rueof the frail elderlyat home:an
Snntenttntting
t.
Jid-oostGroningen.Groningen:
op thuiszorg- Wensenen behoeftenvan ouderenin de Het ouderenperspectief in Friesland thuis(zorg)situatie FIet groeiend aandeel van ollderen in de Nederlandse populatie zal, samen met de algemene wens de zelfstandigheid in de eigen woning
:ijn,Volksgezondheid en Cultuur;
zolanti mogelijk te bewaren, belangrijke gevolgen hebben voor het beroep op thuiszorg, als ook op de financiering daarvan.
onderzoek.Ned Tijdschr Huijsmanvan den BerghZA, Veroe
1993.Rijswijk:Ministerievan
ln lnofdstuk 1 wordt ingegaan op de politieke, demografische en maatschappelijke veranderingen die van invloed zijn op een verdere individualisering van de zorg en hulp. Zowel de overheid, zorgverzekeraar als thr-riszorgorganisatieswillen meer inspelen op de vraag van ouderen. Hoe dat precies moet of wat daar precies voor nodig of gewenst is, is vooralsnog niet goed duidelijk. Wil het niveau en aanbod van zorgvoorzieningen adequaat aansluiten op bestaande zorg-
;sie Welschen). Rijswijk:Ministerre
vragen of inspelen op de knelpunten die hier liggen dan is het onontkoombaar meer inzicht te krijgen in het perspectief op thuiszorg van hen die hiervan afhankelijk (zullen) zijn: de ouderen zelf. De centrale probleemstelling in deze studie is dan ook: hoe zou, vanr,rit het perspectief van ouderen, de thuiszorg er idealiter nu en in de toekomst uit moeten zien? En: welke consequenties moeten overheden, zorSverzekeraars en zorgaanbieders hieraan verbinden ten aanzien van hun (thr,riszorg)beleidvoor ouderen. ln hoofdstuk11wordt een antwoord gezocht op de vraag: "Wat is er bekend over wensen en behoeften die ouderen hebben ten aanzien van thuiszorg?" De speurtocht naar literatuur omtrent het ouderenperspectief laat zien dat de wetenschappelijke kennis van behoeften en voorkeuren van ouderen voor hulpverlening vooralsnog schaars is. Het merendeel van de gevonden onderzoeken heeft het karakter van determinantenonderzoek welke, veelal gebaseerd op het Model van Andersen, gericht is op de factoren die van invloed zijn op het gebruik van voorzieningen. Zrj geven daarmee weinig zicht op de belangrijkste wensen en behoeften van ouderen ten aanzien van de vormen van dienstverlening. De meeste thuiszorgprogramma's lijken daarom meer gebaseerd te zijn op de perceptie van de hulpverlener dan op de perceptie van ouderen zelf. Thuiszorg voor kwetsbare ouderen is complex, waarbij de factoren die de gezondheid en zelfredzaamheid instandhouden in een precair evenwicht verkeren met de gebreken die de gezondheid en daarmee de onafhankelijkheid bedreigen. Voor onderzoek naar de factoren die dit precaire evenwicht beinvloeden is kwalitatief onderzoek meer geschikt dan de in de literatuur meestal gevonden kwantitatieve benadering en onderzoeksinstrumenten. Kwalitatief onderzoek bestudeert mensen door hen te observeren, in contact met hen te treden, met hen te praten en te lezen wat zij schrijven. Geconcludeerd wordt
163
Het ouderenperspectief op thuiszorg
dat via kwalitatief onderzoek beter toegang te verkrijgen is krt gegevens welke voor andere kwantitatieve onderzoeksmethoden,minder toegankeiijk zijn.
