Sluis Toekomstvisie Samen Goed
2
Inhoud
Inleiding
05
07
Speerpunt 2 Het buitengebied is pure beleving
09
Speerpunt 3 De kracht van karakteristieke kernen
11
Speerpunt 4 Wonen naar wens
Speerpunt 1 Toerisme als economische motor
13
Speerpunt 5 Onderwijs legt stevige basis
15
Speerpunt 6 Sociale en maatschappelijke voorzieningen samen goed voor elkaar
17
Speerpunt 7 Krachtig en dienstbaar bestuur
19
Toekomstvisie gemeente Sluis
3
4
Inleiding
Aanleiding Gemeenten kunnen het zich vanuit hun maatschappelijke verantwoordelijkheid niet veroorloven om achter de feiten aan te lopen. Het is daarom noodzakelijk steeds in te spelen op Europese, landelijke en regionale ontwikkelingen. Dat is geen eenvoudige opgave, omdat ontwikkelingen soms tegenstellingen bevatten. Zo legt het Rijk de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van beleid meer bij gemeenten neer, terwijl daar niet altijd evenredige financiële compensatie tegenover staat. Ook is er sprake van een veranderende houding van de burger: deze wordt mondiger en verwacht veel. Daar tegenover staat de terugtredende overheid waarbij verantwoordelijkheden juist meer bij de burger zelf komen te liggen. Op lokaal niveau wordt Sluis geconfronteerd met verwachte bevolkingsdaling (krimp) en een wijzigende bevolkingssamenstelling (vergrijzing, ontgroening). De koers naar financieel herstel is ingezet, maar vraagt nog de nodige keuzes en tijd. De Rijksbezuinigingen maken dit proces extra moeilijk, hoewel de Krimpgelden positief zijn. Koersbepaling De context zoals hierboven kort geschetst vraagt, samen met andere actuele maatschappelijke vraagstukken, om een strategische koersbepaling voor de komende jaren. Het zoeken van evenwicht tussen ambitie en financiën staat daarin centraal. Tussen de twee uitersten ‘alles kan’ (ambitie) en ‘niets kan’ (financiële positie) zit veel ruimte. Een collectieve keus over waar Sluis zich in die ruimte wil bevinden, moet echter nog gemaakt worden. Deze visie zet daarvoor de bakens uit, met als reflectiepunt het jaar 2025. De speerpunten in het beleid zijn benoemd, inclusief de daaruit voortvloeiende visie op de ambtelijke en bestuurlijke organisatie.
de doelen uit deze visie op sociaal-maatschappelijk en ruimtelijk-economisch terrein te bereiken. Deze moeten uiteindelijk verder worden geconcretiseerd in uitvoeringsnota’s, afdelingsplannen en planningen. Financieel gezien moet meerjarige vertaling naar kadernota en begroting plaatsvinden. De visie wordt de paraplu waaronder college- en raadsbesluiten worden voorbereid en de kapstok voor overleg en communicatie met belanghebbenden. De ambtelijke organisatie, het management, het college en de gemeenteraad hebben daarmee de plannings- en controle-instrumenten in handen, passend bij hun eigen rol en verantwoordelijkheid, om te bewaken dat de in de visie gekozen lijn wordt vastgehouden. Proces In deze visie is rekening gehouden met de input van het maatschappelijk middenveld en de interne organisatie en met de richtinggevende uitspraken van de gemeenteraad. Voordat dit visiedocument ter vaststelling aan de gemeenteraad wordt aangeboden, worden, na instemming door de raadscommissie Samenleving/Middelen op 31 mei 2011, eerst het maatschappelijk middenveld en burgers uitgenodigd om hierop te reageren. Na de afronding van de inspraak stelt de gemeenteraad de visie vast (oktober 2011).
