SPORTBELEID BEWEEGT DOOR! NOTITIE SPORTBELEID GEMEENTE LINGEWAARD 2013-2016
Inhoudsopgave
1. Inleiding
3
2. Gemeente Lingewaard in cijfers
4
2.1 Demografie en sportdeelname
4
2.2 Sport in Lingewaard
5
3. Visie en Doelstelling
8
4. Sport in Lingewaard: 2013 en verder
9
4.1 Sportstimulering
9
4.2 Sportaccommodaties
11
4.3 Rollen binnen het sportbeleid
14
5. Kosten van sport in Lingewaard
16
5.1 Jaarlijkse kosten van uitvoering sportbeleid 17
Bijlage 1: Sportverenigingen in Lingewaard
18
Bijlage 2: Sportaccommodaties in Lingewaard
19
Bijlage 3: Notitie onderhoud sportvelden
22
Bijlage 4: Lange termijn planning sportvelden
27
2
Sportbeleid beweegt door! 1. Inleiding Sporten en bewegen is leuk, veel mensen doen in hun vrije tijd en voor hun plezier aan sport. In de afgelopen jaren is door de gemeente geïnvesteerd in ‘de sport’.
Maar sport is niet alleen een zinvolle en leuke vrijetijdsbesteding, het kan ook een belangrijke bijdrage leveren aan verschillende doelstellingen binnen het gemeentelijke (welzijns-)beleid. Sport is gezond, het levert sociale contacten op, bevordert de zelfredzaamheid en sportverenigingen hebben een belangrijke rol in de leefbaarheid van de kernen. Allemaal positieve (bij-) effecten van sportbeoefening.
De gemeente kan een bijdrage leveren aan het sportklimaat, deze bijdrage is niet gekoppeld aan wettelijke kaders. Toch wil de gemeente Lingewaard een rol vervullen op sportgebied, om de positieve effecten van sport op het leefklimaat van de inwoners van Lingewaard te bevorderen. In deze notitie wordt de visie op sport voor de gemeente Lingewaard geformuleerd en een aanzet gegeven voor nadere uitwerking van deze visie middels een aantal concrete doelstellingen. In hoofdstuk 2 wordt een omschrijving gegeven van het ‘sportlandschap’ van de gemeente Lingewaard. De sportdeelname en het beweeggedrag van inwoners van Lingewaard worden in dit hoofdstuk afgezet tegen landelijke en regionale cijfers. Daarnaast wordt een beschrijving gegeven van het sportaanbod (zowel qua sporten als qua faciliteiten) in de gemeente. In hoofdstuk 3 wordt de gemeentelijke sportvisie en de daaraan gekoppelde doelstelling voor de periode 2013-2016 vermeld en in hoofdstuk 4 wordt omschreven hoe we deze doelstellingen willen bereiken. In hoofdstuk 5 tenslotte wordt een samenvatting gegeven van de concrete acties die zullen worden uitgevoerd met de bijbehorende kosten.
Eén van de kenmerken van sport is ‘beweging’. De nota die in 2001 is vastgesteld na de gemeentelijke herindeling in 2000 kreeg daarom de titel ‘Sportbeleid in beweging’. De nota was gericht op harmonisatie van het sportbeleid uit de drie ‘oude’ gemeenten Huissen, Gendt en Bemmel. De algemene doelstelling van het beleid was ervoor te zorgen dat alle inwoners van de gemeente Lingewaard, ongeacht zijn/haar achtergrond, op verantwoorde wijze kan deelnemen aan sport. Centrale doelstelling was het blijvend stimuleren van sport- en bewegingsdeelname door de jeugd. Deze notitie is een actualisatie van het bestaande beleid, waarin we de balans opmaken na 10 jaar sport in Lingewaard en kijken hoe het beleidsveld kan (blijven) bijdragen aan het sociale beleid van de gemeente Lingewaard. Het betreft hier feitelijk een doorontwikkeling van het bestaande sportbeleid. Daarom (en omdat ‘doorbewegen’ een term is die ook in de sport veel voorkomt) luidt de naam van deze notitie: ‘Sportbeleid
beweegt door!’.
3
Sport in de gemeente Lingewaard
2.1 Demografie en sportdeelname Op 1 januari 2010 had de gemeente Lingewaard 45.324 inwoners. De verwachting is dat dit aantal tot 2020 toeneemt tot 46.986 inwoners, een stijging van 1,4%. De bevolkingssamenstelling wijzigt, er vindt een behoorlijke stijging plaats van het aantal (en percentage) inwoners boven 64 jaar. Er is een behoorlijke ontgroening te bespeuren: het aantal inwoners tussen 0 en 4 jaar daalt, evenals het aantal leerlingen in het basisonderwijs, terwijl het aantal leerlingen op het voortgezet onderwijs tot 2015 stijgt, waarna weer een daling wordt verwacht. (zie onderstaande tabel).
Aantal inwoners per
2010
2015
2020
2010 t.o.v. 2020 (%)
45.324
46.525
45.968
+ 1,4
01-01 0-14 jaar
8.691
8.320
7.420
- 14,7
15-24 jaar
4.509
4.573
4.806
+ 6,5
25-64 jaar
25.761
25.034
24.034
- 6,8
65+
6.363
8.102
9.708
+ 52,5
Basisonderwijs
5.158
4.741
- 8,0
Voortgezet onderwijs
2.634
3.004
+ 14,0
Leerlingen 01-10
Bron: Bevolkingsprognose Gelderland 2010 en prognose ontwikkeling leerlingenbestand basis- en voortgezet onderwijs
In 2012 is de Lingewaardse sportdeelname onderzocht. Hieruit is gebleken dat in onze gemeente relatief veel wordt gesport: waar de landelijke sportparticipatie 66% is en het Gelderse gemiddelde 76% valt in Lingewaard 84% van de inwoners van Lingewaard onder de categorie ‘sporter’ (zij die minimaal eens per maand sporten).
Een ander cijfer dat meer zegt over het beweeggedrag van inwoners is de beweegnorm. Op het gebied van bewegen zijn landelijke normen opgesteld om de gewenste hoeveelheid beweging te bepalen. De eerste norm is de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB), die de gewenste hoeveelheid lichaamsbeweging normeert vanuit een gezondheidskundig oogpunt. Voor het behoud van een goede gezondheid is het voor volwassenen gewenst om op tenminste vijf dagen per week 30 minuten matig intensieve lichaamsbeweging te hebben. Voor kinderen tot 18 jaar geldt dat zij iedere dag 60 minuten deze beweging zouden moeten hebben. De helft (50%) van de volwassen Lingewaardse bevolking (18 tot 80 jaar) voldoet aan de NNGB. Lingewaard blijft daarbij licht achter bij Gelderland (56%) en Nederland (61%) voor wat betreft de NNGB. Bij de kinderen van 6 tot 13 jaar voldoet 21% aan de NNGB en beweegt daarbij iedere dag minimaal 60 minuten matig intensief.
4
De tweede norm is de fitnorm, die de gewenste hoeveelheid lichaamsbeweging normeert die nodig is voor een goede conditie van het hartvaatstelsel. Om dit te bewerkstelligen is drie keer per week tenminste 20 minuten intensieve lichaamsbeweging nodig. Wie hieraan voldoet, haalt de fitnorm. Ruim één op de drie (38%) inwoners van de gemeente Lingewaard (6 tot 80 jaar) voldoet aan de fitnorm. Wel zijn er erg grote verschillen tussen jong en oud, waarbij geldt dat men minder voldoet aan de fitnorm wanneer de leeftijd stijgt. Zo voldoet 61% van de kinderen (6 tot 13 jaar) aan deze norm en maar 27% van de ouderen (65 tot 80 jaar). Dit verklaart ook dat wanneer gekeken wordt naar de volwassen bevolking (18 tot 65 jaar) men minder aan de fitnorm voldoet (33%). Dit is minder dan de Gelderse bevolking (36%), maar meer dan de Nederlandse bevolking (24%).
