"1',,,.4i.,.::1.;,,4:r:..,.,'",,",,,,,,,,.1,'.tt'tlttt:,tt,
l' ,i:,,,,' s.. ' kt.
",*u,l ''t ,"-.*;:
#
à;ry s\l
&*
tèii: !:i\
iffi.;:iri:ri:r:,
r
"
,::,:Middel BiO.èkwèg 1:54, 2675KLHo nsè]ièisdU k 0174-621084 jaargeopend vandinsdag t1m Hetgehele zaterdag van1400- 17.00uur I\,IUSFUhI D: KCREh]58HUUR te TIOSDUINEN van Hennebergweg 2a Margaretha / 3979015 3122081 telefoonA70 - 1700en van15,00 elkezate"dag Ceopend 's-zondags juni en september ook tussen u a n 1 3 3-A1 70 0u r"4US!1..11! D: SCHILPEN tÊlvlAASiAl"lD 'q--êerenqfraaf )4 rel AlO-\q1a10/ 5q116,\8 iedere zaterdag van1000 17.00u Ceopend -iRAl,'1SlAïiCN i\l!3El".llr,1 lÉ5C!ËlJDËl.l - 3808863 OttovanZevenderstraat2,te.l015 van'1400-16 00u elkewoensdag enzaterdag Ceopend
i5 nulráèR:bí5ra-Àlllllilll:: koortjes aígeven....Iser veellÈnoídeíd7::'bié:'Ircm heten zones,moorja moet ze nogsleedsofstempelen... Ên boonvokken het duuri nogoliijd longomvÍovrijweldezelfderoufe ín DenHoogïe komen.... Inderdood:longsdezelfderoute:wonïafgezienvonde N222,de 'Veilingroute', is er in het Westlondnouwelijks wezenlijknieuweinfrostuctuuraangelegd zich Hel zalzo'n40jaar geledenzijndoleenoverheidscommissie vonhet Westlond. \ezighield Hot itemwosïoen meto o de ontsluiting poot"oonde(toennog)rotondeYpenburg: diewegzou de,,vierde die en DenHoogoonsluiten opdenieuwe Beneluxtunnel, Amsterdom donookolvosïA4 werd gedooptDworsverbi ndingenzoudenheï definittef ontsluiten Westlond Al snellaghel A4-lracébi1Schiedom kloor hordgewerkïoonbereikboorheid: Er is índie40 joor doordeoverheid is onlongs verdubbeld.Vonuit vonde Beneluxtunnel de copociteit Ámsterdom sluitde A4 nukomer(l)breed aonopde ïoï PrinsClousplein rotondeVoorburgVondocrloopïdie A4 nogbredernaar omgebouwde knooppunt uilgegroeide enevenna detot volwossen rotondeYpenburg doï knooppunt, oonde grensvonhet Westlond stopi die,.vierde pool"obruptbij rood-wittehekkenll Nekken, diesomen metde doelpijlersen het met hogebomenbegroeidtrocé bij de lozebeïonnen vonhet belono dot de overheid 40 Beneluxtunnel oeluioen oedurende joor ïoekende vonhet Westlond áondá broodnodige onísluiting Westerlee Dóórgootbinnenkort moorweereensopdeschop, MMP
en verder... Van't Land Westland" Boek,Veranderend genealogie DNA-onderzoek ondersteunt EenreisjemetdeWestlandse stoomtram landdag Aankondiging Delf Vandepoldernaardezolder 7^rr'))r êên nlrrtiê
gravures doorVSB-fonds Schenking Schenking bUzondere bakfiets Tentoonstellingsenboekennieuws
séÍítèièàÈèÈidrri$rj
3 4 5 6 7 8 8 9 9 10
kanzichwenden tot oI de werk-of studiegroepen:
Algemeen Historisch Spreeku ur ledere zaterdag van14.00 tot 1700uurin het Middel Broekweg 154, Westlands Museum, q 621A84 2675 KLHonsel ersdLJ k (A17 (tussen Honselersduk enKwintsheul) Studregroepen Archeologie, 0174-621084 0enealogre, 0174-627072 Kastelen, 0174-628393 Kerkarchreven, 0174-293716 PlaatselUke Historische werkgroepen 0ud-'s-Cravenzande 0174-413073 -HonselersdUk, Oud 0174627868 0ud-De Lier, 0174-514472 0ud-Loosduinen, 4936 074-397 0ud-Maasland, 0105913959 0ud-l\lonster, 0174-247245 Oud-Naaldwuk, 0174-629490 0ud-Schiplu iden, 01s3808863 OudWateringen & Kwintsheul, 0174-292558
StreekHrstorie verschilnt 4x perjaaren wordtrnsamenmet de SUchting StreÈkenTLiiiibouwhi6torie Westland DTP uitgegevendoor PUBLISYS NogeWoerd19,2671DN Naaldwuk q 648224, tel (0174)648222,fax(A17 wwwpublisys n , e-marl nfo@publisys n Vooradvertentieskuntu zichwendentot PUBLISYS; Voor alle overigezaken: Redactie Westlands StreekHistorie N/ddelBroekweg 154,2675 KLHonselersduk \017q621084 IVevrM IV DanrneUef-Fousert (0174) Helotroop11,2691HJ s-oravenzande U3A73 LJ lV vandenEnde (4174) 244315 Maris41,2681IVPN,4onster J A de Brabander (4174) 296949 Wittev d Laan21,2291 KA Waterngen Distributie Westlands StreekH store wordtgratistoegezonden aan vandeSt Streekdonateurs enTuinbouwh storieWestland Losse abonnementen hetWestlands Museum f 12,5A,In zunbeperktlossenummers te koop(f 3,50) Vormgevingen zetwerk PrnS,PUBTISYS I\,4aarten DTP Druken afwerking DrukkerrJ BedJn.I\/onster ISSN 1380-0108 O St StreekenTuinbouwhistorte Westland Overnemen vanartikelen uitd t bLad istoeaestaan. m ts de bron du delJkwordtvermeid graageenbewUS-exemplaar Deredactie ontvangt
mei2000
