Solk De heilzame taak- en rolverdeling Niet medicaliseren, niet psychologiseren Dr Frits Winter
1
Directeur Medisch Centrum Winter Praktijkhouder:Medisch Psychologie Haaksbergen Gezondheidpsycholoog Ontwikkelingspsycholoog Beroepskeuzepsycholoog 1e lijnspsycholoog, lid LVE Curriculum vitae 1974- 1980 -Directeur Beroepskeuze Bureau, Almelo 1980- 1982 -Directeur C.A. D Arnhem 1982- 1992 -Hoofd Ps. Dienst het Roessingh, 1992- 2002 - Hoofd Pijndivisie het Roessingh 2002 - heden - Direkteur Medisch Centrum Winter, centrum voor pijn, stress en burn-out 2
Expertise behandeling Chronische Pijn en Burn-out 1983 Initiator van de cognitief-gedragsmatige behandeling van chronische pijnpatiënten Revalidatie Centrum het Roessingh . November eerste poliklinische groep, 8x twee dagdelen 1986 gestart met een semi-klinische variant. De patiënten zijn 8 weken 2½ intern. De andere 4½ dag gaan ze het geleerde thuis toepassen. 1989 gestart met klinische pijn. De ernstig geïnvalideerde patiënten zijn 8x alternerend een week thuis en een week klinisch opgenomen. 2000 gestart met cognitief gedragsmatige aanpak van Chronische Vermoeidheid op de Universiteit Twente 2000 – heden Med. Centr Winter 3
Epidemie Eén miljoen mensen met onbegrepen klachten Pijn, vermoeidheid, stress
4
Wanhopig • • • •
We kunnen niets meer voor u doen Levenslang pijn Er MOET een oplossing komen Alternatief – – – – –
Serieus genomen, begrepen voelen Geven hoop Heel de mens Je gelooft wat je wilt geloven, Je te bekeren tot geloof in: • Chakra’s, energiebanen, magnetisme, • aardstralen, aura, enz. 5
Interventies Meer Heilzaam • Vroeg • Betaalbaar • Simpel, transparant • Kort • Eigen bijdrage • Multi-modaal
Minder heilzaam • Te laat • Duur • Ingewikkeld • Lang • Gratis • Multi-disciplinair
6
Diagnose-recept model • Hiërarchisch, de behandelaar kijkt wat er aan de hand is en beslist wat er gaat gebeuren. • De patiënt moet luisteren, ondergaan. • De verantwoordelijkheid ligt bij de deskundige . • Dit werkt goed bij begrepen klachten, tandarts, orthopeed enz..
7
Participatie model • Gelijkwaardig, • De wensen en behoeften van de cliënt centraal, • De therapeut is dienstbaar, luistert en geeft informatie, feedback en support. • De cliënt besluit op grond van de informatie of de behandeling voor hem verbetering brengt. • De verantwoordelijkheid ligt bij de cliënt. • Dit werkt goed bij onbegrepen klachten. 8
Diagnose – receptmodel • Het diagnose-recept model helpt niet bij onbegrepen klachten • DSM IV van 100 in 1954 naar 800 stoornissen in 1994. In 2013 …….. Mode in diagnoses en behandelingen? • Blijft gangbaar voor artsen als psychologen. – – – –
Voelt belangrijk, geleerd, deskundig Wordt verwacht Wordt betaald Interessant voor onderzoek 9
Diagnose-recept model • Intake, vragenlijst, onderzoek, observatie, de deskundige moet veel weten en besluit op grond daarvan wat er moet gebeuren. • Als de behandeling niet werkt is de selectie niet goed • De patiënt moet vertrouwen hebben en zich overgeven. • Top-down, het protocol, de gaarkeuken
10
Participatie model • Kennismaking. De cliënt moet veel weten en op grond daarvan besluiten wat er moet gebeuren. Socratische dialoog. De cliënt weet al veel, is zich daar alleen niet van bewust. • De deskundige moet vertrouwen hebben in het eigen probleemoplossend vermogen van de cliënt en zijn rol als coach, adviseur en supporter duidelijk maken. • Help de cliënt zichzelf helpen. • Bottom – up, divers, restaurant 11
Reguliere behandelaars • De arts (afhankelijk van waar de pijn zit) – internist (buikpijn), – neuroloog (hoofdpijn, aangezichtspijn), – revalidatie arts (houding- en bewegingsapparaat) – Reumatoloog, (fibromyalgie), Verwijst, schakelt in: Fysiotherapeut, psycholoog
12
Diagnose – Recept Stelt de persoon ter discussie, playing God, Eigen schuld • Je bent perfectionistisch • Je denkt niet positief • Je bent nog altijd aan het vechten • Je moet meer aan jezelf denken • Je moet aanvaarden
13
Participatie: Respecteert de persoon • • • • • • •
Je mag jezelf blijven. Je hoef niet bekeerd Iedereen kan Chronisch Pijn, Burn-out krijgen Je situatie is daardoor veranderd Nieuwe situatie dus nieuwe spelregels Jij alleen kent je klachten Jij alleen kent je situatie Je eigen therapeut worden 14
