Snapshot 6: Altijd prijs, altijd gewonnen! De Meifoor door de lens van Nick Hannes

persdossier

Snapshot 6: Altijd prijs, altijd gewonnen! De Meifoor door de lens van Nick Hannes

p. 2

Tentoonstelling ‘Snapshot 6: Altijd prijs, altijd gewonnen! De Meifoor door de lens van Nick Hannes’ Wat? In kader van het Brugs Erfgoednetwerk (BEN), werken Bruggemuseum, Erfgoedcel Brugge en het Fotohuis (Stedelijke Academie voor Schone Kunsten te Brugge) samen aan een reeks fototentoonstellingen rond het Brugse immaterieel cultureel erfgoed (ICE). Dit gebeurt onder de titel Snapshot. In het Volkskundemuseum wordt het dagelijkse leven in de eerste helft van de twintigste eeuw gepresenteerd. Via de tentoongestelde objecten en interieurs worden tradities, ambachtelijke vaardigheden, sociale gewoontes en feestelijke gebeurtenissen nieuw leven ingeblazen. Maar uiteraard leven veel van deze rituelen en tradities vandaag nog verder. Dit immaterieel erfgoed dragen we over van generatie op generatie. En daar horen ook telkens aanpassingen bij, inspelend op de tijdsgeest en de huidige omgeving. Het is precies die omgang met dat rijk en divers Brugs immaterieel erfgoed dat we via de Snapshottentoonstellingen in de kijker willen zetten. Telkens wordt een fotograaf uitgenodigd om een bijzondere traditie, een feestelijke gebeurtenis of een typisch Brugse gewoonte in beeld te brengen. Het project wordt gerealiseerd binnen de werking van het cultureel-erfgoedconvenant tussen de Stad Brugge en de Vlaamse Gemeenschap. Hoe? Per jaar organiseren we drie fototentoonstellingen in de tuin van Volkskunde. Die bestaan uit een vaste opstellingen van 10 foto’s in groot formaat (één op anderhalve meter). Hierbij geeft een extra meertalig tekstpaneel ook meer duiding bij het onderwerp. Per tentoonstelling komt één thema of fenomeen aan bod. Op die manier geven we een fotograaf de kans om door zijn of haar lens een hedendaagse interpretatie te geven aan het Brugse ICE. Een vast onderdeel van de Snapshot zijn intussen ook de collectieopstellingen in het Volkskundemuseum. Voor deze gelegenheid is gebruik gemaakt van de collectie Brugge (Bruggemuseum, Stadsarchief, Lokale Economie), maar ook van een aantal privécollecties. Drie daarvan zijn afkomstig van (oud)foorkramers van de Meifoor. Op die manier is niet alleen een oud stukje Meifoor in het museum aanwezig, maar hebben de foorreizigers ook effectief meegebouwd aan de tentoonstelling. Een uitgebreid artikel over de opzet van Snapshot, verschenen in het tijdschrift van Faro, vindt u als bijlage achteraan deze persmap. Volgende tentoonstellingen Deze thema’s en fotografen zijn het onderwerp van de volgende tentoonstellingen. • Derby: de cursisten en docenten van het Fotohuis volgden de voetbalderby tussen Club en Cercle van dichtbij. De resultaten volgen in een tentoonstelling vanaf 18 juli 2013.

p. 3

• Harmonie: aanstormend talent Titus Simoens verzamelde de laatste tijd heel wat prijzen. Voor Snapshot 8 volgt hij twee Brugse harmonieën: de Koninklijke Speelschaar SFX en de Koninklijke Scoutsharmonie Sint-Leo. Opening is voorzien 23 november 2013.