mu . en a m e nh o u d e n i n d i ed a g e ng e w U ad a nd e z eg o d e nD
komen bekUken
verband metmajor of magnus, watgrootbetekent
Danis op de tuin onzeUzeren schoorsteen van5 meter hoogteverwisseld vooreenechtestenenschoorsteen, 11meterhoogishUgeworInvroegerdagenwasde meimaand waarinmen gemetseld vanradiaaLstenen, de maand, in dienstnamof uitdienstontsloeg, mensen Meihouden, den,Duswe hebbenru ookeenprjpop de tuin,rnetvernoemdemendat Dezeuitdrukking wateensoortpatroontje voorstelt dieje ookwelin betekent ook:hetvee siering + . f ^ l l , l ^ ^ . J ; ^ ê ' i ^ r in de weijagen, de potstalwerdbude boerenuitgemest, L d t u t N t t r t r u j U ) 4 r t r L (kleinen er werdgeboend in huis. Danisonslaatste aanwinstje eenheusescheepswert en geschrobd bUde mensen Kleding en kleden werdenbuitengelucht, smederU meteenechtsmidsvuur, aambeeld de grotevoor- tje),inclusief jaarsschoonmaak pons-enknipinstrumenten, wasin vollegang Ookgingde kachel uit endiverse gehaald huisom pasin hetnajaar weernaarbinnen te wor- U leesthetal,er zijnweerveelnieuwe oingente bekUken d e n .N o u ,d a nw a sh e tn o gw e le e n sk o ul u e nw , a n tm e i f f r c r n , o o rê ê n c n ? r r u r l r r l g 5 l 4 g p p g n ,h O O f E n m O C h t e f n O g h a db e s tn o gw e le e na a n t akl o u d ea v o n d e vno o ro n s . eensiemand wattUdoverhebben om onste helpen in de Maaria,in hetWestland moestde schoonmaak of uithaal tuin,beldangauw, Alishetmaarvooreenochtendje in de a n k a n tz i j nv o o rd e k r e n tb e g o nJ e h a dd a nz e k e rz e s r n r o o l z A l r n r o a r o n i n o t i n l i c o r o a n n i o r r u r o r r r i i u r i l l i n o r l \ l i r n wekenvastwerkin de kas,zodatje prakkie derweleensbU v e l l e k o o p d ,i ez l j nk u n n e na l w e e rr u i m s c h o oht se e f t in schoot.N/aar er wasaltUd nogweleenstikmet butteren bewezen in allerlei klussen, suiketmet lauweof kouwethee,waarje dan's middags de theekoors vankreeg.Jevielmekantvanje krenttrappie af Datwashetdanweervoordezekeer,maartochnogeen vanflauwte, en alsje dannietgauweenboterham at,viel gediggie vanCuidoCezelle overeenmezenessie, je ookecht Alstroostgingmendan,alsde tuindereenmotorschuit had,met de helekrentploeg eenmiddagje naarDrievliet, lJsbrand vanEendenburg W e e rw e r d e ne r b o t e r h a m m emne e g e n o m em n ,a a re r werdwelranjagekochtTochzrlnwe voorlopig op de tuin pasaanhetdruivenuitbreken en aanhetaanbinden met biezen(beginmei).0ok isde veldslag op het bloemkoolveldbezig,enalshetdaneenpaardagenwarmweeriskan Eenvneezennestje isuitgebroken je het welschuddenJuistprecies in hetweekend, alsje gedoken, dat,in denwulgentronk hebtafgesproken om nu eindelUk eenseendagjemetje s c h o o n m o e duei rtt e g a a ns, t i kj e v a nd e b l o m k o oD l u s rnetvijt'tíen eikes blonk, v r o e gu i tj e z o w a r m eb e d j ee n d e k o o li n e nj e h a k tj e zezittenin denboorn tespelen, warenhuisje metkooltengronde, ! ! , , J
Y u v v v
rrYr
Ookde geit(diewe ditjaarvoorhet laatsthebben) kanhet gedoptebladnietmeeraanTEVEEL, datiseenkreetdieje in hetvoorjaar nogal eenshoort,Teveel,omdatalleslang heeftgewacht op warmerweeren nu dater danis barst het los Ennietalleen in de kassen, ookin de slootkanten zieje volopnieuwleven,zoalskikkerdril enjongeprtltjes (eendjes). Enin de konlnenhokken zijndejongebeestjes en huntrotsemoeders te bekUken In hetvarkenshok hebbenwe eenbiekvandriewekenDezekrrlgtde flesnog tweemaaldaags. Wemoestenhetvarkentje welzojong afnemen, anders wordtbUde boereensoortpaperclip in zr.1n oor genieten z'nstaartgaater af,wantde boermaakt d a nk o p p e lvsa r k e n sZ,ek r i j g e nd a ng e e nm o e d e r m e l k meer,Zemoetenzelfvastvoedsel etenen dangaanze uit verveling aanelkaars staartsabbelen, zodater infecties zoudenoptreden alsde boerde staarten nietafbrandde. Z o ,t e r u gn a a rd e t u i n V o r i gj a a rz i i nw e g o e db e d a c h t (doorgaan graag)Wekondendusheelwat doorsponsors wensen verwezenlrJken
' u l
!rtv
tak-op, tak-at', tak-uit,tak-in,tak-ovn, rnetvelen en'k lachrnij,'k lachrnij,'k lachrnijbijkans krorn
mei2000