2.2 Sport in Lingewaard, 2000-2012 2.2.1 Breedtesport In de periode 2004-2010 zijn verschillende projecten uitgevoerd in het kader van de 1
‘Breedtesportimpuls’ , met als doel inwoners van de gemeente te stimuleren om aan sport te gaan doen. De projecten richtten zich met name op de wat minder ‘bekende’ sporten. Vooral de projecten waarbij samenwerking tussen onderwijs en sportverenigingen werd gestimuleerd bleken erg succesvol. Zo werden er regelmatig clinics verzorgd door sportverenigingen op de Lingewaardse scholen en zorgde de ‘Sportpas Lingewaard’ ervoor dat jaarlijks vele kinderen uit groep 4 van de basisscholen kennismaakten met sportverenigingen uit de gemeente.
2.2.2 Verenigingen en accommodaties In onze gemeente zijn ruim 70 sportverenigingen actief, die voor het grootste deel gebruik maken van de diverse gemeentelijke sportaccommodaties (zie bijlage 1 en 2). Daarnaast worden ook de diverse dorpshuizen en ontmoetingscentra die de gemeente rijk is gebruikt voor sportbeoefening. Tevens zijn er verschillende particuliere sportaccommodaties, variërend van maneges en sportscholen tot een tennishal. In 2005 is een onderzoek gedaan naar de kwaliteit en kwantiteit van het aanbod aan buitensportaccommodaties. Naar aanleiding van dit onderzoek is een uitvoeringsplan opgesteld om te komen tot een afdoend aanbod van (gemeentelijke) buitensport sportaccommodaties. In de periode 1
De Breedtesportimpuls was een stimuleringsregeling van het ministerie van VWS om de sportparticipatie te vergroten. Het project dat Lingewaard in het kader van deze regeling uitvoerde eindigde in 2009.
5
2006-2009 zijn daarom een aantal uitbreidingen gedaan, waarmee het grootste deel van de gemeentelijke buitensport accommodaties (op twee tennisaccommodaties na) voldoet aan de destijds berekende behoefte van de gebruikers.
In 2007 is door de gemeenteraad de ‘Integrale visie binnensport’ vastgesteld. In deze notitie werd een overzicht gegeven van de beschikbare binnensportaccommodaties in Lingewaard, afgezet tegen de behoefte van gebruikers (zowel scholen als verenigingen). Het uitvoeringsplan dat aan deze visie was gekoppeld is nog niet gerealiseerd, het benodigde budget is met het schrappen van het Programma Nieuwe Lasten niet meer beschikbaar.
In het sportdeelname onderzoek werden ook de wensen en behoeften van de Lingewaardse bevolking als het gaat om sporten meegenomen. Het ging hierbij zowel om sportaanbod (welke sport zou men graag willen beoefenen) en sportfaciliteiten (accommodaties etc.). Let op: het gaat hierbij om subjectieve behoefte van mensen.
Sporten die de Lingewaarders graag zouden willen doen, terwijl dit in de gemeente of hun kern niet mogelijk is, zijn o.a. dansen en hockey. Opgemerkt dient te worden dat het ook hierbij gaat om een ervaren behoefte: in vrijwel elke kern (maar zeker in de drie grote kernen) kan aan danssport worden gedaan. In Bemmel is een hockeyclub aanwezig. Verder wordt aangegeven dat er in verschillende kernen in de gemeente Lingewaard het keuze aanbod te klein is op het gebied van verenigingssport.
Op het gebied van accommodaties zijn er twee soorten wensen en behoeften te onderscheiden; huidige accommodaties en nieuwe accommodaties. Op het gebied van huidige accommodaties gaan de wensen en behoeften met name over het aanpakken van verouderde accommodaties. Met name de turnlocatie wordt door meerdere respondenten aangehaald. Verder worden er ook een aantal accommodaties gemist door de inwoners. Zo missen sommige inwoners een goed en ruim genoeg zwembad, een goede turnhal en zou er meer aandacht kunnen zijn voor hardloop- en wandelpaden in de mooie natuur die de gemeente Lingewaard heeft. Bij de missende accommodaties gaat het ook om mogelijkheden om de buitensporten ook binnen te kunnen doen (tennis, atletiek, schaatsen etc.).
Daarnaast zijn er wensen en behoeften op het gebied van het goedkoper maken van de sport en mogen er van de respondenten meer sport- en speelveldjes in de wijk komen. 2.2.3 Subsidiebeleid Het subsidiebeleid is een instrument dat kan worden ingezet om de sportdeelname te stimuleren. In 2011 zijn in het proces van herijking subsidies kaders vastgesteld voor subsidieverlening. Voor ‘de sport’ betekent dit dat er op een eenduidige wijze subsidie wordt verleend. Voor sportverenigingen betekent dit concreet dat alle verenigingen binnen deze categorieën een zelfde basisbedrag ontvangen aan prestatiesubsidie, onafhankelijk van de grootte van de vereniging. Hiermee kunnen de ‘vaste lasten’ die voor elke vereniging gelden (bijdrage KvK, verzekeringen ed) worden bekostigd. Daarnaast ontvangen de verenigingen een bedrag per jeugdlid (tot 19 jaar).
6
Bij nieuwe initiatieven kunnen verenigingen ook een beroep doen op gemeentelijke subsidie, deze nieuwe activiteiten moeten dan wel voldoen aan de uitgangspunten van het subsidiebeleid. Vanuit deze sportnota worden aanvullend de volgende voorwaarden gesteld: -
het betreft een activiteit voor een nieuwe doelgroep van de vereniging
-
het betreft een activiteit die niet bij een andere sportvereniging in de desbetreffende kern wordt aangeboden
7
2. Visie en doelstelling In de komende jaren zal de gemeente Lingewaard het sportaanbod afstemmen op de relevante en budgettair inpasbare behoeften die leven in de verschillende kernen, door nadrukkelijk verbindingen te maken met andere beleidsterreinen (jeugdbeleid, onderwijs, WMO). ‘Sport’ kan een bijdrage leveren in het bereiken van de doelstellingen uit deze beleidsterreinen. Sport wordt dan ook nadrukkelijk niet gezien als doel, maar als middel om te komen tot een verbetering van het leefklimaat in de gemeente op het gebied van gezondheid, sociale cohesie en leefbaarheid. Hieruit volgt ook dat de gemeente Lingewaard vooral inzet op recreatieve sportbeoefening (breedtesport) en van topsport geen speerpunt maakt.
Bovenstaande kan worden verwoord in de volgende sportvisie:
“Sport vormt een onderdeel van het sociale beleid van de gemeente en is een belangrijk onderdeel van de Lingewaardse samenleving. Zo levert sport een bijdrage aan een goede gezondheid, sociale samenhang en leefbaarheid. De gemeente zorgt voor goede randvoorwaarden zodat de inwoners van Lingewaard invulling kunnen geven aan sportieve vrijetijdsbesteding op recreatief niveau, zowel in georganiseerd als ongeorganiseerd verband.”
De sportvisie wordt vertaald in de volgende te behalen resultaten: 1. De sportparticipatie in 2016 is minimaal op hetzelfde niveau als in 2012 het geval was. 2. In 2016 voldoet minimaal 40% van de jeugd (6 – 18 jaar) en 60% van de volwassenen (19-80 2
jaar) aan de Beweegnorm . 3. In 2016 voldoet minimaal 65% van de jeugd (6-18 jaar) en 40% van de volwassenen (19-80 3
jaar) aan de Fitnorm.