Snapshot 6: Altijd prijs, altijd gewonnen! De Meifoor door de lens van Nick Hannes Snapshot is een reeks foto-expo’s rond feestelijke gebeurtenissen, ambachtelijke vaardigheden, bijzondere tradities en andere vormen van Brugs immaterieel cultureel erfgoed. De oorsprong van de Meifoor gaat terug tot het jaar 1200. Op dat moment kreeg Brugge zijn eerste jaarmarkt, steeds verbonden met de feesten ter ere van het Heilig Bloed in mei. De inkomsten van de jaarmarkt hielden zo de zware organisatiekosten van deze feesten in evenwicht. De Meifoor was dus in eerste instantie een economische ‘Brugghemarct’ die een grote aantrekkingskracht uitoefende op een bont gezelschap van handelaars. Maar ook kwakzalvers, acrobaten en marktzangers kwamen er hun graantje meepikken. Geleidelijk aan verliest de Meifoor door de eeuwen heen aan economisch belang. Het amusement en de attracties komen nu centraal te staan. Hierdoor is de Meifoor ook vertier voor de massa. Meesurfend op de sociale en technologische evoluties van de 19de en 20ste eeuw, bepaalt dit vandaag ook het beeld van huidige kermis op ’t Zand: een feest van klank, licht, gejoel en geurende oliebollen. Fotograaf Nick Hannes brengt de beleving van de Meifoor in beeld. Na een periode als freelance persfotograaf, concentreerde Nick zich op eigen documentaire projecten. Zijn boek ‘Red Journey’, over de 15 voormalige Sovjetrepublieken, werd in 2009 bekroond met de Nikon Press Photo Award en onder andere tentoongesteld in het FotoMuseum in Antwerpen, Bozar en Breda Photo. Nick doceert sinds 2008 fotografie aan de KASK/School of Arts in Gent. Meer info over de fotograaf via http://www.nickhannes.be

p. 4

Meer info over Snapshot 6 http://www.erfgoedcelbrugge.be/snapshot

Een nostalgische Meifoor op Erfgoeddag In het programma met als thema ‘Stop de tijd’ zijn drie activiteiten rond de Meifoor opgenomen.

Lezing ‘De Meifoor belicht’ Op sommige tradities lijkt geen sleet te komen. Zo ook niet op de Brugse Meifoor die, ondanks haar acht eeuwen, nog altijd springlevend is. Ontstaan als jaarmarkt in 1200, ontwikkelde ze zich meer en meer tot een echte kermis. Patrick Vanden Berghe, auteur van ‘800 jaar Meifoor Brugge’, neemt je mee in de geschiedenis van de Meifoor. Zijn verhaal begint op het einde van de negentiende eeuw, toen fotografie en cinematografie er hun intrede deden. Ook de typische rariteitenkabinetten komen aan bod. > 21 april om 10.00 uur > Waar: Groeningemuseum (Vriendenzaal), Dijver 12 > Duur: ca. 45 minuten

Spektakel ‘Een nostalgische Meifoor’ Wist je dat de Brugse Meifoor meer dan 800 jaar bestaat? Fotograaf Nick Hannes legt het kermisleven vandaag vast: een verhaal van foorkramers, botsauto’s en oliebollen. Het Volkskundemuseum neemt je mee terug in de tijd. Een boeiende confrontatie! Er zijn foto’s van toen, maar ook oude kermisspelen en hapjes. Meet je kracht op de Kop-van-Jut, train je armspieren in de Ballo Smitto, mik op de roos in het fotoschietkraam en geniet van heerlijke pandspekken. Op de affiche van de freakshow: de vrouw met de baard en de zelfworstelaar. Leute en plezier verzekerd! > 21 april tussen 10.00 en 18.00 uur > Waar: Volkskundemuseum, Balstraat 43

Workshop ‘Fotografie zoals op de ouderwetse Meifoor’ Alleen wie rijk was kon zich vroeger een (geschilderd) portret veroorloven. Met de opkomst van de fotografie was dat voor het eerst weggelegd voor de gewone man. De kermis speelde een belangrijke rol in de bekendmaking van het nieuwe medium. Vanaf het begin van de twintigste eeuw kon de Bruggeling op de Meifoor zijn portret laten maken in een heuse fotostudio. Het Fotohuis doet die tijd herleven en gaat aan de slag met fotodecors en lachspiegels. Stop de tijd en laat jezelf fotograferen zoals het honderd jaar geleden gebeurde op de Meifoor!

p. 5

> 21 april tussen 10.00 en 18.00 uur > Waar: Volkskundemuseum, Balstraat 43

Meer info | Interviews Afspraak kan geregeld worden via [email protected] of T +32 50 44 87 08

