Shanghai een leidende positie in. complex een multifunctioneel karakter. zullen zorgen voor verdere omzetgroei

Jaarbeurs Holding opereert als strategische houdstermaatschappij en ondersteunt op het gebied van financiën, juridische zaken, ICT, personeelszaken en organisatie-ontwikkeling.

VNU Exhibitions Europe organiseert beurzen die haar klanten business oplevert, vooral in Nederland en China, maar ook in andere landen. Met vakbeurzen is VNU Exhibitions Europe marktleider in Nederland. Via dochteronderneming VNU Exhibitions Asia neemt het bedrijf in Shanghai een leidende positie in.

Jaarbeurs Utrecht accommodeert vakbeurzen, publieksevenementen, congressen, vergaderingen en andere activiteiten. Door toevoeging van nieuwe functies krijgt het complex een multifunctioneel karakter.

Jaarbeurs Catering Services behoort tot de grote cateraars van Nederland. Via labelmanagement bouwt ze haar positie uit. Participaties in andere cateraars zullen zorgen voor verdere omzetgroei.

i n h oud

Kerngegevens

3

Bericht van de Raad van Commissarissen

4

Verslag van de Directie

7

Nieuwe Activiteiten

12

VNU Exhibitions Europe

14

Jaarbeurs Utrecht

24

Jaarbeurs Catering Services

32

Overzicht activiteiten 2009

38

Geconsolideerde jaarrekening 2009

48

Geconsolideerde jaarrekening

50

Geconsolideerde balans

50

Geconsolideerde winst- en verliesrekening

51

Geconsolideerd kasstroomoverzicht

52

Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening

53

Grondslagen

53

Toelichting op de geconsolideerde balans

60

Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening

66

Vennootschappelijke jaarrekening

68

Toelichting op de vennootschappelijke jaarrekening

69

Overige gegevens

71

Accountantsverklaring

71

Statutaire bepalingen inzake resultaatbestemming

72

Voorgestelde resultaatbestemming

72

Concernsamenstelling

73

Vijf jaren Jaarbeurs Holding B.V.

74

Personalia

76

3

kerngegevens * in e mln, tenzij anders aangegeven



2009

Netto-omzet

152,0







Bedrijfsresultaat

15,3



Idem t.o.v. de netto-omzet

10,0 %



Nettoresultaat Idem t.o.v. de netto-omzet

2008

145,7



24,9



17,1 %







10,5



16,8

6,9 %













Kasstroom uit operationele activiteiten

31,3

Netto-investeringen in vaste activa Afschrijvingen en waardeverminderingen vaste activa

11,5 %





38,8



19,5



24,1



18,2



11,8

















Eigen vermogen

101,6



91,8



Balanstotaal

176,3



178,1



Solvabiliteit Gemiddeld aantal medewerkers (FTE)

57,6 %

51,5 %







787



630



4

B er i c h t van de raad van co m m i ssar i ssen

Hierbij bieden we de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Jaarbeurs (Holding) BV de door de directie opgemaakte geconsolideerde jaarrekening, jaarverslag en bijbehorende toelichtingen over 2009, evenals de vooruitzichten voor 2010 aan. De jaarrekening is voorzien van een goedkeurende verklaring van KPMG Accountants. Wij bevelen de Algemene Vergadering van Aandeelhouders aan de jaarrekening met inbegrip van de resultaatsbestemming goed te keuren en vast te stellen.

Als afzonderlijk agendapunt stellen wij de Algemene Vergadering van Aandeelhouders voor de Raad van Commissarissen en de directie van Jaarbeurs Holding BV decharge te verlenen voor hun taakuitoefening in 2009, voor zover dat blijkt uit de jaarrekening en het jaarverslag met de daarop gegeven toelichting.

De Raad van Commissarissen is verheugd te constateren dat ondanks de economische crisis, het bedrijf in staat is geweest om een licht hogere omzet te realiseren. De tien jaar geleden doorgevoerde splitsing van de bedrijfsactiviteiten en de verdere diversificatie binnen de drie bedrijven heeft ertoe geleid dat het totale bedrijf minder kwetsbaar is geworden met als gevolg daarvan een dempend effect op de nadelige gevolgen van de recessie op omzet en resultaat. Weliswaar is het resultaat lager dan in 2008 mede doordat geïnvesteerd is in het behoud en in het tegemoet komen van klanten; met het resultaat op zich kan het bedrijf zeer tevreden zijn. De Raad deelt de zorg over de terugval in de economische ontwikkeling en de aarzelende investeringsbereidheid.

De door VNU Exhibitions Europe gekozen strategie om naast nieuwe beurzen zwaar te investeren in nieuwe online technologieën, om zodoende een instrument te verkrijgen met profielen van alle beursbezoekers en deze continu te verrijken, krijgt het volle vertrouwen van de Raad. Deze gelooft tevens in de toegevoegde waarde van het uitbreiden van de contacten tijdens een beurs naar communicatiecontacten via websites en de Strategie Summits.

De Raad kan met voldoening constateren dat de ontwikkeling in China van VNU Exhibitions Asia voorspoedig verloopt en dat door de omvangrijke stimuleringprogramma’s van de Chinese overheid de activiteiten kunnen worden uitgebouwd in nieuwe Chinese economische regio’s.

De recessie heeft blijkbaar niet zoveel vat gehad op de activiteiten van Jaarbeurs Utrecht. Dit concludeert de Raad uit de resultaten en activiteitenoverzichten. Hierbij hielpen een drietal zaken. Ten eerste werd de daling in de

5

vergadermarkt blijkbaar gecompenseerd door een toename in de congresmarkt. Vervolgens konden door het al eerder ontwikkelde concept meetingmoods de bestedingen per klant toenemen. Tenslotte werden door het concept Jaarbeurs Insperience - dat ervoor zorgt dat vele organisatiezorgen uit handen van de klant worden genomen - beursannuleringen voorkomen. Net als bij VNU Exhibitions Europe schaart de Raad zich achter de strategie van Jaarbeurs Utrecht om te investeren in het registreren van gegevens van bezoekers en van beursorganisatoren om zo over een machtig marketingcommunicatie instrument te beschikken.

De Raad is zeer te spreken over de snelle reactie van Jaarbeurs Catering Services die haar organisatie heeft weten aan te passen aan de snelle teruggang van de cateringmarkt die in het tweede kwartaal van 2009 is ingezet. Het uitgevoerde rationaliseringsproces heeft ertoe bijgedragen dat uiteindelijk het resultaat toch nog bevredigend is. Met de opening van de ss Rotterdam in 2010 waarvoor Jaarbeurs Catering Services deels de hospitality doet ontstaat er een nieuwe mooie mogelijkheid om de activiteiten uit te bouwen.

De Raad blijft aandachtig de ontwikkelingen in het kader van Project Ontwikkeling Stationsgebied volgen en het daaruit volgend voorgenomen investeringsvoorstel voor een nieuwe Entree Oost. Uiteraard hangt dit samen met de feitelijke voortgang van de Project Ontwikkeling Stationsgebied.

In 2009 hebben er zich geen wijzigingen voorgedaan in de samenstelling van de Raad. De Raad is in het verslagjaar viermaal bij elkaar geweest. Daarin heeft het college stilgestaan bij de strategische keuzes van de onderneming, de ontwikkeling van de bedrijven, de governance aspecten, de jaarrekening, de tussentijdse resultaten, de begroting 2009 en de vooruitzichten voor 2010, alsmede bij het functioneren van de directie en zichzelf.

De Raad is alle medewerkers van het bedrijf dank verschuldigd voor de geleverde prestaties tijdens een moeilijk jaar, prestaties die hun weerslag vinden in de resultaten waarover de Raad, gegeven de economische recessie, zeer tevreden kan zijn.

Utrecht, 20 mei 2010 Raad van Commissarissen

Drs. P.C. Klaver, Voorzitter H.W. Broeders Mevrouw I.G.C. Faber R.G. van Ingen Mr.Drs. J.G. Wijn

6

7

V ers l ag van de d i rec t i e

C r i s i s r a a k t J a a r b e u r s H o l d i n g B V De crisis heeft uiteraard ook Jaarbeurs Holding BV geraakt. Onze werkmaatschappijen hebben een zwaar jaar achter de rug. Begin 2009 werden we geconfronteerd met een sterke terugval in vraag. Ondanks de zware tijden zijn we niet ontevreden over het resultaat. Was dit in 2008 nog 16,8 miljoen euro, in het verslagjaar zijn we teruggevallen naar 10,5 miljoen euro bij een hogere omzet van 152 miljoen euro.

Tien jaar geleden hebben we ervoor gekozen het Jaarbeursbedrijf op te splitsen in VNU Exhibitions Europe, Jaarbeurs Utrecht en Jaarbeurs Catering Services. Toen al zagen we meerwaarde in drie bedrijven die uitmunten in hun eigen vakgebied. Op zijn beurt kreeg elk bedrijf een heldere opdracht mee: diversificeer. Ontwikkel nieuwe producten en breid het aantal markten en regio’s uit waarin je actief bent.

De splitsing van bedrijfsactiviteiten heeft voorkomen dat we in het verslagjaar in de rode cijfers terecht zijn gekomen. We zijn actief in markten waar harde klappen vallen, maar we zijn ook actief in regio’s die ongevoelig zijn voor de invloeden van recessie. De veelheid van ons productaanbod - fysiek en digitaal - en de verschillende markten waarin we actief zijn, hebben een dempend effect op de negatieve invloeden van de crisis. Diversificatie in producten, markten en regio’s heeft ons minder conjunctuurgevoelig gemaakt. Het heeft er in ieder geval voor gezorgd dat we het jaar met een tevredenstellend resultaat hebben afgesloten.

We hebben een tweerichtingenbeleid uitgezet. Voor de korte termijn zetten we in op klantbehoud, waar mogelijk bieden we onze klanten een helpende hand. Voor de lange termijn zetten we in op groei. Het is onze ambitie met elk van de drie bedrijven te excelleren. Dit veronderstelt een heldere visie en het vraagt bovenal voldoende eigen vermogen om nieuwe investeringen te kunnen plegen. Zo zal VNU Exhibitions Europe investeren in online technologieën om het marketingproces van exposanten te ondersteunen. Jaarbeurs Utrecht start waarschijnlijk dit jaar met de bouw van een nieuwe Entree Oost, waarmee we het startsein geven voor een omvangrijk pakket bouwactiviteiten. Jaarbeurs Catering Services op haar beurt zal verder investeren in de logistiek en marketing van haar labels.

8

V ers l ag van de d i rec t i e

VNU Exhibitions Europe VNU Exhibitions Europe heeft een lastig jaar achter de rug. Met name deelnemers aan de najaarsbeurzen haakten af. Het heeft heel wat inspanningen van de salesteams gevraagd om annuleringen te compenseren met new business. Dat neemt niet weg dat VNU Exhibitions Europe in het verslagjaar zes nieuwe beurzen heeft aangekondigd, een samenwerking is aangegaan met Libéma en nieuwe online platforms is gestart. In het verslagjaar zijn verder aanzienlijke investeringen gepleegd in online technologie. Deze stappen moeten uiteindelijk leiden tot een data warehouse met profielen van alle beursbezoekers. Deze profielen bieden exposanten de beste garantie op een rendementvolle match met bezoekers.

Op jaarbasis registreert of update VNU Exhibitions Europe inmiddels ruim 1 miljoen klantprofielen. De komende jaren zullen deze verder worden verrijkt. Dat verklaart de samenwerking die in het verslagjaar is aangegaan met portals als MyZoover en Quel.nl. Richt de eerste zich op de reiservaring van de consument, Quel.nl zit diep in de maakindustrie. Het synergetisch effect tussen Quel.nl en de vakbeurs ESEF en Techni-Show is duidelijk.

Het gaat VNU Exhibitions Europe primair om de ontmoeting die uiteindelijk moet leiden tot sales. Zo’n ontmoeting kan tot stand komen op een beurs, maar evengoed via een website of via een Strategie Summit. Het aantal summits is in 2009 verder uitgebreid. Een beurs richt zich op een brede doelgroep, een Strategie Summit richt zich primair op de top uit een branche. Op basis van uitvoerig onderzoek wordt een sector doorgelicht. De resultaten van dit onderzoek worden twee dagen lang door CEO’s besproken. In de setting van vertrouwelijkheid worden ervaringen gedeeld, verwachtingen geduid en nieuwe contacten gelegd.

VNU Exhibitions Asia Sinds 2000 zijn we actief in China. Mede door een omvangrijk stimuleringsprogramma van de Chinese overheid is er in China sprake van een krachtig herstel, terwijl andere landen kampen met krimp. In het verslagjaar heeft VNU Exhibitions Asia 13 beurzen georganiseerd en is inmiddels bezig haar netwerk in de nieuwe economische regio’s zoals Shandong (90 miljoen inwoners) en Chongqing (31 miljoen inwoners) uit te bouwen.

9

Jaarbeurs Utrecht Ook Jaarbeurs Utrecht heeft het moeilijk gehad, al heeft de verscheidenheid van activiteiten een dempend effect heeft op de terugval van het rendement. Terwijl de vergadermarkt met een paar procent terugliep, steeg het aantal congressen mede door vele bijeenkomsten over de crisis. Evenementen werden geannuleerd, tegelijkertijd was er sprake van groei in het segment Dance en Muziek. Jaarbeurs Utrecht heeft het jaar uiteindelijk bevredigend afgesloten.

Het bedrijf heeft eerder al nieuwe concepten ontwikkeld om het serviceniveau naar de klanten te verhogen. Voor congres- en vergaderbijeenkomsten is het concept meetingmoods ontwikkeld. Uitgangspunt is dat de effectiviteit van een bijeenkomst toeneemt als deze plaatsvindt in de juiste ambiance, met de juiste kleurstelling en overeenkomstig cateringpakket. Klanten ervaren inmiddels de meerwaarde van meetingmoods. Daalde de totale omzet van het congres- en vergadercentrum, deels werd dit gecompenseerd doordat klanten het concept meetingmoods afnamen waardoor de bestedingen per klant stegen.

De waarde van productontwikkeling werd in het verslagjaar meer dan ooit bewezen met Jaarbeurs Insperience. Dit concept is gebaseerd op ‘ontzorgen’. De specialisten van Jaarbeurs Utrecht nemen beursvoorbereidende en logistieke werkzaamheden uit handen van hun klanten, de beursorganisatoren. Daarnaast kunnen zij conceptmatig adviseren. Voordeel voor de beursorganisator die één of meerdere hallen huurt, is dat hij zijn handen vrij heeft voor salesactiviteiten. Dankzij dit concept is in een aantal gevallen voorkomen dat beursorganisatoren hun halreservering annuleerden. In andere gevallen heeft het ertoe geleid dat de beursorganisator na afloop meer dan tevreden was over het behaalde resultaat.

10

V ers l ag van de d i rec t i e

Jaarbeurs Utrecht heeft in het verslagjaar geïnvesteerd in een bezoekersmarketingsysteem voor beursorganisatoren. Met evisit krijgen zij een krachtig marketingcommunicatie-instrument in handen voor ticketing, beursregistratie en databaseopbouw. In de zomer van 2009 is ook een nieuw parkeersysteem in gebruik genomen waardoor de automobilist afrekent op basis van de geparkeerde tijd.

