Draaiboek Ouderkamer
september 2006
Colofon Uitgave van:
JSO expertisecentrum voor jeugd, samenleving en opvoeding
Redactie:
Ria Zijlstra, JSO Trees van der Gun, JSO
Uitgave:
oktober 2006 JSO expertisecentrum voor jeugd, samenleving en opvoeding Nieuwe Gouwe Westzijde 2a 2802 AN GOUDA T: 0182 547888 F: 0182 547889 E:
[email protected] W: www.jso.nl
Deze uitgave is mede mogelijk gemaakt door financiële steun van de provincie Zuid-Holland.
Inhoudsopgave Inleiding ................................................................................................................................................... 2 Ouderkamer............................................................................................................................................. 3 Visie ......................................................................................................................................................... 4 Activiteiten ............................................................................................................................................... 5 Medewerkers ........................................................................................................................................... 6 Organisatie .............................................................................................................................................. 8 PR.......................................................................................................................................................... 11 Provinciaal overleg ................................................................................................................................ 12 Materialen .............................................................................................................................................. 12 Inrichting ouderkamer............................................................................................................................ 12 Financiën ............................................................................................................................................... 13 Knelpunten en succesfactoren .............................................................................................................. 14 Bijlage 1: Stappenplan opzetten ouderkamer ....................................................................................... 16 Bijlage 2: Werving gastouders............................................................................................................... 17 Bijlage 3: Training ouderkamerteam ..................................................................................................... 18 Bijlage 4: Voorbeeldtekst folder ouderkamer ........................................................................................ 19 Bijlage 5: Voorbeeldfolder Prinses Amaliaschool................................................................................. 20 Bijlage 6: Checklist Folders ................................................................................................................... 22 Bijlage 7: Voorbereiden opening ouderkamer ....................................................................................... 23 Bijlage 8: Aanwezig Ouderkamer .......................................................................................................... 24
Draaiboek Ouderkamer JSO expertisecentrum voor jeugd, samenleving en opvoeding
1
Inleiding In dit handboek kunt u lezen hoe een ouderkamer kan worden opgezet als een activiteit van de brede school of als activiteit van ouderbetrokkenheid op een basisschool. In de methodiekbeschrijving vindt u voorbeelden die uit beide geledingen komen.
Draaiboek Ouderkamer JSO expertisecentrum voor jeugd, samenleving en opvoeding
2
Ouderkamer Een goede mogelijkheid om contact te leggen, vertrouwen te winnen en ouderbetrokkenheid en ouderparticipatie langzaam uit te bouwen, is een ouderkamer. Een ouderkamer is een ruimte, liefst binnen school, waar ouders koffie kunnen drinken en elkaar kunnen ontmoeten. Gastouders 1 , die wat betreft taal en cultuur dichtbij de ouders staan, heten de ouders welkom, maken een praatje en vangen signalen op van vragen die ouders hebben. Regelmatig worden themabijeenkomsten en cursussen georganiseerd over opvoedkundige onderwerpen en schoolse zaken. Ook kunnen cursussen worden aangeboden die de ontwikkeling van ouders zelf ten goede komen. Vanuit het contact dat met ouders ontstaat wordt duidelijk met welke vragen ouders zitten en waar hun belangstelling ligt. Indien gewenst kunnen trainingen aangeboden worden om deel te nemen aan bijvoorbeeld een medezeggenschapsraad.
1
In de meeste gevallen zijn de gastouders vrouwen. Vandaar dat we ‘zij’ in plaats van ‘hij’ gebruiken'.
Draaiboek Ouderkamer JSO expertisecentrum voor jeugd, samenleving en opvoeding
3
Visie Uitgangspunten De uitgangspunten voor het opzetten van een ouderkamer zijn: • Ouders vervullen een essentiële rol in de ontwikkeling van hun kinderen. • Elke ouder wil het beste voor zijn kind en is daarom gemotiveerd zich in te zetten voor zijn ontwikkeling. • Ondersteuning bij het opvoedproces en betrokkenheid van ouders bij het leerproces van hun kinderen, stimuleert de ontwikkeling van de kinderen. • Ontwikkeling van vaardigheden bij ouders zelf, zoals bijvoorbeeld het beheersen van de Nederlandse taal en het omgaan met computers stelt ouders in staat hun kinderen beter te begeleiden. • De behoeften, vragen en problemen van ouders zelf vormen het uitgangspunt voor het aanbod op bovengenoemde gebieden. Een ouderkamer is met name geschikt voor een brede school die zich inzet om onderwijskansen van kinderen te vergroten. We denken dan aan scholen met veel kinderen uit gezinnen met een zwakke sociaal-economische achtergrond. Ouders die zelf weinig opleiding hebben, weten vaak niet hoe belangrijk hun rol is in het ondersteunen van hun kind in zijn leerproces en hoe zij dat kunnen doen. Gezinnen hebben vaak vragen over meerdere leefgebieden en weten niet altijd de weg naar de juiste voorzieningen. Relatief veel ouders en kinderen zijn van allochtone afkomst. Leerkrachten vinden het moeilijk om juist met deze ouders contact te leggen. Doel Het doel van een ouderkamer is een ontmoetingsplaats voor ouders te creëren van waaruit ouderbetrokkenheid kan worden opgezet. De ouderkamer in Zwijndrecht en Zoetermeer hebben het doel als volgt geformuleerd: 1. Het bevorderen van onderwijsondersteunend gedrag door ouders: • te ondersteunen in de opvoeding. • te betrekken bij schoolse zaken. • kansen te bieden zich zelf te ontwikkelen. 2. Het bevorderen van participatie in de wijk, zodat ouders meer gebruik gaan maken van bestaande activiteiten en voorzieningen.