meet de enqu(
open vragen b keuze vragen,
Ceconcludeer ingevuld en d,
ln hoofdstttk111is de kwalitatieve onderzoeksmethode beschreven. Via acht Friese huisartsen zljn 17 ouderen die al enige vorm van thuiszorg clntvangen benaderd voor een uitgebreid deels open, deels semigestructureerd interview. Van hen hebben uiteindelijk 28 aan het volledige onderzoek meegedaan. Het merendeel van de uitval is veroorzaakt door rveigering, naast de beslissing van de naaste hulpverlener die de ouderen niet geschikt achtten voor een dergelijk (te belastend)
gen worden sl rlng en antwol genlijst aange
derd met nam respclnsis ruir kan worden vi niet-responde
interview. Ceconcludeerd wordt dat deze kwetsbare ouderen ten aanzien van veel aangesneden onderwerpen enige hulp nodig hebben om hun ideedn goed kenbaar ie kunnen maken. Vragen over intensieve en/of terminale zorg lijken emotioneel belastenden veroorzaken verwarring. Om te kunnen anticiperen op de vraagzijde in de toekomst zijn groepsgesprekken gehouden met vitale ouderen die nog geen hulp of zorg thuis ontvangen. Hieraan hebben 30 ouderen deelgenomen,verdeeld over een klein Fries dorpje, een €Jrotereplaats en de stad
ouderen die dr van deze bevir ouderen same
Hoofdstuk V be gen zijn, passe paragrafen die groepskenmer informele en/r informatievoo: ten c.q. -dienst
Leeuwarden. Deze laatste verdeling is gekozen om eventuele verschillen in behoeften te signaleren welke beinvloed worden door de v.rnr oorzieningen. bereikb.rarheid De resultaten van zon'el de intervien's als ook de groepsgesprekken zijn uitgebreid beschreven,passend bij de voornaarde waaraan kwa-
Van de 2000 vr tourneerd. De zelfstandig wc vertegenwoor(
litatief onderzoek met betrekking tot de betrouwbaarheid en validiteit moet voldoen, namelijk: een voldoende gedetailleerdebeschrijving van de beweegredenen,van het onderzoek, de methodiek, de vraagstelling, de gegevensverzameling, de vastlegging en het interpretatiekader waarbinnen de conclusies worden getrokken.
vooral uit allet teveel ('jonger woont samen I alleen. Het me De meeste heb zijn in het alge van de vrouv/( van de manner
Uit het krvalitatieve onderzoeksdeel kan geconcludeerd worden dat het voor ouderen niet gemakkelijk is aan te geven aan lr,elke vormen van hulp en zorg zij behoefte (zu1len)hebben bij toenemendehulpbehoevendheid en afhankeliikheid in de thuissituatie. 'onwennigheid' Ervaringsdeskundige ouderen met name vanuit met veel de vraagstelling en het gevoel niet te te mogen eisen, niet-ervaringsdeskundipien vanuit het moeten oordelen over voor hen nog hypothetische hulpbehoeftesituaties. Desondanks is het mogelijk gebleken r.rithet kwalitatieve onderzoeksdeel bevindingen te genereren die bruikbaar zijn voor toetsing middels een kwantitatief enou6teonderzoek.
tranquillizers, en meer hulp, ervaart hun ge
beoordeelt dez matig tot slech
De ervaren gez zigheid van (et en het ontvang mate door het andere factore leeftijd, verdwi
In hoofdstuk1V wordt de opzet, uitvoering en het resuitaat beschreven van een schriftelijke enqr-r6teonder 100 Friese onderen, gebaseerd op de gegenereerde bevindingen. Dit als test op een grootschalig uit te voeren postenqu6te. Met vragen als: kunnen oncieren een dergelijke uitgebreide (18 A-viertjes) enquOteinvullen, is de vraagstellinghelder,
164
Het ouderenperspectief op thuiszorg
t65
Het ouderenoersD
; te verkrijgen is tot gege:rzoeksmethoden, minder
meet de enqu6te datgene wat zij beoogt te meten, kunnen ouderen open vragen beantwoorden of moet meer gewerkt worden rnet meerkeuze vragen, hoe is de respons, enzovoorts? Ceconcludeerd wordt dat de teruggestunrde enqu€tes redelijk zijn ingevuld en de vragen in het algemeen goed zijn begrepen. Open vragen worden slecht beantwoord; sommige vragen leiden tot verwarring en antwoorden die niet voorzien zijn. Op basis daarvan is de vra-
:smethodebeschreven.Via I enige vorm van thuiszorg :els open, deels semiger i n d e l i j k2 8 , r a nh e t v o l l e van de uitval is veroorrn de naastehulpverlener
genlijst aanfJepast.Niet-responderende ouderen zijn telefonisch benaderd met name om de reden van het niet reageren te achterhalen. De respons is ruim zestig procent geweest. Middels statistische analyse kan worden vastgesteld dat er geen significant verschil is tussen de niet-responderende (en nadien telefonisch benaderde) ouderen en de
:n dergelijk (te belastend) wetsbareouderen ten aanige hulp nodig hebben om Vragen over intensieve ;tend en veroorz.tkenver-
ouderen die de schriftelijke enqu6te wel hebl.en ingevuld. Op basis van deze bevindingen is de definitieve postenquOte onder 2000 Friese ouderen samengesteld en verzonden.
