SPANJE
1.
Inleiding Over het hoger onderwijs in Spanje, en meer in het bijzonder over de opleiding van ingenieurs, bestaan er bij ons veel misvattingen. Tijdens het Franco-tijdperk (tot 1975) werd het technisch hoger onderwijs immers door de overheid stiefmoederlijk behandeld. Bovendien was er een versnippering van talrijke kleine instellingen en een eerder gebrekkige onderwijsinfrastructuur. De oude universiteiten vertoonden daarentegen het klassieke stramien voor de traditionele opleidingen. Veel universiteiten hebben in Spanje immers een eeuwenlange traditie. Op de wereldranglijst, met betrekking tot het stichtingsjaar, staat bijvoorbeeld de universiteit van Salamanca (1243) op de 14de plaats. Ter vergelijking : Leuven (1425) staat op de 46ste plaats. De nieuwe Spaanse grondwet, die in december 1978 bij volkstelling werd aangenomen, voerde de parlementaire democratie op een constitutionele basis opnieuw in. Dit was meteen ook de aanzet voor een aantal fundamentele veranderingen in het Spaans onderwijslandschap, meer bepaald voor het hoger onderwijs en voor de studies van ingenieur. Toch zou het nog enkele jaren duren vooraleer organieke wetten orde brachten in de structuur en in de reglementering van het hoger onderwijs. Een eerste organieke wet dateert van 1983. Deze wet bepaalt het kader van de universitaire hervorming en legt tevens de autonomie vast van alle universiteiten. Een tweede organieke wet van 1990 regelt de onderwijssystemen. Veel hogere opleidingen zijn dan ook in Spanje vrij nieuw. In dit perspectief werd de laatste jaren o.m. ook een grondige rationalisatie doorgevoerd. Kleinere onderwijsinstellingen fuseerden tot grotere entiteiten of verdwenen van de kaart. Deze vernieuwde aanpak ging gepaard met een modernisering van de onderwijsinfrastructuur. De dereglementering en de openstelling voor de concurrentie in de sectoren waar de staat traditioneel tussen beide kwam, vormen momenteel één van de voornaamste punten op de agenda van de Spaanse regering. Het instrument van de vrije concurrentie vraagt vanwege de regering een prioritaire aandacht voor de hogere opleidingen, waaronder deze voor ingenieurs. De nieuwe generatie van ingenieurs ("ingeniero"), opgeleid aan universiteiten, is van een hoog niveau.
2.
Universiteiten Ingenieurs worden in Spanje opgeleid aan enerzijds universiteiten en anderzijds aan scholen (escuela) die gehecht zijn aan een universiteit. Voor beide opleidingen bestaan er uiteraard duidelijke verschillen (zie verder). De "ingeniero" is niet de "ingeniero técnico" en deze laatste is helemaal niet equivalent aan de industrieel ingenieur. Vooraleer daar verder op in te gaan geven we eerst een overzicht van enkele Spaanse universiteiten.
Spanje 1
Voor een totaal van circa 38,5 miljoen inwoners (36,4 miljoen voor het vasteland en 2,1 miljoen voor de eilanden - Balearen en Canarias) zijn er in Spanje 40 universiteiten. Hoger onderwijs wordt er hoofdzakelijk verstrekt aan universiteiten. De oudste universiteit is, zoals reeds aangehaald, deze van Salamanca (1243). In volgorde van oprichting heeft men verder : Valladolid (1346), Sevilla (1502), Madrid (1508), Granada (1540), Santiago (1546), Oviedo (1608), enz. De universiteit van Madrid is, met circa 45.000 studenten, de grootste van Spanje. Bij haar oprichting (1508) was ze gevestigd in Alcalá de Henares, een stadje ten oosten van Madrid. In 1836 werd ze naar Madrid verplaatst. Bij het beleg van de stad (1939) werd de universiteitswijk volledig met de grond gelijk gemaakt. De gebouwen van de Madrileense universiteit zijn nu geheel geconcentreerd in een wijk ten noordwesten van het stadscentrum, de "Ciudad Universitaria". De universiteit van Madrid heeft talrijke (moderne) faculteiten en de Madrilenen zijn bijzonder fier op "hun" universiteit. Aan 9 scholen van de "Universidad Politécnica de Madrid" kan men voor "ingeniero" studeren. Aan 11 scholen, eveneens gehecht aan de universiteit, kan men ook voor "ingeniero técnico" studeren. De eerste opleiding duurt 6 jaar, de tweede 3 jaar. De "ingeniero técnico" noemt zich ook wel eens kortweg een "ingeniero", maar dit is natuurlijk niet helemaal correct. Bovendien leidt dit nog al eens tot verwarring, zeker voor buitenlanders. Voor onze normen is het aantal studenten aan de Madrileense universiteit wellicht "enorm". Voor de Spanjaarden is dit aantal studenten eerder "gering". De nationale hoofdstad heeft immers circa 3,2 miljoen inwoners, of met de voorsteden 4,5 miljoen. Het recruteringsveld is dus groot. De tweede belangrijkste universiteit, ook voor de opleiding van ingenieurs, is deze van Barcelona. Met circa 1,7 miljoen inwoners staat Barcelona ook bekend als de grootste Spaanse industriestad. Ingenieurs worden er veel gevraagd. Aan de "Universidad Politécnica de Barcelona" leidt men eveneens ingenieurs op. De "Politécnica" staat bekend voor haar hoog opleidingsniveau. In talrijke andere steden heeft men eveneens opleidingen voor ingenieurs (zie verder). 3.