Draaiboek Ouderkamer JSO expertisecentrum voor jeugd, samenleving en opvoeding
4
Activiteiten Soort activiteiten In de ouderkamer kunnen verschillende soorten activiteiten georganiseerd worden: • Themabijeenkomsten In de meeste gevallen gaat het om thema's gericht op opvoeding of onderwijs. Veel gehoorde thema's zijn: omgaan met druk gedrag, regels en grenzen stellen, gezonde voeding, lesmethodes op school en schoolkeuze na de basisschool. Soms wordt een deskundige uitgenodigd om de bijeenkomst te begeleiden, bijvoorbeeld een medewerker van het opvoedbureau of een leerkracht van school. Over andere thema's heeft de coördinator zelf voldoende kennis en vaardigheid. • Cursussen Een cursus van vijf of zes bijeenkomsten geeft de gelegenheid dieper op een bepaald onderwerp in te gaan. Eén van de bekendste cursussen die in de ouderkamer gegeven kan worden is Opvoeden zo! • Ontspanningsactiviteiten Ontspannende activiteiten zoals knutselen, gymmen of koken stellen de ouders vaak erg op prijs. Dit kan een goede manier zijn om met nieuwe ouders in contact te komen of signalen op te vangen van vragen waar ouders mee zitten. • Volwassen educatie Een gevleugelde uitspraak van de directeur van basisschool de Dolfijn in Zwijndrecht is: “Als ouders zichzelf ontwikkelen heeft dat rechtstreeks invloed op de ontwikkeling van kinderen”. In dat kader organiseren ouderkamers activiteiten als Nederlandse les of computerles. Soms kan een koppeling gelegd worden met andere sectoren, zoals bijvoorbeeld het oudkomers- of inburgeringbeleid. Vraag- of aanbodgericht? Er bestaat een spanningsveld tussen vraaggericht- en aanbodgericht werken. Vraaggericht werken pleit er voor van tevoren geen programma te maken. Pas als ouders de stap naar de ouderkamer gezet hebben, kan hen gevraagd worden aan welke activiteiten zij behoefte hebben. Nadeel daarvan is dat in dat geval alleen ontmoeting in eerste instantie een prikkel voor ouders vormt om naar de ouderkamer te komen. Ouders kunnen soms ook naar de ouderkamer 'gelokt' worden door aansprekende themabijeenkomsten of andere activiteiten te organiseren. Op de basisschool de Watersnip te Zoetermeer komen bijvoorbeeld veel ouders af op knutselen en opvoedkundige thema’s. Als ouders eenmaal over de drempel zijn, komen ze in contact met andere ouders en de gastouders. Ze merken hoe gezellig en waardevol het is om elkaar te ontmoeten. Na verloop van tijd wordt duidelijk welke vragen en behoeften de ouders hebben. Daarnaast hebben instellingen ideeën waarover zij graag met de ouders in gesprek gaan. Leerkrachten vinden het bijvoorbeeld belangrijk de ouders te vertellen over hun lesmethodes en handvatten aan te reiken hoe zij thuis hun kinderen kunnen ondersteunen. De GGD wil informatie geven over een gezonde leefwijze of de bibliotheek wil de ouders inlichten over het belang van lezen. Veel ouderkamers kiezen dan ook voor een mengeling van vraag- en aanbodgericht werken. Bijvoorbeeld als een ouderkamer één of twee dag(en) per week open is, is de ene ochtend gericht op ontmoeting, de andere ochtend vindt er een activiteit plaats. Naarmate de ouderkamer langer open is, kan het aanbod steeds meer worden afgestemd op de vraag van de ouders. De voertaal In veel ouderkamers komen allochtone vrouwen. De kans is groot dat ouders met dezelfde etnische achtergrond bij elkaar gaan zitten en hun eigen taal spreken. Dat is begrijpelijk omdat, vooral als het over persoonlijke dingen gaat, het veel gemakkelijker is dat in de eigen taal te doen dan in een vreemde taal. De bedoeling van de ouderkamer is echter juist dat ouders van elkaar leren door samen over opvoeding te praten en om ouders een duwtje in de rug te geven om gebruik te maken van reguliere voorzieningen. Dat kan alleen als de voertaal in de ouderkamer Nederlands is. De gastouders zijn daarop gespitst door tussen de ouders in te gaan zitten en ze op een vriendelijke manier te wijzen op het gebruik van de Nederlandse taal. Natuurlijk kunnen ouders onderling voor elkaar vertalen als er ouders bij zijn die veel moeite hebben met het Nederlands.
Draaiboek Ouderkamer JSO expertisecentrum voor jeugd, samenleving en opvoeding
5
Medewerkers Coördinator De coördinator is verantwoordelijk voor het reilen en zeilen binnen de ouderkamer. Zij 2 heeft de volgende werkzaamheden: • Ze legt en onderhoudt contacten met voorzieningen in de wijk om een bijdrage aan de ouderkamer te leveren of om ouders naar toe door te verwijzen. • Ze stelt een programma samen in samenspraak met ouders, gastvrouwen en instellingen. • Ze begeleidt de gastvrouwen en bereidt hen voor op het zelfstandig uitvoeren van taken. • Ze bewaakt het budget van de ouderkamer. • Ze organiseert themabijeenkomsten, opvoedcursussen, volwasseneneducatie en andere activiteiten. • Ze verzorgt de PR rond de ouderkamer. • Ze onderhoudt contact met de docenten op school en andere medewerkers van de brede school. • Ze heeft zicht op de sociale kaart. • Ze legt verantwoording af aan de projectleider van de brede school of projectleider ouderbetrokkenheid. De bijbehorende functie-eisen zijn: • Een pedagogische of sociale opleiding op MBO- of HBO-niveau. • Pedagogische kennis en inzicht in de ontwikkeling van kinderen. • Ervaring in het werken met ouders. • Ervaring in het begeleiden van paraprofessionals. • Kennis van en respectvolle houding ten opzichte van de verschillende culturen van de ouders. • Organisatietalent. • Flexibiliteit en improvisatievermogen. • Goede communicatieve eigenschappen. In Zoetermeer is ervoor gekozen dat de leerkracht die coördinator van de ouderbetrokkenheid is, ook de ouderkamer coördineert. In Zoetermeer zijn de coördinatoren allemaal vrouw. Hier gaat de voorkeur naar uit, omdat er veel allochtone vrouwen de ouderkamer bezoeken. Voor een deel van de vrouwen kan het belemmerend werken als de coördinator een man is. Gastouder De gastouder vormt een spil in de ouderkamer. Haar/zijn werkzaamheden zijn: • Het ontvangen van ouders in de ouderkamer. • Het stimuleren van ouders om gebruik te maken van voorzieningen. • Het in overleg verzorgen van PR activiteiten. • Het opvangen van signalen over vragen die bij ouders leven en dit doorgeven aan de coördinator. • Het helpen van de coördinator bij het organiseren van themabijeenkomsten, opvoedcursussen, volwasseneneducatie en andere activiteiten. • Het in samenspraak met de coördinator houden van contacten met relevante instellingen. • Het afleggen van verantwoording aan de coördinator.
2
In de meeste gevallen is de coördinator een vrouw. Vandaar dat we 'zij' in plaats van 'hij' gebruiken.
Draaiboek Ouderkamer JSO expertisecentrum voor jeugd, samenleving en opvoeding
6
De bijbehorende functie-eisen zijn: • Enige kennis en inzicht hebben in de ontwikkeling van kinderen door zelf ouder te zijn of veel met kinderen op te trekken. • In staat zijn om gemakkelijk contact te leggen met ouders. • Respectvolle houding ten opzichte van ouders afkomstig uit verschillende culturen. • In staat zijn om een gezellige sfeer te scheppen. • In staat zijn om de ouderkamer geschikt voor gebruik te maken (koffie en thee zetten, materiaal klaarleggen enzovoorts.). • Initiatiefrijk zijn. • Bereid zijn om nieuwe dingen te leren. • Goede beheersing van de Nederlandse taal en bij voorkeur een andere taal van één van de doelgroepen. Kanttekening Zorg voor een goede afspiegeling van de school. Zorg dat er zowel autochtone gastouders als allochtone gastouders zijn. Het gevaar is anders groot om een groep ouders te missen (zie ook bijlage 2 werving gastouders).