HetWestland iseendynamische streekledereen dieom zichheenkijktzalzich(somsmetweemoed) realiseren dat jarenwelin een de veranderingen zichvooralde|aatste heelraptempovoltrekken Deplaatseluke historische werk(verenigd groepenen verenigingen in de Stichting voor Streeken Tuinbouwhistorie Westland) hebbenin samenwerkingmet de Westlandse Fotoclub daaromhet initiatief genomeg n e z a m e n l ei jek nb o e ku i t t e g e v e nw, a a r i n de veranderingen vande zojuistafgesloten eeuwin beeld wordengebracht Hetboek,datalstitel gaatkrUgen Veranderend Westland, fotoboekvaneendynamische streek,zalin oktober2000 uitkomen, Hetfotoboekisnietalleenbedoeld alsterugblik, het geeftookde hedendaagse situatie weer,Doordatin het boekzoweloudezwart-wit foto'salsrecentekleurenfoto'snaastelkaarzijnopgenomen, ontstaateensoms scherpcontrast en wordende veranderingen in het landschap, de gebouwen, de infrastructuur en nietin de laatste plaats de tuinbouwgoedweergegeven. Voorelkeplaatsin h e t W e s t l a ni dso p d e z ew r j z ee e na a n t aol n d e r w e r p e n geselecteerd, Defoto'swordenvergezeld vaneentoelich-
tendetekst,die peronderwerp ongeveer eenbladzijde beslaatHetwordteenluxeuitgave vanongeveer 220bladzUden, mooigebonden envoorzien vaneenstevige band gevormddiede uitgave Eriseenredactiecommissie begeleidt. Omdatzowelde schrrjvers alsde fotografen belangeloos hunmedewerking hebben verleend, en eenaantal sponsorszichbereidhebbenverklaard financieel bUte springen, prijsworden kandit luxeboektegeneenaantrekkelijke aangeboden BrJ voorintekening bedraagt de prUs f . 42,-Naverschijnen in oktobergaathet boekf 49,50kosten. Voorintekenen is nog mogelUk dooreenkaartje te sturen naarhetWestlands N/useum, MiddelBroekweg 154,2675 KLHonselersdrJk, voorzien vannaam,adres,telefoonnummerenhandtekening Alsu nietachterhet netwilvissen danmoetu niette lang meerwachten, wantoverenkelewekensluitde inschrUv i n ge n w o r d td e o p l a g ew, a a r i nh e t b o e kg e d r u kgt a a t w o r d e nv, a s t g e l e gU d .k u n to o kb e l l e nt :e l e f o o n0 1 7 4 621084. BUhet Museum zgnfoldersverkrUgbaat die meer gevenoverditfraaiuitgevoerde informatre boek.
mer2000
'- ',""" " ':':':". DeStudiegraep eenealogie \,^leffaÍdkwam',riin,i1gg8 ln conwonen,hij koopter daneenboerderij in het dorp Een :hiÈrtr:i'iirForens,,is,ch (n,ljtfll,,lVgÈ tact'' rïet Dr..,,,.Pet.e,r,dg a n d e r ej o, n g e r ez o o ni s l u l g h A r i e n s zC.o p p e rgt ,e b ,r Laboratorium v o o r D N Ao , n d è r z o eíka n ' ' " h e Lt e j d s 1580 HuUgh blUftin N/aasland wonenop de boerderU van Universitair Medisch Centrum, DeStudiegroep kreeghet zUnvaderin de Duifpolder v e r z o e kt o t m e d e w e r k i naga ne e n o n d e r z o e vk a n genoemdlaboratorium betreffende de overerving vanhet Y-chromosoom in Nederlandse stambomen Kortsamengevatkomtzo'nonderzoek hieropneer:wanneer tweeof meermannen dienu nogin levenzr.1n, in directe mannelt.1ke lijnvaneengezamenlr.lke voorvader afstammen, dan dragenze meestal dezelfde famrlienaam Maarookdelen zij hetzelfde Y-chromosoom, omdatdit uitsluitend van vaderop zoonwordtdoorgegeven HetY chrornosoom b e v a st t u k j e D s N Aw e l k ei n l e n g t ek u n n e nv e r s c h i l l e n , N / a n n edni eg e e nf a m i l i e v a ne l k a azr i j n h , ebben vruwel altijdverschillende lengtenvoorde stukjes DNAEchter, b o v e n g e n o e mhdies t o r i s cvhe r w a n tm e annen hebben, omdatzr1hetzelfde Y chromosoom vanhunoorspronkelUkevoorvader delen,eenidentieke lengtevoorde stukjes Beide broers, Aryen Huugh, hebben 12,resp15generaties D N A V o o r h u n o n d e r z o e zk o c h t h e t F o r e n s i s c h v e r d e rn o g n u l e v e n d n e a k o m e l i n g eHne, tF o r e n s i s c h L a b o r a t o r i unmu l e v e n d m e a n n e nw e l k ea c h to f m e e r Laboratorium maaktdaneenberekening van25tussenliggeneraties geleden gendegeneraties, vaneenzelfde voorvader afstammen, Vande stamreeks AryAryensz Coppert W a a rk u n j e z o ' n v r a a gb e t e r s t e l l e nd a n b i j e e n uit Kethel zUnookdiverse latereafsplitsingen uitgewerkt, Cenealogische vereniging, Tweeledenvande vereniging o,a,detak Koppert uitSchipluiden, vermeld in hetboekje 'Westlandse kondenaandezevraagbeantwoorden, en zegdentoe hun s t a m -e n n a a m r e e k s eE ne ' , no r o b a nvt a n medewerking te verlenen, waaronder