Status Bewust wordt gesproken over de bakens. Kenmerkend aan een visie is immers dat deze de hoofdlijnen uitzet, maar geen gedetailleerd eindplaatje presenteert. Met het hebben van een visie is Sluis dan ook niet klaar. Het Wmo-beleidsplan Samen Leven en de structuurvisie Goed Leven vormen de routeboekjes om Toekomstvisie gemeente Sluis
5
6
Speerpunt 1: Toerisme als economische motor
Droombeeld Het Cadzandse gevoel. Iedereen is wel eens in de natuurlijk stijlvolle badplaats geweest en weet direct wat hiermee wordt bedoeld. Het gevoel van de zee die altijd vlakbij is, de brede stranden, het unieke natuurreservaat Het Zwin en de weidsheid van het polderlandschap. Een gevoel dat je herkent in de architectuur van de gebouwen, pleinen en boulevard, de groene uitstraling, bijzonder straatmeubilair, de Walk of Freedom, dat speciale koekje bij de koffie… Cadzand is een plek om te onthaasten, een “verwenplek” waar je heen gaat voor een moment voor jezelf en met je gezin. Nog zo’n “sterk merk” is Johan Hendrik van Dale, samensteller van het bekende woordenboek en onderwijzer en stadsarchivaris van Sluis. Rondom deze bijzondere Sluizenaar is in het Belfort (uniek in Nederland!) het taalcentrum voor het Nederlandse taalgebied ingericht. Vooral in het voor- en naseizoen en op minder mooie dagen in de zomer ontdekken cultureel belangstellende toeristen en dagjesmensen hier op uitnodigende wijze de verrassingen en geheimen van de Nederlandse taal. Het Belfort vergroot de aantrekkingskracht van het koopcentrum van Sluis.
Doel In het Sluis van 2025 is het (koop)toerisme de belangrijkste pijler van de economie en werkgelegenheid. Dit past bij de onderverdeling van de economische activiteiten in Zeeuws-Vlaanderen, die op elkaar zijn afgestemd en complementair ten opzichte van elkaar werken. Daarbij biedt de gemeente Sluis een goed vestigingsklimaat voor bedrijven in diverse sectoren. Sluis zet in op dag- en verblijfstoerisme waarbij de sterke combinatie van ruimte, natuur, cultuur, kust, hoogstaande horeca, veiligheid, rust en ligging de basis vormt. West Zeeuws-Vlaanderen onderscheidt zich door uniciteit en kwaliteit van andere vakantiebestemmingen en heeft daardoor een stevige naamsbekendheid en concurrentiepositie opgebouwd. De stad Sluis trekt nog altijd ‘funshoppers’ uit de wijde omtrek die komen winkelen in het historische en Bourgondische decor van de vestingstad. Inwoners die buiten de gemeente werken, vinden hier een uitstekende woonomgeving en profiteren van de faciliteiten die het toerisme met zich meebrengt. West Zeeuws-Vlaanderen is goed bereikbaar.
Doen Om uniek en onderscheidend te blijven wordt ingezet op verdieping van het toeristische aanbod, het uitbouwen van de sterke punten en krachtige positionering bij de doelgroepen jonge gezinnen en jongere senioren. Doordat verder wordt gebouwd vanuit het bestaande dat goed is, blijft de authenticiteit waarnaar de doelgroepen op zoek zijn, behouden. Jonge gezinnen en jongere senioren vinden hier wat ze zoeken en passen tegelijkertijd bij het karakter van de streek. De balans tussen toerisme, veiligheid en rust is daarmee gewaarborgd. De gemeente stelt deze doelgroepen in economische beslissingen centraal. Voor ondernemers is de gemeente een partner die meedenkt en synergie creëert. Op het gebied van strategisch promotiebeleid en regiobranding zijn de handen ineen geslagen.
Toekomstvisie gemeente Sluis
7
8
Speerpunt 2: Het buitengebied is pure beleving Droombeeld Nu ze wat ouder worden, laten ze steeds vaker hun werk en de hectiek in de Randstad een paar dagen achter zich. Ze komen graag naar West Zeeuws-Vlaanderen. Vanuit hun fijne verblijf in Nieuwvliet maken ze lange wandelingen. Het afwisselende landschap spreekt hen aan en ze vinden het heerlijk om af en toe de polderwegen te verlaten om een stuk dwars door een natuurgebied te lopen. Al hun zintuigen worden geprikkeld. Iedere stap is anders en nodigt uit tot meer. Dankzij de moderne voorlichting leren zelfs deze oud-padvinders nog iets bij. Sommige planten hebben ze nog nooit eerder gezien omdat ze zo zeldzaam zijn. En hier tref je ze aan! Twee kleine scheepslieden zitten elkaar achterna op de nagebouwde boot uit de tijd van Prins Maurits. De boot is gebouwd in de wijk De Groote Jonkvrouw in IJzendijke, op de locatie van de vroegere haven, en functioneel in gebruik als speelomgeving. De ene jongen woont in IJzendijke. De andere is hier op vakantie en heeft met zijn ouders een fietstocht gemaakt langs de Staats Spaanse Linies die weer herkenbaar zijn gemaakt. Ze kwamen door Retranchement, Aardenburg en IJzendijke en brachten ook een bezoekje aan museum Het Bolwerk. Zodoende weet deze kleine toerist precies hoe het er hier rond 1600 aan toe ging. Net als zijn nieuwe vriendje overigens, die met school naar Het Bolwerk is geweest. De historische verhalen maken de fietstocht spannend.