Pijn is een Signaal? • Painkillers? Don’t kill the messenger • Begrijp de boodschap? Situatie en methode – Structurele overbelasting of onderbelasting – Niet functionele vecht- en vluchtreacties – Machteloosheid, besluiteloosheid
• De oplossing? – Herstel evenwicht • • • •
draagkracht – draaglast Inspanning – ontspanning Schade – herstel Keuzes maken, besluitvaardigheid 15
Recepten: afhankelijk maken • Medicatie, • Instrumenten: bio-stabiel, ultra-geluid, • Therapeuten, goeroes: – Reiky – Voetzool reflex therapie
• Overtuigingen, geloven, filosofieën – New Age therapies, zoals RMT (Recovered Memory Therapy), Rebirthing, Regressietherapie, Past Lives Therapy, Body Memory, Innerlijke Kind Therapie, Reïncarnatietherapie, Mindfulness Positief denken, alles is mogelijk 16
Competenties • Technieken en vaardigheden bijbrengen – Ontspanningstechnieken – Coping: De Regie nemen, Gedragsbeïnvloeding, – R.E.T. Cognities: betrouwbaar, effectief – Sociale vaardigheden – Gesprekstechnieken – Kracht- en conditie opbouw • Graded activity • Running therapie
– Reïntegratie werk, sociaal leven 17
Hypervigilantie - Sensitisatie • • • • •
Te bewust, waakzaam. alert Extern lots-bepaald, doe ik het goed? Te veel denken en voelen (mindfull) Op veilig, op zeker, risico mijdend Belasting: Weinig en lang, blaren
18
Desensitisatie • Automatische piloot, structuur, schema • Intern lotsbepaald: jouw manier • Niet te veel denken en voelen, mind emptiness • Uitproberen, risico’s nemen • Vaak en kort • Vertrouwd, eigen maken 19
Inspanning • • • • • •
Kracht en Conditie opbouw Fietsen, wandelen, zwemmen Running therapie Fysiek sterker, mentaal sterker Moe: problemen zien Uitgerust: oplossingen zien
20
Ontspanningstherapie • Ontspanningstherapie: desensitisatie, herstelt verzuring van de spieren, bevordert een gezonde energie huishouding. – Jacobson, systematische spierrelaxatie, aantrekken en ontspannen van spieren. – Autogene training, aandachtsoefening – Hypnose en visualisaties kunnen zorgen voor diepe spierrelaxatie – Haptonomie, aanraken, hand oplegging, betrokken, belangeloos contact werkt positief door ontspanning en overgave – Reiki, idem 21
Ontspanning natuurlijk • • • • • • • •
Lol maken, Vrienden zien Family time Lekker eten Babbelen, knuffelen, spelen Muziek Mediteren en bidden Natuur: strand, bergen, bos Massage, sauna 22
Chillen
23
Gedragstherapie • Leert je de wetten achter jouw gedrag en dat anderen te begrijpen en te hanteren – Aandacht voor gewenst (gezond) gedrag – Negeren van ongewenst (klachten) gedrag – Graded activity – Verantwoord risico gedrag, Systematische desensitisatie
24
Realistisch denken • Zijn de aannames waar, kloppen ze? • Werken de aannames, leveren ze voordeel op? • Niet werkzame hypothese – Pijnklachten duiden altijd op een medisch probleem, gevolg medisch winkelen – Als pijnklachten niet medisch zijn, dan is er een psychologisch probleem, ps winkelen
• Werkbare en toetsbare hypothese – –
Dysbalans: draaglast, draagkracht Bio-psycho-sociaal probleem 25
Sociale vaardigheden • Alleen gaat het niet, eenzaamheid en het gevoel er alleen voor te staan geeft spanning • Sociaalvaardig zijn is het vermogen anderen bij je herstel te betrekken, maakt het veilig • Krachten losmaken in de omgeving, buren, kennissen, vrienden, familie • Anderen belangrijk maken, maar zelf de regie in handen houden 26
Reintegratie – Werk - Sociaal • Je hebt minder pijn, als je iets beters hebt te doen, W. Fordyce • Minder met je zelf bezig zijn • Je kunnen verliezen in werk, in anderen, in idealen: met pijn aan het werk • Opbouw schema’s • Stappenplan
27
Tot Slot: Wat niet, wat wel • Niet: Mono-of multidisciplinair psychologiseren of medicaliseren • Wel: multi-modaal (fysiek en psycho-sociaal) – Psycholoog, fysiotherapeut – Mentale- en fysieke belastbaarheid,
• Herstel van het evenwicht tussen draaglast en draagkracht. – Inzicht: wat zegt de pijn jou, waar knelt het? – Invloed van ervaringen, gedrag, emoties, cognities en omstandigheden – Educatie, wat kun je doen, coping – Coaching, wat ga je doen – Herstel fysieke en mentale draagkracht – Simpel, duidelijk begrijpelijk 28
29