ondergetekende. dezetakheeftookmeegewerkt aandit DNAonderzoek In hetonderhavige onderzoek zUnde diverse stamreeksen Totaal hebbenzespersonen vandezefamilieeenwangv a nd e s t a m b o o m A r i e nC o p p e r t suzi t M a a s l a ngde,b ,t slUmvlies uitstrUkje afgestaan, AllenblUken exacthetzelfde gezeten en kondende nu levende 1480,op papier manchromosoom Y profielte hebbenen dusinderdaad af te nelUke nakomelingen wordengeselecteerd dievoormede- stammen vanAdriaen Cornelisz, Coppert, watviaallerlei werking aanhetonderzoek in aanmerking komen.Ditgaat aktenalvrrlwel zekerwas in overlegmetDr,P de KnUff N a a sbt o v e n g e n o e mgdeen e a l o giisee r o o kn o ge e n Dankomthet moeilUkste deel,dezegeselecreerde mananderetak K(C)oppert uitgewerkt in 14generaties In 1588 nenbenaderen en henverzoeken meete werkenaanzo'n koopteneJanDircxsz Coppertin Vlaardingerambacht een DNAonderzoek Cedeelteluk zijndatbekende verwanten, boerderU Dezelokatie ligtdichtbUN/aasland, redelUkerwUgedeeltelUk personen. ookonbekende AlszUtoestemming ze zoudit ookfamiliekunnenzr.tnMaarde aansluiting op g e v e nk, r i j g e nz e v a nb o v e n g e n o e m l adb o r a t o r i udme de Maaslandse Copperts is nognietgevonden, Denakoattributen toegezonden om hetwangslrJmvlies uitstrrjkje melingen vanJanDircxsz. Coppert wonennu hoofdzakelUk ' s - C r a v e n z a n d eg e h o o p t af te nemen, Hierna volgteenspannende tUd,ishetwelof in en w e r d ,d a t d o o rd i t D N A geenfamilievanelkaar misschien I Wantvoorannoi700 onderzoek konwordenaagetoond, of zUeengezamenlUke 'Maaslandse' zUner nietzoveeldoop-en trouwgegevens meerterugte stamvader met de Kooperts zoudenhebben. vinden, Danmoetje in alternatieve generaties bronnen zoeken zoals Hetdoeter brlzo'nonderzoek niettoe hoeveel je dannogverderteruggaat.TweemannelUke notariëleen rechtelUke archieven personen om familieverbanden te 's-Cravenzandse vindenVoordézegenealogie wasde uitslag vanhet DNA diebehoren tot deze takKoooert hebben positief onderzoek geeft ookeenwangslUmvlies uitstrUkje afgegeven Helaas hunY chromosoom eenandere uitslagVermoedelUk hebr S : i Dgee n e a l o g iKe( C ) o p p ebr et g i n tm e t A r i e n( A d r i a e n ) b e nz i jd u sn i e td e z e l f dveo o r v a d earl sd e ' M a a s l a n d s e ' Coppertsz, in Maasland. Volgens berekeningen zalhUrond KoppertsHetkanookzo z1ndater in de 14generaties 1 4 8 0z i i ng e b o r e nH i jh e e f tm e e r d e r ne a k o m e l i n g e n , e e ns c h a k ei sl v e r b r o k e nd,i t k a nd o o rv e r s c h i l l e n d e w a a r v a en r é é ni n | \ / a a s l a w n do o n t .D e z ei s C o r n e l i s omstandigheden zUngebeurd, denkaaneenvrouwmet ) o p p e r tg, e b o r e nr o n d1 5 1 0 D e z e eenkinduit eeneerderhuwellk, A d r i a e n s(zj ,o n g eC ze hertrouwt en dejonh e e f to o kw e e rd i v e r s n e a k o m e l i n g eenn,h e t i s a l l e e n genkrUgtde naamvanhaarnieuweechtgenootNader (Aryen) geb rond1555, Adriaen Cornelrsz, Coppert, ookin onderzoek in dezegenealogie naareerdere afspitsingen Maasland wonend,diebekendis Dezelaatste heeftook met nakomelingen dienu nogleven, rseenoptieom ver(Voor1700werdde naamKoooert m e e r d e r kei n d e r e nZ i j nt w e e d ez o o ni s A r yA r i e n s z derte onderzoeken C o p p e r tg, e b o r e ni n 1 5 6 5D e z eg a a ti n 1 5 9 0i n K e t h e l meteenCgeschreven in zUnhuidige vorm) , daarna mei2000
ílllrÍ! hele è reisomdatd,ÈweEehslechtbegaanbaar tiJdeen iéí nezoèkbràoniiáán.:átóíàÍenzaíàè. ÈaÍíàs in,dièÈild' nemen, Hetbestekonmennogdetrekschuituit Rotterdam warenen hetvervoernietop ellraaraansloot. stoomtram te gaan werdomvanuitDenHaagmetdeWestlandse maardievoernietelkedag.Besloten ligt. ziekenhuis datiswaarnu hetWesteinde dievertrokvanafdeLijnbaan, 's-oravenzande op hettoenmalige tramwegnet. 1883aangesloten wassinds14augustus en Erreden6 tramsperdagdieer éénuuren12minutenoverdeden.Detramreedmeteenslakkegangetje werder onderweg opverzoekoveralgestopt. op destations dwarsdoorhetdorp.Behalve tufte in Monster vatbaarwant het reisverslag washetopenbaar vervoerin dietijd alvoorverbetering Kennelijk geschreven. Omdathetookeenaardigeindruk ondertoon naar's-Gravenzande werdmeteenironische geeftvanhet reizenin dietijd latenwÍj hierondereenbewerkteversievanhet reisjevolgen. vanhetjaar1888begafik mU Enige dagenvoorpinksteren m e t m i j nb e i d ej o n g e n sv a n8 e n 6 j a a ro p r e i sn a a r ' s Vroeger was te bezoeken, Cravenzande, om eenfamilielid reis,Menhadmuvertelddat dateenmoeilUke en kostbare m e e rw a so m d a te r s i n d se n k e l e d i t n u g e e np r o b l e e m jareneenstoomtram tussende Westlandse dorpenen de reed Dit vervoermiddel wilden wu weleensproresidentie beren,
