SPORT
Hoofdstuk 11
Sport
11.1 Inleiding Sport biedt veel mensen ontspanning en draagt ook bij aan de gezondheid van mensen en aan de sociale contacten. In dit hoofdstuk komen achtereenvolgens aan de orde: 11.2 Sportbeoefening: hoeveel mensen, jong en oud, sporten 11.3 Sportaccommodaties en -stimulering 11.4 Bewegen: het gezondheidsaspect van sport 11.5 Trends en ontwikkelingen Samenvatting x x x x x x x x x x
66% van de volwassen Leidenaren doet aan sport, 43% sport wekelijks 78% van de jongeren 12-17 jaar sport minimaal eens per week meest beoefende sporten zijn fitness, hardlopen, fietsen beoordeling sportmogelijkheden: 7,4 beoordeling hoeveelheid sportaccommodaties: 7,2 beoordeling kwaliteit sportaccommodaties: 7,0 ongeveer 400.000 zwembadbezoeken per jaar 53% van de volwassen Leidenaren voldoet aan de Norm Gezond Bewegen 38% van de volwassen Leidenaren voldoet aan de Fitnorm 65% van de volwassen Leidenaren voldoet aan de Combinorm
Staat van Leiden 2012
97
SPORT
11.2 Sportbeoefening Van de Leidse volwassenen doet tweederde aan sport. Dit percentage is vrijwel gelijk aan het Nederlands gemiddelde (65% in 2008). Sporters zijn hierbij volgens de landelijke richtlijn gedefinieerd als iedereen die jaarlijks 12 keer of vaker sport. Ruim veertig procent van alle volwassen Leidenaren sport wekelijks of vaker. 65-plussers sporten minder vaak dan andere volwassen Leidenaren (ongeveer 40% sport minimaal 12 keer per jaar). Tussen de andere leeftijdsgroepen zit weinig verschil. Mannen sporten iets vaker dan vrouwen. De sportdeelname van jongeren tussen 12 en 17 jaar wordt gemeten door de Jongerenpeiling van de GGD. Hieruit blijkt dat in 2008 78% van de Leidse jongeren minimaal eens per week sport. Sportbeoefening door inwoners van Leiden Volwassenen
Jongeren 12 t/m 17 jaar
m inim aal 12 x per jaar 65%
64%
41%
2005
38%
2007
m inim aal wekelijks
m inim aal wekelijks 64% 38%
2009
79%
77%
78%
1998
2003
2008
66% 43%
2011
Bron: Stadsenquête Leiden
Bron: Jongerenpeiling GGD
De sporten die door Leidse volwassenen het meest worden beoefend zijn: fitness, hardlopen, wielrennen/toerfietsen, zwemmen en wandelsport. Dit is ook de landelijke top-5. Het verschilt per sport of deze in georganiseerd verband wordt gedaan of niet. Hardlopen gebeurt meestal ongeorganiseerd, voetbal en tennis meestal georganiseerd en fitness met name in een commerciële sportschool. Top 10 meest beoefende sporten door volwassenen Totaal
18-34
35-54
55+
man
vrouw
Fitness / cardio / kracht
28%
30%
32%
20%
26%
30%
Hardlopen
19%
29%
22%
4%
23%
16%
Wielrennen / mountainbike / toerfietsen
13%
12%
13%
15%
14%
13%
Zwemsport (excl. waterpolo)
12%
12%
8%
15%
9%
14%
Wandelsport
9%
6%
11%
11%
6%
12%
Tennis
8%
9%
10%
6%
9%
7%
Aerobics / steps
5%
5%
7%
2%
2%
7%
Schaatsen
5%
6%
6%
4%
5%
6%
Veldvoetbal
5%
11%
3%
0%
10%
1%
Danssport
4%
7%
3%
2%
1%
7%
Bron: Stadsenquête Leiden 2011
98
Staat van Leiden 2012
SPORT
11.3 Sportaccommodaties en -stimulering Leidenaren beoordelen de sportmogelijkheden voor zichzelf in 2011 met een 7,4. De gemeente is eigenaar van bijna alle sportaccommodaties in Leiden. Het Sportbedrijf Leiden is verantwoordelijk voor het beheer en de exploitatie van deze sportaccommodaties en verhuurt die aan de sportverenigingen. Een uitzondering daarop vormen de IJshal en een aantal tennisparken die geen eigendom zijn van de gemeente. Hoe beoordeelt de Leidenaar de accommodaties? Gemiddeld geven gebruikers in 2011 een 7,2 voor de hoeveelheid sportaccommodaties en een 7,0 voor de kwaliteit ervan. In de afgelopen jaren is dit gemiddelde rapportcijfer vrij constant. Gevraagd naar verbetertips, noemt men vooral onderhoud en uitstraling van de sportvoorzieningen.