Typen van ingenieurs in Spanje Men onderscheidt 2 typen van ingenieurs : en -
3.1.
de "ingeniero" de "ingeniero técnico".
"Ingeniero" Men studeert voor "ingeniero" aan een "Universidad Politécnica". De faculteit (school) die deze opleiding aanbiedt noemt "Escuela Técnica Superior" (Technical School of Engineering). De opleiding duurt (nominaal) 6 jaar en ze is geïnspireerd op de Franse "Grandes Ecoles". De opleiding is theoretisch en wetenschappelijk georiënteerd. Naar het Franse model wordt men tot de studies toegelaten op het niveau van "baccalauréat - BAC" of "Cours Spanje 2
Préparatoire à l'Université". Het project- en laboratoriumwerk vormt circa 35% van de opleiding. In de zes jaar opleiding is er ook één jaar voorzien voor het eindwerk (thesis). Men onderwijst er alleen technische vakken en specialisatie is er algemeen. Enkele voorbeelden zijn : "Ingeniero en Informática" "Ingeniero Industrial" "Ingeniero de Telecommunicacion" "Ingeniero Aeronáutico" "Ingeniero en Electrónica", enz. Doctoraat Met de graad van "ingeniero" wordt men toegelaten tot het doctoraat (min. 2 jaar). De Ph.D.-graad wordt alleen door universiteiten verleend. 3.2.
"Ingeniero Técnico" Men studeert voor "ingeniero técnico" aan een "Universidad Politécnica". De faculteit (school) die deze opleiding aanbiedt noemt "Escuela Universitaria". De school is gehecht aan een universiteit. De opleiding duurt (nominaal) 3 jaar. Zij is vooral op de praktijk georiënteerd. Er worden weinig theoretische technische vakken aangeboden. Niet-technische vakken komen in de opleiding niet voor. Het project- en laboratoriumwerk vormt circa 50% van de opleiding. In de drie jaar opleiding zijn er ook zes maanden voorzien voor het eindwerk (thesis). De graad van "ingeniero técnico" is voor talrijke disciplines mogelijk. Naast de afkorting "I.T." (Ingeniero Técnico) wordt de specialiteit vermeld. Enkele voorbeelden : "Ingeniero Técnico de Telecommunicacion" "I.T. en Informática de Gestion" "I.T. en Topografia" "I.T. en Mecánica", enz. Doctoraat Met de graad van "Ingeniero Técnico" is doctoreren niet mogelijk.
4.
Enkele voorbeelden van onderwijsinstellingen voor ingenieurs In hetgeen volgt geven we enkele voorbeelden van instellingen en de aldaar aangeboden ingenieursdisciplines.
4.1.
"Universidad Politécnica de Madrid" Deze universiteit heeft 9 "Escuelas Universitarias" en 11 "Escuelas Técnica Superior" *
De "Escuela Universitaria" biedt een 3 jaar opleiding leidend tot de graad van "ingeniero técnico". De volgende disciplines worden aangeboden : bosbouw, bouwkunde, chemie, elektriciteit, elektronica, informatica, landbouw, landmeten, luchtvaart, mechanica, mijnbouw, technische architectuur, telecommunicatie.
*
De "Escuela Técnica Superior" biedt een 6 jaar opleiding leidend tot de graad van "ingeniero". De volgende disciplines worden er aangeboden : architectuur, bosbouw, bouwkunde, chemie, computerwetenschappen, elektriciteit, elektronica, landbouw, luchtvaart, mechanica, scheepsbouw, Spanje 3
telecommunicatie. Met de graad van "ingeniero" is doctoreren (Ph.D.) mogelijk (min. 2 jaar). 4.2.
"Universidad Politécnica de Barcelona" *
De "Escuela Universitaria" heeft een 3 jaar opleiding leidend tot de graad van "ingeniero técnico". De volgende disciplines worden aangeboden : chemie, elektriciteit, elektronica, informatica, landbouw, mechanica, technische architectuur.
*
De "Escuela Técnica Superior" heeft een 6 jaar opleiding leidend tot de graad van "ingeniero". De volgende disciplines worden er aangeboden : elektriciteit, elektronica, management, mechanica, textiel.