Doel Het buitengebied draagt nadrukkelijk bij aan de (verdere) toeristische ontwikkeling van de gemeente. Dankzij investeringen in de beleefbaarheid en de toegankelijkheid is het buitengebied een avontuurlijke belevenis. Karakteristieke en historische kenmerken zijn in een goed samenspel tussen ondernemers en gemeente geaccentueerd. Bij natuurontwikkeling en waterberging is recreatief medegebruik een belangrijk doel. De agrarische sector is ontwikkelaar en medebeheerder van het landschap. Een grotere troef dan ooit tevoren zijn de rust en de ruimte die het gebied van nature heeft en met de titel Nationaal Landschap zijn bevestigd. Dit wordt ook als zodanig gepresenteerd. Sluis is uitgegroeid tot de ‘achtertuin’ van de nabij gelegen Vlaamse steden en de ‘voortuin’ van de Randstad, en daarmee een rustpunt in deze Euregio.
Doen Het gebiedsplan Natuurlijk Vitaal is uitgevoerd. Er is een grensoverschrijdend wandelnetwerk gerealiseerd en het bestaande fietsroutenetwerk wordt goed onderhouden. Innovatieve initiatieven die bijdragen aan de toegankelijkheid en beleefbaarheid van het buitengebied worden ontwikkeld. De (historische) verbindingen met de Vlaamse steden zijn en worden geaccentueerd. Het thema duurzaamheid sluit aan bij het karakter van het gebied en biedt goede aanknopingspunten voor nieuwe toeristische producten.
Toekomstvisie gemeente Sluis
9
10
Speerpunt 3: De kracht van de karakteristieke kernen
Droombeeld Een typerend voorbeeld van een karakteristieke kern is Breskens. Het stoere maritieme karakter van het vissersdorp vind je terug in de kunstwerken op straat, de speelomgeving en het straatmeubilair. De sterke band van de Bressiaanders met de zee komt jaarlijks tot uitdrukking tijdens de Visserijfeesten waar de visserijsector centraal staat. Ook op toeristisch gebied wordt hierop ingespeeld. In het karakteristieke decor van de haven met de kotters en de vismijn, staat het product vis centraal. Dit op een vernieuwende manier met volop aandacht voor duurzaamheid en eerlijk voedsel. Breskens heeft tegelijkertijd haar positie als zeezeilcentrum in de zuidelijke Noordzee verder versterkt.
Doel De gemeente Sluis telt zeventien kernen met elk een eigen karakter. Dit karakter is gevormd door de geschiedenis en de mensen die er wonen, en komt tot uitdrukking in de inrichting van de openbare ruimte en in het maatschappelijk leven. De karakteristieken worden in lijn van de valorisatieprojecten nog meer in de verf gezet. Dit draagt eraan bij dat de inwoners zich thuis voelen in hun kern en verhoogt de toeristische aantrekkelijkheid. De betrokkenheid en verantwoordelijkheid van de inwoners zijn groot. Ze zijn trots op hun kern en werken samen met de gemeente aan een goed woon- en leefklimaat. Over en weer weet men elkaar goed te vinden.
Doen De gemeente geeft de inwoners een grote mate van eigen verantwoordelijkheid en stelt hen in staat om zelf invulling te geven aan de instandhouding van de leefomgeving. Stads- en dorpsraden zijn een belangrijke gesprekspartner. Maatschappelijk ondernemerschap en de vorming van netwerken worden gestimuleerd. Dit draagt bij aan de dorpsbinding en eigen initiatief van de inwoners. Monumenten en andere cultuurhistorische elementen, die zichtbare herinneringen zijn aan het verleden, worden verder geaccentueerd.
