Site KUN-bibliotheken vernieuwd Voor een bibliotheek is het aanbieden van informatie core business. Deze aanbieding verloopt tegenwoordig vooral via het World Wide Web. Vandaar dat er door de bibliotheken van de KUN veel aandacht besteed is aan de vernieuwing van hun WWW-site. Daarbij zijn zowel structuur, navigatie, inhoud als vormgeving onder handen genomen. Sinds december 2000 is deze vernieuwde site in de lucht.
De homepage
Zoeken per vakgebied
In figuur 1 ziet u de nieuwe homepage van de bibliotheken van de KUN. In het centrale gedeelte en aan de linkerkant vindt u de belangrijkste rubrieken. Dieper in de site zijn deze rubrieken steeds in de navigatie zichtbaar (zie in figuur 2: de navigatie rechts boven en aan de linkerkant). Daarbij wordt aangeduid in welke rubriek u zich bevindt als u een bepaalde pagina raadpleegt.
Een belangrijke vernieuwing is de rubriek zoeken per vakgebied. Daarin is de informatie over het zoeken naar wetenschappelijk literatuur per vakgebied bij elkaar gezet. In figuur 2 ziet u een overzicht van de vakgebieden die daarbij onderscheiden worden. Binnen elk vakgebied treft u informatie aan over het zoeken naar boeken, tijdschriftartikelen en fulltext
Figuur 1: de nieuwe homepage
11
documenten op het betreffende gebied. Het is de bedoeling dat de bibliotheekgebruiker uit het betreffende gebied hier handzaam bij elkaar verzameld de hulpmiddelen aantreft die voor zijn of haar literatuuronderzoek primair van belang zijn. Dit stuk van de WWW-site fungeert eigenlijk als een soort literatuurgids. In figuur 3 ziet u het begin van wat er onder het vakgebied Psychologie is opgenomen. Bij de vakgebieden treft u ook verwijzingen aan naar Internet-bronnen en meestal ook naar onderwijs en onderzoek aan de KUN. Het vakgebiedengedeelte van de site wordt gevuld vanuit de decentrale bibliotheken.
Vestigingen en nieuws Onder vestigingen treft u informatie aan over de verschillende bibliotheken van de KUN. In de oude site was er bij de vestigingen meer informatie opgenomen dan in de nieuwe. Nu is de meeste informatie die van belang is voor literatuuronderzoek niet meer opgenomen bij de vestigingen, maar bij de vakgebieden. Bij de vestigingen treft u nu in het algemeen de volgende informatie aan: • gegevens over de bibliotheeklocatie (adresgegevens, openingstijden e.d.) • informatie over de collectie • informatie over de dienstverlening • aanwinstenlijsten Onder nieuws treft u zowel algemeen nieuws over de bibliotheken van de KUN aan als nieuws dat betrekking heeft op een bepaalde vestiging. Ook deze gedeeltes van de site worden vooral gevuld vanuit de decentrale bibliotheken.
Figuur 2: de onderscheiden vakgebieden
12
Algemene gedeelten van de site De overige rubrieken van de homepage leiden naar algemene gedeelten van de site. Vaak is hier bij elkaar gezet wat onder de vakgebieden verspreid wordt aangeboden. Zo bevat het overzicht van zoeksystemen (in figuur 4 staat een gedeelte hiervan) een alfabetische lijst van de systemen die bij het zoeken naar wetenschappelijke informatie van belang kunnen zijn. Er kan worden doorgelinkt naar deze systemen. Onder het “i-tje” is een nadere omschrijving van het zoeksysteem en informatie over de bereikbaarheid ervan opgenomen. Als u weet welk systeem u wilt raadplegen, kan het handig zijn dit via het overzicht van zoeksystemen te benaderen. De aanbieding van de zoeksystemen geschiedt in de huidige site minder vanuit de platforms van aanbieding (Open Bibliotheek Netwerk; Pegasus, WWW) dan in de oude site gebruikelijk was. Nu wordt er bij de vakgebieden en in het overzicht van zoeksystemen verwezen naar systemen, onafhankelijk van het platform via welk ze toegankelijk zijn. In het overzicht volledige teksten wordt verwezen naar (informatie over) fulltext publicaties, bijvoorbeeld naar de lijst van elektronische tijdschriften die voor gebruikers van de KUN bereikbaar zijn en naar het overzicht van elektronische publicaties die vanuit de KUN in het kader van het WebDOC-project beschikbaar worden gesteld. Via zoeken in de eigen collectie komt u bij de catalogus van de bibliotheek.
