Science op de Zuidpool

FoliaMagazine weekblad voor HvA en UvA

nr. 20 13/02/2013

Science op de Zuidpool

Eén klein lab doet dapper onderzoek

(advertenties)

PAS DENTETIN EG STUCH MELKW NAAR S NDERDAGNA T GRA

‘Hoogtepunt van het theaterseizoen’ NRC*****

ELKE DO

slechts betaal t de m €15 e an de as v sprintp ouwburg h c s s stad l ssba.n

IN AMERICA

P & HIPHOP BASS MUSIC, DUBSTE

halen bij de kassa van de t/m 15 maart GRATIS af te Melkweg studentenpas art. Met de pas kun je het eka leg col of ten den je stu Melkweg op vertoon van voor slechts € 5 naar en dag der don op naar CABLE hele collegejaar gratis ag! erd zat op CE ENCORE en CTRL+ALT+DAN MELKWEG AMSTERDAM

234A – LIJNBAANSGRACHTWEG.NL

van tony kushner regie ivo van hove

met hélène devos, roeland fernhout, marieke heebink, fedja van huêt, marwan chico kenzari, hans kesting, alwin pulinckx, eelco smits

21 feb t/m 3 mrt | stadsschouwburg amsterdam | tga.nl

WWW.MELK

FLOOR AGENDA

KOHNSTAMMHUIS, WIBAUTSTRAAT 2-4 | WO 13 FEBRUARI - WO 27 FEBRUARI KicK-off HTML en LiefdesfeesT bij fLoor 14 februari, 9.30 -18.30 uur, Arena en Broedplaats Op Valentijnsdag vieren we bij Floor de liefde. We vertellen elkaar over de liefde ter kick-off voor het HTML (how to make love) project, we kijken naar films en schuifelen op lovesongs van toen en nu. KicK-off ‘You on THe Move’ 18 februari, 9.00 -18.00 uur, Broedplaats Bureau Internationalisering van MIC brengt internationale studenten en docenten samen met een reeks colleges. iscAr sYMposiuM 21 en 22 februari, 9.00 -18.00 uur, Broedplaats

CREATING TOMORROW

ANGELS

Bij leercentrum Floor vindt het tweede Duits-Nederlandse ISCAR symposium plaats. Dit keer is het thema ‘Practical elaborations on Cultural Historical Activity Theory’, waarbij wordt gezocht naar de brug tussen theorie en praktijk. Er is dan ook veel tijd ingeruimd voor uitwisseling en discussie. Floor is het leercentrum van de HvA. Floor is voor studenten, docenten en de rest van de wereld. Je kunt er activiteiten bijwonen maar ook organiseren. Mail je idee naar [email protected]. Facebook www.facebook.com/floorHvA Twitter @floorHvA

inhoud #20

redactioneel Huub

Tussen de pinguïns 6

We wilden hem al langer in het blad hebben, maar eerdere pogingen om hem te interviewen mislukten steeds op een of andere manier. Huub van der Lubbe is zanger van De Dijk, maar sleet ooit zijn dagen in de collegebanken van de UvA. In 1986 zag ik hem voor het eerst live tijdens een gratis concert in het Vondelpark en daarna bezocht ik nog talloze shows van de band. Het concert ter promotie van de plaat Wakker in een vreemde wereld in Paradiso staat nog steeds in mijn top 5 van beste concerten ooit. Huub van der Lubbe was geen standaardstudent, blijkt uit het interview. Hij maakte zijn studie niet af en had ook weinig op met zijn studiegenoten bij de UvA. Uiteindelijk volgde hij zijn hart en stak al zijn tijd in ‘zijn bandje’. Binnenkort is hij zonder De Dijk te zien in de Kleine Komedie; een aanrader.

Zoi Farenzena doet haar onderzoeksstage op de Zuidpool. In een bevroren lab.

De samenhang hersteld 12

Psychiater Pim Scholte helpt oorlogsslachtoffers in Rwanda. Door ze met elkaar te laten praten.

In de Gouden Eeuw 20

Amsterdam was een wereldstad in de zeventiende eeuw. Dus moest er een universiteit komen.