Jaarbeurs Catering Services Harde klappen waren er voor Jaarbeurs Catering Services. Desondanks is het rendement nagenoeg gelijk gebleven. Daarvoor was wel een rationaliseringsproces noodzakelijk. Toen het Jaarbeurs Catering Services begin 2009 duidelijk werd dat het een moeizaam jaar zou worden, zijn de organisatie en de verwachte omzet met elkaar in lijn gebracht. Dit betekent dat de out-of-pocketkosten voor de inhuur van facilitaire artikelen werd gereduceerd tot nagenoeg nul. Tevens is in mei gestart met een centrale planning, waardoor medewerkers maximaal kunnen worden ingezet. Het aantal ‘lege’ uren is tot een minimum teruggebracht. Ondanks de terugval in omzet is het rendement door het rationaliseringsproces redelijk op peil gebleven.

Ook hier geldt: verscheidenheid van producten leidt tot spreiding van risico’s. Terwijl de omzet van de complexgebonden catering steeg, kampten twee van de vier partycateraars met problemen. Dit zijn met name de cateraars die actief zijn in de evenementenmarkt.

Voor 2010 verwacht Jaarbeurs Catering Services een verdere daling van de autonome omzet. Deze wordt mogelijk gecompenseerd door omzet uit nieuwe cateringactiviteiten van de ss Rotterdam. De exploitatie van dit schip zou aanvankelijk medio 2009 van start gaan. Extra bouwactiviteiten leidden tot uitstel. Het schip is in februari 2010 officieel in gebruik genomen. Jaarbeurs Catering Services is volledig aandeelhouder van de Rotterdamse cateraar van het schip, On Board On Shore. Deze nieuwe activiteiten illustreren de richting die Jaarbeurs Catering Services uitgaat: aanbieder van geïntegreerde hospitalityconcepten.

11

Bouwactiviteiten Eind vorig jaar is het Nationaal Actieplan Luchtkwaliteit in werking getreden. Hierdoor zijn we in staat vervolgstappen te zetten in de complexontwikkeling van het Jaarbeursterrein. Deze ontwikkeling hebben we vertaald in de metafoor ‘Hét Dorpsplein van Nederland’. Op het complex is er altijd activiteit. De komende jaren worden nieuwe functies toegevoegd aan de oostzijde van het Jaarbeurscomplex: een bioscoop, een hotel en een casino. Tevens ligt er een voorgenomen investeringsvoorstel voor de bouw van een nieuwe Entree Oost, waarmee we een dominant ijkpunt beogen op de kop van het complex.

De nieuwe entree met daarboven de ballroom ‘Galaxy’ is het beginpunt van de as die oost en west met elkaar verbindt. De oostzijde wordt verrijkt met het eerder genoemde trio: bioscoop, hotel en casino. Op de middellange termijn zullen de hallen 1 tot en met 5 plaats maken voor nieuwe bebouwing met kunst-, leisure- en entertainmenten kleinschalige woon- en retailfuncties. Om het verlies aan expositieruimte te compenseren, worden op het parkeerterrein P3 nieuwe kolomvrije expositiehallen gebouwd.

Ook in letterlijke zin willen we het Dorpsplein vorm geven. Met de bouw van een nieuwe entree voor het Centraal Station zal het Jaarbeursplein opnieuw architectonisch worden vormgegeven. Het plein wordt over de Croeselaan heen gelegd, dit betekent dat de Croeselaan haar doorgaande functie verliest. Hierdoor ontstaat de mogelijkheid een overdekte passage te creëren van het station naar Entree Oost van het hallencomplex. Samen met partners willen we het Jaarbeursplein ontwikkelen tot het grootste evenementenplein van Nederland, met aan weerszijden overkappingen.

Ve r w a c h t i n g v o o r 2 0 1 0 Economen geven aan dat het dieptepunt van de recessie is bereikt. Desondanks zien wij weinig tekenen van herstel. Het is op dit moment niet mogelijk betrouwbare prognoses af te geven over omzet en rendement.

Utrecht, 20 mei 2010 Drs. A. Brienen RA

12

N i euwe ac t i v i t e i t en V N U

E x h i b i t i ons E urope :

VSK België Geo-Info Xchange Elektrotechniek België Industry & Automation Paper & Convenience FIGAP / VIV America Latina Installatievakbeurs.nl Vakbeurswonen.nl Animalprotein.net MyZoover Quel.nl Second Home - Zoekuwtweedehuis.nl Fitnessvakbeurs.nl Strategie Summit Industrie Strategie Summit Energie & Utilities Truckworld Show (China) Ildex Vietnam Samenwerking organisatie beurzen Libéma

N i euwe ac t i v i t e i t en J aarbeurs U t rec h t : Boekenvakbeurs (1ste ed.) Eigen Huis (Ver)Bouwen (1ste ed.) HRM Live (1ste ed.) Kerk & Gemeente (1ste ed.) Naturisme Totaal (1ste ed.) PPT Food (1ste ed.) TelecomExpo (1ste ed.) Beat The Heat Now! - The Live House

13

Europa Cantat Utrecht Het Club van Sinterklaas Feest Dommelsch Live38 XXL Wintercircus Utrecht

N i euw i n 2 0 1 0



Artantique Utrecht Beleef Koffie Eigen Huis Interieur Intelligent Energy Disney on Ice Playmobil Planet Giro d’Italia - Finish Summer Experience

: Foto e De -ja n

n

Bo

va

s

n e M

er

s: to’ Fo

ris Jo

V N U

e x h i b i t i o n s

e u r o p e

Ondanks de economische crisis heeft VNU Exhibitions Europe in 2009 zes nieuwe beurzen aangekondigd, is een samenwerking a a n g e g a a n m e t L i b é m a e n z i j n p a r t i c i p a t i e s g e n o m e n i n o n l i n e c o m m u n i t i e s a l s M y Z o o v e r e n Q u e l . n l . Te v e n s z i j n t w e e n i e u w e o n l i n e v a k b e u r z e n g e ï n t r o d u c e e r d . In het verslagjaar waren we m e t 5 7 beurstitels, 8 online titels en 6 summits actief in 6 landen. De activiteiten boden 1,5 mln. bezoekers het platform om zich te oriënteren, te informeren en zaken te doen met 14.000 aanbieders v a n p r o d u c t e n e n d i e n s t e n . H e t b e g r i p l e a d g e n e r a t i e l o o p t a l s e e n rode draad door alle initiatieven.

16

V N U E x h i b i t i ons E urope

De economische toekomst zag er begin 2008 in Europa en zeker in Nederland nog veelbelovend uit ondanks problemen in de financiële sector. In die periode formuleerden we onze groeidoelstellingen: verdubbeling van de omzet in 2013. Teneinde een belangrijke rol te blijven spelen in het marketing- en salesproces van bedrijven moeten we investeren en daardoor groeien in een grotere diversiteit aan producten en diensten. Alles wat we doen, dient slechts één doel: onze klanten waardevolle salescontacten leveren en interessante maar ook boeiende informatie, oriëntatie- en contactmomenten bieden; 365 dagen per jaar, 24 uur per dag. Via een beurs, via internet, via communities of via Strategie Summits.

Recessie Eind september 2008 - na de val van de Amerikaanse bank Lehman Brothers - greep de crisis in ongekend hoog tempo om zich heen. Net als elk bedrijf hebben we daarvan in het verslagjaar last ondervonden, alhoewel in mindere mate. Dit heeft te maken met de kracht van de producten en de wijze waarop wij ons verkoopproces hebben ingericht. Tijdens de beurs starten we al de verkoop van standruimte voor de volgende editie. Hierdoor was eind 2008 al 70 procent van het geplande volume voor 2009 verkocht. Zeker voor de beurzen die in de eerste helft van het jaar plaatsvonden was er dan ook, op een enkele uitzondering na, geen sprake van omzetverlies. Bezoekcijfers en de waardering van bezoekers en exposanten vertoonden zelfs een stijgende lijn. In de tweede helft van 2009 lag dit anders.

De najaarsbeurzen kregen te maken met bedrijven die afzagen van beursdeelname, opties niet wilden omzetten in contracten en zelfs hun deelname wilden annuleren. Uiteindelijk is het volumeverlies beperkt gebleven. Dit is echter niet zonder slag of stoot gegaan. Met name de laatste twee jaar hebben we onze organisatie ingericht op groei en daarop is de structuur en de capaciteit aangepast. De management- en salescapaciteit die bedoeld was voor de groei hebben we deels ook ingezet voor puur klantbehoud. Hierdoor zijn we in staat gebleken om kordaat te acteren. De maximale focus op klantbehoud, en daarmee op continuïteit, heeft uiteindelijk zijn vruchten afgeworpen. Om bedrijven te overtuigen dat beursdeelname een uitstekende investering is, hebben we - zeker voor de najaarsbeurzen in meer dan vijftig procent van de gevallen onze exposanten ondersteund met advies over hun presentatie, via service calls en persoonlijk contact. Daarbij is vaak afgeweken van standaarden en overgegaan tot het leveren van maatwerk voor exposanten. Hierdoor hebben we twijfelaars grotendeels binnen boord kunnen houden en ook nieuwe klanten aan ons kunnen binden.

17

Blijven groeien 2009 is het jaar geworden waarin we hebben moeten balanceren tussen klantbehoud en groei, oftewel focus op de korte termijn zonder daarbij de langetermijndoelstellingen uit het oog te verliezen. Zoals opgemerkt hebben we zwaar ingezet op het behoud van onze klanten. Doel is altijd een kwalitatief hoogwaardig en representatief aanbod. Dat zijn we aan de markt verplicht, gezien de kwaliteit die bezoekers verwachten en de leidende positie die we met onze beurzen innemen. De volgende editie van de beurs wordt altijd gebouwd op het succes van de voorgaande. Net zo belangrijk vinden we onze groeidoelstellingen. Ondanks het economische tij zijn we blijven investeren in randvoorwaarden om te kunnen groeien. Zo zijn we gestart met forse investeringen in ICT via het meerjarenprogramma ‘ICT-Demand’ om onze databases verder te professionaliseren en te ontsluiten voor interne en externe marketingdoeleinden. Zoals in een catalogussysteem van waaruit we informatie van exposanten naar verschillende media kunnen ‘exporteren’ en deze op profielniveau kunnen koppelen aan de bezoekersbase, zodat tijdens het registratieproces voor een beurs bezoekers al een interessant aanbod krijgen voorgeschoteld. En in een contentmanagementsysteem, waardoor we social media kunnen integreren in onze websites of - afhankelijk van de doelgroep - content per pagina kunnen variëren. De systemen zijn zo ingericht dat we in staat zijn op termijn de profielen van onze bezoekers op basis van het klikgedrag te verrijken. Het resultaat is duidelijk: we zijn steeds beter in staat exposanten een ‘zekere match’ te bieden.

18

V N U E x h i b i t i ons E urope

Met deze investeringen staan we nog maar aan het begin van nieuwe ontwikkelingen en van een verdere professionalisering van het medium beurs. Vóór het internettijdperk was beursbezoek gestoeld op de verwachting van de bezoeker, tegenwoordig wil de bezoeker vooraf zekerheid over wat hij op de beurs zal zien en vooral ook wie hij zal zien. Niet meer de verwachting, maar de ratio bepaalt of iemand genegen is tot beursbezoek en tot het geven van profielinformatie. Markten worden door internet in hoog tempo transparanter en men wil sneller over relevante informatie kunnen beschikken.

Was ICT een aantal jaren geleden nog het exclusieve domein van technici, inmiddels zitten de marketeers aan de knoppen. In navolging van bijvoorbeeld Hyves, Twitter, LinkedIn en Facebook kunnen we in de nabije toekomst de ontwikkeling verwachten van online media-applicaties zoals community sites en leadgeneratie tools. Deze zullen hoe dan ook van invloed zijn op het oriëntatie-, informatie- en beslisproces van bezoekers en het marketing- en salesproces van exposanten. We zien een trend richting het Angelsaksisch model, waarin business niet meer wordt gegund, maar nog puur wordt gedaan op basis van de ratio. Online technologie versterkt deze trend. Juist daarom investeren we in deze technologie en vooral in mensen die deze technologie kunnen vertalen naar leadgeneratie, onze core business.

Nieuwe projecten Balanceren tussen klantbehoud en groei. Waar een deel van ons bedrijf zich richt op de eerstkomende beurs, richt een ander deel zich op groei, zoekt nieuwe markten, kijkt in hoeverre we ons dienstenpakket voor de exposant kunnen verbreden, zoekt aansluiting in de regio of oriënteert zich op participatie in bestaande online communities. Dit heeft in 2009 geleid tot de aankondiging van zes nieuwe beurzen in Nederland, België en Mexico, een samenwerking met Libéma en een participatie in twee online platforms. De samenwerking met Libéma sluit aan bij de wens van VNU Exhibitions Europe om toegang te krijgen tot nieuwe klantgroepen in de regio en hier ook nieuwe producten te ontwikkelen.

We zijn ons ervan bewust dat informatie in de vorm van klantprofielen een kritische succesfactor is. Op jaarbasis registreren of updaten we inmiddels een miljoen klantprofielen. Met participatie in online platforms als MyZoover (vakantiereviews) en Quel (de plek voor uitbesteding en toelevering van technische producten) zijn we in staat onze profielen verder te verrijken. Ze staan ook symbool voor een andere trend; niet langer positioneren wij ons alleen als beursorganisator, maar als een bedrijf dat 365 dagen per jaar, 24 uur per dag waardevolle salescontacten tot stand brengt.

19

de be l angr i jks t e geb i eden Health, Education & Retail Ondanks de recessie deden de beurzen in de quartaire sector het goed, de Nationale Onderwijs Tentoonstelling was, uitgedrukt in exposanten- en bezoekersaantallen, groter dan ooit. Over de hele linie groeiden de beurzen met producten en diensten op het gebied van zorg en welzijn. In het verslagjaar lanceerden we naast de online portal Beautyvakbeurs.nl ook Fitnessvakbeurs.nl. De contactfrequentie met de markt, met name met het topsegment, versterkten we met de Strategie Summits Onderwijs en Zorg. Met KindVak en de zeer succesvolle Paper & Convenience organiseerden we twee nieuwe beurstitels.

Industrie Gezien de beurscyclus vond in het verslagjaar alleen de driejaarlijkse vakbeurs Logistica plaats. Door de kredietcrisis zijn met name toeleveranciers uit de interne transportbranche zwaar getroffen. Er waren - in samenspraak met de branche - extra inspanningen nodig om een representatieve beurs te organiseren. Eind 2009 zijn we een samenwerking aangegaan met Quel, een bedrijf dat online leadgeneratie aanbiedt aan de maakindustrie. Hierdoor beschikken we over 40.000 nieuwe profielen. Onze portfolio hebben we versterkt met twee nieuwe beurstitels, die in licentie zijn genomen van Libéma: Energie en Energie in Bouw & Vastgoed. Hiermee hebben we toegang gekregen tot een nieuwe groeimarkt.