Werken met de nieuwe site Wij hopen dat u snel de weg kunt vinden in de nieuwe bibliotheeksite. Als u vertrouwd was met de oude, zal daar waarschijnlijk een zekere gewenning voor nodig zijn. De zaak is behoorlijk anders gestructureerd. Ook zitten veel zaken nu één klik verder weg dan in de oude site, waarin de homepage erg gevuld was met links. Voor vragen en commentaar houden wij ons aanbevolen. U kunt een mailtje sturen naar de webmaster die onderaan op elke pagina vermeld wordt of contact opnemen met Harrie Knippenberg (
[email protected]; tel. (36)12402).
Figuur 4: een gedeelte van het overzicht van zoeksystemen
Figuur 3: een gedeelte van de informatie bij het vakgebied Psychologie
13
Foto: UB
Bibliotheekwerkplaatsen Sociale Wetenschappen
De bibliotheekwerkplaats Maatschappijwetenschappen (Interlokaal 4) gezien vanuit de bibliotheek Sociaal-Culturele Wetenschappen
Bij de twee bibliotheken van de faculteit Sociale Wetenschappen zijn onder de naam Bibliotheekwerkplaatsen PC-ruimtes ingericht, waarin gebruik van gedrukt bibliotheekmateriaal gekoppeld kan worden aan zoeken en verwerken van informatie met behulp van de computer.
Ontwikkelingen in de bibliotheek
Klassiek en digitaal samen
Naast haar klassieke functie van het toegankelijk maken van boeken en tijdschriften speelt de wetenschappelijke bibliotheek steeds meer een rol in het aanbieden van informatie via nieuwe kanalen als cd-rom en Internet. De gebruiker wordt tot op de (thuis)werkplek bediend met een breed scala aan informatiebronnen. Daarnaast kan echter juist de unieke combinatie van de aanwezige bibliotheekcollectie en de moderne mogelijkheden van computers een belangrijk argument voor een daadwerkelijk bezoek aan diezelfde bibliotheek zijn. Het mag dan ook vreemd heten, dat in de bibliotheken van de faculteit Sociale Wetenschappen de mogelijkheden om deze informatie te raadplegen tot voor kort relatief beperkt waren. Maar daar komt nu verandering in.
Het belangrijkste doel is om studenten Sociale Wetenschappen een plek te bieden die zich onderscheidt van andere pc-ruimten door de gelijktijdige beschikbaarheid van klassiek bibliotheekmateriaal (tijdschriften, handboeken, e.d.) en moderne zoek- en verwerkingsmogelijkheden door middel van computers. De bedoeling is daarbij om zowel het vergaren van informatie als het schrijven van werkstukken en dergelijke door studenten te bevorderen. Een deel van de voorzieningen kan daarnaast ook ingezet worden voor onderwijsactiviteiten.
Computerwerkplekken in de bibliotheek Met ingang van januari van dit jaar zijn er in de bibliotheken Gedragswetenschappen en Sociaal-Culturele Wetenschappen zogenaamde Bibliotheekwerkplaatsen gevestigd. Dit zijn computerwerkplekken waar studenten tijdens openingsuren in stilte kunnen werken. De werkplekken zijn gezamenlijk gerealiseerd door de faculteit Sociale Wetenschappen, het Onderwijsinstituut Maatschappijwetenschappen en de Universiteitsbibliotheek.
