Sime MAArt 2007

java

Java foto: ANP/Sime

Stille kracht en tropische pracht

64

www.reizen.nl MAArt 2007


65

java

Druk op Java? Met 980 inwoners per vierkante kilometer kun je dat wel zeggen. Maar toeristen lopen het eiland bepaald niet plat. Groot voordeel: bij de highlights is het aangenaam rustig. En op de markten en de rijstvelden ontmoet je de plaatselijke bevolking, geen busladingen westerlingen. Reizen over Java is het paradijs voor jezelf hebben. Tekst en fotografie: Hans Bouman

‘H

oe hebben we dit in vredesnaam allemaal kunnen opgeven?’ Die gedachte spookt elke dag wel een paar keer door mijn hoofd. Als ik weer eens zo’n onbetaalbaar landschap zie, waar de stille kracht van afspat. Of op de markt van een verkoper een verse ramboetan of mango in handen krijg gedrukt. Of door een plukje aanbiddelijke kinderen wordt gesmeekt een foto van hen te maken, terwijl hun zo mogelijk nog aanbiddelijker moeder (ongetwijfeld een volle nicht van Marion Bloem) me bemoedigend toeknikt. Tja, dit was dus ooit allemaal ‘van ons’… Reizen door Indonesië heeft één nadeel: sommige mensen (nou ja, ik dus) krijgen er van die nare kolonialistische gedachten van. Heel incorrect, maar stiekem misschien toch een beetje begrijpelijk. Want wat is Indonesië toch een wonderschoon land. En wat is het jammer en onterecht dat het de laatste jaren in toeristisch opzicht een beetje naar de marge is verschoven, ten faveure van andere landen in de regio. Het mooie van een reis door Indonesië is dat de schoonheid van het land zich stap voor stap aan je ontvouwt. Je begint doorgaans in Jakarta, en dat is hoe je het wendt of keert geen hoogtepunt. Zeker, vanuit historisch oogpunt is het leuk om het oude Batavia te bekijken; ook als je geen last hebt van koloniale oprispingen. Het monumentale pand waar ooit de Nederlandse gouverneur woonde is nu een museum – beetje haveloos, eerlijk gezegd – en in de nabijgelegen haven, van waaruit ooit de specerijen onze kant opkwamen, liggen altijd wel schepen waar je als bezoeker welkom bent om rond te neuzen en te zien hoe Indonesische koopvaardijfamilies leven. De grachten die de Nederlanders ooit in Batavia aanlegden liggen er nog altijd, soms compleet met een overtuigend oud-Hollandsche brug. De waterwegen

66


zijn behoorlijk smerig, maar ook in de koloniale tijd waren het al broeinesten van narigheid, vooral dankzij de malariamuggen die er goed in gedijden. Logisch dat de Nederlandse ambtenaren als het even kon graag afreisden naar de heuvels, waar het klimaat aangenamer is, en de muskieten minder talrijk zijn. Vandaag de dag volgen Indonesië-bezoekers graag hun voorbeeld. Onberispelijk Nederlands

Vandaar dat wij de drukke Indonesische hoofdstad al na één dag verlaten en via Bogor naar Bandung reizen. Onze voorvaderen vestigden in Bogor het buitenverblijf ‘Buitenzorg’, dat later de officiële residentie van de gouverneur-generaal werd. Hij volgde daarmee het voorbeeld van Sir Stamford Raffles, die al gedurende de Britse overheersing van ‘Oost-Indië’ had ontdekt dat het in Bogor prima toeven is. Veel regen, dat wel, maar ook aangenaam koel. Raffles liet er een botanische tuin aanleggen die tot de dag van vandaag wereldberoemd is. Als we er arriveren, blijkt er een heuse Nederlandssprekende gids klaar te staan om ons rond te leiden. Het zal ons de komende weken regelmatig gebeuren. Ruim een halve eeuw nadat we het land zijn uitgeknikkerd, zijn er nog altijd Indonesiërs die een respectabel mondje Nederlands spreken, dikwijls met een accent, beschaafder dan dat van de gemiddelde nieuwslezer. ‘Een goeden middag, dames en heren, u gelieve mij te volgen voor een kleine excursie door onze fraaie tuin.’ Als we na een rit langs uitgestrekte theeplantages en over de Buncakpas in Bandung aankomen, is de duisternis inmiddels ingevallen. Honger? Een helverlicht eethuis nabij het hotel heeft kip op het menu, gefrituurd volgens militair recept uit Kentucky. Nee, niet dát soort honger. Een stukje verderop treffen we een e

