SJ3 12 JUL2011

Luttenbergstraat 2 Postbus 10078

PROVINCIALESTATEN VANOVERIJSSEL Reg.nr.T O / 2 , O l I /SJ3 Dat. ontv.: Routing

8000 GB Zwolle Telefoon 038 499 88 99 Fax 038 425 48 88

a.d.

12 JUL2011

overijssel.nl [email protected]

Bijl.:

RABOZwolle 39 73 4 1 121 Inlichtingen bij Roy Spijkerboer [email protected]

Natuur Verdient Beter

Datum

05.07.2011 Kenmerk

2011/0125931 Pagina

1

Geachte heer/mevrouw, De Jongerenraad van Overijssel en de eenheid Landbouw, Natuur en Landschap van de provincie Overijssel organiseerden in net voorjaar de werkbijeenkomst 'Natuur Verdient Beter'. De bijeenkomst stond in het teken van het werken aan nieuwe strategieen en methoden voor natuurrealisatie, met vertegenwoordigers van jong Overijssel en van overheid, landbouw, recreatie en toerisme en natuurorganisaties. Hierbij presenteren wij u de handreiking 'Natuur Verdient Beter', een verslag van de werkbijeenkomst en de adviezen die daaruit voortvloeiden. Heeft u naar aanleiding van de handreiking vragen of wilt u meer exemplaren ontvangen dan kunt u terecht bij de werkgroep van de Jongerenraad, via de ondergetekende projectleiding. De digitale versie kunt u vinden op onze website (www.ionqerenraadoveriissel.nn. Hier en via onze Twitteraccount (@JROveriissel) kunt u ook terecht voor informatie over projecten en programma's van de Jongerenraad. Met vriendelijke groet, namens de Jongerenraad van Overijssel, Lieke Poirot voorzitter,

Roy Spijkerboer werkgroepcobrdinator,

Bijlagen

Datum verzending

provincie

verijssel

juni 2011

Jongerenraad

Colofon

Datum

juni 2011 Auteurs

Dinand Drankier Kim deBie Lucvan Dijk ManoukVisser Merlysevan Praet Coordinate en eindredactie

Lieke Poirot Roy Spijkerboer Project

Natuur Verdient Beter Inlichtingen bij

Roy Spijkerboer, werkgroepcoordinator email: [email protected] Adresgegevens

Jongerenraad Provincie Overijssel Luttenbergstraat 2 Postbus 10078 8000 GBZwolle Telefoon 038 499 88 99 Fax038 425 48 88 www.jongerenraadoverijssel.nl

Inhoudsopgave Voorwoord

3

Inleiding

5

Samenvatting

7

Economie en natuur

g

Toerisme en natuur

11

Jongeren en natuur

13

Casus Weerribben-Wieden

15

Voorwoord

Voor u ligt de handreiking 'Natuur Verdient Beter', het resultaat van een samenwerking in het gelijknamige project van deJongerenraad en de eenheid Landbouw, Natuur en Landschap van de provincie Overijssel. Eenvan detaken van de provincie is de natuur te beschermen en optimaal te laten functioneren. Natuur is een belangrijke factor voor de leefomgeving van de mens. In de Omgevingsvisie wordt de natuur dan ook benoemd als de groene ruggengraat van Overijssel. Door bezuinigingen wordt echter binnen de provincie nagedacht over een nieuwe koers. Zo'n 25 Overijsselsejongeren van gevarieerde samenstelling zijn samengekomen om via het project 'Natuur Verdient Beter' nieuwe strategieen en methoden te vinden om natuur te realiseren. De jongeren hebben hierover in verschillende werkgroepen nagedacht in de rol van deoverheid, landbouw-, recreatieondernemers en natuurorganisaties. De hoofdlijnen van de adviezen die hieruit voortvloeiden presenteren wij hierbij in deze handreiking. Wij hopen dat de betrokkenen op een aantal van deze positief zullen insteken. Namens deJongerenraad van Overijssel,

