Sociale Atlas Zeeland 2013

Sociale Atlas Zeeland 2013

Middelburg, december 2013


Colofon © SCOOP 2013 Samenstelling Wim van Gorsel SCOOP Zeeuws instituut voor sociale en culturele ontwikkeling Kousteensedijk 7 Postbus 407 Middelburg Telefoon (0118) 682500 www.scoopzld.nl [email protected] Lay-out SCOOP Ontwerp SCOOP Drukwerk SCOOP Deze uitgave is tot stand gekomen in opdracht van de Provincie Zeeland. De Provincie Zeeland streeft naar een goede sociale en culturele infrastructuur in Zeeland, in samenwerking met anderen. Als sociaal-cultureel kennis- en ontwikkelingsinstituut ondersteunt SCOOP de Provincie bij haar taken in het sociaal-cultureel beleid.


Inhoudsopgave 1. Inleiding....................................................................5 2.

Algemene basisgegevens........................................7 2.1 Leeftijdsopbouw totale bevolking........................7 2.2 Demografische ontwikkeling.............................11 2.3 Leeftijdsopbouw jeugd......................................11 2.4 Allochtonen naar herkomst...............................13 2.5 Huishoudensamenstelling..................................15 2.6 Opkomst verkiezingen.......................................16 2.7 Belangrijkste conclusies.....................................18

3.

Veiligheid................................................................21 3.1 Registreerde misdrijven......................................21 3.2 Overlastmeldingen.............................................23 3.3 Slachtofferschap................................................26 3.4 Aantal jeugdige verdachten...............................27 3.5 Haltafdoeningen................................................28 3.6 Verkeersveiligheid..............................................28 3.7 Onveiligheidsgevoelens......................................29 3.8 Belangrijkste conclusies.....................................31

4.

Gezondheid............................................................33 4.1 Eigen gezondheid, beperkingen.........................33 4.2 Gezond bewegen..............................................34 4.3 Roken................................................................36 4.4 Alcohol..............................................................36 4.5 Overgewicht......................................................37 4.6 Eenzaamheid.....................................................37 4.7 Levensverwachting............................................39 4.8 Sterftecijfers......................................................40 4.9 Belangrijkste conclusies.....................................40

5.

Mobiliteit................................................................41 5.1 Gebruik van auto, fiets en OV...........................41 5.2 Aantal reizigers in bussen..................................43 5.3 Gebruik internet................................................43 5.4 Belangrijkste conclusies.....................................44

6.

Wonen....................................................................47 6.1 Woningvoorraad................................................47 6.2 Woningwaarde..................................................48 6.3 Sociale huurwoningen.......................................48 6.4 Potentiële centrumfunctie..................................48 6.5 Kenmerken van de woningvoorraad..................51 6.6 Verhuisgeneigdheid...........................................52 6.7 Vertrek- en vestigingsoverschot.........................52 6.8 Belangrijkste conclusie.......................................54

7.

Leren.......................................................................55 7.1 Kinderopvang....................................................55 7.2 Leerlingen basisonderwijs naar denominatie......56 7.3 Gemiddeld gewicht per basisschoolleerling........58

7.4 7.5 7.6 7.7 7.8 7.9

Aantal leerlingen voortgezet onderwijs..............59 Leerlingen in leerjaar 3 VO naar onderwijssoort.59 Middelbaar beroepsonderwijs............................61 Hoger onderwijs................................................62 Aantal voortijdig schoolverlaters........................64 Belangrijkste conclusies.....................................64

8.

Werken...................................................................67 8.1 Werkgelegenheid..............................................67 8.2 Banen naar branche..........................................67 8.3 Vacatures...........................................................69 8.4 Arbeidsaanbod..................................................70 8.5 Arbeidsparticipatie.............................................70 8.6 Werkloosheid....................................................73 8.7 Jeugdwerkloosheid............................................73 8.8 Jonggehandicapten/Wajong..............................76 8.9 Uitkeringsafhankelijkheid...................................76 8.10 Financieel.........................................................77 8.11 Belangrijkste conclusies.....................................78

9.

Zorgen.....................................................................79 9.1 Ontwikkeling zorgvraag.....................................79 9.2 Huisartsen, verloskundigen en fysiotherapeuten.81 9.3 Ziekenhuizen.....................................................81 9.4 Capaciteit verzorging en verpleging...................83 9.5 AWBZ-zorg........................................................84 9.6 Huishoudelijke zorg...........................................84 9.7 Mantelzorgers...................................................86 9.8 Jongeren in de jeugdhulpverlening....................87 9.9 Belangrijkste conclusies.....................................87

10. Vrije tijd en toerisme.............................................89 10.1 Vrijwilligers......................................................89 10.2 Vrijwilligerswerk onder jongeren......................89 10.3 Bezoekers culturele voorstellingen....................89 10.4 Lidmaatschap verenigingen..............................91 10.5 Uitgaan............................................................93 10.6 Toerisme..........................................................94 10.7 Belangrijkste conclusies....................................94 11. Leefbaarheid..........................................................95 11.1 Tevredenheid over buurt als woonplaats..........95 11.2 Tevredenheid over de samenstelling van de bevolking.........................................................97 11.3 Tevredenheid met kwaliteit van de woonomgeving................................................97 11.4 Tevredenheid met de kwaliteit van de voorzieningen..................................................97 11.5 Wijk vooruit of achteruit?................................98 11.6 Collectieve redzaamheid..................................98 11.7 Samenvattende conclusies...............................99


4


1. Inleiding Vijfde sociale atlas van Zeeland Voor u ligt een update van de Sociale Atlas van Zeeland. Een naslagwerk, waarin feiten en cijfers over de Zeeuwse bevolking worden gepresenteerd. De gegevens zijn gepresenteerd in kaarten of tabellen, waardoor een vergelijking tussen gebieden mogelijk is. Het is een sociale atlas. Dit houdt in dat niet alle onderwerpen aan bod komen. Er is een selectie gemaakt van gegevens die een zo goed mogelijk beeld schetsen van de sociale situatie. Dus geen kaarten over bodemgebruik, hoogte of temperatuur- en neerslagverdeling, maar wel informatie over het aantal inwoners, werkloosheid, veiligheid, zorg, voorzieningen en leefbaarheid. Een sociale atlas van Zeeland. De atlas bevat cijfers over de Zeeuwse regio’s en gemeenten. De cijfers worden, waar mogelijk, vergeleken met provinciebrede en landelijke cijfers. De vijfde sociale atlas van Zeeland. Eerdere edities verschenen in 2002, 2006, 2009 en 2011. Waar mogelijk wordt een vergelijking gemaakt met andere gebieden en in de tijd.

Doelgroep en functie

Het is een publicatie met relatief weinig tekst en veel tabellen en kaarten. Bij een atlas gaat het om de cijfers: een objectieve, tijdgebonden waarneming van verschillende onderwerpen. Wel wordt steeds aangegeven wat de indicatoren inhouden en waar verschillen tussen gebieden en in de tijd te zien zijn. Aan het eind van ieder hoofdstuk worden de belangrijkste conclusies op een rijtje gezet.

Keuze voor gegevens Natuurlijk bestaan er meer gegevens over de staat van Zeeland dan in deze atlas gepresenteerd kunnen worden. Het is vaak nodig een afweging te maken: wat wordt wel opgenomen en wat niet. Hierbij zijn een paar stelregels gebruikt: de gegevens zijn zo recent mogelijk; de gegevens sluiten zo mogelijk aan bij de vorige atlas. De indicatoren zijn informatief voor een zo breed mogelijk publiek. Aan de andere kant zijn er ook onderwerpen waar jammer genoeg geen cijfers over beschikbaar zijn. Bijvoorbeeld over het percentage zelfstandig wonende ouderen. In sommige gevallen wordt een grove indicator gebruikt, in andere gevallen wordt een onderwerp helemaal niet opgenomen. Bent u op zoek naar cijfers die niet in deze atlas zijn opgenomen, dan verwijzen wij u graag naar onze website (www.scoopzld.nl). U kunt ons ook mailen via planbureau@ scoopzld.nl.

De atlas is bedoeld voor iedereen die geïnteresseerd is in de staat van Zeeland. De Provincie, gemeenten, instellingen, andere organisaties en natuurlijk bewoners zelf. De atlas kan gebruikt worden als handvat voor beleid en/of als naslagwerk.

5


Indeling en presentatie

Tabel 1.1: Zeeuwse gemeenten en regio’s

Gemeente

Regio

Cijfers op zich zeggen vaak weinig. Voor de interpretatie is het goed om cijfers tegen elkaar af te zetten. Daarom wordt, waar mogelijk, vergeleken met cijfers uit de vorige atlassen en met landelijke en provinciale cijfers.

Borsele

Oosterschelderegio

Goes

Oosterschelderegio

Kapelle

Oosterschelderegio

Noord-Beveland

Oosterschelderegio

Bij de vergelijking tussen gemeenten wordt gebruik gemaakt van de standaardafwijking. Een score van meer dan 1 standaardafwijking naar boven van het Zeeuws gemiddelde wordt aangegeven met (+), meer dan een standaardafwijking onder het Zeeuwse gemiddelde is (-). Is het verschil meer dan twee standaardafwijkingen, dan wordt dit weergegeven met een dubbele min of plus.

Reimerswaal

Oosterschelderegio

Schouwen-Duiveland

Oosterschelderegio

Tholen

Oosterschelderegio

Middelburg

Walcheren

Veere

Walcheren

Vlissingen

Walcheren

Hulst

Zeeuws-Vlaanderen

Sluis

Zeeuws-Vlaanderen

Terneuzen

Zeeuws-Vlaanderen

Zeeland kent dertien gemeenten, onderverdeeld in drie regio’s (tabel 1.1). In de in deze rapportage gepresenteerde tabellen wordt steeds een alfabetische indeling aangehouden.

6


2. Algemene basisgegevens Deze atlas begint met een presentatie van enkele algemene basisgegevens over de Zeeuwse bevolking. Aan de hand van deze cijfers wordt een beeld geschetst van de Zeeuwse bevolking en de ontwikkeling ervan. Achtereenvolgens komen de volgende onderwerpen aan bod: -- Leeftijdsopbouw totale bevolking (2.1) -- Demografische ontwikkelingen (2.2) -- Leeftijdsopbouw jeugd (2.3) -- Allochtonen (2.4) -- Huishoudens naar type en grootte (2.5) -- Opkomst verkiezingen (2.6)

2.1 Leeftijdsopbouw totale bevolking

In paragraaf 2.7 worden de belangrijkste conclusies uit dit inleidende hoofdstuk weergegeven.

In tabel 2.1 wordt per gemeente weergegeven hoeveel inwoners er zijn per levensfase.

In het leven van personen kunnen grofweg vijf fasen worden onderscheiden (SCOOP, 2003). Gekoppeld aan leeftijd zijn dit de volgende levensfasen: 0 tot 15 jaar

fase van de vroege jeugd

15 tot 30 jaar

fase van jongvolwassenheid

30 tot 60 jaar

spitsuur/consolidatiefase

60 tot 80 jaar

actieve ouderdomsfase

80 jaar en ouder

fase van intensieve verzorging

Tabel 2.1: Leeftijdsverdeling, absoluut (2013)

Totaal aantal inwoners

0-14 jaar

15-29 jaar

30-59 jaar

60-79 jaar

80 jaar of ouder

Borsele

22.683

4.302

Goes

36.971

5.757

3.732

9.234

4.415

1.000

6.020

15.045

7.939

2.210

Hulst

27.514

4.109

3.620

11.833

6.443

1.509

Kapelle Middelburg

12.495

2.494

1.979

5.104

2.327

591

47.523

8.123

8.095

18.923

9.927

2.455

Noord-Beveland

7.509

1.094

984

3.062

1.951

418

Reimerswaal

21.859

4.799

4.240

8.206

3.598

1.016

Schouwen-Duiveland

34.040

5.242

4.918

13.288

8.565

2.027

Sluis

23.886

3.243

3.318

9.454

6.207

1.664

Terneuzen

54.729

8.541

8.091

22.036

12.961

3.100

Tholen

25.514

5.098

4.648

9.999

4.699

1.070

Veere

21.903

3.635

3.235

8.341

5.476

1.216

Vlissingen

44.451

6.650

7.746

17.884

9.695

2.476

Zeeland Nederland

381.077

63.087

60.626

152.409

84.203

20.752

16.779.575

2.877.922

3.072.928

6.952.583

3.173.322

702.820

Bron: CBS Statline, bewerking SCOOP

7


Tabel 2.2: Leeftijdsverdeling, % van de totale bevolking (2013)

0-14 jaar

15-29 jaar

30-59 jaar

60-79 jaar

80-plus

Borsele

19,0%

16,5%

40,7%

19,5%

4,4%

Goes

15,6%

16,3%

40,7%

21,5%

6,0%

Hulst

14,9%

13,2%

23,4%

5,5%

(+)

(-)

43,0%

(++)

Kapelle

20,0%

15,8%

40,8%

18,6%

Middelburg

17,1%

17,0%

39,8%

20,9%

Noord-Beveland

14,6%

13,1%

(-)

40,8%

26,0%

(+)

5,6%

Reimerswaal

22,0%

(++)

19,4%

(+)

37,5%

16,5%

(-)

4,6%

Schouwen-Duiveland

15,4%

39,0%

25,2%

(+)

6,0%

Sluis

13,6%

(-)

13,9%

(-)

39,6%

26,0%

(+)

7,0%

Terneuzen

15,6%

40,3%

23,7%

14,4% 14,8%

Tholen

20,0%

Veere

16,6%

(+)

14,8%

18,2%

(+)

38,1%

Vlissingen

15,0%

17,4%

Zeeland

16,6%

Nederland

17,2%

(-)

39,2%

18,4% (-)

(-)

(-)

4,7% 5,2% (-) (++)

5,7% (-)

4,2%

25,0%

5,6%

40,2%

21,8%

5,6%

15,9%

40,0%

22,1%

5,4%

18,3%

41,4%

18,9%

4,2%

(-)


Naast de absolute cijfers is het natuurlijk van belang te weten hoe groot een bepaalde leeftijdscategorie is in vergelijking met de totale bevolking. Dit is weergegeven in tabel 2.2. Uit tabel 2.2 blijkt dat het aandeel inwoners van 60 jaar en ouder in Zeeland hoger ligt dan in Nederland als geheel. Zowel het percentage 60 tot 80 jarigen als het aandeel 80 plussers ligt hoger dan landelijk. Daarentegen is vooral het aandeel jongvolwassenen (15 tot 30 jarigen) duidelijk lager.

Tabel 2.3: Groene druk en grijze druk, % van 20 - 64 jarigen (2013)

groene druk

grijze druk

Borsele

44,1%

28,5%

Goes

37,2%

33,2%

Hulst

34,3%

34,8%

Kapelle

46,8%

Middelburg

40,0%

31,1%

Noord-Beveland

33,7%

37,9%

(+)

Reimerswaal

50,8%

Kapelle, Reimerswaal en Tholen zijn relatief jonge gemeenten, terwijl Sluis eruit springt als meest vergrijsde gemeente. In de kaarten 2.1 en 2.2 worden de percentages jongeren tot 15 jaar en ouderen vanaf 80 jaar weergegeven.

Schouwen-Duiveland

37,1%

Sluis

32,8%

Terneuzen

36,6%

Tholen

46,8%

In beleidsjargon wordt wel gesproken over de zogenaamde groene en grijze druk. Hiermee wordt een benadering gegeven van het aantal arbeidsproductieve bewoners ten opzichte van het aantal niet-arbeidsproductieve bewoners. De groene druk geeft de verhouding weer tussen het aantal personen onder de twintig ten opzichte van de personen in de zogenaamde ‘productieve’ leeftijdsgroep van 20 tot 65 jaar. De grijze druk geeft de verhouding weer tussen het aantal personen vanaf 65 jaar ten opzichte van dezelfde ‘productieve’ leeftijdsgroep. De groene en grijze druk van de Zeeuwse gemeenten staat weergegeven in tabel 2.3.

Veere

41,2%

37,7%

Vlissingen

34,5%

32,0%

Zeeland

38,9%

33,3%

Nederland

38,5%

26,1%

8

(++)

28,4%

(-)

(-) (+)

26,7%

(-)

38,1%

(+)

(-)

40,6%

(+)

(+)

27,3%

35,9% (-)


De groene druk in Zeeland ligt dichtbij het landelijk gemiddelde. Reimerswaal - en in mindere mate Kapelle en Tholen - vallen daarbij op door het grote aantal nul tot twintigjarigen ten opzichte van de productieve leeftijdscategorie. Sluis onderscheidt zich door een significant lager aandeel jongeren ten opzichte van de productieve leeftijdscategorieën.


Kaart 2.1: Jongeren 0-14 jaar % (2013)


9


Kaart 2.2: Ouderen 80-plus, (2013)


10


De grijze druk in Zeeland ligt duidelijk hoger dan landelijk, waarbij Sluis, Noord-Beveland en Schouwen-Duiveland eruit springen als de drie gemeenten met de hoogste grijze druk.

2.2 Demografische ontwikkeling Het is interessant om te kijken hoe het aantal inwoners zich ontwikkelt. Tabel 2.4 geeft de bevolkingsontwikkeling in Zeeland (tussen 1 januari en 31 december) in 2012 per 1.000 inwoners weer. Hieruit blijkt dat er per saldo in Zeeland - in tegenstelling tot Nederland - het afgelopen jaar sprake was van een lichte bevolkingsafname. Binnen Zeeland onderscheiden de gemeenten Kapelle en Reimerswaal zich door een relatief hoge bevolkingsgroei. De gemeente Middelburg onderscheidt zich daarentegen door een relatief sterke afname van de bevolkingsomvang.

De bevolkingsontwikkeling hangt af van drie zaken. Allereerst is er de natuurlijke bevolkingsgroei (1): het aantal geboorten minus het aantal sterfgevallen in een bepaald jaar. Logisch is dat hoe verder een gemeente vergrijst, hoe lager (of zelfs negatief) deze natuurlijke bevolkingsgroei zal zijn. Vervolgens is er de bevolkingsgroei die ontstaat door het verschil tussen het aantal vestigers en het aantal vertrekkers in de gemeente. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen (2) vestiging in de gemeente en (3) vertrek uit de gemeente. Het verschil tussen (2) en (3) noemen we het vestigingsoverschot (4). In tabel 2.5 staan deze saldi per gemeente aangegeven. Uit de tabel blijkt dat het geboorteoverschot positief is in Borsele, Kapelle, Middelburg, Reimerwaal en Tholen. Het vestigingsoverschot is het grootst in de gemeenten Goes, Sluis en Terneuzen. De combinatie van geboorteoverschot en vestigingsoverschot leidt tot de bevolkingsontwikkeling. Uit de tabel is af te leiden dat de bevolking in Zeeland een lichte daling vertoont.

Tabel 2.4: Bevolkingsontwikkeling in 2012 absoluut en per

1.000 inwoners

Absoluut

Per 1.000 inwoners

Borsele

7

0,3

Goes

50

1,4

Hulst

-118

-4,3

97

7,8

(++)

Middelburg

-245

-5,1

(-)

Noord-Beveland

-13

-1,7

Reimerswaal

155

7,1

Schouwen-Duiveland

-111

-3,3

Sluis

-6

-0,3

Terneuzen

-13

-0,2

Tholen

-26

-1

Veere

-56

-2,6

Vlissingen

-51

-1,1

Zeeland

-330

-0,9

49.227

2,9

Kapelle

Nederland

(++)

Binnen de provincie is Reimerswaal (absoluut gezien) de grootste groeier, gevolgd door Kapelle en Goes. In Middelburg, gevolgd door Hulst en Schouwen-Duiveland, neemt de bevolking het sterkst af.

2.3 Leeftijdsopbouw jeugd In Zeeland is 26,4 procent van de inwoners 23 jaar of jonger. Dit is duidelijk lager dan het landelijk gemiddelde (28,1%). Ook het aandeel 0 t/m 3-jarigen, 4 t/m 12-jarigen en 19 t/m 23-jarigen blijven achter bij het landelijk gemiddelde. Een paar gemeenten springt eruit: in Noord-Beveland, Sluis en Hulst zijn relatief weinig jongeren, in Borsele, Kapelle, Reimerswaal en Tholen relatief veel. Reimerswaal en Vlissingen onderscheiden zich door relatief veel 19 t/m 23-jarigen.


11


Tabel 2.5: Bevolkingsontwikkeling in 2012 uitgesplitst naar geboorte, sterfte, vestiging en vertrek

Geboorte

Sterfte

Geboorteoverschot

Vestiging

Vertrek

Vestigingsoverschot

Bevolkingsontwikkeling

239

158

81

814

878

-64

7

Borsele Goes

313

396

-83

1.974

1.844

130

50

Hulst

198

260

-62

949

1.004

-55

-118

Kapelle

134

87

47

521

468

53

97

Middelburg

487

436

51

2.130

2.420

-290

-245

Noord-Beveland

67

69

-2

473

482

-9

-13

Reimerswaal

329

156

173

788

819

-31

155

Schouwen-Duiveland

265

337

-72

889

925

-36

-111

Sluis

178

313

-135

874

744

130

-6

Terneuzen

489

596

-107

1.818

1.721

97

-13

Tholen

316

236

80

631

737

-106

-26

Veere

190

200

-10

897

943

-46

-56

Vlissingen

430

509

-79

2.392

2.364

28

-51

Zeeland

3.635

3.753

-118

15.150

15.349

-199

-330

175.959

140.813

35.146

768.233

754.350

13.883

49.227

Nederland

Bron: CBS Statline, bewerking SCOOP Tabel 2.6: Leeftijdsopbouw jeugd 0 t/m 23 jaar, absoluut en in % van de totale bevolking (2013)

0-3 jaar Absoluut

4-12 jaar

% van de bevolking

Absoluut

12-18 jaar

% van de bevolking

Absoluut

Borsele

1.008

4,4%

2.321

10,2%

2.174

9,6%

Goes

1.314

3,6%

3.047

8,2%

3.200

8,7%

Hulst

858

3,1%

2.234

8,1%

Kapelle

567

4,5%

1.391

11,1%

2.008

4,2%

4.298

252

3,4%

Middelburg NoordBeveland Reimerswaal

1.314

6,0%

SchouwenDuiveland

1.163

3,4%

731

3,1%

Terneuzen

2.009

3,7%

Tholen

1.271

5,0%

Veere

783

3,6%

Vlissingen

1.733

3,9%

Zeeland

15.011

Nederland

726.203

Sluis

(-)

(++)

2.277

8,3%

1.210

9,7%

9,0%

4.135

580

7,7%

579

12

5,0%

2.761

5,8%

7,7%

286

3,8%

(-) (+)

7,5%

4.568

8,3%

2.722

10,7%

1.919

8,8%

3.600

8,1%

3.309

7,4%

3,9%

33.825

8,9%

32.515

8,5%

4,3%

1.540.656

9,2%

1.399.289

8,3%

1.838

8,7%

1.784

(+)

5,1% 3,7%

8,3%

(+)

1.159

4,7%

11,7%

(-)

% van de bevolking

586

2.551

(-)

(++)

(+)

Absoluut

1.026

2.810


(+)

19-23 jaar

% van de bevolking

2.077

9,5%

2.791

8,2%

1.725

7,2%

4.416

8,1%

2.557

10,0%

2.065

9,4%

(+)

(+)

(-) (+) (-)

1.387

6,3%

1.542

4,5%

995

4,2%

2.543

4,6%

1.490

5,8%

1.033

4,7%

2.731

6,1%

19.377

5,1%

1.052.648 6,3%

(-)

(-)

(+)


2.4 Allochtonen naar herkomst Alle personen van wie tenminste één ouder in het buitenland is geboren, worden allochtoon genoemd. Dus ook iemand die zelf in Nederland is geboren en getogen en die een Nederlands paspoort heeft, maar van wie bijvoorbeeld de vader uit Spanje komt, is volgens deze definitie allochtoon. Vaak wordt onderscheid gemaakt tussen westerse en niet-westerse allochtonen: -- westerse allochtonen zijn allochtonen uit Europa (exclusief Turkije), Noord-Amerika, Australië, Japan en Indonesië; -- niet-westerse allochtonen hebben als herkomst Turkije, Afrika, Latijns-Amerika en Azië (exclusief Japan en Indonesië). Tabel 2.7 laat zien dat Zeeland duidelijk minder allochtonen telt dan gemiddeld in Nederland. Dit is een gevolg van het lagere aandeel allochtonen van niet-westerse afkomst. Het percentage westerse allochtonen ligt in Zeeland iets boven het landelijk gemiddelde. Dit is vooral een gevolg van het hoge percentage Belgen dat zich in de drie ZeeuwsVlaamse gemeenten heeft gevestigd.

De vier meest voorkomende herkomstlanden van nietwesterse allochtonen zijn: Turkije, Suriname, Marokko en de Nederlandse Antillen/Aruba. In tabel 2.8 staat in cijfers weergegeven hoeveel allochtonen uit deze herkomstlanden in 2013 wonen in een Zeeuwse gemeente. Uit tabel 2.8 blijkt dat allochtonen van Turkse afkomst relatief vaak woonachtig zijn in Middelburg, Reimerswaal en Terneuzen. Mensen met een Surinaamse achtergrond zijn oververtegenwoordigd in (vooral) Goes en Vlissingen. In Tholen en Vlissingen is sprake van een oververtegenwoordiging van Marokkanen. Mensen van Antilliaanse afkomst wonen relatief het meest in Vlissingen. De belangrijkste herkomstlanden voor de westerse allochtonen zijn België, Duitsland, Indonesië en het Verenigd Koninkrijk. In tabel 2.9 zijn de aantallen westerse allochtonen naar herkomst per gemeente weergegeven.

Wat de niet-westerse allochtonen betreft is Vlissingen de enige gemeente waar het percentage vergelijkbaar is met het landelijk gemiddelde. Verder tellen Goes, Middelburg en Terneuzen aandelen niet-Westers allochtonen die duidelijk boven het Zeeuws gemiddelde uitkomen. Tabel 2.7: Westerse en niet-westerse allochtonen, absoluut en % van de totale bevolking, (2013)

Allochtonen totaal Borsele

Absoluut

%

1.722

7,6%

Niet-westerse allochtonen (-)

Absoluut

%

438

1,9%

(-)

Westerse allochtonen Absoluut

%

1.284

5,7%

Goes

5.387

14,6%

2.473

6,7%

2.914

7,9%

Hulst

6.790

24,7%

(+)

642

2,3%

6.148

22,3%

(+)

926

7,4%

(-)

292

2,3%

634

5,1%

(-)

Kapelle Middelburg

7.867

16,6%

3.401

7,2%

4.466

9,4%

779

10,4%

186

2,5%

593

7,9%

Reimerswaal

2.460

11,3%

781

3,6%

1.679

7,7%

Schouwen-Duiveland

2.896

8,5%

(-)

740

2,2%

(-)

2.156

6,3%

Sluis

5.740

24,0%

(+)

534

2,2%

(-)

5.206

21,8%

Terneuzen

12.839

23,5%

(+)

3.541

6,5%

9.298

17,0%

Tholen

1.944

7,6%

(-)

729

2,9%

1.215

4,8%

Veere

1.727

7,9%

(-)

401

1,8%

(-)

1.326

6,1%

Vlissingen

10.553

23,7%

(+)

4.671

10,5%

(++)

5.882

13,2%

Zeeland

61.630

16,2%

18.829

4,9%

42.801

11,2%

3.543.081

21,1%

1.966.095

11,7%

1.576.986

9,4%

Noord-Beveland

Nederland

(+) (-)


13


Tabel 2.8: Niet-westerse allochtonen naar afkomst, in % van het totaal aantal allochtonen (2013)

Turkije

Suriname

Marokko

Ned. Ant./Aruba

%

%

%

%

Borsele

1,7%

3,6%

1,2%

1,8%

Goes

3,7%

9,0%

(+)

5,4%

1,9%

Hulst

0,8%

(-)

0,6%

(-)

1,0%

0,5%

Kapelle

0,8%

(-)

6,5%

2,1%

1,7%

Middelburg

11,1%

(+)

6,4%

3,3%

3,3%

Noord-Beveland

1,4%

(-)

3,0%

1,5%

1,7%

Reimerswaal

9,2%

(+)

2,2%

1,7%

0,8%

Schouwen-Duiveland

1,6%

(-)

3,3%

0,6%

1,6%

Sluis

0,8%

(-)

1,2%

0,6%

0,7%

Terneuzen

9,9%

(+)

1,8%

2,0%

Tholen

0,8%

(-)

3,9%

10,6%

Veere

1,3%

(-)

1,9%

1,1%

(-)

(+)

(-)

(-) (-)

4,0% (++)

1,5% 2,0%

Vlissingen

4,1%

7,5%

Zeeland

5,2%

4,1%

10,0% 3,7%

(+)

3,0%

6,6%

Nederland

11,2%

9,8%

10,4%

4,1%

(++)

Bron: CBS Statline, bewerking SCOOP Tabel 2.9: Westerse allochtonen naar afkomst, absoluut en in % van het totaal aantal allochtonen (2013)

België

Duitsland

Indonesië

Borsele

12,3%

13,8%

15,3%

Goes

8,6%

8,3%

13,8%

Hulst

71,3%

4,9%

2,9%

Kapelle

16,2%

14,3%

13,3%

Middelburg

6,8%

9,2%

19,0%

Noord-Beveland

16,3%

23,2%

Reimerswaal

13,2%

9,1%

Schouwen-Duiveland

7,5%

Sluis

69,0%

Terneuzen

(+)

20,3% (+)

(++) (+)

(+)

Verenigd Koninkrijk 4,5%

(-)

1,5% 3,7%

13,1%

5,9%

7,6%

2,3%

14,3%

4,7%

(+) (-)

42,7%

7,5%

5,6%

Tholen

14,2%

11,7%

Veere

11,8%

23,4%

Vlissingen

7,6%

7,7%

13,5%

3,6%

Zeeland

28,6%

9,2%

10,2%

2,9%

Nederland

3,2%

10,5%

10,6%

2,3%


14

(-)

2,1%

9,5%

3,5% (+)

(++)

1,7%

2,8%

15,5%

(-)

3,3% (+)

6,3%

(++)

(+)

3,5%

3,6%


Uit tabel 2.9 blijkt dat Belgen relatief zijn oververtegenwoordigd in het aangrenzende Hulst en Sluis. Allochtonen met een Duitse achtergrond wonen significant meer in Noord-Beveland, Schouwen-Duiveland en Veere. Dit zijn gemeenten met een belangrijke toeristische uitstraling. Mensen met een Indonesische achtergrond wonen significant meer in Borsele, Middelburg en Veere. Voor inwoners afkomstig uit het Verenigd Koninkrijk geldt dat voor de gemeenten Borsele, Noord-Beveland en SchouwenDuiveland. Niet-westerse allochtone jongeren De allochtone bevolking met een niet-westerse achtergrond is relatief jong. Hierdoor is het percentage niet-westerse allochtonen van de bevolking tot 15 jaar relatief hoog. In tabel 2.10 is te zien dat acht procent van de Zeeuwse bevolking tot 15 jaar van niet-westerse allochtone afkomst is (2011: 7,7%). Dit is duidelijk veel minder dan gemiddeld in Nederland. Binnen Zeeland telt Vlissingen een significant hoger aandeel niet-westerse allochtonen onder de jongeren.

