Societas verbi divini is Gezelschap van het Goddelijk Woord
Klooster in Uden
Arnold Janssen, Stichter SVD
Vak:
Levensbeschouwing
Docent:
Mevr. van der Steen
Naam:
Celine van Latum
Bernrode Klas:
1c
Datum:
8 juni 2012
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1 Inleiding .............................................................................................................................. 2 Hoofdstuk 2 De geschiedenis van de kloosterorde SVD ......................................................................... 3 Hoofdstuk 3 Doelstellingen SVD .............................................................................................................. 4 Hoofdstuk 4 SVD in Heverlee .................................................................................................................. 5 Hoofdstuk 5 Interview met Pater Jan van Zeeland ................................................................................. 7 Hoofdstuk 6 Conclusie ........................................................................................................................... 12 Hoofdstuk 7 Bronnen ............................................................................................................................ 12
1
Hoofdstuk 1 Inleiding Waarom heb ik deze kloosterorde gekozen? Deze kloosterorde, Societas verbi divini, het Gezelschap van het Goddelijk Woord (SVD) heb ik gekozen omdat Pater Jan van Zeeland (familielid, oudoom) in een klooster van de SVD in Heverlee in België woont. Wij hebben een hele goede band met hem, daarom wil ik meer over zijn leven in de kloosterorde SVD te weten komen.
Links bovenin, de eerste persoon links in de rij is Pater Jan van Zeeland, op de stoep van het huis in Heverlee.
2
Hoofdstuk 2 De geschiedenis van de SVD
De Duitse priester Arnold Janssen stichtte in 1875 het gezelschap van het Goddelijk Woord (SVD). Arnold Janssen wordt op 5 november 1837 geboren in Goch (Duitsland). Op aansporing van kapelaan Ruiter gaat hij studeren aan het College Augustinianum in Gaesdonck bij Goch. Hij studeert filosofie, wiskunde, natuurwetenschappen en theologie. Op 15 augustus 1861 wordt hij priester gewijd in de dom van Münster. Hij wordt leraar aan het gymnasium van Bocholt, waar hij vooral wis- en natuurkunde geeft. Daarnaast gaat hij ook schrijven over de wereldwijde belangen van Christus en zijn kerk en over de behoeften van boeren en arbeiders. Zijn boeken worden in Duitsland en buiten de Duitse grenzen bekend. Wanneer hij in 1873 afscheid neemt van zijn school om rector en leraar te worden bij de zusters Ursulinen in Kempen, gaat hij zich wijden aan het werk voor de missie. Hij richt een missietijdschrift op (Kleine-Herz-Jesu-Bote) en spant zich enorm in voor het missiewerk, maar voelt zich ondanks dat niet zelf geroepen voor missiewerk. Een ontmoeting met Mgr. Raimondi, apostolisch prefect van Hongkong, doet hem besluiten de organisatie van het Duitse missiewerk op zich te nemen. Arnold Janssen richt het eerste missiehuis op in het Limburgse Steyl. Van Raimondi heeft Arnold Janssen begrepen wat een missiehuis dient te zijn: een theologisch (godgeleerd) opleidingsinstituut met een kleinseminarie. Om de religieuze gemeenschap die hier groeit een sterke binding te geven besluit Arnold Janssen dat de drie kloostergeloften de grondslag dienen te vormen voor die gemeenschap. Arnold Janssen legt zelf als eerste op 16 juni in 1876 de geloften af. Daarna groeit de SVD hard en komen er missiehuizen in Wenen, Rome en in andere plaatsen in Duitsland, in Nederland en België. Als Arnold Janssen op 15 januari 1909 sterft, telt de SVD al 430 paters, 588 broeders, 187 fraters, 49 fraternovicen, 156 filosofiestudenten, 72 broedernovicen, 685 priesterstudenten en 2 broederkandidaten. Pater Arnold Janssen is op 5 oktober 2003 heilig verklaard.
3
Hoofdstuk 3 Doelstellingen SVD
De heilige Pater Arnold Janssen stichtte in 1875 te Steyl bij Venlo de ‘Congregatie van het Goddelijk Woord’ als missionaire gemeenschap, in antwoord op de roep van de Heilige Geest en de nood van de volkeren. Overal waar de Kerk de leden van de Congregatie zendt, verkondigen zij de boodschap van God, zodat alle volkeren door het licht van het Woord en de Geest van genade de weg naar God kunnen vinden. Zij werken eerst en vooral daar, waar het Evangelie niet of nog onvoldoende is verkondigd en waar de lokale kerk uit zichzelf niet levensvatbaar is. Andere taken, zoals onderwijs, beoefening van de wetenschap, verspreiding van tijdschriften en goede lectuur, zijn gericht op deze doelstelling. Missionaire werkzaamheid is daarom de grondslag en het doel van de Congregatie.