B o u w & I n s t a l l a t i e Als geen ander weerspiegelt naast de industrie ook de bouw- en installatiemarkt het gezicht van de recessie. Nog onberoerd door de crisis was de 27ste Internationale Bouwbeurs begin 2009 een groot succes. Ondanks de problemen in de branche slaagden we er negen maanden later in om samen met de brancheorganisatie FEDET en marktleiders in de branche een kwalitatief goede beurs Elektrotechniek te organiseren. Eind 2009 hebben we met VSK België de eerste voorzichtige stappen gezet in de Belgische bouw- en installatiemarkt.

I C T De beurzen voor ICT-professionals zijn gericht op specifieke markten als bouw, zorg, overheid en industrie. Een aantal beurzen richt zich op generieke ICT-onderwerpen zoals ICT Security en -Beheer. De ICT-titels die in co-locatie werden gehouden met de Bouwbeurs, ZorgTotaal en Logistica zijn in het verslagjaar goed ontvangen. De titels Infosecurity, Storage, Linux en Tooling die in het najaar werden gehouden, ondervonden meer last van een terughoudende inves-

20

teringsbereidheid. De nieuwe beurs Geo-Info Xchange die zich met name richt op landmeetkunde en geografische informatie werd goed ontvangen.

N o n - Fo o d R e t a i l De Nederlandse non-food retailmarkt wordt gedomineerd door een handvol spelers die met hun formules het straatbeeld bepalen. De Trade Mart richt zich op detaillisten die inspelen op dat deel van de markt dat de ketens laten liggen. De herpositionering van het segment Jewels & Watches is zo aansprekend dat deze aanpak wordt uitgerold over de sectoren Home & Living en Fashion Essentials. Elk segment krijgt zijn eigen marketing, communicatielijn, faciliteiten en servicebeleving. Jewels & Watches kan zich inmiddels qua aanbod meten met de belangrijkste beurzen in Europa. In het Home & Living-segment hebben we dit jaar het online platform Vakbeurswonen.nl gelanceerd.

Tr a v e l & A c t i v e Lifestylebeurzen als MOTORbeurs Utrecht en Bike MOTION Benelux (+ 21% bezoek) hebben nauwelijks last ondervonden van de economische crisis. Op de Vakantiebeurs 2009 was nog niets van een crisisstemming te merken. Dat neemt niet weg dat de consument zich in toenemende mate online informeert. Daarom hebben we in 2009 in een samenwerking de portal MyZoover met 45 duizend profielen gelanceerd. De crisis heeft wel de hobbybeurzen KreaDoe en de VerzamelaarsJaarbeurs licht geraakt. Een krimpende vraag naar duurzame consumptieartikelen leidde bij de Kampeer & Caravan Jaarbeurs tot een daling in het bezoek. Dit geldt ook voor de markt van tweede huizen, waar wij de beurs Second Home International organiseren en de internet portal Zoekuwtweedehuis.nl exploiteren.

Agro De agromarkt wordt in de volle breedte gedomineerd door bedrijven die wereldwijd actief zijn. In de poultry markets zijn we met de internationale titel VIV inmiddels actief in West-Europa, Turkije, Mexico en de sterke groeimarkten Rusland, India, Zuidoost-Azië en China. De negende editie van VIV Asia, die in maart in Bangkok heeft plaatsgevonden, wordt gezien als de meest succesvolle tot op heden met bijna 21.000 bezoekers afkomstig uit 93 landen en een conferentieprogramma dat door 3.400 professionals werd bezocht. De activiteiten in Azië zullen worden versterkt via partnerships en door de lancering van regionale agrobeurzen. In het verslagjaar zijn we gestart met de voorbereidingen voor de internet portal Animalproteïn.net.

21

O n l i n e & C r o s s M e d i a Door de inzet van internet portals streven we naar frequenter contact met beursbezoekers. Bovendien brengen we onze klanten - de exposanten - op een andere manier in contact met (nieuwe) afnemers. Inmiddels exploiteren we 8 online platforms. Door de samenwerking met MyZoover en Quel versnellen we het proces van marktpenetratie. Online functionaliteiten worden door ons primair ingezet om onze rol in het leadgeneratieproces te vergroten. In 2010 wordt veel verwacht van de samenwerking tussen Quel en de Industriebeurzen. Via Strategie Summits - in 2009 werden er 6 georganiseerd - hebben we toegang tot de beleidsbepalers in de Nederlandse economie.

China In China hebben we sinds 2000, via een jointventure, actief een portfolio van vak- en consumentenbeurzen opgebouwd. In 2009 werden er 13 georganiseerd met een totaalvolume van bijna 100.000 netto verhuurde m². Daarnaast werden nog outbound activiteiten verricht voor drie beurzen in de USA en Duitsland waarvoor Chinese exposanten werden gecontracteerd. De Chinese economie herstelt zich krachtig, mede door het omvangrijke interne stimuleringsprogramma van de overheid. Daar waar in veel andere landen sprake was van een krimp van de economie was in China slechts sprake van een bescheiden groei. De meeste beurzen staan aan de vooravond van nieuwe groei, dit geldt zeker voor de grootste beurs Domotex Asia / Chinafloor. Deze beurs had in 2009 een omvang van 42.000 netto m².

De groei van de Chinese economie is mede het gevolg van de toegenomen binnenlandse vraag. In iedere sector zal de komende jaren het aantal bedrijven dat actief is op de binnenlandse en exportmarkt groeien. De groei zal zich niet alleen concentreren rondom Beijing, Shanghai en Guangzhou, waar de meeste en grootste beurzen worden georganiseerd.

VNU Exhibitions Asia is inmiddels bezig haar netwerk in de nieuwe economische regio’s zoals Shandong (90 miljoen inwoners) en Chongqing (31 miljoen inwoners) uit te bouwen. Resultaten hiervan zijn de organisatie van Truckworld Jinan en de ondersteuning van CIMAMotor in Chongqing.

Het thema van de World Expo 2010 ‘Better city, Better life’ zal naar verwachting de komende jaren inhoud krijgen via investeringsprogramma’s van de Chinese overheid en private investeerders in duurzaamheid. Hierop is door VNU Exhibitions Asia geanticipeerd door de lancering van het China Sustainable Building Forum.

22

Gegeven het verband tussen economische groei en beursdeelname worden aan de Chinese en de Aziatische markt vrij veel kansen toegedicht.

Marketing Flow We zetten zwaar in op onze bezoekersbase en op het verrijken van profielen, waardoor we de juiste bezoeker/vrager aan de juiste exposant/aanbieder koppelen. Een logisch gevolg van de bezoekersbase is een heroriëntatie op de wijze waarop wij met onze bezoekers communiceren. In een tijdperk waarin mensen zekerheid willen hebben over wat ze kunnen verwachten, volstaat de generieke communicatieboodschap niet meer. Eind 2007 hebben we het startsein gegeven voor het programma Marketing Flow, waarin we de bezoeker centraal stellen: communicatie op maat. Wie bezoekers voor de Vakantiebeurs effectief wil uitnodigen stuurt 25-jarige singles een andere boodschap dan een gezin met kinderen of actieve senioren. Dit heeft per 1 januari 2009 geleid tot een nieuwe Marketingcommunicatie-afdeling, waarin we hoogwaardige disciplines onderscheiden, en die vooral in staat is op het juiste moment de juiste boodschap met het juiste aanbod bij de juiste potentiële bezoeker af te leveren.

Roadmap Twee jaar geleden hebben we onze groeidoelstellingen geformuleerd. Verdubbeling van de omzet in 2013. De doelstelling van omzetverdubbeling is hetzelfde gebleven, het jaar waarin deze bereikt moet worden is ten gevolge van de crisis naar achteren geschoven. In het programma Roadmap analyseren we onze salesinspanningen, bezien we welke andersoortige producten we in de markt kunnen zetten en houden we de organisatiecultuur tegen het licht. Eind december zijn de eerste conclusies gepresenteerd. Het project wordt medio 2010 afgerond met de implementatie. Nieuwe producten en commercieel slagvaardiger handelen brengen het behalen van de omzetdoelstellingen een stap dichterbij.

Ve r w a c h t i n g 2 0 1 0 We verwachten dat we in 2010 - ondanks steeds meer positieve geluiden - harder met de economische crisis worden geconfronteerd dan in 2009. Er zijn nog onvoldoende tekenen van herstel van de economie die zich laten vertalen in verruiming van de marketingbudgetten en investeringen van het Nederlandse bedrijfsleven. Ook de consumenten zijn selectiever in hun uitgaven hetgeen ook bij de beurzen merkbaar zal zijn. Hadden we voor 2009

23

het voordeel dat veel bedrijven al vóór de crisis hun standruimte hadden bevestigd, voor 2010 missen we dit dempende effect. Opnieuw zullen we moeten balanceren tussen klantbehoud en groei en dus ook tussen de korte- en langetermijnbelangen.

J a a r b e u r s

U t r e c h t

Jaarbeurs Utrecht heeft een lastig jaar achter de rug. De omzet is licht gedaald. Debet hieraan is een aantal annulering e n v a n g r o o t s c h a l i g e e v e n e m e n t e n . H e t a a n t a l b e u r z e n d a t in het complex werd georganiseerd bleef stabiel. De beurzen werden wel kleiner als gevolg van een teruglopend aantal participanten. De omzet van het congres- en vergadercentrum is licht gestegen. Als gevolg van de recessie kiezen bedrijven er wel voor om minder buiten de deur te vergaderen. De hoeveelheid congressen is in 2009 gegroeid.

is-j Foto: Jor

an

B

os

26

J aarbeurs U t rec h t

Jaarbeurs Utrecht profileert zich als hét Dorpsplein van Nederland. In figuurlijke zin brengen we hiermee tot uitdrukking dat er altijd ‘iets’ gebeurt in het centrum van het land. Van vergaderingen tot beurzen, van de Jaarbeurs Utrecht Marathon tot het huisvesten van een circus, van dance events tot het korenfestival Europa Cantat - alles draait om succesvolle ontmoetingen in de juiste sfeer.

Bedrijfsmatig gezien hebben we gekozen voor diversificatie van activiteiten waardoor we als bedrijf minder conjunctuurgevoelig zijn. Dit heeft in 2009 zijn vruchten afgeworpen. We zijn actief in verschillende markten met verschillende producten, waardoor we wel last hebben gehad van de recessie, maar toch in staat zijn gebleken het verslagjaar, gezien de omstandigheden, bevredigend af te sluiten. Terwijl de bezettingsgraad van het vergadercentrum iets terugliep, boekten we winst in het segment congressen. Nederland congresseerde grootschalig over de recessie, flexibilisering, stroomlijning van bedrijfsprocessen en hoe te handelen als de crisis achter de rug is.

Beurzen & events Eind 2008 zagen we de crisis op ons afkomen. Op dat moment hebben we er onder het motto ‘Crisis? Wij vallen aan!’ voor gekozen onze marketing- en communicatie-inspanningen juist te verhogen. Een aantal beursorganisatoren annuleerden hun reserveringen omdat ze niet in staat waren een volwaardige beurs te organiseren. Intensieve sales heeft echter nieuwe, jonge, dynamische ondernemers aangetrokken die juist nu hun nek uitsteken door een beurs te organiseren, zoals Eigen Huis (Ver)Bouwen en Naturisme Totaal. Zo compenseerde deze new business het aantal vierkante meters dat als gevolg van annuleringen verloren dreigde te gaan.

Naast de actieve sales heeft de aantrekkingskracht van nieuwe beurzen ook te maken met het feit dat Jaarbeurs Utrecht al lang niet meer de rol van enkel en alleen verhuurder van hallen vervult. Ruim twee jaar geleden is Jaarbeurs Insperience gelanceerd. Dit concept laat zich simpel omschrijven: we ontzorgen onze klanten, hun klanten en we nemen beursorganisatoren het complete logistieke proces uit handen. Ook zijn we gesprekspartner op conceptueel niveau: we voegen vier belevingswerelden - ontsnap, ervaar, leer en verwonder - toe aan de beursvloer, de vier favoriete manieren waarop mensen beurzen en evenementen willen beleven. Hierdoor gaat elke bezoeker, exposant en organisator met een goed gevoel naar huis.

27

Juist nu blijkt ons concept een buitengewoon effectief instrument om beursorganisatoren ervan te overtuigen Jaarbeurs als locatie te kiezen, maar, zoals beschreven, heeft een aantal beursorganisatoren hun halreservering moeten annuleren. Ook enkele ‘blijvers’ zagen zich geconfronteerd met de crisis en kampten met problemen. Ze moesten hun organisatie afslanken want ook bij hen haakten bedrijven - hun exposanten - af. De beurzen werden qua volume dus kleiner. We hebben ons concept Jaarbeurs Insperience veelvuldig ingezet om beursorganisatoren de helpende hand te bieden. Onze specialisten namen een deel van de beursvoorbereiding - zowel logistiek als conceptmatig - over, zodat de organisatoren zich konden concentreren op de sales. Met een slankere organisatie en minder beursdeelnemers waren zij alsnog in staat een kwalitatief goede beurs neer te zetten. Het spreekt voor zich dat Jaarbeurs Insperience ook is ingezet om nieuwe ondernemers bij hun beursorganisatie te ondersteunen. Het concept heeft zich ontwikkeld tot een kritische succesfactor.

Ons complex wordt daarnaast in toenemende mate gebruikt voor dance- en muziekevenementen. Hier is sprake van een licht groeiende markt, waarbij een grotere variëteit niet denkbaar is. Het aanbod varieert van Trance Energy tot Europa Cantat, van Dommelsch Live38 XXL, Wintercircus Utrecht tot Het Club van Sinterklaas Feest.

o: Fot

ris Jo

-ja n

Bos

Foto: Ernst Stolk

28

J aarbeurs U t rec h t

Minder vergaderen, meer congresseren Als Jaarbeurs Utrecht hebben we een uitstekend congresjaar achter de rug. Er zijn veel congressen georganiseerd over onderwerpen die te maken hebben met de recessie. Dat is echter niet de enige reden. In de zomer van 2008 hebben we de exploitatie van het geheel verbouwde Media Plaza ter hand genomen. Hierdoor hebben we de beschikking gekregen over een nieuwe en state-of-the-art congresaccommodatie. Niet alleen qua beleving, maar ook qua audiovisuele mogelijkheden. Dit heeft een grote aantrekkingskracht, waarvan we in het verslagjaar ten volle hebben geprofiteerd. In het segment congressen hebben we boven verwachting gescoord. Een van de hoogtepunten hierbij was voor ons de Ministersconferentie van de Raad van Europa die vergaderde in Media Plaza.

De bezettingsgraad van onze vergaderaccommodatie is in het verslagjaar met een paar procent gedaald. Deze daling is duidelijk minder dan de landelijke trend binnen de ‘gastvrijheidsindustrie’. Een deel van het omzetverlies hebben we kunnen compenseren met het concept meetingmoods. Dit concept hebben we in 2006 gelanceerd. Uitgangspunt is dat de omgeving, de zaal met al haar mogelijkheden inclusief de catering, naadloos moet aansluiten bij het doel van de bijeenkomst. We onderscheiden hiervoor zes moods, de zes hoofdredenen waarom mensen samenkomen in een congres- en vergadercentrum. In toenemende mate zien we dat organisaties en bedrijven die vergaderen gebruik maken van meetingmoods. Wie dit eerder heeft gedaan, weet dat hierdoor de effectiviteit van de bijeenkomst toeneemt; nieuwe klanten die voor het eerst vergaderen in ons complex zien het als een conceptuele verrijking van hun bijeenkomst.