Hoeveelheid s portaccom odaties
2011
7,0
2010
2009
2008
7,1 7,1
2007
2006
6,9 7,0 6,9
2005
7,2
2004
2010
2009
2007
2006
2005
2008
7,4 7,2
7,1 7,3 7,3
2004
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
Sportm ogelijkheden
2011
7,4
7,3
2011
Beoordeling sportmogelijkheden en -accommodaties
Kwaliteit s portaccom m odaties
Bron: Stadsenquête Leiden
De gemeentelijke Rekenkamercommissie heeft in 2011 onderzoek laten uitvoeren door het Mulier Instituut naar de toekomstige behoefte aan sportaccommodaties in Leiden. De conclusie was: “De behoeften aan sportaccommodaties veranderen in de tijd, door demografische ontwikkelingen en wijzigingen in de sportvoorkeuren van Leidenaren. Zo neemt de benodigde ruimte voor voetbal en korfbal af, terwijl er juist meer behoefte ontstaat aan ruimte voor hockey en tennis.” Bron: Meer ruimte voor sport in Leiden? De gemeente Leiden beheert drie zwembaden: De Zijl, het Vijf Meibad en openluchtzwembad De Vliet. Gezamenlijk trokken deze in 2011 iets minder dan vierhonderdduizend bezoeken. Dat is minder dan de afgelopen jaren. Ruim de helft van het aantal bezoeken komt voor rekening van De Zijl. Bijna alle bezoeken aan De Vliet zijn recreatief van aard, bij De Zijl is dit ongeveer de helft van alle bezoeken en van het Vijf Meibad wordt juist veel gebruik gemaakt door verenigingen. In de Stadsenquête is specifiek gevraagd naar de beoordeling van de zwembaden. Het Vijf Meibad scoort het minst (6,7), vooral door de mindere sfeer en uitstraling. De Vliet krijgt een 7,2 en De Zijl een 7,3.
Staat van Leiden 2012
99
SPORT
Aantal zwembadbezoeken 477.720
2004
453.774
2005
462.990
2006
418.481
432.149
438.888
2007
2008
2009
415.389
392.976
2010
2011
Bron: Sportbedrijf Leiden
Het Sportbedrijf van de gemeente organiseert elk jaar cursussen om inwoners te laten kennismaken met verschillende sporten. Dit gebeurt in samenwerking met de verenigingen en is bedoeld voor beginners. Er zijn aparte cursussen voor volwassenen en voor kinderen. De cursussen voor kinderen worden schoolsport genoemd. De afgelopen jaren is het aantal cursussen steeds verder uitgebreid. Aantal kennismakingscursussen 2007
2008
2009
2010
2011
Volwassenen
72
61
61
70
95
Schoolsport
60
63
71
60
69
Bron: Sportbedrijf Leiden
Om sport te stimuleren zijn vanaf 2011 ook combinatiefunctionarissen aangesteld die enerzijds werken op school en anderzijds in de buurt en/of de sportvereniging. Het doel is om jongeren tot 18 jaar meer te laten bewegen in en rond de school en in de buurt en de sportverenigingen te versterken. Ook verstrekt de gemeente stimuleringssubsidies aan sportverenigingen voor het aantal jeugdleden en voor het organiseren van sportevenementen. Er wordt voorlopig voor een periode van twee jaar subsidie verstrekt voor een topsportcoördinator om de topsportverenigingen te ondersteunen om hun topsportprofiel te vergroten.