Waar vindt u de bibliotheekwerkplaatsen? De Bibliotheekwerkplaats Gedragswetenschappen (Spinoza) vindt u in de bibliotheek op de 2e verdieping van het Spinozagebouw. De Bibliotheekwerkplaats Maatschappijwetenschappen (Interlokaal4) bevindt zich tussen de bibliotheek Sociaal-Culturele Wetenschappen en het Documentatie & Informatie Centrum van het CIDIN, aan de Thomas van Aquinostraat 4. Meer informatie is te verkrijgen bij de balies en op de websites van de bibliotheken (via www.kun.nl/ubn/) en het CIDIN (via www.kun.nl/cidin/).
14
Zoeksystemen voor wetenschappelijke informatie Vanaf de homepage van de bibliotheken van de KUN (www.kun.nl/ubn/) komt u via het overzicht van zoeksystemen en via zoeken per vakgebied terecht bij bestanden voor het zoeken naar wetenschappelijke informatie. Deze zijn in het algemeen te bereiken vanuit het IP-domein van de KUN. Over enkele hiervan is nieuws te vermelden.
Historical Abstracts
INVERT
In het Pegasus-netwerk werd tot voor kort de DOS-versie van het bestand Historical Abstracts aangeboden. Deze is nu vervangen door een WWW-toegang. Het adres is: http://sb2.abc-clio.com:81/cgi-bin/nph-AppStart?_appname=v2 In Historical Abstracts wordt verwezen naar tijdschriftartikelen, monografieën en proefschriften op het gebied van de nieuwe geschiedenis (vanaf 1450), exclusief de geschiedenis van de Verenigde Staten en Canada. Het bestand loopt vanaf 1954.
INVERT (Index van de Nederlandstalige Verpleegkundige Tijdschriftliteratuur) is als nieuw bestand toegevoegd in het Pegasus-netwerk. INVERT bevat verwijzingen naar artikelen uit Nederlandse en Vlaamse verpleegkundige tijdschriften. Het bestand loopt vanaf 1993. WWW-toegang: http://webspirs.ubn.kun.nl/
PsycLIT wordt PsycINFO
Op het World Wide Web is het bestand MathSciNet raadpleegbaar dat verwijzingen bevat naar tijdschriftartikelen, boeken en artikelen in boeken op het gebied van de wiskunde. Dit bestand loopt vanaf 1940. Adres: http://www.ams.org/mathscinet/ Dit bestand is ook in het Pegasus-netwerk (www-adres: http://webspirs.ubn.kun.nl/) opgenomen onder de naam MathSci. Daar gaat het echter slechts terug tot 1993.
Het bestand PsycLIT is vervangen door PsycINFO. Beide zijn gebaseerd op dezelfde gegevensverzameling van de American Psychological Association (APA). De overgang heeft dan ook geen grote inhoudelijke gevolgen. PsycINFO biedt dezelfde gegevens als PsycLIT (verwijzingen naar tijdschriftartikelen, boeken en artikelen in boeken op het gebied van de psychologie; vanaf 1887), vermeerderd met Amerikaanse dissertaties en rapporten. PsycINFO maakt deel uit van het Pegasus-netwerk. WWW-toegang: http://webspirs.ubn.kun.nl/
Index to Legal Periodicals & Books Een nieuw bestand in het Pegasus-netwerk is de Index to Legal Periodicals & Books. Deze bevat verwijzingen naar tijdschriftartikelen en boeken op het gebied van het recht die afkomstig zijn uit de Verenigde Staten, Canada, Groot Britannië, Ierland, Australië en Nieuw Zeeland. Het bestand loopt vanaf 1994 (voor de oudere periode kunt u de gedrukte Index to Legal Periodicals raadplegen in de Bibliotheek Rechtsgeleerdheid en de Centrale Bibliotheek). WWW-toegang: http://webspirs.ubn.kun.nl/
MathSciNet
United Nations Bibliographic Information System Op het World Wide Web is onder de naam United Nations Bibliographic Information System een index aanwezig van VNdocumenten vanaf 1979. Daarbij is ook de catalogus van de Dag Hammarskjöld Library opgenomen. Met hierin gevonden UN-document numbers kunt u in de Centrale Bibliotheek de volledige tekst opvragen. Adres van de index: http://unbisnet.un.org/
http://unbisnet.un.org/
15
Foto: Mediagroep
Er zit muziek in dienstverlening bibliotheken
‘Van het Internet kun je op aan. De betrouwbaarheid neemt nog steeds toe. Dat is voor uitgeverijen en andere leveranciers van informatie een belangrijke reden om steeds meer diensten op het net aan te bieden’. Erik Bastiaanse, werkzaam als systeembeheerder bij de UB, ziet nog lang geen einde aan de toepassingsmogelijkheden van ICT. Technische innovaties stellen de UB in staat steeds meer tegemoet te komen aan de wensen van gebruikers van bibliotheekdiensten. Samen met de decentrale bibliotheken werkt de UB aan het ontwikkelen van een vraaggericht aanbod. Dat zal steeds opnieuw leiden tot veranderingen die de gebruikers ten goede komen.
