Spelen met taal Werken met versjes en rijmpjes
Wilt u het versje wel opzeggen met de kinderen? Leer
Kleuters houden van rijmpjes en versjes. Ze beleven
het dan uit het hoofd, zodat al uw aandacht kan uit-
plezier aan het luisteren, het nazeggen of meezingen
gaan naar het maken van gebaren of aanwijzen van
en ze genieten van de klank, de melodie, het ritme en
woorden en voorwerpen. • Inventariseer welke woorden bekend en onbekend
rijm in versjes en rijmpjes. Door middel van versjes ma-
zijn in de groep en verzamel voorwerpen of afbeel-
ken kinderen kennis met nieuwe woorden en begrip-
dingen van de (nieuwe) woorden die in het versje
pen en beleven ze plezier aan taal. In dit artikel leest
voorkomen. • Schep een vertrouwde sfeer. Kies een vast moment
u hoe u het versje ‘Lente?’ Van Erik van Os en Elle van
om versjes voor te lezen en bedenk een ritueel bij de
Lieshout (uit het tijdschrift Rompompom) kunt aanbie-
introductie van een nieuw versje. Gebruik bijvoorbeeld een klankschaal om de nieuwsgierigheid van
den. De activiteiten sluiten aan bij het anker ‘Lente’.
de kinderen te wekken. • Wees creatief. Draag het versje bijvoorbeeld eens
Waarom rijmpjes en versjes ?
voor met behulp van een hand- of vingerpopje of
Door kinderen in aanraking te brengen met poëzie zul-
praat eens heel verlegen, boos, of met de slappe
len ze al vroeg plezier beleven aan klanken, rijm en
lach. ‘Tover’ het versje uit een mooi versierd doosje
ritme. Met het herhalen van woorden en zinnen oefe-
of leid de activiteit in met een speciaal stukje
nen zij spelenderwijs de intonatie en uitspraak en brei-
muziek.
den zij tevens hun woordenschat uit. Naast het produ-
• Kinderen houden van humor, dus zorg dat er iets te
ceren van taal is het samen versjes opzeggen ook een
lachen valt. Bijvoorbeeld door eens een verkeerd
sociale bezigheid, waarbij iedereen naar eigen vermo-
rijmwoord te zeggen of met grappige klanken te rij-
gen kan meedoen. Dat geeft een veilig gevoel. Als laat-
men, bijvoorbeeld: ‘gaan we naar buiten?’ stippe-
ste zorgen rijmpjes en versjes ook voor een verdieping
stappe-stuiten, of ‘ik heb een mandarijn’ ro-zie-ro-
van het thema. De tekst versterkt de beleving, waar-
za-ro-zijn enzovoort.
door kinderen de wereld om hen heen beter leren be-
• Herhaal het versje meerdere keren.
grijpen.
• Zodra de kinderen woorden of zinnen gaan zeggen, kunt u passende activiteiten aanbieden. Bedenk
Een versje aanbieden
vooraf hoe u hierbij alle ontwikkelingsgebieden kunt
• Lees de tekst een paar keer door en zeg deze ook
prikkelen. Zorg dat er iets te beleven valt op het
eens hardop.
cognitieve, als ook op het motorische, muzikale en
• Bekijk daarna hoe u het versje het beste kunt aanbie-
sensitieve vlak.
den aan de kinderen. Niet ieder versje leent zich ervoor om gezamenlijk op te zeggen.
1 Schatkist Artikelen - Spelen met taal
© Uitgeverij Zwijsen B.V. - www.schatkist.nl
Introductie van het versje ‘Lente?’
Lente?
Voorbereiding Zet een mand met regenkleding, laarzen en een para-
Het is lente.
plu klaar en zet Pompom op een stoel bij de kinderen. Eventueel kan er ook regenkleding voor Pompom in de
Niet dat je dat ziet.
mand gelegd worden.
Het regent, regent dat het giet.
Inleiding
Regen is stom, vindt Pompom,
Bied het versje aan op een regenachtige dag, of boots
want door de regen zit hij binnen.
het geluid van regen na met behulp van een regenkoker (zie activiteit Regenkoker maken). Zo komen de kinderen in de sfeer van het versje. Bespreek met de
Buiten spelen kan nu niet.
groep het weer van die dag. Hoe vinden de kinderen het als het regent? Betrek ook Pompom erbij en vraag
Pompom vindt de regen stom, stom, stom.
of hij van regen houdt. Pompom vindt regen stom. Pas
En hij wil niks
zijn lichaamshouding hierop aan en wacht op reacties van de kinderen. Bespreek vervolgens welke kleding-
en hij weet niks
stukken je nodig hebt als het regent. Laat ze zien en
anders te verzinnen.
laat de kinderen ze aantrekken. Laat de andere kinderen benoemen wat ze zien. Leg daarna een relatie met het begrip lente: Pompom denkt dat het in de lente altijd mooi weer is en dat hij zonder jas naar buiten kan.