Lieke Poirot, voorzitter

RoySpijkerboer, werkgroepcoordinator


Inleiding

Deze handreiking biedt adviezen over de toekomstige natuurrealisatie in Overijssel en is een verslag van de werkbijeenkomst'Natuur Verdient Beter'. De bijeenkomst stond in het teken van het zoeken naar nieuwe strategieen en manieren voor natuurrealisatie. Jong Overijssel was vertegenwoordigd door leden van deJongerenraad en andere jongeren, hierna collectief te noemen"jongeren'. Zij werkten samen met vertegenwoordigers van landbouw, recreatie en natuurorganisaties Landschap Overijssel en Staatsbosbeheer. Dejongeren hebben in groepen gediscussieerd aan de hand van vier thema's, in de rol van vier vertegenwoordigers. Centrale vraag per vertegenwoordiger en thema is: HI Economie en natuur: hoe economie en ecologie te verbinden? - landbouwondememer H2 Toerisme en natuur: hoe inkomsten te vinden voor natuurbeheer? - recreatieondernemer H3 Jongeren en natuur: hoe draagvlak te creeren voor natuur bij jongeren? - Landschap Overijssel H4 Casus Weerribben-Wieden: hoe het beheer van de Weerribben-Wieden veilig te stellen na 2012? - Staatsbosbeheer Devertegenwoordigers beschreven het probleem waar zetegen aanliepen en dejongeren gaven onder coordinate van adviseurs van de eenheid Landbouw, Natuur en Landschap van de provincie Overijssel verschillende adviezen. De uitkomsten van de werkgroepen zijn opgesomd in de samenvatting en toegelicht in de hoofdstukken.


Samenvatting

Deadviezen van de werkgroepen zijn samengevat de volgende:

1. Werkgroep Economie en natuur • • • • • • •

inrichtingsmaatregelen waar noodzakelijk, natuurlijke systemen hun gang laten gaan waar kan stimuleer particuliere natuurontwikkeling verminder het aantal betrokken instanties en bureaucratie optimaliseer het draagvlak voor natuur, vooral door verbetering van de communicatie koppel de beleidsdoelen van de overheid verdien aan natuur via vestigingsklimaat, recreatie, branding stimuleer verantwoordelijkheid voor en verbondenheid met natuur bij burgers en bedrijven

2. Werkgroep Toerisme en natuur • • • •

samenwerking tussen overheid, burgers en bedrijven om natuur te adopterenzet in op streekproducten en ontwikkel een natuurlogo toeristenbelasting moet terugkomen in het natuurgebied en bijdragen aan de beheerkosten meer verantwoordelijkheid voor natuuronderhoud bij de gebruiker, met kaderstellende regelgeving van de overheid

3. Werkgroep Jongeren en natuur • • • •

beperkte aandacht voor natuur bijjongeren istijdelijk, met volwassen worden keert deze terug meer (praktische) natuureducatie en -bewustwording op scholen, investeer in contacten jongeren gaan pas de natuur in als er iets te beleven valt, vooral niet belerend verbeter de promotie, bijv. via social media

4. Werkgroep Beheer Weerribben-Wieden • • • • • •

(Casus Weerribben-Wieden)

gebied trekt een miljoen bezoekers, laat gebruikers/profiteurs betalen verhoog de prijzen van streekproducten en recreatieve activiteiten verbeter de profilering en ontwikkel een kwaliteitskeurmerk organiseer (betaalde) activiteiten in rietproductie, bijv. werkvakanties ontwikkel een systeem van Weerribbendonateurs technisch: laat studenten van bijv. UniversiteitTwente een businesscase ontwikkelen


Economie en natuur

De provincie zal moeten proberen zowel haar uitgaven te beperken, als de effectiviteit van deze te vergroten. In het natuurbeleid resulteert dat in het zoeken naar een verbinding van economie en ecologie, oftewel: hoe natuur te realiseren op een manier die geld opbrengt?

Inrichting Jongeren stellen dat, hoewel natuurlijke diversiteit op waarde geschat dient te worden, de overheid serieus moet onderzoeken in hoeverre actief menselijk ingrijpen bij natuurontwikkeling noodzakelijk is. Wat betreft jongeren is dat namelijk in vele gevallen overbodig.'Menselijk ingrijpen waar noodzakelijk, maar natuurlijke systemen hun gang laten gaan waar kan'is dan ook het advies.

Efficientie Ook vragen jongeren zich af of de overheid wel dejuiste uitvoerende instantie is voor natuurontwikkeling. Jongeren blijken grote waarde toe te kennen aan de rol van de particuliere sector en benadrukken dat de overheid particulier natuurbeheer en particuliere natuurontwikkeling zou moeten stimuleren. Verder adviseren jongeren unaniem om het proces van natuurontwikkeling efficienter te maken. Hierbij moet de nadruk liggen op het verminderen van het aantal betrokken instanties en het terugdringen van onnodige bureaucratie. Ookdient de overheid het draagvlak voor natuurontwikkeling bij de bevolking en het bedrijfsleven te optimaliseren, onder meer door verbetering van de communicatie tussen de overheid en de overige actoren. In het te voeren beleid van de overheid vinden jongeren dat het verwezenlijken van zoveel mogelijk doelstellingen belangrijk is. Daartoe is het noodzakelijk, dat de overheid haar beleidsdoelen zo veel mogelijk verbindt en samenvoegt tot een compacter geheel.