Draaiboek Ouderkamer JSO expertisecentrum voor jeugd, samenleving en opvoeding
7
Organisatie Uren coördinator en gastouder Hoeveel uur een coördinator nodig heeft, is uiteraard afhankelijk van het aantal dagdelen dat de ouderkamer geopend is. In Zwijndrecht is de ouderkamer twee dagdelen per week open. De coördinator heeft een dienstverband voor haar taken voor de ouderkamer van acht uur per week. De coördinator gaat flexibel met haar uren om. Er zijn weken dat ze meer uren werkt. In de schoolvakanties, als de ouderkamer dicht is, werkt ze minder uren. In Zoetermeer is de ouderkamer één dagdeel per week open en heeft de coördinator vier uur per week. In het begin heeft de coördinator veel tijd nodig gehad om de ouderkamer in te richten, een netwerk op te bouwen en gastouders te vinden. De eerste tijd was zij zelf altijd aanwezig op de tijden dat de ouderkamer open is. Ook in de begeleiding van de gastvrouwen gaat in het begin veel tijd zitten. Naarmate de gastouders langer in de ouderkamer werken, zijn zij in staat meer taken zelfstandig op te pakken. De coördinator hoeft misschien niet meer elke keer dat de ouderkamer open is aanwezig te zijn. De gastvrouwen kunnen een deel van de programmering op zich nemen. Gastouders zijn vrijwillig(st)ers. Hoeveel uur een gastouder werkt, hangt dus van haar eigen beschikbare tijd af. Om een team te kunnen vormen en betrokken te blijven bij de ouderkamer is het goed als gastouders minimaal één keer per twee weken in de ouderkamer werkzaam zijn. Sommige ouderkamers kennen een onkostenvergoeding voor de gastvrouwen, meestal rond de € 10,tot € 15,- per dagdeel. Als gastouders of hun partners een uitkering hebben is het belangrijk het totale onkostenbedrag per jaar in de gaten te houden, omdat boven een drempelbedrag een deel ingeleverd dient te worden bij Sociale Zaken. Het is ook mogelijk om op een andere manier de gastouders te belonen, door bijvoorbeeld cadeaubonnen te geven of hen gratis een cursus te laten volgen. Voor het contact met de verschillende bezoekers is het goed als gastouders afkomstig uit verschillende culturen op elke ochtend of middag aanwezig zijn. Sommige gastouders kiezen voor vaste dagen, anderen zijn op meerdere dagen beschikbaar. Vaak is één van de gastouders bereid het maken van een rooster op zich te nemen. Training gastouders Het is raadzaam dat de gastouders, voordat de ouderkamer begint, een training volgen. JSO organiseert trainingen op maat. Meestal bestaat de training uit vier dagdelen van 2 tot 2 1/2 uur. In de training wordt aandacht besteed aan de volgende onderwerpen: • het doel van de ouderkamer. • de taken van de gastouder en de coördinator. • omgaan met mensen uit verschillende culturen. • kennis van de sociale kaart. Als gastouders dat wensen kunnen onderwerpen als ontwikkeling en opvoeding van kinderen, inrichting van de ouderkamer en praktische organisatie aan de orde komen. De training geeft de gastouders een goede voorbereiding op hun werkzaamheden. De nadruk wordt gelegd op de houding van de gastouders ten opzichte van de bezoekers van de ouderkamer. In de training wordt hiervoor slechts een aanzet gegeven. In de begeleiding die de coördinator geeft, is dit een terugkerend thema. Als de coördinator bij de training aanwezig is, kan ze in haar begeleiding goed aansluiten bij hetgeen in de training behandeld is. Behalve voor de kennis en vaardigheden die de gastouders opdoen, is de training ook belangrijk voor de teamvorming. Voor gastouders en vaak ook voor de coördinator is het werken in een ouderkamer nieuw. Gastouders weten niet altijd hoe ze moeten handelen in bepaalde situaties. Ze leren ervan om situaties en hun reacties daarop met elkaar door te praten. Om dat te kunnen doen moet er vertrouwen bestaan in het team van gastouders en coördinator. De training waarbij de gastouders en coördinator vier dagdelen bij elkaar zitten levert daar een grote bijdrage aan (zie bijlage 3).
Draaiboek Ouderkamer JSO expertisecentrum voor jeugd, samenleving en opvoeding
8
Begeleiding van gastouders door de coördinator Vaak spreekt de coördinator aan het eind van de ochtend of middag dat de ouderkamer open is, met de aanwezige gastouders door hoe de ouderkamer verlopen is. De gastouders kunnen dan direct hun verhaal kwijt en vragen aan de coördinator stellen als dat nodig is. Het is goed om daarnaast regelmatig als compleet team van coördinator en gastouders bij elkaar te komen. Organisatorische punten worden dan besproken en taken verdeeld. Ook kan de coördinator dieper ingaan op hoe de gastouders met de ouders omgaan en hoe ze reageren in bepaalde situaties. Contact met andere voorzieningen Er zijn in een wijk, in een dorp of stad veel voorzieningen die belangrijk zijn voor ouders en kinderen. Bijvoorbeeld het consultatiebureau, een opvoedbureau, een speel-o-theek, een bibliotheek, en speelprojecten of activiteiten in het kader van de Brede School. De ouderkamer richt zich op ouders die uit zichzelf nog geen gebruik maken van dergelijke voorzieningen. De ouderkamer leent zich bij uitstek om informatie over dergelijke voorzieningen te geven. Voor de ouders is het prettig als bijvoorbeeld de wijkverpleegkundige, de jeugdbibliothecaresse of een leerkracht van school de ouderkamer bezoekt en de ouders informatie geeft. De ouders hebben de betreffende persoon dan al eens gezien en zullen dan ook gemakkelijker vragen stellen op het consultatiebureau, naar de bibliotheek gaan of afstappen op de leerkracht. Ook is het mogelijk om bijvoorbeeld met alle bezoekers van de ouderkamer naar de bibliotheek te gaan om ter plekke een rondleiding te krijgen. Voor de medewerkers van de instellingen is de ouderkamer een manier om in contact te komen met ouders die zij via hun eigen kanalen moeilijk kunnen bereiken. Om deze kennismaking en informatieoverdracht over en weer te bewerkstelligen, is het belangrijk dat de coördinator contact onderhoudt met deze voorzieningen en zo mogelijk deelneemt aan een netwerk. Overleg met andere brede schoolonderdelen In de meeste gevallen is een ouderkamer niet het enige onderdeel van de brede school. Vaak vindt er samenwerking plaats met een peuterspeelzaal, zijn er activiteiten voor kinderen na schooltijd of zijn er samenwerkingsafspraken gemaakt met instellingen voor zorgleerlingen. Alle verschillende onderdelen van een brede school werken aan één doel, bijvoorbeeld het verminderen van onderwijsachterstanden van de kinderen. Het ene onderdeel richt zich op de ouders, het andere op de kinderen. De onderdelen kunnen elkaar versterken, bijvoorbeeld: • Ouders horen in de ouderkamer waarom een peuterspeelzaal zo belangrijk is en wat de kinderen doen. Dit stimuleert hen om hun jongere kinderen op te