4
Hoofdstuk 4 SVD in Heverlee
De commissie ’Toekomst België’ krijgt de taak om een nieuw huis voor de medebroeders en missionarissen in de buurt van Leuven te vinden. Die taak krijgt Jan van Zeeland en die vraagt aan Jacq van de Schoor om hem daarbij te assisteren. In De Standaard vinden ze een interessante advertentie: “te koop karaktervolle villa” aan de Waversebaan in Heverlee. De provinciale raad zet op 14 november 1994 het licht op groen en de villa verandert voor zo’n 14 miljoen Belgische francs van eigenaar. Als op 8 december de provinciaal laat weten dat Rome akkoord gaat met de aankoop, blijkt het dat er nog veel moet gebeuren; verlichting, verwarming, keuken, dak en tuin … alles moet worden aangepakt! Op 25 januari gaat de renovatie van start. De tuin is jarenlang verwaarloosd. Soms vlucht een egel er in weg, of een roodharige eekhoorn zoekt elders de noten op, vogels vliegen verschrikt op bij een onverwachts bezoek. Bomen zijn er te over, zelfs een van zo’n twintig meter. Daarnaast staan er nog talrijke sierbomen en struiken: magnolia, vlier, jasmijn, gouden regen, seringen, lariks, prunus, rododendron en nog meer. De kettingzaag wordt gepakt en de tuin wordt aangepakt. De tuin is door al het werk veel meer open komen te liggen, zodat de fruitbomen zich vrij kunnen ontwikkelen. Er staan nu mooie bomen en struiken! Er hangen lekkere pruimen, appels en nog veel meer fruit en een tuin met hele mooie bloemen! Mijn oudoom werkt graag in de tuin, het is zijn trots. Heverlee was toen nog een kaal en ongemeubileerd huis. Omdat er een ander klooster gesloten wordt (Heide), worden alle bruikbare spullen uit dit klooster geselecteerd en naar Heverlee overgebracht. Het waren spullen zoals : serviesgoed, glaswerk, tabletten, spiegels, leunstoelen enz. Op 9 maart 1995 laat pater provinciaal, Johan Stockmann, weten dat het generalaat zijn goedkeuring heeft gehecht aan de voorstellen die de provinciale raad per 1 maart heeft opgestuurd. Deze voorstellen komen hier op neer: Per 1 mei worden de communiteit van Heide en het district Montenau opgeheven en komt er de communiteit van Heverlee, met uitzondering van Klooster Montenau. Als interim-bestuur worden benoemd: rector Jan van
5
Zeeland, vicerector Jacq van Schoor, admonitor Tjeu Suntjens en als raadsleden Koos van Schie en Guus Cremers. De nieuwe communiteit bestaat uit 23 leden van wie er vijf priesters in Heverlee zullen gaan wonen.
6
Hoofdstuk 5 Interview met Pater Jan van Zeeland
1. Wat was de dagindeling op het klein seminarie van de SVD in Uden, anno 1937 en verder? Is deze dagindeling er nu nog? De dagindeling (wij noemden dat de dagorde) was als volgt. Opstaan om half zes en om zes uur naar de H. Mis. Na de H. Mis studie tot het ontbijt om half acht. Om acht uur begon de eerste les tot 8.55. Na de tweede les was er een korte onderbreking. Van 10.00 tot 11.45 de derde en vierde les. Dan gingen we naar de kapel voor het gewetensonderzoek en het bidden van “De Engel des Heren”.Vervolgens middageten, recreatie en vijfde en zesde les. Elke les duurde 55 minuten! Na de laatste les was er koffie en dan naar de kapel : Lof, rozenhoedje of kruisweg. Daarna gingen we naar de klas voor de avondstudie tot aan het avondeten. Dat was om half acht. Tenslotte de avondrecreatie tot aan het avondgebed om half negen en dan naar bed. Vroeg op, vroeg naar bed! Toen op 5 november 1941 het missiehuis in beslag werd genomen door de Duitsers en wij verhuisden naar Veghel (Blauwe Kei en andere locaties) werd de dagorde aangepast aan de plaatselijke omstandigheden, maar bleef in grote lijnen hetzelfde.