4. De aanwezige (gemeentelijke) buitensportaccommodaties voldoen in 2016 aan de VNG norm voor accommodaties.
2 3
Onder beweegnorm wordt verstaan: tenminste vijf dagen per week 30 minuten matig intensieve lichaamsbeweging te hebben. Onder fitnorm wordt verstaan drie maal per week tenminste 20 minuten intensieve lichaamsbeweging nodig
8
3. Sport in Lingewaard: 2013 en verder De sportdeelname en sportfrequentie in Lingewaard zijn hoog vergeleken met landelijke cijfers. Net als landelijk is te zien staan ook de Lingewaardse cijfers echter onder druk. Extra aandacht is benodigd om de sportdeelname minimaal op hetzelfde niveau te houden. Vergeleken met landelijke cijfers voldoen relatief weinig inwoners van Lingewaard aan de Norm gezond bewegen. Vanwege het eerder gememoreerde belang van een gezond sportklimaat op de leefbaarheid in Lingewaard is het streven om de sportdeelname op een hoog niveau te houden. De nadruk binnen het sportbeleid van de gemeente Lingewaard ligt daarom de komende periode op twee pijlers: sportstimulering en sportaccommodaties.
4.1 Sportstimulering Sport is iets voor alle leeftijden en voor alle lagen van de bevolking. Mensen op jonge leeftijd kennis laten maken met verschillende vormen van sport vergroot, de kans dat ook op hogere leeftijd aan sport wordt gedaan. Daarnaast levert sport een bijdrage aan de motorische en sociale ontwikkeling van jongeren. De gemeente Lingewaard zet dan ook vooral in op vergroten van de sportdeelname onder de jeugd. Niet voor alle kinderen is het vanzelfsprekend om met verschillende sporten in aanraking te komen. Een groot deel van de Lingewaardse bevolking doet aan sport. In verenigingsverband zijn het met name de voetbalsport en de tennissport die veel leden trekken. Vaak komt een kind bij een sport terecht omdat daar de ouders ook sporten of gesport hebben. Maar Lingewaard heeft veel (meer) te bieden op sportgebied en dat is vaak niet algemeen bekend. Ook voor ouderen is sport en bewegen belangrijk: het is goed voor de gezondheid en bevordert de sociale contacten. Duidelijk is dat er in de gemeente Lingewaard een ontgroening/vergrijzing gaat plaatsvinden in de komende periode (zie ook tabel op pag. 4). De 'ouderen' worden dus een steeds belangrijkere doelgroep voor sportaanbieders én voor de gemeente.
Succesvolle projecten uit de breedtesport periode zullen worden gecontinueerd. Dit betekent dat er aandacht blijft voor sport kennismakingstrajecten voor basisschooljeugd. De projecten vormen een stimulans om vooral te ‘proeven’ van de verschillende mogelijkheden die er in Lingewaard zijn op sportgebied. Ook zal aandacht worden besteed aan sportstimulering voor ouderen en ondersteuning van (vrijwilligers van) verenigingen en andere aanbieders bij het formuleren van een aanbod voor deze doelgroep. De inzet wordt vooral gericht op het realiseren van doelen uit de WMO (integratie/participatie). Om het aanbod aan stimuleringsactiviteiten zo veel mogelijk te laten aansluiten bij vragen uit de Lingewaardse samenleving, trends op sportgebied en doelstellingen uit andere beleidsterreinen zal jaarlijks worden bekeken welke (ondersteunende) activiteiten aangeboden moeten worden.
9
4.1.1 Sportdeelname en beweegnorm De sportdeelname onder jongeren in Lingewaard was in 2012 hoog in vergelijking met de landelijke cijfers. Relatief weinig inwoners van Lingewaard voldoen aan de beweegnorm. Het streven is erop gericht de sportdeelname in 2015 van hetzelfde niveau als in 2012 te houden en het percentage inwoners dat voldoet aan de beweegnorm te verhogen. Begin 2016 zal worden gemeten of deze doelstelling is behaald.
4.1.2 Combinatiefuncties De gemeente Lingewaard neemt deel aan de regeling ‘Brede scholen, Sport en Cultuur’, in de volksmond vaak ‘Combinatiefuncties’ genoemd. Een combinatiefunctie betreft een functionaris die in dienst is van 1 werkgever, maar voor meerdere sectoren (onderwijs, sport, cultuur) werkt. Hierdoor wordt het voor organisaties makkelijker om een (professionele) kracht in te zetten en daardoor de kwaliteit van het aanbod te verhogen. De regeling betreft een cofinanciering van 40% van de loonkosten van de Combinatiefunctionarissen vanuit het Rijk.
In 2012 is in samenwerking met scholen, sportverenigingen en culturele instellingen een plan van aanpak opgesteld waarin de mogelijkheden die de regeling aan de gemeente Lingewaard biedt nader worden uitgewerkt. Er wordt recht gedaan aan de gemeentelijke visie op sport doordat het doel van de inzet van combinatiefuncties (voor zover het sport betreft) is: •
Het uitbreiden van het aantal brede scholen met sportaanbod in zowel het primair als het voortgezet onderwijs;
•
Het versterken van sportverenigingen met oog op hun maatschappelijke functie en de inzet van sportverenigingen voor het onderwijs, de naschoolse opvang en de wijk/kern;
•
Het stimuleren van een dagelijks sport- en beweegaanbod op en rond scholen voor alle leerlingen;
In de uitwerking van het plan van aanpak zullen ook de sportverenigingen, scholen andere mogelijke partners weer nadrukkelijk worden betrokken. De eerder genoemde projecten uit de Breedtesport zullen worden opgenomen in het uitvoeringsprogramma, dat jaarlijks zal worden opgesteld. Ook ondersteuning van (vrijwilligers bij) verenigingen vormt een onderdeel van de werkzaamheden binnen het project Combinatiefuncties.
4.1.3 Subsidiering sportverenigingen In het kader van de herijking van welzijnssubsidies zijn door de gemeenteraad een aantal randvoorwaarden vastgesteld voor de verstrekking van subsidies. Eén van de uitgangspunten is dat ‘Jeugd’ de prioritaire doelgroep is voor subsidieverstrekking. Daarnaast geldt het uitgangspunt dat geen ‘faciliteiten’ maar ‘activiteiten’ worden gesubsidieerd. Sportverenigingen worden gestimuleerd om activiteiten te organiseren voor jeugd tot 19 jaar, door aan hen een bijdrage per jeugdlid toe te
10
kennen. Verenigingen dienen een activiteitenplan in te dienen, waarin zij omschrijven welke activiteiten zij (specifiek) voor hun jeugdleden organiseren. Sportstimulering - uitvoeren van het plan van aanpak Combinatiefuncties - subsidiëren van activiteiten die sportverenigingen aanbieden aan jeugdleden 4.2 Randvoorwaarden voor sportdeelname - meten sportdeelname en beweegnorm in 2016
4.2 Sportaccommodaties
4.2.1 Aanbod van sportaccommodaties Sport is op diverse manieren en plaatsen uit te voeren: buiten op velden, dichtbij om de hoek, op straat, in de natuur, op water en binnen in zalen, hallen en baden. Ruimte is nodig om te kunnen bewegen en dient ook mensen uit te nodigen om te bewegen. Ook dient ruimte zo multifunctioneel mogelijk te zijn. Anders gezegd: de gemeente Lingewaard streeft naar meervoudig gebruik van sportgrond om in ieder geval de kosten zo laag mogelijk te houden en toch te kunnen voldoen aan de behoeften van burgers. Het beleid op het gebied van sportaccommodaties volgt hierin de uitgangspunten van het accommodatiebeleid ‘Maatschappelijke accommodaties Lingewaard’ vormen. Een meer algemeen uitgangspunt is dat er bij realisatie van nieuwe accommodaties niet meer gekeken gaat worden naar de behoefte per kern, maar naar de behoefte op gemeentelijk niveau. Dat betekent dat voorzieningen die in één van de kernen reeds aanwezig zijn niet ook nog in een andere kern worden gerealiseerd. Zo zal er door de gemeente bijvoorbeeld geen nieuwe hockeyaccommodatie worden gerealiseerd, zolang de accommodatie in Bemmel nog voldoende ruimte biedt om aan de behoefte te voldoen.