In de zes jaar opleiding zijn er voor het eindwerk 30 weken voorzien. De graad van "ingeniero" heeft aan dezelfde universiteit de mogelijkheid om te doctoreren (min. 2 jaar). 5.
6.
"Universidad de León" *
De "Escuela Universitaria de Ingenieria Técnica Minerva" biedt een 3 jaar opleiding leidend tot de graad van "Ingeniero Técnico" (de school is gehecht aan de universiteit van León).
*
De "Escuela Universitaria de Ingenieria Técnica Industrial", eveneens gehecht aan de universiteit van León, is een drie jaar opleiding ("Grado Medio"), in de automatisatie, elektronica en regeltechniek. De school werd in 1980 opgericht. De opleiding leidt tot de graad van "Ingeniero Técnico".
"Universidad Politécnica de las Palmas de Gran Canaria" *
De "Escuela Técnica Superior de Ingenieros Industriales" van deze universiteit heeft een opleiding van 6 jaar voor de volgende disciplines : chemie, elektriciteit, mechanica, openbare werken, scheepsbouw, telecommunicatie en topografie. De opleiding leidt tot de graad van "ingeniero".
*
De "Escuela Universitaria de Arquitectos Técnicos" (gevestigd op de campus La Laguna - Tenerife en gehecht aan de universiteit van Las Palmas) leidt technici op in de architectuur. De opleiding duurt 3 jaar en leidt tot de graad van "Arquitectos Técnicos".
Gelijkaardige opleidingen kan men volgen aan de "Universidad Santiago de Compostella" en de "Universidad de Sevilla". 7.
Voorbeelden van ingenieursopleidingen
7.1.
Drie jaar opleidingen (ingenieria técnica) zijn ook mogelijk aan : "Universidad Rovira i Virgili" : computersystemen, computerwetenschappen en landbouw. Spanje 4
"Universidad Politécnica de Catalunya" : bouwkunde, elektronica, mijnbouw en telecommunicatie. "Universidad Autónoma de Barcelona" : computerwetenschappen en management. "Universidad de Girona" : elektronica en mechanica. 7.2.
Zes jaar opleidingen (ingeniero) zijn ook mogelijk aan : "Universidad de Sevilla" : chemie, elektronica en mechanica. "Universidad Politécnica de Catalunya" : bouwkunde, telecommunicatie en transport. "Universidad de Girona" : chemie, elektronica en mechanica.
7.3.
Andere universiteiten die een opleiding bieden voor "ingeniero técnica" en "ingeniero" zijn o.m. Cadiz, Cordoba, Extemadura, Granada, Murcia, Navarra, Oviedo, Pais Vasco, Santander, Valencia en Zaragoza.
8.
Industrieel ingenieur versus Spaanse ingenieur Als men de opleiding van de industrieel ingenieur vergelijkt met deze van de Spaanse "ingeniero" dan is het verschil in aantal jaren opleiding (4 t.o.v. 6) een eerste opvallend feit. Hetzelfde kan worden gezegd als men de vergelijking maakt met de opleiding leidend tot de graad van "ingeniero técnica" (4 t.o.v.3). De opleiding van de "ingeniero técnica" is vooral op de praktijk georiënteerd. Ze omvat weinig theoretische vakken. De wetenschappelijke polyvalentie die de opleiding van industrieel ingenieurs kenmerkt ontbreekt in de opleiding van de "ingeniero técnica". Er is ook geen wetenschappelijke basis voor de specialisatievakken die worden onderwezen aan de "escuela universitaria de ingenieria técnica". Het opleidingsniveau voor industrieel ingenieurs ligt ongetwijfeld hoger dan dat van de "ingeniero técnica". De "ingeniero técnica" kan men vergelijken met een technicus. Iedere opleiding heeft vanzelfsprekend zijn eigen attitude en doelstelling. Men mag echter geenszins de industrieel ingenieur gelijkstellen aan een "ingeniero técnica". De Spaanse vertaling van de graad van industrieel ingenieur zou dit nochtans kunnen doen vermoeden. Ook hier willen we nogmaals wijzen op een verkeerde inschatting die door de Spaanse vertaling van de graad van industrieel ingenieur kan ontstaan. Daarentegen kan men stellen dat de opleiding van industrieel ingenieur de opleiding van de Spaanse "ingeniero" goed benadert. Bemerk dat de opleiding van de twee typen van Spaanse ingenieurs aan een universiteit gebeurt. De universiteitslabel zorgt ervoor dat de Spaanse ingenieurs, de "ingeniero" en de "ingeniero técnica", een betere herkenning en erkenning genieten in de internationale wereld van ingenieurs. De industrieel ingenieurs kunnen internationaal gezien van dit onmiskenbaar voordeel niet genieten. Dit kan tot een verdringing leiden. Spanje 5
Spanje 6