De SVD in Nederland had een heel eigen weekindeling, overgenomen, denk ik, van onze Duitse opleidingshuizen. Er was les op maandag, dinsdag, woensdag, vrijdag en zaterdag. Vanaf woensdagnamiddag vier uur tot donderdag vier uur waren er geen lessen of studie. Een heerlijke vrije tijd om te wandelen, te sporten (volleybal, voetbal), te lezen of zomaar niets te doen. Het lesprogramma leunde dicht aan tegen het gymnasium alfa, maar met een geheel eigen invulling. In de eerste klas werden de vakken Godsdienst, Nederlands, Latijn, Frans, Geschiedenis, Aardrijkskunde, Wiskunde, Natuurlijke Historie en Tekenen gegeven. In de tweede klas kwamen daar Grieks en Duits bij en in de derde klas Engels en verviel Natuurlijke Historie. In de klassen vier, vijf en zes waren de vakken hetzelfde als in de derde klas. Wel varieerde het aantal uren. Er werd dus geen Natuur- en Scheikunde gegeven! Deze
7
weekindeling is zo gebleven tot in de vijftiger jaren. Toen volgde de vrije woensdagnamiddag, met ook lessen op donderdag maar niet meer op zaterdag. De zaterdagavond, ondanks de zangoefening van Pater Heines, waar wij, de priesterstudenten, Latijnse gezangen (Gregoriaans) van de zondag inoefenden, vond ik een verschrikking: vanaf het avondeten tot het ontbijt van zondagmorgen het grote stilzwijgen en de wekelijkse biecht. Als ik tijdens de interne opleiding ooit heimwee heb gehad, dan was dat wel op zaterdagavond!
2. Hoelang bestaat de SVD? De stichtingsdatum van de SVD is 8 september 1875.
3. Hoelang zit u al bij de SVD? Op 14 april 1937 ging ik (nu: Pater Jan van Zeeland) naar het Missiehuis Sint Willibrord te Uden en begon daar mijn priesterstudies op de voorbereidende klas tot de grote vakantie begin juli. Ik beëindigde mijn gymnasiale opleiding in Veghel in juli 1943.
4. Had u al familie bij de SVD? Nee, ik was de eerste en tot nu toe de enige van mijn familie. Mijn “engelbewaarder” (oudere leerling die zich om de “nieuwe” bekommerde), was Herman Broeren van Nabbegat. Pater Wim Jans van de Heihorst uit Zeeland, was toen al bij de SVD.
5. Wat doet u allemaal voor de SVD? Een jaar na mijn priesterwijding in augustus 1949 ben ik leraar in Overijse geworden. Na mijn studies Romaanse Filologie (dat wil zeggen wetenschap van de taal- en letterkunde van een volk, oorspronkelijk bepaaldelijk van die van de Grieken en Romeinen) in Leuven heb ik opnieuw les gegeven in Overijse en van
8
begin 1962 tot februari 1975 in Bandundu, Kongo. Eigenlijk wilde ik missiewerk verrichten, maar daar kreeg ik geen toestemming voor. Teruggekeerd heb ik opnieuw les gegeven en gewerkt in Overijse, vanuit Leuven. Na mijn pensionering in 1989 ben ik in Leuven rector geweest en econoom van het huis. In augustus 1995 ben ik verhuisd naar Heverlee. Daar was ik rector (en nu 2012, districtsoverste), econoom en verzorgde en verzorg ik nog steeds de grote tuin met boomgaard. Ook heb ik in al die jaren (sinds 1975) heel wat artikelen of theses van studenten verbeterd (in het Frans of in het Engels).
6. Hoe vindt u het om bij de SVD te zitten? Vanaf 1937 tot nu toe heb ik me altijd prima gevoeld bij de SVD. Moest ik opnieuw kunnen beginnen, dan zou ik geen andere keuze maken. Ik hoop dan ook tot mijn “zalig” uiteinde bij de SVD te kunnen blijven. Wij noemen de SVD soms “onze moeder, de congregatie” en dat is ze ook voor mij.
7. Hoelang bestaat de SVD in Heverlee? Op woensdag 25 januari 1995 kochten wij dit huis van de familie Mommaels. Na de nodige renovatie betrokken wij dit huis in juni (Koos van Schie) en augustus (Jacq van de Schoor, Tjeu Suntjens en ik). Later (februari 1999) komt Louis Glassée in Heverlee wonen en in december 2007 Etienne Van Eygen.
8. Hoeveel mensen zitten er nog bij de SVD? Volgens de catalogus van 2012 telde, op 1 januari 2012, de Congregatie 6015 leden, verdeeld als volgt: Europa: 1156, waarvan 2 bisschoppen; Amerika: 1304, waarvan 13 bisschoppen; Azië en Australië: 2984, waarvan 24 bisschoppen; Afrika: 571, waarvan 7 bisschoppen Je ziet dat nu het zwaartepunt ligt in Azië (Indonesië, India en in de Filippijnen).