geven. • Ouders horen in de ouderkamer waarom en welke activiteiten na schooltijd georganiseerd worden. Dat kan een reden zijn om hun kind deel te laten nemen. Af en toe is er voor de ouders gelegenheid om bij de kinderactiviteiten te gaan kijken. Voor de kinderen is het leuk als hun ouders komen kijken en belangstelling tonen voor hetgeen waar ze mee bezig zijn. • Ouders van de ouderkamer kunnen ook gevraagd worden mee te helpen bij activiteiten rondom school. Zo worden ze meer betrokken bij het gebeuren op school. • In de ouderkamer kunnen ouders voorlichting krijgen over het werk van bijvoorbeeld een intern begeleider of een remedial teacher of de manier waarop de school leerlingen begeleidt die moeite hebben met de lesstof en de rol van de ouders daarbij. Juist het samenwerken om hetzelfde doel te bereiken brengt met zich mee dat overleg tussen de verschillende brede school onderdelen dringend gewenst is. Logischerwijs neemt de coördinator van de ouderkamer dan ook deel aan een dergelijke overlegstructuur. Evaluatie en registratie We gaan ervan uit dat de ouderkamer bijdraagt aan het doel van de brede school en /of basisschool, bijvoorbeeld bestrijding van onderwijsachterstanden of het bevorderen van sociale cohesie in de wijk en ouderbetrokkenheid vergroten binnen de school. Voor de meeste brede scholen en basisscholen is het niet mogelijk wetenschappelijk onderzoek te doen om het effect te meten. Ook is het ondoenlijk te achterhalen welk aandeel de ouderkamer levert in het behalen van het doel. Toch is het belangrijk gegevens te verzamelen van de ouderkamer en vorderingen bij te houden. Deze geven enig inzicht in wat een ouderkamer betekent voor de ouders en of een ouderkamer ouders bewust maakt van hun rol in de ontwikkeling van hun kinderen. Een eventuele subsidiegever heeft deze informatie nodig in zijn beslissing om de ouderkamer financieel te blijven ondersteunen. Om betekenis te hechten aan gegevens, is het belangrijk van tevoren zo mogelijk meetbare doelen te formuleren. Draaiboek Ouderkamer JSO expertisecentrum voor jeugd, samenleving en opvoeding
9
We geven een paar voorbeelden: • Een streefcijfer voor het bezoekersaantal vaststellen en het aantal bezoekers van de ouderkamer per ochtend of middag registreren. • Een percentage vaststellen van tevreden bezoekers en regelmatig een tevredenheidsonderzoek houden in de vorm van een gesprek. Veel ouders hebben misschien moeite met het invullen van een vragenformulier. Ook ontneemt een formulier de mogelijkheid om wat dieper op dingen in te gaan. In een groepsgesprek of een aantal individuele gesprekken kan ingegaan worden op onder andere de volgende punten: • Frequentie van het bezoek aan de ouderkamer. • Kennis over opvoeding en onderwijs. • Verandering van gedrag ten opzichte van de kinderen. • Eigen ontwikkeling. • Deelname aan andere activiteiten en het gebruik van algemene voorzieningen door zowel henzelf als hun kinderen in de buurt of stad. In een jaarverslag kan deze informatie gebundeld worden en kunt u conclusies over het succes van de ouderkamer trekken.
Draaiboek Ouderkamer JSO expertisecentrum voor jeugd, samenleving en opvoeding
10
PR Een ouderkamer kent verschillende manieren van PR. Allereerst om bezoekers te werven. Folder Een folder waarin in eenvoudige taal kort wordt weergegeven wat een ouderkamer is, waar hij is, wanneer hij open is en wie er werken is hierin een belangrijk hulpmiddel (zie bijlage). De folder kan rechtstreeks aan ouders worden uitgedeeld, maar ook via scholen en andere voorzieningen waar ouders en kinderen komen, zoals een huisarts, het consultatiebureau, de bibliotheek etc. (zie bijlage 4 en 5). Persoonlijk contact Op het schoolplein worden ouders regelmatig aangesproken of ze de ouderkamer kennen en of ze zin hebben om te komen. Daarnaast wordt er verteld wat er te halen is. Sommige scholen werken met het programma Piramide voor de onderbouw. Aan dit programma is een spelinloop (meestal een halfuur) voor ouders gekoppeld. Na deze spelinloop kunnen gastouders deze ouders uitnodigen om naar de ouderkamer te komen voor een kop koffie of alsnog melden welk thema besproken wordt. De leerkracht van deze groepen kan de ouders natuurlijk ook wijzen op de mogelijkheid van de ouderkamer. Nieuwsbrief Alle scholen hebben een nieuwsbrief met vaste rubrieken en de komende activiteiten. Het is goed om de ouderkamer als vaste rubriek hierin op te nemen. Website De scholen hebben een eigen website. Hierin is meestal ook een rubriek ouderkamer opgenomen, waarin het programma vermeld staat, foto’s van de activiteiten etc. Schoolgids De basisscholen geven jaarlijks een informatieboekje uit aan de ouders. Onder het kopje ouders/verzorgers kan een tekst opgenomen worden over de ouderkamer. Gastsprekers Als er een gastspreker wordt uitgenodigd is een folder of aankondiging alleen niet voldoende. Juist het persoonlijke contact, waarin de huisarts, de wijkverpleegkundige, de gastouder, de leerkracht of een ander sleutelfiguur de ouders over de ouderkamer vertelt, trekt ouders vaak over de drempel. De folder is ondersteunend. Als ouders het Nederlands slecht beheersen, is een gastouder met dezelfde etnische achtergrond vaak de aangewezen persoon om ouders mee te nemen naar de ouderkamer. Juist omdat de persoonlijke benadering zo belangrijk is, is het nodig dat sleutelfiguren goed op de hoogte zijn van de functie van de ouderkamer. De coördinator kan een algemene informatiebijeenkomst voor sleutelfiguren organiseren of hen individueel informeren. Voor sleutelfiguren is de ouderkamer aantrekkelijk, omdat ze daardoor in contact kunnen komen met een voor hen meestal moeilijk bereikbare doelgroep. Graag zullen ze de coördinator folders van hun voorziening mee willen geven om neer te leggen in de ouderkamer. Nieuwe ouders Leerkrachten kunnen de namen van ouders die nieuw op school komen, doorgeven aan de coördinator. Het gaat dan met name om ouders die de weg op school niet zo makkelijk kunnen vinden. Eén van de gastouders kan de ouders aanspreken en vragen of ze mee willen naar de ouderkamer. Relatie subsidiegever In veel gevallen krijgt een ouderkamer subsidie van de gemeente. Om de subsidie veilig te stellen is het nodig de gemeente op de hoogte te houden van het reilen en zeilen van de ouderkamer. Een jaarverslag is hiervoor een goede manier. Daarnaast werkt het vaak zeer stimulerend als raadsleden af en toe uitgenodigd worden voor een bezoek aan de ouderkamer. Een persoonlijk gesprek met de
Draaiboek Ouderkamer JSO expertisecentrum voor jeugd, samenleving en opvoeding
11
coördinator, de gastvrouwen en zo mogelijk de ouders geeft een positieve indruk. Ze zijn hierdoor eerder geneigd de subsidie voort te zetten.