Op de wallen van Aardenburg graast een schaapskudde. De inwoners en ondernemers vinden het van belang om deze waardevolle groene en historisch plek te behouden en staan voor het beheer ervan. Deze bijzondere onderhoudsmethode maakt hun rijke cultuurstad tegelijkertijd extra attractief.
Toekomstvisie gemeente Sluis
11
12
Speerpunt 4: Wonen naar wens Droombeeld Oostburg is een geslaagd landelijk voorbeeld van hoe demografische ontwikkelingen kunnen worden aangegrepen voor het maken van een kwaliteitslag. Woningen aan de onderkant van de markt zijn gesaneerd. Hiermee werd ruimte gecreëerd voor nieuwbouw voor specifieke doelgroepen en voor een impuls in de openbare ruimte. Oostburg heeft zich door deze impulsen verder kunnen ontwikkelen als regionaal voorzieningencentrum. De brede school is open van 7.00 tot 19.00 uur en biedt ouders en kinderen alle functies op educatief en sociaal gebied. Dankzij de uitstekende bereikbaarheid ontmoeten ouderen uit de hele gemeente elkaar in Oostburg. De voorzieningen zijn afgestemd op de wensen van de doelgroepen. Haar baan bij een multinational op Schiphol is uitdagend, dynamisch en verdient goed. Maar na een paar jaar werd ze ook horendol van de drukte en het lawaai. Nu verdeelt ze haar week tussen Schiphol en Schoondijke. Drie dagen is ze op de zaak aanwezig en leeft ze in een appartementje in Amsterdam. De andere vier dagen is ze in Schoondijke. Het maakt immers niet uit of ze het businessplan uitwerkt op kantoor of in haar dijkhuisje. De rust en ruimte inspireren haar. Ze is zelfs begonnen aan een cursus schilderen. Verder kun je hier overal heerlijk eten, bij boeren in de streek de meest verse, oorspronkelijke producten krijgen, in de omgeving prima shoppen en is er een leuke sportclub in de buurt.
Doel Er is een inhaalslag gemaakt om de woningvoorraad te laten aansluiten bij de kwaliteitswensen van de doelgroepen. Hiermee is ingespeeld op de afname van het bevolkingsaantal en op de gewijzigde demografische samenstelling. Oostburg is op dit punt een landelijk voorbeeld. Het rustige en ruimtelijke karakter van Sluis speelt ook hier een rol. In 2025 is Sluis de uitvalsbasis voor mensen met een drukke baan elders die rustig en met goede voorzieningen willen wonen. Hoewel hoogwaardige werkgelegenheid in de eigen regio belangrijk blijft, is deze groep ‘werknomaden’ van economisch belang omdat het salaris wel in de gemeente Sluis wordt uitgegeven. De centrale ligging tussen wereldsteden als Amsterdam, Antwerpen, Parijs en Londen en het Duitse Ruhrgebied wordt op die manier benut.
Doen De gemeente voert de regie bij de herstructurering van de woningmarkt waarbij met behulp van herstructureringsfondsen en het bedrijfsleven (met name) de onderkant van de woningmarkt wordt gesaneerd. Sluis zet in op de vitaliteit en leefbaarheid van de historische kernen en richt zich minder op de ontwikkeling van nieuwe wijken. Deeltijdwonen is mogelijk gemaakt.
Toekomstvisie gemeente Sluis
13
14
Speerpunt 5: Onderwijs legt stevige basis Droombeeld De kinderen uit Waterlandkerkje gaan naar school in Oostburg. Het vervoer hebben de ouders onderling geregeld en niet zelden rijden er ook ouderen mee die naar de soos gaan. Sommige ouders brengen hun kroost eerder of halen ze wat later op. De school is namelijk open van 7.00 tot 19.00 uur. Voor-, tussen- en naschoolse opvang zijn geïntegreerd in de school. In samenwerking met het verenigingsleven worden na schooltijd allerlei activiteiten aangeboden. Eigenlijk kunnen de kinderen alles leren op school. Van taal en rekenen tot koken, dansen, EHBO en turnen. Kinderen die wat extra ondersteuning nodig hebben, krijgen die op school. Na de havo wilde hij graag verder studeren op het gebied van taalkunde. Hij kon terecht in Tilburg, maar ook in Gent. Dankzij een speciaal schakeljaar kon hij gemakkelijk instromen in het Belgische hoger onderwijs. Gent vindt hij een leuke stad, nog een beetje in de buurt van zijn familie, bijbaantje en vrienden in Hoofdplaat en de Hogeschool Gent staat goed aangeschreven. Het blijkt een goede keuze. Intussen heeft hij stage gelopen bij een bedrijf in Terneuzen, een erkende stageplaats van de Hogeschool Gent. Hij kan daar na het behalen van zijn bachelor direct aan de slag. Maar misschien gaat hij eerst nog voor een masteropleiding aan de universiteit in Gent. Dat zal ook afhangen van zijn vriendin met wie hij na zijn studie wil gaan samenwonen in haar geboortedorp Sint Kruis waar ze erg aan is gehecht.