Bezettingsgraad gestegen Ondanks de invloeden van de recessie is de uiteindelijke bezettingsgraad van het complex ongeveer gelijk gebleven, echter met kleinere verhuringen. Hét Dorpsplein van Nederland verleidt dus. Hiervoor zijn een aantal redenen. De achterliggende jaren hebben we substantieel geïnvesteerd in de kwaliteit van het complex, waarbij elke investering een merkbaar voordeel voor de klanten moet opleveren. Als een van de weinige complexen in Europa bieden we onze gasten gratis, stabiel en draadloos internet aan. Ook bieden we beursorganisatoren en exposanten een digitale infrastructuur waarmee ze hun complete beursdeelname kunnen regelen. Zo is er een online webshop, expopoint.nl, om de eigen beursdeelname op ieder moment van de dag snel en gemakkelijk vorm te geven.

29

Het systeem evisit is een nieuw ondersteunend instrument, dat zich voornamelijk toespitst op de bezoekersmarketing en als logistieke backbone fungeert voor de beursorganisator. Met de visie van Jaarbeurs Insperience en de inzet van onze professionals, ervaren exposanten dit totaalpakket als een mogelijkheid om zich volledig te concentreren op hun sales en eigen prioriteiten.

Nog steeds profiteren we van onze centrale ligging, direct naast het centraal station, want bereikbaarheid blijft een probleem in Nederland. Die bereikbaarheid zal wel verbeteren als de werkzaamheden aan de A2 zijn afgerond. Hoe dan ook, onze locatie is een unique selling point. Dit alles maakt dat we verwachten dat de bezettingsgraad weer gaat stijgen.

Innovaties en investeringen Hét Dorpsplein van Nederland wekt verwachtingen. Er is altijd wat te beleven. Dat geldt voor bezoekers van evenementen, maar evenzeer voor onze klanten: beurs-, event- en congresorganisatoren en exposanten. In het verslagjaar hebben we bouwkundig geïnvesteerd in ons complex, zo is de vloer van hal 4 vervangen. Onze focus lag daarnaast op twee andere projecten.

: Foto el og lV rce Ma

/V OO

G

30

J aarbeurs U t rec h t

Allereerst een nieuw parkeersysteem, waarmee onze klanten tijdsafhankelijk kunnen afrekenen, met een maximumbedrag van 12 euro. Hierdoor zijn de kosten van het parkeren en de prijservaring van de bezoeker met elkaar in lijn gebracht. Wie kort parkeert, betaalt weinig, wie lang parkeert is verzekerd van een maximumbedrag. In het verslagjaar hebben we onze parkeertarieven niet verhoogd, waardoor we onder de gangbare parkeertarieven in Utrecht blijven.

Ten tweede de introductie van evisit, een kant-en-klare marketingcommunicatiemodule voor beursorganisatoren. In feite is het een ticketing- en bezoekersregistratiesysteem. Dit krachtige instrument kunnen organisatoren op hun beurt weer ‘verkopen’ aan hun beursdeelnemers. Via het systeem kunnen bezoekers vooraf een ticket kopen en afrekenen. In geval van vakbeurzen kunnen potentiële bezoekers zich registreren voor bezoek. Evisit bevat een dynamisch messagingsysteem dat sms- en e-mailreminders genereert. Met een kastje ter grootte van een fors uitgevallen usb-stick kunnen exposanten de badges van hun standbezoekers scannen, zodat ze vervolgacties kunnen nemen. Evisit stelt exposanten in staat eenvoudig hun eigen databases op te bouwen.

Bouwactiviteiten Jaarbeurs Utrecht presenteert zich mogelijk eind 2011 met een nieuw gezicht. Er ligt een voorgenomen investeringsvoorstel om in 2010 te starten met de bouwactiviteiten aan een nieuwe Entree Oost. In het verslagjaar zijn de ontwerpen gepresenteerd. Per 1 september jl. is het Nationaal Actieplan Luchtkwaliteit in werking getreden, waardoor de weg is vrijgekomen om de bouwvergunningen aan te vragen.

De nieuwe entree zou de kop van het Jaarbeurscomplex moeten gaan domineren. Boven de entree staat een ‘grand ballroom’ met een congres- en eventcapaciteit voor 1.500 personen gepland. De naam van de ballroom met een oppervlakte van 2.200 vierkante meter wordt Galaxy, ontleend aan het plafond en de vele kroonluchters die het meest doen denken aan de melkweg.

31

De bouw van de nieuwe entree is de eerste stap in een reeks bouwactiviteiten op ons terrein: er komt een megabioscoop, een hotel en een nieuw casino. Na de voltooiing hiervan zullen de hallen 1 tot en met 5 plaats maken voor de ontwikkeling van kunst-, cultuur-, leasure- en kleinschalige woon- en retailfuncties. Het verlies van halcapaciteit wordt gecompenseerd met de bouw van een nieuwe hal op het huidige parkeerterrein P3.

Vo o r u i t z i c h t e n We verwachten dat 2010 een moeizaam jaar wordt, ondanks licht positieve geluiden. In technische zin is er geen sprake meer van een recessie, desondanks gaan we uit van stabilisering van de omzet. Om onze klanten tegemoet te komen in deze moeilijke tijden zullen wij in 2010 geen prijsverhogingen doorvoeren; prijsverhogingen die leveranciers ons in rekening brengen, zullen we niet doorberekenen aan onze klanten. Vol enthousiasme zullen we de ingeslagen weg vervolgen!

J a a r b e u r s

C a t e r i n g

S e r v i c e s

Wa s 2 0 0 8 v o o r J a a r b e u r s C a t e r i n g S e r v i c e s ( J C S ) e e n t o p j a a r, in het verslagjaar is het cateringbedrijf hard getroffen door de crisis. De catering binnen het Jaarbeurscomplex ver toonde een lichte stijging, maar de locale partycateraars die onderdeel zijn v a n J a a r b e u r s C a t e r i n g S e r v i c e s b l e k e n c o n j u n c t u u r g e v o e l i g . H e t omzetverlies is gecompenseerd door een ‘rationaliseringsproces’ d a t i n m a a r t 2 0 0 9 i s g e s t a r t . H e t r e n d e m e n t b l e e f n a g e n o e g gelijk.

34

J aarbeurs C a t er i ng S erv i ces

Eind 2008 hebben we een aanzienlijk belang genomen in het full service evenementenbureau Arjan van Dijk Groep. Deze acquisitie past in het streven van JCS om in verschillende markten op verschillende locaties en met verschillende labels producten en diensten aan te bieden. Met Arjan van Dijk heeft JCS een evenementenbureau aan zich gebonden dat in het bijzonder acteert in de zakelijke markt. Arjan van Dijk biedt complete creatieve concepten, inclusief locatie en catering. Op het moment dat we er een belang in namen, werden de eerste contouren van de bankencrisis in de Verenigde Staten zichtbaar. Deze crisis die uitgroeide tot een recessie heeft ons niet onberoerd gelaten.

Jaarbeurs Catering Services verzorgt via verschillende formules de catering binnen het Jaarbeurscomplex. Daarnaast hebben we gekozen voor expansie via de acquisitie van sterke regionaal gebonden labels. Hiertoe behoren Taat & de Regt (regio Den Haag), Grand Catering (regio Utrecht) en Verhaaf Party Catering (regio Den Haag). Met Arjan van Dijk bedient JCS de evenementenmarkt en via haar label On Board On Shore is ze de exclusieve cateraar van de ss Rotterdam, dat na herhaaldelijk uitstel en veel media-aandacht 15 februari 2010 full swing van start ging.

Omzetontwikkeling In het verslagjaar heeft de organisatie het zwaar te verduren gehad. Vanaf het tweede kwartaal zakte de omzet in. Vooral bij de niet-complexgebonden activiteiten van JCS daalde de omzet. De labels werden geconfronteerd met annuleringen, of opdrachtgevers versoberden hun cateringwensen. Een aantal grootschalige feesten is geannuleerd omdat bedrijven en organisaties het maatschappelijk niet aanvaardbaar vonden te feesten in tijden van recessie. Jaarbeurs Catering Services zag daarmee miljoenen aan omzet verdwijnen. Vanaf november 2009 is er weer sprake van een lichte opleving. Ook met het uitstel van de oplevering van de ss Rotterdam, dat aanvankelijk in de zomer van 2009 in exploitatie zou worden genomen, liep Jaarbeurs Catering Services veel gebudgetteerde omzet mis.

In het Jaarbeurscomplex hebben we formules ontwikkeld voor zowel exposanten als bezoekers: Deli Delivery en Deli Premium voor beursdeelnemers en Great, Moments en Seat Only voor bezoekers. Daarnaast exploiteert JCS het Pitstopcafé en Divinatio, een uniek restaurant als je iets te vieren hebt. Hierdoor bedient JCS de hele range van standcatering tot ‘snel een broodje’, van specialiteitenrestaurant tot lounging. In het verslagjaar laat de complexgebonden catering een lichte omzetstijging zien doordat de consumentenbeurzen niet zo conjunctuurgevoelig zijn. Bij ‘een dagje uit’ hoort ook adequate innerlijke verzorging, zo is het adagium. In het verleden is gekozen voor een divers

35

product- en formuleaanbod. Dit heeft JCS geen windeieren gelegd. Al jaren vertoont de complexgebonden catering groeicijfers en deze groei heeft zich in het verslagjaar voortgezet.

Maatregelen De totale omzet is gedaald, maar het rendement is nagenoeg gelijk gebleven. Toen de volle omvang van de economische teruggang duidelijk werd, zijn we in maart een rationaliseringprogramma gestart. Doel: het in lijn brengen van de organisatie met de verwachte omzet. Jaarcontracten zijn niet verlengd en bovendien is de inhuur van meubilair en decorstukken tot een absoluut minimum teruggebracht. In mei is gestart met een centrale planning. Alle beschikbare uren worden centraal aangemeld, om vervolgens opnieuw te worden ingeroosterd. Hiermee wordt de meest effectieve inzet van uren gewaarborgd. Deze maatregelen hebben voor de korte termijn tot hoge out-of-pocket besparingen geleid. Belangrijker nog is dat de organisatie lean en mean is gemaakt. Als de recessie achter ons ligt, leidt dit procentueel tot een hoger rendement.

In het verslagjaar zijn we de discussie gestart over het terugbrengen van het aantal productiekeukens. Met de acquisitie van Arjan van Dijk beschikt JCS over drie productiekeukens: in Utrecht, Hoofddorp en Dombosch, vlakbij Raamsdonksveer. Vooralsnog hebben we ervoor gekozen die keukens te gebruiken die op dat moment de beste logistieke uitgangsposities bieden. Een mobiliteitsplan zorgt ervoor dat de juiste mensen op de juiste locatie de juiste producten voorbereiden. Onderzoek zal moeten uitwijzen welke locaties uiteindelijk het interessantst zijn. In 2012 moet het integratieproces van Arjan van Dijk, en daarmee de keuze voor de productielocaties, zijn afgerond.

Er is niet alleen bezuinigd. Onze opleidings- en marketingcommunicatiebudgetten hebben we verhoogd. Laatstgenoemde investering heeft direct vruchten afgeworpen. Vloeide er omzet weg doordat bedrijven grote feesten annuleerden, intensivering van de communicatie heeft geleid tot 5 miljoen euro nieuwe omzet.

Gestart in 2009 In mei 2009 heeft Trends for Rent - voor 51 procent van JCS - het bedrijf Bloem Bloem gekocht, een bedrijf dat is gespecialiseerd in de verhuur van horecamaterialen, meubilair, keukenapparatuur en decorstukken. Met de assortimentsuitbreiding van Bloem Bloem is het bedrijf in staat alle klantwensen te honoreren. Overigens heeft Trends for Rent geen hinder van de recessie. Integendeel, gezien het tijdsgewricht kiezen bedrijven op dit moment eerder voor huur van materialen dan voor aankoop.

36

J aarbeurs C a t er i ng S erv i ces

De catering van de ss Rotterdam loopt via dochteronderneming On Board On Shore. Dit is een snel groeiende partycateraar in de regio Rijnmond met het stoomschip Rotterdam als thuisbasis. De hoop was gevestigd op de exploitatie ervan vanaf midden 2009. De officiële ingebruikname vond nu plaats op 15 februari 2010, maar vanaf eind december was Jaarbeurs Catering Services al actief op het schip en vonden er al verhuringen plaats. Jaarbeurs Catering Services verwacht veel van deze nieuwe locatie. De roemrijke geschiedenis van de Holland Amerika Lijn en de unieke verbouwing van het schip naar een vergader- en congresaccommodatie van allure heeft zo’n grote aantrekkingskracht dat een aantal dagen in 2010 al volledig is volgeboekt. Het schip biedt ruimte aan maximaal 5.500 personen. De Rotterdam kwam in 1959 bij de Holland Amerika Lijn in de vaart als grootste passagiersschip dat ooit in Nederland werd gebouwd.

In de zomer van 2008 heeft het nieuwe Media Plaza na een verbouwing van 7,5 miljoen euro de deuren geopend. ‘Beleving’ is de centrale invalshoek. Het nieuwe Media Plaza ademt dit uit met al zijn vezels. Onderdeel van de verbouwing was de uitbreiding van de congres- en zaalcapaciteit. Vanaf de opening is er sprake van een hoge bezettingsgraad. Jaarbeurs Catering Services is de exclusieve cateraar van Media Plaza. De catering in dit complex heeft in het verslagjaar voor nieuwe omzet gezorgd.

Verhaaf Party Catering is in het verslagjaar nauw betrokken geweest bij de renovatie van Taets Art Gallery in Zaandam. Deze is ook in gebruik voor congressen en evenementen en Verhaaf Party Catering is de vaste exploitant van ‘Taets’.

Rebranding Moments is een van de formules in het hallencomplex. Het assortiment wordt aangepast aan het moment van de dag. In het verslagjaar is Jaarbeurs Catering Services gestart met een rebranding. Hiervoor is samenwerking gezocht met Sanday’s, gespecialiseerd in sandwiches en luxe broodjes.

In 2009 is ook gestart met de ontwikkeling van een trendy restaurant met een kleine kaart voor de lunch, een loungefunctie voor het happy hour en een diner met een ‘lekker stukje vlees’ ’s avonds. Dit nieuwe restaurant komt in

37

het Beatrixgebouw en vervangt La Place, waarmee het contract per 1 juni 2010 eindigt. Het nieuwe restaurant wordt 1 september 2010 geopend.