in de krekomst zijn eren die nog geen hulp of r d e r e nd e e l g e n ( ) m e nv,e r -
Hoofdstuk V beschrijft de resultaten van de postenquOte.De bevindingen zijn, passend bij de structulrr van de vragenlijst, geclusterd in vijf paragrafen die respectievelijk de volgende onderwerpen beschrijven:
e plaatsen de stad :en om eventueleverschil_ :d worden door de
groepskenmerken, het subjectieve gezondheidsoordeel, hulp door informele en/of formele hulpverleners, het zelfstandrg wonen, de informatievoorziening en de (behoefte aan) nieuwe thuiszorgproducten c.q. -diensten.
rk de groepsgesprekken ,orwaardewaaraan kwa-
Van de 2000 vragenlijsten zijn 1057 binnen de gestelde termijn geretourneerd. De respons is daarmee 50,3%. Door uitsluiting van niet zelfstandig wonende ouderen is de leeftijdscategorie 70-74 jaar over'beschut' vertegenwoordigd. Omdat of niet zelfstandig wonenden vooral uit alleenstaande vrouwen bestaat zijn er verhoudingsgewijs teveel ('jongere') mannen geselecteerd.Driekwart van de mannen woont samen met de partner. Vrouwen wonen bijna driemaal vaker alleen. Het merendeel van de ouderen woont in een gewone woning. De meeste hebben naast de AOW nog andere inkomsten. Vrouwen
ruwbaarheiden validiteit tailleerde beschrijving ie methodiek, de vraagjlng en het interpretaetrokken. rncludeerd r."'ordendat even aan n,elke vormen bij krenemendehulpbetuane. uit'onn'ennigheid, met nogen eisen, niet-ervar over voor hen nog
zijn in het algemeen lager opgeleid dan mannen. Zeventig procent van de vrou\len heeft een of meer ziekten, tegen ruim zestig procent van de mannen. Vrouwen hebben ook vaker medicijnen, met name tranquillizers, antidepressiva of hypnotica. Zij ontvangen ook vaker en meer hulp, vooral van de kinderen. Zestig procent van de ouderen ervaart hun gezondheid als zeer goed tot goed. Bijna dertig procent beoordeelt deze als redelijk, negen procent ervaart de gezondheid als a, slecht. Mannen ziin in het algemeen positiever dan vrou-
:walitatieve onderzoeks;ijn voor toetsing
il::" De ervaren gezondheid wordt het sterkst beinvloed door de aanwezigheid van (een of meer) ziekten, naast het gebruik van medicijnen en het ontvangen van informele of formele hulp en in iets mindere mate door het geslacht en het hebben van een partner. De invloed van
tet resultaat beschreven ouderen, gebaseerdop en grootschalig uit te uciereneen dergelijke de vraagstelling helder,
andere factoren zoals andere inkomsten naast de AOW, opleiding, leeftijd, verdwijnt bij toetsing met behulp van logistische regressie
165
Het ouderenperspectieJ op thuiszorg
()nder c()ntr()le van allc .inclcrt' ';.triaLrelen.