Verdienen aan natuur Jongeren geloven dat natuur geldt als voorwaarde voor bedrijvigheid, leefbaarheid en een gezond vestigingsklimaat. Invulling van natuur draagt actief bij dat bedrijven en personen zich graag vestigen in Overijssel. Eensector die relatief veel profijt heeft van natuurrealisatie is het toerisme. Waar de natuur mogelijkheden biedt tot recreatie, zal de bedrijvigheid worden gestimuleerd. Hoeweljongeren deze bedrijvigheid toejuichen,vinden ze het wel noodzakelijk om recreatieve activiteiten in natuurgebieden te reguleren om de natuur niet overmatig te belasten. Jongeren denken dat natuur door middel van branding met bijvoorbeeld 'afkomstig uit Overijssel', kan helpen om Overijsselse producten te onderscheiden en gunstig in de markt te zetten. Ten slotte denkenjongeren dat bedrijven en burgers bereid zijn een deel van de kosten van natuurbeheer op zich te nemen als zij zich verbonden en verantwoordelijk voelen voor een natuurgebied.


Toerisme en natuur

Ondernemers die in de recreatieve branche actief zijn hebben baat bij een mooi natuurgebied. Eris echter minder geld beschikbaar om deze natuur goed en duurzaam te beheren,zoalsvan belang voor de (recreatie)ondememers. Vraag is dus hoe inkomsten gevonden kunnen worden voor natuurbeheer.

Adoptie Burgers en bedrijven zouden samen kunnen werken met de overheid om bepaalde onderdelen van de toeristische sector op een duurzame manier te behouden door stukken natuur te adopteren. De provincie zou deze samenwerkingen kunnen coordineren en faciliteren. Op deze manier worden mensen bewustvan en betrokken bij de natuur en is tegelijkertijd een nieuwe inkomstenbron voor natuurbehoud gevonden.

Streekproducten Ontwikkeling van streekproducten isvolgensjongeren van belang en kan extra inkomsten opleveren voor de regionale economie. Ondernemers kunnen bijvoorbeeld in een samenwerking investeren om in de eigen omgeving, op duurzame en herkenbare manier streekproducten te produceren. Profilering kan hierbij via een (natuur)logo, waarmee mensen kunnen zien dat het product duurzaam geproduceerd is en daardoor beter is voor hun lokale natuur. Volgensjongeren is de consument dan bereid om extra voor producten te betalen. In vergaande samenwerkingen kunnen ook arrangementen worden ontwikkeld, waarmee meer verdiend kan worden.

Gebruikersbijdrage Detoeristenbelasting is impopulair bij de recreatieondememers en gaat naar de algemene middelen van gemeenten.Volgensjongeren is een gebruiksbijdrage gepast, maar zou meer moeten worden getoond waaraan het geld wordt besteed.Verder zou de toeristenbelasting overwegend moeten terugkomen in het natuurgebied en bijdragen aan de kosten van beheer- en onderhoudprojecten. Ten slotte vinden jongeren dat zowel diegene die van de natuur genieten als diegene die er baat bij hebben zouden moeten bijdragen aan de kosten van het beheer van het natuurgebied. Naast de gebruiker dient de lokale samenleving zich in te spannen om hun natuur te onderhouden, zij mogen wat betreft jongeren best wat meer verantwoordelijkheid krijgen. Deoverheid zou hierbij in haar regelgeving bepaalde kaders kunnen stellen,waarna de lokale bevolking deze met eigen keuzes kan invullen.


11

3

Jongeren en natuur

Met het oog op detoekomst willen natuurorganisaties meerjongeren betrekken bij de natuur. Men is bezorgd over de afwezigheid vanjongeren in de natuur, omdat daarbij de kans bestaat dat de sympathie voor natuur en daarmee het draagvlak voor natuur verdwijnt. Hoe is dit draagvlak onder jongeren te creeren? Hoe kunnen jongeren gestimuleerd worden de natuur in te gaan en zich, vervolgens, in te zetten voor natuurbehoud?

Aanwezigheid Jongeren stellen dat zij te weinig tijd hebben om de natuur in te trekken. Hun afwezigheid moet niet worden gei'nterpreteerd als een gebrek aan sympathie voor de natuur, maar is een gevolg van het drukke leven datjongeren vaak leiden.Ze prioriteren school,sport, vrienden, bijbaantjes, enzovoort. Ze voorspellen op latere leeftijd weer de natuur in te trekken, als ze bijvoorbeeld zijn afgestudeerd of kinderen hebben. Om allejongeren kennis te laten maken met de natuur adviseren jongeren de natuurorganisaties om scholen te benaderen. Zowel middelbare scholen,waar ze onze vertegenwoordiging zullen aantreffen, als basisscholen. Jongeren benadrukken dat zij het liefst op een aantrekkelijke manier benaderd willen worden de natuur in te gaan.Vrijheid, activiteit en entertainment zijn hierbij steekwoorden. Als de natuur negatief wordt ervaren,zullenjongeren op latere leeftijd minder snel zelf de natuur ingaan en kan het aansporen tot betrokkenheid met natuur ook averechts werken. Geadviseerd wordt verder om vooral in te zetten op basisschoolleerlingen, omdat zij vaak meer open staan voor facultatieve activiteiten.