Foto vorige pagina’s: Indonesië’s beroemdste monument, de Borobudur, bij zonsopgang. Foto rechts: ook op het platteland van Java valt regelmatig dit klassieke Aziatische tafereel te zien: rijstkiemplantjes (bibit) worden uit kweekbedden overgeplant naar speciaal aangelegde terrassen, die permanent worden bevloeid. Het overzetten van bibit is traditioneel de taak van de vrouw in Indonesië. Zij staat immers het dichtst bij de natuur...


67

java

Islam op Java De Javaanse variant van de Islam wijkt duidelijk af van die in de Arabische wereld en is in bijna alle opzichten toleranter. Zo wordt er op Java (waar vrijwel de gehele bevolking moslim is) af en toe varkensvlees gegeten. De laatste jaren is er echter sprake van Islamisering en Arabisering op het eiland. Vooral op het platteland en op Oost-Java is het verstandig daar qua kleding en gedrag rekening mee te houden.

‘Het besnijidenisfeest gaat vooral gepaard met wild dansende jochies’ gebouwtje met Ikan Bakar Cianjur op de gevel. Ha, nu komt mijn uit drie woorden bestaande Bahasa Indonesia-vocabulaire mooi van pas: ikan is vis, dus wedden dat dit…? Binnen blijken er Nila sop serawung en Gurame sop serawung op het menu te staan, altijd een lastige keuze, dus we bestellen beide. Twee schalen waterzooi worden aangedragen: we hebben een soort maaltijdsoep besteld, met een complete vis erin. Later zullen we ontdekken dat het om respectievelijk poon en tilapia ging. Met een bordje nasi goreng spesial en een kingsize fles bir besar erbij vormen ze een maaltijd waarvoor ze Willem Nijholt middenin de nacht onder zijn klamboe vandaan mogen halen, zo schat ik in. Zeker als hij de prijs hoort: een goeie vijf euro per belanda. Adoe, geen geld toch? Heren van de thee

‘In de tijd van de Nederlanders was Bandung de populairste stad van het land’, vertelt Vishnu, een jongeman die niet ‘een mondje’ Nederlands spreekt, maar de taal vloeiend beheerst. Zijn grootouders zaten bij het KNIL (Koninklijk Nederlands-Indisch Leger), thuis sprak de familie Nederlands, en ook op school volgde hij Nederlandse lessen. Dankzij zijn beheersing van die taal

68


Helemaal boven: scholieren oefenen voor de viering van Onafhankelijkheidsdag. Boven: batikkunstenaar Widji Kabul. Rechts: optreden van de Saung Angklung Udjo in Bandung.

kan Vishnu, eigenlijk financieel analist, af en toe iets bijverdienen in het toerisme. ‘Want de meeste bezoekers van Java komen nog altijd uit Nederland’, legt hij uit. ‘Daarnaast heb je nog wat Belgen en Fransen. Verder komt hier niemand. Alleen op Bali, daar zie je alle nationaliteiten. Hij vervolgt zijn verhaal over Bandung. ‘We noemen het klimaat hier “eeuwige lente”. Doordat de stad op 750 meter hoogte is gelegen, is het hier relatief koel. Vandaar dat de Nederlanders in de jaren voor de Tweede Wereldoorlog het plan hadden om de hoofdstad van Nederlands-Indië hier naartoe te verplaatsten. De Japanse inval gooide roet in het eten.’ In gezelschap van Vishnu wandelen we door de stad, langs het park waar zijn moeder nog voor Japanse militairen piano heeft moeten spelen, en langs statige koloniale huizen, waar ooit de kolonialen woonden. Na de onafhankelijkheid werden de panden toegewezen aan hoge militairen. Die hebben er klaarblijkelijk niet zo goed voor gezorgd, want veel van de huizen maken een sjofele indruk. Vergane glorie. Misschien ging het tegen hun revolutionaire hart in om het bouwsels van de voormalige onderdrukkers met liefde te behandelen. Iets buiten de stad ligt de Ciater-theeplantage. Aan