Sportruimte heeft een meerwaarde voor de leefbaarheid van een wijk, buurt, kern, maar het vergroten en behouden van sportruimten vergen ook investeringen, beleid en samenwerking. Om recht te doen aan de sportvisie is het noodzakelijk dat elke kern kan beschikken over een ‘basis aanbod’ van sportaccommodaties voor recreatieve sportbeoefening. Dit basisaanbod wordt gesteld op minimaal een gymzaal en een sportveld per kern. In elke kern van de gemeente (m.u.v. Ressen) is een basisschool (en dus minimaal een gymzaal) aanwezig. Hiermee kan dus voor wat betreft de binnensportruimte voor sportverenigingen voldaan
11
worden aan het uitgangspunt ‘minimaal één gymzaal in elke kern’. Tegelijkertijd heeft de gemeente een wettelijke verplichting om te zorgen voor voldoende aanbod van accommodaties voor bewegingsonderwijs: binnen een straal van 2 kilometer van een school dient een binnensportvoorziening aanwezig te zijn. Op basis van leerlingenprognoses van basis- en voortgezet onderwijs is de behoefte bekend. Hieruit blijkt dat er (conform de norm van het ministerie van onderwijs) een tekort aan binnensportruimte bestaat in Huissen (m.n. voor het OBC) van 1 gymzaal. Binnensportverenigingen geven ook aan dat er te voor hen te weinig binnensportruimte beschikbaar is. Bij de realisatie van nieuwe binnensportaccommodaties zal worden gekeken naar de gemeente brede behoefte: er zal worden bekeken hoe aan de totale behoefte in de gemeente kan worden voldaan en niet de behoefte per kern. Onderwijsbehoefte is hierbij leidend. Daarbij zal (in lijn met het accommodatiebeleid) zo veel mogelijk worden gezocht naar multifunctionaliteit. Voor het tekort van het OBC wordt bijvoorbeeld bekeken op welke wijze de ontwikkeling rond het Multifunctionele centrum (MFC) Huissen een oplossing kan bieden. Voor het tekort aan sportruimte in Bemmel wordt bekeken of er een oplossing gevonden kan worden door een uitbreiding te doen van sporthal de Bongerd. Voorstellen hiertoe zullen (inclusief benodigde budgeten) separaat aan de gemeenteraad worden voorgelegd. In beide ontwikkelingen wordt de ruimtebehoefte van de turnverenigingen meegenomen om te kijken waar de beste oplossing gevonden kan worden voor deze verenigingen/sport.
Aangezien in elke kern ook minimaal een sportveld aanwezig is wordt ook aan het tweede deel van het uitgangspunt voldaan. Hier wordt in de komende jaren dus geen uitbreiding gedaan, ook niet om groei van het ledenbestand van de gebruikers (buitensportverenigingen) op te vangen. Wel zal een inventarisatie worden gedaan, om te bekijken of de bestaande voorzieningen voldoen aan de vigerende VNG norm voor kleedkamers. Indien de voorziening hieraan niet voldoet zal dit kunnen leiden tot aanpassing van het aanbod. Ook hiervoor zal indien nodig een separaat voorstel aan de raad worden voorgelegd.
De gemeente zal medewerking verlenen aan verenigingen die zelfstandig uitbreiding van de accommodatie willen realiseren, maar geen financiële bijdrage doen (buiten de mogelijkheden van de subsidieverordening biedt).
4.2.2 Tarieven van sportaccommodaties Op dit moment wordt binnen Lingewaard nog gewerkt met verschillende huurtarieven voor binnensportaccommodaties. Zo wordt voor elk van de 4 sporthallen in de gemeente een ander huurtarief gehanteerd. Daarnaast worden de binnensportverenigingen via het subsidiebeleid gecompenseerd voor gestegen tarieven van sporthallen als gevolg van de privatisering van exploitatie van de accommodaties, hetgeen in feite een verkapte subsidie is. Er zal gewerkt worden aan uniforme huurtarieven, zodat het voor verenigingen financieel niets uitmaakt van welke binnensportaccommodatie zij gebruik maken. De tarieven zullen worden vastgelegd in een
12
tarievennota sportaccommodaties. Uitgangspunt is dat de tarievennota voor de gemeente geen kostenverhoging met zich meebrengt.
4.2.3 Onderhoud van sportaccommodaties Om de sportaccommodaties in goede (sporttechnische) conditie te houden dient onderhoud te worden uitgevoerd. Dit onderhoud valt uiteen in ‘regulier onderhoud’ en ‘groot onderhoud’. Groot onderhoud aan sportaccommodaties is (voor wat betreft de gemeentelijke accommodaties) de verantwoording van de gemeente. Het regulier onderhoud is grotendeels overgedragen aan de ‘hoofdgebruikers’ van de verschillende buitensport accommodaties en de exploitanten van de binnensportaccommodaties. Het (minimale) niveau van het onderhoud is vastgelegd in normen die zijn opgesteld door NOC*NSF (ISA Sport). Eén en ander is nader omschreven in de notitie ‘Onderhoud buitensportaccommodaties’, welke als bijlage 3 is toegevoegd.
4.2.4 Sport en bewegen in de buitenruimte Sportdeelname vindt niet alleen plaats binnen verenigingen, het onderwijs of op een anders georganiseerde wijze binnen officiële sportaccommodaties. Ook buiten deze verbanden wordt met name door de jeugd sport beoefend, vooral in de buitenruimte. Ook bij de inrichting hiervan, vastgelegd in het speelruimtebeleid van de gemeente, dient voldoende aandacht te blijven voor ‘sport en bewegen’, door te kiezen voor een uitdagend aanbod van sport- en spelvoorzieningen. Sportaccommodaties - Opstellen tarievennota sportaccommodaties - Zoeken naar mogelijkheden om de capaciteit van de binnensportaccommodaties op peil te brengen - Onderhoud van (gemeentelijke) sportaccommodaties uitvoeren conform sporttechnische normen van NOC*NSF - Aandacht voor sportfaciliteiten en –mogelijkheden binnen Speelruimtebeleid
13
4.3 Rollen binnen het sportbeleid
4.3.1 Rol van de sportverenigingen In de realisering van de sportvisie is een belangrijke rol weggelegd voor de sportverenigingen: zij zijn bij uitstek de organisatie die laagdrempelig sportactiviteiten kunnen aanbieden aan verschillende doelgroepen. Daarnaast hebben zij vaak nauwe banden met de lokale samenleving, omdat hun organisatie bestaat uit mensen uit die samenleving. Door gericht te sturen op de activiteiten die door verenigingen aangeboden (kunnen) worden (d.m.v. subsidies en accommodatieaanbod) kan de gemeente de verenigingen stimuleren een bijdrage te leveren aan het bereiken van de gemeentelijke welzijnsdoelen. Ook zullen de sportverenigingen nadrukkelijk worden betrokken in de opzet en uitvoering van de activiteiten in het kader van de Breedtesport. Na afloop van de aanloopperiode met ondersteuning van Breedtesport dienen de activiteiten een structurele plaats te krijgen binnen de vereniging (-en).
4.3.2 Rol van het onderwijs Het onderwijs is een belangrijke ‘vindplaats’ van de centrale doelgroep in de sportvisie: de jeugd. Door jongeren vroeg kennis te laten maken met verschillende sporten en deel te laten nemen aan het verenigingsleven wordt ook hun betrokkenheid op latere leeftijd gestimuleerd. Binnen het onderwijs zal dan ook voldoende aandacht moeten zijn voor sportbeoefening, onder meer door deelname aan gemeentelijke stimuleringsprojecten en kwalitatief goed bewegingsonderwijs.