Provinciaal overleg De methodiek ouderkamer bestaat nog niet zo lang. Coördinatoren en gastvrouwen pionieren om de ouderkamer draaiende te houden, hebben vragen over de werkwijze en hun eigen taken daarin en hebben behoefte om ervaringen met collega-coördinatoren en gastouders uit te wisselen. JSO heeft daarom toegezegd in de projectperiode een jaarlijkse dag te organiseren voor de ouderkamerteams van Zoetermeer. In 2007 worden de mogelijkheden bekeken of er een platform ouderkamer opgericht kan worden in de provincie Zuid-Holland.
Materialen Documentatiemateriaal De ouderkamer is een laagdrempelige voorziening waar ouders onder andere informatie kunnen krijgen over voorzieningen in de buurt. Het is raadzaam folders en andere materiaal van voorzieningen neer te leggen. Ouders kunnen op hun gemak lezen wat de voorziening inhoudt. Coördinatoren en gastouders kunnen de folders als ondersteuning gebruiken als ze ouders attent maken op voorzieningen. Zorg dat de folders actueel zijn en dat de voorraad op peil blijft. In bijlage 6 vindt u een opsomming van de mogelijkheden. Het kan ook handig zijn boeken en tijdschriften aan te schaffen over opvoedkundige onderwerpen. Hoewel sommige allochtone ouders misschien moeite hebben met het lezen van de Nederlandse taal, kan het toch voor veel bezoekers veel informatie opleveren.
Inrichting ouderkamer De inrichting van ouderkamer is afhankelijk van: •
De beschikbare ruimte Als er voldoende ruimte is, kiezen de medewerkers er vaak voor om een zithoek te maken en een deel waar tafels en stoelen staan. De tafels en stoelen zijn handig voor knutselactiviteiten. Ook kan deze wat meer formele opstelling handig zijn als er voorlichting gegeven wordt. De zithoek is bedoeld voor het informele koffiedrinken met elkaar. Soms moet de ruimte gedeeld worden met andere activiteiten, bijvoorbeeld met de overblijf of een 'bijspijkergroepje' voor leerlingen die aparte begeleiding nodig hebben. Belangrijk is dan om een afsluitbare kast te hebben, waarin de spullen van de ouderkamer veilig opgeborgen kunnen worden.
•
Het budget Het is fijn als er geld beschikbaar is om de ouderkamer in te richten. Ikea heeft leuke meubels tegen een redelijke prijs. Als er minder geld voorhanden is, kan ook de plaatselijk kringloopwinkel uitkomst bieden. Belangrijk is om de ouderkamer herkenbaar te maken voor ouders uit allerlei culturen. Theeglazen uit Marokko, een Turks wandkleed en koffiemokken van Blokker bijvoorbeeld maken dat zowel ouders uit Marokko, Turkije en Nederland zich welkom voelen. De gastvrouwen zelf afkomstig uit de verschillende culturen hebben daar een goede kijk op. Er zijn ouders die hun jongere kinderen, die nog niet op de basisschool zitten, meenemen. Zorg dat er wat speelgoed is en liefst een eigen hoekje waar de kinderen rustig hun gang kunnen gaan.
.
Draaiboek Ouderkamer JSO expertisecentrum voor jeugd, samenleving en opvoeding
12
Financiën Bij het opstellen van de begroting voor de ouderkamer gaan we uit van een betaalde coördinator, een onkostenvergoeding voor gastouders en de mogelijkheid om voor themabijeenkomsten en cursussen deskundigen in te huren. Vaak zijn medewerkers van instellingen bereid om gratis een themabijeenkomst te geven, omdat het in hun reguliere takenpakket hoort. Denk bijvoorbeeld aan een medewerker van de bibliotheek, een medewerker van het opvoedbureau of een wijkverpleegkundige. In veel gevallen is ook de coördinator zelf in staat om themabijeenkomsten te verzorgen. Bij JSO kan men tegen een laag tarief themapakketten huren over opvoedkundige en onderwijskundige onderwerpen, die achtergrondinformatie over het onderwerp bevatten, een draaiboek voor een ouderbijeenkomst en materiaal voor werkvormen. Kantoorkosten worden niet altijd apart voor de ouderkamer berekend. Het Oranjefonds en fonds 1818 kennen soms een subsidiebedrag toe aan ouderkamers voor de inrichting. U moet wel aan een aantal voorwaarden voldoen zoals bijvoorbeeld dat het eigen vermogen van de instelling niet te groot mag zijn. Voor meer informatie kunt u kijken op de website www.oranjefonds.nl of www.fonds1818.nl Daarnaast kunt u natuurlijk ook proberen plaatselijk sponsors of clubs te vinden zoals de Rotary club, plaatselijk bank die de folder ouderkamer wil bekostigen, etc. U kunt de volgende kosten begroten: Jaarlijkse kosten: • Coördinator (4 uur per week) • Gastouders (2 per ochtend, 40 weken) • Deskundigheidsbevordering gastvrouwen • Themabijeenkomsten, bijvoorbeeld 10 per jaar • Cursussen, bijvoorbeeld 2 per jaar • Koffie/thee • Speelgoed • Documentatiemateriaal • Kantoorkosten • PR Eenmalige kosten • Training ouderkamerteam • Inrichting ruimte • Aanschaf materiaal waaronder folderrek/kast
Draaiboek Ouderkamer JSO expertisecentrum voor jeugd, samenleving en opvoeding
13
Knelpunten en succesfactoren Knelpunten Ruimte Scholen hebben vaak al hun lokalen hard nodig. Het is moeilijk om permanent een ruimte vrij te maken voor de ouderkamer. In de meeste gevallen is het wel mogelijk om een paar dagdelen de beschikking te hebben over een ruimte. Dat betekent dat met de inrichting rekening gehouden moet worden met het feit dat ook anderen gebruik maken van de ruimte. Vaak heeft de ouderkamer dan niet de vrije hand de ruimte naar eigen inzichten in te richten of meubels aan te schaffen. Specifiek klein materiaal, zoals documentatiemateriaal en koffiekopjes, kunnen in een afsluitbare kast worden opgeborgen om te voorkomen dat spullen zoekraken. In Zoetermeer hebben de betrokken scholen allemaal een ouderkamer gerealiseerd in het schoolgebouw. Als de brede school een samenwerkingsverband is tussen meerdere scholen moet de plaats voor de ouderkamer met zorg gekozen worden. In Gorinchem zijn drie basisscholen betrokken bij de brede school. Er is voor gekozen om op twee scholen een eigen ouderkamer in te richten. De derde ouderkamer is gelokaliseerd in een gebouw waar ook andere activiteiten, zoals Nederlandse les, activiteiten voor oudkomers en een speel-o-theek plaatsvinden. In Zwijndrecht-Noord bestaat het samenwerkingsverband uit twee basisscholen. De ouderkamer