2.5 Huishoudensamenstelling De meeste personen wonen in een particulier huishouden. Een particulier huishouden bestaat uit één of meer personen die alleen of samen in een woonruimte wonen en zelf in hun dagelijkse behoeften voorzien. Uitgezonderd zijn daarmee institutionele huishoudens zoals bijvoorbeeld verpleeg-, bejaarden- en kindertehuizen, revalidatiecentra en gevangenissen.

Er bestaan verschillende typen huishoudens. Beleidsmatig belangrijke typen zijn eenoudergezinnen en eenpersoonshuishoudens. Tabel 2.11 geeft weer hoeveel particuliere huishoudens van deze types er zijn per gemeente. Ook de gemiddelde huishoudengrootte staat vermeld. Gemiddeld bestaat een huishouden in Zeeland uit 2,2 personen. Dit is evenveel als gemiddeld in heel Nederland. Tot nu toe was dit in Zeeland altijd nog iets hoger dan in Nederland. Binnen Zeeland onderscheiden Borsele, Kapelle, Reimerswaal en Tholen zich door gemiddeld grote huishoudens. Daarentegen zijn huishoudens in Vlissingen significant kleiner dan gemiddeld in Zeeland. Eenpersoonshuishoudens komen in stedelijke gemeenten iets vaker voor dan in plattelandsgemeenten. Landelijk (37,0%) ligt het aandeel eenpersoonshuishoudens wat hoger dan in Zeeland (34,1%). Het percentage eenoudergezinnen ligt in de stedelijke gemeenten hoger dan in de plattelandsgemeenten. Daarbij springt Vlissingen eruit. In vergelijking met de rest van Zeeland zijn hier opvallend veel eenoudergezinnen. Ook in de gemeente Middelburg ligt het aandeel eenoudergezinnen significant boven het provinciaal gemiddelde. Overigens ligt het aandeel eenoudergezinnen in Vlissingen als enige Zeeuwse gemeente (iets) boven het landelijk gemiddelde. In Zeeland als totaal zijn relatief weinig gezinnen met kinderen en maar één ouder.

Tabel 2.10: Westerse en niet-westerse allochtone jongeren, % van de bevolking tot 15 jaar (2013)

Niet-westerse allochtone jongeren Absoluut

%

Borsele

132

3,1%

Goes

609

10,6%

Westerse allochtone jongeren Absoluut

(-)

%

Totaal allochtone jongeren Absoluut

%

206

4,8%

338

7,9%

383

6,7%

992

17,2%

(+)

(-)

Hulst

169

4,1%

969

23,6%

1.138

27,7%

(+)

Kapelle

97

3,9%

111

4,5%

208

8,3%

(-)

Middelburg

922

11,4%

556

6,8%

1.478

18,2%

Noord-Beveland

56

5,1%

81

7,4%

137

12,5%

Reimerswaal

242

5,0%

305

6,4%

547

11,4%

Schouwen-Duiveland

215

4,1%

293

5,6%

508

9,7%

Sluis

101

3,1%

844

26,0%

(++)

945

29,1%

(+)

Terneuzen

938

11,0%

1.498

17,5%

(+)

2.436

28,5%

(+)

Tholen

251

4,9%

268

5,3%

519

10,2%

135

3,7%

Vlissingen

Veere

1.178

17,7%

Zeeland

5.045 480.065

Nederland

(-)

(-)

179

4,9%

314

8,6%

(-)

748

11,2%

1.926

29,0%

(+)

8,0%

6.441

10,2%

11.486

18,2%

16,7%

207.501

7,2%

687.566

23,9%

(++)


15


Tabel 2.11: Huishoudens naar type en grootte, absoluut, % en gemiddelde van totaal aantal particuliere huishoudens (2013)

Aantal particuliere huishoudens

Percentage eenpersoonshuishoudens

Borsele

9.358

28,6%

Goes

17.046

37,8%

Hulst

12.517

32,1%

Kapelle

4.966

24,8%

Middelburg

22.025

38,4%

Noord-Beveland

3.527

34,7%

Reimerswaal

8.441

28,2%

Schouwen-Duiveland

15.177

31,4%

(-)

Percentage eenoudergezinnen 5,4%

2,4

6,2%

2,2

5,5% (-)

(-)

2,5

6,8%

(+)

2,2

4,9%

2,6

(++)

2,2

Sluis

11.260

34,7%

5,1%

Terneuzen

24.993

33,8%

6,6%

2,2

Tholen

10.134

27,6%

5,2%

2,5

Veere

9.266

28,9%

(-)

4,6%

(-)

2,4

Vlissingen

21.874

41,8%

(+)

7,1%

(+)

2,0

Zeeland

170.584

34,1%

5,9%

2,2

7.569.371

37,0%

6,9%

2,2

Nederland

(+)

2,1 (-)

5,2%

(-)

(+)

2,2

5,2% 5,5%

(-)

Gemiddelde huishoudensgrootte

(-)

2,1 (+) (-)


We kunnen ook kijken hoe het aantal eenoudergezinnen zich de laatste jaren heeft ontwikkeld. In tabel 2.12 is te zien dat dit in Zeeland de afgelopen jaren iets is toegenomen. Deze toename is relatief het sterkst in de gemeenten Goes, Hulst, Kapelle en Noord-Beveland waar het aantal in drie jaar tijd met meer dan 10% groeide. Alleen in Sluis daalde het percentage eenoudergezinnen. Tabel 2.12: Eenoudergezinnen, ontwikkeling 2010-2013

Ontwikkeling als index 2010=100

Ontwikkeling (absoluut)

Borsele

107

32

Goes

114

(+)

127

Hulst

113

(+)

80

Kapelle

117

(+)

38

Middelburg

105

Noord-Beveland

116

Reimerswaal

105

19

Schouwen-Duiveland

109

66

76 (+)

26

Sluis

98

Terneuzen

107

(-)

115

-13

Tholen

107

34

Veere

109

35

Vlissingen

103

51

Zeeland

107

686

Nederland

107

35.328


16

2.6 Opkomst verkiezingen Een veelgebruikte indicator voor politieke participatie is het opkomstpercentage bij verkiezingen. In 2012 zijn er voor de laatste keer verkiezingen gehouden (Tweede Kamer). In 2011 waren er verkiezingen voor Provinciale Staten. In 2010 waren er zowel Tweede Kamerverkiezingen als verkiezingen voor de gemeenteraad. In tabel 2.14 staan de opkomstpercentages weergegeven. In vergelijking met Nederland ligt de opkomst bij de gemeentelijke, provinciale en landelijke verkiezingen in Zeeland steeds iets hoger. Binnen Zeeland onderscheidt met name Veere zich steeds door hoge opkomstpercentages. In iets mindere mate geldt dit ook voor Kapelle. Vlissingen heeft steeds de laagste opkomstpercentages.


Kaart 2.3: Eenpersoonshuishoudens (2013)


17


Tabel 2.13: Opkomstpercentages recente verkiezingen (2010 - 2012)

Tweede Kamer (2010)

Provinciale Staten (2011)

Gemeenteraad (2010)

Tweede Kamer (2012)

59,0%

77,9%

Borsele

78,9%

62,1%

Goes

75,9%

58,9%

56,1%

74,7%

Hulst

71,7%

52,4%

(-)

58,7%

70,9%

Kapelle

83,2%

66,7%

(+)

67,9%

Middelburg

77,5%

61,1%

59,6%

76,7%

Noord-Beveland

79,3%

62,8%

60,5%

78,2%

Reimerswaal

81,4%

66,2%

Schouwen-Duiveland

82,6%

Sluis

74,5%

Terneuzen

70,7%

Tholen

78,4%

(+)

(+) (-)

(+)

69,1%

(+)

(+)

82,0%

79,4%

63,6%

61,8%

81,5%

56,4%

56,2%

75,0%

52,7%

(-)

60,7%

(+)

51,3%

(-)

69,2%

64,1%

(+)

77,3%

(+) (-)

Veere

89,8%

(++)

70,5%

(++)

67,7%

(+)

89,4%

(++)

Vlissingen

71,0%

(-)

50,8%

(-)

48,6%

(-)

68,6%

(-)

Zeeland

76,8%

58,9%

58,1%

75,6%

Nederland

75,4%

56,0%

54,1%

74,6%

Bron: www.verkiezingsuitslagen.nl, bewerking SCOOP

2.7 Belangrijkste conclusies In dit hoofdstuk zijn enkele basisgegevens over de Zeeuwse bevolking op een rijtje gezet. Onderstaand de belangrijkste uitkomsten. -- Kapelle, Reimerswaal en Tholen blijken relatief jonge gemeenten te zijn. Dit beeld kwam ook in de vorige versies van de atlas duidelijk naar voren. Sluis blijft de meest vergrijsde gemeente. Dit is ook de gemeente met de grootste grijze druk. Ook Noord-Beveland en Schouwen-Duiveland kennen een grote grijze druk. -- Het gemiddelde huishouden in Zeeland is even groot als gemiddeld in Nederland. Borsele, Kapelle, Reimerswaal en Tholen onderscheiden zich door gemiddeld grote huishoudens. In de gemeente Vlissingen zijn huishoudens significant kleiner dan gemiddeld in Zeeland. -- In Zeeland zijn relatief minder eenoudergezinnen dan gemiddeld in Nederland. Het percentage eenoudergezinnen ligt in de stedelijke gemeenten Middelburg, Vlissingen en Terneuzen het hoogst. De groei van het aantal eenoudergezinnen was tussen 2010 en 2013 relatief het grootst in de gemeenten Goes, Hulst, Kapelle en Noord-Beveland, waar het aantal in deze periode met meer dan 10% toenam. -- Uit de meest recente cijfers blijkt dat het geboorteoverschot het grootst is in Reimerswaal (+173), gevolgd door Borsele (+81) en Tholen (+80). Het vestigingsoverschot is het grootst in de gemeente Sluis (+130) en Goes (+130). De combinatie van geboorteoverschot en vestigingsoverschot leidt tot de bevolkingsontwikkeling. Uit de cijfers is af te leiden dat Zeeland een lichte 18

bevolkingsdaling vertoont (-330). Binnen de provincie is Middelburg de grootste daler (-245), gevolgd door Hulst (-118) en Schouwen-Duiveland (-111). In Reimerswaal (+155), gevolgd door Kapelle (+97) en Goes (+50), nam de bevolking het sterkst toe. -- Zeeland telt duidelijk minder allochtonen dan gemiddeld in Nederland. Dit is een gevolg van het lagere aandeel allochtonen van niet-westerse afkomst. Het percentage westerse allochtonen ligt in Zeeland iets boven het landelijk gemiddelde. Dit is vooral een gevolg van het hoge percentage Belgen dat zich in de drie Zeeuws-Vlaamse gemeenten heeft gevestigd. -- Wat betreft de niet-westerse allochtonen is Vlissingen de enige gemeente waar het percentage vergelijkbaar is met het landelijk gemiddelde. Verder tellen Goes, Middelburg en Terneuzen aandelen niet-Westerse allochtonen die duidelijk boven het Zeeuws gemiddelde uitkomen. -- Allochtonen van Turkse afkomst zijn relatief vaak woonachtig in Middelburg, Reimerswaal en Terneuzen. Mensen met een Surinaamse achtergrond zijn oververtegenwoordigd in Goes en Vlissingen. In Tholen en Vlissingen is sprake van een oververtegenwoordiging van Marokkanen. Mensen van Antilliaanse afkomst wonen relatief vaak in Vlissingen. -- In vergelijking met Nederland ligt de opkomst bij de gemeentelijke, provinciale en landelijke verkiezingen in Zeeland steeds iets hoger. Binnen Zeeland onderscheidt met name Veere zich steeds door hoge opkomstpercentages. Vlissingen heeft steeds de laagste opkomstpercentages.


Kaart 2.4: Opkomst Tweede Kamerverkiezingen 2012

Bron: www.verkiezingsuitslagen.nl, bewerking SCOOP

19


20


3. Veiligheid In dit hoofdstuk wordt ingegaan op het thema veiligheid. In paragraaf 3.1 wordt een overzicht gegeven van het aantal geregistreerde misdaden; in paragraaf 3.2 het aantal overlastmeldingen. Het thema slachtofferschap wordt behandeld in paragraaf 3.3. Het aantal jeugdige verdachten en Haltafdoeningen komt aan de orde in de paragrafen 3.4 en 3.5; verkeersveiligheid in paragraaf 3.6. Op de subjectieve onveiligheid, c.q. gevoelens van onveiligheid wordt ingegaan in paragraaf 3.7. Het hoofdstuk wordt afgesloten met paragraaf 3.8, waarin de belangrijkste conclusies zijn vermeld.

3.1 Registreerde misdrijven In tabel 3.1 is een overzicht opgenomen van het absoluut aantal geregistreerde misdrijven in 2012 per gemeente, onderscheiden naar de aard van de misdrijven. In tabel 3.2 zijn de verschillende aandelen van de types misdrijven ten opzichte van het totaal weergegeven. Hieruit blijkt dat ruim eenvijfde van de totale misdrijven in Zeeland aantasting van de openbare orde/ruimte betreft. Ook de ‘overige vermogensdelicten’ (18%), bijv. heling of afpersing, nemen een belangrijke plaats in, gevolgd door geweldsdelicten (14%), diefstal van brom- en snorfietsen (13%) en woninginbraak (9%).

Woninginbraak

Voertuigcriminaliteit

Diefstal van brom-, snor-, fietsen

Diefstal/inbraak bedrijven

Winkeldiefstal

Overige vermogensdelicten

Zedendelicten

Geweldsdelicten

Aantasting openbare orde / ruimte

Illegale handel

Totaal

Tabel 3.1: Misdrijven, absolute aantallen (2012)

Borsele

34

40

17

17

3

99

2

73

88

46

419

Goes

113

149

219

76

122

379

40

370

314

180

1.962

Hulst

73

58

59

46

25

161

9

115

160

77

783

Kapelle

20

48

44

14

4

44

5

20

78

25

302

Middelburg

188

111

476

78

161

380

39

327

566

156

2.482

Noord-Beveland

47

41

25

15

6

90

9

44

38

22

337

Reimerswaal

53

124

79

29

12

91

9

64

106

68

635

Schouwen-Duiveland

204

170

171

53

30

373

23

222

408

91

1.745

Sluis

76

69

59

66

62

203

5

104

156

71

871

Terneuzen

218

173

282

164

93

425

28

388

560

202

2.533

Tholen

42

93

112

27

2

124

13

113

152

48

726

Veere

84

96

91

56

5

133

12

70

167

38

752

Vlissingen

215

142

408

56

134

351

51

400

568

172

2.497

Zeeland

1.367

1.314

2.042

697

659

2.853

245

2.310

3.361

1.196

16.044

Bron: Politie Zeeland, bewerking SCOOP

21

22

6%

9%

7%

8%

14%

8%

12%

9%

9%

6%

11%

9%

9%

Goes

Hulst

Kapelle

Middelburg

Noord-Beveland

Reimerswaal

Schouwen-Duiveland

Sluis

Terneuzen

Tholen

Veere

Vlissingen

Zeeland

(+)

(-)

(+)

(++)

(-)

8%

6%

13%

13%

7%

8%

10%

20%

12%

4%

16%

7%

8%

10%

(+)

(+)

(++)

(+)

13%

16%

12%

15%

11%

7%

10%

12%

7%

19%

15%

8%

11%

4%

(-)

(-)

(+)

(-)

(--)

Diefstal van Voertuigcriminaliteit brom-, snor-, fietsen

4%

2%

7%

4%

6%

8%

3%

5%

4%

3%

5%

6%

4%

4%

(-)

(+)

(+)

(++)

Diefstal/ inbraak bedrijven


8%

Borsele

Woninginbraak

Tabel 3.2: Misdrijven, % van totaal (2012)

18%

4%

18%

17%

17%

23%

21%

14%

27%

15%

15%

21%

19%

24%

14%

(-)

(-)

(+)

(-)

(+)

(-)

(-)

(+)

(++)

(+)

Overige vermogensdelicten

5%

1%

0%

4%

7%

2%

2%

2%

6%

1%

3%

6%

1%

Winkeldiefstal

2%

2%

2%

2%

1%

1%

1%

1%

3%

2%

2%

1%

2%

0%

(-)

(+)

(-)

Zedendelicten

14%

16%

9%

16%

15%

12%

13%

10%

13%

13%

7%

15%

19%

17%

(-)

(-)

(--)

(+)

Geweldsdelicten

21%

23%

22%

21%

22%

18%

23%

17%

11%

23%

26%

20%

16%

21%

(-)

(--)

(+)

(-)

Aantasting openbare orde / ruimte

7%

7%

5%

7%

8%

8%

5%

11%

7%

6%

8%

10%

9%

11%

(-)

(-)

(+)

(+)

(+)

Illegale handel

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%

Totaal



Tabel 3.3: Misdrijven, absoluut, per 1.000 inwoners en ontwikkeling 2010-2012 (index, 2010=100)

absoluut

per 1.000 inwoners

419

18

Goes

1.962

53

Hulst

783

28

(-)

85

Kapelle

302

24

(-)

96

Borsele

Middelburg

ontwikkeling 2010-2012 (index: 2010=100) (-)

93 92

2.482

52

92

Noord-Beveland

337

45

109

Reimerswaal

635

29

1.745

51

89

871

36

92

2.533

46

87

726

28

Schouwen-Duiveland Sluis Terneuzen Tholen Veere

752

34

Vlissingen

2.497

56

Zeeland

16.044

42

(-)

(-)

88

94 73

(+)

86 89


Als we kijken naar de cijfers per gemeente en ons voor deze tabel beperken tot de grootste significante verschillen (++) dan blijkt dat Noord-Beveland in 2012 een significant hoog aandeel woninginbraken telt. Voertuigcriminaliteit scoort significant hoog in de gemeente Reimerswaal, diefstal/ inbraak in Sluis en ‘overige vermogensdelicten’ is vooral oververtegenwoordigd in de gemeente Noord-Beveland. De ontwikkeling van het totaal aantal misdrijven per gemeente, evenals het aantal misdrijven per 1000 inwoners is weergegeven in tabel 3.3. Uit tabel 3.3 blijkt dat het totaal aantal misdrijven in Zeeland tussen 2010 en 2012 met 11% is afgenomen. Ook tussen 2008 en 2010 was er sprake van een daling, met 7%.

Als we inzoomen op het aantal misdrijven per 1.000 inwoners blijkt dat het relatief aantal misdrijven in de gemeenten Borsele, Hulst, Kapelle, Reimerswaal en Tholen significant onder het provinciaal gemiddelde uitkomt. Het relatief aantal misdrijven in Vlissingen ligt daarentegen significant boven het Zeeuwse cijfer. Dit was ook in 2010 het geval.

3.2 Overlastmeldingen Tabel 3.4 bevat een overzicht van het absoluut aantal geregistreerde gevallen van overlast, onderscheiden naar de aard van de gevallen. In tabel 3.5 is per gemeente een overzicht weergegeven van het aantal typen overlast ten opzichte van het totaal.

Uit de cijfers per gemeente blijkt verder dat alleen in de gemeente Noord-Beveland (+9%), sprake was van een toename. In alle andere 12 gemeenten was sprake van een daling van het aantal misdrijven. De grootste daling vond plaats in de gemeente Veere (-27%).

23


Tabel 3.4: Overlast, absolute aantallen (2012)

Drugs/ drankoverlast

Geluidshinder horeca

Verkeersoverlast

Burengerucht (relatie-problemen)

Overlast jeugd

Overige Totaal overlast

Borsele

5

9

115

50

41

112

332

Goes

36

9

239

116

154

334

888

Hulst

11

32

125

98

96

172

534

Kapelle

3

0

85

25

34

39

186

Middelburg

33

14

357

115

325

532

1.376

Noord-Beveland

3

4

32

36

21

41

137

Reimerswaal

3

8

189

81

71

127

479

Schouwen-Duiveland

18

26

221

75

259

166

765

Sluis

19

18

134

57

35

101

364

Terneuzen

110

24

369

194

268

310

1.275

3

10

160

64

121

94

452

Tholen Veere

4

10

92

51

90

114

361

Vlissingen

75

11

290

176

427

459

1.438

Zeeland

323

175

2.408

1.138

1.942

2.601

8.587

Bron: Politie Zeeland, bewerking SCOOP Tabel 3.5: Overlast, % van totaal (2012)

Drugs/drankoverlast

Geluidshinder horeca

Verkeersoverlast

Burengerucht (relatieproblemen)

Overlast jeugd

Overige overlast

Totaal

Borsele

2%

3%

35%

15%

12%

34%

100%

Goes

4%

1%

27%

13%

17%

38%

Hulst

2%

6%

(++)

23%

18%

32%

Kapelle

2%

0%

(-)

46%

18%

21%

(-)

100%

Middelburg

2%

1%

26%

8%

(-)

24%

39%

(+)

100%

Noord-Beveland

2%

3%

23%

26%

(++)

15%

(-)

30%

Reimerswaal

1%

2%

39%

17%

15%

(-)

27%

Schouwen-Duiveland

2%

3%

29%

10%

34%

(+)

22%

Sluis

5%

5%

16%

10%

(-)

28%

Terneuzen

9%

(++)

2%

29%

15%

21%

24%

(-)

100%

Tholen

1%

(-)

2%

35%

14%

27%

21%

(-)

100%

Veere

1%

(-)

3%

25%

14%

25%

32%

100%

Vlissingen

5%

1%

20%

12%

30%

32%

100%

Zeeland

4%

2%

28%

13%

23%

30%

100%

(-)

(-)

(+)


24

37%

18% (++)

(+) (+) (+) (-)

(+)

13%

(-)

(+)

(+)

100% 100%

100% 100% (-)

100% 100%


Kaart 3.1: Geregistreerde misdrijven (2012)


25


Zeeland telde in 2012 8.587 geregistreerde gevallen van overlast. De grootste categorie (30%) wordt gevormd door de zogenoemde ‘overige overlast’. Dit betreft overlast door een gestoord/gespannen persoon, overlast van vuurwerk zonder gevolgen, overlast van een illegale zender of overlast van zwervers. De tweede grote categorie bestaat uit verkeersoverlast (28%), gevolgd door overlast van jeugd (23%). Zaken als burengerucht (13%), drugs/drankoverlast (4%) en geluidshinder horeca (2%) nemen duidelijk een minder belangrijke plaats in.

Relatief de grootste daling vond plaats in de gemeente Kapelle, waar de afname bijna 40% bedroeg. Ook in Tholen (-31%), Vlissingen (-27%), Sluis (-21%), Reimerswaal (-19%) en Schouwen-Duiveland (-19%) was de afname van het aantal geregistreerde gevallen van overlast aanzienlijk. Opvallend was dat in Middelburg, als enige Zeeuwse gemeente, een stijging van het aantal gevallen van overlast kan worden vastgesteld. In Terneuzen bleef het niveau (min of meer) gelijk. Als we kijken naar het aantal gevallen van overlast in relatie tot de bevolkingsomvang is het opvallend dat deze in Middelburg en Vlissingen significant veel hoger liggen dan gemiddeld in Zeeland. In de gemeenten Borsele, Kapelle, Sluis en Veere liggen ze significant lager dan gemiddeld.

Als we de cijfers uit de tabel analyseren per gemeente blijkt dat Terneuzen significant vaker dan gemiddeld wordt geconfronteerd met drugs/drankoverlast; Hulst en Sluis significant vaker dan gemiddeld met geluidshinder door de horeca. Verkeersoverlast doet zich significant vaker voor in Kapelle, Reimerswaal, Sluis en Tholen. Burengerucht/ relatieproblemen doen zich onevenredig vaak voor in Hulst en Noord-Beveland. Schouwen-Duiveland en Vlissingen onderscheiden zich doordat er significant vaker sprake is van overlast door jongeren. De ‘overige overlast’ manifesteert zich relatief sterk in Goes en Middelburg.

3.3 Slachtofferschap In 2012 telde Zeeland in totaal 11.588 slachtoffers van misdrijven (tabel 3.7). Dit is 9% minder dan in 2010. Per 1.000 inwoners waren in 2012 ongeveer 30 personen slachtoffer van een misdrijf (2010: 33).

Hoe het totaal aantal gevallen van overlast zich in de periode 2010-2012 per gemeente ontwikkelde, evenals het aantal gevallen per 1000 inwoners in 2012, is weergegeven in tabel 3.6.

Uit tabel 3.7 blijkt verder dat de afname van het slachtofferschap zich relatief het sterkst voordeed in de gemeente Veere (-29%). Ook in de gemeenten Hulst (-16%), Schouwen-Duiveland (-12%) en Terneuzen (-15%) was de afname aanzienlijk. Opmerkelijk is verder dat in de gemeenten Borsele (+8%), Kapelle (+9%), Noord-Beveland (+9%), Reimerswaal (+6%) en Sluis (+10%) sprake was van een stijging van het aantal slachtoffers van misdrijven.

Tabel 3.6 maakt duidelijk dat het totaal aantal gevallen van overlast tussen 2010 en 2012 met ongeveer 14% is afgenomen. Ook tussen 2008 en 2010 was reeds sprake van een (sterke) daling.

Tabel 3.6: Overlast, absoluut, per 1.000 inwoners en ontwikkeling 2010-2012 (index, 2010=100)

absoluut

per 1.000 inwoners

Borsele

332

15

Goes

888

24

83

Hulst

534

19

99

Kapelle

ontwikkeling 2010-2012 (-)

98

186

15

(-)

63

1.376

29

(+)

106

Noord-Beveland

137

18

95

Reimerswaal

479

22

81

Schouwen-Duiveland

765

22

81

Sluis

364

15

Middelburg

Terneuzen

(-)

79

1.275

23

100

Tholen

452

18

69

Veere

361

16

(-)

95

Vlissingen

1.438

32

(+)

73

Zeeland

8.587

23


26

86


Tabel 3.7: Slachtoffers van misdrijven, absoluut, per 1.000 inwoners en ontwikkeling 2010-2012 (index, 2010=100)

absoluut

per 1.000 inwoners

310

14

Goes

1.392

38

Hulst

524

Kapelle

Borsele

Middelburg

ontwikkeling 2010-2012 (-)

108

19

(-)

84

222

18

(-)

109

94

1.802

38

94

Noord-Beveland

260

35

109

Reimerswaal

432

20

1.275

37

88

552

23

110

1.739

32

85

559

22

99

Schouwen-Duiveland Sluis Terneuzen Tholen Veere

599

27

Vlissingen

1.922

43

Zeeland

11.588

30

(-)

106

71 (+)

90 91


3.4 Aantal jeugdige verdachten

In verhouding tot de totale bevolking telde Vlissingen in 2012 (evenals in 2010) de meeste slachtoffers van een misdrijf. Vlissingen is daarmee de enige gemeente waar het slachtofferschap significant boven het Zeeuws gemiddelde ligt. In Borsele, Hulst, Kapelle en Reimerswaal ligt ze significant onder het Zeeuwse cijfer.

Zeeland telde in 2012 1.418 (aangehouden) verdachten in de leeftijdscategorie 12 t/m 24 jaar. Dit is een daling met 6% ten opzichte van twee jaar eerder. Ook tussen 2008 en 2010 was er een daling van 6%. Per 1000 inwoners van 12 t/m 24 jaar bedroeg het aantal jeugdige verdachten ongeveer 26.

Tabel 3.8: Jeugdige (aangehouden) verdachten (12 t/m 24 jaar), absoluut, per 1.000 12 t/m 24-jarigen en ontwikkeling

2010-2012 (index, 2010=100)

absoluut

per 1000 12- t/m 24-jarigen

ontwikkeling 2010-2012 (index: 2010=100)

Borsele

20

6

(-)

21

Goes

280

53

(+)

200

Hulst

63

18

97

Kapelle

11

6

Middelburg

237

31

(-)

113

Noord-Beveland

13

15

46 (-)

38

Reimerswaal

18

5

Schouwen-Duiveland

170

37

157

25

Sluis

45

15

73

Terneuzen

204

27

Tholen

26

6

Veere

46

15

Vlissingen

285

43

Zeeland

1.418

26

84 (-)

28 73

(+)

94 94


27


Als we de ontwikkeling van het aantal jeugdige verdachten analyseren per gemeente blijkt dat er de afgelopen twee jaar veel schommelingen in de aantallen verdachten ten opzichte van 2010 hebben plaatsgevonden. Voor de meeste gemeenten was sprake van een (soms grote) daling van het aantal jeugdige verdachten, bijvoorbeeld in Borsele, Kapelle, Noord-Beveland, Reimerswaal en Tholen. Drie gemeenten, Goes, Middelburg en Schouwen-Duiveland zagen het aantal jonge verdachten echter stijgen. In Goes vond zelfs een verdubbeling plaats van het aantal aangehouden verdachten tussen 12 en 24 jaar. Kijkend naar het aantal jeugdige verdachten per 1000 12 t/m 24-jarigen valt op dat dit in Goes en Vlissingen als enige gemeenten significant boven het Zeeuws gemiddelde uitkomt. Borsele, Kapelle, Reimerswaal en Tholen tellen significant minder jeugdige verdachten dan het Zeeuws gemiddelde.

3.5 Haltafdoeningen In 2012 waren er in Zeeland in totaal 384 Haltafdoeningen voor jongeren van twaalf tot achttien jaar. Dit is bijna 10% minder dan in 2010 (426). Onder Haltafdoeningen wordt verstaan alle jongeren (12 t/m 17 jaar) die in het afgelopen jaar een zaak hebben afgedaan met een werkstraf bij Halt, inclusief de jongeren die om welke reden dan ook voortijdig zijn afgehaakt. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen jongeren onder de 12 jaar en jongeren vanaf 12 jaar. Bij de jongste categorie wordt gesproken van Stopreacties (geen cijfers). Omdat de leeftijdsgrens bij Haltafdoeningen scherp kan worden getrokken (12 t/m 17 jaar), wordt voor deze categorie een relatief cijfer weergegeven: het aantal afdoeningen per duizend jongeren in deze leeftijdscategorie (tabel 3.9). Uit de cijfers blijkt dat het aantal Haltafdoeningen per 1.000 jongeren van 12 t/m 17 jaar zich in Middelburg, Schouwen-Duiveland en in Sluis sterk onderscheiden van het provinciaal gemiddelde. In deze gemeenten ligt het significant hoger. In de gemeenten Kapelle, Noord-Beveland en Reimerswaal ligt dit cijfer significant lager dan gemiddeld. In vergelijking met 2010 is ook het aantal Haltafdoeningen in Zeeland per 1000 jongeren iets gedaald; van 15 naar 14 per 1000.