plantages zoals deze ontleenden veel in Bandung woonachtige ‘heren van de thee’ hun rijkdom. Ook vandaag de dag werken de theeplukkers er nog voor een schamel loontje. Als je 40 kilo thee plukt kun je aan het eind van de dag met 20.000 rupiah (twee euro) naar huis. ‘Dieren zijn verboden op de plantage’, vertelt de onderwijzeres van een schooltje, midden op de plantage, ‘anders drinken we dierenharen in plaats van thee’. Verplicht onderdeel (vinden wij) van een verblijf in Bandung is een bezoek aan de Saung Angklung Udjo. Het is een school waar voorstellingen worden gegeven die worden begeleid door het traditionele instrument de angklung. Het zijn bamboe instrumenten die als je ze schudt een mooie, serene klank voortbrengen. Bij Saung Angklung Udjo hebben ze er een heel orkest mee uitgerust. Het geheim van de angklung schuilt in wat ze ter plaatste de vijf M’s noemen: Mudag (makkelijk), Murah (goedkoop), Medidik (educatief), Menerik (aantrekkelijk) en Masal (massaal). Geen speld tussen te krijgen. De show blijkt niet alleen een muziekspektakel. Ook een Wayang Golek-dansvoorstelling maakt er deel van uit, waarbij we met enige opluchting vaststellen dat het programma, dat normaliter twee volle nachten

vergt, iets is ingekort. Daarnaast krijgen we een besnijdenisfeest voorgeschoteld, dat gelukkig vooral gepaard gaat met wild dansende jochies en meisjes, en niet zozeer met bloedige piemeltjes. Tot slot gaan we terug naar het Nederland van onze ouders en grootouders: de angklungjongens -en meisjes zingen enkele Nederlandse liedjes. ‘Alles blij maakt de mei / Maak ons hart zo vrij en blij / Zonneglans, spel en dans / Windt een mooie krans’. De jonge Hella Haasse zal het nog gezongen hebben. Groeten aan Wieteke

In een kampong, ergens tussen de stadjes Wangon en Atchi Barang, is een voetbalwedstrijd aan de gang. Even uitstappen om te zien of we een nieuwe Wesley Sneijder of Robin van Persie kunnen scouten (hun voetbaltalent, niet hun karakter, dat snapt u). We worden onthaald of we Sinterklaas zijn, en krijgen al wandelend een gevolg van tientallen enthousiast roepende en lachende kids. Na twee donaties – één aan het comité voor ouderen en één aan het comité voor jongeren, diplomaten die we zijn – neemt onze populariteit schier onmetelijke proporties aan. We zien hoe groepjes kinderen oefenen voor de grote parade op Onafhankelijkheidsdag (17 augustus), een e

Orang belanda ‘Orang’ betekent mens, ‘belanda’ is een verbasering van Hollander. Gaandeweg is ‘orang belanda’ echter de algemene benaming voor toeristen geworden, zoals de schaarse orang jerman (Duitsers) en orang ingris (Engelsen). Al die westerlingen lijken immers op elkaar.


69

Rillen op de vuurspuwende berg

foto: shutterstock

Een van de hoogtepunten van een reis over Java wordt gevormd door de beklimming van de Gunung Bromo, ofwel de Bromovulkaan. Het is een 2392 meter hoge berg met een imposante krater: 800 meter doorsnede en 200 meter diep. Samen met drie andere vulkanen is de Bromo gelegen in een superkrater uit de oertijd, de caldera, die een doorsnede van bijna 11 kilometer heeft. Vanaf de rand van de Bromo heb je een schitterend uitzicht op het gebied. In de caldera bevinden zich ’s ochtend vaak nevelflarden, waardoor de vulkaantoppen zich omhoog boren. Op de achtergrond bevindt zich de Semeru, met 3676 meter de hoogte berg van Java, die elk halfuur ‘ontploft’ en een grote wolk stoom en stof uitbraakt. In 1983 vaagde de Semeru nog twee dorpen weg. Niettemin is het beklimmen van de Bromo een veilige aangelegenheid. Omdat de aanblik van de krater bij zonsopgang het mooist is, wordt er, afhankelijk van waar zich je hotel bevindt, al om één uur ’s nachts vertrokken. Minibusjes brengen je, via aan tocht van 2,5 uur, tot 3 kilometer van de kraterrand. Het laatste stuk moet je wandelen (ca. 1 uur). En paard of jeep huren kan ook, maar de 253 treden naar de top moeten echt te voet. Zorg dat je tegen 5 uur de top bereikt, want dat begint de zonsopgang. En doe beslist iets warms aan, want op 2392 meter hoogte kan het verbijsterend koud zijn op Java.