Beeldmateriaal > Afbeeldingen kunnen enkel voor promotionele doeleinden ten gunste van dit museum gedownload worden op volgende link: http://downloads.brugge.be/musea/snapshot6.zip. > De persmap kan vanaf 22 april ook online geraadpleegd worden en teksten kunnen overgenomen worden via www.museabrugge.be, rubriek ‘pers’.

p. 6

Alle foto’s: © Nick Hannes

Praktische info tentoonstelling Titel:

Snapshot 6: Altijd prijs, altijd gewonnen! De Meifoor door de lens van Nick Hannes

Locatie:

Volkskundemuseum, Balstraat 43, Brugge

Data:

van 20 april tot 14 juli 2013

Openingsuren: van dinsdag tot zondag van 9.30 tot 17 uur. Tickets: Meer info:

€ 4 (26-64 j.) | € 3 (>65 j. & 12-25 j.) [incl. permanente collectie] | gratis voor kinderen t/m 11 jaar en inwoners van Brugge www.museabrugge.be | www.erfgoedcelbrugge.be/snapshot | www.nickhannes.be

Verzoek Wij verzamelen alle mogelijke recensies betreffende onze musea en evenementen. Daarom vragen wij u een kopie van het door u gepubliceerde artikel, of een cd met de desbetreffende uitzending, op te sturen naar Sarah Bauwens, hfd pers & communicatie Musea Brugge, Dijver 12, B- 8000 Brugge. U kunt de bestanden ook digitaal bezorgen (ftp of url doorgeven) t.a.v. [email protected]

p. 7

Met dank voor uw medewerking en belangstelling.

Toespraak door Hilde Decleer, Schepen van Lokale Economie en Faciliteitenbeheer Geachte dames en heren, Beste medewerkers van de Meifoor en foorkramers, Beste medewerkers van het Bruggemuseum, Erfgoedcel Brugge en andere Brugse erfgoedinstellingen, Vandaag open ik graag voor de eerste keer, de zesde editie van de tentoonstellingsreeks Snapshot, hier, op deze prachtige locatie in het Volkskundemuseum. Als Schepen van Lokale Economie lijk ik misschien een vreemde eend in de bijt op een erfgoedtentoonstelling in een museum, maar niets is minder waar. Centraal staat hier immers een thema dat velen hier aanwezig met elkaar verbindt: de Brugse Meifoor. Om deze innige band tussen economie en cultuur in de brede zin van het woord duidelijk te maken, keer ik met jullie enkele decennia terug in de tijd. In het jaar 1200 wordt in Brugge dan ook de allereerste jaarmarkt georganiseerd. Een evenement kan je stellen, waar handel en economie voorop stond, maar waarbij cultuur en amusement nooit veraf waren. Getuige hiervan is de eeuwenoude wisselwerking die sinds halfweg de 13de eeuw bestaat met de Heilig Bloedprocessie in mei. De jaarmarkt was hier een belangrijke bron van inkomsten voor de stad, die zo de zware kosten van deze processie kon compenseren. Getuige van de band tussen economie en cultuur zijn ook de nevenactiviteiten die bij de jaarmarkten kwamen kijken: van kwakzalvers tot muzikanten en acrobaten. De basis van wat we vandaag kennen als de hedendaagse Meifoor, lag dus al vervat in de wortels van die historische Brugghemarct. Het doet mij bijzonder veel plezier dat Snapshot op deze manier ook zorgt voor een kruisbestuiving tussen twee stadsdiensten rond eenzelfde thema, nl. de dienst Lokale Economie en de Brugse Musea en Erfgoedcel. Deze kruisbestuiving blijft bij Snapshot 6 niet beperkt tot stadsdiensten, maar gaat verder dan dat. Ook nu is het immers de bedoeling om de zogenaamde erfgoedgemeenschappen weer nauwer te betrekken bij het hele proces. Deze gemeenschappen zijn alle mensen en groepen die voor dit thema centraal stonden tijdens de reportage van fotograaf Nick Hannes. Het zijn alle medewerkers van de Meifoor, haar bezoekers en vooral ook de foorkramers zelf. Wanneer jullie straks in het museum de collectieopstelling van Snapshot zullen bezoeken, zal je merken dat heel wat stukken die er tentoongesteld staan ‘privécollecties’ zijn. Niet zomaar privé, maar voor de gelegenheid in bruikleen genomen door het Volkskundemuseum van de foorkramers zelf. Stuk voor stuk authentieke stukken die ooit in een ver of dichter verleden deel uitgemaakt hebben van de Meifoor. Op deze manier zorgt Snapshot voor de verbinding tussen twee werelden, via een tentoonstelling waar de forains ook écht aan geparticipeerd hebben. Ik nodig jullie dus van harte uit om de prachtige foto’s die de beleving van de Meifoor vandaag in het voetlicht stellen, te bekijken, samen met een bezoekje binnenin het museum aan de kleine tentoonstelling die de link legt met haar rijke verleden. En er is meer, want ook op Erfgoeddag, nu zondag 21 april, staat de Meifoor hier centraal. Met tal van nostalgische oude attracties in het museum en de balstraat, maar ook met een lezing over de geschiedenis va de Meifoor, en een modern ‘fotokraam’ waar je op de oude manier een foto van jezelf kan laten maken. Zeker komen dus! Vergeten we uiteraard ook de Meifoor zelf niet, die sinds gisteren ook officieel geopend is. Graag bedank ik hierbij de initiatiefnemers. Joost Goethals en Eddy Maus van het Fotohuis, voor de prints van alle foto’s. Lieven De Visch van Erfgoedcel Brugge voor de projectcoördinatie. Kristel Van Audenaeren van het Bruggemuseum stond mee in voor de collectieopstelling. Dit alles gebeurt binnen de werking van het cultureel-erfgoedconvenant tussen de stad Brugge en de Vlaamse Gemeenschap.