rcgclgerirrg,r IJuitt,nhct tr.r
( ) i , r d e r e n z i j n t e n - r g h o u r l e r - r . li n i r e i v r . r g e n o m h u i p . l l i e r L - i j s p e l e n meerclere factoren cen rol: .rngst \'()()r pr.lktiscilrr cn etlotiottcle
ovt'r
a l b c h o e l t et e tijdsen'ice.t)1 .rie n oonvorn
L r e l . r s t i n gv a n d e i n t o r r - n c l t 'h u ) p a l s o o k h e t h c n n i e l z t ' i f n i l l e n r r . i g c n . / \ n g s t b e s t . r , , i to o k - , , r o r - e e n v c r k t ' c r t l c i n t e r p r e t a I i e v l n t l e v r a . r g o r r r h r , r l par l s z i j n d t c e n s i c t r . r a l c l , t t z e l l s t ; r n r ' l i gL t i i j t e n n ' o n e n n i c t
zoek te ztjr-rn; tussen'thuis voor gcbrek a onr-lcrenrlaarl vcnr,.rchte'rrr';
met'r haail..rar is. Angst \'(x)r vr'rliLrsr..tn contrtrle en zegget-,:ch,r1. o r e r h t ' t . ' r g e n l e l e n 1 , . e s t , r . rbt i l o t r t l e r r , ' n z o . " r ' e l r i c h t i n c i n f o r n r t ' i e l i s iormt.le htr)pr'.rrlcncr. I3ij rlet'r 1ijfgcl-t,nrlcn hi.tlp r.erotrrlerstelltn ( ) L t L l c r r ' nL , i j r l e i n f o r n ' , t ' i e h r : l ; . t ' e n t t k o r t . r . r n r l e r k u n t i i g h e i t l . l n f o r m c l c h u i p v 11 1 v 1 1r ' r i o r . l l j n g e T g t b i j i i c h t c r \ [ ) L - . r c l i v i t c i t c n c n
rle 2J uurs tnz mcer geld en r
irrr:ezet wortlt L-ij l i s v c h ( ) 5 ( ) c i . r l e : t c l r n , t t ' r n ' i j 1 1 1 ei o r m e l t ' h u l p z u ; i . r r t i e r e h u i s h o t r d c l i j k t ' . r c t i r i t e r t e n r ' n p e r s ' ( x r n l i j k er e r z r r r g i n H . L : r h l r i s i r o u t l c i i i k e h L r l 1 .t l o t r r t l e g t ' z i n : ' b t ' s t . r , r tv o r r r , r i g r o t e L r c l - r t i e [ 1 r . t a n
Itt lroo.fLlstuk Vt kw,rntitatiev
z o r g . i ) r ' r r i r r r k t ' t r r \ i n ( ) u i i c r e n g . l . l t i n t ( ) c n e n r t l t r l c n r . r t r 't r i t , t I a r t g t ' t ' i n t n , r J l ' , 1 t ' i r r i o r n r t ' l t ' h r i l tu. r , r . r rj l r i s l n , i . r - f o r n r t ' l t ' i r u l i r .z / j j i r t c i r t t ' : ' r
qr,rtltret'n effir rn vent.trisere thLriszorg.Teg x el L.ijstcllin let'r"rlcgeger-e bekentl zijn. F k n , r l i t a t i c ir n bctnrurrb.r.rrh ()pdrachd t it o
, l . r a r L . i ig r r r o t i , g l . 1 ' 1 on J n c c T l t - . c p 1 '[ 1 , l . l r t , r l \ , r s t ( ' i r u ] p \ e ! - l i ' n ( ' j ' \ ,\ , r s | t ' t i j . 1 e n , t i j J \ o ( ) r c { ' l t l ) r ' . l a t j r ' t t - it t t ' t n t t ' t ' f . . t i t t n t ' t rb e s i i s s t ' t r( ) \ t ' r - ( l t ' i ( ) ( ) r t r ' n r l t , h o r ' i t : t ' i h e i r l h t r l P . r i g t ' i s i ' n r . t t t i r i r n t t ' l t ' , ' ( ) r f l \ r ' r l L ' t r ! ' l 'os o k k L l t t \l l i ' I ' t ' j L ' ! : r : 1 1 i g h L , i ,cl n ' , , t a r r l r g 1 r t ' i r l' , r i c n L l el i i k h r ' i , l t n r ' ( ' t rr ' r ' s f - ' r ' r o nrng. ( ) r i r l t . i - , ' nh o L r , - 1 t ,l na r - , ' {r l : t J J l r h u n L . t ' t t z t ' z t ' l i : t . r n r i i gi c i r i i j r t ' n ' , \ ' ( ) l r r ) ni t l i i t ' t ' i i : t ' l t o t . t t g t ' ri t r g . I i t ' i r r ' r z , r r g i t r : l s -o f r r ' r f , l t ' t ' f ' l l t r i . i r r , r i r i .r ' l i i k : , ' ! l i t ' l n ) t ' r ' r r ' r ' n \ I i i ' , \ i l l i g t ' o f r i l t ' \ ' e i , - 'i . t . i , , r r ' n t r t ( , \ L ' r - ,r.'\ L : l n g ( ' i l- 1 r t ' l t ' ttt' , . ' t rl t , i l l r i l c l i , l i j ' , , ' r lr . l : l l l t r r t t l t ' n , l . l l lt i t ' l " t ' i t . ' . ' r o r r t l l , . ' 1