is gesitueerd in een wijkcentrum, tussen de twee scholen in gelegen. Voordelen van een ouderkamer in school is dat ouders gemakkelijk binnenstappen als ze hun kinderen naar de klas gebracht hebben. Nadeel is dat ouders alleen op hun eigen school de ouderkamer zullen bezoeken. Ze gaan daarvoor niet naar een andere school. Gevolg is dat de ouders van de samenwerkende scholen niet mengen. Financiën Voor het opzetten van een ouderkamer is minimaal geld nodig om de coördinator te betalen, om de gastvrouwen een blijk van waardering te geven, in de vorm van een onkostenvergoeding of scholing, en om activiteiten te organiseren. Eventueel kan bespaard worden op de inrichting van de ouderkamer. Toch is het goed niet voor een dubbeltje op de eerste rang te willen zitten en een budget voor minimaal een jaar ter beschikking te hebben. Geld zou geen spelbreker moeten zijn. Aanloopperiode Een ouderkamer is er niet zomaar. Het kost tijd om een goede coördinator en goede gastouders te vinden. Vaak gaat er veel energie zitten in de voorbereidende taken zoals het zoeken en inrichten van de ruimte, het volgen van de training en het maken van publiciteit. En last, but not least is de werving van bezoekers een hele klus. De gastouders moeten de tijd hebben om contacten op te bouwen en vertrouwen te winnen van ouders. Na een eerste periode kan het enthousiasme weer teruglopen. De ouderkamer heeft al met al een lange periode van gewenning nodig. Het is daarom belangrijk om de verwachtingen in het begin niet te hoog te stellen en de ouderkamer zeker een jaar de tijd te gunnen om zich te vestigen. Bij het stellen van meetbare doelen is het goed hier rekening mee te houden. Ook subsidiegevers dienen hiervan op de hoogte te zijn. Vaders De bezoekers van de ouderkamer zijn overwegend vrouwen en een enkele man. In Den Haag en in één van de ouderkamers in Zoetermeer is ook een gastheer aangesteld. Dat de meeste ouderkamers vrouwen aantrekken is niet toevallig. Als het gaat om opvoeding en onderwijsondersteunend gedrag van ouders zijn het in veel gezinnen nog steeds de vrouwen die zich daar het meest mee bezig houden. In de wijken waar bestrijding van onderwijsachterstanden in de brede school centraal staat wonen relatief veel allochtone gezinnen. Met name in traditionele allochtone kringen praten moeders vrijer over de opvoeding van hun kinderen en andere dingen die hen bezighouden als er geen mannen aanwezig zijn. De kans om hen te bereiken is het grootst als de ouderkamer overdag open gaat. Natuurlijk is het belangrijk ook de vaders bij de opvoeding te betrekken en bewust te maken van de verantwoordelijkheid die zij daarin hebben. In Gorinchem hebben ze dat opgelost door 's avonds de cursus 'De band met uw kind' te organiseren. Op langere termijn is het misschien mogelijk om activiteiten voor vrouwen en mannen te organiseren. Draaiboek Ouderkamer JSO expertisecentrum voor jeugd, samenleving en opvoeding
14
Allochtoon/autochtoon Leerkrachten klagen vaak over het feit dat weinig allochtone ouders op ouderavonden komen. Sportbegeleiders zien weinig allochtone ouders langs de lijn staan. Blijkbaar lukt het scholen, sportverenigingen en andere instellingen niet om deze ouders op de manier te bereiken die ze gewend zijn. De ouderkamer is een nieuwe methode om juist met deze doelgroep in contact te komen. Allochtone ouders komen namelijk inderdaad naar de ouderkamer en kunnen informatie krijgen over voorzieningen in de buurt. Helaas is het nog steeds zo dat als er veel allochtone ouders komen, de autochtone ouders slechts mondjesmaat over de vloer komen. Dat is jammer, want vaak geven allochtone ouders aan het zeer op prijs te stellen met Nederlandse ouders in contact te komen, Een manier om dat te bevorderen is om in ieder geval ook Nederlandse gastouders aan te stellen. De coördinator en gastouders dienen er verder zorg voor te dragen dat er in de ouderkamer Nederlands gesproken wordt. Als allochtone ouders hun moedertaal spreken voelen autochtone ouders zich snel buitengesloten en zijn minder geneigd een volgende keer te komen.
Succesfactoren Goede gastouders en een goede coördinator De ouderkamer drijft op de gastouders. Zij zijn het die de ouders ontvangen, welkom heten, op hun gemak stellen en signalen opvangen. Zonder gastouders kan de ouderkamer niet functioneren. De praktijk leert dat het tot nu toe in elke gemeente, wijk en school lukt om goede gastouders te vinden. We noemen ze ouders met een gouden randje, omdat ze zich met veel enthousiasme en motivatie aan hun taak wijden. Als we het hebben over integratie ligt hier in de wijken de basis. Deze ouders gaan ervoor en spreken de bezoekers van de ouderkamer aan op hun eigen verantwoordelijkheid. Natuurlijk moet bij de selectie wel goed gekeken worden naar wie zich als gastouder opgeven en of ze ervoor geschikt zijn. De functie van coördinator is eveneens essentieel. Het zwaartepunt ligt in de begeleiding van de gastouders. Naast ondersteuning van hen, moet de coördinator ook toewerken naar steeds meer zelfstandigheid van de gastouders. Dan voelen zij zich serieus genomen. Ze ontwikkelen zichzelf en soms betekent het voor hen zelfs een opstapje naar een betaalde baan. De coördinator draagt zorg voor teamvorming. Een ouderkamer kan pas goed functioneren als de gastouders en de coördinator elkaar vertrouwen en een gezamenlijke verantwoordelijkheid voelen voor de ouderkamer. Medewerking en ondersteuning van leerkrachten Leerkrachten vervullen een belangrijke rol bij het promoten van de ouderkamer. Leerkrachten kunnen ouders op de ouderkamer attent maken. Ze kunnen kinderen een folder meegeven en eventueel een programma. In de nieuwsbrief van school kan aandacht gevraagd worden voor de ouderkamer. Mond tot mond reclame Als ouders aan elkaar doorvertellen wat ze van de ouderkamer vinden is dat de beste reclame. Schriftelijke informatie is ondersteunend. Enthousiaste bezoekers van de ouderkamer veroorzaken vaak een sneeuwbaleffect. Het omgekeerde kan ook het geval zijn: negatieve mond tot mond reclame heeft helaas ook zijn uitwerking op het bezoekersaantal.