11.4 Bewegen Landelijk en ook in Leiden is er steeds meer aandacht voor de gezondheidsaspecten van sport. Vaak wordt het dan ‘bewegen’ genoemd. Dat is ruimer dan alleen sport. Er is onderscheid tussen matig intensief actief zijn (bv tuinieren, wandelen en fietsen) en zwaar intensief actief zijn (waarbij men merkbaar sneller ademt en bezweet raakt). Er zijn verschillende normen om de mate van bewegen te meten: - De Norm Gezond Bewegen: voor volwassenen betekent dit dat zij op minimaal vijf dagen van de week minstens 30 minuten matig intensief actief zijn, voor kinderen zeven dagen per week minimaal een uur matig intensief actief. - Fitnorm: minimaal drie dagen per week minstens 20 minuten per dag zwaar intensief actief (zowel volwassenen als kinderen). - Combinatienorm: men voldoet aan de Norm Gezond Bewegen en/of aan de Fitnorm.
100
Staat van Leiden 2012
SPORT
Percentage Leidenaren dat voldoet aan de Norm Gezond Bewegen (NGB), Fitnorm en Combinorm Volwassenen
Jongeren 12-17 jaar NGB
Fitnorm
Com binorm
66%
60%
NGB
65% 53% 38%
27%
21%
14%
2009
2011
Bron: Stadsenquête Leiden
2003
2008
Bron: Jongerenpeiling GGD
In Leiden voldoet 53% van de volwassenen aan de Norm Gezond Bewegen, 38% aan de Fitnorm en 65% aan de Combinorm in 2011. In heel Nederland zijn deze percentages 53%, 34% en 62%. Dat is dus vergelijkbaar. Voor jongeren zijn geen vergelijkbare landelijke cijfers beschikbaar, wel het percentage kinderen 6-14 jaar dat voldoet aan de Norm Gezond Bewegen, dat is 12%. Van de Nederlandse kinderen voldoet 58% aan de fitnorm en 62% aan de combinorm.
11.5 Trends en ontwikkelingen Sport draagt bij aan de maatschappelijke participatie van mensen, aan de volksgezondheid, aan integratie van bevolkingsgroepen en aan het tegengaan van overlast. Om deze redenen is het beleid van de gemeente Leiden erop gericht de sportbeoefening - zowel de breedtesport als de topsport - te bevorderen door initiatieven van verenigingen te ondersteunen. Daarnaast motiveert de gemeente doelgroepen die minder aan sport doen (vooral jongeren en ouderen) door het aanbieden van sportfaciliteiten en cursussen. Gestreefd wordt naar voldoende vrijwillig kader dat zich inzet in de sportverenigingen. Een belangrijke voorwaarde voor de bevordering van sporten is dat er een goede infrastructuur van sportvoorzieningen aanwezig is in de stad. Een en ander is uitgebreid uitgewerkt in de nota ‘Verleiden tot bewegen – kadernota Sport en Bewegen 2012-2017’. De nota is op dit moment (zomer 2012) voor inspraak vastgesteld. De sportvisie in de nota luidt: "Sport is in Leiden een basisvoorziening, omdat het bewegen, gezondheid, ontmoeting, plezier en participatie stimuleert. Leiden maakt het voor iedereen mogelijk te bewegen en te sporten, in georganiseerd en ongeorganiseerd verband. In 2016 zijn meer Leidenaren gaan sporten en bewegen en voldoet 75% van de Leidenaren aan de beweegnorm uit het Olympisch Plan."
Meer informatie?
bijvoorbeeld…
Meer informatie over Sport vindt u op www.leiden.nl/statistiek
Î Stadsenquête over sportdeelname Î Rekenkamerrapport over sport Î Sportverenigingsmonitor Leiden
Î Voor rapporten: klik op Onderzoeksbank Î Voor tabellen: klik op Leiden in cijfers
Staat van Leiden 2012
101