Ve r w a c h t i n g Voor 2010 houden we rekening met een teruggang van de omzet van onze huidige activiteiten. Door de ingebruikname van de ss Rotterdam verwachten we voor de totale groep echter een stijging van de omzet. De organisatie weet inmiddels hoe om te gaan met omzetdalingen. Het rationaliseringsproces heeft een uitstekende uitgangspositie gecreëerd. Op het moment dat de omzetten aantrekken, zal het rendement extra stijgen. Dit is een direct gevolg van het lean en mean maken van de organisatie. Voor de middellange termijn zijn we optimistisch. We gaan door met de ombouw van JCS: van een traditionele (party)cateraar naar een aanbieder van geïntegreerde hospitalityconcepten.

o v e r z i c h t

a c t i v i t e i t e n

2 0 0 9

40

O V E R Z I C HT A C TI V IT E IT E N 2 0 0 9





V N U E XHI B ITI O N S E U R O P E

Beurzen en evenementen in Utrecht

Datum

Aantal bezoekers

Beauty Salon Dimensions

12 sep - 14 sep

13.890

Beauty Trade Special

28 mrt - 30 mrt

19.673

Bike MOTION Benelux

30 okt - 02 nov

29.942 *

Bouw & ICT

10 feb - 12 feb

11.225

Bouwbeurs

09 feb - 14 feb

117.911

Elektrotechniek

28 sep - 02 okt

33.120

Fitness & Health Benelux

09 okt - 11 okt

7.748

Food Week

28 sep - 30 sep

13.397

GEO-Info Xchange

02 dec - 03 dec

2.582

ICT & Logistiek

10 nov - 13 nov

3.383

InfoSecurity.nl / Storage Expo / LinuxWorld / Tooling Event

04 nov - 05 nov

7.805

Jonge Gezinnen Beurs

05 nov - 08 nov

32.800

Kampeer & Caravan Jaarbeurs

15 okt - 21 okt

42.686

KreaDoe

11 nov - 15 nov

32.270

Logistica

10 nov - 14 nov

21.606

MOTORbeurs Utrecht

26 feb - 01 mrt

102.992

NOT

27 jan - 31 jan

59.066

Overheid & ICT

21 apr - 23 apr

7.003

Second Home International - Voorjaar

13 mrt - 15 mrt

7.391

Second Home International - Najaar

09 okt - 11 okt

6.371

Slavakto

28 sep - 30 sep

13.906

TCD - Telecommerce Dagen

21 apr - 23 apr

9.200

Vakantiebeurs

13 jan - 18 jan

132.961 **

VerzamelaarsJaarbeurs - Voorjaar

18 apr - 19 apr

25.513

VerzamelaarsJaarbeurs - Najaar

21 nov - 22 nov

34.168

Zorg & ICT

18 mrt - 20 mrt

6.967

Zorgtotaal

18 mrt - 20 mrt

21.000

Beurzen in Den Bosch

Datum

Energiebeurs

06 okt - 08 okt

7.337

KindVak

05 nov - 07 nov

8.991













Aantal bezoekers



Beurzen in Rosmalen

Datum

Paper & Convenience

04 okt - 06 okt

Aantal bezoekers 2.856

Beurzen in Assen

Datum Aantal bezoekers

Energie in Bouw & Vastgoed

25 mei - 28 mei

2.660



* waarvan 4.353 vakbezoekers ** waarvan 14.422 vakbezoekers

41

Trade Mart Utrecht

Datum

Aantal bezoekers

Voorjaarsbeurs / Trade Mart Utrecht

01 mrt - 03 mrt



9.914

Najaarsbeurs / Trade Mart Utrecht

30 aug - 01 sep



9.443

TMU inkoopdagen

01 jan - 31 dec



27.516

TMU Sla Uw Slag

16 nov - 16 nov



3.662

Beurzen in België - Brussel

Datum

Aantal bezoekers

Infosecurity.be / Storage Expo Belgium

25 mrt - 26 mrt



3.568

VSK België

19 nov - 21 nov



2.626

Beurzen in Rusland - Moskou

Datum

Aantal bezoekers

VIV Russia

26 mei - 28 mei



Aantal bezoekers





6.331

Beurzen in China - Beijing

Datum

VIV China

19 okt - 21okt













Beurzen in Thailand - Bangkok

Datum



Aantal bezoekers

VIV Asia

11 mrt - 13 mrt











Beurzen in Turkije - Istanbul (licentie)

Datum



Aantal bezoekers

Food Tech (georganiseerd onder FOTEG ISTANBUL)

5 mrt - 8 mrt



6.459

Food Ingredients & Additives (georganiseerd onder FOTEG ISTANBUL) 5 mrt - 8 mrt



812

Food Pack (georganiseerd onder FOTEG INSTANBUL)

5 mrt - 8 mrt



2.561

VIV Turkey

25 jun - 27 jun



6.520











Aantal bezoekers

12.697

20.831



Beurzen in China - Shanghai

Datum

Busworld Asia

08 apr -11 apr



7.833

China Sustainable Building Forum + Expo (CSB)

29 jun - 01 jul



3.028

Domotex Asia / Chinafloor

24 mrt - 26 mrt



36.986

Home May Show

01 mei - 04 mei



60.000

Home October Show

03 okt - 06 okt



60.000

Money Fair

20 nov -22 nov



30.000

Pet Fair Asia

24 sep -27 sep



12.130

Pet Fair Shanghai

27 feb - 01 mrt



12.000

R+T Asia

24 mrt - 26 mrt



9.467

Shanghai Int’l Garden & Landscape Exhibition (CLAF)

29 jun - 01 jul



3.028

Shanghai Spring Real Estate Market

13 mrt -16 mrt



60.000

World Travel Fair

09 apr - 11 apr



4.639



42

Beurzen in China - Jinan

Datum



Truckworld

03 nov - 5 nov



Totaal Beurzen



Aantal bezoekers



1.816

1.089.384







Strategie Summits - Santpoort

Datum

Aantal bezoekers



Bouw

21 sep - 22 sep

56

Industrie

13 mei - 14 mei



46

Logistiek

06 apr - 07 apr



58

Onderwijs

09 jun - 10 jun



56

Overheid

25 nov - 26 nov



43

Zorg

10 nov - 11 nov



48







Totaal Summits





Datum

Unieke bezoekers

307

Online Beurzen en Online Portals Beautyvakbeurs.nl

01 jan - 31 dec



68.158

Foodvakbeurs.nl

01 jan - 31 dec



32.679

Fitnessvakbeurs.nl

01 jan - 31 dec



24.380

Installatievakbeurs.nl

01 feb - 31 dec



32.604

Vakbeurswonen.nl

01 sep - 31 dec



10.674

Zoekuwtweedehuis.nl

01 jan - 31 dec



57.383







Totaal Online - bezoek



225.878









Datum

Profielen

MyZoover

01 jul - 31 dec



45.000

Quel

13 nov - 31 dec



40.000







43

O V E R Z I C HT A C TI V IT E IT E N 2 0 0 9 J A A R B E U R S U T R E C HT

Beurzen

Aantal

Aantal bezoekers

Bruto m²

Vakbeurzen VNU Exhibitons Europe

17

369.482

433.494

Publieksbeurzen VNU Exhibitions Europe

10

447.094

396.203

Vakbeurzen derden

19

69.150

99.997

Publieksbeurzen derden

17

409.955

233.229

Trade Mart (incl. Voor- en Najaarsbeurs en Sla Uw Slag)

13

50.535

60.970

Totaal Beurzen

76

1.346.216

1.223.893

Aantal

Aantal bezoekers

Beatrix Theater Voorstellingen (o.a. musicals)

Evenementen

350

399.670

Aantal

Aantal bezoekers

Publieksevenementen

17

358.500



Bedrijfsevenementen

2

11.500



Totaal Evenementen

19

370.000

Aantal

Aantal bezoekers



Congressen en vergaderingen Nationale dagcongressen

849

212.318

24

10.578

1

284

Dagvergaderingen, cursussen en overige

5.300

217.000

Totaal Congressen en vergaderingen

6.174

440.180





Nationale meerdaagse congressen Internationale meerdaagse congressen

Totaal Jaarbeurs

6.619

2.556.066





44

O V E R Z I C HT A C TI V IT E IT E N 2 0 0 9 J A A R B E U R S U T R E C HT

Beurzen en evenementen derden

Publieksbeurzen 50+ Beurs & Festival

PromZ Event Railtech & Infratunnel

De Masterbeurs & Het Careerevent

Regards

Eigen Huis (Ver)Bouwen

Regio Business Dagen

Eurospoor

RelatieZ

Gezond Leven

TelecomExpo

Het Careerevent

Webwinkel Vakdagen

HME 2009 KamaSutrA - Voorjaar KamaSutrA - Najaar Love & Marriage - Voorjaar Love & Marriage - Najaar Margriet Winter Fair Naturisme Totaal Onderwijsbeurs Midden-Nederland Open Art Fair Woonidee NL ZOOM.experience Vakbeurzen AK Beurs Boekenvakbeurs GAU - Voorjaar Boekenvakbeurs GAU - Zomer Boekenvakbeurs GAU - Najaar Dealer Info Dagen Electronics & Automation

Publieksevenementen Beat The Heat Now Boekenfestijn Dommelsch Live38 XXL EO Nederland Zingt Europa Cantat XVII - Muziekfestival Het Club van Sinterklaas Feest Holiday on Ice - Spirit of the World Jaarbeurs Utrecht Marathon & RunningXperience Max Christmas Proms Missie Max Muziekfestival ‘Maak De Droom Waar’ Radio 538 School Award Thunderdome Trance Energy U Beach Vaccinatie-evenement - Nieuwe Influenza A H1N1 Wintercircus Utrecht

Event 09 HRM Live

Bedrijfsevenementen

Kerk & Gemeente

Getronics

Management Support

Stichting De Zonnebloem

Performa PPT Food

45

Congressen en vergaderingen

Gemeente Utrecht

Abvakabo

Gemeente Utrecht - Kidsgala 2009

Algemene Onderwijsbond

Genootschap Onze Taal

Alzheimer Nederland

Hartstichting

AT Consult

Heliview

BDA Groep

Hersenstichting

Belastingdienst

Hoezo! Projectmanagement Congresorganisatie

Benecke

IBG

Bohn Stafleu & Van Loghum

Inspectie voor de Gezondheidszorg

Bouwgala 2009

Kennisnet

CDA

Kerk in Actie Binnenland

College Bouwzorg Instellingen

Kluwer BV

Congres- en Studiecentrum VNG

Koninklijke Horeca Nederland - Jaarcongres 2009

Crohn Clitis Vereniging

Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter Bevordering

Deloitte

der Pharmacie

Dental Best Practice

Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie

Ernst & Young

KPN

Euroforum

Landelijk Netwerk Autisme

FNV Bouw

Landelijke Organisatie van Aspirant Huisartsen

FNV Formaat

Landelijke Vereniging Balans

Fortis B.V.

Leids Congres Bureau

46

LogaCom BV

Reed Business

Lundbeck BV

Rendement Uitgeverij

MagEvents - IPON 2009

Rijksgebouwendienst

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Rijkswaterstaat Corporate Dienst

Ministerie van Defensie

SDU Uitgevers

Ministerie van Justitie

SenterNovem

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Slachtofferhulp Nederland

Ministerie van VROM

SNS Bank

National Instruments Netherlands B.V.

SNS Reaal

Nationale Contact Center Awards

Sociale Verzekeringsbank

Nederlandse Federatie van Belastingadviseurs

Springer Uitgeverij

Nederlandse Orde van Accountants -

Stichtiing WCS

Administratieconsulenten

Stichting Duurzaam Leren

Nederlandse Orde van Advocaten

Stichting FemFusion

Nederlandse Vereniging van Anesthesiemedewerkers

Stichting Media Plaza

Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen

Stichting NLGD

Nederlandse Vereniging voor Autisme

Stichting Rioned

Nederlandse Vereniging voor Parodontologie

Stichting Venti-Care

Nederlandse Vereniging voor Radiologie

Synpact Project Management - ICT Delta

Nederlandse Vereniging voor Ziekenhuizen

Synpact Project Management - Week van de Ondernemer

Nutricia Nederland

Thieme Meulenhoff

Optima Farma

TI Pharma

Partij van de Arbeid

Universiteit Utrecht

PinkRoccade Healthcare

UWV

Pino Productions

Vereniging van Oncologie Verpleegkundigen (VvOV)

Provincie Utrecht

VNU Exhibitions Europe

Raad voor de Kinderbescherming

Wachttorencongres

Raad voor de Rechtspraak

Wereld Natuur Fonds

RAET

Ziggo B.V.

47

j a a r r e k e n i n g

2 0 0 9

50

G E C O N S O LI D E E R D E B A L A N S P E R 3 1 D E C E M B E R 2 0 0 9 Bedragen x e 1.000







2009



Vaste activa









Immateriële vaste activa

1

32.480



37.862



Materiële vaste activa

2

101.500



93.414



Financiële vaste activa

3

38



1.387









134.018



Vlottende activa









Voorraden



867



805



Vorderingen

4

35.936



44.284



Liquide middelen

5

5.492



323









42.295



45.412

Totale activa





176.313



178.075













Groepsvermogen







Geplaatst en gestort kapitaal



384



384



Agio reserve



35.849



35.849

Wettelijke reserve



460



570

Overige reserves



54.458



38.149



Onverdeeld resultaat



10.468



16.822



6



101.619













Minderheidsbelang derden





1.793



3.198







103.412



94.972











7



10.391











8



788











9



61.722













Totale passiva





176.313



Eigen vermogen

Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden

2008

132.663

91.774

6.302 82 76.719 178.075

51

G E C O N S O LI D E E R D E W I N S T- E N V E R LI E S R E K E N I N G O V E R 2 0 0 9 Bedragen x e 1.000









Netto-omzet



10

Kosten diensten van derden,













materialen en overige externe kosten





79.457



75.409



Personeelskosten



11

39.123



33.618





2009



152.026



2008

145.675



Afschrijvingen en waardeverminderingen vaste activa



12

18.191



11.790

















Som der bedrijfslasten







136.771















Bedrijfsresultaat







15.255



24.858

Financiële baten en lasten



13



48



-731















Resultaat voor belastingen







15.303



24.127













Belastingen



14



5.419

















Resultaat na belastingen







9.884



17.785













Minderheidsbelang derden



15



584

















Nettoresultaat







10.468



16.822

120.817

6.342

-963

52

G E C O N S O LI D E E R D K A S S T R O O M O V E R Z I C HT O V E R 2 0 0 9 Bedragen x e 1.000







2009



Kasstroom uit operationele activiteiten









Nettoresultaat



10.468



16.822



Afschrijvingen en waardeverminderingen vaste activa

18.191



11.790













Resultaat voor afschrijvingen en waardeverminderingen



28.659



28.612













Mutaties in werkkapitaal











· voorraden en vorderingen



8.286



-15.240



· kortlopende schulden (excl. kredietinstellingen)



-9.758



25.129









-1.472



9.889

Mutaties in voorzieningen





4.089



277













Totale kasstroom uit operationele activiteiten





31.276



38.778











Kasstroom uit investeringsactiviteiten









Netto-investeringen in immateriële vaste activa



-1.698



-7.834

Netto-investeringen in materiële vaste activa



-19.197



-16.234

Netto-investeringen in financiële vaste activa



1.349



-

Totale kasstroom uit investeringsactiviteiten





-19.546















Mutaties langlopende schulden



706



22



Mutaties schulden kredietinstellingen



-5.239



-21.761



Mutaties overige reserves



-110



-7



Betaald dividend



-454



-454



Mutaties minderheidsbelang derden



-1.405



2.450



Koersverschillen groepsmaatschappijen



-59



119















Totale kasstroom uit financieringsactiviteiten





-6.561



-19.631











Mutatie in liquide middelen





5.169



-4.921

Liquide middelen aan het begin van het jaar





323



5.244

Liquide middelen aan het eind van het jaar





5.492



323



2008



-24.068

Kasstroom uit financieringsactiviteiten



53

T O E LI C HTI N G B E H O R E N D E T O T D E G E C O N S O LI D E E R D E J A A R R E K E N I N G 2 0 0 9

Algemeen

Relatie met moedermaatschappij en voornaamste activiteiten De geconsolideerde jaarrekening van Jaarbeurs omvat Jaarbeurs Holding B.V., statutair gevestigd te Utrecht, en haar 100% dochteronderneming Jaarbeurs B.V. met haar dochterondernemingen. De Stichting Koninklijke Nederlandse Jaarbeurs oefent geen bedrijf uit en is houdster van alle aandelen Jaarbeurs Holding B.V. De onderneming is een holdingmaatschappij. De voornaamste activiteiten van de groep bestaan uit de organisatie van beurzen en evenementen, het stichten en exploiteren van de voor de organisatie van beurzen en evenementen benodigde infrastructuur en facilitaire diensten, en het verzorgen van cateringactiviteiten op diverse locaties.