e n f r u i tn a a rd e m a r k tb r e n g t )N i e tl a n g d i eg r o e n t e n kwamer eenanderecontroleur langslk reiktehem daarna aan,waar hrler 5 vanafnam,de rest de overige1Bkaartjes zichnog5 keertot we in ontvingik terug.Ditherhaalde 's-Cravenzan wdaer e n( i ne l k es e c t i e v a nh e t b a a n v a k inleverenl), moestmeneenkaartje
klonkhetopeens metde opmerking ,,Loosduinen" ,,heren " , eb e g a v eonn sn a a rh e t e r i s p l a a t isn d e 2 e k l a s s eW vroegop reis,vertrokken met de achterste deelvande wagenwaarnog 5 staanplaatsen WUgingen's morgens meelstonden"Jajonwaren en ook nogeenpaarzakken en kwamen om 8,55uur treinvan8.30uuruit Rotterdam 's-Cravenhage geheer' zei een medepassagier tegen mUnzoon,dietrem Spoor. We in aanop het stationHollandsch j e prachtig zomerweer naar,,deLoosduinse i sw a tw a a r dh, e b m e e ls, p r u i t e na,a r e p e l esnp, a r r i e s , wandelden met alleskenje er meeverzenden en vooreenbeetje vernamen varkens brug"waarde tramafreed,Daaraangekomen w u m e tv e r b a z i ndga td e t r a mv a n9 1 0 n e tv e r t r o k k e n hoor"! was.Vande noodwerdeendeugdgemaakt en in koffie- 0p eensstoofeenvrouwmet eenmeisjeaande handde (l)koffie tramuit,bonsde tegenmUaanenvieloverde meelzakken, huis"DeVink"(wereldberoemd doorzUnheerlUke en nettebediening) datalstramkantoor dien- Zijverzuchtte en beleefde "welmijnheerhet kindmoetovergeven, het isdaarbinneneenrookholen daarbU wUeenglasbieren tweeglazenmelk,Daar met permissie, de,bestelden (vandetram)". gedraai komtdannogdateeuwige hoorden wUtot onzeverbazrng datde eerstvolgende tram 's-Cravenzande pas naar om 1215uurvertrok riepde conducteur Er Naonzeconsumptie hadden we dus overstappen'. te hebbengebruikt "NaaldwUk "PoeldUk" plaatswe gingennaarbinnen waar nogruimschoots detudom DenHaageenste bezichtigen kwamnu ruimschoots we de conducteur aantroffen diebUdit mooieweerzatte puffenin z1ndikkewinterJas pasna Hr.1 vertelde M e td e t r a mv a n1 2 . 1 5u u rv e r v o l g d ewne o n z er e i s D , e onsdathr.1 '1e de Pinksteren eendunnezomerJas kreeg, tram bestonduit eénwagen,met eenkleingedeelte klasse was en eengrotereruimte2e klasseDe2e klasse plaats Toende tramin 's-Cravenzande we uit en echterzovoldatmenmrJvroegom in de'1eklasse stootestaoten gingenoomJochemopzoeken, Na Nahartelrlke begroetinte nemen,datvondendejongenseenbuitenkansje g e nz e io o m J o c h e md a td e t r a me e nw a a rg e n o tw a s eniget1dvroegde conducteur om de kaartjes. lk gaf hem personen" en voordelig was,Oomverzond de helebundel,,Drie zeidemanen namer 18 omdathetzo gemakkeluk kaartjes uit, Hierover verbaasden mUnzonenzichwantbLl voor4 centeenzakspruiten, eenvarkenvoor60 centen het Hollandsch vondendatdetram Sooor. de treinvanRotterdam naarDen eenzakmeelvoor3 cent,Dejongens juistduurwas,eenmensmoest421/2 centvoorde reis H a a gr,e i s d e zni js a m e nv o o ré é nm a n( v o o rh a l fg e l d ) H i e r o pd e e l d ed e c o n d u c t e umr e ed a ta l l e e nk i n d e r e n betalen, datwasheelwatmeerdaneenzakmeelvanhetgezeten, zelfdegewichtl beneden 3 jaat mitsop de knievande geleider niethoefden te betalen, verderbetaalde iedereen volgeld Demannaastonshadmaareenkaartje0p mUnvraagom D ev o l g e n d e d a gs t a p t e nw i j o p h e t s t a t i 0 na a nd e opheldering antwoordde hudathU,,marter' wasen daar- Noordwind weerin de tramdieom 1 35 uurvertrok0p om maar30centbetaalde Mrlnzoonskekenhemverwon- diemanier konden wr.t in DenHaagom 5 uurdetreinnaar derdaanwaarna hUuitlegde dathUkoopman was(marter Rotterdam halen.Dejongenswildengraagop hetachtervruvertaald betekent, uit hetWestlands, markter, iemand balkonstaan,danhaddenze eenprachtig uitzichtoverde mei2000
*$ #traq'*naacxdr.