70


java


71

java

Is Java veilig? De aanslagen op Bali, de dreigende uitbarsting van de Merapi, de aardbeving bij Yogyakarta, vogelpest, ongelukken met veerboten en vliegtuigen: Indonesië heeft de laatste tijd niet echt een gunstige pers gehad. Dat zie je terug in de bezoekerscijfers. Toch is de veiligheid van buitenlandse bezoekers niet echt in het geding. Een (natuur)ramp kan je overal overkomen, maar de sfeer op Java is niet vijandig ten opzichte van buitenlanders. Integendeel, wij ervoeren bijna overal volop hartelijkheid. Javanen zijn vriendelijk van aard en bovendien is toerisme een welkome inkomstenbron. Wel is respect voor de Islam (die nadrukkelijker aanwezig is dan, pakweg, vijftien jaar geleden) aan te raden, maar onaangenaam fanatisme zijn wij onderweg niet tegengekomen. Voor een actueel reisadvies, zie www.minbuza.nl.

Bewaker in de Kraton, het paleis van de sultan in Yogyakarta. Rechts: rijst blijft volksvoedsel nummer één op Java. Uiterst rechts: stoepa’s op de Borobudur.

72

tafereel dat we onderweg al vaker zijn tegengekomen. Pelotons in kleurig schooluniform geklede kinderen marcheren ernstig onder leiding van een bars leeftijdgenootje met een fluitje in de mond. Hier past geen relativering: iedereen neemt zichzelf bloedserieus. Als we de kampong weer verlaten is het alsof er afscheid wordt genomen van oude vrienden, en worden we door tientallen kinderen uitgezwaaid In Yogyakarta, de cultuurhoofdstad van Java, maken we een nieuwe vriend. Meneer Widji Hartono Kabul, een van de beroemdste batikkunstenaars van de stad, laat ons graag zien hoe dat batiken nu eigenlijk in zijn werk gaat. En legt het verschil uit tussen goede batik (‘die ziet u hier’) en minder goede batik (‘die ziet u elders’). Hij dringt niet aan tot kopen. Hoeft ook niet, we vinden zijn werk mooi genoeg om uit eigen beweging wat aan te schaffen. ‘U bent natuurlijk Nederlanders? Ik ken uw land heel goed. Ik kom regelmatig naar de Pasar Malam in Den Haag. Mensen houden daar van mijn werk. Doet u de groeten aan Wieteke van Dort?’ Goed, dat laatste heeft hij misschien niet gezegd, maar het viel in zijn ogen te lezen. In Yogya kun en wil je niet om de kunstnijverheid


heen. Zilverfabriekjes, een werkplaats voor leren wajangpoppen, gemaakt met behulp van gereedschap dat uit fietsspaken is vervaardigd, het is allemaal even aardig om te zien en het gezeur van de verkopers valt mee. Het is stil bij de Borobudur

Grootste bezienswaardigheid in de stad is de kraton, het paleis van de sultan. Het bestaat uit een aantal paviljoens met binnentuinen. Terwijl wij er binnenwandelen, wordt er net een groep officieren van de sultan gehuldigd. De mannen zijn, net als de bewakers en het andere personeel van de kraton, in fraaie traditionele kledij gehuld, compleet met sarong en kris. In één van de paviljoens zingt iemand uit de koran; weer elders wordt gamelanmuziek ten gehore gebracht. Hoewel een deel van de kraton als museum is ingericht, zijn de sultan en de hem omringende hofhouding geen kwestie van het verleden. De sultan van Yogyakarta, Sri Sultan Hamengkubuwono X, is gouverneur van Centraal-Java en erfgenaam van de koningen van Java. Hij staat op heel Java in zeer hoog aanzien. In mei 2006 vond er in de regio Yogyakarta een aardbeving plaats, als gevolg waarvan veel gebouwen instort-