Daarnaast dient in het voortgezet onderwijs een koppeling te worden gemaakt met vrijwilligersbeleid door binnen het project ‘Maatschappelijke Stages’ aandacht te besteden aan de mogelijkheden van vrijwilligerswerk binnen sportverenigingen.
4.3.3 Rol van de gemeente Zoals eerder aangegeven zal de gemeente zich vooral richten op faciliteren van een goed sportaanbod. Dit uit zich in het aanbieden van (ondersteuning bij en coördinatie van) sportstimuleringsprojecten door de Combinatiefunctionarissen en een helder, actueel subsidie-, accommodatie- en speelruimtebeleid. Daarnaast is de gemeente verantwoordelijk voor het onderhoud van de gemeentelijke sportaccommodaties en het realiseren en in stand houden van de basisvoorzieningen per kern.
4.3.3.1 Intergemeentelijke samenwerking In het kader van het project ‘Intergemeentelijke samenwerking’ van de gemeenten Rheden, Renkum, Arnhem, Overbetuwe en Lingewaard wordt gekeken naar de mogelijkheden van samenwerking op het gebied van sport. Een dergelijke samenwerking kan meerwaarde bieden in de uitvoering van het sportbeleid, doordat projecten, taken en functies kunnen worden gebundeld, waardoor een kwaliteitsimpuls optreedt. Bovendien kan samenwerking op termijn ook financieel voordeel opleveren,
14
omdat een hogere graad van efficiënte kan worden bereikt, zowel in de uitvoering van sportstimulering en accommodatiebeheer. De gemeente Lingewaard zal alleen deelnemen in een samenwerkingsverband indien dit niet leidt tot en verhoging van de kosten van de uitvoering van het sportbeleid, bestaande contracten worden gerespecteerd en ruimte blijft voor een ‘lokale invulling’ van de uitvoering van sportbeleid.
15
4. Kosten van sport in de gemeente Lingewaard
Zoals in de inleiding van deze notitie al werd aangegeven: ‘sport’ is niet alleen maar een leuke vrijetijdsbesteding. Een goed sportbeleid kan een bijdrage leveren aan het realiseren van gemeentelijke doelstellingen op het brede welzijnsterrein. De gemeente Lingewaard zet daarom in de periode 2011-2015 in op een sportbeleid dat ondersteunend is aan bestaande en nieuwe sportactiviteiten. Binnen dit kader worden diverse (deel-)projecten uitgevoerd die gericht zijn op sportkennismaking en aanbieden van goede randvoorwaarden, zodat elke inwoner van Lingewaard de mogelijkheid krijgt om aan sport deel te nemen. Er zijn een viertal meetbare doelstellingen geformuleerd waaraan we de resultaten van het sportbeleid kunnen afmeten: •
De sportparticipatie in 2016 is minimaal op hetzelfde niveau als in 2012 het geval was.
•
In 2016 voldoet minimaal 40% van de jeugd (6 – 18 jaar) en 60% van de volwassenen (19-80 jaar) aan de Beweegnorm.
•
In 2016 voldoet minimaal 65% van de jeugd (6-18 jaar) en 40% van de volwassenen (19-80 jaar) aan de Fitnorm.
•
De aanwezige (gemeentelijke) buitensportaccommodaties voldoen aan de VNG norm voor accommodaties.
Om de bovenstaande doelstellingen te realiseren zullen in de periode 2013-2016 de volgende zaken worden uitgevoerd: Sportstimulering -
uitvoeren van het plan van aanpak Combinatiefuncties
-
subsidiëren van activiteiten die sportverenigingen aanbieden aan jeugdleden
-
meten sportdeelname en beweegnorm in 2016
Sportaccommodaties -
Opstellen tarievennota sportaccommodaties
-
Geen uitbreiding van het aantal sportaccommodaties
-
Onderhoud van (gemeentelijke) sportaccommodaties uitvoeren conform sporttechnische normen van NOC*NSF
-
Aandacht voor sportfaciliteiten en –mogelijkheden binnen Speelruimtebeleid
16
5.1 Jaarlijkse kosten uitvoering sportbeleid Voor de uitvoering van het gemeentelijke sportbeleid (directe kosten) dienen jaarlijks de volgende budgeten in de begroting te worden opgenomen: Onderdeel
Jaarlijkse kosten
Sportstimulering
€ 25.000
Prestatiesubsidie aan sportverenigingen
€183.560
Combinatiefuncties (rijksbijdrage)
€ 137.000
Contributie Vereniging Sport en gemeenten (VSG)
€ 1.100
Exploitatie binnensportaccommodaties
€ 76.000
Dagelijks onderhoud en exploitatie binnensportaccommodaties
€ 61.000
Exploitatie zwembaden
€ 171.750
Onderhoud buitensportaccommodaties (sportvelden en ‘overig’
€ 351.078
groen) Kwaliteitsbeoordeling sportvelden
€ 9.000
Voorziening Groot onderhoud sportvelden
€ 305.000
Totale directe kosten uitvoering sportbeleid
€ 1.320.488,=
Meting sportdeelname
€ 5.000 (eenmalig in 2016)
NB: de kosten voor het Groot onderhoud aan gemeentelijke sportgebouwen is in bovenstaand overzicht niet meegenomen, deze zijn opgenomen in de meerjarenplanning onderhoud voor alle gemeentelijke gebouwen. Kapitaallasten zijn eveneens niet opgenomen.
Zoals het in deze nota omschreven beleid een voortzetting is van het ‘oude’ beleid, is ook geen rekening gehouden met een stijging van het budget voor de uitvoering van het sportbeleid. De genoemde bedragen zijn dezelfde als reeds zijn opgenomen in de meerjarenbegroting 2013-2015. Indien er aanvullende middelen benodigd mochten zijn (door uitbreiding van areaal of veranderde weten regelgeving) zal dit middels separate voorstellen aan de raad worden voorgelegd.
17
Bijlage 1: Sportverenigingen Lingewaard Onderstaande tabel is geen uitputtend overzicht van sportverenigingen maar bevat de verenigingen die bij de gemeente bekend zijn. Er valt niet uit te sluiten dat er ‘sportverenigingen’ actief zijn waar de gemeente geen weet van heeft omdat zij geen subsidie aanvragen bij de gemeente of geen gebruik maken van gemeentelijke sportaccommodaties. Badmintonclub Bemmel '72
Rijvereniging Bemmel
Badmintonclub Gendt
Rijvereniging De Rietgaard
Basketbalvereniging Batouwe
Schaakvereniging De Vrijpion
Biljartvereniging De Kuul
Schaakvereniging Variant Huissen
BOD De Sprinters Atletiek- en skeerlerver.