tt'ekomstigbe
, ' i r ; t ' n i r r r . . i r . . ' 1 . . t , ' l , r lr r i t ' t i r e l , L r t ' l \r , r r l i i . ) r r l ) ( l 5 s i n g e r -r i;l r - t , t t i i t t r c l t ' [ . t . t o r t ' n , , | , r l - ! ' ! . l rL r ' ( ) ( )lti l t i : , g r r , L t ' t r , r i rtil,e . r l - t . t n r i L ( r th i n k e l ] c n , ' o i
I tr hooliist uk V)
,l|\l('1'r'\r)(ri,air'ltiltrlr'tr;\'II1()lir)tlr']r'l.lrl{rfr'tl.r0,llret'r'i()L'tl('1llCll1l('r'lr
\ \ J C n S e nc n L ) e
z l . t r t r l - i , - ' i r l r s t ' r , r t 'ti ,r ' t l i t . r . t i , \ t l c l t ( i r ' r t . ' i , t ' l . r ' 1 t . 1 .' ' 'tjt . i 1 ' . 1 1 1 - - rl , r r' 1 '
I r l o r h e , .i l r e r l
. i f t , r k t ' l i r i gh; t ' l n , ' l r n i t ' t h t : l . b c n \ ' . l n ( ' r n i - r . l f l r r t ' r , . r . r n i r l z i g i r t 'rj .. ,l n t h r t ' i r i . c ! r r ' l i ( ' k i r ' ,h t ' t i r c l , ' i r i r r ( ) l r i \ . i n g r . r r r, r n l r r r l l ,f r l r o r . o o r l r .
tit:s t:n w clzilr tlc posilie r.tn
( , ( , r ' o n c l u f l c c r r l r t , ' r r i I t l . r t . j t ' t r n o l i r r l r r ' ] t , - - o c i , t l c( ) \ r ' r \ \ { - , i l i } ' r g r .1' r1i r ' !
rinil norlig var
L - t ' h o r i r l\ , l r r l t z c l l : l . r r r r l i ; ; l l t ' i . l I r c t : i t l k > l o r l r l e n l i j n t ' r . t . l t t t t ' r t l , r r r . l l
vrarggestLru rd
, ) l r ( l L ' r r ' 1 , r . ' L , , r tz' rnr . r l sr l t ' . r a r r r r t r z i ; i f i r ' i . lr . r r r z i e k t t ' o i r l t ' n o l r l z . r . r k t o t
(,t'streeftl rnoe
irct ontr',rngerr r'.rn i'ruI1,
x elzijn en zorr
I ) e b t ' s c h i k b , r r t ' r ' n o g t ' l i j k h t : t i c n t t ' r r . t a n z i t ' r - r\ ' a 1 1l i r L l i s z ( ) r g z i i n n o g
aan cle gcuite r
s l c c l - r tb e k e n t l b i j i r o t e n t i i ; l e t l r c n t e n e n h t t n l ' . u - n t i i e ,r l ' J . t r d ( ) ( ) r h e t n r . r k r ' n ' ul n u ' e l o v c r . " r o g t ' n k e u z t ' r - t m o e i l i l k i s . L ) . t a r , - l o o rr v o r i l t t i t :
hct exPerimen g c r - r o e n r 1 1D. i t
i11 a . r n 5 c h d i e n h e t g e b r t i i k r a n a l l c r l e i h u l ; . n r i c l c l e l t ' ne n . l , l r f i , t s s j n g r ' 1 1 h n i s v o o r a l s n o g b e l e m l n e r . l . ( ) l t d e r e n l . r t e n e e n r l r , r i L l e l i j k eb e h o e f t e
instellingsattit meer is voor d
zicn .r.rn een s(x)rt een lokert oI zorgatlviseLrr \'()()r informatie, aalvies
\irttr 1'1..1.',ta.a
en Lremidrlcling ton aanzien vrn hLrlp en z()rS thLris. De Lrekenclheicl
svsteem van ir
met het persoonsgelronc-lenbr-rdget (l'CB) is oncler Friese oucleret't
diging'"'an de
b g p c r k t . H t r e r v e l t e n r g h o r . r c l e n c l t o n e n z i j d . r a r \ ' ( ) r r r ,n . r n J r l e r e L r t l e H .