ten of werden beschadigd. De gevolgen ervan zijn nog overal te zien. We passeren hotels die in afwachting van herstelwerkzaamheden zijn gesloten, en half ingestorte huizen die in afwachting van geld voor herstel nog steeds worden bewoond. Een van de gevolgen van de aardbeving is dat de Prambanag-tempel, het beroemdste hindoebouwwerk, op dit moment niet voor bezoekers toegankelijk is. Het is gemakkelijk te zien waarom: verschillende delen van het complex staan er schots en scheef bij, en er is het risico van instortingen. Gelukkig geldt dat niet voor de Borobudur, het legendarische tempelcomplex dat eigenlijk alleen kan worden vergeleken met Angkor Wat in Cambodja en Bagan in Birma. Het boeddhistische complex, gebouwd op een hindoeïstisch fundament, heeft in zijn 1200jarige bestaan heel wat aanslagen overleefd, zowel van terroristen als de vulkaan Merapi, om nog maar te zwijgen van de miljoenen toeristen die het in de loop der eeuwen hebben beklommen. Het is rustig op het complex. Veel stalletjes van souvenirverkopers zijn verlaten, overdekt met een stuk zeil, en ook op de trappen en tussen de klokvormige stoepa’s is het allerminst druk. Een zoveelste bevestiging

het toerisme momenteel niet floreert in Indonesië. Sneu voor de bevolking. Maar de rust maakt het bezoek voor de toeristen díe er zijn extra indrukwekkend. Rijden met Allah

De komende dagen zien we hem telkens in de verte rechts van ons: de Merapi, met zijn witte rookpluim. Hij gaat uitbarsten, zeiden de vulkanologen. ‘Nee, hij dreigt alleen maar’, zei de ‘sleutelbewaarder’, de 80jarige Maridjan, die zijn titel kreeg van de vorige sultan van Yogya. Voorlopig heeft de sleutelbewaarder gelijk gekregen en zorgt de berg vooral voor een aantrekkelijk decor – voor zover hij niet achter nevelsluiers verborgen gaat tenminste. We rijden richting Oost-Java, waar de bevolking naast Javanen ook bestaat uit Madurezen. Vergeleken met de flegmatieke Javanen zijn de Madurezen nogal temperamentvol. Bovendien zijn hun opvattingen over de Islam wat strenger. Je doet er als westerling goed aan de kat een beetje uit de boom te kijken. Voor buitenstaanders zijn de Madurezen, naast hun iets grovere bouw, dikwijls te herkennen aan het feit dat ze zwarte hoedjes dragen. Behalve als ze naar Mekka zijn geweest, en dus hadji zijn. Dan dragen ze een wit petje. e www.reizen.nl MAArt 2007

73

Java Praktisch

Palmsuikerfabriekje op het platteland van Oost-Java.

Java: de hoogtepunten Behalve de in het verhaal genoemde hoogtepunten, zoals de botanische tuin van Bogor, het ‘koloniale’ Bandung, Yogyakarta, Borobudur en de Prambanantempel, vonden wij echte aanraders op Java:

b Treinreisvan Banjur naar Baturaden, langs fraaie rijstplateau’s en door stukken jungle

b Markten, bijvoorbeeld de fruitmarkt van Lembang b Rubber-, cacao- en koffieplantages in Oost-Java b De stad Surakarta (Solo) met zijn tempels b De stranden van West-Java: wit zand en wuivende palmen b Heetwaterbronnen en -baden van Ciater: in dit hete water komen de Javanen tot rust

b Kampongs onderweg: stap eens op goed geluk een dorp binnen; 99,9% kans dat de ontvangst allerhartelijkst is, en zo zie je eens een andere kant van het leven op Java

De theeplantages die in westelijk Java zo rijk vertegenwoordigd waren zijn inmiddels vervangen door suikerrietplantages, soms onderbroken door rijen pindastruiken en velden waar sjalotten worden verbouwd. Zoals overal op Java is het verkeer krankzinnig druk en geldt op voorrangsgebied afwisselend de wet van de sterkste, de stomste en de gelovigste. Wij maken gebruik van de diensten van een chauffeur die zo te zien gewend is die o zo voorzichtige westerlingen te vervoeren, want zijn weggedrag is voorbeeldig. Af en toe houdt hij halt bij een zogeheten mushola, een klein hokje langs de kant van de weg, waar je even kunt bidden. Misschien reageert hij zo zijn frustraties over de rijstijl van zijn medeweggebruikers af, want hij blijft van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat de rust zelve. Komt een belanda bij de politie