Draaiboek Ouderkamer JSO expertisecentrum voor jeugd, samenleving en opvoeding
15
Bijlage 1: Stappenplan opzetten ouderkamer
Eerste half jaar • Ouders en team van de school of Brede school zijn gemotiveerd om een ouderkamer te starten. • Keuze maken voor ouderkamer binnen de school of in de wijk tezamen met andere scholen. • Subsidie aanvragen bij gemeente. • Fonds aanschrijven voor de inrichting van de ouderkamer en eventueel ook voor de training ouderkamerteam. • Keuze maken voor een externe of interne coördinator. • Taakomschrijving maken van coördinator. • Taakomschrijving maken van gastouder. • Coördinator werven en aanstellen. • Werving gastouders (bij 1 dagdeel open is het handig 4 gastouders te werven). • Training ouderkamerteam. • Ruimte ouderkamer binnen/buiten school realiseren. • Inrichten van de ouderkamer. • PR campagne voorbereiden. • Contacten leggen met organisaties in de wijk en een sociale kaart maken.
Tweede half jaar • PR campagne ouderkamer uitvoeren. • Feestelijke start/opening ouderkamer voorbereiden. • Voorlopig programma ouderkamer, waarin koffie/thee, kook- en creatieve activiteiten en themabijeenkomsten zijn opgenomen. • Rooster gastouders maken. • Uitbetalen onkostenvergoeding aan gastouders regelen of op andere wijze blijk van waardering laten zien. Dit vastleggen. • Feestelijke opening ouderkamer. • Ouderbijeenkomsten uitvoeren. • Registratieformulieren oudergegevens wekelijks invullen. • Wensen en signalen van ouders opvangen en zo mogelijk integreren in het programma. • Gastsprekers vragen en inplannen. • Bijhouden van de sociale kaart. • Onderhouden contacten in de wijk. • Jaarverslag schrijven.
Derde half jaar • Ouderkamer uitbreiden met cursussen. • PR blijven voeren. • Voortgangsrapportage naar subsidiegever.
Draaiboek Ouderkamer JSO expertisecentrum voor jeugd, samenleving en opvoeding
16
Bijlage 2: Werving gastouders Het is belangrijk om goede gastouders te werven. Besteed hier veel tijd aan. Hieronder volgen twee voorbeelden hoe je dat zou kunnen aanpakken. Voorbeeld 1 • Maak een goede taakomschrijving met de daarbij behorende functie-eisen (zie handboek). • Bespreek met het team de taken door met de daarbij behorende functie-eisen. Ga na met het team welke ouders mogelijk aan het profiel voldoen. • Zijn de gastouders die we op het oog hebben een goede afspiegeling van de school? Denk hierbij aan autochtoon- allochtoon, vader- moeder. • Ouders worden persoonlijk benaderd door de leerkracht voor de functie gastouder. Als ouders positief reageren volgt er een gesprek met de coördinator en eventueel nog een ander. Dit kan een ouder zijn van de ouderraad of van de medezeggenschapsraad. Voorbeeld 2 • Er komt een advertentie in de nieuwsbrief/schoolkrant en ouders kunnen reageren op de functie gastouder. • Er is een sollicitatiecommissie van twee of drie mensen. Gesprek • In het gesprek worden de wederzijdse verwachtingen van elkaar goed doorgesproken. • Er worden casussen en/of vragen voorgelegd om te kijken of de gastouder aan het profiel voldoet. • Training ouderkamerteam wordt aangeboden • Afspraken worden gemaakt over de onkostenvergoeding. • Ouders krijgen te horen waarom ze wel of niet voor de functie gastouder in aanmerking komen.
Draaiboek Ouderkamer JSO expertisecentrum voor jeugd, samenleving en opvoeding
17
Bijlage 3: Training ouderkamerteam Doel van de training Als de gastouders de training gevolgd hebben, zijn ze in staat om: • te vertellen wat een ouderkamer is en de functie te benoemen. • ouders te motiveren om de ouderkamer te bezoeken. • ouders in de ouderkamer op een vriendelijke manier welkom te heten. • het gesprek tussen ouders te stimuleren. • gemeenschappelijke vragen van ouders te signaleren en deze door te geven aan de coördinator. • ouders indien nodig attent te maken op voorzieningen in de wijk. • ouders te motiveren tot deelname aan activiteiten in en rond de school. • een onderscheid te maken tussen hun taken en die van de coördinator of anderen. • in samenspraak met de coördinator activiteiten te organiseren in de ouderkamer. • te functioneren in het team van coördinator en gastouders. • vraaggericht te werken.
Opzet van de training Bijeenkomst 1 • kennismaking • doel en inhoud van de training • doel van de ouderkamer • inleiding sociale kaart en huiswerkopdracht Bijeenkomst 2 • terugblik bijeenkomst 1 • taak van de gastvrouw • omgaan met mensen uit verschillende culturen • huiswerkopdracht naar aanleiding van de sociale kaart Bijeenkomst 3 • vervolg omgaan met mensen uit verschillende culturen • huiswerkopdracht naar aanleiding van sociale kaart • afronding en evaluatie Terugkombijeenkomst • korte indruk van elke ouderkamer door één van de gastouders per ouderkamer • top drie maken van de leukste en moeilijkste taken • ervaringen uitwisselen • PR rondom de ouderkamer NB de terugkombijeenkomst wordt op maat gemaakt. Dit kan een invulling zijn van een bijeenkomst.
Draaiboek Ouderkamer JSO expertisecentrum voor jeugd, samenleving en opvoeding
18
Bijlage 4: Voorbeeldtekst folder ouderkamer Informatie over de ouderkamer Onze ouderkamer De ouders van onze school verdienen ons respect. Zij zijn de eerste opvoeders. Zij zijn de klanten van onze school. Ouderbetrokkenheid is van belang voor het onderwijs. Ouders en leerkrachten hebben aangegeven een ontmoetingsruimte te willen voor ouders in de school. Deze wens kan (datum invullen) in vervulling want de ouderkamer is dan gerealiseerd. Er is een sfeervolle ruimte ingericht door ouders en leerkrachten in de school. Komt u ook? Wat is een Ouderkamer? Een Ouderkamer is een plek waar ouders/verzorgers elkaar ontmoeten, om te praten over allerlei zaken die betrekking hebben op de ontwikkelingskansen van hun kinderen op de basisschool. Functie van de ouderkamer De Ouderkamer heeft verschillende functies. Allereerst de ontmoetingsfunctie. Ouders kunnen onder het genot van een kopje koffie of thee met elkaar van gedachten wisselen over het reilen en zeilen in de wijk en op school. Ouders kunnen, ondersteund door het team van de Ouderkamer, activiteiten organiseren, gekoppeld aan bepaalde thema's van de school, zoals feesten, belangrijke gebeurtenissen of evenementen en multiculturele ontmoetingen. De ruimte kan ook gebruikt worden voor educatieve doeleinden, zoals het geven van voorlichting over een onderwerp dat ouders aanspreekt bijvoorbeeld over hoe zit het onderwijs in elkaar in Nederland, over de ontwikkeling van een kind, druk gedrag, pesten etc. Voor wie is de Ouderkamer? De Ouderkamer is toegankelijk voor iedereen die een kind heeft op de basisschool / brede school (naam school invullen) Wie beheert de Ouderkamer? De Ouderkamer wordt beheerd door het team ‘Ouderkamer’. Dit team bestaat uit ouders (namen noemen) en een leerkracht (naam noemen). Het dagelijkse beheer valt onder de taak van een gastvrouw. De gastvrouw (ouder) zorgt voor de koffie en thee en de verzorging van de ruimte. Tevens maakt zij vragen, opmerkingen en wensen van ouders bespreekbaar bij het team ‘Ouderkamer’. In de ouderkamer vindt u informatie over de school en de activiteiten, informatie uit de wijk bijvoorbeeld kookles, naailes, sportactiviteiten, taallessen en het opvoedbureau. Openingstijden De ouderkamer is iedere woensdag open van (tijd invullen) tot (tijd invullen).