het per51111n5
we.l belangstelling. Zrj zien in dat een lrersoonsgelronden budget een kan beteket o e n . l m e i n c 1 ea u t o n o m i e e n i n v k r e d o p c l g h l , l t r t . r l c n i n g nen. Conseqllenties
166
keuze cn zelfb functionaris k;
viul een PC,B, r,r'.rt betreft de voorn';-r;rrden cn
Het ouderenperspectief op thuiszorg
gebrr-rik r.an ee
't67
Het ouderenpers
o m h u i f r .f l i t r b i j s p t , l e l t l s c n ee n e l n o t i ( ) n e l c( ) \ . r , r t h c n n i c t z t : i fn , i l l c n v r . i intcrpret.ttreI an rle r ra.rg C i g b l i j v e nn o n e n n i e t rntroleen zeggenscha;r w e l r i c h t i n c i n i o r n r e i t ,l l s r h u l p v e r o n t l c r : t eIlc n tn rieskLrndigheitl. r t e A D I - , a c t i Ii t e i t c r re r r I lngezetr.r,ortltL-ij :rsotinlijke r.t'rzorging. Lr e l i j k eh L r l 1d. o t l 1, 1 " * e z i n s temenrlcnt.tit nieI Iangt,r ormelc hLrlp.Zrj l-rr,chtt,:r v.tstt,hr.rifiverlt'ners, r .rstc t e n b t ' s l i s : t n( ) \ e r r l r , s ( ) ( ) r t rlezrrrgrerient'rsook kLrrr . et:nres;-.cctr ollc l,ejcfle clfst.rrrdigit' bi i jr.t,n t g s -o i l c r p l l ' 1 ' g h t p si . velei.tclort'nrlt { )\ ct:\\r, -len.rrn cit' ktrti,ut, r oor lrrt l s r i 1 . 1 * ,-' r' ,l r' , , r L i , , , ' ,1' 1, 1, ., ; t . r n r tl o i r r i n L t ' 1 .r n , ' o i o , l l r t . r . t l: , ' r . t r t ' t : t t ,It tr ,. t , n lltLicn r)l .it'.tng.t r oor . n e r ,a l n r r t ' z i ! h t , i r i r , r r r l n i ' r t r l p1 l - 1 1 ( () )\ ( ) f t \ 'i.rleor enr t,ginge n hr,l ttiernrilnt'n, inrcr al.ut dr :iektt ol' rlc rrootlz,r.rk tol a n t h u t s z ( ) r gz i j r t n o g a r n i i r e ,w a a r r l o o r h e I ;. Daartloor n orr.lt rle clelenen a.tnp,tssingen in en tltrrde[jkc behoefte ,'oor inform.r tie, atlr' ies , thuis. Dc bekenclheicl nder Fricse or-rcleren :voor, na nadere uitleg, rsgebonden btrdget een rlpverlening k.rn betekede vooru,aarden en
r c g t ' l g t ' r i n g , r - n ; ' r k t h t - ' t ' ti c t r t r t i r r . r i v e r i g . lJuitcn het tr,triitiontle P.rkkct \'.rn rlc ihr-riszorg .lenken ()Lldttrcll \ ( '()l'a l [ r e h r i e i t t ' t r ' l r e b L r e n . r . r n . r i . r r m t ' r i t r g b, c v t i l i g i n g , \ : c r \ r ( ) e re n m . r . r l tijdscn ict'. ()pvallt'nd is t'lc htrivcrige h()Lrding ten oprzlchte \'.1n sl-rccr.riil x,oonvoml('r,
\:()()r ()Llrleren. l)it terlvijl zii eertlcr .lilnge\ fll ()f)
z o e k t t ' z - i j t r [ r e . r r e c n V e ! ' z ( ) r g i t r g s h r . r i s - p J 1 1n5r t , t l e l a i s b a s i s v o o r z i e n i t r g t l r s s i ' n ' t h L u s ' t ' n i n s t i t t t t i o n . l i i s c r i l l f l . L ) t r c l e r e n I i i k e r r b e h a l r 'e l t , l n g V o o r L c b r e k a a n p r i v a c l ' , b e P e r k t o \ \ ' ( ) ( ) n r t lj n l t e , h c t i e v e n t t t s s t n e l r k c l ,rtrcleren tl.rarbrj ()()k br'\'reesd vottr citr financiCle consctltrentics. Zr1 Ver\\'achterr r'.tn rle thr.tiszorgorganis,ltles et'n ilt:xibele, tntermi'.tt'rcrrrle lJ-ttr-tr> iiizt't- l)l.rrvrtor is \'()lgens ilel nterenticci l'iln tie {)Llt1t'rcll meer geld t'tr tlenskr.lclrt
not-lig.