Pompom is boos op de regen.
Is dat zo? Wat weten de kinderen al over de lente? Her-
Alleen de regen mag nu buiten.
haal woorden die betrekking hebben op het weer.
De druppels spelen tikkertje.
Versje eerste keer opzeggen
Ze rennen op de ruiten.
Zeg het versje op en schenk aandacht aan onbekende woorden. Laat tijdens het opzeggen duidelijk zien wat stom en boos is, door middel van mimiek en gebaren.
Pompom zit maar te turen
Haal uw schouders op bij de zin ‘Hij weet niks anders te verzinnen’. Bij het woord buiten kijkt u naar buiten. U
hoe de regen giet, giet, giet.
wijst de druppels aan op de ruiten en maakt een gebaar
Op het raam tikt hij de druppels aan.
van rennen. Laat Pompom vervolgens turen naar de regen en de druppels aantikken op het raam. De hele
Het zal toch zeker niet
groep mag meedoen. Bespreek daarna het versje en
de hele lente duren
vraag de kinderen waarover het versje gaat. Waarom
voor die stomme regen weg wil gaan …
vindt Pompom regen niet leuk? Bij de eerstvolgende herhaling van het versje mogen alle kinderen de woordjes stom, stom, stom meezeggen en op hun manier uitdrukken.
Versje ‘Lente?’ Uit: Rompompom, nr. 7 jaargang 2013/2014 Gedicht: Erik van Os en Elle van Lieshout Illustratie: Marjolein Krijger
2 Schatkist Artikelen - Spelen met taal
© Uitgeverij Zwijsen B.V. - www.schatkist.nl
Beeldende activiteiten
Versje herhalen Naarmate het versje vaker herhaald wordt, kunt u de kinderen steeds meer mee laten zeggen en doen. Zo
Een regenkoker
kunt u bijvoorbeeld de kinderen laten turen of boos op
Vul een stevige kartonnen koker voor eenderde met
de grond laten stampen. Leg ook het accent op het luis-
rijstkorrels en plak die aan beide kanten goed dicht.
teren naar woorden. Laat hen iedere keer klappen als
Sla er van buitenaf kleine spijkers in, zodat de koker
ze Pompom horen en tikken op hun stoel bij het woord
binnenin vol spijkertjes zit. Versier de koker met ge-
regen.
kleurd papier, tape of restjes stof. Beweeg hem langzaam heen en weer en luister naar de regen.
Weer een andere keer laat u het verschil horen tussen een lichte regenbui en een hoosbui door met uw vin-
Een regenvanger
gers op de rand van een stoel te tikken. Wat hoor je bij:
Knip de bovenkant van een doorzichtige plastic fles en
het regent dat het giet? De groep mag meedoen: begin
plaats die omgekeerd als een trechter in het onderste
met zachte druppels en laat het steeds harder regenen.
deel van de fles. Zet met een watervaste stift streepjes
Zeg hierbij ritmisch: het regent, het regent, het regent
op de fles. Plaats de regenvanger buiten op een toe-
dat het giet! en laat de kleuters plezier beleven aan de
gankelijke plek. Steek naast de fles een stok in de
herhaling. Een andere herhalingsmogelijkheid is: luis-
grond en maak de stok met een elastiek vast aan de
ter naar het geluid van de regen op de ruiten en wijs ze
fles, zodat de fles niet omvalt.
aan. Wie weet er een ander woord voor ruiten? Welke
Spel op het speelplein of in de speelzaal
woorden klinken net als ruiten? (buiten - spuiten - fluiten - snuiten)
Regentikkertje Verwerkingsactiviteiten
Geef de tikker een regenjas aan. De getikte kinderen
Als de kinderen het versje een aantal keren gehoord
zetten een paraplu op, door met hun handen een ‘dak-
hebben, kunt u hen vragen of zij Pompom aan ideeën
je’ boven het hoofd te maken. Door het aanraken van
kunnen helpen voor binnenspel. Weten zij iets te ver-
‘de paraplu’ kunnen de getikte kinderen door de ande-
zinnen? Hieronder staan ook nog andere verwerkings-
ren worden bevrijd.
activiteiten vermeld naar aanleiding van het versje. Dit
Plas springen
zijn zowel binnen- als buitenactiviteiten.
Maak ‘plassen’ van hoepels die verspreid in de speel-
Drama activiteit
zaal liggen. Loop en huppel eromheen, spring erin en speel een reactiespel, waarbij steeds een hoepel wordt
Een lentewandeling
weggehaald.