p. 8

In het bijzonder wil ik graag de bruikleengevers bedanken: Guido Dagraed, William Pauwels, Regy Schmidt en Pol Martens. Ook het Stadsarchief en de dienst Lokale Economie voor hun bijdrage aan de tentoonstelling.

Tenslotte bedank ik ook Patrick Vanden Berghe, auteur van het boek ‘800 jaar Meifoor Brugge’, voor zijn hulp en advies bij deze editie van Snapshot. Er is dus de geschiedenis van de Meifoor, maar natuurlijk ook de kermis vandaag. Ik geef hierbij het woord aan William Pauwels die even vanuit de invalshoek van de foorkramer, ons een blik gunt achter de schermen.

Toespraak door William Pauwels, Oud-foorreiziger Mevrouw de Schepen Geachte genodigden Dames en heren, Als oud Brugs foorreiziger voel ik me vereerd om hier aanwezig te zijn voor de opening van Snapshot 6, met als thema de Brugse Meifoor. Dit jaar is het de 813de maal Brugge Meifoor en zoals al herhaaldelijk gezegd, betekent dit een lange en rijke traditie. Een geschiedenis waar ook ikzelf, als oud Brugs foorkramer, een stukje aan meegeschreven heb. Gedurende een periode van 39 jaar heb ik met onze ‘Gezondheidsapotheek’ de bezoekers van de Brugse Meifoor proberen te verwennen met artisanale, met de hand gesneden frietjes ‘op grootmoeders wijze’. Belangrijker nog dan dit ambachtelijke, was voor ons de glimlach waarmee we ons werk deden en de vriendelijkheid van de bezoeker die we daarbij terugkregen. De Meifoor was voor ons altijd een belangrijk gebeuren. Vooral dan omdat we zelf van Brugge waren en het dus een eer was om op deze kermis te staan. Maar ook voor andere foorkramers is de Meifoor van belang. Het is immers een grote foor, waar de attracties evenwichtig aanwezig zijn en er ook nog plaats is voor oudere en traditionele kramen. Het is er leuk komen. Hoe is het nu om een zogenaamde ‘forain’ te zijn? Dit beroep kan leuk, maar ook heel hard zijn. Het leuke is dat wij plezier en amusement brengen naar de bezoeker toe, van dorp tot stad, of van stad tot stad. Als foorreiziger reis je immers ook veel: ofwel de grote tournee. Alle grote steden, te beginnen in Aalst, naar Gent, Kortrijk, Brugge, Brussel, Antwerpen, Hasselt en Luik. Of de kleine tournee: van dorp naar dorp en gemeente naar gemeente. Daarom zijn foorkramers wel collega’s, maar geen trouwe gezellen. Afhankelijk van de tournee die ze volgen, komen ze andere collega’s tegen. Wat voor ons soms een grote boosdoener is op de kermissen, zijn natuurlijk de weergoden. Het gebeurt vaak dat deze niet altijd ‘foor-minded’ zijn, wat vooral schadelijk is voor de ontvangsten. Mooi weer doet de centjes rollen. Ook de standgelden die we moeten betalen zijn soms moeilijk. Sommige steden zijn redelijk met de standgelden, maar er zijn er toch bij die hoge sommen vragen voor het innemen van een plaats. Gelukkig is ook hier de Meifoor een goede gastheer voor de foorreizigers. Het harde labeur is tegenwoordig niet zo zwaar meer, doordat de meeste toestellen mechanisch en hydraulisch zijn.