Toegepaste standaarden De jaarrekening is opgesteld volgens de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek. De grondslagen die worden toegepast voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling zijn gebaseerd op historische kosten.

Toepassing van artikel 402 Boek 2 BW De financiële gegevens van de onderneming zijn in de geconsolideerde jaarrekening verwerkt. Daarom vermeldt de enkelvoudige winst- en verliesrekening conform artikel 402 Boek 2 BW slechts het aandeel in het resultaat van vennootschappen waarin wordt deelgenomen na belastingen en het overige resultaat na belastingen.

Grondslagen voor consolidatie

De geconsolideerde jaarrekening omvat de financiële gegevens van de onderneming en haar groepsmaatschappijen en andere rechtspersonen waarop overheersende zeggenschap kan worden uitgeoefend dan wel waarover de centrale leiding bestaat. Groepsmaatschappijen zijn deelnemingen waarin de onderneming een meerderheidsbelang heeft, of waarin op een andere wijze een beleidsbepalende invloed kan worden uitgeoefend. Bij de bepaling of beleidsbepalende invloed kan worden uitgeoefend, worden financiële instrumenten die potentiële stemrechten bevatten en direct kunnen worden uitgeoefend, betrokken. Nieuw verworven deelnemingen worden in de consolidatie betrokken vanaf het tijdstip waarop beleidsbepalende invloed kan worden uitgeoefend. Afgestoten deelnemingen worden in de consolidatie betrokken tot het tijdstip van beëindiging van deze invloed. In de geconsolideerde jaarrekening zijn de onderlinge schulden, vorderingen en transacties geëlimineerd, evenals de binnen de groep gemaakte winsten. De groepsmaatschappijen zijn integraal geconsolideerd, waarbij het minderheidsbelang van derden afzonderlijk tot uitdrukking is gebracht. Een overzicht van de belangrijkste in de consolidatie meegenomen groepsmaatschappijen en deelnemingen staat op pagina 73.

54

Schattingswijziging Gedurende het verslagjaar is de afschrijvingstermijn van de goodwill die betaald is voor de deelneming Arjan van Dijk Holding II gewijzigd van twintig jaar naar vijf jaar. Voor het kalenderjaar zijn hierdoor de afschrijvingslasten met 1,2 miljoen euro toegenomen.

Grondslagen voor de omrekening van vreemde valuta

Transacties in vreemde valuta Transacties luidend in vreemde valuta worden in de betreffende functionele valuta van de groepsmaatschappijen omgerekend tegen de geldende wisselkoers per de transactiedatum. In vreemde valuta luidende monetaire activa en verplichtingen worden per balansdatum in de functionele valuta omgerekend tegen de op die datum geldende wisselkoers. Niet monetaire activa en passiva in vreemde valuta’s die tegen historische kostprijs worden opgenomen, worden in euro’s omgerekend tegen de geldende wisselkoersen per de transactiedatum. De bij omrekening optredende valutakoersverschillen worden als last in de winst- en verliesrekening opgenomen.

Bedrijfsuitoefening in het buitenland De activa en verplichtingen van bedrijfsuitoefening in het buitenland, met inbegrip van goodwill en bij consolidatie ontstane reëlewaarde correcties, worden in euro’s omgerekend tegen de geldende koers per verslagdatum. De opbrengsten en kosten van buitenlandse activiteiten worden in euro’s omgerekend tegen de gemiddelde wisselkoers van het verslagjaar. Valuta omrekeningsverschillen worden verwerkt in de reserve omrekeningsverschillen. Als een buitenlandse activiteit geheel of gedeeltelijk wordt verkocht, wordt het betreffende bedrag uit de reserve omrekeningsverschillen overgeboekt naar de winst- en verliesrekening.

Afdekking van de netto-investering in buitenlandse activiteiten Valuta koersverschillen die optreden bij de omrekening van een financiële verplichting die wordt aangemerkt als afdekking van de netto-investering in een buitenlandse activiteit, worden direct in het eigen vermogen verwerkt – in de reserve omrekeningsverschillen – voor zover de afdekking effectief is. Het niet effectieve deel wordt als last in de winst- en verliesrekening opgenomen.

Grondslagen voor financiële instrumenten

Financiële instrumenten omvatten handels- en overige vorderingen, geldmiddelen, leningen en overige financierings­ verplichtingen, handelsschulden en overige te betalen posten. Financiële instrumenten worden bij de eerste opname verwerkt tegen reële waarde. Indien instrumenten niet zijn gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst- en verliesrekening maken eventuele direct toerekenbare transactiekosten deel uit van de eerste waardering. Na de eerste opname worden financiële instrumenten op de hierna beschreven manier gewaardeerd.

55

Financiële instrumenten die deel uitmaken van een handelsportefeuille Financiële instrumenten (activa en verplichtingen) die worden aangehouden voor handelsdoeleinden worden gewaardeerd tegen reële waarde en wijzigingen in die reële waarde worden verantwoord in de winst- en verliesrekening. In de eerste periode van waardering worden toerekenbare transactiekosten als last in de winst- en verliesrekening verwerkt.

Verstrekte leningen en overige vorderingen Verstrekte leningen en overige vorderingen worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieve rentemethode, verminderd met bijzondere waardeverminderingverliezen.

Overige financiële verplichtingen Financiële verplichtingen die geen deel uitmaken van een handelsportefeuille worden tegen geamortiseerde kostprijs gewaardeerd op basis van de effectieve rentemethode.

Grondslagen voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling

Algemeen Voor zover niet anders vermeld, worden de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Een actief wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen naar de onderneming zullen toevloeien en de waarde daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Een verplichting wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de afwikkeling daarvan gepaard zal gaan met een uitstroom van middelen en de omvang van het bedrag daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld.

Baten worden in de winst- en verliesrekening opgenomen wanneer een vermeerdering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermeerdering van een actief of een vermindering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Lasten worden verwerkt wanneer een vermindering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermindering van een actief of een vermeerdering van een verplichting, heeft plaatsgevonden en waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld.

Indien een transactie ertoe leidt dat nagenoeg alle of alle toekomstige economische voordelen en alle of nagenoeg alle risico’s met betrekking tot een actief of verplichting aan een derde zijn overgedragen, wordt het actief of de verplichting niet langer in de balans opgenomen. Verder worden activa en verplichtingen niet meer in de balans opgenomen vanaf het tijdstip waarop niet meer wordt voldaan aan de voorwaarden van waarschijnlijkheid van de toekomstige economische voordelen en betrouwbaarheid van de waardebepaling.

De jaarrekening wordt gepresenteerd in euro’s, de functionele valuta van de onderneming. Alle financiële informatie in euro’s is afgerond in duizendtal.

56

Immateriële vaste activa Aangekochte beurstitels en cateringconcepten worden opgenomen tegen de aanschafwaarde verminderd met de lineair berekende afschrijvingen welke zijn gebaseerd op de economische levensduur. Deze bedraagt voor beurstitels 20 jaar en voor cateringconcepten 5 jaar. Goodwill wordt bepaald als het positieve verschil tussen de verkrijgingprijs van de deelnemingen en het belang van de groep in de netto reële waarde van de overgenomen identificeerbare activa en de ‘voorwaardelijke’ verplichtingen van de overgenomen partij, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen. Goodwill betaald bij de acquisitie van buitenlandse groepsmaatschappijen en deelnemingen wordt omgerekend tegen de koers op de transactiedatum. De geactiveerde goodwill wordt lineair afgeschreven over de geschatte economische levensduur, met een maximum van twintig jaar.

Materiële vaste activa Materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen aanschafwaarde onder aftrek van subsidies, verminderd met lineaire afschrijvingen overeenkomstig de geschatte economische levensduur. Werken in aanbouw worden gewaardeerd tegen kostprijs. Indien sprake is van duurzame waardevermindering worden de materiële vaste activa geherwaardeerd. Materiële vaste activa welke als belegging worden aangehouden worden gewaardeerd tegen aanschafwaarde. Onderhoudsuitgaven worden slechts geactiveerd indien zij de gebruiksduur van het object verlengen.

Financiële vaste activa Deelnemingen waarin invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid kan worden uitgeoefend, worden gewaardeerd volgens de vermogensmutatie methode op basis van de nettovermogenswaarde. Bij de bepaling van de nettovermogenswaarde worden de waarderingsgrondslagen van de onderneming gehanteerd. Deelnemingen met een negatieve nettovermogenswaarde worden op nihil gewaardeerd. Wanneer de onderneming garant staat voor de schulden van de betreffende deelneming wordt een voorziening gevormd. Deze voorziening wordt primair gevormd ten laste van de vorderingen op deze deelneming en voor het overige onder de voorzieningen ter grootte van het aandeel in de door de deelneming geleden verliezen, dan wel voor de verwachte betalingen door de onderneming ten behoeve van deze deelneming. Deelnemingen waarin geen invloed van betekenis wordt uitgeoefend, worden gewaardeerd tegen verkrijgingprijs of duurzaam lagere bedrijfswaarde. Leningen aan niet-geconsolideerde deelnemingen worden opgenomen tegen nominale waarde onder aftrek van noodzakelijk geachte waardeverminderingen. Dividenden worden verantwoord in de periode waarin zij betaalbaar worden gesteld. De grondslagen voor overige financiële vaste activa zijn opgenomen onder het hoofd financiële instrumenten.

Bijzondere waardeverminderingen Vaste activa met een lange levensduur dienen te worden beoordeeld op bijzondere waardeverminderingen wanneer wijzigingen of omstandigheden zich voordoen die doen vermoeden dat de boekwaarde van een actief niet terugverdiend zal worden. De terugverdienmogelijkheid van activa die in gebruik zijn, wordt bepaald door de boekwaarde van een actief te vergelijken met de geschatte contante waarde van de toekomstige netto kasstromen die het actief naar verwachting zal genereren. Wanneer de boekwaarde van een actief hoger is dan de geschatte contante waarde van de toekomstige kasstromen, worden bijzondere waardeverminderingen verantwoord voor het verschil tussen de boekwaarde en de actuele waarde van het actief.

57

Voorraden De voorraden betreffen voornamelijk food & beverage producten en de waardering ervan geschiedt tegen verkrijgingsprijs, voor zover nodig onder aftrek van een voorziening voor incourantheid.

Vorderingen De grondslagen voor de waardering van vorderingen zijn beschreven onder de rubriek ‘Financiële instrumenten’.

Eigen vermogen Financiële instrumenten die op grond van de economische realiteit worden aangemerkt als eigen vermogen instrumenten, worden gepresenteerd onder het eigen vermogen. Uitkeringen aan houders van deze instrumenten worden in mindering van het eigen vermogen gebracht na aftrek van eventueel hiermee verband houdend voordeel uit hoofde van belasting naar de winst.

Minderheidsbelang derden Het minderheidsbelang derden wordt gewaardeerd op het aandeel van derden in de nettovermogenswaarde, zoveel mogelijk bepaald overeenkomstig de waarderingsgrondslagen van de onderneming.

Voorzieningen Een voorziening wordt in de balans opgenomen, wanneer er sprake is van: • een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting die het gevolg is van een gebeurtenis in het verleden; en • waarvan een betrouwbare schatting kan worden gemaakt; en • dat het waarschijnlijk is dat voor afwikkeling van die verplichting een uitstroom van middelen nodig is. De voorziening voor het onderhoud van gebouwen en terreinen dient ter egalisatie van de kosten voor het op peil houden van de economische gebruikswaarde van het gehele complex. De voorziening wordt gevormd op basis van de verwachte toekomstige uitgaven gebaseerd op een meerjaren onderhoudsplan. De voorziening voor reorganisatie dient voor het aanpassen van de organisatie.

Gebruik van schattingen De opstelling van de jaarrekening vereist dat het management oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, en van baten en lasten. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien en in toekomstige perioden waarvoor de herziening gevolgen heeft.

Netto-omzet en bedrijfslasten De netto-omzet wordt bepaald op basis van de gefactureerde omzet (exclusief belastingen) onder aftrek van toegestane kortingen. De netto-omzet wordt verantwoord in het jaar dat de leveringen plaatsvinden. De kosten diensten van derden, materialen en overige externe kosten worden ten laste van het resultaat gebracht in het jaar waarin de daarmee verband houdende opbrengst is verantwoord.

58

De overige opbrengsten en kosten worden toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben. Opbrengsten worden verantwoord indien alle belangrijke risico’s met betrekking tot de handelsgoederen en diensten zijn overgedragen aan de koper.

Personeelsbeloningen / pensioenen De door Jaarbeurs Holding B.V. aan haar medewerkers aangeboden pensioenregeling betreft voor het merendeel van de medewerkers een zogenaamde collectieve toegezegde bijdrageregeling uitgevoerd door het ondernemingspensioenfonds. Voor de overige medewerkers die vooral werkzaam zijn bij Jaarbeurs Catering Services B.V. en haar groepsmaatschappijen geldt een toegezegde pensioenregeling welke uitgevoerd wordt door de bedrijfstakpensioenfondsen en die in deze jaarrekening verwerkt is als een toegezegde bijdrageregeling. Bij de toegezegde bijdrageregeling zegt de onderneming het personeel toe jaarlijks een overeengekomen premie te betalen en ligt het actuariële en beleggingsrisico niet bij de onderneming. Verplichtingen in verband met bijdragen aan pensioenregelingen op basis van toegezegde bijdragen worden als last in de winst- en verliesrekening opgenomen in de periode dat de bedragen zijn verschuldigd.