Tabel 3.9: Haltafdoeningen absoluut en per 1.000 12 t/m

17 jarigen (2012)

Haltafdoeningen absoluut

per 1.000 jongeren

Borsele

22

12

Goes

33

12

Hulst

19

9

Kapelle

6

6

(-)

Middelburg

71

20

(+)

Noord-Beveland

4

8

(-)

Reimerswaal

8

5

(-)

Schouwen-Duiveland

48

20

(+)

Sluis

31

21

(+)

Terneuzen

49

13

Tholen

23

10

Veere

18

10

Vlissingen

52

18

Zeeland

384

14

Bron: Halt Zeeland, CBS/statline, bewerking SCOOP

3.6 Verkeersveiligheid In tabel 3.10 is een overzicht weergegeven van het aantal verkeersdoden in Zeeland en Nederland in 2011 en over de periode 2009-2011. Tabel 3.10: Aantal verkeersdoden (2011)

Verkeersdoden 2011

Verkeersdoden 2009-2011 (gemiddeld)

Borsele

1

1,0

Goes

0

2,0

Hulst

0

0,7

Kapelle

0

1,3

Middelburg

3

1,3

Noord-Beveland

0

1,3

Reimerswaal

2

1,3

SchouwenDuiveland

5

4,3

Sluis

2

1,7

Terneuzen

1

2,3

Tholen

0

2,0

Veere

2

2,7

Vlissingen

1

0,7

Zeeland

17

22,7

Nederland

653

644,3

Bron: ROVZ / DVS, CBS/statline, bewerking SCOOP

28


Het aantal dodelijke verkeersslachtoffers in Zeeland lag in 2011 duidelijk onder dat van de jaren daarvoor. In 2008 werden nog 28 dodelijke verkeersslachtoffers geteld, in 2009 21 en in 2010 30. Absoluut gezien vielen er in 2011 in Schouwen-Duiveland de meeste slachtoffers te betreuren (5). In deze gemeente vielen ook gemiddeld de meeste dodelijke slachtoffers over de periode 2009-2011.

3.7 Onveiligheidsgevoelens

In tabel 3.11 is weergegeven hoe het absoluut aantal dodelijke verkeersslachtoffers in de periode 2009-2011 zich verhoudt tot het aantal inwoners en het aantal kilometers openbare weg.

Tabel 3.12: Onveiligheidsgevoelens, % van de bevolking

Tabel 3.11: Relatief aantal verkeersdoden (2009-2011)

Per 100.000 inwoners

Per 1.000 km weg

Borsele

4,4

1,7

Goes

5,5

4,1

Hulst

2,4

1,1

(-)

Kapelle

10,8

6,8

(++)

Middelburg

2,8

Noord-Beveland

17,8

Reimerswaal

6,2

Schouwen-Duiveland

12,7

Sluis

7,0

Terneuzen

4,3

Tholen

7,8

Veere

12,2

Vlissingen

1,5

2,3

Zeeland

5,9

3,3

Nederland

3,9

4,7

(+) (++)

(+)

van 16 jaar en ouder (2013)

voelt zich in het algemeen wel eens onveilig

voelt zich wel eens onveilig in de eigen kern/wijk

Borsele

17%

12%

Goes

22%

19%

Hulst

16%

(-)

13%

Kapelle

12%

(-)

7%

Middelburg

25%

NoordBeveland

15%

(-) (-)

Reimerswaal

16%

SchouwenDuiveland

19%

17%

Sluis

22%

13%

1,9

Terneuzen

28%

2,4

Tholen

18%

3,8

Veere

5,6

(+)

(+)

Bron: ROVZ / DVS / CBS Statline, bewerking SCOOP

Gerelateerd aan het aantal inwoners, lag het aantal verkeersslachtoffers in Zeeland in de periode 2009-2011 hoger dan in Nederland. Dat werd ook in de vorige atlas vastgesteld. Binnen Zeeland sprongen Kapelle, NoordBeveland, Schouwen-Duiveland en Veere er in de periode 2009-2011 negatief uit. In deze gemeenten lag het relatief aantal dodelijke slachtoffers deze jaren significant hoger dan gemiddeld in Zeeland. Als we de cijfers vervolgens relateren aan het aantal kilometers openbare weg, komt een ander beeld naar voren. Het aantal dodelijke verkeersslachtoffers per 1.000 km openbare weg lag in Nederland tussen 2009 en 2011 gemiddeld duidelijk hoger dan in Zeeland. Binnen Zeeland onderscheidden Kapelle, Schouwen-Duiveland en Veere zich. Hier lag het aantal slachtoffers in verhouding significant hoger dan gemiddeld in de provincie.

(--)

12%

4,2 5,6

(-)

18%

3,8 2,7 (+)

Naast gegevens over de (on)veiligheid in een buurt, wijk of gemeente, de objectieve veiligheid, is ook de subjectieve veiligheid van belang. Hier gaat het om de beleving van de (on)veiligheid, dus het gevoel of men zich wel of niet veilig voelt in de eigen woonomgeving.

12%

(+)

23%

(+)

11%

(-)

15%

(-)

10%

(-)

Vlissingen

33%

(+)

25%

(+)

Zeeland

22%

17%

Bron: SCOOP, Enquête Staat van Zeeland (2013)

Ruim één op de vijf Zeeuwen (22%) voelt zich in het algemeen wel eens onveilig. Dit is precies hetzelfde percentage als in 2009. In de eigen kern of wijk voelt 17% van de inwoners van Zeeland zich wel eens onveilig (2009:16%). Als we de cijfers analyseren per gemeente blijkt dat algemene onveiligheidsgevoelens significant vaker voorkomen onder bewoners van de gemeente Terneuzen en Vlissingen. Inwoners uit Hulst, Kapelle, Noord-Beveland, Reimerswaal en Veere voelen zich daarentegen minder vaak onveilig. Ook wat onveiligheidsgevoelens betreft over de eigen kern of wijk scoren Terneuzenaren en Vlissingers significant hoger dan gemiddeld. De score voor Borsele, Kapelle, Tholen en Veere is significant lager dan gemiddeld.

29


Kaart 3.2: Verkeersdoden (2009 - 2011)

Bron: ROVZ/DVS, CBS Statline, bewerking SCOOP

30

3.8 Belangrijkste conclusies -- Ruim eenvijfde van de totale misdrijven in Zeeland betreft aantasting van de openbare orde/ruimte. Ook de ‘overige vermogensdelicten’ (18%), bijvoorbeeld heling of afpersing, nemen een belangrijke plaats in, gevolgd door geweldsdelicten (14%), diefstal van brom- en snorfietsen (13%) en woninginbraak (9%). -- Het totaal aantal misdrijven in Zeeland is tussen 2010 en 2012 met 11% afgenomen. Ook tussen 2008 en 2010 was er sprake van een daling, met 7%. -- Zeeland telde in 2012 8.587 gevallen van overlast. Dit is ongeveer 14% minder dan in 2010. De grootste categorie (30%) wordt gevormd door de zogenoemde ‘overige overlast’. Dit betreft overlast door een gestoord/gespannen persoon, overlast van vuurwerk zonder gevolgen, overlast van een illegale zender of overlast van zwervers. De tweede grote categorie bestaat uit verkeersoverlast (28%), gevolgd door overlast van jeugd (23%). Zaken als burengerucht (13%), drugs/drankoverlast (4%) en geluidshinder horeca (2%) nemen kwantitatief gezien duidelijk een minder belangrijke plaats in. -- In 2012 telde Zeeland in totaal 11.588 slachtoffers van misdrijven. Dit is 9% minder dan in 2010. Ook tussen 2008 en 2010 was er reeds een sterke daling (-15%). Vlssingen telt (nog steeds) relatief de meeste slachtoffers van misdrijven. -- Zeeland telde in 2012 1.418 verdachten in de leeftijdscategorie 12 t/m 24 jaar. Dit is een daling met 6% ten opzichte van twee jaar eerder. Binnen de gemeenten vonden echter soms grote verschuivingen in de aantallen plaats. -- In 2012 waren er in Zeeland in totaal 384 Haltafdoeningen van jongeren tot achttien jaar. Dit is bijna 10% minder dan in 2010 (426). -- Het aantal dodelijke verkeersslachtoffers in Zeeland lag in 2011 (17) duidelijk onder dat van de jaren daarvoor. In 2008 werden nog 28 dodelijke verkeersslachtoffers geteld, in 2009 21 en in 2010 30. Absoluut gezien vielen er in 2011 in Schouwen-Duiveland de meeste slachtoffers te betreuren (5). In deze gemeente vielen ook gemiddeld de meeste dodelijke slachtoffers over de periode 2009-2011. -- Gerelateerd aan het aantal inwoners, lag het aantal verkeersslachtoffers in Zeeland in de periode 20092011 hoger dan in Nederland. Binnen Zeeland sprongen Kapelle, Noord-Beveland, Schouwen-Duiveland en Veere er in de periode 2009-2011 negatief uit. In deze gemeenten lag het relatief aantal dodelijke slachtoffers deze jaren significant hoger dan gemiddeld in Zeeland.


-- Als we de cijfers over verkeersslachtoffers relateren aan het aantal kilometers openbare weg komt een ander beeld naar voren. Het aantal dodelijke verkeersslachtoffers per 1.000 km. openbare weg lag in Nederland tussen 2009 en 2011 gemiddeld duidelijk hoger dan in Zeeland. -- Ruim één op de vijf Zeeuwen (22%) voelt zich in het algemeen wel eens onveilig; even veel als in 2010. In de eigen kern of wijk voelt 17% van de inwoners van Zeeland zich wel eens onveilig (2010: 16%). Inwoners van Terneuzen en Vlissingen hebben significant vaker gevoelens van onveiligheid.

31


32


4. Gezondheid In dit hoofdstuk staat het onderwerp gezondheid centraal. In paragraaf 4.1 wordt ingegaan op de ervaren eigen gezondheid. Daarnaast worden cijfers gepresenteerd over de contacten met huisarts en/of medisch specialist en over de zelfredzaamheid van de burgers. In paragraaf 4.2 aandacht voor het thema gezond bewegen. Hoeveel procent van de Zeeuwse bevolking voldoet eigenlijk aan de vastgelegde Nederlandse norm voor gezond bewegen? In de paragrafen 4.3, 4.4 en 4.5 wordt ingegaan op een aantal voor de volksgezondheid kwalijke indicaties, namelijk roken (4.3), alcohol (4.4) en overgewicht (4.5). Hoeveel procent van de Zeeuwse bevolking rookt, drinkt of heeft overgewicht? In paragraaf 4.6 wordt ingegaan op een belangrijk thema uit de geestelijke volksgezondheid: eenzaamheid. Hoeveel Zeeuwen worden in enige of ernstige mate met dit fenomeen geconfronteerd? Dit hoofdstuk wordt afgesloten met cijfermateriaal over de levensverwachting en met sterftecijfers, twee belangrijke algemene indicatoren voor de volksgezondheid in Zeeland. In paragraaf 4.9 worden de belangrijkste conclusies weergegeven.

4.1 Eigen gezondheid, beperkingen In de enquête Staat van Zeeland (2013) werd gevraagd aan te geven hoe men de eigen gezondheid beoordeelt. In tabel 4.1 een overzicht van de antwoorden. Uit tabel 4.1 blijkt dat ruim één op de vijf Zeeuwen niet helemaal tevreden is over de eigen gezondheid (2009: 18%). 4% (2009: 3%) ervaart de eigen gezondheid als slecht of zeer slecht. Als we de cijfers uit tabel 4.1 analyseren per gemeente blijkt verder dat de ervaren gezondheid in de gemeenten Kapelle en Veere duidelijk beter is dan gemiddeld in Zeeland. Het aandeel dat aangeeft een goede tot zeer goede gezondheid te hebben is in deze gemeenten significant hoger dan

gemiddeld; het percentage dat een matige (‘gaat wel’) of slechte tot zeer slechte eigen gezondheid ervaart is hier bovendien significant lager. In de gemeenten Hulst en Sluis is de situatie omgekeerd. De ervaren gezondheid is hier duidelijk minder goed. Verreweg de meeste Zeeuwen (84%) hebben minimaal één keer contact gehad met de huisarts in het voorgaande jaar en ongeveer de helft met een medisch specialist. In Sluis liggen deze percentages significant hoger dan in de rest van Zeeland. Voor Kapelle geldt dat daar significant minder gebruik gemaakt wordt van zowel huisarts als medisch specialist. Tabel 4.1: Oordeel over eigen gezondheid, % van de

bevolking van 16 jaar en ouder (2013)

(zeer) goed gaat wel (zeer) slecht Borsele

80%

17%

2%

(-)

Goes

78%

20%

2%

(-)

Hulst

70%

(-)

26%

4%

(+)

Kapelle

84%

(+)

13%

Middelburg

76%

20%

4%

(+)

NoordBeveland

72%

25%

3%

(-)

Reimerswaal

76%

22%

3%

SchouwenDuiveland

78%

19%

3%

Sluis

63%

32%

4%

Terneuzen

74%

22%

4%

Tholen

81%

16%

Veere

81%

17%

2%

Vlissingen

74%

22%

4%

Zeeland

76%

21%

4%

(--)

(+)

(-)

(-)

3%

(+)

3% (-)


33


Tabel 4.2: Percentage van de bevolking (16+) dat contact

had met huisarts en/of medisch specialist in

afgelopen jaar (2013)

huisarts (-)

medisch specialist

Borsele

80%

45%

Goes

84%

44%

Hulst

87%

57%

Kapelle

80%

(-)

39%

Middelburg

80%

(-)

49%

Noord-Beveland

87%

Reimerswaal

76%

Schouwen-Duiveland

86%

Sluis

89%

Terneuzen

86%

54%

Tholen

84%

49%

Veere

83%

40%

Vlissingen

87%

49%

Zeeland

84%

50%

(-)

43% 50%

(+)

69%

(++)

(-)

Bron: SCOOP, Enquête Staat van Zeeland 2013 Tabel 4.3: Percentage van de bevolking (16+) dat

zelfredzaam is mbt huishouden en zelfstandig

sociale contacten onderhoudt (2013)

zelfstandig het huishouden (%) (+)

84%

Goes

80%

Hulst

76%

Kapelle

80%

Middelburg

82%

Noord-Beveland

82%

Reimerswaal

85%

SchouwenDuiveland

81%

Sluis

74%

Terneuzen

80%

89%

Tholen

81%

92%

Veere

85%

Vlissingen

79%

Zeeland

80%

89%

(+)

(--)

(+)

In tabel 4.4 is per gemeente het aandeel van de bevolking weergegeven dat voldoet aan de Nederlandse norm voor gezond bewegen (NNGB)1. Uit deze tabel blijkt dat de helft van de Zeeuwse bevolking aan deze norm voldoet. Als we kijken naar de verschillende Zeeuwse gemeenten dan blijkt dat Goes en Veere (beiden 54%) het hoogste aandeel inwoners van 18 jaar en ouder telt dat voldoet aan de NNGB. Zij scoren significant hoger dan gemiddeld. De laagste percentages zijn te vinden in Hulst, Kapelle (beiden 45%), Noord-Beveland (46%) en Sluis (47%). Deze gemeenten hebben een significant lagere score dan gemiddeld. Tabel 4.4: Percentage bevolking dat voldoet aan de

zelfstandig sociale contacten (%)

Borsele

(-)

In Sluis zijn de inwoners beduidend minder vaak zelfredzaam dan in de rest van Zeeland. Dit geldt in mindere mate ook voor de inwoners van de gemeente Hulst.

4.2 Gezond bewegen

52% (--)

Acht op de tien Zeeuwen geeft aan geheel zelfstandig, zonder moeite het huishouden te kunnen doen (schoonmaken, boodschappen doen, etcetera). Voor het leggen en onderhouden van sociale contacten geldt dit voor negen op de tien Zeeuwen.

beweegnorm (2013)

(18+) haalt beweegnorm

91%

Borsele

50%

89%

Goes

54%

(+)

Hulst

45%

(-)

89%

Kapelle

45%

(-)

88%

Middelburg

50%

89%

Noord-Beveland

46%

90%

Reimerswaal

50%

90%

Schouwen-Duiveland

50%

Sluis

47%

Terneuzen

49%

Tholen

52%

Veere

54%

90%

Vlissingen

53%

87%

Zeeland

50%

85%

84%

(-)

(--) (+)

(-)

(-)

(+)

Bron: SCOOP, Enquête Staat van Zeeland (2013) Bron: SCOOP, Enquête Staat van Zeeland (2013)

1.

AD NNGB De volgende vragen gaan over matig intensieve lichaamsbeweging, zoals wandelen, fietsen, tuinieren en andere lichaamsbeweging op school/werk, in het huishouden of in uw vrije tijd. Het gaat om alle lichaamsbeweging die tenminste even inspannend is als stevig doorlopen of fietsen. 25. Hoeveel dagen per week heeft u tenminste 30 minuten per dag zulke lichaamsbeweging? Het gaat om het gemiddeld aantal dagen van een normale week in de afgelopen maand. dagen per week Toelichting: wie hier 5 of meer dagen invult, heeft de NNGB gehaald.

34


Kaart 4.1: % Zelfstandig huishouden doen (2013)

Bron: SCOOP, Staat van Zeeland

35


4.3 Roken

4.4 Alcohol

Tabel 4.5 geeft voor 3 leeftijdscategorieën een overzicht van het aandeel dat rookt. Omdat hier gebruik is gemaakt van twee verschillende bronnen (Jeugdmonitor Zeeland voor 15-jarigen en GGD-Zeeland voor 19 jaar en ouder) sluiten de leeftijdscategorieën (15-jarigen versus 19 jaar en ouder) niet automatisch op elkaar aan. Opgemerkt dient ook te worden dat de meetmomenten van beide bronnen (2011 en 2012) niet overeen kwamen.

Het percentage jongeren/volwassenen dat overmatig alcohol gebruikt is weergegeven in tabel 4.6. Ook deze cijfers zijn ontleend aan twee eerdergenoemde verschillende bronnen, te weten Jeugdmonitor Zeeland (15-jarigen) en GGD-Zeeland (19 jaar en ouder) en heeft daardoor dus 2 verschillende meetmomenten (2011 en 2012).

65+ jaar

Tabel 4.6 maakt duidelijk dat van de 15-jarigen in Zeeland ongeveer één op de drie overmatig alcohol gebruikt.2 15-jarigen uit Hulst, Noord-Beveland en Tholen onderscheiden zich door significant vaker dan gemiddeld overmatig alcohol te gebruiken.

14%

Tabel 4.6: Percentage jongeren/volwassenen dat overmatig

Tabel 4.5: Percentage jongeren/volwassenen dat rookt

(2011, 2012)

15 jaar

19 t/m 64 jaar

Borsele

22%

29%

Goes

19%

24%

10%

Hulst

24%

25%

10%

Kapelle

28%

20%

Middelburg

23%

25%

10%

Noord-Beveland

36%

27%

15%

Reimerswaal

28%

24%

13%

SchouwenDuiveland

27%

28%

12%

Sluis

18%

(-)

24%

12%

Terneuzen

16%

(-)

23%

11%

Tholen

30%

(+)

27%

13%

(++)

(+)

(-)

Veere

24%

17%

Vlissingen

21%

28%

14%

Zeeland

23%

25%

12%

26%

13%

Nederland

(--)

9%

(+)

alcohol gebruikt (2011, 2012)

15 jaar (-)

Borsele

(+)

11% (+)

33%

Goes

29%

Hulst

45%

Kapelle

38%

Middelburg

30%

Noord-Beveland

51%

Reimerswaal

19 t/m 64 jaar 4%

(+)

(-)

65+ jaar 6%

7%

6%

7%

6%

4%

(-)

6%

9%

8%

9%

8%

30%

6%

4%

SchouwenDuiveland

38%

10%

8%

Sluis

40%

9%

6%

Terneuzen

29%

9%

7%

Tholen

43%

(++)

(+)

4%

(-)

7%

(+)

7%

Veere

34%

8%

Bron: Jeugdmonitor Zeeland (2011) en GGD Zeeland (2012),

Vlissingen

30%

12%

Zeeland

34%

8%

7%

8%

8%

bewerking SCOOP

Nederland Uit tabel 4.5 blijkt dat bijna een kwart (23%) van de 15-jarigen in Zeeland rookt. Van de 19 t/m 64-jarigen lag dit aandeel in 2012 iets hoger; van de 65-plussers duidelijk lager (12%). Opvallend is dat onder 15-jarigen, kinderen uit Noord-Beveland en Tholen significant vaker roken dan gemiddeld. Onder degenen tussen 19 en 65 jaar waren dat inwoners van de gemeente Borsele. Onder mensen van 65 jaar en ouder rookten inwoners uit Borsele, Noord-Beveland en Vlissingen in 2012 significant vaker dan gemiddeld in Zeeland.

(-)

8%

(+) (--)

(-)

(+)

Bron: Jeugdmonitor Zeeland (2011) en GGD Zeeland

(2012), bewerking SCOOP

Het percentage 19 t/m 64-jarigen in Zeeland dat overmatig alcohol gebruikt lag in 2012 aanzienlijk lager dan onder 15-jarigen in 2011. Bijna één op de 12 Zeeuwen in deze leeftijdscategorie behoorde tot deze groep. Deze waren significant vaker woonachtig in Vlissingen. Van de categorie 65 jaar en ouder gebruikte 7% overmatig alcohol. Als we kijken naar de gemeenten waren Middelburg en Veere de negatieve uitschieters.

2. In de Jeugdmonitor Zeeland wordt van ‘overmatig’ gesproken als men de afgelopen vier weken twee keer of meer bij één gelegenheid tenminste 5 alcoho lische dranken heeft genuttigd. In de GGD-monitor voor volwassenen wordt voor mannen een grens gehanteerd van tenminste 1 keer per week 6 glazen of meer; voor vrouwen tenminste 1 keer per week 4 glazen of meer.

36


Tabel 4.7: Percentage van de bevolking met overgewicht, inclusief obesitas (BMI >= 25) (2012)

5 jaar Borsele

11%

Goes

10%

Hulst

6%

Kapelle

7%

Middelburg

9%

Noord-Beveland

7%

Reimerswaal

7%

10 jaar

13 jaar

9% 7% (-)

(--)

10% 9%

(-)

8%

(-)

40%

(-)

62%

7%

44%

58%

9%

45%

60%

(-)

10%

41%

6%

(-)

44%

57%

(-)

16%

(++)

53%

55%

7%

49%

62%

11%

51%

11%

57%

10%

51%

6% 11% 8%

12%

12%

Schouwen-Duiveland

7%

Sluis

11%

(+)

13%

11%

Terneuzen

12%

(+)

12%

13%

Tholen

7%

(-)

13%

18% (+)

9%

65+ jaar

11%

10%

(+)

19 t/m 64 jaar

13%

10% 12%

(-)

12 t/m 18 jaar

15%

(+) (++)

12%

Veere

8%

15%

9%

9%

Vlissingen

10%

13%

13%

13%

Zeeland

9%

11%

12%

9%

(+) (+)

(-)

56% (-)

60% (+)

55% 65%

(+)

54%

(+)

67%

(+)

39%

(-)

50%

(--)

50%

58%

48%

59%

Bron: GGD Zeeland (2012), bewerking SCOOP

4.5 Overgewicht Tabel 4.7 geeft een overzicht van de percentages overgewicht (incl. obesitas) per leeftijdscategorie per gemeente.3 Uit tabel 4.7 blijkt dat één op de elf vijfjarigen feitelijk overgewicht heeft. In de gemeenten Sluis en Terneuzen ligt dit aandeel significant hoger. Het percentage met overgewicht onder 10- en 13-jarigen ligt iets hoger. Van de 10-jarigen vertoont bijna één op de negen overgewicht, van de 13-jarigen iets meer. Onder 10-jarigen is het aandeel met overgewicht significant hoog in Sluis en Veere; onder 13-jarigen in (eveneens) Sluis en Tholen. Opvallend is overigens dat bij alle onderscheiden leeftijdscategorieën t/m 13-jaar kinderen uit Sluis significant vaker overgewicht hebben. De cijfers over de categorie 12 t/m 18 jaar zijn afkomstig uit de monitor gezondheid 12-18 die in 2010 is gehouden en sindsdien niet meer is afgenomen. Uit deze cijfers blijkt dat in 2010 ongeveer één op de elf Zeeuwse jongeren van 12 t/m 18 jaar met overgewicht te kampen heeft. De gemeenten Noord-Beveland, Tholen en Vlissingen springen er hier negatief uit.

Als we verder kijken naar de (zelf gerapporteerde en recentere: 2012) cijfers over volwassenen blijkt dat het percentage met overgewicht sterk toeneemt naarmate de leeftijd stijgt. Van alle 19 t/m 64-jarigen kampt bijna de helft met overgewicht. Dit betreft significant vaak inwoners uit Sluis en Tholen. Van de inwoners van 65 jaar en ouder denkt bijna 6 op de 10 overgewicht te hebben. Dit betreft significant vaak ouderen uit Terneuzen en Tholen.

4.6 Eenzaamheid Het aandeel mensen dat aangeeft in mindere of meerdere mate eenzaamheid te ervaren is weergegeven in tabel 4.8. Uit tabel 4.8 blijkt dat bijna één op de vijf Zeeuwen (19%) zich soms eenzaam voelt (2009: 19%). 2% van de Zeeuwse bevolking, één op de vijftig, voelt zich (bijna) altijd eenzaam. Als we kijken naar de Zeeuwse gemeenten valt op dat inwoners van Hulst zich significant vaker wel eens of (bijna) altijd eenzaam voelen dan gemiddeld. Ook NoordBeveland telt significant meer inwoners die zich (bijna) altijd eenzaam voelen. In Reimerswaal of Veere zijn significant minder bewoners die zich wel eens eenzaam voelen. In Kapelle (0,4%) en Tholen wonen significant minder inwoners die zich (bijna) altijd eenzaam voelen.

3. Het gaat om de totale groep die overgewicht heeft. Bij de 12-18 jr, 19-64 jr en 65+ zijn de gegevens afkomstig vanuit de GGD-monitors en deze zijn zelf gerapporteerd. De gegevens van de 5, 10 en 13-jarigen zijn afkomstig vanuit de Jeugdgezondheidszorg en worden feitelijk gemeten. Dit levert een verschil op in percentage, omdat uit ervaring blijkt dat zelfrapportage vaak een onderschatting geeft. Het werkelijke percentage overgewicht bij volwassenen zal dus waarschijnlijk hoger liggen. De bronnen zijn: 5, 10, 13 jr: Preventieve Gezondheidsonderzoeken JGZ 2012, 12-18: Monitor Gezondheid 12-18 2010, 19-64: Volwassenenmonitor 2012, 65+: Ouderenmonitor 2012

37


Kaart 4.2: Overgewicht 19 tot 64- jarigen (2012)

Bron: GGD - Zeeland

38


Tabel 4.8: Percentage van de bevolking (16 jaar e.o.) dat

zich eenzaam voelt (2013)

soms Borsele

18%

Goes

21%

Hulst

22%

Kapelle

(bijna) altijd 1% 1%

(+)

Bij de mannen onderscheiden Borsele, Kapelle, NoordBeveland en Veere zich door een significant hogere levensverwachting dan gemiddeld in Zeeland. Bij de vrouwen zien we een significant hogere levensverwachting in de gemeenten Borsele, Kapelle, Sluis en Veere; een significant lagere in Noord-Beveland.

4%

(+)

18%

0%

(-)

Middelburg

21%

3%

Noord-Beveland

20%

3%

Reimerswaal

16%

Schouwen-Duiveland

18%

2%

Borsele

80,7

Sluis

18%

1%

Goes

78,7

82,7

Terneuzen

20%

2%

Hulst

78,0

83,7

Tholen

17%

1%

Kapelle

81,0

Veere

14%

2%

Middelburg

79,8

Vlissingen

20%

2%

Noord-Beveland

80,0

Zeeland

19%

2%

Reimerswaal

78,6

(-)

(--)

Tabel 4.9: Levensverwachting bij geboorte in jaren (2007-2010)

(+)

mannen

vrouwen

3%

(-)

(+)

(++)

86,1

86,0 81,8

(-)

83,3

78,8

83,3

Sluis

79,2

84,4

Terneuzen

78,0

82,3

4.7 Levensverwachting

Tholen

78,8

82,6

Veere

80,2

In tabel 4.9 is een overzicht weergegeven van de gemiddelde levensverwachting per gemeente bij geboorte voor zowel mannen als vrouwen.

Vlissingen

78,1

82,3

Zeeland

78,9

83,1

Nederland

78,3

82,5

Tabel 4.9 maakt duidelijk dat de gemiddelde levensverwachting voor zowel mannen als vrouwen in Zeeland duidelijk boven het nationaal gemiddelde uitkomt. Zowel bij de mannen als de vrouwen ligt deze ruim een half jaar hoger.

(++)

82,7 (+)

Schouwen-Duiveland Bron: SCOOP, Enquête Staat van Zeeland (2013)

(++)

(+)

Bron: GGD Zeeland, bewerking SCOOP

(+)

84,2

(+)

Tabel 4.10: Gemiddelde sterfte (aantal per 10.000 inwoners per jaar, 2007-2010)

Totale sterfte (--)

Sterfte hart- en vaatziekten

57

Goes

70

20

Hulst

70

23

(+)

20

17

(-)

18

(--)

16

(--)

Sterfte kanker

Borsele

22 20

Kapelle

56

Middelburg

66

19

Noord-Beveland

69

17

Reimerswaal

69

21

23

Schouwen-Duiveland

67

20

22

Sluis

65

21

19

Terneuzen

73

Tholen

69

Veere

62

Vlissingen Zeeland Nederland

(+)

(-)

21 18

(-)

21 26

(+)

22 25

(+)

20

17

(-)

72

19

24

(+)

68

20

21

72

21

22

(-)

(-)

Bron: RIVM zorgatlas, bewerking SCOOP

39


4.8 Sterftecijfers Tabel 4.10 geeft een overzicht van de totale sterftecijfers per 10.000 inwoners per gemeente, resp. de sterftecijfers veroorzaakt door hart- en vaatziekten en door kanker. Uit tabel 4.10 blijkt dat het totale sterftecijfer voor Zeeland lager uitvalt dan gemiddeld in Nederland. Dit is ook het geval voor de gemiddelde totale sterfte aan hart- en vaatziekten of aan kanker, al zijn de verschillen met Nederland hier wat minder groot. Binnen Zeeland onderscheiden Borsele, Kapelle en Veere zich door significant lagere totale sterftecijfers dan gemiddeld. Voor wat de sterfte aan hart- en vaatziekten betreft onderscheiden Borsele, Kapelle, Noord-Beveland en Tholen zich in positieve zin. Tegelijkertijd is dit cijfer in Hulst significant hoger. Kapelle en Veere tellen een significant lager sterftecijfer veroorzaakt door kanker. Noord-Beveland, Tholen en Vlissingen onderscheiden zich op dit punt in negatieve zin.