/ r i l r r , i r l i l s l i r i i , l u ' o r d e t r d t ' b e , , ' i n t l i n g t ' n r - t i th e t k n . r l i i . r t i e v c e n l ' r c l k n a n t i t a l i e r t ' t l e e i s l r l c l t g u \ ' , 1 t . ( ; r ' c ( ) n c h - t t ' l e e r t in ' o r t l t d a t e e n p o s t t ' t t q r . l a t ( 'c c n c i l i c i E n t i l l s t r l t m c n l
is orn zorg$'cnsLln Van olttleretr tc
i n \ ' ( , n l . r r i \ e r e n e n g r ' L r r u i k t k a n n ' t t r t l e n r o o r L r ei t ' t d e l 1 f i a n n i n g \ ' . 1 1 1 lhuiszorg. 1t'gtlijkcriijri u'orclt gt'cortcltttleercl tlat tle I rigenlij\t nog x e l b i j s t t : l l i r r g r e r e i s t . ( ) o k l e r r ' r l z i j s e e n n i e l r t , rl : , n ( ) g n r c t g e s r g n a 1 , . : c ' r r l{ce g e v e n s o g ; * ' e i k t ' l t l e t u j t h e t k n a l i t , r t i e r , ' o n t i e r z o e k s t j e e i t j e b e v i r l r l i r - r g e n r . r i i L r e i c i eo n d e r z o e k s . i t ' i t ' n . i e r r k n . t n t i l a t i e l : , S r o t l l r t j c c l s o r t ' r c t ' n k t ' i ' 1 1 L ' Ll rg l g r o r t t 1 1 t '
l . e k t , r r r l z i 1 r " rI.l c t i e i t . l a t kltllitatie 'br'trotirr
b . r , t r l ' r ei t l h i e r r . r n . V r , r r c l t ' [ : r i e \ e r ( ) r g v c r , l e k e r a . l r , 1 l r w l r ' i r \
( ) p ! 1 r J L - httl i I l n t ] e r z , r r ' k i : r c r r i c l r t , L r i t ' t ' l.i l i t 1 6 i , l 6 e n d e h l r r ' ' . r s t r 9 1 i toe kotl-l
{ Lrt'lcicl.