Afschrijvingen Afschrijvingen worden lineair berekend over de aanschafwaarde over de verwachte economische levensduur. Op activa in aanbouw wordt niet afgeschreven. De belangrijkste afschrijvingspercentages zijn: - Gebouwen: 3,33% - Immateriële vaste activa: tussen 5% en 20% - Andere vaste bedrijfsmiddelen: tussen 10% en 20% - Overige materiële vaste activa: tussen 10% en 20%

Aandeel in het resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen Het aandeel in het resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen omvat het aandeel van de groep in de resultaten van deze deelnemingen. Resultaten op transacties, waarbij overdracht van activa en passiva tussen de groep en de niet geconsolideerde deelnemingen en tussen de niet geconsolideerde deelnemingen onderling heeft plaatsgevonden, zijn niet verwerkt voor zover deze als niet gerealiseerd kunnen worden beschouwd. De resultaten van deelnemingen die gedurende het boekjaar zijn verworven of afgestoten worden vanaf het moment van verwerving respectievelijk tot het moment van afstoting verwerkt in het resultaat van de groep.

Belastingen De vennootschapsbelasting wordt berekend over het resultaat volgens de jaarrekening, gecorrigeerd voor permanente verschillen. Belastingen omvatten de over de verslagperiode verschuldigde en verrekenbare winstbelastingen en latente belastingen. De belastingen worden in de winst- en verliesrekening opgenomen, behoudens voor zover deze betrekking hebben op posten die rechtstreeks in het eigen vermogen worden opgenomen, in welk geval de belasting in het eigen vermogen wordt verwerkt. De over het boekjaar verschuldigde en verrekenbare belasting is de naar verwachting te betalen belasting over de belastbare winst over het boekjaar, berekend aan de hand van belastingtarieven die zijn vastgesteld op verslagdatum, dan wel waartoe materieel al op verslagdatum is besloten, en eventuele correcties op de over voorgaande jaren verschuldigde belasting.

59

Voor latente belastingen wordt een voorziening getroffen voor tijdelijke verschillen tussen de boekwaarde van activa en verplichtingen ten behoeve van de financiële verslaggeving en de fiscale boekwaarde van die posten. Er wordt uitsluitend een latente belastingvordering opgenomen voor zover het waarschijnlijk is dat er in de toekomst belastbare winsten beschikbaar zullen zijn die voor de realisatie van het tijdelijke verschil kunnen worden aangewend. Latente belastingvorderingen worden per iedere verslagdatum herzien en verlaagd voor zover het niet langer waarschijnlijk is dat het daarmee samenhangende belastingvoordeel zal worden gerealiseerd.

Grondslagen voor het kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is afgeleid uit de winst- en verliesrekening en uit overige mutaties tussen de begin- en eindbalans, waarbij het effect van koersverschillen wordt geëlimineerd. Mutaties in de voorzieningen voor specifieke activa worden opgenomen onder de mutatie van de post waarvoor de voorziening is getroffen.

60

Toe l i c h t i ng op de geconso l i deerde ba l ans Bedragen x e 1.000

1. Immateriële vaste activa

BEURS CATERING

TITELS GOODWILL CONCEPTEN

TOTAAL TOTAAL 2009

2008





Stand per 1 januari











Aanschaffingswaarde

32.289

8.067

142

40.498



33.890

Cumulatieve afschrijvingen

-2.079

-429

-128

-2.636



-1.990

Boekwaarde per 1 januari

30.210

7.638

14

37.862



31.900















Verloop in het boekjaar













30.210

7.638

14

37.862



31.900

320

1.378

-

1.698



7.834

-

-

-

-



-1.226

-1.782

-1.655

-2

-3.439



-1.903











wegens desinvestering

-

-

-

-



1.226

Waardeverminderingen

-2

-3.639

-

-3.641



31

28.746

3.722

12

32.480



37.862













Aanschaffingswaarde

32.609

9.445

142

42.196



40.498

Cumulatieve afschrijvingen

-3.863

-5.723

-130

-9.716



-2.636

Boekwaarde per 31 december

28.746

3.722

12

32.480



37.862

Boekwaarde per 1 januari Investeringen Desinvesteringen Afschrijvingen Terugboeking cumulatieve afschrijving

Boekwaarde per 31 december

Stand per 31 december



Gedurende het verslagjaar is de afschrijvingstermijn van de goodwill die betaald is voor de deelneming Arjan van Dijk Holding II gewijzigd van twintig jaar naar vijf jaar. Voor het kalenderjaar zijn hierdoor de afschrijvingslasten met 1,2 miljoen euro toegenomen. De waardevermindering in de goodwill betreft eveneens de deelneming Arjan van Dijk Holding II. De vennootschap heeft de verplichting om voor 2012 de resterende aandelen te kopen.

61

2. Materiële vaste activa

ANDERE

GEBOUWEN

VASTE

TOTAAL

EN TERREINEN BEDRIJFSM. OVERIGE

2009

TOTAAL 2008

Stand per 1 januari













Aanschaffingswaarde

169.727

21.910

16.044

207.681



192.892

Cumulatieve afschrijvingen

-94.118

-11.027

-9.122

-114.267



-105.794

Boekwaarde per 1 januari

75.609

10.883

6.922

93.414



87.098













Boekwaarde per 1 januari

75.609

10.883

6.922

93.414



87.098

Investeringen

12.359

128

6.346

18.833



16.345

Desinvesteringen

-1.551

-32

-575

-2.158



-1.556

Afschrijvingen

-5.526

-1.599

-3.986

-11.111



-9.814

wegens desinvestering

1.492

-

516

2.008



1.416

Waardeverminderingen

-

-

-

-



-104

514

-3.588

3.588

514



29

82.897

5.792

12.811

101.500



93.414

























Stand per 31 december













Aanschaffingswaarde

180.535

22.006

21.815

224.356



207.681

Cumulatieve afschrijvingen

-97.638

-16.214

-9.004

-122.856



-114.267

82.897

5.792

12.811

101.500











Verloop in het boekjaar

Terugboeking cumulatieve afschrijving

Overige mutaties Boekwaarde per 31 december

Boekwaarde per 31 december



93.414



De investeringen in ‘Gebouwen en terreinen’ betreffen voor een groot deel (€ 7,5 mln) de afkoop van het leasecontract van hal 12. De investeringen in ‘Overige’ hebben voornamelijk betrekking op investeringen in inventaris, ICT en transportmiddelen.



62

De boekwaarde van de gebouwen en terreinen is als volgt te specificeren:



2009



2008







Terreinen







12.648



12.648

Expositiegebouwen







56.305



50.937

Parkeervoorzieningen







2.884



2.594

Overige gebouwen en bouwkundige voorzieningen





11.989



9.430







83.826



75.609



Onder de materiële vaste activa is een bedrag ad € 11,2 mln begrepen voor activa verworven in verband met het Project Ontwikkeling Stationsgebied. Vrijwel alle expositiegebouwen staan op in erfpacht verkregen grond. De looptijd van de erfpachtcontracten is deels tot 2019 en deels tot 2070.

3. Financiële vaste activa







2009



2008













Stand per 1 januari







1.387



1.387

Dividendontvangsten







-84



-30

Resultaat boekjaar







84



30

Investeringen







38



-

Desinvesteringen







-1.387



-

Stand per 31 december







38



1.387

De financiële vaste activa bestaat in 2008 uit een 10% belang in Croeselaan C.V. gezeteld in Eindhoven. In 2009 is deze C.V. opgeheven en is het kapitaalbelang door de onderneming ontvangen.





























2009



2008

Handelsdebiteuren







21.276



26.942

Vooruitbetaalde kosten







3.936



3.930

Latente belastingen







5.100



3.866

Overige vorderingen







5.624



9.546









35.936



44.284

4. Vorderingen



De vorderingen vervallen binnen 1 jaar. De hoogte van de voorziening voor mogelijke oninbaarheid van handelsdebiteuren is thans € 1,0 mln (2008: € 0,8 mln). Deze voorziening is verantwoord onder de handelsdebiteuren. De vooruitbetaalde kosten hebben betrekking op beurzen en activiteiten welke na 31 december 2009 respectievelijk 2008 worden gehouden. De latente belastingen hebben voornamelijk betrekking op een fiscaal afwijkende waardering van de materiële vaste activa, de voorziening onderhoud gebouwen en terreinen, en toekomstige compensabele verliezen. De latente belastingen hebben een overwegend langlopend karakter.

63

5. Liquide middelen De liquide middelen staan ter vrije beschikking.

6. Eigen vermogen







2009



2008

Stand per 1 januari







91.774



75.294

Dividend





-454



-454

Totaal mutaties eigen vermogen













in relatie met aandeelhouder







-454



-454







Nettoresultaat





10.468



16.822



Mutatie overige reserves





-110



-7



Koersverschillen groepsmaatschappijen





-59

119















Totaal resultaat







10.299















Stand per 31 december







101.619





16.934

91.774



7. Voorzieningen

ONDERHOUD OVERIGE

GEBOUWEN

Stand per 1 januari

LATENTE

EN TERREINEN BELASTINGEN

VOOR- TOTAAL TOTAAL ZIENINGEN

2009

2008

5.291

754

257

6.302



6.025

-

-514

-

-514



-

Toevoeging

2.600

1.948

1.677

6.225



1.663

Onttrekking

-1.397

-120

-105

-1.622



-1.386

6.494

2.068

1.829

10.391



6.302

Reclassificatie latente belastingen

Stand per 31 december

In de ‘Overige voorzieningen’ zijn, naast personele voorzieningen voor jubilea, met name voorzieningen opgenomen voor verplichtingen welke ontstaan uit hoofde van duurzame voortzetting van de bedrijfsactiviteiten. De voorzieningen hebben een overwegend langlopend karakter.















64

8. Langlopende schulden







2009



2008

Stand per 1 januari







82



60

Verstrekte leningen







753



22

Afgelost







-47



-

Stand per 31 december







788



82



De verstrekte leningen betreffen diverse leningen bij de catering organisatie met een gemiddeld rente percentage van 6,0%.













9. Kortlopende schulden







2009



2008

Kredietinstellingen







-



5.239

Vooruitgefactureerde opbrengsten







23.881



33.195

Handelscrediteuren







11.263



14.387

Vennootschapsbelasting







5.657



4.593

Overige belastingen en premies sociale verzekeringen





3.157



3.118

Pensioenfonds







273



214

Schulden aan aandeelhouder







4.084



3.630

Overige schulden







13.407



12.343









61.722



76.719



De maximale kredietfaciliteit bij kredietinstellingen bedraagt € 50,3 mln (2008: € 50,3 mln). De vooruitgefactureerde opbrengsten hebben betrekking op beurzen en activiteiten welke na 31 december 2009, respectievelijk 2008 worden gehouden.

Niet uit de balans blijkende verplichtingen

Meerjarige financiële verplichtingen Er zijn langlopende onvoorwaardelijke verplichtingen aangegaan ter zake van erfpacht, huur en operationele leasing. Deze verplichtingen kunnen naar aard en looptijd als volgt worden gespecificeerd (in mln €) :







< 1 Jaar

1-5 Jaar

> 5 jaar

Totaal

Erfpacht





0,1

0,4

-

0,5

Huur





1,6

5,6

0,5

7,7

Operationele leasing





0,8

1,1







2,5

7,1

- 0,5

1,9 10,1

65

Het merendeel van de terreinen is in erfpacht verkregen, deels tot 2019 en deels tot 2070. De jaarlijkse huurverplichtingen hebben een gemiddelde resterende looptijd van ca. 4 jaar en betreffen voornamelijk halhuur verplichtingen. Van de jaarlijkse operationele lease verplichtingen betreft het merendeel autolease verplichtingen met een gemiddelde resterende looptijd van ca. 2,5 jaar.

Aansprakelijkheid en garanties Op grond van art. 403 boek 2 BW heeft de vennootschap schriftelijk verklaard zich hoofdelijk aansprakelijk te stellen voor de uit de rechtshandelingen voortvloeiende schulden van alle in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen 100% groepsmaatschappijen.

In het kader van de algehele financiering van Stichting Media Plaza, is er door Jaarbeurs Utrecht B.V. aan Rabobank Utrecht e.o. een borg afgegeven voor € 0,45 mln.

Als gevolg van het feit dat (ex-)medewerkers in het verleden (gedeeltelijk) in de WIA terecht zijn gekomen zal er in de komende jaren een hogere WIA-premie worden betaald. Voor deze extra kosten is geen voorziening opgenomen en zullen dus worden verantwoord in toekomstige jaren.

Belastingen De vennootschap vormt samen met de hierna vermelde groepsmaatschappijen een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting en de omzetbelasting en is hoofdelijk aansprakelijk voor de fiscale schulden van de fiscale eenheid als geheel. Deze groepsmaatschappijen zijn: Jaarbeurs B.V., Jaarbeurs Utrecht B.V., Jaarbeurs Catering Services B.V., Grand Catering B.V., Arjan van Dijk Holding B.V., Frans Kuil Beheer B.V., Frans Kuil Party & Catering Services B.V., Dutch Catering Association B.V., On Board On Shore B.V., Taat & de Regt B.V., RDCA Exploitatie B.V., Café Royale B.V., RDCA Publiek & Projecten B.V., Event & Catering Partners 2002 B.V., Verhaaf Party Catering B.V., Sohoreca B.V., Fair Online B.V., Jaarbeurs Management B.V., Roggehoek B.V., Jaarbeurspoort B.V., Jaarbeurs Congreszaal N.V., Erotex B.V., Exploitatiemaatschappij Croeselaan B.V., Pompshop B.V., Weggebruiker B.V., N.V. Jaarbeurs Servicebureau, ’t Raethuijs N.V.

66

T O E LI C HTI N G O P D E G E C O N S O LI D E E R D E W I N S T- E N V E R LI E S R E K E N I N G Bedragen x e 1.000

10. Netto-omzet















Naar activiteiten





2009













Beurzen en evenementen





69.790



67.364

Verhuur van accommodaties





31.885



31.819

Catering





43.947



41.732

Overige





6.404



4.760







152.026



145.675

Naar geografische gebieden













Nederland





137.511



135.227

Overige EU landen





1.167



564

Overige landen





13.348



9.884







152.026



145.675























2009



2008













Lonen en salarissen





28.921



23.579

Sociale lasten





4.211



3.856

Pensioenlasten





1.780



1.535

Overige personeelskosten





4.211



4.648







39.123



33.618













Gemiddeld aantal medewerkers (FTE)























Nederland





702



557

Overige landen





85



73







787



630

11. Personeelskosten





2008









67

12. Afschrijvingen en waardeverminderingen vaste activa



2009



2008













Afschrijvingen immateriële vaste activa





3.439



1.903

Afschrijvingen materiële vaste activa





11.111



9.814

Waardeverminderingen immateriële vaste activa





3.641



-31

Waardeverminderingen materiële vaste activa





-



104







18.191



11.790

In de afschrijvingen immateriële activa en in de waardevermindering immateriële activa is het effect opgenomen van, respectievelijk, de schattingswijziging van de afschrijvingstermijn van de goodwill van Arjan van Dijk Holding II en van de aanpassing van diezelfde goodwill aan de actueel berekende waarde.