In het Purnama Hotel te Batu vertelt Andri Octavia, de goedlachse, uiterst hartelijke manager, een Javaanse grap. Hij heeft er de tijd voor, want het is erg rustig in zijn hotel. Gnuivend: ‘Er komt een belanda op een

74


politieman afgelopen en vraagt hem hoe ver het is naar het kantor pos, het postkantoor. De agent haalt zijn schouders op. De belanda loopt weg, verontwaardigd mompelend over de domheid van de politieman. Waarop deze hem naroept: “Vijftien minuten!” De belanda draait zich om en vraagt: “Waarom zei je dat niet meteen?” De agent: “Zonet wist ik nog niet hoe snel u loopt”.’ We lachen en Andri gebaart naar de barman: meer Bintang! Hij weet trouwens nog wel een verhaal. Er waren eens twee belanda’s… Het Purnama Hotel blijkt gelegen in een aangenaam wijkje. Al wandelend ontwaren we schitterende villa’s, die als buitenverblijf dienen van rijken uit Yogya of elders. Maar tussen de landhuizen door spelen zich alledaagse, volkse taferelen af. Twee jochies doen een spelletje kaart, twee meisjes met hoofddoekjes zitten giechelend te roddelen, een rondtrekkende schoenmaker zet voor de deur een nieuwe hak, een moeder wandelt met haar baby, een oudere man rookt voor de deur zijn sigaretje. Als we terugkeren naar het hotel blijkt daar een groot feest aangebroken, waar honderden locals aan deelnemen. Vanavond klinkt de karaoke, in plaats van de oproep tot gebed. De volgende ochtend, zondag, gaat het feest onverdroten verder. De dag begint om zes uur met een rondleiding door de omgeving (niet voor ons, wij draaien ons nog eens om) en vanaf half acht is het spelletjesmatinee. Zwemwedstrijden, hardlopen, een loterij, optredens van een clown en een goochelaar: het is dolle pret. ’s Middags om twee uur is ineens iedereen vertrokken en keert de rust weer. Bij het zwembad zit één meisje. Ze is een jaar of twintig vertelt een verhaal dat ons vertrouwd voorkomt: ze heeft Nederlands geleerd in de hoop zo een baantje te kunnen vinden in de toeristenindustrie. Maar ja, die liggen niet voor het opscheppen. Kasian, toch. Hebben wij toevallig een gids nodig? b

Hoe kom je er? Malaysia Airlines vliegt via Kuala Lumpur van Amsterdam naar Jakarta. Cathay Pacific doet hetzelfde via Hongkong, Singapore Airlines via Singapore en KLM vliegt rechtstreeks. Fox Vakanties biedt voordelige startpaketten bestaande uit een vliegretour (met Malaysia of Cathay) plus één overnachting in het prima Millennium Hotel, vanaf € 699. Plaatselijke touroperator Excursies en accommodaties die in dit artikel worden genoemd kunnen o.m. worden geboekt bij de plaatselijke touroperator Panorama Tours. Info: www.panorama-tours.com. Accommodatie Het is in Jakarta goed bijkomen van je jetlag in het comfortabele Millenium Hotel, Jalan Fachrudin 3, Jakarta, tel. 0062-21-230 3636. Onaangedaan door de aardbevingen in Yogyakarta, en via de doorzichtige liften fraaie uitzichten over de stad biedend is het Quality Hotel, Jalan Asisucipto 48, tel 0062-274-485 005, www.qualityhoteljogja.com. Het hotel met de aardigste manager, maar ook verder een prima plek om te verblijven, met zwembad en ruime tuin, is het Purnama Hotel in Batu, Jalan Raya Selecta 1-15, tel. 0062-341-592 700, www.purnamahotel.com. Het meest idyllisch gelegen hotel, met de mooiste tuin, het sfeervolste zwembad en een tamme vliegende vos (vleermuis) en toekan waarmee je mag spelen, maar waar je in relatief eenvoudige cottages slaapt: Hotel Margo Utomo, Jalan Lapangan 10 te Kalibaru , tel. 0062333-897 700. Al deze hotels kunnen