Doel In de gemeente is hoogwaardig basis- en voortgezet onderwijs. Hier wordt een stevige basis gelegd voor verdere scholing. De beroepsopleidingen sluiten aan op de vraag van bedrijven zodat een vloeiende uitstroom naar de lokale arbeidsmarkt mogelijk is. Op het hoogste onderwijsniveau zet Sluis in op het aanhalen van banden met de universiteit van Gent. In 2025 vormen Zeeuws-Vlaanderen en Vlaanderen, nog nadrukkelijker dan nu, één economische regio. Sluise studenten die in Gent studeren, blijven op die manier onderdeel van de regionale economie. Daardoor is de kans groter dat ze als inwoner behouden blijven voor de gemeente Sluis.
Doen Het aantal basisschoolleerlingen en daarmee ook de middelen voor onderwijs en educatie, zijn fors afgenomen. Om financieel gezonde scholen, voldoende ruimte voor leerlingenbegeleiding en vakonderwijs toch te kunnen garanderen, heeft in 2025 vanuit de onderwijssector in overleg met de ouders, schaalvergroting plaatsgevonden. Kwaliteit gaat boven kwantiteit. De scholen die overblijven, bieden een totaal-aanbod op het gebied van onderwijs, educatie, opvoeding, sport en cultuur. De bereikbaarheid is geregeld door de ouders die hierover onderling goede afspraken hebben gemaakt. Volledig vrijkomende schoolgebouwen worden afgestoten, wat ruimte oplevert voor investeringen in de leefbaarheid. Bij gedeeltelijke leegstand worden ruimten herbestemd voor sociaal-culturele doeleinden. Door bestuurlijke krachtenbundeling wordt ervoor gezorgd dat beroepsopleidingen aansluiten op de arbeidsmarkt, ook richting Vlaanderen. Een actieve lobby is noodzakelijk om er voor te zorgen dat de regelgeving op dit gebied in 2025 op één lijn is.
Toekomstvisie gemeente Sluis
15
16
Speerpunt 6: Sociale en maatschappelijke voorzieningen samen goed voor elkaar
Droombeeld In Groede hebben de inwoners hebben zich sterk gemaakt voor de restauratie van de beeldbepalende Grote Kerk. Het gebouw heeft een multifunctioneel karakter gekregen en wordt gebruikt voor onder andere exposities, concerten, lezingen en voorstellingen. Een goed voorbeeld van hoe je als klein dorp groot kunt zijn. Sinds het overlijden van de buurvrouw, ondersteunt ze de buurman met wat praktische hulp en door een luisterend oor te bieden. Ze heeft via de website van de gemeente precies voor hem uitgezocht op welke hulp uit de samenleving hij een beroep kan doen. Ook heeft ze haar buurman zover gekregen dat hij het koersballen weer heeft opgepakt. Bij mooi weer speelt hij op het Dorpsplein in Eede. Is het minder weer, dan maakt hij samen met de andere spelers gebruik van de voorzieningen in Oostburg. Hij kan altijd wel met iemand meerijden en anders neemt hij de bus of een taxi.
Doel Op het punt van voorzieningen is er een grote samenhang tussen de leefbaarheid voor de eigen bevolking en de toeristische aantrekkelijkheid. Dit geldt voor culturele en sportvoorzieningen, maar ook voor het zorgaanbod. De overheid zorgt ervoor dat inwoners zichzelf kunnen redden. Sociaal zwakkeren worden ontzien. Inwoners ondersteunen elkaar en nemen verantwoordelijkheid voor het sociale en maatschappelijke leven in hun kern. Goede zorgvoorzieningen zijn van belang voor de eigen (vergrijsde) bevolking maar bieden ook mogelijkheden om een vakantie te combineren met een medische of cosmetische ingreep. Vanuit strategische overwegingen (kwaliteit met beperkte middelen) zijn er in 2025 minder voorzieningen, maar ze zijn kwalitatief hoogwaardig(er), geconcentreerd rond de grote kernen en goed bereikbaar.
