Speelgoed kiezen
informatie voor ouders
SPEELGOED KIEZEN Het aanbod van speelgoed is enorm. Welk speelgoed heeft je kind nodig om zich te vermaken en zich zo te ontwikkelen? Waar let je op bij het kiezen? We hebben geen standaardlijst van ‘goed speelgoed’ voor je in de aanbieding. Wel tips en inzichten die we graag met je delen vanuit onze pedagogische visie en ervaring. Spelen is belangrijk voor de ontwikkeling van een kind. Kinderen spelen altijd en overal. Spelen en leren zijn eigenlijk hetzelfde. Met spel ontdek je de wereld, je eigen (on)mogelijkheden en creativiteit. Door samen te spelen leer je dat andere mensen anders denken, voelen, kijken, zijn als jij. Je krijgt vertrouwen in eigen kunnen en respect voor jezelf en anderen. Door het juiste speelgoed op het juiste moment aan te bieden, leert een kind vaardigheden aan waar het in zijn ontwikkeling aan toe is. Spelenderwijs groeien dus! Maar wat is goed speelgoed?
SPEELGOEDTEST: WAT PAST GOED BIJ JE KIND? Een manier om speelgoed te beoordelen, is kijken wat er bij je kind past. Het ene kind haalt minutieus alle stukjes van een motor uit elkaar. Het andere kind beweegt wild met grote blokken in de tuin. Is jouw kind een rauwer, een douwer, een schouwer of een bouwer? Bij welke speelkenmerken zet jij de meeste kruisjes? Zo speelt mijn kind:
levendig, wild
kan zich niet lang concentreren
snel enthousiast
een spel mag niet te lang duren
een spel mag niet te veel regeltjes hebben speelt graag buiten
Je kind is een rauwer
Een rauwer is een doener. Speelgoed waar je geduld voor moet opbrengen is niks voor hem. Je maakt hem blij met: buitenspeelgoed, pistooltjes, een microfoon, schoolborden, vingerverf, grote blokken of constructiesystemen met grote onderdelen, actiepoppen, video’s, fietsen, schommels, klimrekken, afvalhout met spijkers en een hamer, spullen om een tent te bouwen, enzovoort. Zo speelt mijn kind:
heeft veel geduld, kan lang met hetzelfde spelen
wil alles leren en begrijpen
speelt graag alleen
is origineel en creatief
verzint graag verhalen
houdt van puzzelen en dingen in elkaar zetten
Je kind is een douwer
Het is een uitvinder, een puzzelaar. Douwers houden van creatief speelgoed waarbij ze hun eigen verhalen kunnen verzinnen, bijvoorbeeld poppen en auto’s. Ook constructiesystemen, tekenmateriaal, goocheldozen en experimenteerdozen spreken aan omdat hiermee iets te ontdekken valt. Computerspelletjes, potten en pannen en andere muziekinstrumenten willen ze graag uitproberen.
1 Speelgoed kiezen - informatie voor ouders
Zo speelt mijn kind:
gebruikt zijn zintuigen: kijkt, voelt, luistert naar speelgoed
droomt en fantaseert graag
houdt van bijzondere kleuren, frutsels en kleine spulletjes speelt graag alleen
hecht zich aan zijn speelgoed, kan eindeloos blijven spelen met hetzelfde verzamelt spulletjes of houdt een dagboek of album bij
Je kind is een schouwer
Hij droomt en fantaseert graag. Ideaal voor schouwers: kralen of schmink, speelgoed dat zacht, mooi of lief is of muziek maakt, een poppenhuis, poppen met mooie kleertjes, knuffels en frutsels, kleine speelgoedautootjes of memory. Ze trekken zich graag terug in een eigen hoek, zandbak, speeltent of kamertje om zich te vermaken met knutselspulletjes, tekenmaterialen, een boek of muziek. Zo speelt mijn kind:
ordent zijn speelgoed: alles krijgt een plaats
neemt graag de leiding en heeft het hoogste woord
is praktisch ingesteld en houdt van construeren
toont graag wat het kan of gemaakt heeft: goochelen, optreden… speelt graag de echte wereld na
kan met alles een spel verzinnen
Je kind is een bouwer
Ideaal voor de bouwer: bouwspeelgoed, kastelen en poppenhuizen, creatieve spullen met een duidelijk eindresultaat: kleurplaten, stempeldozen en bouwplaten. Bouwers organiseren optredens (goochelen, zingen met een microfoon, verkleden, schminken) en wedstrijden en tonen graag het resultaat van wat ze hebben (trends) en wat ze kunnen.
Het is voor kinderen goed om echte voorwerpen en natuurlijke materialen zintuiglijk te kunnen ervaren. Je komt er zo achter of je iets fijn of vies vindt voelen of ruiken, of iets licht of zwaar is, etc. Spullen van plastic kunnen ook leuk zijn om mee te spelen, maar zijn wel voorgekauwd. Je mist er de de zintuiglijke ervaringen mee en het prikkelt de fantasie minder.