& ï * r " l s t e t ' s c h e 1" "v v1è 1 3 n
tuinderUen Toenwe naarbuitenwildendrongen eenachttal soldaten voor,zUkwamen vanhetfoft in HoekvanHolland en gingenmetverlofZUgingenop hetbalkon zittenen begonnenluidkeels te zingenen maakten eenherrievanjewels t e .W eg i n g e nw e e ro p o n z ep l a a t s ezni t t e nw a a r n da e gaf BUdeze conducteur kwamen ik hemhet pakkaartjes controlebleekdatde soldaten veelgoedkoper reisden dan wu,zubetaalden maar32 centvoorde reis, gingde reiste.ug,n DenHaag ViaPoeldt1k en Loosduinen puntmoesten goederen hielden we halt,op eenbepaald
gelostwordenDezegoederen werdendaarovergeladen o p d e t r a mv a nS c h e v e n i n gdei e nn a a rh e t H o l l a n d s c h Spoorwegstation loopt Doorhetlossen vanallespruiten, meelen sparries kwamen we helaas te laatvoorde trein van3 uurnaarRotterdam Zokostteeenfamiliebezoek van Rotterdam naar's-Cravenzande tweevolledaqen. J Dahmeuer Ditartikeliseerderverschenen in het programmaboekje v o o rk o n i n g i n n e dvaagnd e O r a n j e v e r e n i gvi an ng ' s -
De Stud iegroêp ceneaIogià,,w,esfland''!,,,,o f 9anis'gert,i É folders,kaartene d inzienen kopen Erzullendriele2iÈ, samenwerking genealogische met het Historisch cenootschap Oud genwordengehouden oververschillende soetermeer,Prometheusen de AfdelingDelflandvan o n d e r w e r p e 0n p d e H o m e p a gvea nd e S t u d i e g r o e p (NCV), (http://surf de Nederlandse gegevens Cenealogische Vereniging op 7 tolhet westland) zullende laatste oktober2000de 9e Delflanddag. overde Delflanddag wordenbUgehouden Dedag zalwordengehoudenin de Ontmoetingskerk, Anjerlaan te Naaldwijk, welkegoedis te bereikenmet openbaarvervoerterwijl er ook voldoendeparkeerruimtein de omgevingis. DeDelflanddag iseengenealogisch-historische contactdag voorbewoners vanhet Delfland en overige belangstellenden,Debedoeling iseengenealogische marktop te zeften mettafelswaarop de diverse deelnemende verenigingen huninformatie kunnen uitstallen B e z o e k e kr su n n e nd a a rd a ni n f o r m a t ivee r k r i j g eonv e r g e n e a l o g im ea , ao r o ki n f o r m a t iuei t w i s s e l e n b o e k e n ,
mei2000
vijf nniiniuten keni1,"Japá,snurk;r:rrÈ:h,grp[4., latér:jong'èns; komnou hoogtUd". Westompenop de vlóer,met andere ja,ja . Weervijf minutenlater woorden: " we zUner uit", komtpanaarbovenvliegen entoenwarende poppenaan jullie potverdomme hetdansen, nounognietuit?" ,,ZUn er Maargoed, om vUfovervierbegondantoch het ballen racen, Z og i n gh e to p u . 1 .S g fr u v e na, l t U d v r o e gb e g i n n eenn o p s c h i e t eJno n g e r em n o e s t eo n m a c h tu u rw e e rn a a r schoolen ziedanmaarwakker te blUven onderde lessen 's Middags naschooltUd moesten weweertomatendieven
:l a. .':,:.:,., ,::::.:::a,l::,:,: ,,:.. :.:,,..| .rl.-_.lr-1..r1.r... ', " ' : , . . . , , ; 1 t l t , l l : :t l. : i , . .. ...,r4t -... :...:rr,,-......... . . . rt 1,. rr.rr.ii. .-ti: tlt:tli.
of trillen,drit Alspanietop de tuinwaswerder dlkwijls jesovergeslagen zodatmentegeneenkasgevel eenpoosj e k o ng a a nz i t t e nd u t t e n ,d a tz a gp at o c hn i e ta a nd e bloemetjes Dejongens vanmr.ln burenwildeneenradiobrlhunwerk Hunvaderzagdatnietzo zitten,maardiejongenshielden volenop hetlaatst zeipa:,,noudoemaar, danweetiktenmrnste waarju liez tten" Enalshetavondis,watgebeurdt er dan vandepolderweernaarde zolder
u raadthetal, Daan Duiivestiin
rrwelvierplaatjes werden Leendert W Koppenol uit 'kunstschilder' schreef.,,ons r ;Eenverfamilielid vanrn}iwas en werKeveelin het Westfand, HljschiÍdefde,,y6qqni,mêlijk landschappen. CerritKoppenol isdÊnaam,'van de schjldet geborenin DeLierop 10 november'1878, eerstwashij huisschilder en ginglaterovertot kunstschilderen, Huwas leerling vanBernardus Petrus Schregel en isoverleden op 24|uni1963te Eindhoven H1heeftondermeer schilderUen g e m a a kvta nd e m o l e nv a nM a a t e ' s - C r a v e n z a nddee , 's-Cravenzande Baakwoningbrug eveneens te met schuit e n d h r J o bV r i j e , e ns c h i l d e ruiijt ' 1 9 5 8E ne e nm o l e ni n (waa polderlandschap rschr'l nlUkin hetWestland) ZUndochtetCerardina, schilderde ook.Vanhaarisdeaquar e ld e P o e l m o l et n e ' s - C r a v e n z a nN de a t u u r l i hj ka d d e n b e i d ep e r s o n e nb i j l a n g en a n i e t d e k w a l i t e ivt a n Rembrandt vanRrJn, maarmisschien tochleukomdathet beelden z1nuithetWestland" aldus de heerKoppenol mei2000