Schietvereniging Op De Korrel
Bemmel
Schietvereniging Strijdlust Huissen
Bridgeclub Huissen
Sportvereniging Olympia
Damclub Ons Genoegen
Tafeltennisvereniging Essentia Bemmel
Damesgymclub Bemmel
Tafeltennisvereniging Getavé Gendt
Damvereniging VBI
Tafeltennisvereniging Hutaf Huissen
Damvereniging VBI Huissen
Tafeltennisvereniging Looping
De Gouden Engel Biljartvereniging
Tennisclub Bemmel
Dynamictennis "Old Dutch" Gendt
Tennisclub Doornenburg
H.S.V. Flipper
Tennisclub Haalderen
Handbalvereniging Angeren
Tennisvereniging Angeren
Handbalvereniging Huissen
Tennisvereniging Huissen
Hardloopvereniging Pheidippides
Turnclub Zwieps Bemmel
Hengelsportvereniging De Karper
Turnvereniging Horus Huissen
Hengelsportvereniging De Snoek
Voetbalvereniging De Bataven Gendt
Hengelsportvereniging St. Petrus
Voetbalvereniging GVA Doornenburg
HSV Lotus Vulgaris
Voetbalvereniging HAVO Haalderen
Huissense Badminton Club
Voetbalvereniging Jonge Kracht Huissen
IJsclub Nooit Gedacht
Voetbalvereniging RKHVV Huissen
Jeu de Boules Vereniging De Ploeg
Voetbalvereniging SC Bemmel
Jeu de Boulesclub Lingewaard
Voetbalvereniging SV Angeren
Judokwai Huissen-Bemmel
Volleybalclub Hexagon Angeren
Judovereniging Angeren
Volleybalvereniging Kidang Bemmel
Ki-Aikido Bemmel
Volleybalvereniging Setash Huissen
Kruisboogvereniging St. Bavo
Volleybalvereniging Tweestroom Lingewaard
Landelijke rijvereniging en ponyclub De
Wandelsportvereniging Nooit te ver
Waalruiters
Wielerclub TWC 't Verzetje
Landelijke rijvereniging en ponyclub Holthuizen
WSV Pro Corpore
Lawn Tennis Club Gendt
Yugen Budo Huissen
Loopgroep Huissen
Zwem- & polovereniging Thetis Gendt
Mixed Hockeyclub Bemmel 800
Zwemclub De Ward Bemmel
Ponyclub Gele Rijdertjes Bemmel PV De Veldruitertjes Angeren PV en RV de Valom Huissen
18
Bijlage 2: Sportaccommodaties in Lingewaard In 2006 is de nota ‘Geef sport de ruimte’ door de gemeenteraad vastgesteld. Het accommodatieaanbod in de gemeente Lingewaard is in de afgelopen jaren voor het grootste deel afgestemd aan de behoefte. Onderstaand een overzicht sportaccommodaties gemeente Lingewaard Binnensport De volgende (gemeentelijke) accommodaties worden gebruikt voor binnensport: Kern
Accommodatie
Type
NVO sport 2 (m )
Beheer
Huissen
De Brink Jozefschool Aloysiusschool Abacus OBC college Het Koelhuis De Bongerd De Heister De Hoenderik Werenfridusschool Juniorcollege De Essenpas Emmastraat Dorpshuis De Springplank De Tichel De Doorninck Ontmoetingscentrum Walburgen Gymzaal Gendt De Leemhof
Sporthal Gymzaal Gymzaal Gymzaal Gymzaal Dorpshuis Sporthal Sporthal Gymzaal Gymzaal Gymzaal Zwembad Gymzaal Dorpshuis Gymzaal Dorpshuis Gymzaal Dorpshuis Sporthal Gymzaal Dorpshuis
1034 286
Particulier Particulier Particulier Particulier OBC Stichting Laco OBC/Laco Laco Werenfridus OBC Laco Stichting Stichting ’t Panneke Stichting De Doorninck Stichting Stichting Gemeente Stichting
Bemmel/Ressen
Angeren Haalderen Doornenburg Gendt
286
924 1056
1056
Onderhoud en beheer binnensport De gemeentelijke binnensportaccommodaties in de gemeente worden geëxploiteerd door verschillende partijen. De meeste gymzalen worden door scholen of dorpshuizen beheerd, de ‘grote’ accommodaties (3 sporthallenen en het zwembad in Bemmel) en de gymzalen in Huissen worden door derden geëxploiteerd. De exploitanten ontvangen van de gemeente een exploitatiebijdrage, deze wordt in alle gevallen verrekend met de huurbijdrage die wordt betaald. Dagelijks onderhoud wordt door de exploitanten/beheerders uitgevoerd, groot onderhoud wordt uitgevoerd door de gemeente. Het onderhoud aan deze gebouwen wordt beschreven in het beleidsplan ‘Onderhoud en Instandhouding Gebouwen’. Jaarlijks vindt overleg plaats tussen gemeente en exploitant/beheerder om de onderhoudsplanning af te stemmen.
19
Zwanenbad Zwembad Walburgen
Looveer 1 Nijmeegsestraat
Overige gebouwen
Kleedkamers
Aantal velden
overig
atletiek
tennis
Adres
voetbal
Accommodatie
hockey
Buitensport De volgende (gemeentelijke) accommodaties worden gebruikt voor buitensport:
X X
X
Buitensport Sportpark de Poel Sportpark de Blauwenburcht Sportpark Schalkshof Sportpark Notenboom Sportpark de Vijzel Sportpark Ressen (voetbal) Sportpark Ressen (hockey) Sportpark Walburgen
Poelsestraat Blauwenburcht Bloemstraat Notenboomstraat De Vijzel Ressensestraat Ressensestraat Nijmeegsestraat
Tennispark de Bongerd Tennispark Notenboom Tennispark De Tabaksschuur Tennispark De Fuik Tennispark De Vijzel Tennispark De Hazenkamp
Sportlaan Bemmel Notenboomstr. Haalderen Poelwijklaan Gendt Irenestraat 18 Angeren Vijzelpad 5 Doornenburg Hazenkamp 2a Huissen
Sportpark de Heister Rosendael Gebouw Schietclub
De Heister Muntstraat Sportlaan
X X X X X X X X X X X X X X X
X X X
2 5 3 2 3 5 3 4
6 12 10 6 6 10 4 8
8 3 6 3 4 11
2 2 2 2 2 2
X
1 2 X
20
Sportvelden per accommodatie Accommodatie
Vereniging/hoofdgebruiker
Aantal velden
Soort
Blauwenburcht, Huissen
RKHVV
1 5,5
KG* NG
Schalkshof, Huissen
Jonge Kracht
1 3,5
KG NG
Notenboom, Haalderen De Vijzel, Dooornenburg Ressen, Bemmel
HAVO GVA SC Bemmel
3 3,5 1 2 2
NG NG KG W NG
Walburgen, Gendt
De Bataven
1 4
KG NG
De Poel, Angeren De Hazekamp, Huissen Notenboom, Haalderen De Vijzel, Doornenburg De Bongerd, Bemmel Tenniscomplex Gendt De Poel, Angeren Ressen, Bemmel De Heister, Bemmel De Heister, Bemmel De Poel, Angeren Rozendaal, Huissen
SV Angeren TC Huissen TC Haalderen LTV Doornenburg TC Bemmel LTC Gendt TC Angeren MHC Bemmel RC Bemmel De Sprinters HV Angeren HV Huissen
4 11 3 4 9 6 3 3 1 1 1 1
NG T T T T T T Hc NG A H H
*Codering veldtype: KG: Kunstgras voetbal NG: Natuurgras W: WeTra T: Tennis Hc: Hockey A: Atletiek H: Handbal, asfalt
21