2 Speelgoed kiezen - informatie voor ouders
DE SCHIJF VAN VIJF De medewerkers van Spring Kinderopvang werken bij het aanbieden van activiteiten en spel met de ‘schijf van vijf’. De schijf van vijf staat voor de verschillende ontwikkelingsgebieden van kinderen: constructief, cognitief, creatief, sociaal en motorisch. De aanleg voor deze gebieden is niet gelijk verdeeld. Daarom is het goed speelgoed aan te bieden dat de ontwikkeling van kinderen op al deze punten stimuleert. Een gevarieerd aanbod volgens de schijf van vijf geeft speelgoed en spelen variatie, afwisseling, uitdaging en inspiratie. Een beschrijving van de vijf verschillende ontwikkelingsgebieden met enkele voorbeelden van speelgoed:
Kinderen doen ook buiten heel veel ervaring op. Spring vindt het belangrijk dat kinderen elke dag buiten spelen. Een dag niet buiten gespeeld, is een dag niet geleefd!
Constructief
Deze manier van spelen en het bijbehorende speelgoed gaat uit van de prestatie. Het kind verzint iets om te maken en werkt vervolgens toe naar het einddoel. De bedoeling is om die puzzel te leggen, die taak uit te voeren, het probleem op te lossen, iets te maken volgens plan. Voorbeelden: lege dozen, blokken, duplo, lego, k’nex, puzzelen.
Cognitief
Dit speelgoed en deze vorm van spelen is gericht op leren, denken en spelen met verstand. De hersenen worden uitgedaagd. Voorbeelden: liedjes maken en zingen, versjes en liedjes met geluiden en bewegen, onderzoeken van de natuur, lezen van informatieve boeken, games als SimCity.
Creatief
Dit is spelen en speelgoed waarbij het proces belangrijk is. Gewoon lekker zingen zonder op tekst of technisch goede uitvoering te letten. Kleuren op gevoel, vrij uit rennen, zo maar wat aan elkaar passen of op elkaar stapelen. Je eigen dingen verzinnen. Lekker bezig zijn met materialen en er iets moois van maken. Voorbeelden: spelen met modder, verven met water op een schoolbord, vingerverven, kleien, muziekinstrumenten maken, dansen.
Sociaal
Met elkaar spelen, het kind leert samenwerken met andere kinderen. Voorbeelden: eenvoudige gezelschapsspelletjes, samen puzzelen, samen muziek maken, elkaar helpen, verhaaltje vertellen, tikkertje, elastieken.
Motorisch
Spel en speelgoed met aandacht voor bewegen. Bewegen kan fijn of grof motorisch gericht zijn, binnen en buiten plaatsvinden, met groot en klein speelgoed. Voorbeelden: rollen met (stoffen) bal, activitycenter, rammelaar (0-1 jaar); hobbelen en schommelen, optrekken, duwkar, klimrek, loopfiets, spelen met zand, vingerverf, papier scheuren (1-2 jaar); trekdier, duwstok, loopfiets, paardentuig, schommel, hobbelpaard, wip, fiets, (vinger)verven (2-4 jaar), bewegingsspellen en fijn-motorische spelen zoals strijkkralen, punniken en kralen rijgen. Natuurlijk spreekt speelgoed in de meeste gevallen meer dan één gebied aan. Een spelletje kan veel nadenken vragen (cognitief), terwijl samen gespeeld wordt (sociaal) en de uitwerking heel creatief kan zijn.
3 Speelgoed kiezen - informatie voor ouders
Wat kun je verder met de schijf van vijf?
•
• •
• •
Je kunt je kind helpen om op meerdere manieren met één stuk speelgoed te spelen. Bij een auto kun je bijvoorbeeld een verhaal verzinnen (creatief), je kunt een weg aanleggen voor die auto (constructief), je kunt alle onderdelen benoemen (constructief), je kunt er samen mee spelen (sociaal) en je kunt ermee rondrijden (motorisch). Houd de schijf van vijf in je achterhoofd als je een cadeautje uitzoekt of om te bedenken wat je kind nog voor speelgoed zou kunnen gebruiken. Gebruik de schijf van vijf bij het kopen van sinterklaascadeautjes. Vijf kleine pakjes zijn nu eenmaal leuker dan één groot cadeau. En je hebt meteen een lijstje: iets creatiefs, iets constructiefs, iets cognitiefs, iets sociaals en iets motorisch. Help je kind om zijn dag te vullen met iets uit de vijf vakken van de schijf van vijf. Organiseer je een kinderfeestje? Een programma heb je zo samengesteld als je activiteiten kiest uit de vijf vakken.
Bron: Het speelgoedboek, eerste hulp bij het kiezen van speelgoed, Marianne de Valck.