Educatie en

bewustwording

Eenmaal in de natuur, kunnen jongeren bewust worden gemaakt van de inspanning die nodig is voor het behoud van de natuur. Dit zou op verschillende wijzen kunnen gebeuren, aangepast op de leeftijd. Opjonge leeftijd bijvoorbeeld door kinderen te leren de natuur te respecteren door het niet te vernielen of te vervuilen, door ze bewust te maken van de aanwezigheid van de natuur en de mogelijkheden die dat biedt. De natuurorganisaties zouden hier breder en dieper invulling aan kunnen geven. In het voortgezet onderwijs zou bewustzijn kunnen worden opgenomen in het lesaanbod. Zo zouden de natuurorganisaties voor het vak biologie practica kunnen aanbieden en bij de lessen maatschappijleer zou een speciale module over natuurbehoud kunnen worden toegevoegd. Jongeren adviseren op regionale schaal samenwerking te laten plaatsvinden tussen scholen en natuurorganisaties.


13

Casus Weerribben-Wieden

Eenvan de natuurgebieden die Overijssel rijk is, is de Weerribben-Wieden. Het riet uit dit gebied wordt doortelers gemaaid enverkocht. Vanwege de sterke concurrentie uit China en Oost-Europa heeft de provincie zich ingespannen voor een regeling voor de riettelers, een vergoeding voor nun dalende inkomsten. Deze regeling loopt echter af in 2012 en dus moet het beheer van de Weerribben (ter waarde van twee miljoen euro perjaar) op andere manier worden ingevuld. Als het riet niet meer gemaaid wordt, verveent het gebied en wordt bos. Dit houdt in dat de Weerribben haar unieke positie als natuurgebied verliest, wat volgens jongeren een verlies voor Overijssel zou zijn. Belangrijk is dat de Weerribben-Wieden zo'n een miljoen bezoekers perjaar ontvangt. Het benodigde bedrag van twee miljoen euro lijkt dan ineens, aldus dejongeren, een stuk beter te overzien. Het gebied istot nu toe altijd gratis te betreden geweest. Jongeren zien een oplossing in het vragen van een toegangsbijdrage, van bijvoorbeeld een euro per persoon. Ze zijn van mening dat dit bedrag zo laag is dat het niemand ervan zal weerhouden om het gebied te bezoeken. Natuur is van ons allemaal en dat zal ook zo blijven, maar desondanks zijnjongeren van mening dat het principe 'de gebruiker betaalt' een oplossing voor het probleem zou kunnen zijn.' Ook gevenjongeren aan dat de prijs van bijvoorbeeld boottochten of kanoverhuur met enkele euro's verhoogd kan worden, waarbij de extra opbrengsten ten gunste van de onderhoudskosten van het gebied komen. Daarbij moet duidelijk worden gemaakt dat deze extra bijdrage ten gunste komt van het gebied zelf en niet zo hoog is dat het mensen afschrikt. Enerzijds wordt hierdoor duidelijk dat het geld goed terecht komt en anderzijds realiseert men zich dat het onderhouden van zo'n natuurgebied erg kostbaar is. Dat besef is namelijk vaak niet erg aanwezig. Jongeren vinden dat de Weerribben-Wieden zich sterker moet profileren en uit moet gaan van zijn kracht. Concreet is er bijvoorbeeld gesproken over een keurmerk voor Weerribbenriet; de prijs mag dan misschien hoger zijn dan die van de concurrentie, maar er wordt wel een uitstekende kwaliteit gegarandeerd. Daamaast kan het milieuaspect hierbij betrokken worden; doordat bijvoorbeeld minder transport nodig is, is het Weerribbenriet beter voor het milieu. Verder zouden er voor het gebied specifieke betaalde activiteiten georganiseerd kunnen worden, zoals rietmanden vlechten met echt Weerribbenriet. Opgrote schaal valt dan bijvoorbeeld te denken aan een concept met kampeerboerderijen en werkvakanties waar mensen worden betrokken bij de rietproductie. Hoewel er verschillende suggesties ter tafel kwamen op het technische vlak (afbranden, natuur haar gang laten gaan,enzovoort), zijn we hier niet verder op ingegaan. Het ontbreekt ons simpelweg aan kennis over wat mogelijk en wenselijk is. Wel werd nog gesuggereerd om studenten van bijvoorbeeld de Universiteit Twente een businesscase te laten ontwikkelen, om creatieve ideeen op te doen die mogelijk aanzetten tot andere oplossingen.


15

SJ3 12 JUL2011

Recommend Documents