4.9 Belangrijkste conclusies In dit hoofdstuk is een groot aantal cijfers gepresenteerd op het gebied van de volksgezondheid. Onderstaand de belangrijkste conclusies: -- Ruim één op de vijf Zeeuwen (21%) is niet helemaal tevreden over de eigen gezondheid (2009: 18%). 4% (2009: 3%) ervaart de eigen gezondheid als (zeer) slecht. De ervaren gezondheid in de gemeenten Kapelle en Veere is duidelijk beter dan gemiddeld in Zeeland. In de gemeenten Hulst en Sluis is de situatie omgekeerd. De ervaren gezondheid is hier duidelijk minder goed dan gemiddeld. -- Verreweg de meeste Zeeuwen (84%) hebben in het voorgaande jaar minimaal één keer contact gehad met de huisarts en ongeveer de helft met een medisch specialist. In Sluis liggen deze cijfers significant hoger dan in de rest van Zeeland. Voor Kapelle geldt dat daar significant minder gebruik gemaakt wordt van zowel huisarts als medisch specialist. -- Acht op de tien Zeeuwen geeft aan geheel zelfstandig, zonder moeite het huishouden te kunnen doen (schoonmaken, boodschappen doen, etcetera). Voor het leggen en onderhouden van sociale contacten geldt dit voor negen op de tien Zeeuwen. -- De helft van de Zeeuwse bevolking voldoet aan de norm gezond bewegen. -- Bijna een kwart (23%) van de 15-jarigen in Zeeland rookt. Onder de 19 t/m 64-jarigen ligt dit aandeel iets hoger; onder de 65-plussers duidelijk lager (12%).

40

-- Van de 15-jarigen in Zeeland gebruikt ruim één op de drie overmatig alcohol. Het percentage 19 t/m 64-jarigen in Zeeland dat overmatig alcohol gebruikt ligt aanzienlijk lager dan onder 15-jarigen. Ongeveer 1 op de 12 Zeeuwen in deze leeftijdscategorie behoort tot deze groep. Van de categorie 65 jaar en ouder gebruikt 7% overmatig alcohol. -- Eén op de elf vijfjarigen in Zeeland heeft feitelijk overgewicht. Van de 10-jarigen vertoont bijna één op de negen overgewicht, van de 13-jarigen is dat iets meer. -- Het percentage met overgewicht neemt sterk toe naarmate de leeftijd stijgt. Van alle 19 t/m 64-jarigen kampt bijna de helft met overgewicht. Van de inwoners van 65 jaar en ouder denkt bijna 6 op 10 overgewicht te hebben. -- Bijna één op de vijf Zeeuwen voelt zich wel eens eenzaam. 2% van de Zeeuwse bevolking, één op de vijftig, voelt zich (bijna) altijd eenzaam. -- De gemiddelde levensverwachting in Zeeland ligt voor zowel mannen als vrouwen ruim een half jaar boven het nationale cijfer. -- De totale sterftecijfers voor Zeeland vallen duidelijk lager uit dan gemiddeld in Nederland. Dit is ook het geval voor de gemiddelde totale sterfte aan hart- en vaatziekten of aan kanker, al zijn de verschillen hier wat kleiner.


5. Mobiliteit In dit hoofdstuk wordt ingegaan op het thema mobiliteit. Een belangrijk cijfer hierbij is het gebruik van auto, fiets of openbaar vervoer (ov). In paragraaf 5.1 ziet u een presentatie van deze gegevens. Over het aantal passagiers per bus en per Fast Ferry worden gegevens gepresenteerd in paragraaf 5.2. Niet alleen reële mobiliteit is van belang. Ook de digitale mobiliteit wordt een steeds belangrijker thema. Daarom wordt in paragraaf 5.3 aandacht besteed aan het gebruik van internet. Het hoofdstuk wordt afgesloten met paragraaf 5.4, waarin de belangrijkste conclusies worden samengevat.

5.1 Gebruik van auto, fiets en OV

Uit tabel 5.1 blijkt dat bijna 4 op de 10 (39%) Zeeuwen (bijna) dagelijks gebruik maakt van de auto. (2009: 41%). Dit gebruik van de auto ligt in de plattelandsgemeenten Hulst, Noord-Beveland, Reimerswaal en Sluis significant boven het Zeeuws gemiddelde. In de stedelijke gemeenten Goes, Middelburg en Vlissingen ligt het echter significant lager. Het dagelijks gebruik van de fiets is vergelijkbaar met dat van de auto. Bijna 4 op de 10 inwoners van Zeeland geven aan hier (vrijwel) elke dag gebruik van te maken. (2009: 40%). In Goes, Kapelle en Middelburg ligt het gebruik significant boven het gemiddelde, in Noord-Beveland significant onder het gemiddelde.

In tabel 5.1 is een overzicht weergegeven van het aandeel van de bevolking per gemeente dat gebruik maakt van de auto, de fiets en het ov. Tabel 5.1: Percentage van de bevolking (16 jaar en ouder) dat (bijna) dagelijks gebruik maakt van de auto, de fiets en het

openbaar vervoer (2013)

% auto

% fiets

Borsele

45%

Goes

30%

(-)

47%

Hulst

48%

(+)

30%

% OV

29%

1% (+)

1% 0%

(-) (-)

Kapelle

35%

47%

(+)

0%

Middelburg

27%

(-)

50%

(+)

1%

Noord-Beveland

50%

(+)

25%

(-)

1%

Reimerswaal

51%

(+)

33% 31%

0%

(+)

30%

1%

31%

1%

Schouwen-Duiveland

47%

Sluis

48%

Terneuzen

43%

1%

Tholen

46%

31%

1%

Veere

35%

41%

2%

(+)

Vlissingen

29%

39%

2%

(++)

Zeeland

39%

37%

1%

(-)


41


Kaart 5.1: Gebruik fiets (2013)


42


Beduidend minder Zeeuwen maken dagelijks gebruik van het openbaar vervoer. Ongeveer één op de honderd (1%) inwoners van Zeeland maakt (vrijwel) elke dag gebruik van bus of trein. Dit is minder dan in 2010 (2%). Inwoners van Veere en Vlissingen onderscheiden zich door een significant hoger gemiddeld gebruik, inwoners van Hulst en Kapelle door een significant lager gebruik.

Figuur 5.2: Ontwikkeling van het verkeer per verkeers

planologische functie (voertuigkilometers) 110

105

100

In figuur 5.1 is een overzicht weergegeven van de ontwikkeling van het fietsverkeer per dagsoort tussen 2008 en 2012 (geïndexeerd, 2008=100). Hieruit blijkt er op werkdagen een licht dalende trend in het fietsverkeer waarneembaar is. Ook op zaterdagen lijkt het fietsverkeer iets terug te lopen, al vormde het jaar 2009 een uitzondering in deze ontwikkeling. Op zondagen zien we tussen 2008 en 2010 een sterke daling van het fietsverkeer. Na 2010 neemt het fietsverkeer op zondagen weer toe.

95

90

2008

2009

2010

Nationale stroomweg Gebiedsverbindend Plattelandsfunktie

2011

2012

Regionale stroomweg Gebiedsontsluitend

Bron: Provincie Zeeland

Figuur 5.1: Ontwikkeling van het fietsverkeer naar dagsoort

5.2

110

105

100

95

90

85

2008

2009 Werkdagen

2010

2011

Zaterdagen

2012 Zondagen

Aantal reizigers in bussen

In 2012 maakten in totaal ongeveer 8.115.000 reizigers in Zeeland gebruik van busvervoer en/of van Fast Ferry tussen Vlissingen en Breskens. Dit is ruim 3% meer dan in 2011. Deze stijging manifesteerde zich alleen bij het busvervoer, in alle drie onderscheiden regio’s. Ook tussen 2010 en 2011 was al sprake van een toename van het aantal busreizigers in Noord- en Midden-Zeeland en Zeeuws-Vlaanderen. Het aantal reizigers per Fast Ferry nam tussen 2011 en 2012 met ruim 6% af. Het jaar daarvóór, tussen 2010 en 2011, was nog sprake van een stijging van het aantal passagiers per Fast Ferry.

Bron: Provincie Zeeland

5.3 Gebruik internet Als we de verschillende vervoerswijzen (auto, fiets, ov) samen nemen en nader analyseren lijkt het dat de nationale verkeersstromen, met uitzondering van 2009 en 2010, een stijgende lijn vertonen. De regionale verkeersstromen vertonen een wat schommelend beeld, maar komen in 2012 hoger uit dan in 2008. Het aantal voertuigkilometers met een gebied verbindende-, gebied ontsluitende- of (vooral) plattelandsfunctie vertoont, zeker de laatste jaren, een dalende trend.

Als we kijken naar de specifieke toepassingen voor internet (tabel 5.3) dan wordt duidelijk dat ongeveer vier op de tien (41%, 2009: 25%) Zeeuwse internetters het medium gebruikt om te ‘netwerken’ (sociale media). Vooral inwoners van Tholen doen dit significant vaker dan gemiddeld in Zeeland. Bijna zes op de tien internetgebruikers (58%) in Zeeland gebruikt internet (ook) voor het kopen van producten. Dit is duidelijk meer dan in 2009 (44%). Internetaankopen vindt significant vaker plaats in Kapelle en Noord-Beveland.

Tabel 5.2: Aantal reizigers (x 1.000) in bussen en Fast Ferries (*=onbekend), 2007- 2012

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Noord-Zeeland

2.622

2.402

2.577

2.366

2.394

2.444

Midden-Zeeland

2.654

2.393

2.545

2.581

2.629

2.803

*

*

2.000

2.074

2.155

2.239

657

628

666

653

672

629

*

*

7.788

7.674

7.850

8.115

Zeeuws-Vlaanderen Fast Ferries Totaal

Bron: Provincie Zeeland, Connexxion en Veolia Transport

43


Tabel 5.3: Percentage van de bevolking (16 +) dat thuis gebruik maakt van internet voor specifieke toepassingen (2013)

% netwerken

% producten kopen

% telebankieren

Borsele

39%

59%

82%

Goes

45%

57%

79%

86%

Hulst

39%

54%

(-)

78%

82%

Kapelle

34%

64%

(+)

75%

Middelburg

43%

57%

Noord-Beveland

39%

66%

Reimerswaal

34%

Schouwen-Duiveland

40%

Sluis

35%

Terneuzen

42%

Tholen

45%

Veere

34%

Vlissingen Zeeland

(-)

(-)

(+)

% info zoeken

(-)

80% (++)

59% 58%

87%

79%

(-)

87%

(+) (+)

86%

(++)

89%

82%

(+)

82%

80%

83%

80%

83%

59%

79%

85%

(+)

60%

78%

83%

(-)

56%

78%

82%

44%

58%

76%

41%

58%

79%

(-)

54%

(-)

(-)

(+)

82% 84%


Ongeveer acht op de tien van de internetters in Zeeland doet aan telebankieren. Ook dat is veel meer dan in 2009 (66%) Vooral inwoners van Borsele, Noord-Beveland en Reimerswaal maken van telebankieren gebruik.

5.4

Belangrijkste conclusies

-- Bijna 4 op de 10 (39%) Zeeuwen maakt (bijna) dagelijks gebruik van de auto. (2009: 41%). Dit gebruik van de auto ligt in de plattelandsgemeenten Hulst, NoordBeveland, Reimerswaal en Sluis significant boven het Zeeuws gemiddelde. In de stedelijke gemeenten Goes, Middelburg en Vlissingen ligt het echter significant lager. -- Het dagelijks gebruik van de fiets is vergelijkbaar met dat van de auto. Bijna 4 op de 10 inwoners van Zeeland (37%) geven aan hier (vrijwel) elke dag gebruik van te maken. (2009: 40%). In Goes, Kapelle en Middelburg ligt het gebruik significant boven het gemiddelde, in Noord-Beveland significant onder het gemiddelde. -- Beduidend minder Zeeuwen maken dagelijks gebruik van het openbaar vervoer. Ongeveer één op de honderd (1%) inwoners van Zeeland maakt (vrijwel) elke dag gebruik van bus of trein. Dit is minder dan in 2009 (2%). Inwoners van Veere en Vlissingen onderscheiden zich door een significant hoger gemiddeld gebruik, inwoners van Hulst en Kapelle door een significant lager gebruik.

44

-- Op werkdagen is een licht dalende trend in het fietsverkeer waarneembaar. Ook op zaterdagen lijkt het fietsverkeer iets terug te lopen, al vormde het jaar 2009 een uitzondering in deze ontwikkeling. Op zondagen zien we tussen 2008 en 2010 een sterke daling van het fietsverkeer. Na 2010 neemt het fietsverkeer op zondagen weer toe. -- Als we de verschillende vervoerswijzen (auto, fiets, ov) samen nemen en nader analyseren blijkt dat zich de afgelopen jaren in Zeeland vooral een toename van de nationale en regionale verkeersstromen heeft gemanifesteerd. Dit ging vooral ten koste van het plattelandsverkeer. -- In 2012 maakten ruim 8 miljoen reizigers in Zeeland gebruik van busvervoer en/of van Fast Ferry tussen Vlissingen en Breskens. Dit is ruim 3% meer dan in 2011. Deze stijging deed zich alleen voor bij het busvervoer, in alle drie onderscheiden regio’s. Ook tussen 2010 en 2011 was al sprake van een toename van het aantal busreizigers in Noord- en Midden-Zeeland en Zeeuws-Vlaanderen. Het aantal reizigers per Fast Ferry nam tussen 2011 en 2012 met ruim 6% af. -- Als we kijken naar specifieke toepassingen voor internetgebruikers dan wordt duidelijk dat ongeveer vier op de tien (41%, 2009: 25%) Zeeuwse internetters het medium gebruikt om te ‘netwerken’ (sociale media). 58% van de Zeeuwen gebruikt internet (ook) voor het doen van aankopen (2009: 44%), 79% doet aan telebankieren (2009: 66%).


Kaart 5.2: Gebruik internet (2013)


45


46


6. Wonen De kwaliteit van de woonomgeving is erg belangrijk. Hiervoor zijn uiteenlopende indicatoren te geven: van woningwaarde en bevolkingsdichtheid tot potentiële centrumfunctie. Achtereenvolgens zullen de volgende indicatoren worden besproken: -- woningvoorraad (6.1) -- woningwaarde (6.2) -- sociale huurwoningen (6.3) -- potentiële centrumfunctie (6.4) -- kenmerken van de woningvoorraad (6.5) -- verhuisgeneigdheid (6.6) -- vertrek- en vestigingsoverschot (6.7) Ook dit hoofdstuk zal worden afgesloten met een samenvatting van de belangrijkste conclusies (6.8).

6.1 Woningvoorraad Een woning is een tot bewoning bestemd gebouw dat, vanuit bouwtechnisch oogpunt, blijvend is bestemd voor permanente bewoning door één particulier huishouden. In tabel 6.1 is te zien hoe groot de woningvoorraad per gemeente was per 31 december 2011. In de tabel is ook weergegeven hoe het aantal woningen zich ten opzichte van eind 2008 heeft ontwikkeld. Uit de cijfers blijkt dat de woningvoorraad in Zeeland in de periode 2008-2011 met bijna 2% is toegenomen. Dit is iets minder dan het landelijk gemiddelde. In absolute aantallen zijn in Middelburg met 706 woningen de meeste woningen bijgebouwd, op enige afstand gevolgd door Goes (+397).

Tabel 6.1: Stand en ontwikkeling woningvoorraad per 31 december, absoluut en index 2008-2011

Woningvoorraad eind 2011

Ontwikkeling 2008-2011 Absoluut

Index (2008=100)

Borsele

9.524

237

102,6

Goes

16.948

397

102,4

Hulst

12.901

187

101,5

Kapelle

5.007

174

103,6

(++)

Middelburg

22.179

706

103,3

(+)

Noord-Beveland

4.074

55

101,4

Reimerswaal

8.598

177

102,1

Schouwen-Duiveland

15.923

297

101,9

Sluis

13.984

81

100,6

Terneuzen

26.066

292

101,1

Tholen

10.239

173

101,7

Veere

10.287

83

100,8

Vlissingen

21.887

263

101,2

177.617

3.122

101,8

7.266.295

161.777

102,3

Zeeland Nederland

(-)

(-)


47


Gerelateerd aan de grootte van de woningvoorraad, zijn er in Kapelle de meeste woningen bijgekomen (zie ook kaart 6.1). Relatief de laagste bouwproductie zien we in de gemeenten Sluis en Veere.

6.2 Woningwaarde Volgens de Wet waardering onroerende zaken (WOZ) moeten alle Nederlandse gemeenten één keer per vier jaar op dezelfde manier de waarde van woningen taxeren. Op basis van deze WOZ-waarde kan de gemiddelde woningwaarde per gemeente jaarlijks worden vastgesteld en vergeleken. Tabel 6.2 laat zien dat de gemiddelde woningwaarde in Zeeland in 2012 ruim 16% lager ligt dan in Nederland. Alleen in de gemeenten Kapelle, Schouwen-Duiveland en Veere ligt deze hoger dan het landelijk gemiddelde. In Vlissingen is de gemiddelde woningwaarde het laagst (zie ook kaart 6.2). De ontwikkeling vanaf 2010 laat verder nog zien dat de woningwaarde de laatste twee jaar in Zeeland minder sterk is gedaald dan gemiddeld in heel Nederland: een daling in Zeeland van 3,0% ten opzichte van een van 4,1% in Nederland. Binnen Zeeland waren Vlissingen (-7,1%) en Schouwen-Duiveland (-5,6%) relatief de sterkste dalers. Alleen in Sluis was tussen 2010 en 2012 sprake van een stijging van de gemiddelde woningwaarde (+1,7%).

6.3 Sociale huurwoningen Bijna een kwart van de woningen in Zeeland (23,9%) betreft een sociale huurwoning (2010: 24,2%). In vergelijking met het landelijk gemiddelde (30,8%) blijft het aandeel sociale huurwoningen in Zeeland duidelijk achter. Binnen Zeeland telt Vlissingen relatief de meeste sociale huurwoningen (31,8%), gevolgd door Goes (30,7%) en Middelburg (29,5%). Veere telt slechts 11,0% sociale huurwoningen. Sinds 2010 blijkt het aandeel sociale huurwoningen in de meeste Zeeuwse gemeenten licht te zijn afgenomen. Alleen in Borsele, Goes, Hulst, Middelburg en Reimerswaal was een zeer lichte stijging (niet zichtbaar in tabel).

6.4 Potentiële centrumfunctie Om een inschatting te maken van de centrumfunctie van een gemeente, is een maatstaf ontwikkeld dat het klantenpotentieel van een gebied weergeeft. Hierbij wordt ervan uitgegaan dat het klantenpotentieel toeneemt met het inwonertal van een kern en afneemt met de afstand tot die kern. Het regionaal klantenpotentieel geeft het aantal klanten weer dat een kern aantrekt uit alle kernen binnen een straal van 60 kilometer. Wordt dit potentieel weergegeven als percentage van het aantal inwoners, dan geeft dat een indicatie van de centrumfunctie van een gemeente.

Tabel 6.2: Stand en ontwikkeling gemiddelde woningwaarde (2012), absoluut en index

Gemiddelde woningwaarde 2012

Ontwikkeling 2010-2012 Absoluut

Index (2010=100)

Borsele

221.000

-8.000

96,5

Goes

218.000

-8.000

96,5

Hulst

188.000

-3.000

98,4

Kapelle

239.000

-10.000

96,0

Middelburg

173.000

-5.000

97,2

Noord-Beveland

208.000

-8.000

96,3

Reimerswaal

199.000

-4.000

98,0

Schouwen-Duiveland

237.000

-14.000

94,4

(-)

Sluis

180.000

3.000

101,7

(++)

Terneuzen

161.000

-2.000

98,8

Tholen

195.000

-7.000

96,5

Veere

276.000

-3.000

98,9

Vlissingen

158.000

-12.000

92,9

Zeeland

194.000

-6.000

97,0

Nederland

232.000

-10.000

95,9


48

(-)


Kaart 6.1: Woningvoorraad (2008-2011)


49


Kaart 6.2: Woningwaarde (2012)


50


Tabel 6.3: Aantal en percentage sociale huurwoningen van de totale woningvoorraad (2012)

Aantal sociale huurwoningen

% van de totale woningvoorraad

Borsele

2.073

21,8%

Goes

5.209

30,7%

Hulst

2.520

19,5%

Kapelle

736

14,7%

6.552

29,5%

635

15,6%

Reimerswaal

2.166

25,2%

Schouwen-Duiveland

4.097

25,7%

Sluis

2.506

17,9%

Terneuzen

5.382

20,6%

Tholen

2.506

24,5%

Veere

1.132

11,0%

Vlissingen

6.969

31,8%

42.483

23,9%

2.236.587

30,8%

Middelburg Noord-Beveland

Zeeland Nederland Bron: CFV / CBS Statline, bewerking SCOOP

Tabel 6.4: Regionaal klantenpotentieel en potentiële centrumfunctie (2012)

Regionaal klantenpotentieel

Potentiële centrum functie

Borsele

5.430

24

Goes

49.010

133

Hulst

21.210

77

Kapelle

5.720

46

Middelburg

68.120

143

480

6

Noord-Beveland Reimerswaal

5.010

23

Schouwen-Duiveland

5.870

17

Sluis

8.740

37

Terneuzen

51.170

93

Tholen

2.720

11

Veere

2.330

11

Vlissingen

68.450

154

Bron: CBS Statline

In de vorige atlassen is op dezelfde wijze de centrumfunctie van de Zeeuwse gemeenten bezien (SCOOP, 2006, 2008). Het blijkt dat er in vijf jaar tijd niet of nauwelijks iets is veranderd. De potentiële centrumfunctie van Vlissingen is het grootst, gevolgd door Middelburg en Goes. NoordBeveland, Tholen en Veere hebben een lage potentiële centrumfunctie.

6.5 Kenmerken van de woningvoorraad In 2011 telde Zeeland 176.488 zelfstandige woningen (tabel 6.5). 88% (2009: 85%) van deze woningen waren eengezinshuizen, 12% meergezinshuizen. Ruim één op de vijf woningen (22%) is vooroorlogs, bijna de helft is jonger dan 40 jaar. 7 op de 10 woningen zijn koopwoningen, bijna 1 op de 3 is een huurwoning. 6% van de Zeeuwse woningvoorraad is een 1 of 2-kamerwoning; ongeveer 81% heeft 4 of meer kamers.

51


Uit tabel 6.5 blijkt verder dat Zeeland zich in vergelijking met Nederland onderscheidt door: -- Meer koopwoningen, minder huurwoningen -- Meer eengezinswoningen, minder meergezinswoningen -- Iets meer naoorlogse woningen, iets minder recent gebouwde woningen -- Meer 4 en 5-kamerwoningen, minder 1, 2 en 3 kamerwoningen

Als we de gegevens uit tabel 6.6 nader analyseren per gemeente blijkt dat inwoners van Vlissingen significant vaker plannen hebben op korte termijn (binnen een jaar) te gaan verhuizen. Dit kan zowel naar een woning binnen als buiten de eigen gemeente zijn. Inwoners van Goes hebben significant vaker plannen om binnen 1 tot 2 jaar naar een andere woning te verhuizen.

6.7 Vertrek- en vestigingsoverschot Als we inzoomen op de vijf onderscheiden regio’s valt op dat Zeeuws-Vlaanderen relatief de meeste koophuizen telt. Het grootste aandeel huurwoningen is te vinden op Walcheren; met name in de gemeente Vlissingen. Tholen heeft het hoogste percentage vooroorlogse huizen. Het aandeel eengezinswoningen is op Walcheren (ook hier met name Vlissingen) duidelijk lager dan in andere regio’s. Het aandeel kleine woningen (<2 kamers) is het hoogst in de Bevelanden.

6.6 Verhuisgeneigdheid Ongeveer 1 op de 20 Zeeuwen (5%) is van plan binnen een jaar te gaan verhuizen (tabel 6.6). Ongeveer 9% wil binnen twee jaar naar een andere woning; ongeveer 1 op 5 Zeeuwen binnen vijf jaar. Deze percentages zijn vrijwel dezelfde als bij de vorige peiling (2009).

Hoe de vestiging en het vertrek zich in Zeeland in 2012 heeft ontwikkeld is weergegeven in tabel 6.7. Uit tabel 6.7 blijkt dat het saldo tussen vestiging en vertrek, absoluut gezien, het meest ongunstig uitpakt voor Middelburg. In deze gemeente was in 2012 zowel het vertrek naar andere gemeenten als naar het buitenland groter dan de vesting uit een andere gemeente of vestiging vanuit het buitenland. Ook de gemeenten Borsele, Hulst, NoordBeveland, Reimerswaal, Schouwen-Duiveland, Tholen en Veere hadden per saldo een negatief vestigingsoverschot. De vestigingscijfers pakken het beste uit voor de gemeente Sluis (+155). Ondanks een negatief saldo met betrekking tot vesting/vertrek ten opzichte van andere gemeenten wordt dit ruimschoots gecompenseerd door vestiging vanuit het buitenland. Ook Goes onderscheidt zich door een positief eindsaldo. Ook daar is dit vooral een gevolg van migratie vanuit het buitenland. Dit geldt ook voor Terneuzen. Het positief eindsaldo van de gemeente Kapelle is zowel een gevolg van vestiging vanuit het buitenland als vanuit andere gemeenten.

Tabel 6.6: Percentage van de bevolking (16 jaar en ouder) dat verhuisplannen heeft (2013)

binnen 1 jaar

binnen 1 tot 2 jaar binnen 2 tot 5 jaar

geen verhuisplannen binnen 5 jaar

Borsele

5%

4%

Goes

5%

6%

Hulst

4%

4%

Kapelle

4%

3%

Middelburg

5%

5%

Noord-Beveland

5%

4%

13%

Reimerswaal

5%

2%

11%

82%

Schouwen-Duiveland

5%

5%

10%

79%

Sluis

5%

5%

4%

Terneuzen

4%

5%

10%

82%

Tholen

5%

4%

9%

82%

Veere

3%

(-)

3%

8%

86%

(+)

Vlissingen

8%

(++)

5%

12%

75%

(-)

Zeeland

5%

4%

10%

81%

(-)


52

(+) (-)

(-)

(-)

11%

80%

11%

79%

9%

83%

11%

82%

11%

78% (+)

(--)

78%

85%

(-)

(+)

64,9

74,9

70

15.817

10.221

39.661

54.001

52.735

176.488

7.217.803

Schouwen-Duiveland

Tholen

De Bevelanden

Walcheren

Zeeuws-Vlaanderen

Zeeland

Nederland

Bron: ABF-research

69

21.772

Vlissingen

72,2

59,7

72,2

69,2

59,3

81,8

10.221

10.294

73,1

Tholen

25.964

Terneuzen

75,6

69,2

69,9

81,1

Veere

15.817

8.542

Reimerswaal

13.931

4.053

Schouwen-Duiveland

62,6

21.935

Middelburg

Noord-Beveland

Sluis

79,3

4.949

Kapelle

62,7

77,6

16.725

12.840

Goes

73,7

% koop

Hulst

9.445

Borsele

totaal woningen

40,3

30

25,1

35,1

31

27,8

30,8

40,7

18,2

27,8

26,9

24,4

30,8

30,1

18,9

37,4

20,7

22,4

37,3

26,3

% huur

20,4

22,1

21,9

21,2

20,7

26,7

24,6

19,4

21,2

26,7

21,4

22

24,6

23,2

30,5

22,9

21,9

22,6

17,7

23

26,3

29,3

32,5

29,2

28,1

23,9

27,2

33,5

29,7

23,9

31,9

37,1

27,2

30,4

21,3

24,7

21,6

28,9

29,9

26,3

% % bjr. vooroorlogs 1945-1970

Tabel 6.5: Kenmerken van de woningvoorraad per gemeente en regio (1-1-2011)

53,3

48,6

45,6

49,6

51,2

49,4

48,2

47,1

49,1

49,4

46,7

40,9

48,2

46,4

48,1

52,5

56,5

48,5

52,4

50,7

vanaf 1971

70,8

87,7

92

77

90,6

95,2

95,3

66,7

95,2

95,2

87,4

93,8

95,3

95,7

97,4

78,7

94,9

99,3

83,1

97,1

% eensgezins

29,2

12,3

8

23

9,4

4,8

4,7

33,3

4,8

4,8

12,6

6,2

4,7

4,3

2,6

21,3

5,1

0,7

16,9

2,9

% meergezins

8,8

5,6

4,5

6,4

6,3

5,3

4,6

7,5

4,4

5,3

4,8

5

4,6

5

5,9

6,2

5,2

3,5

7,7

5,6

% -2 kamers

19,3

13,5

12

17,1

11,6

10,6

12,7

20,8

12,1

10,6

11,8

14,1

12,7

9,8

12,6

15,7

7,9

10,1

13,8

11,4

%3 kamers

32,2

34,6

36

32,8

34,4

34,6

36,2

33,2

26,7

34,6

38,4

29,9

36,2

33,5

34,1

35,2

38,2

37,8

34,8

32,7

%4 kamers

39,7

46,4

47,4

43,8

47,6

49,5

46,5

38,5

56,8

49,5

44,9

50,9

46,5

51,7

47,4

43

48,7

48,6

43,8

50,3

% 5+ kamers


53


Tabel 6.7: Vestiging en vertrek per gemeente 2012*

Vestiging Gemeente Borsele

uit andere gemeente

Vertrek

Vestigingsoverschot**

uit naar andere naar buitenland gemeente buitenland

uit/naar andere gemeente

uit/naar totaal buitenland

727

85

803

76

-76

9

-67

Goes

1.465

476

1.633

160

-168

316

148

Hulst

568

388

767

241

-199

147

-52

Kapelle Middelburg Noord-Beveland

478

34

445

24

33

10

43

1.866

253

1.947

468

-81

-215

-296

414

58

456

23

-42

35

-7

Reimerswaal

560

237

701

114

-141

123

-18

Schouwen-Duiveland

761

129

796

122

-35

7

-28

Sluis

497

401

540

203

-43

198

155

1.137

699

1.205

514

-68

185

117

Terneuzen Tholen

564

69

660

75

-96

-6

-102

Veere

766

111

844

83

-78

28

-50

1.662

689

1.662

687

0

2

2

Vlissingen Bron: CBS, Statline * Voorlopige cijfers

** Incl. administratieve correcties

6.8 Belangrijkste conclusie In dit hoofdstuk over wonen zijn diverse onderwerpen voorbij gekomen. Hier volgen de belangrijkste uitkomsten. -- Uit de cijfers blijkt dat de woningvoorraad in Zeeland in de periode 2008-2011 met bijna 2% is toegenomen. Dit is iets minder dan het landelijk gemiddelde. In absolute aantallen zijn in Middelburg de meeste woningen bijgebouwd. Gerelateerd aan de omvang van de bestaande woningvoorraad, zijn in Kapelle de meeste woningen gebouwd. -- De gemiddelde woningwaarde in Zeeland lag in 2012 ruim 16% lager dan in Nederland. De ontwikkeling ten opzichte van 2010 laat zien dat de woningwaarde de laatste twee jaar in Zeeland minder is gedaald dan gemiddeld in heel Nederland: een daling in Zeeland van 3,0% ten opzichte van een afname van 4,1% in Nederland. Binnen Zeeland waren Vlissingen (-7,1%) en Schouwen-Duiveland (-5,6%) relatief de sterkste dalers. Alleen in Sluis steeg de gemiddelde woningwaarde (+1,7%) tussen 2010 en 2012. -- Bijna een kwart van de woningen in Zeeland (23,9%) is een sociale huurwoning. In vergelijking met het landelijk gemiddelde (30,8%) is het aandeel sociale huurwoningen in Zeeland duidelijk lager. Sinds 2010 blijkt in het percentage sociale huurwoningen in de meeste Zeeuwse gemeenten licht te zijn afgenomen. -- Binnen Zeeland is de potentiële centrumfunctie van Vlissingen het grootst, gevolgd door Middelburg en Goes. Noord-Beveland, Tholen en Veere hebben een relatief laag klantenpotentieel. 54

-- In 2011 telde Zeeland 176.488 zelfstandige woningen. 88% van deze woningen waren eengezinshuizen, 12% meergezinshuizen. Ruim één op de vijf woningen (22%) is vooroorlogs, bijna de helft is jonger dan 40 jaar. 7 op de 10 woningen zijn koopwoningen, bijna 1 op de 3 is een huurwoning. 6% van de Zeeuwse woningvoorraad bestaat uit 1 of 2-kamer-woningen; 81% heeft 4 of meer kamers. -- Zeeland onderscheidt zich in vergelijking met Nederland door: meer koopwoningen, minder huurwoningen; meer eengezinswoningen, minder meergezinswoningen; iets meer naoorlogse woningen, iets minder recent gebouwde woningen en meer 4 en 5-kamerwoningen, minder 1, 2 en 3-kamerwoningen -- Ongeveer 1 op de 20 Zeeuwen is van plan binnen een jaar te gaan verhuizen. Ongeveer 9% wil binnen twee jaar naar een andere woning; ongeveer 1 op 5 Zeeuwen binnen vijf jaar. De verhuisgeneigdheid is na de woningmarktcrisis in 2009 niet afgenomen. -- Het saldo tussen vestiging en vertrek pakt, absoluut gezien, het meest ongunstig uit voor Middelburg. In deze gemeente was in 2012 zowel het vertrek naar andere gemeenten als naar het buitenland groter dan de vesting uit een andere gemeente of vestiging vanuit het buitenland. Ook de gemeenten Borsele, Hulst, Noord-Beveland, Reimerswaal, Schouwen-Duiveland, Tholen en Veere hadden per saldo een negatief vestigingsoverschot. De vestigingscijfers pakken het beste uit voor de gemeente Sluis (+155). Ondanks een negatief saldo met betrekking tot vesting/vertrek ten opzichte van andere gemeenten wordt dit ruimschoots gecompenseerd door vestiging vanuit het buitenland.