SPEELGOED KIEZEN: WAAR LET JE OP? Waar let je op bij de aanschaf van speelgoed? Als je je kind laat kiezen, dan is de kans groot dat uiterlijk (ziet het er aantrekkelijk uit), bekendheid (veilig en vertrouwd) en het óók willen hebben (net als vriendjes en vriendinnetjes) de doorslag geven. Als ouder moet je op veel meer zaken letten. Vijf overwegingen:
1. Past het speelgoed bij (de ontwikkeling van) het kind?
Stimuleert het tot spelen, geeft het ruimte voor een eigen invulling? Als het speelgoed aansluit bij de behoefte van een kind, zal het er veel plezier aan beleven. Zie de speelgoedtest in deze leaflet.
2. Hoe past het speelgoed in de schijf van vijf?
Stimuleert het vooral één ontwikkelingsgebied of meer? Zorgt het voor variatie in het de speelgoedverzameling van een kind?
3. Groeit het speelgoed met het kind mee?
Goed speelgoed is speelgoed waarmee je kind eindeloos kan spelen omdat het steeds opnieuw boeit door de gevarieerde speelmogelijkheden die het in zich heeft. Dat betekent ook dat goed speelgoed duurzaam is: speelgoed dat lang meekan omdat het tegen een stootje kan en omdat het tijdloos is.
4. Wat is de juiste hoeveelheid?
Voor elk speelgoed is een juiste hoeveelheid te vinden; meer blokken bevorderen het bouwen; één pop met toebehoren kan veel fijner zijn dan veel poppen zonder toebehoren. Eén game uitspelen is veel moeilijker dan van iedere game de levels 1 en 2 beheersen.
5. Is het speelgoed ‘gewoon leuk’?
Speelgoed moet helpen om het leven leuker te maken, om plezier te beleven aan wie je bent, wat je doet en wat je leert, oefent en speelt. Leuk speelgoed lokt je uit om leuke dingen te doen. Zie ook de door SpeelGoed Nederland ontwikkelde speelgoedkoophulp. Kijk op www.speelgoedinfo.nl
Kinderen vinden het vaak leuk om met ‘grotemensenspullen’ te spelen; denk aan verkleedkleren (oude jurken, jassen, schoenen, politiepet), een oude telefoon, een kassa, etc. Daarmee kun je beter grote mensen naspelen dan met nagemaakte spullen.
4 Speelgoed kiezen - informatie voor ouders
JOUW ROL ALS OUDER Als ouder heb jij een belangrijke rol in het (laten) spelen van je kind. Jij bepaalt wat kan en wat mag, jij geeft de grenzen van de ruimte aan waarbinnen jouw kind mag spelen. Waaruit bestaat jouw rol?
•
•
•
•
Maak het mogelijk voor je kind om te spelen. Zorg dat er tijd én een plek is om te spelen. Dat kunnen natuurlijk ook meerdere plekken zijn: binnen, buiten, in het bos, in de speeltuin. Geef je kind ook het speelgoed dat hij nodig heeft om mee te spelen. Wees betrokken bij het spelen van je kind. Wil je kind je iets laten zien? Wil hij dat je meespeelt? Geef hem dan de aandacht waar hij om vraagt. Dat kan niet altijd, maar laat zien dat zijn spel je interesseert. Stimuleer je kind en daag hem uit. Laat bijvoorbeeld zien dat je met één stuk speelgoed verschillende spelletjes kan doen. Bied speelgoed aan dat uitdagend, maar niet té moeilijk is. Geef je kind een complimentje als hij lekker gespeeld heeft. Door jouw waardering weet hij dat hij goed bezig is en krijgt hij meer zelfvertrouwen.
TOT SLOT... Leestips:
Wees betrokken bij het spelen van je kind. Meespelen kan niet altijd, maar laat zien dat zijn spel je interesseert.
Diverse boeken van Marianne de Valck:
• • • • •
Het speelgoedboek, eerste hulp bij het kiezen van speelgoed, ISBN 978 90 6665 712 0. Speelboek, eerste hulp bij het leuk houden van spelen, ISBN 90 6665 573 9. Wat mag…? Wat kan…? Dilemma’s bij het spelen, ISBN 978 90 352 3157 3. Doe-boek, speelideeën voor 0 tot 4 jaar, ISBN 978 90 352 3027 9. Speelwijzer, spelen kan met alles, ISBN 978 90 6665 904 9.
Enkele websites:
• • • •
www.speelgoedadvies.nl www.speelgoedinfo.nl www.anababa.nl www.kiind.nl
COLOFON Speelgoed kiezen is een informatieleaflet samengesteld door Spring Kinderopvang voor ouders, uitgebracht in de Week van de Opvoeding, 7 t/m 13 oktober 2013, gebaseerd op het gelijknamige pedagogisch katern voor medewerkers. I www.spring-kinderopvang.nl F www.facebook.com/springkinderopvang T 088-20 88 200