Erik Bastiaanse groeide op in de bibliotheekwereld. Na een opleiding aan de bibliotheekacademie werkte hij jarenlang op de muziekafdeling van de openbare bibliotheken van achtereenvolgens Delft en Apeldoorn. ‘Belangstelling voor muziek had ik altijd al. Dat maakte het extra leuk om in de muziekbibliotheek te werken. Mijn kijk op muziek is er enorm door verbreed’, vertelt Erik. In de jaren tachtig van de vorige eeuw ontstond zijn belangstelling voor automatisering. ‘Met de leverancier van automatiseringssystemen onderhield ik contacten over de programmatuur. Dat boeide me enorm en een tijdlang probeerde ik mijn interesse voor muziek en automatisering te combineren. Die combinatie bleek op den duur echter niet vol te houden. Uiteindelijk koos ik voor de automatisering. Bij een leverancier van bibliotheeksystemen vond ik een baan als account-manager’. Twee jaar geleden volgde de overstap naar de UB. Daar kreeg Bastiaanse, als hoofd van de afdeling automatisering, de verantwoordelijkheid voor onder meer de publiekscatalogus en de afhandeling van tal van administratie-
ve processen. Behalve Bastiaanse heeft de UB nog twee andere systeembeheerders in dienst.
Inrichten publieksstations ‘Natuurlijk ben ik goed op de hoogte van de behoeften die onze gebruikers hebben. Maar ik werk niet in de frontlinie, dat wil zeggen dat ik weinig direct contact met gebruikers heb’, stelt Bastiaanse. ‘Ik zit hier vooral voor de oplossing van technische vraagstukken en heb veel contact met leveranciers van informatiesystemen. Voor de buitenwacht lijkt dat misschien wel eens dor, maar dat is allesbehalve waar. En uiteindelijk leidt die meer inhoudelijke arbeid tot veranderingen, die van direct belang zijn voor de klanten van bibliotheken. Zo wil de UB, samen met de hoofden van decentrale bibliotheken, komen tot het inrichten van zogenaamde publieksstations. Dat zijn werkplekken die een aantal functies in zich verenigen. Gebruikers kunnen bij die stations het net op, ze kunnen
16
gebruik maken van het CD-ROM-netwerk en de publiekscatalogus raadplegen. Op dit moment worden die diensten nog afzonderlijk aangeboden. Verder kan de kwaliteit van de printjes een stuk beter. Daarom moeten de stations de beschikking krijgen over een uitstekende printcapaciteit. Per printje moeten gebruikers zelf gaan betalen, maar daar krijgen ze dan ook iets goeds voor terug’. Het creëren van publieksstations bevindt zich nog in de fase van de plannenmakerij, maar Bastiaanse wil de stations liefst nog dit jaar operationaliseren. Bastiaanse wil ook verbetering aanbrengen in de beschikbaarheid van full-text documenten. Dat is vooral van belang voor de ‘grootverbruikers’ van de medische en de B-faculteiten. Erik: “Het is nu al zo dat je bijvoorbeeld via Medline fulltext
documenten kunt aanvragen, maar vaak werkt ‘t nog niet zo goed. De betrouwbaarheid van internet groeit nog steeds en dat heeft bij leveranciers van elektronische bestanden tot een hele sterke positieve ontwikkeling geleid. Steeds meer uitgeverijen willen hun informatie op het net aanbieden. Ik verwacht dat de bibliotheken hun dienstverlening op het punt van elektronische bestanden sterk kunnen verbeteren’. Tenslotte wil Bastiaanse, samen met anderen, onderzoeken of bibliotheken informatie die nu via het CD-ROM-netwerk is te raadplegen niet direct online bij leveranciers kan worden geraadpleegd. “Dat biedt onze gebruikers veel voordelen en voor de bibliotheken wordt het beheer van het netwerk een stuk gemakkelijker.”