via Fox Vakanties en Panorama Tours worden geboekt. Vervoer ter plaatse Java is een dichtbevolkt eiland met een kwalitatief en kwantitatief beperkt wegennet. De rijstijl van de plaatselijke bevolking is mild gezegd anarchistisch. Wie zich in het Javaanse verkeer waagt heeft niet echt het gevoel op vakantie te zijn en bovendien laat de bewegwijzering te wensen over. Al met al is zelf rijden op Java niet aan te raden. Neem een auto met privé-chauffeur; dat is gezien de lonen in Indonesië beslist betaalbaar. Er bestaan diverse pakketreizen door Java met de optie van een privé-chauffeur, zoals de 16-daagse individuele rondreizen van Fox Vakanties door Java en Bali, vanaf € 1299. Binnen de stad, bijvoorbeeld Yogya, is het leuk een betjak (fietstaxi) te huren. Spreek tevoren een prijs af en begin met de helft van de vraagprijs te bieden. Georganiseerde reizen Wij bezochten Java als onderdeel van een 16-daagse combinatiereis Java en Bali met Fox Vakanties, beschikbaar vanaf € 1099 (groepsreis) en € 1299 (individueel met chauffeur), www.fox.nl. SNP biedt 17-daagse reizen Java en Bali aan vanaf € 1265 (individueel, 2 personen), www.snp.nl. De Boer & Wendel heeft 17-daagse reizen Java en Bali vanaf € 2395, www. deboerenwendel.nl. Prijspeil Indonesië is een van de goedkoopste vakantielanden ter wereld. In een gemiddeld lokaal restaurant krijg je voor € 5 een prima maaltijd, inclu-

sief een biertje. Bij de eetstalletjes langs de weg ben je voor € 1-2 klaar. In een goed hotelrestaurant kun je rond de € 10 uitkomen. Alcohol is relatief duur en gaat richting Nederlandse prijzen. Van vrijwel alles wat je te koop wordt aangeboden is de prijs onderhandelbaar. Eten en drinken Eten is een feest in Indonesië. Het is meestal vers bereid en wij hebben gedurende onze reis bijna geen last gehad van maag- of darmklachten. Om die te voorkomen is het als regel verstandig je te beperken tot ‘echte’ restaurants en langs de weg alleen (pelbaar) fruit e.d. te kopen. Eet geen (half)rauw(e) vlees of vis. Het kraanwater is niet drinkbaar (koop mineraalwater). Reisgidsen Voor wie alleen Java aandoet heeft de Lonely Planet Indonesia heeft het nadeel dat je 650 van de 950 pagina’s voor niets meezeult. Los daarvan biedt de gids een prima combinatie van praktische info en veel achtergronden (import Nilsson & Lamm, € 27,99). De Trotter Java/Bali geeft handige praktische

informatie maar moet het niet hebben van zijn diepgang/achtergrondinfo en wordt ontsierd door popiejopie-jargon (Lannoo, € 14,95). Als je in het modern antiquariaat de hand kunt leggen op het Java-deel van de Indonesië Reisbibliotheek van Periplus Editions, sla dan je slag, want met zijn fraaie foto’s en diepgravende achtergrondverhalen is dit een ideale aanvulling op elke praktische reisgids. Boeken Weinigen schreven zo mooi en kundig over ‘Indië’ als Hella S. Haasse, die er de eerste twintig jaar van haar leven woonde. Drie toppers: Oeroeg, Heren van de thee en Sleuteloog. Beroemd, mede dankzij de televisiebewerking in de jaren zeventig (nu op dvd), is De stille kracht van Louis Couperus, over wat in Indonesië goena goena heet: ‘dat waar je niet over spreekt’. Internet b www.indonesie.nl Een handige algemene website voor Indonesië en heeft prima Java-pagina’s. Veel praktische informatie, veel achtergronden, foto’s en een aardige inventarisatie van een aantal (maar lang niet alle) Indonesië-specialisten. b www.indonesia-tourism.com Veel achtergrondinformatie op deze site, inclusief het laatste toerismenieuws (helaas vooral gericht op Bali) en handige do’s en don’ts.

www.reizen

nl

Op internet vindt u enkele korte videofilmpjes, onder meer van een treinreis over Java, het optreden van de Saung Angklung Udjo en een palmsuikerfabriekje in de wildernis.

Vragen of opmerkingen: [email protected] www.reizen.nl MAArt 2007

75

Sime MAArt 2007

Recommend Documents