2009



2008













Rentebaten





808



861

Rentelasten





-594



-1.657

Resultaat niet-geconsolideerde deelnemingen





84



30

Koersverschillen vreemde valuta





-18



179

Overige financiële baten en lasten





-232



-144







48



-731

13. Financiële baten en lasten

14. Vennootschapsbelasting

Jaarbeurs Holding B.V. en haar Nederlandse 100% dochtermaatschappijen, met uitzondering van VNU Exhibitions Europe B.V., vormen een fiscale eenheid. De effectieve belastingdruk bedraagt 35,4% (2008: 26,3%) en is afwijkend van het gemiddeld geldend nominale vennootschapsbelastingpercentage in de landen waarin Jaarbeurs Holding B.V. actief is. Dit wordt veroorzaakt door de verhoogde afschrijving als gevolg van een schattingswijziging en door de waardevermindering van de immateriële activa, beide inzake de goodwill van Arjan van Dijk Holding II en beide niet verrekenbaar. Het effect op de effectieve belastingdruk hiervan is 8.1%.

15. Minderheidsbelang derden Dit betreft het minderheidsbelang van derden in de resultaten van groepsmaatschappijen.

68

J A A R B E U R S H O L D I N G B . V. V E N N O O T S C H A P P E LI J K E J A A R R E K E N I N G P E R 3 1 D E C E M B E R 2 0 0 9 Bedragen x e 1.000

VENNOOTSCHAPPELIJKE BAL ANS









2009



Vaste activa









1



101.619













Vlottende activa









Vorderingen op groepsmaatschappijen





4.084



3.630

Totale activa





105.703



95.404











2







Geplaatst en gestort kapitaal





384



384

Agio reserve





35.849



35.849

Wettelijke reserve





460



570

Overige reserves





54.458



38.149

Onverdeeld resultaat





10.468



16.822







101.619



91.774

Kortlopende schulden







Schulden aan aandeelhouder





4.084



3.630

Totale passiva





105.703



95.404

Financiële vaste activa

Eigen vermogen

2008

91.774





W I N S T- E N V E R LI E S R E K E N I N G O V E R 2 0 0 9





2009



2008

Resultaat van groepsmaatschappijen





10.468



16.822

Nettoresultaat





10.468



16.822

69

T O E LI C HTI N G O P D E V E N N O O T S C H A P P E LI J K E J A A R R E K E N I N G Bedragen x e 1.000

Algemeen













Aangezien de financiële gegevens van de vennootschap in de geconsolideerde jaarrekening zijn verwerkt, vermeldt de winst- en verliesrekening slechts het resultaat van de deelneming (art. 402 Boek 2 BW).

1. Financiële vaste activa







2009



Stand per 1 januari







91.774



75.294

Uitgekeerd dividend







-454



-454

Mutatie overige reserves







-



-577

Mutatie wettelijke reserve







-110



570

Resultaat boekjaar







10.468



16.822

Koersverschillen







-59



119

Stand per 31 december







101.619



91.774

2008

De lijst met de belangrijkste groepsmaatschappijen en deelnemingen staat vermeld op pagina 73.

2. Eigen vermogen

GEPLAATST RESERVE OM-

AANDELEN- AGIO-

WETTELIJKE-

REKENINGS-

OVERIGE ONVERDEELD

KAPITAAL RESERVE RESERVE VERSCHILLEN RESERVES RESULTAAT

Stand per 1 januari 2008

384

35.849

-

-72









Nettoresultaat 2008

-

-

-

Uitgekeerd dividend

-

-

Ingehouden winst

-

Mutatie wettelijke reserve

TOTAAL

29.637

9.496

75.294

-

-

16.822

16.822

-

-

-

-454

-454

-

-

-

9.042

-9.042

-

-

-

570

-

-

-

570

Mutatie overige reserves

-

-

-

-

-577

-

-577

Koersverschillen

-

-

-

119

-

-

119

384

35.849

570

47

38.102

16.822

91.774















Nettoresultaat 2009

-

-

-

-

-

10.468

10.468

Uitgekeerd dividend

-

-

-

-

-

-454

-454

Ingehouden winst

-

-

-

-

16.368

-16.368

-

Mutatie wettelijke reserve

-

-

-110

-

-

-

-110

Mutatie overige reserves

-

-

-

-

-

-

-

Koersverschillen

-

-

-

-59

-

-

-59

384

35.849

460

-12

54.470

10.468

101.619



Stand per 1 januari 2009

Stand per 31 december 2009

Per 31 december 2009 bestaat het maatschappelijk aandelenkapitaal uit 3500 aandelen met ieder een nominale waarde van € 453,78 per aandeel. Hiervan zijn 846 aandelen geplaatst en volgestort.

70

Honoraria van de accountant De volgende honoraria van KPMG Accountants zijn ten laste gebracht van de onderneming, haar dochtermaatschappijen en andere maatschappijen die zij consolideert, een en ander zoals bedoeld in artikel 2:382a BW.







KPMG ACCOUN- KPMG



TANTS N.V. OVERIG TOTAAL

In 2009 Onderzoek van de jaarrekening

183.536

22.140

205.676

7.500

-

7.500

-

143.159

143.159

17.567

99.455

117.022

208.603

264.754

473.357

184.500

23.009

207.509

52.100

11.770

63.870

-

73.559

73.559

2.000

252.516

254.516

238.600

360.854

599.454

Andere controleopdrachten Adviesdiensten op fiscaal terrein Andere niet-controlediensten Totaal In 2008 Onderzoek van de jaarrekening Andere controleopdrachten Adviesdiensten op fiscaal terrein Andere niet-controlediensten Totaal

Bezoldiging bestuurders en commissarissen

De in artikel 383 lid 1 titel 9 Boek 2 BW bedoelde bezoldiging van de enige bestuurder is vrijgesteld. De bezoldiging van de commissarissen bedraagt: € 83 duizend (2008: € 53 duizend).

Aansprakelijkheidsverklaring groepsmaatschappijen

Op grond van art. 403 boek 2 BW heeft de vennootschap schriftelijk verklaard zich hoofdelijk aansprakelijk te stellen voor de uit de rechtshandelingen voortvloeiende schulden van alle in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen 100% groepsmaatschappijen.

Utrecht, 20 mei 2010

Directie

Raad van Commissarissen

Drs. A. Brienen RA Drs. P.C. Klaver, voorzitter Algemeen Directeur

H.W. Broeders

Mevrouw I.G.C. Faber R.G. van Ingen Mr.Drs. J.G. Wijn

71

OVERIGE GEGEVENS Bedragen x e 1.000

Aan: Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Jaarbeurs Holding B.V.

Accountantsverklaring

Verklaring betreffende de jaarrekening

Wij hebben de in dit verslag, op pagina 50 tot en met pagina 70, opgenomen jaarrekening 2009 van Jaarbeurs Holding B.V. te Utrecht bestaande uit de geconsolideerde en enkelvoudige balans per 31 december 2009, de geconsolideerde en enkelvoudige winst- en verliesrekening en het kasstroomoverzicht over 2009 met de toelichting gecontroleerd.

Verantwoordelijkheid van de directie

De directie van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het verslag van de directie, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn.

Verantwoordelijkheid van de accountant

Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat.

Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van de vennootschap. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die de directie van de vennootschap heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening.

Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.

72

Oordeel

Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Jaarbeurs Holding B.V. per 31 december 2009 en van het resultaat over 2009 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.

Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instanties

Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder f BW melden wij dat het verslag van de directie, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.

Utrecht, 20 mei 2010 KPMG ACCOUNTANTS N.V.

J.C.M. van Rooijen RA

Statutaire bepalingen inzake resultaatbestemming

De statuten van de vennootschap bepalen dat het resultaat na belasting ter beschikking staat aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Tijdens de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van 19 maart 2009 is besloten het netto resultaat over 2008 als volgt te bestemmen:

Toe te voegen aan de overige reserves



Uit te keren dividend







16.368





454





16.822





Voorgestelde resultaatbestemming

Aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders zal worden voorgesteld het netto resultaat over 2009 als volgt te verdelen:

Toe te voegen aan de overige reserves



Uit te keren dividend







10.014 454 10.468









73

C oncernsa m ens t e l l i ng per 3 1 dece m ber 2 0 0 9

De belangrijkste groepsmaatschappijen staan hieronder vermeld.



(100% belang en statutaire zetel in Utrecht tenzij anders aangegeven)

Jaarbeurs B.V.

Jaarbeurs Utrecht B.V.

VNU Exhibitions Europe B.V., Jaarbeurs International B.V., VNU Exhibitions Asia Ltd. (70%, Shanghai, China), Quel Business Information B.V. (30%, Rotterdam)

Jaarbeurs Catering Services B.V., Arjan van Dijk Holding B.V., Arjan van Dijk Holding II B.V. (75%), Arjan van Dijk Groep B.V. (75%, Geertruidenberg), Rogex B.V. (75%, Geertruidenberg), EVE& B.V. (75%, Oosterhout), Bourgondia B.V. (75%, Oosterhout), Frans Kuil Beheer B.V. (Vlaardingen), Dutch Catering Association B.V. (Rotterdam), On Board On Shore B.V. (Rotterdam), Taat & de Regt B.V. (Rotterdam), Grand Catering B.V. (Nieuwegein), Event & Catering Partners 2002 B.V. (Hoofddorp), Verhaaf Party Catering B.V. (Hoofddorp), Trends for Rent B.V. (51%), BloemBloem B.V. (51%, Utrecht), Grand Exploitatie B.V. (51%)

Jaarbeurspoort B.V., Exploitatiemaatschappij Croeselaan B.V.

74

V I J F J A R E N J A A R B E U R S H O L D I N G B . V. * Bedragen x e 1 mln





2009

2008

2007

2006

2005

Geconsolideerde balansen in verkorte vorm























Vaste activa



134,0

132,7

120,4

93,2

97,0

Vlottende activa



42,3

45,4

35,1

34,7

28,5





176,3

178,1

155,5

127,9

125,5













Groepsvermogen



103,4

95,0

76,0

67,7

59,7

Voorzieningen



10,4

6,3

6,0

6,9

9,3

Langlopende schulden



0,8

0,1

0,1

0,1

0,4

Kortlopende schulden



61,7

76,7

73,4

53,2

56,1



















176,3

178,1

155,5

127,9

125,5













Verloop groepsvermogen











Stand per 1 januari



95,0

76,0

67,7

59,7

52,7

Resultaat boekjaar



10,5

16,8

9,5

8,3

7,5

Overige mutaties



-2,1

2,2

-1,2

-0,5

-0,5









Stand per 31 december



103,4

95,0

76,0

67,7

59,7

* Tot en met 29 oktober 2007 betrof de deelname in de groepsmaatschappij VNU Exhibitions Europe B.V. een 50% belang. Vanaf die datum is de deelname verhoogd naar 100% en werd deze in de balans volledig maar in de winst- en verliesrekening nog proportioneel geconsolideerd. In 2008 is de deelname zowel in de balans als de winst- en verliesrekening volledig geconsolideerd.

75

V I J F J A R E N J A A R B E U R S H O L D I N G B . V. * Bedragen x e 1 mln, tenzij anders aangegeven





2009

2008

2007

in verkorte vorm









Netto-omzet

2006

2005









152,0

145,7

108,5

103,1

93,0











Kosten diensten van derden, materialen













en overige externe kosten



79,4

75,4

60,5

56,3

49,2

Personeelskosten



39,1

33,6

23,9

22,9

22,5

Afschrijvingen en waardeverminderingen vaste activa

18,2

11,8

10,2

11,7

11,7



136,7

120,8

94,6

90,9

79,9

Bedrijfsresultaat



15,3

24,8

13,9

12,2

9,6

Financiële baten en lasten



-

-0,7

-0,1

-0,1

-

Resultaat voor belastingen



15,3

24,1

13,8

12,1

9,6











Vennootschapsbelasting



5,4

6,3

4,0

3,6

2,0

Aandeel derden



0,6

-1,0

-0,3

-0,2

-0,1

Nettoresultaat



10,5

16,8

9,5

8,3

7,5











Kasstroom uit operationele activiteiten



31,3

38,8

18,5

17,4

27,0











Netto-investeringen in vaste activa



19,5

24,1

37,4

7,8

19,1













Gemiddeld aantal medewerkers (FTE)



787

630

448

425

Geconsolideerde winst- en verliesrekeningen

Som der bedrijfslasten

* Tot en met 29 oktober 2007 betrof de deelname in de groepsmaatschappij VNU Exhibitions Europe B.V. een 50% belang. Vanaf die datum is de deelname verhoogd naar 100% en werd deze in de balans volledig maar in de winst- en verliesrekening nog proportioneel geconsolideerd. In 2008 is de deelname zowel in de balans als winst- en verliesrekening volledig geconsolideerd.

404

76

persona l i a Situatie per 1 april 2010

Directie en Management

Commissarissen Jaarbeurs Holding B.V.

Jaarbeurs (Holding) B.V.

Drs. P.C. Klaver - voorzitter

A. Brienen - Algemeen Directeur

H.W. Broeders

E.J.M. Missotten

Mevrouw I.G.C. Faber

J.H. van Staverden

R.G. van Ingen Mr.Drs. J.G. Wijn

A.M. Schouten Mevrouw M.P.J.M. Verkoijen

Bestuur Stichting Directie en Management

Koninklijke Nederlandse Jaarbeurs

VNU Exhibitions Europe B.V.

Drs. P.C. Klaver - voorzitter

A.M.M. Otten - Algemeen Directeur

H.W. Broeders

J. van der Valk - Directeur Beurzen & Cross Media

Mevrouw I.G.C. Faber

G.W. Leeuwenburgh

R.G. van Ingen

F. van der Woude

Mr.Drs. J.G. Wijn

Mevrouw R.I. Klein Geltink Ondernemingsraad Jaarbeurs B.V. Directie en Management

B.J.H. de Leeuw - voorzitter

VNU Exhibitions Asia

P.J. Coolen - vicevoorzitter

D. Zhong - Algemeen Directeur

Mevrouw M.I. van Wersch-Kikkert - secretaris

X.Q. Zhang - Directeur

P.C.J. van den Bosch Mevrouw S. Hartsuiker

Directie en Management

Mevrouw M.E. Kamerbeek

Jaarbeurs Utrecht B.V.

T. Steegers

G. Zapantoulis - Directeur



R.C.J.M. van der Heijden - Adjunct-directeur

Ondernemingsraad

C.A. Filius

VNU Exhibitions Europe B.V.

Mevrouw E. Matos

J.J.L. Pietersen - voorzitter

A.P.A. Molmans

Mevrouw T. Abahai - vicevoorzitter Mevrouw A. van Eijk

Directie en Management

L. Joosen

Jaarbeurs Catering Services B.V.

H.O.P. La Gro

G. Zapantoulis - Directeur

Mevrouw M. Sanders

Mevrouw M. Koning P.T.C. Aalbers H. Kroneberg F. Kuitert C.C.T. Aalbers R.M. Ernst A.C.A.M. Peeters R. Boelens



Jaarbeurs Holding • Postbus 8500, 3503 RM Utrecht • Jaarbeursplein, 3521 AL Utrecht Telefoon 030 295 59 11 • Fax 030 295 55 21 • [email protected] • www.jaarbeurs.nl