p. 9

Vroeger werd er nog met paard en kar naar de gemeenten getrokken, dat duurde soms 2 dagen vooraleer ze ter plaatse waren. Nu zijn paard en kar vervangen door moderne vrachtwagens. Vroeger woonden de foorreizigers ook in woonwagens. Die waren vaak beperkt in ruimte en stonden – zoals je ook in de tentoonstelling op de oude foto’s zal zien – kriskras door elkaar tussen de attracties. Vandaag is het allemaal wat luxueuzer en staan de woonwagens apart opgesteld. Bovendien zijn de foorkramers minder aanwezig op de foor zelf als hun attractie gesloten is. Ofwel moeten ze naar hun andere kramen, op een andere plaats, of gaan ze gewoon naar huis als dit mogelijk is. Er is dus al wel heel wat veranderd.

Vele mensen vragen zich soms af wat er gebeurt met onze kinderen op schoolvlak. Er zijn bepaalde scholen waar de kinderen op internaat gaan, om zodoende de schoolplicht te vervullen. Op de grote kermissen wordt er een reizende school geplaatst voor de kleinsten. Tenslotte zijn er nog de bezoekers van de Meifoor. Als foorkramers proberen we ook steeds meer en meer van de kermis een familiegebeuren te maken, zodat mensen het altijd leuk zullen blijven vinden om de Meifoor te bezoeken. In het kort heb ik het leven van een foorreiziger verteld. Wat nu nog rest is iedereen een gezellige dag toe te wensen en mogen de Meifoor 2013 én deze tentoonstelling een succes worden.

Toespraak door Nick Hannes, Fotograaf Het is verleidelijk om je als fotograaf op de meest spectaculaire en kleurrijke attracties van de Meifoor te werpen. Dat heb ik bewust niet gedaan. Dat zou teveel een catalogus van de verschillende attracties opleveren. Ik wilde mijn lens vooral op de bezoekers richten: naar boven turende toeschouwers, verliefde jongeren, frieten etende mensen op een bank, ... Ik ben op verschillende momenten komen fotograferen, tijdens de opbouw, op de openingsceremonie, op de dag voor de gehandicapten, op weekdagen en in het weekend, overdag en ‘s nachts. De hele tijd liep ik rond, van ‘t Zand naar het park en weer terug. Op en af. Op zoek naar kleine momenten in de marge van het gewoel. De foor is een hectisch gebeuren, met veel kleur, beweging en gekrioel. De grootste uitdaging als fotograaf is om orde te scheppen in de chaos van deze realiteit, om de rommelige drukte van de foor te vertalen naar een overzichtelijke kadrage in een tweedimensionaal vlak. Toegegeven, ik ben geen echte kermisganger. Ik ben nogal gevoelig aan lawaai en krijg het geregeld op mijn heupen van de tegen elkaar opboksende muziekinstallaties, de kakofonie van schreeuwerige muziek die onlosmakelijk verbonden is met het kermisgebeuren. Ik vind een schietkraam of een paardenmolen met floche veel charmanter dan de allernieuwste hype. Dat heeft met herinneringen te maken, met nostalgie ook. Ik zie mezelf nog als kind thuiskomen met een goudvis in een plastic zakje. En hoe ik als vijftienjarige puber het mooiste meisje van mijn dorp een ritje in de rups kocht, in de hoop een kus te krijgen toen de kap dicht ging. Schietkraam, botsauto’s en paardenmolen, dat zijn de tijdloze iconen van de kermis.