7. Leren In dit hoofdstuk wordt de stand van zaken weergegeven op het terrein van leren en onderwijs. De situatie in de Zeeuwse kinderopvang en peuterspeelzalen wordt geschetst in paragraaf 7.1. In paragraaf 7.2 en 7.3 worden cijfers gepresenteerd over het basisonderwijs in Zeeland; in de paragrafen 7.4 en 7.5 staan gegevens over het voortgezet onderwijs. De paragrafen 7.6 en 7.7 bevatten cijfers over respectievelijk middelbaar beroepsonderwijs en hoger onderwijs; daarna volgen enige cijfers over voortijdig schoolverlaten (paragraaf 7.8). Het hoofdstuk wordt afgesloten met paragraaf 7.9, waarin de belangrijkste conclusies worden samengevat.

7.1 Kinderopvang In tabel 7.1 is een overzicht weergegeven van het aantal kinderen dat in 2012 gebruik maakte van de formele kinderopvang. Tevens is de ontwikkeling vermeld van de aantallen tussen 2010 en 2012.

Tabel 7.1: Kinderen in de formele kinderopvang, stand 2010 en ontwikkeling 2010-2012

Dagopvang in kindcentrum

Borsele

Dagopvang bij gastouder

Buitenschoolse opvang in kindcentrum

Buitenschoolse opvang bij gastouder

2012


2012


2012


2012


525

100

80

89

400

92

70

108

Goes

845

101

110

73

695

105

90

100

Hulst

445

93

95

51

660

99

130

93

Kapelle

345

95

60

71

250

109

45

100

1.030

106

225

75

990

108

195

105

Noord-Beveland

Middelburg

145

88

35

78

115

96

25

83

Reimerswaal

435

95

75

94

220

98

55

138

SchouwenDuiveland

600

141

105

78

405

92

100

111

Sluis Terneuzen Tholen

400

104

90

72

480

104

80

114

1.095

109

225

79

1.275

95

195

95

400

105

85

89

330

114

55

100

Veere

245

94

95

95

245

117

95

90

Vlissingen

990

124

205

87

660

120

200

118

Zeeland

7.500

106

1.485

78

6.725

103

1.335

103

395.190

99

81.995

83

368.675

111

68.635

102

Nederland

Bron: CBS Centrum voor Beleidsstatistiek, bewerking SCOOP

55


Het totaal aantal kinderen dat in Zeeland gebruik maakte van dagopvang in een kindcentrum en van buitenschoolse opvang nam tussen 2010 en 2012 licht toe. In de dagopvang in een kindcentrum was de groei 6%, in de buitenschoolse opvang in een kindcentrum 3%, bij een gastouder eveneens 3%. Tegelijkertijd daalde het aantal Zeeuwse kinderen dat in dagopvang bij een gastouder werd ondergebracht sterk, met 22%. In vergelijking met Nederland is het opvallend dat er in Zeeland in de dagopvang in een kindcentrum (nog) wel sprake was van groei, terwijl er landelijk sprake was van een lichte daling (-1%).4 De procentuele daling van het aantal kinderen dat in Zeeland gebruik maakte van dagopvang bij een gastouder (-22%) was daarentegen groter dan landelijk (-17%); de toename van de buitenschoolse opvang in een kindcentrum lag in Zeeland (3%) echter lager dan gemiddeld in Nederland (11%). Als we de afzonderlijke ontwikkelingen bekijken blijkt dat de groei in de dagopvang bij kindcentra zich vooral manifesteert in Schouwen-Duiveland (+41%) en Vlissingen (+24%). In een aantal gemeenten was er een afname van het aantal bezoekertjes. Deze was relatief het grootst in Noord-Beveland (-12%). De afname van het aantal kinderen dat naar de dagopvang ging bij een gastouder zien we in alle Zeeuwse gemeenten. De daling was het grootst in Hulst (-49%). De groei van het aantal kinderen dat voor buitenschoolse opvang gebruik maakt van een kindcentrum wordt vooral

veroorzaakt door groei in (met name) Vlissingen (+20%), Veere (+17%) en Tholen (+14%). In 6 van de 13 Zeeuwse gemeenten was er een daling van het aantal bezoekertjes. Ook de (lichte) groei van het aantal kinderen dat gebruik maakt van buitenschoolse opvang bij een gastouder is vooral het gevolg van sterke groei van enkele gemeenten, zoals Reimerswaal (+38%), Vlissingen (+18%), Sluis (+14%) en Schouwen-Duiveland (+11%). In vier gemeenten (Hulst, Noord-Beveland, Terneuzen, Veere) was sprake van een afname van het aantal kinderen.

7.2 Leerlingen basisonderwijs naar denominatie Vrijheid van onderwijs is in Nederland een groot goed. Het bijzonder onderwijs wordt dan ook de wettelijke mogelijkheid gegeven het onderwijs op eigen wijze in te richten wat haar levensbeschouwelijke en pedagogische visie betreft. Tegelijkertijd wordt ze naar dezelfde maatstaf als het openbaar onderwijs bekostigd. Op 1 oktober 2012 bezochten 32.420 kinderen een basisschoolschool in Zeeland. Dit aantal ligt bijna 5% lager dan 2 jaar geleden, toen 33.971 kinderen naar Zeeuwse basisscholen gingen. Het dalend aantal basisschoolleerlingen is een direct gevolg van een afname van het aantal kinderen in de basisschoolleeftijd (hoofdstuk 2). In tabel 7.2 is een overzicht weergegeven van het aantal leerlingen in het basisonderwijs in Zeeland per 1 oktober 2012, uitgesplitst naar denominatie van de scholen.

Tabel 7.2: Leerlingen basisonderwijs naar denominatie, % van totaal aantal leerlingen per gemeente (1-10-2012)

Gemeente

openbaar

protestantsroomsreformatorisch overig totaal aantal christelijk katholiek bijzonder*) leerlingen

Borsele

19%

16%

33%

26%

7%

2.158

Goes

29%

27%

17%

21%

5%

3.141

Hulst

9%

3%

88%

0%

0%

2.007

Kapelle

34%

45%

0%

21%

0%

1.313

Middelburg

28%

37%

6%

15%

14%

4.303

Noord-Beveland

67%

33%

0%

0%

0%

533

Reimerswaal

18%

22%

10%

50%

0%

2.430

Schouwen-Duiveland

50%

25%

8%

16%

0%

2.787

Sluis

50%

3%

36%

0%

11%

1.639

Terneuzen

29%

35%

28%

9%

0%

4.154

Tholen

37%

15%

3%

41%

4%

2.649

Veere

24%

49%

0%

27%

0%

1.858

Vlissingen

40%

0%

4%

3%

53%

3.448

Zeeland

31%

24%

17%

18%

9%

32.420

* Incl. leerlingen van pc/rk-scholen

Bron: DUO 4. Een mogelijke verklaring zou kunnen zijn dat een daling van het gebruik van de dagopvang zich in Zeeland (nog) niet manifesteert in een vermindering van het aantal kinderen, wel in het aantal dagdelen. Daarover ontbreken gegevens.

56


Kaart 7.1: Dagopvang in kindcentrum (2010 - 2012)

Bron: CBS, bewerking SCOOP

57


Bijna eenderde van de basisschoolleerlingen in Zeeland bezoekt een openbare school. Bijna een kwart van de leerlingen gaat naar een protestants-christelijke school, 17% staat ingeschreven bij een rooms-katholieke school. 18% van de leerlingen bezoekt een reformatorische school. Iets minder dan één op de tien basisschoolleerlingen gaat naar het overig bijzonder onderwijs. Uit de bovenstaande tabel blijkt dat het aantal kinderen dat openbaar basisonderwijs volgt relatief is oververtegenwoordigd in de gemeenten Noord-Beveland, SchouwenDuiveland en Sluis. Voor het bezoek aan protestants-christelijke basisscholen geldt dat vooral voor de gemeenten Kapelle en Veere; voor bezoek aan rooms-katholieke scholen voor de gemeente Hulst. Kinderen uit Reimerswaal en Tholen volgen relatief vaak onderwijs aan een reformatorische basisschool. Het overig bijzonder basisonderwijs wordt vooral door kinderen uit Vlissingen bezocht.

7.3 Gemiddeld gewicht per basisschool leerling In het onderwijs wordt getracht elke leerling dezelfde kansen te geven. De uitgangssituatie is echter niet voor elke leerling gelijk. Daarom is de zogenoemde gewichtenregeling in het leven geroepen. Met behulp van deze gewichtenregeling krijgen basisscholen extra gelden om onderwijsachterstanden te bestrijden.

Lange tijd kende het basisonderwijs in Nederland vijf gewichten, voor 5 categorieën kinderen. Vanaf 1 oktober 2006 is een nieuwe gewichtenregeling ingevoerd. In deze nieuwe regeling wordt gewerkt met 3 gewichten: -- 1,20: voor leerlingen van wie één van de ouders maximaal basisonderwijs of (v)so-zmlk heeft gehad en de ander maximaal dezelfde opleiding heeft gevolgd óf maximaal lbo/vbo, praktijkonderwijs of VMBO basis- of kaderberoepsgerichte leerweg heeft gedaan. -- 0,30: voor leerlingen van wie beide ouders maximaal lbo/vbo, praktijkonderwijs of VMBO basis- of kaderberoepsgerichte leerweg hebben gedaan. -- 0,00: voor alle overige leerlingen In tabel 7.3 is een overzicht weergegeven van het aantal basisschoolleerlingen per gemeente, uitgesplitst naar gewichtscategorie. Tevens is het gemiddelde gewicht per gemeente vermeld. 88% van de leerlingen in het Zeeuwse basisonderwijs behoort tot de ‘0-categorie’. Dit betekent dat hier geen extra onderwijsmiddelen voor beschikbaar worden gesteld. Voor 12% van de leerlingen in Zeeland is dat wel het geval (2010: 13%). Als we bij tabel 7.3 inzoomen op de Zeeuwse gemeenten, blijkt dat de gemeente Reimerswaal het hoogste aandeel ‘gewichtenleerlingen’ telt (20%). Ook Terneuzen (17%), Vlissingen (14%) en Tholen (14%) tellen relatief veel ‘gewichtenleerlingen’.

Tabel 7.3: Percentage basisschoolleerlingen per gewichtscategorie en gemiddeld gewicht (1-10-2012)

Gemeente

0

0,3

1,2

Totaal (N)

gemiddeld gewicht

Borsele

91%

8%

2%

2.158

0,04

Goes

91%

6%

4%

3.141

0,06

Hulst

93%

6%

2%

2.007

0,04

Kapelle

94%

4%

2%

1.313

0,03

Middelburg

89%

8%

4%

4.303

0,07

Noord-Beveland

88%

9%

3%

533

0,06

Reimerswaal

80%

17%

3%

2.430

0,08

Schouwen-Duiveland

88%

10%

2%

2.787

0,05

Sluis

91%

8%

1%

1.639

0,04

Terneuzen

83%

12%

5%

4.154

0,09

Tholen

86%

12%

2%

2.649

0,06

Veere

93%

6%

1%

1.858

0,03

Vlissingen

86%

9%

5%

3.448

0,09

Zeeland

88%

9%

3%

32.420

0,06

Bron: DUO

58


Het gemiddeld gewicht ligt het hoogst in Terneuzen en Vlissingen. Dit betekent dat deze gemeenten relatief de meeste extra middelen ontvangen voor het bestrijden van onderwijsachterstanden. Dit heeft te maken met het verhoudingsgewijs hoge aandeel leerlingen in de 1,2-categorie in deze gemeenten. Ook de gemeente Reimerswaal scoort relatief hoog op de gemiddelde ‘gewichts-index’. Het gemiddelde gewicht voor de provincie Zeeland bedraagt 0,06. Dit is dezelfde waarde als in 2010.

Zeeland heeft 18 locaties voor voortgezet onderwijs. Als we de ontwikkeling bekijken per locatie is vooral de stijging van het aantal leerlingen bij Nehalennia en de Isaac Beeckman Academie opvallend. Bij Nehalennia nam het aantal leerlingen met 21% toe; bij het Isaac Beeckmancollege verdrievoudigde het aantal leerlingen bijna.6 De (absoluut) grootste afname van het aantal leerlingen was er bij de Christelijke Scholengemeenschap Walcheren. Procentueel was de daling het grootst bij het Westerpoortcollege in Tholen (-19%), gevolgd door het Goese Edudeltacollege (-11%).

7.4 Aantal leerlingen voortgezet onderwijs Per 1 oktober 2012 telde Zeeland 20.372 leerlingen in het voortgezet onderwijs.5 Dit is een fractie meer dan in 2010, toen 20.284 leerlingen werden geteld. Het aantal scholen voor voortgezet onderwijs is 13. In tabel 7.4 is een overzicht weergegeven van het aantal locaties (vestigingen) voor voortgezet onderwijs, het aantal leerlingen per 1 oktober 2012 en de ontwikkeling daarvan ten opzichte van 1 oktober 2010.

7.5 Leerlingen in leerjaar 3 VO naar onderwijssoort Hoe de leerlingen in het voortgezet onderwijs zijn verdeeld over de verschillende vormen van onderwijs is weergegeven in tabel 7.5. Het gaat hier om leerlingen uit de derde klas.

Tabel 7.4: Locaties voor voortgezet onderwijs, aantal leerlingen op 1 oktober 2012 en ontwikkeling ten opzichte van

1 oktober 2010 *)

Goes

school

2012

2010

ontwikkeling

Calvijn College

1.400

1.343

57

Edudelta College

328

370

-42

Ostrea Lyceum

2.270

2.351

-81

Pontes Scholengroep

2.221

2.272

-51

Hulst

Reynaert College

1.564

1.555

9

Kapelle

Isaac Beeckman Academie

235

80

155

Middelburg

Calvijn College

443

428

15

Christelijke Scholengem. Walcheren

2.244

2.473

-229

Nehalennia

1.963

1.626

337

844

866

-22

Reimerswaal

Calvijn College

Schouwen-Duiveland

Pontes Scholengroep

1.106

1.022

84

Sluis

Zwin College

1.080

1.101

-21

Terneuzen

De Rede

1.166

1.247

-81

Zeldenrust Steelantcollege

1.407

1.328

79

Calvijn College

306

284

22

Westerpoort College

276

341

-65

Christelijke Scholengem. Walcheren

339

339

0

1.180

1.258

-78

20.372

20.284

88

Tholen Vlissingen

Scheldemond College Zeeland Bron: DUO, bewerking SCOOP

* Exclusief leerlingen die praktijkonderwijs volgen. Incl. leerlingen die uitbesteed zijn aan het VAVO. VAVO=voortgezet

algemeen volwassenenonderwijs

5. Exclusief leerlingen die praktijkonderwijs volgen en exclusief leerlingen van het Luzac-college en het Luzac-lyceum in Goes. 6. De Isaac Beeckman Academie is nog een relatief nieuwe school, die in 2010 van start ging met 1 leerjaar.

59


Kaart 7.2: Gemiddeld gewicht per basisschoolleerling (1-10-2012)

Bron: DUO

60


Tabel 7.5: Leerlingen in leerjaar 3 van het voortgezet onderwijs naar onderwijssoort, % van het totaal aantal leerlingen per

woongemeente, 1 oktober 2012*

Borsele

pro

vmbo-bl

vmbo-kl

vmbo-gl

vmbo-tl

havo

vwo

2%

7%

19%

11%

17%

29%

16%

Goes

3%

10%

15%

5%

18%

30%

20%

Hulst

3%

12%

17%

1%

30%

21%

15%

Kapelle

3%

3%

17%

11%

11%

27%

29%

Middelburg

1%

12%

14%

18%

7%

26%

21%

Noord-Beveland

1%

18%

18%

5%

13%

30%

14%

Reimerswaal

2%

11%

21%

19%

12%

22%

12%

Schouwen-Duiveland

2%

9%

17%

6%

30%

20%

16%

Sluis

0%

12%

10%

1%

27%

26%

24%

Terneuzen

2%

15%

24%

15%

9%

19%

15%

Tholen

1%

14%

15%

21%

17%

18%

14%

Veere

1%

10%

14%

26%

3%

24%

21%

Vlissingen

3%

18%

11%

17%

13%

24%

13%

Zeeland 2% 12% 16% 13% 15% 24% 17% * Het beperkte aantal leerlingen dat nog in een brugjaar zit of vmbo-mbo2 is buiten beschouwing gelaten. **Bij het praktijkonderwijs gaat het om leerlingen die voor het derde jaar de school bezoeken (het gaat dus om het derde verblijfsjaar in

plaats van het derde leerjaar).

Bron: DUO

Hoort bij tabel 7.5 pro=praktijkonderwijs bl=basisberoepsgerichte leerweg kl=kaderberoepsgerichte leerweg gl=gemengde leerweg tl=theoretische leerweg

7.6 Middelbaar beroepsonderwijs In tabel 7.6 is weergegeven hoe het aantal studenten in het middelbaar beroepsonderwijs dat woont in Zeeland zich tussen 2008 en 2012 heeft ontwikkeld.7 In deze tabel zijn ook de indexcijfers weergegeven (2008=100).

Uit tabel 7.5 blijkt dat bijna 6 van de 10 leerlingen een VMBO-opleiding volgen. Ongeveer een kwart van de Zeeuwse leerlingen bezoekt de HAVO, 17% het VWO. In vergelijking met de cijfers uit 2010 nam het ‘marktaandeel’ van de HAVO iets toe (van 21% naar 24%) ten koste van dat van het VMBO en/of VWO. Verder was sprake van lichte afname van het aandeel leerlingen dat praktijkonderwijs volgt (van 3% naar 2%), VMBO-bl (van 14% naar 12%) en VMBO-kl (van 17% naar 16%). Tegelijkertijd steeg het percentage leerlingen dat de VMBO-gl bezocht (van 11% naar 13%) en bleef het aandeel VMBO-tl gelijk (15%). Het aandeel leerlingen op het VWO nam af van 20% naar 17%. Als we de gegevens analyseren per onderwijssoort en gemeente valt op dat het praktijkonderwijs relatief vaak wordt bezocht door leerlingen uit Goes, Hulst, Kapelle en Vlissingen. De basisberoepsgerichte leerweg VMBO wordt verhoudingsgewijs vaak bezocht door scholieren uit NoordBeveland en Vlissingen. De kaderberoepsgerichte leerweg VMBO is relatief populair in Terneuzen, de gemengde leerweg VMBO in Veere. Leerlingen uit Hulst en SchouwenDuiveland bezoeken relatief vaak de theoretische leerweg VMBO; de HAVO is relatief populair in Goes en NoordBeveland. Het VWO is relatief populair bij leerlingen die in Kapelle wonen.

Uit tabel 7.6 blijkt dat het aantal studenten in het middelbaar beroepsonderwijs tussen 2008 en 2012 per saldo met ongeveer 5% is afgenomen. Deze afname vond vooral tussen 2011 en 2012 plaats. Als we kijken naar de ontwikkeling van de studentenaantallen per gemeente blijkt dat per saldo in de meeste gemeenten een afname plaats vond. Alleen in de gemeenten Noord-Beveland, Tholen en Veere was het aantal MBOleerlingen in 2012 groter dan vier jaar eerder. In SchouwenDuiveland en Sluis was per saldo (min of meer) sprake van stabilisatie. Van alle gemeenten onderscheidt Hulst zich door de grootste afname van het aandeel MBO-studenten (vanaf 2008: -14%), gevolgd door Terneuzen (-13%). In tabel 7.7 is weergegeven hoe de verdeling van het aantal MBO-studenten per niveau zich heeft ontwikkeld.

7. Dit betreft zowel studenten die een opleiding binnen als buiten Zeeland volgen.

61


Tabel 7.6: Aantal studenten middelbaar beroepsonderwijs naar woongemeente, 2008-2012

absoluut Borsele Goes

index

2008

2009

2010

2011

2012*

2008

2009

2010

2011

2012*

815

858

836

845

756

100

105

103

104

93

1.183

1.179

1.195

1.144

1.114

100

100

101

97

94

Hulst

852

813

773

760

734

100

95

91

89

86

Kapelle

396

409

405

368

393

100

103

102

93

99

1.560

1.660

1.630

1.545

1.454

100

106

104

99

93

210

221

222

214

212

100

105

106

102

101

Middelburg Noord-Beveland Reimerswaal

843

805

840

799

783

100

95

100

95

93

Schouwen-Duiveland

998

1.031

1.063

1.050

994

100

103

107

105

100

Sluis

617

610

622

617

616

100

99

101

100

100

2.027

1.956

1.926

1.941

1.770

100

96

95

96

87

Tholen

Terneuzen

973

990

1.022

1.047

1.032

100

102

105

108

106

Veere

694

735

712

713

709

100

106

103

103

102

Vlissingen

1.617

1.930

1.881

1.755

1.563

100

119

116

109

97

Zeeland

12.785

13.197

13.127

12.798

12.130

100

103

103

100

95

* Voorlopige cijfers Bron: DUO, bewerking SCOOP Tabel 7.7: Aantal studenten middelbaar beroepsonderwijs naar niveau, 2008-2012

Niveau

absoluut

%

2008

2009

2010

2011

2012*

2008

2009

2010

2011

2012*

1

430

480

411

474

396

3%

4%

3%

4%

3%

2

3.203

3.248

3.169

2.899

2.621

25%

25%

24%

23%

22%

3

3.762

4.044

4.044

3.881

3.484

29%

31%

31%

30%

29%

4

5.390

5.425

5.503

5.544

5.629

42%

41%

42%

43%

46%

12.785

13.197

13.127

12.798

12.130

100%

100%

100%

100%

100%

Zeeland * Voorlopige cijfers

Bron: DUO, bewerking SCOOP

Hoort bij tabel 7.7 Niveau 1: assistentopleiding Niveau 2: basisberoepsopleiding Niveau 3: vakopleiding Niveau 4: middenkaderopleiding/specialistenopleiding

Uit tabel 7.7 blijkt dat de verdeling naar niveau tamelijk stabiel is. Het aandeel van studenten van niveau 4 is de laatste jaren iets toegenomen.

Uit tabel 7.8 blijkt dat het aantal Zeeuwse HBO-studenten tussen 2009/’10 en 2012/’13 per saldo met een zeer gering aantal is gestegen. Per jaar waren er voor geheel Zeeland slechts kleine verschuivingen. Als we kijken naar de woongemeente van de studenten blijkt dat per saldo in Kapelle, Noord-Beveland, Reimerswaal, Schouwen-Duiveland, Sluis, Tholen en (met name) Vlissingen sprake was van (soms enige) groei. Het aantal HBO-studenten uit de 6 andere Zeeuwse gemeenten nam per saldo iets af (Borsele, Goes, Hulst, Middelburg, Terneuzen en Veere). De afname was relatief het grootst onder studenten afkomstig uit Middelburg (-15%).

7.7 Hoger onderwijs De ontwikkeling van het aantal in Zeeland wonende studenten in het hoger beroepsonderwijs (HBO) is opgenomen in tabel 7.8. Ook in deze tabel zijn indexcijfers weergegeven (2009/’10=100).

62

Hoe de ontwikkeling was van het aantal Zeeuwse studenten in het universitair onderwijs is weergegeven in tabel 7.9.


Tabel 7.8: Aantal studenten hoger beroepsonderwijs naar woongemeente, 2009/’10-2012/’13

absoluut

index

2009/’10

2010/’11

2011/’12

2012/’13*

2009/’10

2010/’11

2011/’12

2012/’13*

Borsele

358

343

352

339

100

96

98

95

Goes

680

702

725

670

100

103

107

99

Hulst

223

205

199

207

100

92

89

93

Kapelle

204

181

182

217

100

89

89

106

Middelburg

893

833

831

762

100

93

93

85

Noord-Beveland

74

91

89

82

100

123

120

111

Reimerswaal

268

299

289

276

100

112

108

103

Schouwen-Duiveland

385

395

377

407

100

103

98

106

Sluis

181

210

201

199

100

116

111

110

Terneuzen

592

578

590

565

100

98

100

95

Tholen

331

345

334

342

100

104

101

103

Veere

330

322

327

317

100

98

99

96

Vlissingen

1.212

1.215

1.265

1.362

100

100

104

112

Zeeland

5.731

5.719

5.761

5.745

100

100

101

100

* Voorlopige cijfers Bron: CBS, bewerking SCOOP Tabel 7.9: Aantal studenten universitair onderwijs naar woongemeente, 2009/’10 - 2012/’13

absoluut

index

2009/’10

2010/’11

2011/’12

2012/’13*

2009/’10

2010/’11

2011/’12

2012/’13*

Borsele

40

23

19

25

100

58

48

63

Goes

83

65

69

73

100

78

83

88

Hulst

18

27

28

26

100

150

156

144

Kapelle

27

27

19

18

100

100

70

67

Middelburg

636

645

624

612

100

101

98

96

Noord-Beveland

6

8

9

6

100

133

150

100

Reimerswaal

38

28

24

17

100

74

63

45

Schouwen-Duiveland

74

66

60

62

100

89

81

84

Sluis

25

19

23

17

100

76

92

68

Terneuzen

48

40

29

25

100

83

60

52

Tholen

52

50

47

48

100

96

90

92

Veere

41

29

36

39

100

71

88

95

Vlissingen

87

67

57

43

100

77

66

49

Zeeland

1.175

1.094

1.044

1.011

100

93

89

86

* Voorlopige cijfers Bron: CBS, bewerking SCOOP

De cijfers in tabel 7.9 maken duidelijk dat het aantal Zeeuwse universitaire studenten tussen 2009/’10 en 2012/’13 per saldo met ongeveer 14% afnam. Sinds 2009/’10 is sprake van een continue daling.

Als we de gegevens bekijken per woongemeente blijkt dat per saldo in vrijwel alle gemeenten sprake was van een (soms grote) daling van het aantal universitaire studenten. Alleen het aantal universitaire studenten woonachtig in Hulst (+44%) en Noord-Beveland (0%) was in 2012/’13 niet lager dan in 2009/’10. Opgemerkt dient te worden dat het in deze gemeenten om kleine aantallen gaat.

63


Tabel 7.10: Aantal nieuwe voortijdige schoolverlaters voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs 2009/’10 - 2011/’12

2009/2010

2011/2012

leerlingen/ deelnemers 1-okt

vsv totaal

vsv als % van de leerlingen/ deelnemers

leerlingen/ deelnemers 1-okt

vsv totaal

vsv als % van de leerlingen/ deelnemers

Borsele

2.118

59

2,8%

2.109

43

2,0%

Goes

2.948

93

3,2%

3.050

86

2,8%

Hulst

2.028

59

2,9%

2.081

51

2,5%

Kapelle

1.142

29

2,5%

1.165

23

2,0%

Middelburg

3.847

132

3,4%

3.867

114

2,9%

Noord-Beveland

508

26

5,1%

518

16

3,1%

Reimerswaal

1.999

65

3,3%

1.970

54

2,7%

Schouwen-Duiveland

2.715

85

3,1%

2.739

82

3,0%

Sluis

1.617

54

3,3%

1.579

62

3,9%

Terneuzen

4.184

161

3,8%

4.118

169

4,1%

Tholen

2.401

78

3,2%

2.493

59

2,4%

Veere

1.977

41

2,1%

2.029

38

1,9%

Vlissingen

3.341

129

3,9%

3.254

111

3,4%

Zeeland

30.825

1.011

3,3%

30.972

908

2,9%

Bron: DUO, bewerking SCOOP

Als we nog even inzoomen op de overige gemeenten dan blijkt dat de daling van het aantal universitaire studenten relatief het sterkst was onder studenten woonachtig in Reimerswaal (-55%), gevolgd door Vlissingen (-51%) en Terneuzen (-48%). Middelburg telt relatief veruit de meeste universitaire studenten. Deze gemeente vertoont een opvallende continuïteit van het aantal universitaire studenten. Dit hangt ongetwijfeld samen met de komst van het University College Roosevelt (UCR) in de Zeeuwse hoofdstad.