Doen Met kwalitatief goede collectieve voorzieningen zorgt de gemeente ervoor dat iedereen kan meedoen in de maatschappij. Deze voorzieningen zijn goed bereikbaar en mensen helpen elkaar door iemand mee te laten rijden of even te brengen. Het is in 2025 algemeen geaccepteerd dat er wordt gekozen voor minder voorzieningen met meer kwaliteit. Dit wordt bereikt door o.a. clustering en multifunctioneel maken van voorzieningen en het stimuleren van sociaal ondernemerschap. Inwoners kunnen veel voor elkaar betekenen doordat de gemeente actief stuurt op het matchen van vraag en aanbod en op voorlichting daarover.
Toekomstvisie gemeente Sluis
17
18
Speerpunt 7: Krachtig en dienstbaar bestuur
Droombeeld Het gemeentehuis is al sinds de herindeling in 1970 weg uit Zuidzande, maar tegenwoordig hoeven de inwoners voor de dienstverlening van de gemeente toch niet meer te reizen. Via de gemeentelijke website regelen ze het allemaal vanaf thuis. Toen hij aan zijn huisgenote in Breda vertelde dat hij uit Retranchement kwam, dacht ze eerst dat hij een Fransman was. Natuurlijk vertelde hij meteen trots alles over het dorp, het strand en de streek. Ze raakte enthousiast en nu gaat ze een weekend met hem mee naar zijn ouders. Ze wil zich ook meteen oriënteren op een baan want ze is bijna klaar met haar opleiding Management Toerisme.
Doel In 2025 is iedereen eraan gewend dat de gemeente het eerste aanspreekpunt is voor overheidsbrede dienstverlening. Burgers kiezen zelf op welke wijze ze in contact treden met de gemeente en er zijn uitgebreide digitale mogelijkheden. De burgers weten wat ze van de gemeente mogen verwachten en de gemeente is hierop aanspreekbaar. De burgers hebben vertrouwen in de overheid, nemen verantwoordelijkheid en werken graag met de gemeente samen in het belang van hun leefomgeving. Ze zijn ambassadeurs van het gebied. Een nog sterkere samenwerking in Zeeuws-Vlaanderen, Zeeland en de Euregio Scheldemond is in 2025 een feit. De gemeente is in 2025 onderdeel van een netwerkomgeving waarin zij niet eenzijdig plannen bedenkt en beslissingen neemt, maar als regisseur samenwerkt met partners. De gemeente is een sociale werkgever voor een organisatie die is toegesneden haar de taak om de forse inspanningen te leveren die nodig zijn om de doelen te bereiken. De financiële positie is gezond.
Doen De gemeentelijke rol verandert van uitvoerder naar regisseur. De gemeente bepaalt waar de middelen worden ingezet, wat het moet opleveren voor de samenleving en waar de gemeente meer gaat faciliteren. Onnodige regels worden geschrapt. Burgers hebben meer dan ooit de verantwoordelijkheid en mogelijkheid om zelf vorm te geven aan de maatschappij. Hier ligt een belangrijke taak voor het maatschappelijk middenveld, ondernemers, stadsen dorpsraden, vrijwilligers, mantelzorg, burgerinitiatieven en verenigingsleven. Dit vraagt om duidelijke communicatie over wat de burger mag verwachten van de gemeente en andersom. Gemeenteraad en college zijn gericht op het behalen van doelen op basis van bestaande kwaliteiten. Initiatiefrijk, daadkrachtig, collegiaal, koersvast en verbindend zijn daarbij sleutelwoorden. Het bestuur wordt geadviseerd door de ambtelijke organisatie die zich in de veranderende gemeentelijke rol heeft meeontwikkeld en zich met energie en betrokkenheid inzet voor de ontwikkeling van de regio. De kwaliteit van de dienstverlening wordt periodiek gemeten. De financiën worden op orde gehouden. Er is jaarlijks financiële ruimte om adequaat op nieuwe ontwikkelingen in te spelen.
Toekomstvisie gemeente Sluis
19
20