Bijlage 3: Notitie Onderhoud Sportvelden Het Besluit Begroting en Verantwoording (BVV) verplicht provincies en gemeenten tot het vaststellen van beleid ten aanzien kapitaalsgoederen. De voorliggende Notitie ‘Onderhoud Sportvelden gemeente Lingewaard’ (bijlage van de beleidsnota ‘Sportbeleid beweegt door!”) voorziet hierin voor wat betreft de gemeentelijke sportvelden. In deze notitie wordt omschreven op welke wijze het onderhoud aan de gemeentelijke sportvelden plaatsvindt. In paragraaf 1 wordt een overzicht gegeven van de gemeentelijke sportaccommodaties in Lingewaard en welke capaciteit en kwaliteit de gemeente nastreeft in het aanbod van sportvelden. In paragraaf 2 wordt per soort veld een overzicht gegeven van de werkzaamheden in het kader van dagelijks beheer en onderhoud en groot onderhoud/renovatie van sportvelden. In paragraaf 3 wordt een overzicht gegeven van de jaarlijkse kosten van het benodigde onderhoud van de sportvelden. Inleiding Om kwaliteit van de gemeentelijke sportvelden zo optimaal mogelijk te houden is een actief beheer van de sportvelden noodzakelijk. In dit beleidsplan wordt in hoofdlijnen beschreven hoe de gemeente Lingewaard het actieve beheer van haar sportvelden invult. Om de juiste keuzes te kunnen maken en beslissingen te nemen bij het beheer en de instandhouding van de sportvelden is een planmatige aanpak voor het onderhoud belangrijk. De wijze waarop, wordt vastgelegd in dit beleidsplan waarbij de steun en instemming is vereist in alle lagen van de gemeentelijke organisatie als ook op bestuurlijk niveau van zoals het dagelijks bestuur als ook van de gemeenteraad. Beheer en regulier onderhoud Dagelijks beheer van sportvelden bestaat uit de werkzaamheden die benodigd zijn om op de velden trainingen en wedstrijden te kunnen organiseren. De werkzaamheden variëren van het maaien van het gras en aanbrengen van speelveldbelijning tot het vegen van kunstgrasmatten. Ook jaarlijks terugkerend onderhoud, zoals het ‘doorzaaien’ en bezanden van de grasmat, behoort tot het regulier onderhoud. Groot onderhoud/renovatie Door bespeling en natuurlijke omstandigheden dienen sportvelden naar verloop van tijd te worden gerenoveerd. Renovatie varieert van vervanging van de toplaag van een natuurgrasveld tot het vervangen van sporttechnische laag en toplaag bij niet natuurgrasvelden. Gemiddeld genomen dient een sportveld eens per 10-15 jaar te worden gerenoveerd, afhankelijk van bespelingsintensiteit of bodemkwaliteit. De gemeente is verantwoordelijk voor het groot (renovatie) onderhoud aan de sportvelden. Financiële paragraaf Om het onderhoud aan de sportvelden op een goede manier uit te kunnen voeren zijn voldoende middelen benodigd. De middelen voor beheer en regulier onderhoud worden jaarlijks opgenomen in de gemeentelijke exploitatie. Omdat voor groot onderhoud/renovatie een scoop over een langere termijn heeft en hiermee aanzienlijke bedragen zijn gemoeid wordt hiervoor de voorziening ‘Onderhoud sportvelden’ opgebouwd, waaraan jaarlijks een dotatie gedaan dient te worden.
22
Paragraaf 1: Sportvelden in Lingewaard Sport en bewegen vormt een belangrijk onderdeel van de vrijetijdsbesteding van inwoners van Lingewaard. In Lingewaard zijn daarom diverse sportvelden aanwezig, die door sportverenigingen en scholen worden gebruikt om sportactiviteiten en –lessen aan te bieden aan inwoners van de gemeente. In de gemeente Lingewaard zijn in totaal 59 sportvelden aanwezig, verdeeld over 12 sportparken. In bijlage 1 vindt u een onderverdeling van de sportvelden over de verschillende sportparken. De sportvoorzieningen worden in hoofdzaak gebruikt door de lokale sportverenigingen, op elke accommodatie is een ‘hoofdgebruiker’ aanwezig. Rond de sportvelden zijn eveneens gebouwen gerealiseerd, waarin onder meer kleedruimten zijn gevestigd. Ook deze gebouwen zijn voor een deel eigendom van de gemeente Lingewaard. Het onderhoud aan deze gebouwen wordt beschreven in het beleidsplan ‘Onderhoud en Instandhouding Gebouwen’. 1.1 Uitgangspunt kwaliteit sportvelden Voor de diverse sportvelden zijn door NOC*NSF kwaliteitsnormen opgesteld. In de norm zijn onder meer de afmetingen van het speelveld (en uitloop) opgenomen, maar ook bodem technische eigenschappen van een sportveld. De normen borgen een veilig gebruik van de sportvelden voor gebruikers en optimale sporttechnische eigenschappen. Het onderhoud dient erop gericht te zijn minimaal aan de desbetreffende normen te voldoen. 1.2 Uitgangspunt capaciteit sportvelden In het sportbeleid van de gemeente Lingewaard is bepaald dat in elke kern een zogenaamde ‘basis sportvoorziening’ aanwezig dient te zijn. Deze bestaat voor wat betreft de buitensport uit een sportveld en een tennisbaan. Met het huidige aanbod aan sportvoorzieningen wordt voldaan aan dit uitgangspunt. De diverse sportbonden hebben in overleg met NOC*NSF en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) capaciteitsnormen opgesteld voor het aantal benodigde sportvelden bij verenigingen. In deze zogenaamde planningsnormen wordt uitgegaan van het aantal leden (voor individuele sporten) of competitieteams (voor teamsporten), waaraan de benodigde capaciteit aan speelvelden wordt gekoppeld. Deze normen zijn voor de gemeente Lingewaard het uitgangspunt voor de bepaling van de benodigde hoeveelheid sportvelden. Het aantal sportvelden op de verschillende accommodaties is (op twee uitzonderingen na) in de afgelopen jaren op dusdanig niveau gebracht dat de accommodaties voldoen aan de verschillende planningsnormen voor wat betreft het aantal sportvelden. Ledenaantallen van sportverenigingen zijn geen statisch gegeven: al naar gelang bevolkingssamenstelling en trends binnen de sport kunnen deze stijgen of dalen. Op dit moment is er geen financiële ruimte om het aantal sportvelden in de gemeente uit te breiden. Mocht dit in de toekomst wel het geval zijn dan kan worden overwogen het aantal sportvelden uit te breiden. In dat geval zullen de nieuw aangelegde velden worden opgenomen in de onderhoudsplanning conform het in paragraaf 2 omschreven onderhoudsniveau.