Ga met de groep en Pompom naar het speellokaal en vertel over de lente. De kinderen beelden uit wat u vertelt. Vertel de groep dat ze een wandeling maken langs mooie tuinen en weiden waar tulpen en narcissen, schapen met lammetjes en bomen met bloesem staan. Laat de kinderen ruiken aan de bloemen, de lammetjes aaien, naar de vogelnestjes kijken en het geluid maken van piepende kuikentjes. Dan vertelt u dat het plotseling gaat regenen. Eerst een paar druppels, daarna regent het dat het giet. De kinderen moeten een schuilplaats vinden. Waar kan dat? Maak gebruik van een paraplu of kleden en laat ze hieronder schuilen totdat het weer droog is. Maak het verhaal samen met de kinderen af. Laat ze beslissen of ze binnen of buiten willen blijven en wat ze daar willen doen.
3 Schatkist Artikelen - Spelen met taal
Foto: Irma Land © Uitgeverij Zwijsen B.V. - www.schatkist.nl
Bron: Shutterstock
Activiteiten binnen
Activiteiten buiten
• Laat de kinderen in een rustige hoek met kussens
• Bij regenachtig weer kun je, gehuld in waterdichte
luisteren naar een cd met regengeluiden of naar een
kleding en met laarzen aan, prima naar buiten gaan
regenkoker. Boots ook regengeluiden na door erwt-
om plezier te maken en nieuwe ervaringen op te
jes op een deksel te laten vallen.
doen. Geef de kinderen pannetjes, emmers en soep-
• Speel luisterspelletjes met ritmestokjes. Laat de kin-
lepels om regenwater in op te vangen of water mee
deren de regen hiermee nabootsen of ritmes tikken.
uit plassen te scheppen.
• Laat de kinderen naar regendruppels op de ramen
• Laat de kinderen op zoek gaan naar een regenboog.
kijken en ze met hun vinger volgen.
Bekijk samen druppels op bladeren en ontdek wat er
• Maak een weerkalender en tel samen hoeveel keer
gebeurt zodra de zon erop schijnt.
het geregend heeft en op welke dag dat was.
• De kinderen vangen regendruppels op hun tong en
• Bedenk samen andere woorden voor ‘het regent’: het
proeven ze. Laat ze ook ervaren hoe het buiten ruikt
plenst, het giet, het miezert, het stortregent. En: het
na een regenbui.
regent pijpenstelen, de regen klettert, druppelt,
• Plaats lege jampotten of de regenvanger in de regen
stroomt op de straat of valt met bakken uit de lucht.
en kijk samen na verloop van tijd hoeveel water erin
• Verzin samen nog andere dingen die stom, stom,
zit. Leg oude handdoeken buiten en kijk hoeveel wa-
stom zijn.
ter ze opzuigen. Wat gebeurt er als je ze uitwringt?
• Laat kinderen ontdekken wat er met druppels water
• Laat kinderen op zoek gaan naar plekken die droog
gebeurt als je ze op een spons, ruit, doekje of tegel
zijn gebleven, ondanks de regen. Laat hen uitleggen
spuit.
hoe het komt dat deze plekken droog zijn.
• De kinderen maken een tekening of schrijfpatronen
• De kinderen spring over plassen heen of erin. Wie
op een beslagen ruit of spiegel.
kan het hardst spetteren?
4 Schatkist Artikelen - Spelen met taal
© Uitgeverij Zwijsen B.V. - www.schatkist.nl
Andere versjes
Liedjes
• Tikke, tikke, tik tik
• ’t Regent op de brug
• De lente lacht de winter weg
• Twee emmertjes water halen
Uit: Zon op mijn neus, Zwijsen
Uit: Alle liedjes met een hoepeltje erom, Van Holkema & Warendorf
Regenspelletje Uit: De wereld in mijn handen, De Eenhoorn
• Een regenboog Uit: Kleuterwijs, SMV
De liedjesalmanak: lente & zomer, Koos Meinderts en Annette Fienieg, Rubinstein
• Lente • Regen CD Circus Pindasaus, Betty Sluyzer Producties
Versjes over de lente Uit: Seizoentjes, Clavis
Leuke peuterliedjes om nog een keer te herhalen: • Het regent • De paraplu
Boeken
Zingen met Puk, Zwijsen
Prentenboeken Eendje in de regen, Amy Hest en Jill Barton, Lemniscaat Vos en Haas en de seizoenen, Rotraut Susanne Berner, Lannoo Speelprentenboek, Maria van Eeden, Lemniscaat Website Regenliedje, website van Schooltv Beeldbank
5 Schatkist Artikelen - Spelen met taal
© Uitgeverij Zwijsen B.V. - www.schatkist.nl