p. 10

De kermisattracties zijn sindsdien veel geëvolueerd. De kermis is meer pretpark geworden. De mensen willen steeds hoger, sneller, extremer. Nieuwe attracties raken sneller verouderd, worden sneller afgedankt. Mensen raken er vlugger op uitgekeken. Maar dat is een evolutie die zich in veel aspecten van onze samenleving voordoet.

p. 11

dankt zijn bijzondere begunstigers

Praktijkvoorbeeld | ICE

Snapshot ICE, het museum en de erfgoedgemeenschap Eind 2010 stelde Vlaams minister Schauvliege een visienota voor over de omgang met immaterieel cultureel erfgoed (ICE) in Vlaanderen. Vanuit de geest van deze nota groeide het Brugse project Snapshot, een reeks fototentoonstellingen in de tuin van het Volkskundemuseum over Brugse gewoontes, gebruiken en tradities. Op het kruispunt van traditie en verandering geeft de fotograaf er zijn actuele impressie. tekst Lieven De Visch Snapshot wil meer zijn dan een fototentoonstelling. Het project nodigt fotografen uit om de omgang met het Brugs immaterieel erfgoed op een actuele en eigentijdse manier in beeld te brengen. De met het immaterieel erfgoed verbonden erfgoedgemeenschap komt centraal te staan. Iedere expo stelt de beleving van de traditie of gebeurtenis voorop. Snapshot wordt hierdoor een methode om met ICE aan de slag te gaan, waarbij je telkens nieuwe onderdelen kunt toevoegen, verfijnen of aanpassen. Binnen deze context wil Snapshot een aantal doelstellingen bereiken: ICE op een andere manier presenteren, de dialoog met de betrokken erfgoedgemeenschap aangaan en inzetten op interdisciplinariteit.

ICE presenteren Snapshot is een samenwerking tussen het Bruggemuseum (het stadsmuseum van Brugge op twaalf locaties), Erfgoedcel Brugge en het Fotohuis (de fotografieopleiding van de Stedelijke Academie voor Schone Kunsten DKO). Per jaar organiseren deze partners vier fototentoonstellingen in de stemmige tuin van het Volkskundemuseum, het museum dat focust op het dagelijks leven in Brugge in de eerste helft van de 20e eeuw. Telkens worden tien foto’s op groot formaat in de museumtuin opgehangen. Per onderwerp zoeken Erfgoedcel Brugge en het Bruggemuseum naar een geschikte fotograaf. Hierbij werken ze volgens een vast patroon: elk

56

faro | tijdschrift over cultureel erfgoed | 6 (2013) 1

jaar komt een beginnend talent aan bod, naast een fotograaf met meer ervaring en een groepsopdracht door de studenten van het Fotohuis. Als structurele partner zorgt het Fotohuis ook voor de prints van de expo. Sinds december 2011 zijn volgende onderwerpen, telkens gekoppeld aan ICE, in beeld gebracht: de Brugse revue door Daphne Titeca, Brugse sporthelden en sporterfgoed door het Fotohuis, het vissersbestaan in Zeebrugge door Nele Van Canneyt, de sireschakel van de Sint-Sebastiaansgilde in SintKruis door Jimmy Kets en carnaval in de dorpen Dudzele en Lissewege door Zaza Bertrand.

Het project nodigt de betrokken erfgoedgemeenschappen uit om hun traditie of bijzondere gewoonte naar waarde te schatten en met een andere, bredere blik te bekijken.

■■ De beleving van de Meifoor in Brugge. Preview van de tentoonstelling Snapshot 6. Foto: Nick Hannes.