Draaiboek Ouderkamer JSO expertisecentrum voor jeugd, samenleving en opvoeding
19
Bijlage 5: Voorbeeldfolder Prinses Amaliaschool
O
U
E L K E
Draaiboek Ouderkamer JSO expertisecentrum voor jeugd, samenleving en opvoeding
D
E
R
K
A
M
E
R
D O N D E R D A G – O C H T E N D
20
P R O G R A M M A 11 mei
thema-ochtend: “de Brede School” door Nathalie de Haan
18 mei
koffie-ochtend
25 mei
gesloten i.v.m. Hemelvaartsdag
1 juni
thema-ochtend: Opvoedbureau door Reineke Fokke
8 juni
koffie-ochtend
15 juni
thema-ochtend: schoolmaatschappelijk werk door Mandy de Keizer
22 juni
zomerfeest
29 juni
dankjewel-ochtend
6 juli
koffie-ochtend
Informatie over de ouderkamer In de school is een gezellige ruimte ingericht voor ouders. Hier kunnen ouders van kinderen op de Prinses Amaliaschool elkaar ontmoeten en praten over allerlei zaken die betrekking hebben op de ontwikkeling / opvoeding van hun kinderen. De ouderkamer heeft verschillende functies. Allereerst die van ontmoeting. Met een kopje koffie of thee met elkaar praten over je kind, de school en de wijk etc. Ook kan er op een themaochtend voorlichting worden gegeven over een onderwerp dat ouders aanspreekt, bijvoorbeeld pestgedrag. Eigen inbreng kan onder meer via de ideeënbus in de ouderkamer. De ouderkamer wordt geleid door het Team Ouderkamer, dat bestaat uit Mohra, Zarah, Legène, Manuela en Ineke en Judith als leerkracht. Per week zijn twee gastvrouwen aanwezig. Zij zorgen voor koffie en thee. Zij bespreken vragen en wensen van de ouders in het Team Ouderkamer. In de Ouderkamer is verder ook informatie te vinden over wijkactiviteiten zoals kooklessen, taallessen enz.
DE OUDERKAMER IS tot de zomervakantie OPEN OP
Eventuele wijzigingen staan in de Nieuwsbrief en op de deuren bij de Onderbouw + Hoofdingang
Draaiboek Ouderkamer JSO expertisecentrum voor jeugd, samenleving en opvoeding
ELKE DONDERDAG VAN 9:00 TOT 11:30 (als er school is)
21
Bijlage 6: Checklist Folders 3
Activiteiten Brede school Moedercentrum Wijkcentra Bibliotheek Speel-o-theek Nederlandse les Zelforganisaties Consultatiebureau Peuterspeelzalen Kinderdagverblijven Buitenschoolse opvang Gastouderbureau’s (Kinderopvang door gastgezinnen) GGD Opvoedbureau Allochtone telefoon Schuld hulpverlening Home start Bureau Jeugdzorg Schoolmaatschappelijk werk Kindertelefoon Advies en steunpunten huiselijk geweld Advies en meldpunt kindermishandeling Programma’s en /of projecten speciaal voor kinderen en ouders bijvoorbeeld spel aan huis, Opstapje, Moeders Informeren Moeders (MIM) etc.
3
Wij pretenderen niet dat de lijst volledig is. Uiteraard kan deze aangevuld worden, afhankelijk van de plaatselijke situatie
Draaiboek Ouderkamer JSO expertisecentrum voor jeugd, samenleving en opvoeding
22
Bijlage 7: Voorbereiden opening ouderkamer
• • • • • • • •
Stel een datum met het ouderkamerteam en andere betrokkenen vast. Budget vaststellen voor de opening. Brainstorm met elkaar hoe je de opening vorm wil geven. Denk hierbij aan de ouders, kinderen en genodigden. Wie verricht de opening: wethouder, burgemeester, gastouders of een ander invloedrijk persoon? Stel het programma vast. Wie nodig je uit, naast alle ouders/verzorgers van je school? Denk hierbij aan allerlei wijkvoorzieningen zoals opvoedbureau, consultatiebureau, basiseducatie, zelforganisaties etc. Subsidiegevers, fondsen, sponsors, bestuur school en de pers. Wanneer stuur je de uitnodigingen weg? PR plan maken wat naar de ouders via welke kanalen gaat, zoals nieuwsbrief, website, mond op mond reclame. In de wijk posters van de opening, wijkkrant etc.
Voorbeeld programma • Welkom en vertel kort het programma van de bijeenkomst (door coördinator ouderkamer). • Kinderen zingen met zijn allen een welkomstlied voor ouders en genodigden. • Presentatie multiculturele modeshow (kinderen met kleding en muziek uit het geboorteland van de ouders houden een catwalk, ook uit Nederland). • Officiële opening door directeur, die het belang van ouderbetrokkenheid benadrukt en uitlegt dat de ouderkamer daarvan een activiteit is. • Voorstellen gastouders en coördinator. • Kinderen gaan naar de klas en de ouders en genodigden worden uitgenodigd in de ouderkamer om een kop koffie/thee met iets lekkers te eten wat gemaakt is door diverse ouders uit verschillende landen. • Afsluiting.
Wat heb je nodig om programma te realiseren • Datum en tijd vaststellen met sprekers. Wie voert het woord waarover en wat wordt er gezegd? • Bij openingslied, lied schrijven op een bestaande melodie, de kinderen oefenen dit met de leerkracht. • Officiële opening, met een lint of iets anders, wat is er voor nodig? • Brief aan ouder met het verzoek om lekkere hapjes te maken of regelen dat er hapjes gekocht worden. • Catering; wie doet wat en wat moet er gekocht worden? • Installatie; microfoon en muziek regelen. • Indien nodig, podium maken. • Uitnodigingen naar genodigden. • Uitnodiging naar de ouders (tip de uitnodigingen door de kinderen zelf laten maken, tekst wordt later ingevoegd). • Duidelijke taakverdeling maken met tijdsplanning. • Afspraken maken over het opruimen.
Draaiboek Ouderkamer JSO expertisecentrum voor jeugd, samenleving en opvoeding
23
Bijlage 8: Aanwezig Ouderkamer Datum:
Naam
Man/ vrouw
Geboorteland
Kind
Groep kind
Besproken onderwerpen: • • • • •
Zo nodig aanvullen met een verslag!
Draaiboek Ouderkamer JSO expertisecentrum voor jeugd, samenleving en opvoeding
24