iJilbung
auSgerüitet ben erjten ©c^ritt auf ben ©c^aupla^ jciner SBirfjamfeit tut, |o lange teirb ben 5priöatle^rer feine »pÄtagogtJdjert man auä) no(^ 5j3ntoatunterric^t nötig -^oben.
®a
8li5dfi(^tm'' fd^ffler
feiten;
man
toUte
fefjeltt,
e§ bod^,
l^eifet
ben!cn,
unb mit
eines Sel^rbudjeS
tiü^ {cbe§ SSuc^
5Red^t,
Slber bte gal^l
^e^rer etwaS lauge.
bte SBal^l
gut
lönntc
fei,
meiere ©ramntatifen
berjenigen,
il)m
niti^t
wenn nur
ber
Dom
fc^reiben,
bcnen, bte nur jcöreiben, um il^r ßtc^tlein nic^t unter ben ©er S'<^^i »ft i>o^ lebtglid^, ben ©d^üler balbmögtid^ft ju gro§. auf feine eigenen f^üßc 3U ftettcn, b. 1^. ben ßc^rer entbe^rlid^ ju mo^cn, gdt unb ®elb äU f^jorcn. Sja tjd^t eS benn: „Hn ifiren grüc^ten foHt i^r fie crlsnnen", unb bea^alb foö l^ier ein SBJort gerebct »erben für bte SüiJ^cr ncc^ ber SJlci^obe @aSpei)»Dtto»©auer,bie im Serlage bcr girma Suliu§ ©roo§ in ^wbclberg feligcn
W)n
ju
bt§
©c^effel gu JicHen,
erfc^icnen
finb.
5|}nDatuntcvric§t
genau bc§,
njüS
tft
^u^
in
B^uUn
^nb
fie
gerabe
id?
oben
l^oben
biefe
ftd^
beanfpruc^te,
ju biet
nic^t
ba^
SJtit^er
®er
unentbe^tlid&.
beicä^rt,
Ütal^men
unb
bon
niddt
ober
für
bcrfell-en
ju
©tunbe
tociiig.
ben
enteilt ßeic^t
cnbcren ftcwdltigen laffen, unb babel Jotrb bcr 6toff in einer Sßeife bearbeitet, baß ber Sßeld^ einen ßrfolg bicfe 5Büc^sr beben, 6cl;üler olSbalb jum ©^rcd^en gelangt. bofttr fpric^t bic immer toad^fenbe 9ieid^:^aÜtg!eit bc3 SerlagS, bcr in Vctf^iebencn (S-rujipcn für S)cutfc()e, Sranjofen, (Snglänber, StoUcner unb ©genier nidit »cniger ftl§ 64 ^axtpU unb 9lebenn)er!c cntbüU, bon benen i& felbft ntit bem beflcn örfolg bcnüijtc unb benü^e jum Unterrid^t für Seutfd(>e: bie franjöfifd^c @rammatt! (24. ^ufs tafelte^
finb
bic ivüi)itcl
läge), bie englifd^e (21.
fo
eingeteilt,
fann,
tft
ganj
einer
?luflage), bie f|)anifd()e, italicnifjl&e,
für tenglänber unb i^ransofen uftsj.: bie 2öcS man mit biefer büd^crn ju rebcn, fein, fi(^
fid^
fie
erftaunli^i.
^Slaä)
einem
3]'lett)obe
foic^en
in bcr betrcffenben §anbcl§fotrcfponbenj
^miüQ
^^DSänbtfdjC uttb rufftfClje;
©rammotif,
beutfc^c
innerhalb
aus )}em
oi^nc
6—12
ßurfu§ mufe felbft
?,ttt
bcr
bon ben Slonatcn ©(^tiler
^iithin'
erjiclen befäl^igl
fortjubUbcn.' ,9tö2i!ifi$ctt Gouriet*'*
2)ie SSerlogSbucObanblung ip fortwöbrenb bemüht, ben ß^fluS t^rcr Untcrrid[jt§« SBexic nad^ otlen Siid^tungen l^in gu berboIl^Snbigcn; eine Slnjal^I neuer Cc^rbüdöet ift
in 5Borbcreitung.
S)ie neuen Auflagen »ücrbcn unablfiffig berbcffcrt unb auf ber (jC^e bcS £|3rod^' ftubiumS erhalten.
3ultu» «grcos in
t/tifttlberj.
University of Toronto
Library
o^ CD 00
•s to oj
cq
g C5 •
DO NOT REMOVE THE CARD FROM
'S 'S
THIS
POCKET
4* (Di
r-l
(&
>:
uä
O
Acme Library Card Pocket LOWE-MARTIN CO. Limited
^
• '
T^
r
QO W.L vOreenw
I
Hh
T^5^ll^//"/w
Bozitlin^ou
JlUl/l
"«» e»
WEST-I NDIE
'^ '^**W ^ ^SC
I>\iprt(iri<<>
ZU ID-AM ERIKA
(Au.d.4o..,.eH;^ j
taJffftfgl
uijl;i
C
a r
e
1
e b e s
1)
:
s c h
-
»
'>"r>.r^^%
(^
SchHiil
1
;
'JU/.ooooo
.«'//»,v^
Z e e
I
:
1
l
"g«>ai,eir
Soeloe-Zee i^' u "'"flHKnniNii
^
^'^"'
O ff 3^^
^
IW
/Sfc.
tt'
H
oT Klorcs- Zc o
ii>i(l<>ll>i>rp
;i
II
(I
a
z),»«/»^
Z^ee.
-
i^
.T*
o
(>
oi
;
^iv
tTr EU.
Tzmci^'
35iTSi