Xxxx | Xxxx

faro | tijdschrift over cultureel erfgoed | 6 (2013) 1

57

Praktijkvoorbeeld | ICE Betrokkenheid erfgoedgemeenschap Snapshot gaat verder dan het tonen van het Brugse ICE. Het project nodigt de betrokken erfgoedgemeenschappen uit om hun traditie of bijzondere gewoonte naar waarde te schatten en met een andere, bredere blik te bekijken. Tijdens de fotoreportage groeit vaak een gevoel van trots. Die trots wordt ook vastgelegd door de betrokkenen uit te nodigen om zelf de foto’s (zo’n dertig tot veertig beelden) te beschrijven voor hun opname in de Beeldbank Brugge (www. beeldbankbrugge.be). Zo blijven de beelden nadien beschikbaar in het digitale fotoalbum van Brugge. Een cruciaal moment van betrokkenheid is de opening van elke tentoonstelling. De erfgoedgemeenschap komt er in contact met erfgoedwerkers, fotografen en diverse geïnteresseerden. Telkens mogen ze er de passie voor ‘hun’ ICE verwoorden of, in het geval van de fotograaf, hun visie hierop delen. Zo is de tuin van het Volkskundemuseum niet alleen een toonplek, maar ook een plaats van interessante ontmoetingen. Uiteindelijk sluit Snapshot de cirkel door de foto’s uit de tuin na de tentoonstelling aan de gemeenschap te schenken. Dit gebeurde al met de foto's van Nele Van Canneyt, vandaag terug te vinden in het gemeenschapshuis van Zeebrugge. De

Er schuilt soms tegenstelling in de finaliteit van de samenwerkende partners: musea, erfgoedcellen en fotografen hebben andere visies. Hetzelfde geldt voor de manier waarop de erfgoedgemeenschappen naar hun ICE kijken. foto’s van het sporterfgoed krijgen binnenkort een plaats in de sportinfrastructuur van de stad, zodat iedere sportende Bruggeling ze kan bewonderen. Net als het ganse proces van betrokkenheid en actieve participatie is dit telkens opnieuw maatwerk.

Interdisciplinariteit en kruisbestuiving Inspelen op betrokkenheid gaat hand in hand met interdisciplinariteit. Verschillende partners uit verschillende disciplines werken voor Snapshot met elkaar samen of komen met elkaar in contact. En uiteraard geldt dit eveneens voor de rijke en diverse collecties van het Volkskundemuseum. Snapshot vormt hier een uitdaging om die collecties te verbinden met de fototentoonstellingen. Ze worden gepresenteerd in wisselwerking met de hedendaagse vormen van ICE en de erfgoedgemeenschappen die er actief mee verbonden zijn. Bij de vierde editie van Snapshot in oktober 2012 is er voor het eerst

■■ De sire en zijn sireschakel (zittend, tweede van rechts) voor het nemen van de traditionele groepsfoto van de schuttersgilde Mynheere SintSebastiaen. Foto uit de reeks van Snapshot 4 . Foto: Jimmy Kets.

58

faro | tijdschrift over cultureel erfgoed | 6 (2013) 1

Praktijkvoorbeeld | ICE

voelen Snapshot als een uitdaging aan. Het is niet zomaar een opdracht, maar de kans om een eigen interpretatie te geven. Iets wat bij opdrachten voor kranten of magazines vaak minder voor de hand ligt. Deze kruisbestuiving leidt tot mooie resultaten, maar ze kent ook beperkingen. Een kritiek kan zijn dat het aspect 'borgen' met deze methodiek te oppervlakkig blijft voor bepaalde partners, terwijl anderen juist door de subjectieve aanpak van de fotograaf de documentaire waarde van het ICE belangrijk vinden. Borgen betekent met de erfgoedgemeenschap ervoor zorgen dat immaterieel cultureel erfgoed een actief onderdeel van het leven van vandaag blijft, dat het continu evolueert en wordt doorgegeven aan volgende generaties. ■■ Zeebrugs oud-visser Marcel poseert trots voor zijn eigen foto tijdens de opening van Snapshot 3. Foto: Nele Van Canneyt.