9. Hebt u nog speciale dingen meegemaakt bij de SVD?
9
Op zondag 13 juni 1999 heeft Paus Johannes Paulus de Tweede in Warschau 108 slachtoffers van het nazi regime zalig verklaard. De plechtigheid die drie uur duurde, vond plaats op het Pilsudskiplein. Er waren daar meer dan één miljoen mensen samen. Omdat drie Poolse Paters SVD en een Broeder SVD ook zalig verklaard werden, hebben wij dat met tien medebroeders uit Nederland en België meegemaakt. Zeer indrukwekkend al verstonden we niets: alles in het Pools! Gedurende de tien dagen dat wij in Polen waren, bezochten we ook de bedevaartsplaats Czestochowa met de Zwarte Madonna, het vernietigingskamp van Auschwitz, het stadscentrum van Warschau, ons groot seminarie in Pieniezno (Duits = Mehlsack) en het stadje Frombork (in het Duits Frauenburg) waar Copernicus zijn experimenten deed om te bewijzen dat de aarde bewoog. Vanaf 1975 gingen we jaarlijks op vakantie gedurende drie weken met de Paters Jacq van de Schoor, Johan Stockmann, Ad de Groot, Broeder Flor Robben en anderen. We logeerden in een van onze huizen, in Bischofshofen (Oostenrijk), Rheineck en Steinhausen (Zwitserland) en vooral Bozen (Italië). Overal waren we welkom en genoten van de gastvrijheid van de medebroeders en van de zon. Vanuit die locaties maakten we dan diverse uitstapjes.
10. Leeft u nog precies volgens de regels van God of gaat u ook mee in de tijd? Een vraag moeilijk om te beantwoorden. Je zou kunnen zeggen: de regels van God zijn eeuwig en onveranderlijk, maar de beleving en de toepassing ervan is niet altijd en overal hetzelfde (geweest). Sommige regels in het klooster werden vroeger veel strikter geïnterpreteerd en onderhouden. De tijdsgeest, het veranderde inzicht in de waarde van sommige gebruiken hebben er toe geleid dat veel regels soepeler worden toegepast en beleefd. Zoals de meeste kloosterlingen ben ook ik met de tijd(geest) meegegaan. De drie geloften van armoede, zuiverheid (godgewijd ongehuwd leven) en gehoorzaamheid vormen echter nog altijd het wezenlijke van het kloosterleven, maar worden op een meer moderne wijze beleefd.
10
11. Wat wilt u in de toekomst nog graag doen? Als je acht en tachtig bent, maak je best geen al te grote plannen meer! Ik hoop hier in Heverlee, samen met Broeder Guus Cremers, nog enkele jaren in goede gezondheid te mogen wonen en leven. Zorgen voor de financiële ondersteuning van onze studenten in Leuven, zorgen voor Heverlee (huis en district) en werken in de tuin.
12. Wat hoopt u dat de SVD nog gaat bereiken? Ik hoop dat de SVD verder mag groeien in aantal, maar vooral dat ze de geest en de bezieling van de Stichter, Pater Arnold Janssen, blijft bewaren en van daaruit haar werkzaamheden zal verrichten. Heverlee, 3 juni 2012, Pater Jan van Zeeland S.V.D.
11
Hoofdstuk 6 Conclusie De SVD is gesticht door Pater Arnold Janssen. De congregatie bestaat nu al 137 jaar. Het is geen oude kloosterorde, als je het vergelijkt met andere kloosterorden. Ik vind dat de SVD goede doelstellingen heeft en vind het mooi dat het een bloeiend klooster is. Ik heb veel geleerd over de SVD. Dat komt ook grotendeels door het mooie interview met Pater Jan van Zeeland.
Zoals de meeste mensen denken, zijn de priesters in kloosters oud en saai (niet modern). Maar dat geldt niet voor iedereen, want mijn oudoom, Pater Jan van Zeeland, is een voorbeeld van een moderne priester. Hij doet hele moderne
12
Eucharistievieringen, hij keurt in zijn Missen moderne teksten en liedjes goed. Hij kan omgaan met moderne technieken, e-mailt naar priesters, studenten en familie en is op Facebook en dat op 88 jarige leeftijd.
Hoofdstuk 7 Bronnen
Eeuwfeest Nederlandstalige SVD 1911-2011, Arnold Janssens Erfenis aan Nederland en België. Auteurs: Bert Bijnen, Toon Hoefnagels, Gerard Jansink. Druk: Quickprint, Deurne. Uitgave: Provincialaat van de Nederlands-Belgische provincie van de SVD – Teteringen, 2011.
Interview met Pater Jan van Zeeland, juni 2012.
Website SVD Nederland & België: www.svdneb.nl
13