I t i i t o i l l , i s t t t k\ ' / / * ' r i r r l t ' n o ; . L . . t s r s\ ' , r n ! i c b r . ' i r n g r i j i ' . s t t ' t e s i g l r . r l c c l - r - i f \\ cn\eR t'r, l,ehoeiien, tn groic lilnen t1.'f()lrscLltlt'nljes [rcscirtcVcn r ,o o r h e i o r e r h t ' i . l s b e l c i , , i , d t ' ( z o r g ) r ' c v c k a r c l . t r , c l t ' t h l t i s z r . r r g o r g . t l r i s , i l i r s t r n t r t ' l z i j n e r . .> er i i c e d i i ' t r s t e n . I l e l a n g r i l i . . s t t c t l t l c l l t s i t ' s l l j l l : ( i j r .1t,positte i ittr tlc \ t'r'lckertle tt lcrstcrkt'n i. et'tr tjrastischt' r t'rantler i n g n r r t l i g \ ' . rn a . 1 n b () d g t ' : t l t t t r d n ; t . tr v r l i ' l l l g t ' s t t l t l r ( i . I l c t i r e * r i 1 ' v r a a g g t s [ ' . n tr c i t n o c t n o r d e n l e r \ ( l n g c ] l d r ) ( ) r i r c h ( ) e l t c S € ' s t L r ur d ( , t s t r e e f t l n 1 ( j e i \ \ ' ( ) r r i e t l n . r , 1 . cr e n g e i n l t l g r t ' e r d a . r n b t r t i V c l l l \ \ ' ( ) n c t r , x ' r 1 z i 1 n c r - rr ( ) r g t l a t z o v e e l a l s n - r o t t ' l r j k e n r l c r r s t l i j k i s , i n r u l l r n g g e e i t ,ran de gcLlite ()l gcsign.rlee r(l{r behoe itr. Al- I oorl.eelcl lrierv.rn rl ortil het experiment'gr'lniegrccrdt'otitlcrcnzttrg'
in liet Frit'se'l-rvnwiltit'rr
vo,rrlrceltl r,tn cle olnslag \.ln een H e n ( ) e n 1 r l .D i t i : t e g e l r j k e r l i l r l e e l r t een frl.lats instelirngs.rttitudt'n.tar ecn thiliszorg.'tttitucle, rr'.t.rrit-g t T l L - c ri s ! o 0 r t l e t r . r d r t i o n e l e v c r z o r g i n S , s - e n V e r P l e e g h t l l z e n . \ i x r r r , r . - r . r g c- . r l . b r : h o c i t e s t u r i n g i s h e t r .c r l , r t e n v a n h e i h r ' r i d i g e svstccm van instellingsfinancit,'ring een \'()(lr\\r.).lrde.f)tlttr vereell\'()Lldiging van de nitvoering v.lnLlit hct |)t'rsPectief van clt'ollderen kan het persoot-tsgebonden btrdget \'oor L'en grtrter a.rntai ollderen meer geven. Eerr Lrrofesstonele fnnctionaris kan als persoonlijk adviseur cliOnten z{)ll'el helPen bii het gebnlik van een I'GB als (x)k nclmens de clitnt bemiddeien tttssen de kenze en zelfueschikkingsmogelijkheden
op thuiszorg Het ouderenperspectief
vraagbehoefte en het aanbod. Een ppnl van veel discussie is de plek van huishoudelijke zorg in het collectieve verzekeringsstelsel. Gepleit wordt voor een verschuiving naar een men€Jvorm van collectieve en private middelen, onder behoud van de solidariteit. Ouderen zullen naar vermo€ten aan de bekostiging van ouderen- en thuiszorg moeten bijdragen. Voor ouderen met een hoog inkomen of een goede vermo5lenspositie (bijvoor-
Stnnmnnl
Elderly people of the elderly i Friesland.
The growing n combination w older to remair impact on the r
beeld door de meerwaarde van het eigen huis) zullen bepaalde aanspraken geen recht maar een keuze moeten zijn. Voor deze groepen ouderen is het niet onredelijk verzekeringen of pakketten te ontwikkelen als aanvulling op de reguliere en gesr.rbsidieerdezorg. Voor financieel kwetsbare ouderen moet een collectieve voorziening blijven
Chnpter1 prese have influence
bestaan. Het zorgkantoor heeft als taak om op actieve wijze te waken over de belangen van hen die afhankelijk zijn van solidariteit. Zij moeten samen met de zorgverzekeraars zorgvernier,rwingstrajecteninitidren,
care lnsurers al the care demar resPonse are sc ties is to adequ bottlenecks, ob those that (will inevitable. The
stimuleren en ondersteunen. Zorgconsumptie kan worden uitgesteld als onderen zelf regie houden over hun leven, en de inzet van welzijn en service kan de vraag naar zorg wellicht verminderen. Het ouderenperspectief moet bij beleidsvorming leidraad zijn en als zodanig blijvend worden erkend.
perspective of 1 have to be, nov authorities, car as far as their (
Chopter ll tries about the wishr The literature s shon s that the rences of the elr dies can be cha Andersen Mod, ties. These stud wishes and nee ned. Most homr the caregivers' themselves. Home care for l tain heaith and disabilities that
Qualitative rese than the quantit found in literatt by making cont; Chapter II show researchmethoc
168
op thuiszorg Het ouderenperspectief
169
Het ouderenperspe