Tijdschriften van Elsevier fulltext beschikbaar Sinds begin februari 2001 is de online beschikbaarheid van ongeveer 1.100 tijdschriften van Elsevier geregeld voor staf en studenten van de KUN. De volledige tekst van de artikelen uit deze tijdschriften is bereikbaar vanuit het IP-domein van de KUN (vanaf PC’s op de campus en vanaf thuis als verbinding wordt gemaakt via Interkabel of Inbelservice van het UCI of Inbelservice van het UMC).
Waar treft u links aan naar de volledige tekst?
een username (bestaande uit de door u opgegeven voor- en achternaam zonder spatie ertussen) en bepaalt u zelf een wachtwoord.
De 1.100 Elsevier-tijdschriften zijn ondergebracht in de lijst van fulltext tijdschriften die u aantreft op de WWW-site van de bibliotheek (www.kun.nl/ubn/; in “overzicht volledige teksten”). Ze zijn daar opgenomen tussen de tijdschriften van andere leveranciers. Klikt u op een Elsevier-titel, dan komt u in een overzicht van volumes en issues en vanuit de inhoudsopgaven daar kunt u doorklikken naar de fulltext-artikelen. In de ERL-bestanden die deel uitmaken van het Pegasus-netwerk (o.a. Medline, Biological Abstracts, Current Contents, PsycINFO) treft u bij de beschrijvingen van artikelen uit Elsevier-tijdschriften links aan naar de volledige tekst. Er wordt nog gewerkt aan opname van links in de catalogus van de KUN (op tijdschriftniveau) en aan links in PiCarta (op artikelniveau).
Attendering Een personal login in ScienceDirect biedt u de mogelijkheid via e-mail geatttendeerd te worden op nieuw opgenomen artikelen in Elsevier-tijdschriften (“alerts”). Dat kan door een zoekprofiel te maken met woorden of door een “new issue alert” te maken. In dit laatste geval krijgt u bij verschijnen van een nieuw issue van een tijdschrift een e-mail met daarin een link naar de inhoudsopgave ervan. Vandaaruit kunt u dan naar de volledige tekst. Heeft u een alert met een zoekprofiel, dan krijgt u (bijv. wekelijks) een e-mail met bibliografische gegevens van artikelen met daarin links naar fulltext.
Personal journal list ScienceDirect De 1.100 tijdschriften zijn ook bereikbaar in ScienceDirect, het systeem van Elsevier voor de beschikbaarstelling van haar fulltext tijdschriften. U kunt ScienceDirect bereiken vanaf de genoemde punten in de WWW-site van de bibliotheek. Het adres is: www.sciencedirect.com/. U kunt ScienceDirect vanuit het IP-domein van de KUN binnengaan via de group wide login. Het is ook mogelijk binnen ScienceDirect een personal login (personal profile / account) aan te maken. De beperking van toegang vanuit het IP-domein van de KUN blijft dan gelden, maar in zo’ personal login kunt u gebruik maken van een aantal interessante services. Voor een personal login krijgt u
Een personal login in ScienceDirect geeft u ook de mogelijkheid een selectie te maken uit de tijdschriften van Elsevier (een “personal journal list”). U hoeft dan niet steeds de hele lijst te bekijken, maar alleen dat stuk waarin u geïnteresseerd bent. U kunt ook uw zoekvragen in ScienceDirect beperken tot die persoonlijke tijdschriftenlijst.
Nadere informatie Voor nadere informatie kunt u contact opnemen met een van de bibliotheken van de KUN. Op de WWW-site (www.kun.nl/ubn/) treft u bij “vragen” de e-mail-adressen en telefoonnummers van de informatiebalies hiervan aan.
17