7.8 Aantal voortijdig schoolverlaters In het schooljaar 2011/2012 waren er 908 nieuwe voortijdige schoolverlaters in het voortgezet- en middelbaar beroepsonderwijs in Zeeland (tabel 7.10). Dit is 2,9% van het totaal aantal leerlingen. In het schooljaar 2009/2010 was dit nog 3,3%. Als we de cijfers uit tabel 7.10 analyseren per gemeente blijkt dat de percentages voortijdige schoolverlaters per gemeente in 2011/2012 variëren van 1,9% (Veere) tot 4,1% (Terneuzen). Als we de cijfers uit 2011/2012 verder vergelijken met die van 2009/2010 valt op dat de grootste afname van het aandeel voortijdig schoolverlaters plaats vond in Noord-Beveland. Dit was de vorige meting nog de gemeente met het hoogste aandeel voortijdig schoolverlaters. Alleen in de gemeente Sluis was sprake van een toename van het percentage voortijdig schoolverlaters.

64

7.9 Belangrijkste conclusies -- Het totaal aantal kinderen dat in Zeeland gebruik maakt van dagopvang in een kindcentrum nam tussen 2010 en 2012 met 6% toe. Landelijk was er sprake van een lichte daling (-1%). De groei manifesteerde zich vooral in de gemeenten Schouwen-Duiveland en Vlissingen. Ook in de buitenschoolse opvang, zowel in kindcentra (+3%) als bij gastouders (+3%), was er lichte groei. Ondanks deze groei was er in een aantal gemeenten ook sprake van een daling van het aantal bezoekertjes. Bij alle gemeenten zagen we tevens een (vaak sterke) afname van het aantal kinderen dat dagopvang kreeg bij een gastouder. Deze afname (Zeeland: -22%) zien we ook in Nederland (-17%). -- Op 1 oktober 2012 bezochten 32.420 kinderen een basisschoolschool in Zeeland. Dit aantal ligt bijna 5% lager dan 2 jaar geleden, toen 33.971 kinderen naar Zeeuwse basisscholen gingen. Het dalend aantal basisschoolleerlingen is een direct gevolg van een daling van het aantal kinderen in de basisschoolleeftijd. -- Bijna eenderde van de basisschoolleerlingen in Zeeland bezoekt een openbare school. Bijna een kwart van de leerlingen gaat naar een protestants-christelijke school, 17% staat ingeschreven bij een rooms-katholieke school. 18% van de leerlingen bezoekt een reformatorische school. Iets minder dan één op de tien basisschoolleerlingen gaat naar het overig bijzonder onderwijs. Per gemeente zijn er grote verschillen in deze verdeling.


-- 88% van de leerlingen in het Zeeuwse basisonderwijs behoort tot de ‘0-categorie’. Dit betekent dat hier geen extra onderwijsmiddelen voor beschikbaar worden gesteld. Voor 12% van de leerlingen in Zeeland is dat wel het geval (2010: 13%). De gemeente Reimerswaal telt het hoogste aandeel ‘gewichtenleerlingen’ (20%). Ook Terneuzen (17%), Vlissingen (14%) en Tholen (14%) tellen relatief veel ‘gewichtenleerlingen’. -- Per 1 oktober 2012 telde Zeeland 20.372 leerlingen in het voortgezet onderwijs. Dit is een fractie meer dan in 2010, toen 20.284 leerlingen werden geteld. Het aantal scholen voor voortgezet onderwijs is 13. -- Bijna 6 van de 10 vo-leerlingen volgen een VMBOopleiding. Ongeveer een kwart van de Zeeuwse leerlingen bezoekt de HAVO, ongeveer één op de zes het VWO. In vergelijking met de cijfers uit 2010 nam het ‘marktaandeel’ van de HAVO iets toe (van 21% naar 24%) ten koste van dat van het VMBO en/of VWO. Verder was sprake van lichte afname van het aandeel leerlingen dat praktijkonderwijs volgt (van 3% naar 2%), VMBO-bl (van 14% naar 12%) en VMBO-kl (van 17% naar 16%). Tegelijkertijd steeg het percentage leerlingen dat de VMBO-gl bezocht (van 11% naar 13%) en bleef het aandeel VMBO-tl gelijk (15%). Het aandeel leerlingen op het VWO nam af van 20% naar 17%. -- Uit de cijfers blijkt dat het aantal studenten in het middelbaar beroepsonderwijs dat woont in Zeeland tussen 2008 en 2012 per saldo met ongeveer 5% is afgenomen. Deze afname vond vooral tussen 2011 en 2012 plaats. De verdeling naar niveau is tamelijk stabiel. -- Het aantal Zeeuwse HBO-studenten dat woont in Zeeland is tussen 2009/’10 en 2012/’13 per saldo met een zeer gering aantal gestegen. Per jaar waren er voor geheel Zeeland slechts kleine verschuivingen. -- Het aantal Zeeuwse universitaire studenten nam tussen 2009/’10 en 2012/’13 per saldo met ongeveer 14% af. Sinds 2009/’10 is sprake van een continue (lichte) daling. -- In het schooljaar 2011/2012 waren er 908 nieuwe voortijdige schoolverlaters (vsv) in het voortgezet- en middelbaar beroepsonderwijs in Zeeland. Dit is 2,9% van het totaal aantal leerlingen. In het schooljaar 2009/2010 was dit nog 3,3%. In Sluis en Terneuzen lagen deze aandelen duidelijk hoger. Als we de cijfers uit 2011/2012 verder vergelijken met die van 2009/2010 valt op dat de grootste afname van het aandeel voortijdig schoolverlaters plaats vond in Noord-Beveland. Dit was de vorige meting nog de gemeente met het hoogste aandeel voortijdig schoolverlaters. Alleen in de gemeenten Sluis en Terneuzen was sprake van een kleine toename van het percentage voortijdig schoolverlaters.

65


66


8. Werken Werk en werkgelegenheid zijn een essentiële voorwaarde voor de leefbaarheid van een samenleving. In dit hoofdstuk worden de belangrijkste Zeeuwse cijfers op dit terrein gepresenteerd. In de paragrafen 8.1 t/m 8.2 wordt ingegaan op (de ontwikkeling van) het aantal banen, uitgesplitst naar branche. In paragraaf 8.3 een overzicht van (de ontwikkeling van) het aantal vacatures. Op het Zeeuwse arbeidsaanbod, de beroepsbevolking, wordt ingegaan in paraaf 8.4; de arbeidsparticipatie staat centraal in paragraaf 8.5. Het thema werkloosheid wordt behandeld in paragraaf 8.6. In paragraaf 8.7 worden cijfers gepresenteerd over de jeugdwerkloosheid in Zeeland; in paragraaf 8.8 over het aantal jonggehandicapten. Uitkeringsafhankelijkheid komt ter sprake in paragraaf 8.9; in paragraaf 8.10 worden cijfers gepresenteerd over lage inkomens. Het hoofdstuk wordt afgesloten in paragraaf 8.11, waarin de belangrijkste conclusies worden samengevat. Tabel 8.1: Werkgelegenheid, stand en ontwikkeling (2011-2012)

Aantal banen 2012

Ontwikkeling in aantal banen

Borsele

8.480

100

Goes

24.750

100

Hulst

9.790

99

Kapelle

4.080

94

Middelburg

25.710

99

Noord-Beveland

2.770

96

Reimerswaal

8.780

97

Schouwen-Duiveland

14.640

99

Sluis

10.700

100

Terneuzen

27.470

99

Tholen

8.120

100

Veere

8.090

98

Vlissingen

17.490

96

Zeeland

170.870

99

(--) (-)

8.1 Werkgelegenheid In 2012 telde Zeeland in totaal 170.870 banen (bron: LISA). Dit is ruim 1% minder dan in 2011. Tabel 8.1 en kaart 8.1 laten zien hoe de werkgelegenheid zich ontwikkelde in de Zeeuwse gemeenten. In de gemeenten Borsele, Goes, Sluis en Tholen bleef de werkgelegenheid stabiel. In de overige gemeenten was sprake van een daling. In Kapelle, NoordBeveland en Vlissingen was zelfs sprake van een significante achteruitgang van het aantal banen.

8.2 Banen naar branche Waar zijn de Zeeuwse werknemers werkzaam? Wanneer de werkgelegenheid gesplitst wordt in vijf bedrijfstakken (tabel 8.2), is te zien dat van alle banen in Zeeland ruim vier op de tien (44%) te vinden is in de commerciële dienstverlening. Dit is duidelijk minder dan gemiddeld in Nederland, waar exact de helft van de werkgelegenheid zich in deze sector bevindt. Bijna eenderde (31%) van de Zeeuwse banen, precies hetzelfde aandeel als landelijk, is te vinden in de sector overheid en zorg. De werkgelegenheid in de sector nijverheid en energie is relatief groot in Zeeland. Een op de vijf banen (20%) in Zeeland is gerelateerd aan deze sector. In geheel Nederland is dat 15%. Het percentage banen in de sectoren landbouw/bosbouw/visserij (2%) en cultuur/ recreatie/overige diensten (3%) wijkt niet veel af van het landelijk beeld. Niet in elke gemeente is elke sector even belangrijk. Daarom is in tabel 8.2 de werkgelegenheid in de vijf gehanteerde sectoren ook weergegeven per gemeente.

(-)

Bron: Stichting LISA, bewerking SCOOP

67


Kaart 8.1: Werkgelegenheid, index (2011 - 2012)

Bron: Zeeuwse economie in cijfers, Provincie Zeeland

68


Tabel 8.2: Banen van werknemers in december; economi-sche activiteit (SBI2008), regio (dec. 2012), % totaal

Bedrijfstakken/ branches (SBI 2008)

Landbouw, bosbouw en visserij

Nijverheid en energie

Commerciële dienstverlening

Overheid en zorg

Cultuur, recreatie, overige diensten

Totaal

Borsele

3%

38%

35%

21%

3%

100%

Goes

0%

14%

42%

41%

3%

100%

Hulst

1%

16%

55%

24%

3%

100%

Kapelle

7%

20%

50%

20%

3%

100%

Middelburg

1%

15%

36%

43%

5%

100%

Noord-Beveland

7%

9%

58%

24%

3%

100%

Reimerswaal

6%

23%

50%

20%

1%

100%

Schouwen-Duiveland

5%

19%

49%

24%

3%

100%

Sluis

3%

12%

59%

23%

3%

100%

Terneuzen

1%

30%

40%

28%

1%

100%

Tholen

4%

25%

40%

29%

1%

100%

Veere

4%

13%

56%

25%

2%

100%

Vlissingen

0%

19%

46%

32%

2%

100%

Zeeland

2%

20%

44%

31%

3%

100%

Nederland

1%

15%

50%

31%

3%

100%

Bron: CBS

Uit tabel 8.2 blijkt dat de sector landbouw en visserij is oververtegenwoordigd in de gemeenten Kapelle, NoordBeveland en Reimerswaal. Voor de sector nijverheid/energie geldt dit voor Borsele en Terneuzen. De commerciele dienstverlening (vooral detailhandel/horeca) is sterk vertegenwoordigd in Hulst, Noord-Beveland, Sluis en Veere. In de gemeenten Goes en Middelburg is de sector openbaar bestuur, onderwijs en zorg duidelijk oververtegenwoordigd. De sector cultuur/recreatie/‘overige diensten’ is relatief oververtegenwoordigd in Middelburg.

8.3 Vacatures Het aantal vacatures per gemeente op peildatum 1 januari 2012 is opgenomen in tabel 8.3. Hieruit blijkt dat in bijna alle Zeeuwse gemeenten sprake is geweest van een daling van het aantal vacatures ten opzichte van 2011. Opmerkelijk was dat er landelijk (nog) sprake was van een toenemend aantal vacatures. De afname van het aantal vacatures in Zeeland was het sterkst in de gemeente Terneuzen. In de gemeenten Borsele, Noord-Beveland en Tholen was sprake van enige groei van het aantal vacatures.

Tabel 8.3 Vacatures, stand per 1-1-2012

Ontwikkeling als %

2012

t.o.v. 20011

Borsele

13

6

0,2%

aantal banen (-)

2011 7

Goes

144

-36

0,6%

(+)

180

Hulst

32

-25

0,3%

Kapelle

2

-5

0,0%

Middelburg

95

-86

0,4%

57 (-)

7 181

Noord-Beveland

7

4

0,3%

Reimerswaal

18

-15

0,2%

(-)

33

3

Schouwen-Duiveland

30

-103

0,2%

(-)

133

Sluis

36

-54

0,3%

90

Terneuzen

139

-189

0,5%

328

Tholen

30

16

0,4%

14

Veere

15

-11

0,2%

(-)

26

Vlissingen

126

-81

0,7%

(+)

207

Zeeland

687

-579

0,4%

43.689

4.834

Nederland

1.266 38.855

Bron: Zeeuwse Economie in cijfers, provincie Zeeland

69


Als we het aantal vacatures relateren aan het aantal banen blijkt dat Goes en Vlissingen een significant percentage vacatures tellen. Dit geldt juist niet voor Borsele, Kapelle, Reimerswaal, Schouwen-Duiveland en Veere.

Tabel 8.5: Beroepsbevolking per gemeente

2009/2011 x 1 000

2010/2012 x 1 000

Borsele

9,7

9,7

Goes

16,9

16,7

8.4 Arbeidsaanbod

Hulst

10,8

11,1

Kapelle

6,6

6

Hoeveel personen zich aanbieden op de arbeidsmarkt wordt vaak gemeten door te kijken naar het aantal 15 tot 65-jarigen, de potentiële beroepsbevolking. In tabel 8.4 wordt de ontwikkeling van deze categorie weergegeven.

Middelburg

21,6

22,1

-

-

10,3

9,8

Noord-Beveland * Reimerswaal Schouwen-Duiveland

15

15,1

11,2

10,8

24

24,5

Tholen

10,8

10,7

Veere

7,3

7,8

Vlissingen

22

21,5

Zeeland

171

170,3

7.824,7

7.840,7

Sluis

Tabel 8.4: Potentiële beroepsbevolking

Terneuzen

2013

Ontwikkeling 2011-2013

Borsele

14.443

98,8

Goes

23.505

99,2

Hulst

17.474

98,2

Kapelle

7.848

99,5

Middelburg

30.121

96,6

* Cijfer niet beschikbaar

Noord-Beveland

4.634

97,7

Bron: CBS Statline

Reimerswaal

13.607

100,4

Schouwen-Duiveland

20.798

96,8

Sluis

14.746

97,6

Terneuzen

34.141

97,7

Tholen

16.159

98,8

Veere

13.353

97,7

Vlissingen

28.730

97,9

Zeeland

239.559

98,0

11.077.308

99,3

Nederland

Nederland

Uit tabel 8.5 blijkt dat de beroepsbevolking van Zeeland in de periode 2010-2012 ten opzichte van 2009-2011 licht is afgenomen. Landelijk was er daarentegen sprake van een lichte toename van de beroepsbevolking. Als we kijken naar de cijfers per gemeente dan blijkt dat de lichte daling van de Zeeuwse beroepsbevolking zich manifesteerde in de gemeenten Goes, Kapelle, Reimerswaal, Sluis, Tholen en Vlissingen. In de overige gemeenten was sprake van groei of stabilisatie (Borsele).

Bron: Zeeuwse Economie in cijfers, provincie Zeeland /

CBS statline, bewerking SCOOP

8.5 Arbeidsparticipatie Uit tabel 8.4 blijkt dat de potentiele beroepsbevolking van Zeeland sinds 2009 met 2% is afgenomen. Landelijk was er de afgelopen twee jaar sprake van een afname met 0,7%. Als wordt gekeken naar de ontwikkelingen per gemeente blijkt dat in de meeste gemeenten sprake was van krimp van de potentiële beroepsbevolking. Alleen in de gemeente Reimerswaal was sprake van een stijging. Wanneer de totale bevolking in de leeftijd van 15 tot 65 jaar wordt vermenigvuldigd met de bruto participatiegraad, krijg je de beroepsbevolking. Dit zijn alle personen die werken of op zoek zijn naar werk. De beroepsbevolking staat weergegeven in tabel 8.5.

70

Het al dan niet participeren op de arbeidsmarkt is een belangrijk onderdeel van maatschappelijke participatie. Arbeid als facet van participatie kent verschillende indicatoren. Allereerst is er de bruto en netto arbeidsparticipatie: hoeveel procent van de bevolking van 15 tot 65 jaar werkt of wil werken (bruto arbeidsparticipatie) en hoeveel procent werkt daadwerkelijk (netto arbeidsparticipatie). Daarnaast en hiervan afgeleid is werkloosheid een belangrijke indicator. Hiermee hangt de uitkeringsafhankelijkheid samen. Arbeidsparticipatie De arbeidsparticipatie van vrouwen is lager dan die van mannen. In tabel 8.6 wordt de bruto participatiegraad per gemeente uitgesplitst naar geslacht. Kaart 8.2 geeft de totale bruto participatiegraad per gemeente weer.


Tabel 8.6: Bruto arbeidsparticipatie totaal en naar geslacht, % (gemiddelde over 2010-2012)

Totaal

Mannen

Vrouwen

Borsele

70,5%

83,0%

57,2%

Goes

71,6%

80,3%

62,9%

Hulst

65,3%

(-)

73,4%

(-)

57,2%

Kapelle

68,4%

80,7%

55,6%

Middelburg

72,0%

79,7%

64,5%

*

*

*

71,3%

87,3%

Noord-Beveland Reimerswaal

(++)

55,7%

Schouwen-Duiveland

70,9%

80,9%

61,0%

Sluis

68,8%

77,2%

60,0%

Terneuzen

70,1%

78,9%

61,1%

Tholen

68,2%

Veere

63,9%

(--)

73,0%

82,3%

Vlissingen

73,7%

(+)

79,8%

(-)

(-)

(-)

53,1%

(-)

54,4%

(-)

67,4%

(+)

Zeeland

70,2%

79,6%

60,6%

Nederland

71,3%

78,5%

64,0%

* Cijfer niet beschikbaar

Bron: CBS Statline

De bruto arbeidsparticipatie van vrouwen in Zeeland blijft (net als voorgaande jaren) nog iets achter bij die in Nederland als geheel. Met name in Kapelle, Reimerswaal, Tholen en Veere ligt de participatiegraad van vrouwen significant lager. In Vlissingen ligt ze daarentegen significant hoger. Reimerswaal valt op door een hoge bruto arbeidsparticipatie van mannen.

De netto participatiegraad ligt in zowel Zeeland als Nederland uiteraard op een iets lager niveau dan de bruto participatiegraad. Het verschil in netto participatie tussen Zeeland en Nederland is minimaal. Wel ligt die bij vrouwen nog iets onder het nationaal niveau; bij mannen echter iets erboven. Als we naar de afzonderlijke gemeenten kijken valt op dat Vlissingen significant hoger uitkomt, Hulst en Veere significant lager. In laatstgenoemde gemeente is dat een gevolg van de significant lage deelname van zowel de mannen als de vrouwen aan het arbeidsproces.

Tabel 8.7: Netto arbeidsparticipatie totaal en naar geslacht, % (gemiddelde over 2010-2012)

Totaal

Mannen

Vrouwen

Borsele

68,2%

80,8%

54,7%

Goes

69,0%

77,2%

60,8%

Hulst

62,4%

Kapelle

67,2%

79,4%

54,5%

Middelburg

69,5%

77,6%

61,6%

Noord-Beveland

(-)

69,5%

*

*

Reimerswaal

69,3%

86,9%

Schouwen-Duiveland

67,9%

77,8%

(-)

55,3%

* (++)

52,2%

(-)

58,0%

Sluis

66,2%

74,2%

57,7%

Terneuzen

66,4%

76,3%

56,4%

Tholen

65,7%

80,3%

50,0%

Veere

60,9%

(--)

70,9%

50,5%

(-)

Vlissingen

70,4%

(+)

76,6%

63,9%

(+)

Zeeland

67,4%

77,1%

57,6%

Nederland

67,2%

74,1%

60,2%

(-)

(-)

* Cijfer niet beschikbaar Bron: CBS Statline

71


Kaart 8.2: % Bruto arbeidsparticipatie (2010 - 2012)

Bron: CBS Stateline, bewerking SCOOP

72


8.6 Werkloosheid Niet-werkende werkzoekenden (nww) zijn personen die zich hebben laten inschrijven en die aangeven geen werk te hebben en op zoek te zijn naar een baan, ongeacht het aantal uur werk dat zij zoeken. In tabel 8.8 is het aantal niet werkende werkzoekenden per Zeeuwse gemeente weergegeven per december 2012. In Vlissingen was het aandeel niet-werkende werkzoekenden verreweg het grootst. Vooral Kapelle, en ook Borsele en Schouwen-Duiveland, onderscheidt zich door een significant lager percentage nww. Als we kijken naar de ontwikkeling van het aandeel niet-werkende werkzoekenden tussen 2010 en 2012 (Zeeland: +13%) blijkt dat de grootste toename van werkzoekenden plaats vond in Noord-Beveland (+39%), gevolgd door Kapelle (+34%) en Schouwen-Duiveland (+31%). Alleen in Hulst (-1%) en Tholen (-14%) nam het aantal werkzoekenden af; in Terneuzen bleef zij gelijk. In de periode december 2010 (vorige atlas) tot en met december 2012 is het totaal aantal niet-werkende Zeeuwse werkzoekenden toegenomen van 7.798 naar 8.840 (+13%).

Naast algemeen inzicht in het percentage werklozen, is inzicht in samenstelling van deze groep werklozen belangrijk. Met name het aandeel langdurig werklozen, ouderen en laagopgeleiden binnen deze groep is beleidsmatig van belang, omdat zij over het algemeen moeilijker een geschikte baan vinden. Cijfers hierover vindt u in tabel 8.9. Let wel: het betreft hier geen werkloosheidscijfers van ouderen en laagopgeleiden. Om die werkloosheidscijfers te geven, zou de arbeidsparticipatie van ouderen en laagopgeleiden bekend moeten zijn. Dat is niet het geval. Uit tabel 8.9 blijkt dat Zeeland in vergelijking met Nederland relatief minder langdurig werklozen en laagopgeleide werkzoekenden kent, maar wel iets meer oudere werkzoekenden. Dat is ook in de vorige atlassen reeds vastgesteld. Opvallend is verder dat Goes, Hulst en Reimerswaal een significant hoger aandeel langdurige nww tellen. Verder onderscheiden Borsele, Hulst, Kapelle, Sluis en (vooral) Veere zich door een significant hoger percentage ouderen onder de nww. In Reimerswaal is een significant groter deel laagopgeleid.

8.7 Jeugdwerkloosheid Het UWV heeft cijfers over het aantal niet-werkende werkzoekenden (n.w.w.- ers) onder de 27 jaar. Dit geeft een indicatie voor de jeugdwerkloosheid. Tabel 8.10 geeft een overzicht van het aantal jeugdigen zonder werk dat in de maand augustus (2012 en 2013) als werkzoekende stond ingeschreven bij het UWV.

Tabel 8.8: Niet-werkende werkzoekenden, absoluut en als % van de beroepsbevolking % (dec. 2012)

NWW (absoluut)

NWW (%)


Borsele

389

4,0%

Goes

980

5,9%

114

Hulst

629

5,7%

99

Kapelle Middelburg Noord-Beveland

(-)

(--)

119

178

3,0%

1.129

5,1%

123

134

197

*

139

Reimerswaal

462

4,7%

Schouwen-Duiveland

603

4,0%

Sluis

453

4,2%

108

Terneuzen

115 (-)

131

1.509

6,2%

100

Tholen

488

4,6%

86

Veere

346

4,4%

125

Vlissingen

1.477

6,9%

Zeeland

8.840

5,2%

113

568.696

7,3%

116

Nederland

(+)

129

* Onbekend Bron: UWV, bewerking SCOOP

73


Kaart 8.3: Werkloosheid (december 2012)

Bron: UWV

74


Tabel 8.9: Langdurig werklozen (>1 jr.), ouderen (45+) en laagopgeleiden (bao), absoluut en als percentage totaal aantal

NWW (dec. 2012)

Langdurig NWW (%)

Langdurig NWW (absoluut)

NWW ouder dan 45 (absoluut)

NWW ouder dan 45 (%)

Borsele

123

31,6%

(+)

209

53,7%

Goes

353

36,0%

(+)

463

47,2%

Hulst

225

35,8%

348

55,3%

Kapelle

58

32,6%

94

52,8%

Middelburg

352

31,2%

523

Noord-Beveland

57

28,9%

(-)

Reimerswaal

163

35,3%

Schouwen-Duiveland

180

29,9%

Sluis

148

Terneuzen Tholen Veere

NWW laagopgeleid 45

11,6%

220

22,4%

(+)

150

23,8%

(+)

31

17,4%

46,3%

191

16,9%

97

49,2%

33

16,8%

(+)

222

48,1%

153

33,1%

(-)

317

52,6%

100

16,6%

32,7%

241

53,2%

113

24,9%

513

34,0%

722

47,8%

397

26,3%

156

32,0%

231

47,3%

101

20,7%

106

30,6%

199

57,5%

(++)

49

14,2%

Vlissingen

448

30,3%

661

44,8%

(-)

254

17,2%

Zeeland

2.882

32,6%

4.327

48,9%

1.837

20,8%

229.050

40,3%

269.843

47,4%

140.225

24,7%

Nederland

(-)

(+)

NWW laagopgeleid (%)

(+)

(-)

(++)

(-)

Bron: UWV Tabel 8.10: Aantal niet-werkende werkzoekenden<27 jaar, aug. 2012-aug. 2013

2012

2013

2013-2012 (%)

% bevolking

Borsele

32

58

81

1,9%

Goes

117

154

32

3,2%

Hulst

62

82

32

2,8%

Kapelle

17

29

71

1,8%

Middelburg

131

170

30

2,6%

Noord Beveland

7

15

114

1,9%

Reimerswaal

56

68

21

2,0%

Schouwen-Duiveland

44

58

32

1,5%

Sluis

32

46

44

1,7%

Terneuzen

151

189

25

2,9%

Tholen

64

86

34

2,3%

Veere

22

38

73

1,4%

Vlissingen

156

220

41

3,5%

Zeeland

891

1.213

36

2,5%

51.721

86.782

68

3,5%

Nederland

Bron: UWV

Uit tabel 8.10 blijkt dat het aantal werkzoekende jongeren tussen augustus 2012 en augustus 2013 met 36% is toegenomen. Deze flinke stijging is echter minder groot dan landelijk het geval was (+68%). Binnen Zeeland nam het aantal jeugdige werkzoekenden relatief het sterkst toe in Noord-Beveland (+114%), gevolgd door Borsele (+81%) en Veere (+73%). De laagste stijging zien we in Reimerswaal (+21%).

Als we het aantal jeugdige werklozen afzetten tegen het aantal 15 tot 27-jarigen blijkt dat het aandeel jeugdige niet-werkende werkzoekenden in Zeeland iets lager ligt dan landelijk het geval is. Binnen Zeeland telde Vlissingen in augustus 2013 het hoogste aandeel werkzoekenden onder de 27 jaar.

75


8.8 Jonggehandicapten/Wajong

In tabel 8.11 wordt een overzicht gegeven van het aantal Wajong-uitkeringen in december 2012.

Om een beeld te krijgen van het aantal en aandeel jonggehandicapten in een gemeente, kan gekeken worden naar het aantal Wajong-uitkeringen dat wordt verstrekt. Een Wajong-uitkering wordt verstrekt aan jongeren die al voor zij de arbeidsmarkt opkomen langdurig arbeidsongeschikt zijn voor tenminste 25 procent. Wanneer je kijkt naar het aantal Wajong-ontvangers tot 25 jaar, en dit relateert aan het aantal inwoners, krijg je inzicht in het aandeel jonggehandicapten in een gemeente.

In Zeeland lag het aandeel jonggehandicapten in december 2012 onder het landelijk gemiddelde. Twee gemeenten springen er negatief uit: Goes en Middelburg. Hier is het aandeel jonggehandicapten significant hoger dan het Zeeuwse cijfer. De gemeenten Kapelle, SchouwenDuiveland, Sluis en Veere tellen significant minder Wajongontvangers dan in Zeeland als geheel.

Tabel 8.11: Wajong uitkeringen 15 tot 25 jarigen, absoluut

8.9 Uitkeringsafhankelijkheid

en per 1000 inwoners, dec. 2012

Personen die niet participeren op de arbeidsmarkt hebben in sommige gevallen een uitkering. Er bestaan verschillende typen uitkeringen, waarvan de belangrijkste zijn: -- uitkeringen in het kader van de Algemene Bijstandswet -- uitkeringen door arbeidsongeschiktheid (AO-uitkeringen) -- uitkeringen in het kader van de Werkloosheidswet (WW-uitkeringen).

Absoluut per 1000 inwoners Borsele

71

3,1

Goes

142

3,8

Hulst

99

3,6

Kapelle

26

2,1

(-) (+)

Middelburg

173

3,6

Noord-Beveland

18

2,4

Reimerswaal

55

2,5

(+)

Schouwen-Duiveland

75

2,2

(-)

Sluis

42

1,8

(-)

Terneuzen

182

3,3

Tholen

76

3,0

Veere

40

1,8

Vlissingen

116

2,6

Zeeland

1.115

2,9

Nederland

67.219

4,0

Bron: SV Atlas 2012, bewerking SCOOP

Het relatieve aantal uitkeringen per gemeente staat in tabel 8.12 weergegeven. Hierbij wordt het aantal bijstandsuitkeringen gedeeld door het aantal huishoudens. De arbeidsongeschiktheids- en werkloosheidsuitkeringen worden gerelateerd aan het aantal inwoners van 15 tot 65 jaar.

(-)

Uit tabel 8.12 blijkt dat het aantal bijstandsuitkeringen in Zeeland per 1000 huishoudens duidelijk lager ligt dan in geheel Nederland. Het aantal bijstandsuitkeringen binnen Zeeland is relatief het grootst in Vlissingen, het kleinst in Kapelle. Vlissingen is de enige Zeeuwse gemeente waar het relatief aantal bijstandsuitkeringen (ruim) boven het nationaal gemiddelde uitkomt.