Onlangs heeftde Stichting VSBFondsWesiland eengroot vande voorzUde en het Huisgezienaande achterzijde met a a n t agl r a v u r egse s c h o n k e an a nh e tW e s t l a n dMsu s e u m , eengedeelte vandetuin,Eveneens doorC,pronkgemaakt H e tb e t r e f th i e rv e r s c h i l l e n d ge r a v u r evsa nh e t H u i s iseenhandgekleurde gravure vande wegnaarNaaldwr.lk H o n s e l e r s ddi jakt i n d e e e r s t eh e l f tv a nd e 1 7 ee e u wi n gezien vanuithetHuisHonselersduk opdracht vanFrederik Hendrik isgebouwdDeafbeeldingenU kentvastallemaal welhetboek'DeNederlandsche Staddaterenvanhet eindvande 17eeeuwen de eerstehelft en Dorpbeschrijver'van L vanOllefen en R.Bakker uit1793 vande'1Be eeuw, DebeschrUving vanelkestadof dorpwordtvoorafgegaan Vande handvanRomUn de Hooghe iser eenmooiehand- d o o re e na fb e e l d i n ge,e nd o r p s o - f s t a d s g e z i ci hn te e n g e k l e u r deet sv a nd e a a n k o m si nt 1 6 9 0v a nk o n i n g - s t a d o- v a a lD, e z ea fb e e l d i n g ewna r e ne n z i j nn o g a gl e w i l de n houderWillem lllin HonselersdXk Willem iltwastoennettot werdendaaromuit de boekengehaald en alslosseprent k o n i n gv a nE n g e l a ngde k r o o n de n h e t z o u z i j nl a a t s t e verkocht, Deprentenvande dorpen's-Cravenzande, De 't bezoek aanHonselersdUk wordenIndieperiode istoeneen Lier,Loosduinen, Schipluiden, TerHeUde, Wateringen en heleserieprentenvanhet HuisHonselersdUk vervaardigd In Woudt(enHoogHafnasch) makenookonderdeel uit van laterejarenzijner regelmatig herdrukken vandezeserie dezeschenking Hetzunin dit gevalhandgekleurde etsen verschenen, D gemaakt doorA Brouwer omstreeks 1790 i v e r s ev a nd e z eh e r d r u k k ezni j no o ko n d e r d e evla nd e Dezeprachtige schenking vanhetVSBFondsWesfland aan schenking, o,a.eenetsnaarC.Allard, dieafkomstig isuit p h e t m u s e u m i s i n m i d d etl es z i e nv o o rh e t p u b l i e kA l l e v a nd e r A a ,L aC a l e r i ae g r é a b ldeu m o n d e ,u i t 1 r 7 2 0 genoemde gravures geëxposeerd en etsenziinfraat in de Daarnaast zrJn er ooknogverschillende gra- hooiberg, handgekleurde onzenieuweontvangstruimte voorbezoekers vuresvanC Pronkuit 1740HetHuisHonselersdUk gezien vannetmuseum,
datbiieenbakfiets debestuurder aandeachterzljde vande strueren Hiervoorzoekik oude bloemendozenHet bakzitvoorde besturing en de aandrtJving vande trappers, gebruikvandozenvoorhetverpakken vanbloemenisnog maarbUdezebakfiets zitde bestuurder aandevoorkant niet zo heeloud, maaromdatkartoneen betrekkelijk BtJeennormalebakfiets washet namelijk zo datde bak- kwetsbaar en vergankelrlk materiaal is blUven er maarheer l a d i n gn i e th o g e rm o c h tz i j nd a nd e k i j k h o o g tvea nd e w e i n i d g o z e no v e rI nd e m u s e u m c o l l ehcet ibeb ew n em a a r bestuurder. Bloementuinder KÓhler, diegevestigd wasaan enkele bloemendozen uitdejaren70en B0vandetwintigde Nieuweweg gebruikte in Honselersdtlk, eenbakfiets om steeeuw,In iedergevalteweinigom eenreconstructie te ztlnproducten naarde bloemenveiling te brengenHtjhad maken vaneenhoogopgeladen bakfiets vaakheelveeldozenmet bloemen, waardoor het nogal BUdezedoeikdanookeenoproepheeftu nogoudebloeeensvoorkwam datde ladingzo hoogwasdatje vanafde mendozen op zolderof in de schuuren u zouze wtllen bestuurdersplaats de verkeerssituatie nietgoedmeerkon afstaan voorhetmuseum, danzUnwe u daarzeerdankbaar o v e r z i eD n i t w a s b U w e t v e r b o d e n e n d a n k o n j e e e n bv eo koer ,uA- l l e s i s w e l k o m , c h r y s a n t h e n - , a n j e r - , g e r b e r a - , o r c ringkrlgen KÓhler wasal meerdere malenaangehoudendee-,of fresiadozen Maarhetliefstwelwatouderedozen dooragentVanLeeuwen, maarbeloofde eenandereoplos- uitjarentachtigenouder. singte bedenkenDiewerduiteindelijk gevonden in een bakfiets vanCazelle waarbU de bestuurder vooropzit Deze bakfietswasspeciaal ontworpenvoorhet probleemloos vervoeren vanhogeladingen EenbUkomend voordeelwas dat.1e doorde besturing aande voorzr.lde zeerkortebochtenKonnemen, Volgens Kóhler z1ner vandezespeciale bakfietsnietveel gemaaktZUhebbenooit informatie ingewonnen bij het Fietsmuseum en volgens henzUner in totaalmaar13van t .c h td a a r v aznU ng e b r u i kot p d e z eb a k f i e t s egne m a a kA S c h i p h ool ,m d a td i t e e ni d e a avl e r v o e r m i d dwear sv o o r koffersen anderebagage dieje dantochhoogkonopladen VrUwel zekeris dezebakfiets het enÍgeovergeoteven exemplaar meteenbesturing aandevoorzr'1de. mei20OO