23
Paragraaf 2: Onderhoud sportvelden Sportvelden dienen van een bepaalde kwaliteit te zijn om de sportactiviteiten op een goede en veilige manier te kunnen uitvoeren. De benodigde kwaliteit van sportvelden is door ISA Sport (een onderdeel van NOC*NSF) in overleg met de diverse sportbonden vastgelegd in kwaliteitsnormen. Deze normen zijn opgenomen in de sportvloerenlijst van NOC*NSF. Het onderhoud van de sportvelden is erop gericht ten alle tijden het minimale kwaliteitsniveau zoals omschreven in de verschillende normbladen te behouden. Het onderhoud aan de sportvelden kan worden verdeeld in twee categorieën: ‘Beheer en regulier onderhoud’ en Groot onderhoud/renovatie’. 2.1 Beheer en regulier onderhoud Beheer Sportvelden worden over het algemeen het gehele jaar gebruikt voor trainingen en/of wedstrijden. Hiertoe dient wekelijks het nodige onderhoud te worden gepleegd, zodat de velden ‘speelklaar’ zijn. Dit betekent voor de verschillende typen velden de volgende werkzaamheden: Natuurgras: - Maaien - Onkruid- en ongediertebestrijding - Beregenen - Blad- en gras vegen - Belijnen - Opruimen afval - Speelschade wegwerken (‘maandag onderhoud’) en uit/opvullen doelgebieden Kunstgras voetbal/hockey: - Borstelen - Onkruidbestrijding - Blad vegen - Opruimen afval - Beregenen (in geval van semi-waterveld) Tennisbanen: - Vegen/borstelen - Blad vegen - Opruimen afval Regulier onderhoud Naast het dagelijkse beheer van de sportvelden dient ook regulier (cyclisch) onderhoud te worden uitgevoerd om het veld in optimale conditie te houden. Deze vorm van onderhoud kenmerkt zich door het feit dat dit slechts een aantal keren per jaar dient te worden uitgevoerd (bijvoorbeeld in de zomerstop). Voor de verschillende typen velden betekent dit de volgende werkzaamheden: Natuurgras: - Door zaaien - Verticuteren/beluchten - Dressen - Rollen/egaliseren - Bemesten - Doorspuiten drainage Kunstgras voetbal/hockey - Reinigen en (indien nodig) aanvullen infill - Herstellen schade aan toplaag 24
Tennisbanen (afhankelijk van de baansoort) - Machinaal reinigen/aanvullen infill - Onderhoud en vervanging inrichtingsmaterialen Het beheer en dagelijks onderhoud van de sportvelden is grotendeels bij de ‘hoofdgebruikers’ van de verschillende sportaccommodaties neergelegd, op basis van gebruiksovereenkomsten. Slechts het rugbyveld en beide handbalvelden worden door de gemeente onderhouden. Voor de vier kunstgras voetbalvelden en het semi-water hockeyveld geldt dat een deel van het regulier onderhoud wordt uitbesteed aan een gespecialiseerd bedrijf. De kwaliteit van het uitgevoerde onderhoud wordt door de gemeente gemonitord middels een jaarlijkse quick scan van de velden. Hierbij wordt gekeken naar de bespeelbaarheid van de velden en (indien nodig) een onderhoudsadvies opgesteld. De verenigingen dienen het onderhoud conform deze adviezen uit te voeren. De Quick scan wordt uitgevoerd door ISA Sport. 2.2 Groot onderhoud/Renovatie Ook als het beheer en regulier onderhoud op de juiste manier wordt uitgevoerd is een sportveld aan slijtage onderhevig: de toplaag van natuurgrasvelden gaat achteruit in kwaliteit waardoor de groei van het gras en de bespeelbaarheid van het veld terugloopt. Bij kunstgrasvelden slijten de kunststof vezels. De velden voldoen op dat moment niet meer aan sporttechnische eisen, terwijl ook de veiligheid van de sporters in het geding komt (verhoogde kans op blessures!). Elk veld komt op enig moment aan het einde van zijn ‘sportieve levensduur’. Er zijn voorbeelden van velden die pas na 20 jaar gerenoveerd hoeven te worden. Gemiddeld genomen is dit het geval na 10 tot 15 jaar. Eén en ander is sterk afhankelijk van de intensiteit van de bespeling en de kwaliteit van de bodem. Lange termijn/strategisch beleid Dit betekent dat alle sportvelden gedurende deze cyclus (in theorie) gerenoveerd dienen te worden. Door Oranjewoud is een lange termijn planning (LTP sportvelden) opgesteld van de renovatiebehoefte op basis van kengetallen voor de levensduur van sportvelden. Deze LTP sportvelden dient als strategische leidraad op basis waarvan de jaarlijkse dotatie aan de voorziening Onderhoud Sportvelden dient te worden gedaan. De LTP sportvelden wordt elke 4 jaar aangepast aan de actuele situatie, waarbij uitgevoerde werken en eventuele nieuw gerealiseerde velden worden verwerkt. U vindt de LTP sportvelden in bijlage 3. Midden lange termijn/tactisch beheer Eens per drie jaar vindt een uitgebreide schouw van de sportvelden plaats. Hierbij wordt op tactisch niveau bepaald welke velden op midden lange termijn aan een renovatie toe zijn. Gekeken wordt naar de opbouw van de toplaag (als het gaat om natuurgrasvelden) of de slijtage aan de mat (als het gaat om niet natuurlijke velden, zoals kunstgrasvelden). Op basis hiervan wordt bepaald hoe het is gesteld met de sporttechnische bespeelbaarheid van de velden. Korte termijn/operationele uitvoering Op operationeel niveau wordt vervolgens in een onderhouds jaarplan sportvelden (OJS) vastgesteld welke sportvelden daadwerkelijk zullen worden gerenoveerd. Het OJS wordt voorgelegd aan het College van B&W, waarna na vaststelling door B&W de benodigde middelen zullen worden beschikbaar gesteld uit de Voorziening onderhoud sportvelden. Vervolgens kan worden overgegaan tot de daadwerkelijke voorbereiding en uitvoering van de werkzaamheden. Tijdens de voorbereiding zal intensief overleg worden gepleegd met de gebruikers. Nadat de werkomschrijving of het bestek en de benodigde tekeningen zijn opgesteld wordt het werk (met inachtneming van de inkoop- en aanbestedingsregels van de gemeente Lingewaard) aanbesteed en gegund aan de meest voordelige aanbieder. 25
Paragraaf 3: Kosten van onderhoud Beheer/regulier onderhoud Het beheer en regulier onderhoud is voor vrijwel alle accommodaties uitbesteed aan de uitbesteed aan de (hoofd-) gebruiker van de desbetreffende accommodatie. Uitzondering vormen de kunstgras voetbalvelden, daar wordt drie keer per jaar specialistisch onderhoud gepleegd onder verantwoording van de gemeente. Dit specialistisch onderhoud bestaat uit het loswerken van de infill door middel van een diepe borstelbeurt en het (chemisch) reinigen hiervan. Hiervoor is bij aanleg van de velden een onderhoudscontract afgesloten. Het overige beheer en reguliere onderhoud wordt wel door de gebruiker uitgevoerd. Per type veld zijn onderhoudsvergoedingen vastgesteld (zie tabel 1), welke jaarlijks worden geïndexeerd met de gemeentelijke prijsindex. Type veld Kunstgras voetbal Kunstgras hockey
Natuurgras Wetraveld Tennisbaan Atletiekbaan/rugbyveld
Onderhoudsvergoeding/kosten per veld (prijspeil 2011) € 4.662 € 2.860 (voor specialistisch onderhoud) € 7.538 € 1.100 (voor specialistisch onderhoud semi-waterveld) € 8.017 € 9.771 € 2.010 € 3.800
Totale jaarlijkse onderhoudskosten € 18.648 € 8.580 € 22.614 € 1.100 € 204.434 € 19.542 € 72.360 € 3.800 € 351.078,=
Tabel 1: Onderhoudsvergoedingen per veld
Het totaalbedrag à € 347.278 wordt jaarlijks opgenomen in de gemeentelijke exploitatiebegroting. Daarnaast bedragen de jaarlijkse kosten voor de Quick scan van het onderhoud (incl. driejaarlijkse schouw) € 9.000. Groot onderhoud/renovatie In de LTP Sportvelden is een codering opgenomen voor de in de komende 15 jaar uit te voeren werkzaamheden. Bij de aanleg van de sportvelden zijn een aantal uitgangspunten gehanteerd, die eveneens gelden bij groot onderhoud/renovatie: - Tot de standaarduitrusting van sportvelden behoren slechts die onderdelen die benodigd zijn voor de sportactiviteiten, zoals doelen en netten en dergelijke. Zaken als dug-outs, scoreborden en/of banken behoren níet tot de standaarduitrusting. - De gemeente verzorgt alleen verlichting op trainingsvelden, e.e.a. conform de sporttechnische norm voor trainingsverlichting - Uitgangspunt bij groot onderhoud/renovatie: vervanging van het bestaande. Eventuele extra voorzieningen zullen altijd (in overleg) worden doorberekend aan de gebruiker. Ook voor materiaalkeuze geldt: standaard. Eventuele extra kosten voor ander materiaal dan standaard zullen altijd (in overleg) worden doorberekend aan de gebruiker. Op basis van de LTP Sportvelden kan in grote lijnen worden bepaald welke middelen benodigd zijn om gedurende een periode van 15 jaar alle benodigde onderhouds- en renovatiewerkzaamheden uit te voeren. De gemiddelde jaarlijkse lasten bedragen 4 gedurende deze periode € 298.000 (excl. BTW ). 4
Aangezien de gemeente heeft geopteerd voor BTW belaste ingebruikgeving van de sportvelden kan de BTW over investeringen worden teruggevorderd van de belastingdienst.
26
Bijlage 4: LTP Sportvelden
27