een collectieopstelling gerealiseerd die aansloot bij de fotoexpo. De sireschakel van de Sint-Sebastiaansgilde van SintKruis is immers een museumstuk, in permanente bruikleen gegeven door de gilde, die hem nog ieder jaar ophaalt om te gebruiken binnen hun traditie van de sireschieting. Door de restauratie van deze sireschakel te belichten werd zijn ‘museaal bestaan’ voorgesteld in dialoog met de foto’s van zijn jaarlijks gebruik tijdens de schuttersfeesten. Zo verbindt Snapshot de erfgoedgemeenschap en haar nog levende traditie met een museaal object uit de collectie. Ook bij de huidige editie rond carnaval presenteert het museum een deel van zijn collectie, nl. de nalatenschap van Eduard Trips, de stichter van de eerste naoorlogse carnavalsgroep in Brugge. Voor de tentoonstelling over de Brugse voetbalderby, gepland in de zomer van 2013, opent zich nog een andere mogelijkheid. Omdat de Brugse musea zelf weinig sporterfgoed bezitten, kan het Volkskundemuseum bij deze gelegenheid de collecties voorstellen van de voetbalclubs zelf en hun supporters. Daarnaast biedt het Jan Breydelstadion ook de mogelijkheid om Snapshot bekend te maken bij de voetbalfans. In april opent Snapshot 6 met als thema ‘de Brugse Meifoor’. De foto’s van Nick Hannes komen er opnieuw samen met een collectieopstelling. En aansluitend bij het thema van de jaarlijkse Erfgoeddag, ‘Stop de Tijd!’, worden nog extra activiteiten ontwikkeld. De confrontatie met de hedendaagse foto’s belooft hier opnieuw voor een verrassende meerwaarde te zorgen.

De fotograaf en de erfgoedgemeenschap De belangrijkste schakels bij Snapshot zijn ongetwijfeld de fotografen zelf. Zij zorgen voor de rode draad en vormen het basisfundament: ze laten bezoekers hun visie op het erfgoed zien, maar bouwen ook een bepaalde relatie met hun onderwerp en de betrokken gemeenschap op. Dit reflecteert zich in een eigen aanpak en de keuze van hun beelden. Sommige fotografen zijn zeer nauw betrokken. De afstand tussen onderwerp en fotograaf is daarbij klein, wat duidelijk wordt in de foto’s. Andere fotografen geven meer vanop afstand een beschouwende blik van wat ze willen vastleggen. Fotografen

De tegenstelling ligt hier in de finaliteit van de samenwerkende partners: musea, erfgoedcellen en fotografen hebben hier andere visies. Hetzelfde geldt voor de manier waarop de erfgoedgemeenschappen naar hun ICE kijken. In bepaalde gevallen vinden ze raakpunten bij de blik van de fotograaf. Soms gaan ze net hierdoor anders naar hun eigen ICE en gemeenschap kijken. Maar soms ligt de beleving van beide ook ver uit elkaar. Daarom is Snapshot een traject dat als instrument geen vast resultaat levert. In Snapshot zit een rode draad, maar geen ultiem product: dat is afhankelijk van de variabelen waarmee per tentoonstelling gewerkt wordt.

Conclusie: ICE anders bekijken Het is duidelijk dat Snapshot gegroeid is van een tentoonstellingsreeks over het Brugse immaterieel cultureel erfgoed naar een andere manier om met dat erfgoed aan de slag te gaan. Het ICE wordt in de eerste plaats door de fotograaf op een – al dan niet – eigenzinnige manier bekeken. Dat stelt de bezoeker in staat om zijn of haar foto’s ook op een andere manier te bekijken en er andere dingen in te ontdekken. Hierdoor is Snapshot de prikkel die vragen oproept en zorgt voor een andere benadering van het immaterieel cultureel erfgoed van Brugge. Het resultaat is een confrontatie van erg diverse thema’s in het Volkskundemuseum, dat tegelijk plaats van expositie en ontmoeting is. Snapshot gaat dus voorbij aan een louter passieve manier van kijken naar een tentoonstelling, maar betrekt iedereen op een meer actieve manier bij het onderwerp dat in de schijnwerpers staat: de fotograaf in zijn interpretatie ervan, de bezoekers in hun beleving en de erfgoedgemeenschap in hun participatie. Van 19 januari tot 14 april 2013 – Snapshot 5 Ontmaskerd. Fotografe Zaza Bertrand in het voetspoor van de carnavalisten uit Lissewege en Dudzele Volkskundemuseum, Balstraat 43, 8000 Brugge Meer info via www.erfgoedcelbrugge.be/snapshot

Lieven De Visch is coördinator erfgoednetwerken bij het Brugse Erfgoednetwerk – BEN.

faro | tijdschrift over cultureel erfgoed | 6 (2013) 1

59