geeftde nieuwewissólten- eé,íwwà5het vervoerovérwatet)oals'detrekschuit, In het,Westlandsfdl'gseum de geschiedenis b e u r t s c h i p peenr d e v e i l i n g s c h i p pneorg b e l a n g r i j k toonstelling eenoverzicht vande Westlandse v a nd e a f g e l o p ednu i z e njda a r C e t r a c hwt o r d ti n i e d e r Personenvervoer gingmet de Westlandse Stoomtramweg gevalvanelkeeeuweenmarkante gebeurtenis te belich- Maatschapprl en met de omnibusDatisechterweldrasten.HierbU behandelen we zoveelmogelljk onderwerpen tischveranderd, zoalsop de expositie wordtgetoond. diein de permanente expositie vanhet museumnogniet Naastde velefoto'szrlner ookvoorwerpen te ziendiede a a nb o dz i j ng e k o m e nZ o b e g i n n ew n e i n d e 1 1 ee e u w veranderingen en stUlen vande 20eeeuwgoedweergem e t d e a a n w e z i g h ev iadnd e g r a a vf a nH o l l a nidn o n s ven, Detentoonstellingzaltezienzln tot eindseptember gebieddoormiddelvan hettonenvanzUnbezittingen In , iedere zaterdag van1O00tot'1700 uuren op woensdag d e 1 2 ee e u wz i j nd e o u d s t ea r c h i e f v e r m e l d i nvgaenn v a n1 40 0 t o t ' 1 70 0 u u r 0 p h e m e l v a a r t s deangt w e e d e Westlandse dorpente olaatsen, Inde 15eeeuwhetstads- Pinksterdag van12.A0 tot 170Ouur. rechtvan's-Cravenzande, de 14eeeuwkastelen, de 15e e e u wk l o o s t e r 1s 6 , ee e u wd e o o r l o gt e g e nS p a n j e1,7 e In het stedelijkMuseumHet Prinsenhofte Detft istm eeuwBuitenplaatsen,'18e eeuwde eerstegrootschalige 12 tuni2000de tentoonstelling'NIETDEKAARTEN 0p TAFEL. tuinbouw, 19eeeuwde Veilingen en de 20eeeuwde uit- K a a r t euni t h e t b e z i tv a nh e t H o o g h e e m r a a d s cvhaanp (WSN/) breiding vandeWestlandsche Stoomtram Delfland' te zienAanleidrng tot hetorganiseren vandeze Webesluiten de tentoonstelling met eenblikop de toe- expositie isdeverschUning vanhetboekC0ET ENVERSTANkomsten wel het l0PW,het Integraal OntwikkelingsplanDICOPSICT. DELFLANDS VERLEDEN BEZENVANUIT KAARTEN '1545-1985 Westland Deopeningstijden vanHetprinsenhof zijndi Deexpositie duurtvanhalfmeitot 28september 2000 tm zavan1000tot 17.00 uut zo,hemelvaartsdag entweede pinksterdag van13 00tot 17 0Ouur In museumDe Schilpente Maaslandkande bezoeker eventerugblikken op de afgelopen eeuwDenieuweexpo. s i t i ei n g e b o u wT a v e ngue e f td a a r v o orru i m s c h o odt sè gelegenheid I n c h r o n o l o g i s cvhoel g o r d w e o r d e nd e b e l a n g r i j k s t e gebeurtenissen en groteveranderingen vande afgelopen WateriÈgsêQuohieren. e e l u t i n h e p l d o p h r : r ^ h f D p o o c r h i p r ^ l p n i cl n n n t e l c o o n I n d e z ep u b l i c a tvi ea nd e H i s t o r i s c W h ee r k g r o e0pu d rodedraad,in de vormvaneendoorlopend oaneelmet Wateringen & Kwintsheul zUnde zakenopgenomen van j a a r t a l l erno,n d o ml a n g sd e w a n d e vna nd e z a a ll,n m e e r notaris JanDenick Patrln overde periode5 oktober1806 grotefoto'sishet Maaslandse gebeuren danhonderd vast- t o t e n m e t6 a p r i l 1 8 1H 1 e tb o e ki sv o o rf 1 4 , 5r0e ( o o p g e l e g dI n g r i j p e n dgee b e u r t e n i s seel n (telefoon d e r sz i j no o ka a n bUhetWestlands Museum en bUdeWerkgroep M a a s l a nndi e tv o o r b i j g e g a az no ,d a tz e e e np l a a t isn d e 0174-292558) fotoreeks hebbengekregen G o e te n v e r s t a n d i go p s i g t ;D e l fl a n d sv e r l e d e n Degroteveranderingen in verkeer en vervoefzijneven- bezienvanuit kaarten. eensrnde expositie te zien.Inde eerstehelftvandevorige Naaraanleidrng vanhetverschrynen vandit 172pagina's tellende boekiser tot en met12junieententoonstelling in hetStedelijk museum let Prrnsenhof Hetmooiuitgevoerde boekbevatzeventigkaarten met eenbeschrrlving VerkrUgbaar voorf 75,--brlhetmuseum HetPrinsenhof , Leermij Loosduinen kennen. E e nf r a a i f o t o b o edka tc i r c a1 2 0 l o c a t i e i nsL o o s d u i n e n beschrUft in de vormvaneenhistorische wandeling De prrJs vanhetboekbedraagt f 29,95en het isverkrrtgbaar b i j b o e k h a n d eDl e K r o o ni n L o o s d u i n eenn b i j h e t Loosduins Museum Tussenbisschopen pastoor. Eenmetveelfoto'sgerllustreerd boekvande handvan ArieOliehoek datde geschiedenis beschrUft van600jaar dekenaat Delfland DeprUs bedraagt f .25,-- Hetboekis ondermeerverkrugbaar bUde pastorie in poeldUI DeLierin beeld2 EennieuwfotoboekoverDeLiervande handvanKrrln vanDUk en TrudyvanDUk-Vos Voorf, 32,50verkrUgbaar bUboekhandel VanderMarkinde Lieren bUVingerling
E BOEKEN
vuvr
eer
Iu
eu
YUJ!|
tvvvL
utJ
uul
I
mer2000 ffi fl
iËtr