Tabel 8.12: Relatieve uitkeringsafhankelijkheid (2010, 2011)

Bijstands-uitkeringen per 1000 huishoudens (2011)

AO-uitkeringen per 1000 inwoners (2010)

WW-uitkeringen per 1000 inwoners (2010)

Borsele

20

56

(-)

15

Goes

39

83

(+)

21

Hulst

23

85

(+)

24

(-)

15

Kapelle

11

(-)

52

Middelburg

47

(+)

62

23

Noord-Beveland

21

70

22

Reimerswaal

24

48

Schouwen-Duiveland

22

64

Sluis

24

80

Terneuzen

37

79

Tholen

27

Veere

14

(-)

53

Vlissingen

65

(++)

65

27

Zeeland

32

68

21

Nederland

47

72

25


76

(-)

(-)

20 15

(+)

(-)

(-)

20 23

62

24 (-)

20 (+)


De recentste CBS-cijfers over het aantal AO- en WW-uitkeringen hebben betrekking op het jaar 2010. Hieruit blijkt dat het percentage AO-uitkeringen in Zeeland in 2010 iets onder het landelijk gemiddelde ligt. Dit geldt ook voor de WW-uitkeringen.

* Inkomen onder lage-inkomensgrens De lage-inkomensgrens is vastgesteld op 9.249 euro in prijzen van het jaar 2000. Dit bedrag komt in koopkracht ongeveer overeen met de koopkracht van een bijstandsuitkering voor een alleenstaande in 1979, toen deze op zijn hoogst was. Het inkomensbegrip dat in deze publicatie wordt gehanteerd, is het besteedbaar

Binnen Zeeland is het aandeel AO-afhankelijken het hoogst in Hulst. Het aantal AO-uitkeringen per 1000 huishoudens is ook in Goes en Sluis significant hoger dan het Zeeuws gemiddelde. Voor WW-uitkeringen is dit het geval in Vlissingen.

inkomen verminderd met eventueel ontvangen huursubsidie. Om te bepalen hoe het inkomen van een huishouden zich verhoudt tot de lage-inkomensgrens, wordt het inkomen van een huishouden gecorrigeerd voor verschillen in huishoudenssamenstelling en voor de prijsontwikkeling. De correctie voor verschillen in samenstelling vindt plaats met behulp van equivalentiefactoren. In de equivalentiefactor komen de schaalvoordelen tot uitdrukking die het gevolg

8.10 Financieel

zijn van het voeren van een gemeenschappelijke huishouding. Met behulp van de equivalentiefactoren worden alle inkomens herleid

Het hebben van voldoende financiële middelen is een belangrijke voorwaarde om volwaardig te kunnen participeren in de maatschappij. Het is daarom niet alleen van belang inzicht te hebben in het gemiddeld besteedbaar inkomen, maar ook in het percentage huishoudens dat moet rondkomen van een laag inkomen. In tabel 8.13 een overzicht van de situatie in 2011.

tot het inkomen van een eenpersoonshuishouden. Op deze wijze zijn de inkomensniveaus van huishoudens onderling vergelijkbaar gemaakt. Vervolgens wordt dit gestandaardiseerde inkomen met behulp van consumenten-prijsindices herleid naar het prijspeil in 2000. Het resulterende inkomen is laag wanneer het minder is dan 9.249 euro. (bron: CBS) ** Inkomen tot 110% sociaal minimum Om te kunnen beoordelen hoe het besteedbaar inkomen van een

Tabel 8.13: Huishoudens onder lage inkomensgrens en

huishouden zich verhoudt tot het sociale minimum, moet aan de

hand van de regelgeving worden vastgesteld welke norm voor het

onder 110% sociaal minimum, 2011*

<110% sociaal minimum**

Borsele

5,4%

6,5%

Goes

7,2%

10,2%

Hulst

6,5%

9,8%

Kapelle

4,1%

6,1%

Middelburg

7,3%

10,1%

Noord-Beveland

8,6%

8,6%

Reimerswaal

6,0%

8,4%

SchouwenDuiveland

6,6%

9,3%

Sluis

7,2%

10,8%

Terneuzen

7,7%

10,6%

Tholen

6,0%

9,0%

Veere

5,5%

6,6%

Vlissingen

9,3%

12,1%

Zeeland

7,0%

9,6%

Nederland

7,9%

10,7%

desbetreffende huishouden van toepassing is. De norm voor een (echt)paar met uitsluitend minderjarige kinderen, bijvoorbeeld, is gelijkgesteld aan de bijstandsuitkering van een echtpaar, aangevuld met de (leeftijdsafhankelijke) Kinderbijslag. Bij 65-plussers is het bedrag aan AOW (uitkering in het kader van de algemene ouderdomswet) als norm gekozen. (bron: CBS)

Uit tabel 8.13 blijkt dat het aandeel huishoudens van Zeeland dat in 2011 onder de lage inkomensgrens leefde wat lager was dan gemiddeld in Nederland. Binnen Zeeland was het percentage van de huishoudens dat onder die inkomensgrens viel het hoogst in Vlissingen (9,3%), het laagst in Kapelle (4,1%). Als we de inkomensgrens optrekken tot 110% van het sociaal minimum blijkt Zeeland eveneens wat ‘beter’ te scoren dan Nederland. Ook hier telt Vlissingen (12,1%) het hoogste percentage huishoudens die onder deze inkomensgrens valt en Kapelle het laagste aandeel (6,1%).

Bron: CBS

77


8.11 Belangrijkste conclusies -- In 2012 telde Zeeland in totaal 170.870 banen. Dit is ruim 1% minder dan in 2011. Uit cijfers blijkt dat het aantal banen sinds 2011 alleen niet afnam in de gemeenten Borsele, Goes, Sluis en Tholen. In de overige gemeenten was sprake van een daling van de werkgelegenheid. In Kapelle, Noord-Beveland en Vlissingen was zelfs sprake van een significante achteruitgang van het aantal banen. -- Van alle banen in Zeeland zijn ruim vier op de tien (44%) te vinden is in de commerciële dienstverlening (Nederland 50%) Bijna eenderde (31%) van de Zeeuwse banen, precies hetzelfde aandeel als landelijk, is te vinden in de sector overheid en zorg. De werkgelegenheid in de sector nijverheid en energie is relatief groot in Zeeland. Een op de vijf banen (20%) in Zeeland is gerelateerd aan deze sector. In geheel Nederland is dat 15%. Het percentage banen in de sectoren landbouw/bosbouw/visserij (2%) en cultuur/ recreatie/overige diensten (3%) wijkt niet veel af van het landelijk beeld. -- In bijna alle Zeeuwse gemeenten is sprake geweest van een daling van het aantal vacatures ten opzichte van 2011. -- De potentiele beroepsbevolking van Zeeland is sinds 2011 met 2% afgenomen. Landelijk was er de afgelopen twee jaar sprake van een afname met 0,7%. Als wordt gekeken naar de ontwikkelingen per gemeente blijkt dat in de meeste gemeenten sprake was van krimp van de potentiële beroepsbevolking. Alleen in Reimerswaal was er een kleine toename. -- De bruto en netto arbeidsparticipatie van vrouwen in Zeeland blijft (net als voorgaande jaren) nog iets achter bij die in Nederland als geheel. -- Het percentage werkzoekenden ligt in Zeeland eind 2012 lager dan gemiddeld in Nederland. Dit was ook eind 2010 het geval. Het percentage werkzoekenden in Vlissingen ligt significant hoger dan in de overige Zeeuwse gemeenten.

78

-- Uit de cijfers blijkt verder dat Zeeland in vergelijking met Nederland minder langdurig werklozen en laagopgeleide werkzoekenden kent, maar wel iets meer oudere werkzoekenden. Dat is ook in de vorige atlassen vastgesteld. -- Als we het aantal jeugdige werklozen afzetten tegen het aantal 15 tot 27-jarigen blijkt dat het aandeel jeugdige niet-werkende werkzoekenden in Zeeland iets lager ligt dan landelijk het geval is. Binnen Zeeland telde Vlissingen in augustus 2013 het hoogste aandeel werkzoekenden onder de 27 jaar. -- In Zeeland lag het aandeel jonggehandicapten in december 2012 iets onder het landelijk gemiddelde. -- Het relatief aantal bijstandsuitkeringen ligt in Zeeland duidelijk lager dan in Nederland. Binnen Zeeland is deze het grootst in Vlissingen, het kleinst in Kapelle. Vlissingen is de enige Zeeuwse gemeente waar het aandeel bijstandsuitkeringen boven het nationaal gemiddelde uitkomt. -- Het percentage AO-uitkeringen in Zeeland lag in 2010 iets onder het landelijk gemiddelde. Dit geldt ook voor de WW-uitkeringen. Binnen Zeeland was het aandeel AO-afhankelijken het hoogst in Hulst. Het aantal AO-uitkeringen per 1000 huishoudens was ook in Goes en Sluis significant hoger dan het Zeeuws gemiddelde. Voor WW-uitkeringen is dit het geval in Vlissingen. -- Uit cijfers blijkt dat het aandeel huishoudens van Zeeland dat in 2011 onder de lage inkomensgrens leefde wat lager was dan gemiddeld in Nederland. Binnen Zeeland was het percentage van de huishoudens dat onder die inkomensgrens viel het hoogst in Vlissingen (9,3%), het laagst in Kapelle (4,1%). Als we de inkomensgrens optrekken tot 110% van het sociaal minimum blijkt Zeeland eveneens wat ‘beter’ te scoren dan Nederland. Ook hier telt Vlissingen (12,1%) het hoogste percentage huishoudens die onder deze inkomensgrens valt en Kapelle het laagste aandeel (6,1%).


9. Zorgen De zorg is een belangrijk beleidsthema. Mede door de toenemende vergrijzing in Nederland en in Zeeland in het bijzonder, zal de zorgsector nog verder in belangrijkheid toenemen. De uitbreiding en wijziging van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo), zorgt daarnaast voor een grote behoefte aan kerngegevens op dit terrein. In dit hoofdstuk zullen de volgende onderwerpen besproken worden: -- ontwikkeling van de zorgvraag (9.1) -- zorgvoorzieningen: huisartsen, verloskundigen, fysiotherapeuten (9.2) -- capaciteit ziekenhuizen (9.3) -- capaciteit van verzorgings- en verpleeghuizen (9.4) -- gebruik van AWBZ-zorg (9.5) -- gebruik huishoudelijke zorg (9.6) -- mantelzorg (9.7) -- jongeren in de jeugdhulpverlening (9.8)

Ook dit hoofdstuk wordt afgesloten met een samenvatting van de belangrijkste conclusies (9.9).

9.1 Ontwikkeling zorgvraag De huidige en toekomstige zorgvraag hangt voor een belangrijk deel samen met het aantal ouderen in de levensfase van intensieve verzorging. Hier is de leeftijdsgrens van 80 jaar aan gekoppeld. Natuurlijk zijn ouderen niet de enige zorgvragers. Andere categorieën zijn bijvoorbeeld mensen met een lichamelijke dan wel een verstandelijke beperking. Helaas ontbreken exacte lokale en regionale cijfers hierover.

Tabel 9.1: Bevolkingsprognose ontwikkeling aantal 80-plussers 2013-2030 (absolute aantallen en index) (Index 2013=100)

2013 Borsele

2020

2025

2030

aantal

index

aantal

index

aantal

index

aantal

index

1.000

100

1.144

114

1.437

144

1.828

183

Goes

2.210

100

2.752

125

3.030

137

3.734

169

Hulst

1.509

100

1.952

129

2.201

146

2.638

175

591

100

700

118

790

134

1.022

173

2.455

100

2.822

115

3.201

130

3.941

161

418

100

531

127

676

162

831

199

1.016

100

1.053

104

1.190

117

1.471

145

Kapelle Middelburg Noord-Beveland Reimerswaal Schouwen-Duiveland

2.027

100

2.260

111

2.667

132

3.349

165

Sluis

1.664

100

1.857

112

2.045

123

2.561

154

Terneuzen

3.100

100

3.470

112

4.164

134

5.302

171

Tholen

1.070

100

1.297

121

1.561

146

1.991

186

Veere

1.216

100

1.471

121

1.811

149

2.305

190

Vlissingen

2.476

100

2.772

112

3.241

131

4.125

167

Zeeland

20.752

100

24.081

116

28.014

135

35.098

169

Bron: CBS/statline (2013), Prov. Bevolkingsprognose (2020-2030), bewerking SCOOP

79

80

14

Tholen

n.b.

186,09

16,84

25,58

11,71

16,8

8,94

4,47

22,27

9,6

10,9

5,3

6,0

4,5

10,9

5,5

5,8

5,8

6,1

5,1

8,0

5,8

8,9

4,7

5,7

6,6

Per 10.000 inwoners

(++)

(+)

(+)

Bron: Beroepenregistratie huisartsenzorg NIVEL 2011, bewerking SCOOP

n.b. = niet bekend

* Schatting

8.884

32

Terneuzen

Nederland

14

Sluis

230

21

Schouwen-Duiveland

Zeeland

19,07

11

Reimerswaal

24

6

Noord-Beveland

20

28

Middelburg

Veere

11

Kapelle

Vlissingen

11,47

13

Hulst

17,57

21

Goes

10,87

15

fte’s huisartsen *)

Borsele

Aantal huisartsen

n.b.

n.b.

1-3

1-3

1-3

1-3

1-3

n.b.

n.b.

7

8

-

-

0

-

-

0

7

7

-

7

7

n.b.

358

44

26

15

39

31

33

12

9

46

20

17

44

22

Aantal fte’s Aantal verloskundigen verloskundigen *) fysiotherapeuten

Tabel 9.2: Aantal huisartsen, verloskundigen en fysiotherapeuten absoluut en per 10.000 inwoners (2011)

n.b.

301,41

23,86

25,08

13,17

32,83

25,7

25,21

9,68

6,86

45,74

18,31

18,09

37,82

19,06

fte’s fysiotherapeuten *)

n.b.

9,4

9,9

11,9

5,9

7,1

12,9

9,6

5,6

12,0

9,6

16,2

6,1

12,0

9,7

Per 10.000 inwoners

(-)

(+)

(-)

(++)

(-)



Tabel 9.1 laat de ontwikkeling van het aantal 80-plussers zien in de komende 17 jaar. In deze periode zal een stijging te zien zijn met ongeveer 70%. Dit terwijl tegelijkertijd in Zeeland de totale bevolkingsomvang zal krimpen. Het aandeel 80-plussers in de bevolking zal dan ook enorm toenemen. Als we de ontwikkeling van het aantal 80-plussers tot 2030 nader analyseren per gemeente blijkt dat de relatief grootste stijging wordt verwacht in de gemeente NoordBeveland. In deze gemeente wordt uitgegaan van een verdubbeling van het aantal hoogbejaarden. De kleinste groei van het aantal inwoners van 80 jaar en ouder wordt voorzien in de gemeente Reimerswaal. De voorziene toename van het aantal 80-plussers in deze gemeente bedraagt nog altijd 45%.

9.2 Huisartsen, verloskundigen en fysiotherapeuten De huisarts is een belangrijke zorgvoorziening. Het is in principe het eerste aanspreekpunt voor mensen met klachten of zorgen over hun gezondheid. Tabel 9.2 laat het absolute aantal huisartsen zien in 2011. Hierin zijn ook de aantallen verloskundigen en fysiotherapeuten weergegeven. Daarnaast worden (voor huisartsen en fysiotherapeuten) ook de aantallen per 10.000 inwoners gepresenteerd.

Uit tabel 9.2 blijkt dat Zeeland in 2011 230 huisartsen telde. Dit is duidelijk meer dan in 2010 (200). Afgezet tegen de bevolking heeft Zeeland 6,0 huisartsen per 10.000 inwoners (2010: 5,2). Ook dit cijfer ligt duidelijk wat hoger dan het landelijk gemiddelde (5,3).

Binnen Zeeland telt de gemeente Veere relatief de meeste huisartsen. Ook in Kapelle en Noord-Beveland zijn gemiddeld significant meer huisartsen dan gemiddeld. Het aantal fysiotherapeuten in Zeeland bedraagt 358. Dit is iets hoger dan bij de vorige meting (353). In verhouding tot de bevolking telt Kapelle de meeste fysiotherapeuten, gevolgd door Sluis. Hulst, Reimerswaal en Tholen tellen significant minder fysiotherapeuten dan gemiddeld in Zeeland.

9.3 Ziekenhuizen Alle drie regio’s (Oosterschelderegio, Walcheren en ZeeuwsVlaanderen) in Zeeland hebben een ziekenhuislokatie. In tabel 9.3 staat aangegeven hoeveel bedden in 2012 in de ziekenhuizen beschikbaar waren, hoeveel specialisten er in 2012 waren en hoe groot het verzorgingsgebied was. Vervolgens worden in tabel 9.4 de productiecijfers van de Zeeuwse ziekenhuizen (2012) getoond. Zeeland telde in 2012 in totaal 1.088 ziekenhuisbedden. Dit is bijna 6% meer dan in 2010, toen er 1.029 bedden werden geteld. Deze toename is een gevolg van een stijging van de capaciteit in Zeeuws-Vlaanderen, waar het aantal bedden toenam van 320 tot 379. Het aantal medisch specialisten werkzaam in een van de ziekenhuizen bedroeg 252,1. Dit is een fractie minder dan in 2010 (253,5). In tabel 9.4 zijn enige productiecijfers weergegeven betreffende de Zeeuwse ziekenhuizen, namelijk het aantal opgenomen en ontslagen patiënten en het aantal dagverplegingsdagen of deeltijdbehandelingen.

Tabel 9.3: Capaciteit en gebruik van ziekenhuizen en medisch specialismen in 2012

ADRZ ziekenhuis

Capaciteit (aantal bedden)

Aantal specialisten (fte)

Verzorgingsgebied

709

165,5

274.948

Zorgsaam Zeeuws-Vlaanderen

379

86,6

106.129

totaal Zeeuwse Ziekenhuizen

1.088

252,1

381.077

Bron: CIBG; Jaarverslagen Zeeuwse Ziekenhuizen 2012 Tabel 9.4 Productiecijfers Zeeuwse Ziekenhuizen 2012

Opnamen aantal patiënten(excl. Overname/ dagverpleging)

Aantal dagverplegingsdagen of deeltijdbehandelingen

Aantal ontslagen

ADRZ ziekenhuis

23.592

21.578

22.370

Zorgsaam Zeeuws-Vlaanderen

15.090

12.464

14.634

totaal Zeeuwse ziekenhuizen

38.682

34.042

37.004

Bron: CIBG; Jaarverslagen Zeeuwse Ziekenhuizen 2012

81


Kaart 9.1: Huisartsen (2011)

Bron: Hivel, bewerking SCOOP

82


Zeeland telde in 2012 in totaal 38.682 ziekenhuisopnamen. Dit is bijna 5% meer dan in 2010. Uit de cijfers blijkt dat zowel in de ADRZ ziekenhuizen als in Zeeuws-Vlaanderen sprake was van een stijging van het aantal opnames. Boven de Westerschelde nam het aantal opgenomen patiënten toe van 22.933 naar 23.592 (+3%). In Zeeuws-Vlaanderen was er een stijging van 14.059 naar 15.090 (+7%).

Tabel 9.6: Capaciteit verzorging en verpleging per 1.000

80 plussers (2012)

Verzorgingshuis

80

(-)

144

154

(+)

108

147

Kapelle

70

77

Het aantal dagverplegingsdagen of deeltijdbehandelingen in de Zeeuwse ziekenhuizen bedroeg 34.042. Dit is een lichte afname in vergelijking met 2010, toen er 34.207 dagbehandelingen/deeltijdbehandelingen waren. Per regio waren er hier grotere verschuivingen. Zo nam het aantal in de Oosterschelderegio/Walcheren af van 23.115 naar 21.578 (-7%) en was er een stijging in Zeeuws-Vlaanderen van 11.092 naar 12.464 (+12%).

Middelburg

115

Noord-Beveland

221

(++)

30

Reimerswaal

197

(+)

95

SchouwenDuiveland

158

Sluis

119

96

Terneuzen

97

135

Tholen

112

96

Het totaal aantal ontslagen patiënten in 2012 bedroeg 37.004. Dat is iets meer dan in 2010 (36.961). Deze toename is een gevolg van een stijging van het aantal ontslagen patiënten in Zeeuws-Vlaanderen, van 14.002 naar 14.634 (+5%). In de ADRZ-ziekenhuizen nam het aantal ontslagen patiënten af van 22.959 naar 22.370 (-3%).

Veere

95

Vlissingen

61

Zeeland

114

9.4 Capaciteit verzorging en verpleging Zeeland telt momenteel 2.326 verzorgingsplaatsen en 2.388 plaatsen in verpleeghuizen. (tabel 9.5). Hoe de onderstaande cijfers zich verhouden tot het totaal aantal inwoners van 80 jaar en ouder is weergegeven in tabel 9.6.

Borsele

59

Goes Hulst

Verpleeghuis

(-)

(-)

127 (--)

84

129 (-)

123 117

Bron: Zorgkantoor / CBS Statline

Uit tabel 9.6 blijkt dat het aantal verzorgingshuisplaatsen per 1000 inwoners van 80 jaar en ouder in Noord-Beveland en Reimerswaal significant hoger is dan het Zeeuws gemiddelde (114). Borsele en Vlissingen tellen daarentegen significant minder plaatsen in verzorgingshuizen dan gemiddeld in Zeeland. Het relatief aantal verpleeghuisplaatsen in Borsele, Kapelle en Noord-Beveland is significant minder dan gemiddeld. De gemeente Goes telt in verhouding tot de 80-plussers significant meer verpleegplaatsen dan het Zeeuws gemiddelde.

Tabel 9.5: Capaciteit verzorging en verpleging (2012)

Verzorgingshuis

Verpleeghuis

Totaal intramuraal

Borsele

58

78

136

Goes

321

342

663

Hulst

158

216

374

Kapelle

40

44

84

Middelburg

276

305

581

Noord-Beveland

88

12

100

Reimerswaal

197

95

292

Schouwen-Duiveland

312

166

478

Sluis

203

164

367

Terneuzen

295

410

705

Tholen

117

101

218

Veere

110

150

260

Vlissingen

151

305

456

Zeeland

2.326

2.388

4.714

Bron: Zorgkantoor

83


9.5 AWBZ-zorg In de komende jaren verandert er veel in de langdurige zorg en ondersteuning. De regering wil dat mensen langer thuis kunnen wonen en zorgverzekeraars en gemeenten krijgen meer verantwoordelijkheid voor de zorg en ondersteuning van mensen. De Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) is er dan alleen nog voor ouderen en gehandicapten die continu begeleiding en zorg nodig hebben. Gemeenten krijgen op basis van het regeerakkoord 2012 een groot aantal nieuwe taken binnen het sociale domein. Zo worden zij onder andere verantwoordelijk voor de jeugdzorg en de decentralisatie van AWBZ-voorzieningen. In dit kader is inzicht in het huidige zorggebruik belangrijk om de verschillende partijen te helpen om de veranderingen zo goed mogelijk te verwezenlijken. Tabel 9.7 geeft een overzicht van het aantal cliënten met een geldige indicatie voor AWBZ-zorg. Uit tabel 9.7 blijkt dat bijna 20.000 Zeeuwen op de peildatum een geldige indicatie voor AWBZ-zorg hebben. Ongeveer 60% van hen heeft een extramurale indicatie, ongeveer 40% een indicatie voor intramurale hulp.

Kijken we naar de Zeeuwse gemeenten, dan valt op dat in de gemeenten Goes en Hulst het aandeel AWBZ-cliënten significant boven het Zeeuws gemiddelde liggen. In Borsele, Kapelle, Reimerswaal en Tholen ligt het significant beneden het gemiddelde voor Zeeland.

9.6 Huishoudelijke zorg In 2011 maakten 13.045 personen in Zeeland gebruik van huishoudelijke verzorging (tabel 9.8). In totaal ging het daarbij om bijna 2 miljoen uren zorg. Omgerekend betekent dit ongeveer 147 uren zorg per persoon. Dit is meer dan het landelijk gemiddelde (133 uur) en hangt waarschijnlijk samen met de relatieve vergrijzing van de Zeeuwse bevolking. Als we kijken naar het aantal uren huishoudelijke zorg per persoon per gemeente dan valt op dat het gemiddeld gebruik van huishoudelijke zorg per persoon in Tholen en Vlissingen duidelijk het hoogst is.

Als we de cijfers afzetten tegen de totale bevolking, blijkt dat van de Zeeuwse bevolking 5,2% een geldige AWBZindicatie hebben. Dit is wat meer het landelijk gemiddelde (4,7%) en is waarschijnlijk het gevolg van het relatief vergrijsde karakter van de provincie. Tabel 9.7: Aantal cliënten met een geldige indicatie voor AWBZ-zorg op 1 juli 2013

Extramuraal

Intramuraal

Totaal

als % bevolking

580

355

935

4,1

(-)

Goes

1.220

1.200

2.420

6,5

(+)

Hulst

1.045

725

1.770

6,4

(+) (-)

Borsele

Kapelle

310

205

515

4,1

1.545

1.200

2.745

5,8

Noord Beveland

175

155

330

4,4

Reimerswaal

470

375

845

3,9

Schouwen-Duiveland

885

610

1.495

4,4

Sluis

910

525

1.435

6,0

Middelburg

Terneuzen

1.945

1.210

3.155

5,8

Tholen

635

375

1.010

4,0

Veere

480

490

970

4,4

Vlissingen

1.605

765

2.370

5,3

Zeeland

11.805

8.190

19.995

5,2

Nederland

445.895

343.645

789.540

4,7

Bron: CIZ

84

(-)

(-)


Kaart 9.2: Aantal cliënten met een geldige indicatie voor awbz-zorg (2013)

Bron: CIZ, bewerking SCOOP

85


Tabel 9.8: Gebruik Huishoudelijke verzorging, 2011

Personen met gebruik Personen met gebruik (%) Uren, in jaar

Uren per persoon

Regio’s

aantal

%

x 1 000

Borsele

590

3,34

84

142

1.435

4,75

210

146

Goes Hulst

985

4,29

145

147

Kapelle

380

4,01

55

145

Middelburg (Z.)

1.555

3,99

221

142

Noord-Beveland

205

3,3

28

137

570

3,48

82

144

Schouwen-Duiveland

Reimerswaal

1.105

3,95

159

144

Sluis

1.070

5,24

154

144

Terneuzen

(-)

1.965

4,35

270

137

(-)

Tholen

725

3,69

119

164

(++)

Veere

570

3,24

77

135

(-) (+)

Vlissingen

1.890

5,03

309

163

Zeeland

13.045

N.B.

1.913

147

Nederland

444.540

3,29

58.924

133

n.b. = niet bekend Bron: CBS, bewerking SCOOP


9.7 Mantelzorgers

Bij de toekenning van zorg wordt steeds meer naar de beschikbaarheid van hulp in de eigen omgeving gekeken. Daarom wordt mantelzorg een steeds belangrijker onderdeel van ons zorgsysteem. In tabel 9.9 is weergegeven welk percentage van de bevolking in 2013 mantelzorgtaken verrichtte. Uit tabel 9.9 blijkt dat één op de vijf Zeeuwen in 2013 mantelzorgtaken verrichtte; iets meer dan in 2009 (18%). In de gemeenten Sluis en Veere lag dat aandeel significant hoger. In Kapelle, Noord-Beveland en Terneuzen lag het percentage mantelzorgers daarentegen significant lager.

mantelzorg verricht (2013)

Borsele

19%

Goes

21%

Hulst

20%

Kapelle

16%

Middelburg

20%

Noord-Beveland

17%

(-) (-)

Reimerswaal

19%

Schouwen-Duiveland

19%

Sluis

23%

(+)

Terneuzen

17%

(-)

Tholen

20%

Veere

22%

Vlissingen

21%

Zeeland

20%

(+)

Bron: SCOOP, Enquête Staat van Zeeland (2013) Tabel 9.10: Aantal jongeren in de jeugdhulpverlening naar type (2012)

Jeugdhulpverlening

Jeugdreclassering

Gezinsvoogdij

Onder voogdij

1.056

71

175

59

Walcheren

837

114

181

65

Zeeuws-Vlaanderen

656

80

152

30

2.549

265

508

154

Oosterschelderegio

Zeeland Bron: Bureau Jeugdzorg Zeeland

86


9.8 Jongeren in de jeugdhulpverlening Stichting Jeugdzorg Zeeland verleent hulp aan kinderen en jongeren en hun ouders/verzorgers die problemen ondervinden in de opvoeding. In tabel 9.10 is te zien aan hoeveel jongeren in 2012 hulp werd verleend, onderverdeeld in vier typen: -- jeugdhulpverlening: het bieden van advies, hulp en ondersteuning aan jongeren van 0 t/m 23 jaar en hun ouders als er sprake is van psychosociale en pedagogische problemen; -- jeugdreclassering: gericht op minderjarigen (12 t/m 17 jaar) die een strafbaar feit gepleegd hebben en die hulp nodig hebben om zich weer op een ‘normale’ manier te handhaven in de maatschappij; -- gezinsvoogdij: het ouderlijk gezag over jongeren van 0 t/m 17 jaar wordt beperkt en deels overgedragen aan jeugdbescherming; de gezinsvoogd verleent hulp en kan aanwijzingen geven voor opvoeding en verzorging; -- voogdij: na het overlijden van beide ouders of als een ouder uit de ouderlijke macht is ontzet, kunnen kinderen van 0 t/m 17 jaar onder gezag, voogdij, van jeugdbescherming gesteld worden; jeugdbescherming krijgt de juridische verantwoordelijkheid en de verantwoordelijkheid voor de (opvoedings)situatie en de ontwikkeling van het kind.

--

--

--

Het aantal jongeren in de jeugdhulpverlening is afgenomen van 3.002 (2010) tot 2.549; een daling van ongeveer 15%. Vanaf 2004 valt ook aanmelding en screening onder deze categorie. In vergelijking met twee jaar ervoor (2010, in vorige Sociale Atlas) is het gebruik van de jeugdhulpverlening in alle regio’s afgenomen. Het totaal aantal jongeren in de jeugdreclassering in Zeeland in 2010 was 266; vrijwel hetzelfde aantal als in 2012. Het aantal jongeren in de gezinsvoogdij nam daarentegen met 11% af (van 568 naar 508). Het aantal jongeren onder voogdij van jeugdbescherming steeg van 139 naar 154 (+11%).

--

---

9.9 Belangrijkste conclusies -- De komende decennia zal de zorgvraag sterk toenemen. Motor achter deze ontwikkeling is de explosieve toename van het aantal inwoners van 80 jaar en ouder. -- Zeeland telt 6 huisartsen en ruim 9 fysiotherapeuten per 10.000 inwoners. Het totaal aantal huisartsen in Zeeland steeg in vergelijking met 2010 met 15%, het totaal aantal fysiotherapeuten nam met ruim 1% toe. -- Zeeland telde in 2012 in totaal 1.088 ziekenhuisbedden. Dit is bijna 6% meer dan in 2010, toen er 1.029 bedden werden geteld. Deze toename is een

gevolg van een stijging van de capaciteit in ZeeuwsVlaanderen, waar het aantal bedden toenam van 320 tot 379. Het aantal medisch specialisten werkzaam in een van de ziekhuizen bedroeg 252,1. Dit is een fractie minder dan in 2010 (253,5). Zeeland telde in 2012 in totaal 38.682 ziekenhuisopnamen. Dit is bijna 5% meer dan in 2010. Het aantal dagverplegingsdagen of deeltijdbehandelingen in de Zeeuwse ziekenhuizen bedroeg 34.042. Dit is een lichte afname in vergelijking met 2010, toen er 34.207 dagbehandelingen/deeltijdbehandelingen waren. Het totaal aantal ontslagen patiënten steeg licht. Zeeland telt momenteel 2.326 verzorgingsplaatsen en 2.388 plaatsen in verpleeghuizen. In verhouding tot de bevolking van 80 jaar en ouder telt Noord-Beveland het hoogste aantal plaatsen in verzorgingshuizen, gevolgd door Reimerswaal. Borsele en Vlissingen tellen significant minder plaatsen in verzorgingshuizen dan gemiddeld in Zeeland. Goes telt relatief het hoogste aantal verpleegplaatsen. Bijna 20.000 Zeeuwen ontvangen een geldige indicatie voor AWBZ-zorg. Ongeveer 60% van hen heeft een extramurale indicatie, ongeveer 40% een indicatie voor intramurale hulp. Als we de cijfers afzetten tegen de totale bevolking, blijkt dat van de Zeeuwse bevolking 5,2% een geldige AWBZ-indicatie hebben. Dit is wat meer het landelijk gemiddelde (4,7%) en is waarschijnlijk het gevolg van het relatief vergrijsde karakter van de provincie. In 2011 maakten 13.045 personen in Zeeland gebruik van huishoudelijke verzorging. In totaal ging het daarbij om bijna 2 miljoen uren zorg. Omgerekend betekent dit ongeveer 147 uren zorg per persoon. Dit is meer dan het landelijk gemiddelde (133 uur) en ook dit hangt waarschijnlijk samen met het relatief vergrijsde karakter van de Zeeuwse bevolking. In Tholen en Vlissingen wodt het meest gebruik gemaakt van huishoudelijke verzorging. Eén op de vijf Zeeuwen verricht mantelzorgtaken; iets meer dan in 2009. Het totaal aantal Zeeuwse jongeren in de jeugdhulpverlening is afgenomen van 3.002 (2010) tot 2.549; een daling van ongeveer 15%. In vergelijking met 2010 is het gebruik van de jeugdhulpverlening in alle regio’s afgenomen. Het totaal aantal Zeeuwse jongeren in de jeugdreclassering in Zeeland in 2010 was 266; vrijwel hetzelfde aantal als in 2012. Het aantal jongeren in de gezinsvoogdij nam daarentegen met 11% af (van 568 naar 508). Het aantal jongeren onder voogdij van jeugdbescherming steeg van 139 naar 154 (+11%).

87


88


10. Vrije tijd en toerisme In dit hoofdstuk worden enige cijfers gepresenteerd over de vrijetijdsbesteding van de inwoners van Zeeland. In de paragrafen 10.1 en 10.2 wordt ingegaan op het vrijwilligerswerk. In paragraaf 10.3 is aandacht voor het bezoek aan culturele voorstellingen. Lidmaatschap aan verenigingen en sportclubs staan centraal in paragraaf 10.4; het onderwerp ‘uitgaan’ in paragraaf 10.5. In paragraaf 10.6 worden enige Zeeuwse cijfers gepresenteerd over toerisme. De belangrijkste conclusies uit dit hoofdstuk worden weergegeven in paragraaf 10.7.

10.1 Vrijwilligers

Tabel 10.1: Percentage van de bevolking (16 jaar eo) dat

10.2 Vrijwilligerswerk onder jongeren

Ongeveer 1 op de 3 Zeeuwen (33%) verricht vrijwilligerswerk (tabel 10.1). Dit is iets meer dan vier jaar geleden werd gemeten (29%). In vergelijking met andere Zeeuwse gemeenten wordt in Borsele en Veere significant vaker vrijwilligerswerk verricht, zo blijkt uit tabel 10.1. In Sluis en Vlissingen wordt significant minder vaak vrijwilligerswerk verricht dan gemiddeld.

vrijwilligerswerk verricht (2013)

16 jaar e.o. Borsele

40%

Goes

36%

Hulst

34%

Kapelle

30%

Middelburg

34%

Noord-Beveland

30%

Reimerswaal

30%

Schouwen-Duiveland

34%

Sluis

29%

Terneuzen

34%

(+)

Uit cijfers van de Jeugdmonitor Zeeland uit 2011 blijkt verder dat ruim een derde van de vijftienjarige jongeren in Zeeland (36%) vrijwilligerswerk verricht (tabel 10.2). Opvallend is dat vooral in de gemeenten Sluis en Veere het percentage jeugdige vrijwilligers significant boven het Zeeuws gemiddelde ligt. In Goes en Vlissingen ligt het er significant onder.

10.3 Bezoekers culturele voorstellingen (-)

Tholen

35%

Veere

42%

(++)

Vlissingen

27%

(-)

Zeeland

33%

In de enquête Staat van Zeeland werd ook gevraagd hoe vaak mensen in de afgelopen 12 maanden in de vrije tijd een culturele voorstelling hebben bezocht. In tabel 10.3 staat een overzicht van de percentages Zeeuwen die tenminste één voorstelling hebben bezocht.

Bron: Enq. Staat van Zeeland (2013)

89


Kaart 10.1: Vrijwilligerswerk (2013)


90


Tabel 10.2: Percentage van de 15-jarige bevolking dat


vrijwilligerswerk verricht (2011)

het afgelopen jaar minimaal één keer een

Borsele

30%

culturele voorstelling heeft bezocht (2013)

Goes

26%

(-)

Borsele

74% 81% 74%

Hulst

37%

Goes

Kapelle

36%

Hulst

Middelburg

41%

Kapelle

77% 81% 74%

Noord-Beveland

34%

Middelburg

Reimerswaal

32%

Noord-Beveland

Schouwen-Duiveland

40%

Reimerswaal

61%

Schouwen-Duiveland

75%

Sluis

79%

Sluis

43%

Terneuzen

41%

(+)

Tholen

33%

Terneuzen

75%

Veere

44%

(+)

Tholen

65%

Vlissingen

29%

(-)

Veere

81%

Zeeland

36%

Bron: Jeugdmonitor Zeeland (2011)

Vlissingen

81%

Zeeland

76%

(--)

(-)


Uit tabel 10.3 blijkt dat in 2013 ruim driekwart van de Zeeuwen een culturele voorstelling heeft bezocht. Dit is iets meer dan vier jaar geleden (2009: 74%). Deze bezoekers kwamen significant minder vaak afkomstig uit Reimerswaal of Tholen. Tabel 10.4 geeft een overzicht van de woongemeenten van klanten van gereserveerde kaarten voor een aantal belangrijke Zeeuwse podia. Uit de cijfers uit tabel 10.4 blijkt dat de meerderheid van de klanten van het Arsenaaltheater, de Stadsschouwburg, de Zeeuwse concertzaal en het Spiegeltheater afkomstig zijn uit Middelburg of Vlissingen. De klanten van de Myrthe of ’t Beest zijn vooral afkomstig uit Goes of overig Zeeland. Opvallend is dat de Zeeuwse Concertzaal en het Arsenaaltheater veel klanten hebben die afkomstig zijn buiten Zeeland.8

10.4 Lidmaatschap verenigingen Ongeveer zes op de tien Zeeuwen van 16 jaar en ouder is lid van een vereniging, zo blijkt uit cijfers van de enquête Staat van Zeeland (tabel 10.5). Dit is duidelijk minder dan in 2009 (67%) Als we onderscheiden naar gemeente blijkt dat inwoners van de gemeenten Kapelle en Veere significant vaker dan gemiddeld lid zijn van een vereniging. In Reimerswaal, Sluis en Vlissingen is men significant minder vaak lid.

Tabel 10.4: De woongemeentes van klanten voor de locaties met meest gereserveerde kaarten (2010-2011)

Middelburg

Vlissingen

Goes

Overig Zeeland

Buiten Zeeland

totaal

Stadsschouwburg

36%

19%

11%

31%

4%

100%

Zeeuwse Concertzaal

47%

10%

7%

25%

12%

100%

Spiegeltheater

41%

18%

10%

28%

4%

100%

Arsenaaltheater

22%

35%

9%

24%

10%

100%

De Mythe

15%

12%

33%

37%

3%

100%

Podium ’t Beest

14%

8%

46%

25%

7%

100%

Bron: Theater Exploitatie Zeeland (2010-2011)

8. Het Scheldetheater in Terneuzen is buiten beschouwing gebleven omdat het op een later tijdstip is gaan deelnemen aan het online ticketsysteem en er nog onvoldoende klanten geregistreerd zijn om een vergelijking met de overige theaters te rechtvaardigen

91


Kaart 10.2: Bezoek aan culturele Voorstellingen (2013)


92



lid is van een vereniging (2013)

% lid vereniging Borsele

60%

Goes

64%

Hulst

60%

Kapelle

67%

Middelburg

61%

Noord-Beveland

57%

Reimerswaal

54%

Schouwen-Duiveland

64%

Sluis

55%

Terneuzen

58%

Tholen

57%

Veere

71%

(++)

Vlissingen

54%

(-)

Zeeland

60%

Onder de jongeren ligt het lidmaatschap van een sportvereniging in Reimerswaal en Tholen duidelijk lager dan gemiddeld. In Veere ligt het significant hoger. Tabel 10.7: Percentage van de bevolking dat lid is van een

10 jaar

(+)

(-) (-)


Van de Zeeuwse bevolking van 16 jaar en ouder is 3 op de 10 lid van een sportvereniging, zo blijkt uit cijfers van de enquête Staat van Zeeland (tabel 10.6). Dit is een fractie minder dan in 2009 (31%). In de gemeenten Goes, Hulst en Veere ligt het percentage significant hoger; in Reimerswaal en Sluis ligt dit aandeel significant lager. Tabel 10.6: Percentage van de bevolking dat lid is van een

sportvereniging (16 jaar eo) (2013)

16 jaar e.o. Borsele

28%

Goes

36%

(+)

Hulst

37%

(+)

Kapelle

32%

Middelburg

32%

Noord-Beveland

29%

Reimerswaal

21%

Schouwen-Duiveland

29%

Sluis

23%

Terneuzen

31%

Tholen

27%

Veere

36%

Vlissingen

28%

Zeeland

30%

sportvereniging (10 en 15-jarigen) (2010-2011)

Borsele

70%

57%

Goes

81%

62%

Hulst

80%

68%

Kapelle

72%

60%

Middelburg

75%

Noord-Beveland

84%

Reimerswaal

68%

39%

Schouwen-Duiveland

71%

62%

Sluis

75%

65%

Terneuzen

70%

64%

Tholen

52%

(--)

52%

(-)

Veere

84%

(+)

70%

(+)

Vlissingen

79%

64%

Zeeland

73%

61%

65% (+)

(-)

(+)


In tabel 10.7 is ook het percentage leden van 10 en 15 jaar oud weergegeven. Het aandeel leden van sportverenigingen onder deze leeftijdscategorieën, vooral onder 10-jarigen, ligt duidelijk hoger dan onder de Zeeuwen van 16 jaar en ouder.

61% (--)

Bron: Jeugdmonitor Zeeland (2010/2011)

10.5 Uitgaan In de enquête Staat an Zeeland werd ook gevraagd hoe vaak mensen de afgelopen vier weken een discotheek, café, restaurant of eetcafé hebben bezocht. In tabel 10.8 een overzicht van de uitkomsten. Tabel 10.8: Percentage van de bevolking (16 jaar e.o.) dat

de afgelopen vier weken een uitgaansgelegen-

heid heeft bezocht (2013)

1 of 2 keer (-)

15 jaar

(+)

3 keer of vaker

Borsele

48%

Goes

44%

34%

Hulst

45%

33%

Kapelle

46%

26%

Middelburg

43%

33%

Noord-Beveland

43%

27%

Reimerswaal

50%

(++)

26%

21%

Schouwen-Duiveland

44%

30%

Sluis

45%

33%

Terneuzen

45%

32%

Tholen

45%

Veere

48%

Vlissingen

44%

31%

Zeeland

45%

30%

19% (+)

(--)

(--)

29%


93


Tabel 10.9: Toerisme in Zeeland (2012)

Ned. Overnachtingen Vakanties (incl. vaste gasten)

SchouwenDuiveland

Walcheren

Bevelanden & Tholen

ZeeuwsVlaanderen

Zeeland

2.834.000

2.906.000

1.282.000

1.135.000

8.157.000

487.000

487.000

232.000

185.000

1.391.000

Ontwikkeling vakanties 2011-2012

6%

24%

-16%

-31%

-1%

Gem. verblijfsduur

5,8

6

5,6

6,3

5,9

Bestedingen p.p.p.d.

€ 24

€ 28

€ 29

€ 26

€ 27

Bron: Kenniscentrum Kusttoerisme

Driekwart van de Zeeuwen van 16 jaar en ouder gaf aan de afgelopen vier weken één of meer keren een uitgaansgelegenheid te hebben bezocht. Dit is duidelijk meer dan in 2009 (62%). Bij de categorie die 3 keer of vaker in een gelegenheid kwam, valt op dat inwoners van Reimerswaal en Tholen hier een significant lagere score behalen.

10.6 Toerisme In 2012 bezochten bijna 1,4 miljoen toeristen Zeeland. Het grootste deel daarvan, ruim 70%, vond een onderkomen op Walcheren of Schouwen-Duiveland. In vergelijking met een jaar eerder daalde het aantal vakanties dat werd doorgebracht in Zeeland met ongeveer 1%. De grootste afname tekende zich af in Zeeuws-Vlaanderen (-31%), gevolgd door de Bevelanden en Tholen (-16%). Het aantal vakanties dat werd doorgebracht op Walcheren nam daarentegen met 24% toe. Ook op Schouwen-Duiveland was lichte groei (+6%) (tabel 10.9). Toeristen overnachtten gemiddeld 5,9 dagen in Zeeland en gaven per dag gemiddeld 27 euro uit, zo blijkt uit tabel 10.8. In vergelijking met 2011 verminderde de gemiddelde verblijfsduur daarmee met bijna 20% (was 7,3 dagen). Het gemiddelde bestedingsbedrag per persoon nam echter met ongeveer 17% toe (was €23).

94

10.7 Belangrijkste conclusies -- Ongeveer 1 op de 3 Zeeuwen verricht vrijwilligerswerk. Onder jongeren ligt dit iets hoger. -- Ruim driekwart van de Zeeuwen heeft het afgelopen jaar een culturele voorstelling bezocht. Dit is iets meer dan vier jaar geleden (2009: 74%). -- De meerderheid van de klanten van het Arsenaaltheater, de Stadsschouwburg, het Spiegeltheater en de Zeeuwse concertzaal zijn afkomstig uit Middelburg of Vlissingen. De klanten van de Myrthe of ’t Beest zijn vooral afkomstig uit Goes of overig Zeeland. Opvallend is dat de Zeeuwse Concertzaal en het Arsenaaltheater veel klanten hebben die afkomstig zijn van buiten Zeeland. -- Ongeveer 6 op de 10 Zeeuwen is lid van een vereniging. Dit is duidelijk minder dan in 2009 (67%) -- Van de Zeeuwse bevolking van 16 jaar en ouder is 30% lid van een sportvereniging of -club (2009: 31%). Jongeren zijn veel vaker lid dan ouderen. -- Ongeveer driekwart van de Zeeuwen van 16 jaar en ouder gaf aan de afgelopen vier weken één of meer keer een uitgaansgelegenheid te hebben bezocht. Dit is duidelijk meer dan in 2009 (62%). -- In 2012 bezochten bijna 1,4 miljoen toeristen Zeeland. Het grootste deel daarvan, ruim 70%, vond een onderkomen op Walcheren of Schouwen-Duiveland. In vergelijking met een jaar eerder daalde het aantal vakanties dat werd doorgebracht in Zeeland met ongeveer 1%. -- Toeristen overnachtten in 2012 gemiddeld 5,9 dagen in Zeeland en gaven per dag gemiddeld 27 euro uit. In vergelijking met 2011 verminderde de gemiddelde verblijfsduur daarmee met bijna 20%. Het gemiddelde bestedingsbedrag per persoon nam echter met ongeveer 17% toe.


11. Leefbaarheid In het door Scoop in februari 2011 uitgebrachte rapport ‘Leefbaarheid, Themarapport Staat van Zeeland’ worden vier aspecten, dimensies onderscheiden aan het begrip ‘leefbaarheid’. Bewoners ervaren hun kern als leefbaar als men tevreden is met de eigen kern als woonplaats (1), en/ of tevreden is met de kwaliteit van de bevolkingssamenstelling (2), en/of tevreden is met de kwaliteit van de woonomgeving (3), en/of tevreden is met de kwaliteit van de voorzieningen (4). In de paragrafen 11.1 t/m 11.4 worden cijfers over deze thema’s gepresenteerd uit de enquête Staat van Zeeland. In paragraaf 11.5 worden uit dezelfde bron cijfers gepresenteerd over de vraag of bewoners vinden dat hun kern of wijk vooruit of achteruit is gegaan. In paragraaf 10.6 wordt het concept ‘collectieve redzaamheid’ behandeld. In hoeverre zijn bewoners bereid samen te werken of bepaalde doelen te bereiken? Het hoofdstuk wordt afgesloten met paragraaf 11.7, waarin de belangrijkste conclusies worden samengevat.

11.1 Tevredenheid over buurt als woonplaats In tabel 11.1 is een overzicht weergegeven van het percentage van de Zeeuwse bevolking dat tevreden is over de eigen buurt of kern als woonplaats. Hieruit blijkt dat 4 op de 5 Zeeuwen hierover tevreden is. Dit is een fractie minder dan in 2009 (82%).

Als we de cijfers nader analyseren per gemeente blijkt dat de inwoners van Kapelle en Veere significant vaker tevreden zijn dan gemiddeld. Tabel 11.1: Percentage van de bevolking (16 jaar e.o.) dat

tevreden is met de kern/wijk als woonplaats

(2013)

% tevreden Borsele

81%

Goes

84%

Hulst

79%

Kapelle

91%

Middelburg

80%

Noord-Beveland

79%

Reimerswaal

82%

Schouwen-Duiveland

81%

Sluis

80%

Terneuzen

76%

Tholen

76%

Veere

90%

Vlissingen

76%

Zeeland

80%

(++)

(++)


95


Kaart 11.1: Tevredenheid met eigen woonplaats (2013)


96


11.2 Tevredenheid over de samenstelling van de bevolking In tabel 11.2 is een overzicht weergegeven van het percentage van de bevolking dat tevreden is met de bevolkingssamenstelling in de eigen kern/wijk. Tabel 11.2: Percentage van de bevolking (16 jaar e.o.) dat

Tabel 11.3: Gemiddelde waardering voor woonomgeving

in de eigen kern/wijk (bevolking 16 jaar e.o.)

op schaal 1-10

cijfer 2009 Borsele

7,1

(+)

7,0

Goes

7,1

(+)

6,9

Hulst

7,0 7,3

6,8

tevreden is met de bevolkingssamenstelling in

Kapelle

de eigen kern/wijk (2013)

Middelburg

7,0

6,7

Noord-Beveland

6,9

6,8

7,0

7,0

% tevreden

(++)

7,2

Borsele

60%

Reimerswaal

Goes

65%

Schouwen-Duiveland

6,8

6,8

Hulst

63%

Sluis

6,9

6,7

Kapelle

73%

Terneuzen

6,9

6,7

Middelburg

60%

Tholen

7,0

6,8

Noord-Beveland

53%

Veere

7,2

(+)

7,1

6,5

(--)

6,4

6,9

(++) (-)

Reimerswaal

58%

Vlissingen

Schouwen-Duiveland

62%

Zeeland

Sluis

56%

Terneuzen

57%

Tholen

57%

Veere

67%

Vlissingen

55%

Zeeland

60%

6,8

Bron: SCOOP, Enquête Sociale Staat van Zeeland (2013)

(+)


Uit tabel 11.2 blijkt dat 6 op de 10 Zeeuwen tevreden is over de samenstelling van de bevolking in de eigen kern/ wijk. In 2009 was dit iets hoger: 64%. Als we de cijfers analyseren per gemeente dan blijkt dat in Kapelle en Veere het aandeel dat hierover tevreden is significant boven dit gemiddelde ligt. In de gemeente Noord-Beveland ligt het daarentegen significant onder het Zeeuwse cijfer.

11.3 Tevredenheid met kwaliteit van de woonomgeving In de enquête Sociale Staat van Zeeland werd gevraagd een rapportcijfer te geven voor verschillende onderdelen van de woonomgeving. Dit had betrekking op de gebouwen, de bestrating, de groenvoorziening, parken, fietsen wandelpaden, het buitengebied, de verkeersveiligheid, de openbare verlichting en de geschiktheid van de omgeving om kinderen te laten opgroeien. In tabel 11.3 zijn de resultaten weergegeven van de uitkomsten.

Uit tabel 11.3 blijkt dat inwoners van Zeeland gemiddeld een ruime voldoende (6,9; 2009: 6,8) geven voor de kwaliteit van de woonomgeving. Als we de cijfers onderscheiden naar gemeente blijkt dat inwoners van Borsele, Goes, Kapelle en Veere gemiddeld een significant hoger cijfer geven dan de gemiddelde Zeeuw. Inwoners van Vlissingen waarderen hun woonomgeving echter significant lager dan gemiddeld. In vergelijking met de vorige meting, in 2009, scoren bijna alle gemeenten, met uitzondering van Reimerswaal en Schouwen-Duiveland, iets beter dan de vorige keer. De vooruitgang was het grootst in Middelburg.

11.4 Tevredenheid met de kwaliteit van de voorzieningen In de enquête Sociale Staat van Zeeland werd ook gevraagd een rapportcijfer te geven voor de in de eigen kern of wijk aanwezige voorzieningen. De gemiddelde scores zijn weergegeven in tabel 11.4.

97


Tabel 11.4: Gemiddelde waardering voor voorzieningen


in de eigen kern/wijk (bevolking 16 jaar e.o.)

op schaal 1-10

gegaan

vindt dat de kern/wijk vooruit of achteruit is

cijfer 2009

% vooruit

% achteruit

Borsele

6,9

7,3

Borsele

14%

14%

Goes

6,7

7,1

Goes

17%

15%

Hulst

6,6

7,2

Hulst

8%

7,7

Kapelle

18% 26%

(++)

(-)

18% 8%

Kapelle

7,6

Middelburg

6,9

7,3

Middelburg

Noord-Beveland

6,9

7,2

Noord-Beveland

11%

26%

11%

19% 25%

(+)

Reimerswaal

6,9

7,4

Schouwen-Duiveland

6,7

7,3

Schouwen-Duiveland

13%

Sluis

6,5

7,5

Sluis

23%

(+)

22%

9%

(-)

25%

Terneuzen

6,9

7,3

Terneuzen

Tholen

6,9

7,3

Tholen

13%

Veere

7,0

7,4

Veere

17% 23% 16%

Vlissingen

6,9

7,3

Vlissingen

Zeeland

6,8

7,3

Zeeland

(+)

(--)

16%

Reimerswaal

(-)

(-)

28%

(+)

13%

(-)

24% 20%



Uit tabel 11.4 blijkt dat de inwoners van Zeeland gemiddeld een ruime voldoende (6,8) geven als rapportcijfer-waardering voor de voorzieningen in de eigen kern of wijk. Dit is een lagere waardering als in 2009 (7,3). Als we de cijfers analyseren per gemeente valt op dat in Sluis een significant lager rapportcijfer wordt gegeven dan in Zeeland. In de gemeente Kapelle gaven respondenten gemiddeld een significant hoger cijfer dan gemiddeld in Zeeland.

Uit tabel 11.5 wordt duidelijk dat het aandeel inwoners van Zeeland dat aangeeft dat de eigen kern of wijk achteruit is gegaan (20%, 2009: 21%) duidelijk groter is dan het percentage dat van mening is dat het vooruit is gegaan (16%, 2009: 15%).

Als we gemeentelijke scores van 2013 naast die van 2009 leggen blijkt dat alle gemeenten een lagere score behaalden dan vier jaar geleden. Het verschil met 2009 is het grootst in de gemeente Sluis. Daar daalde het gemiddelde rapportcijfer van 7,5 naar 6,5.

11.5 Wijk vooruit of achteruit? Een andere indicatie van de tevredenheid over de eigen kern is het antwoord op de vraag of de eigen kern of wijk vooruit of achteruit is gegaan. De antwoorden op deze vraag zijn verwerkt in tabel 11.5.

98

Vooral in de gemeenten Hulst, Noord-Beveland, SchouwenDuiveland, Terneuzen en Tholen is dit (negatieve) verschil opvallend groot. Andersom komt ook voor. Dit is met name het geval in Kapelle en Middelburg.

11.6 Collectieve redzaamheid In de Sociale Staat van Zeeland is het begrip collectieve red¬zaamheid gepresenteerd. Dit houdt in dat inwoners van een bepaald gebied elkaar vertrouwen en bereid zijn samen te werken om bepaalde problemen op te lossen of bepaalde doelen te bereiken. In de Sociale Staat van Zeeland is een schaal voor collectieve redzaamheid ontwikkeld. Concreet gaat het dan om het vertrouwen dat inwoners hebben dat de mensen in de eigen wijk of kern anderen zouden aanspreken op overlast en zouden ingrijpen bij overlast van jongeren, heftige woordenwisselingen, vechtpartijen, vandalisme, inbraak, huiselijk geweld, discriminatie of verloedering van tuinen. Hoge scores op deze schaal gaan samen met hoge scores op leefbaarheid.


In tabel 11.6 is een overzicht weergegeven van de scores op de collectieve redzaamheidschaal. Tabel 11.6: Collectieve redzaamheid (bevolking 16 jaar e.o.)

laag Borsele

4%

Goes

midden

(--)

hoog

66%

30%

8%

66%

26%

Hulst

6%

71%

(+)

Kapelle

9%

61%

(-)

Middelburg

7%

67%

26%

Noord-Beveland

6%

63%

31%

(+)

31%

(+)

(-)

(-)

23%

(-)

30%

(+)

Reimerswaal

8%

60%

SchouwenDuiveland

6%

69%

25%

Sluis

10%

66%

24%

Terneuzen

8%

67%

24%

66%

(+)

Tholen

7%

Veere

6%

(-)

59%

28%

Vlissingen

12%

(++)

63%

25%

Zeeland

8%

66%

27%

(-)

35%

(++)


Uit tabel 11.6 blijkt dat ruim een kwart van de inwoners van Zeeland (27%) een hoge collectieve redzaamheid in de eigen wijk of kern vertoont. Dit is duidelijk meer dan in 2009 (23%). Bijna één op de tien Zeeuwen (8%) kan ingedeeld worden in de categorie ‘lage collectieve redzaamheid’. Dit is iets meer dan in 2009 (7%). Ongeveer tweederde van de inwoners kan tussen deze beide uitersten worden ingeschaald. Als we de cijfers bekijken per gemeente blijkt dat het aandeel inwoners dat onder de categorie ‘hoge collectieve redzaamheid’ kan worden ingedeeld significant groot is in de gemeenten Borsele, Kapelle, Noord-Beveland, Reimerswaal en Veere. Hulst telt significant weinig inwoners die tot deze categorie behoren. Als we kijken naar de aandelen inwoners die tot de categorie met een lage zelfraadzaamheid kunnen worden gerangschikt blijkt dat dit percentage in de gemeente Vlissingen significant groter is dan gemiddeld.

11.7 Samenvattende conclusies -- 4 op de 5 Zeeuwen is tevreden met de eigen buurt of kern als woonplaats. Dit is iets minder dan in 2009 (82%) Inwoners van Kapelle en Veere zijn hierover significant vaker tevreden dan gemiddeld.

-- Ongeveer 6 op de 10 inwoners van Zeeland zijn tevreden over de samenstelling van de bevolking in de eigen kern/wijk. Dit is eveneens iets minder dan vier jaar geleden. Ook bij deze vraag lag het aandeel dat hierover tevreden is in de gemeenten Kapelle en Veere significant boven het provinciaal gemiddelde -- Inwoners van Zeeland geven gemiddeld een ruime voldoende (6,9) voor de kwaliteit van de woonomgeving. Dit is iets hoger dan bij de vorige meting (6,8). Als we de cijfers onderscheiden naar gemeente blijkt dat inwoners van Borsele, Goes, Kapelle en Veere gemiddeld een significant hoger cijfer geven dan de gemiddelde Zeeuw. Inwoners van Vlissingen waarderen hun woonomgeving echter significant lager dan gemiddeld. In vergelijking met de vorige meting scoren bijna alle gemeenten, met uitzondering van Reimerswaal en Schouwen-Duiveland, iets beter dan de vorige keer. De vooruitgang was het grootst in Middelburg. -- Inwoners van Zeeland geven gemiddeld een ruime voldoende (6,8) voor de voorzieningen in de eigen kern of wijk. Dat is een lagere waardering dan in 2009 (7,3). Als we de cijfers analyseren per gemeente valt op dat in Sluis gemiddeld een significant lager rapportcijfer wordt gegeven dan gemiddeld. In de gemeente Kapelle gaven respondenten gemiddeld een significant hoger cijfer dan gemiddeld in Zeeland. Als we de gemeentelijke cijfers leggen naast die van 2009 blijkt dat alle gemeenten een lagere score behaalden dan vier jaar geleden. -- Het aandeel dat in Zeeland aangeeft dat de eigen kern of wijk achteruit is gegaan is wat groter dan het percentage dat van mening is dat het vooruit is gegaan. Dit was ook in 2009 het geval. Vooral in de gemeenten Hulst, Noord-Beveland, Schouwen-Duiveland, Terneuzen en Tholen is dit (negatieve) verschil opvallend groot. Andersom komt ook voor. Dit is het geval in Kapelle en Middelburg. -- Ruim een kwart van de inwoners van Zeeland vertoont een hoge collectieve redzaamheid in de eigen wijk of kern (2009: 23%). Bijna één op de tien Zeeuwen (8%) kan ingedeeld worden in de categorie ‘lage collectieve redzaamheid’. Ongeveer tweederde van de inwoners kan tussen deze beide uitersten worden ingeschaald. Als we deze cijfers bekijken per gemeente blijkt dat het aandeel inwoners dat onder de categorie ‘hoge collectieve redzaamheid’ kan worden ingedeeld significant groot is in de gemeenten Borsele, Kapelle, NoordBeveland, Reimerswaal en Veere. Hulst telt significant weinig inwoners die tot deze categorie behoren. Vlissingen telt een significant hoog aandeel met een lage zelfredzaamheid.

99


100

Sociale Atlas Zeeland 2013

Recommend Documents