Altijd zichtbaar 24

Lector Mettina Veenstra waarschuwt voor de gevaren van informatietechnologie. Al is het ook wel makkelijk.

Relaties zijn uit 30

Pabo-docent Marit de Jong ziet steeds meer relaties om zich heen kapotgaan. Daarom pleit ze voor relatielessen.

Jim Jansen, hoofdredacteur Folia Magazine, [email protected], @jimfjansen

en verder de week/het moment/navraag 4-5 passie 11 opinie 14-17 Robbert Dijkgraaf 15 brieven 16 Hadjar Benmiloud 17 objectief 18-19 drift 23 op de tong 27 promoties 28 overigens 29 Folia maakt kennis 34-35 Folia tipt 36-37 lezingenladder 37 prikbord 38-39 wasdom 40-41 stage 41 toehoorders 42 de lezer/deining 43

(twitter)

FoliaMagazine

3

de week De vraag stellen is hem beantwoorden.... of niet.

K

ent u die uitdrukking? Een ezel stoot zich niet tweemaal aan dezelfde steen. De Hogeschool van Amsterdam toonde zich deze week géén ezel. Eind januari gingen ze de fout in met een tentamen en afgelopen week weer. Nu was er geen gebrek aan tentamenvelletjes, maar aan formeel benoemde examinatoren. Tweedejaarsstudenten blijken namelijk niet onder die noemer te vallen. Hierdoor moeten alle eerstejaarsstudenten fysiotherapie twee tentamens overdoen. Hoe het heeft kunnen gebeuren dat tweedejaarsstudenten de tentamens hebben afgenomen en beoordeeld? Het Domein Gezondheid heeft geen idee. Wel haast het domein zich te zeggen dat men álles in het werk stelt om herhaling te voorkomen. Alles: gelukkig maar.

Ook het ministerie van Financiën toont zich geen ezel. ‘Dit mag nooit meer gebeuren,’ zei toenmalig minister Wouter Bos in 2008 nadat hij net de Fortis Bank had genationaliseerd. Vijf jaar later doet minister Dijsselbloem van Financiën het trucje nog eens dunnetjes over met de SNS Bank. Ook hij had er álles aan gedaan om nationalisatie te voorkomen, meldde hij de Tweede Kamer. Hoe had het dan toch weer kunnen gebeuren? De economiestudenten van Room for Discussion haalden hoogleraar financiële markten Arnoud Bout weer eens van stal om zijn licht te laten schijnen op die prangende vraag. ‘Omdat we helemaal geen grip hebben op het financiële systeem,’ was zijn simpele antwoord. Ondertussen vroeg de UvA zich af hoe het toch had kunnen gebeuren dat de toestroom aan studenten het meest was gedaald van alle Nederlandse universiteiten. Ten opzichte van vorig jaar een keldering van 7,2 procent, zo berichtte de Vereniging van Universiteiten (VSNU) afgelopen week. De UvA liet een legertje spindoctors op de vraag los

4

FoliaMagazine

The million dollar question was deze week: hoe heeft dat kunnen gebeuren? Het ene antwoord was iets bevredigender dan het andere.

zich naar de collegezalen kan verplaatsen. Goed voor het studierendement, zo schrijft ‘Van Vree’. Hoe het heeft kunnen gebeuren dat deze mail is verstuurd? Wie het weet mag het zeggen. yyy Eva Rooijers en Gijs van der Sanden

en kwam met de volgende verklaring: veel meer UvA-studenten halen hun diploma, en die hoeven zich niet opnieuw in te schrijven. Logisch dus dat minder studenten zich hebben aangemeld. Ook Frank van Vree – decaan Geesteswetenschappen van de UvA – kreeg deze week een taai vraagstuk voor zijn kiezen: wie is Frankyboy2187? Frankyboy stuurde een mail naar studenten van de FGw en ondertekende deze met de naam van de decaan. De nepmail – compleet met UvA-logo – zorgde aanvankelijk voor wat verwarring. Zo wordt het idee opgeworpen om colleges voortaan pas vanaf twaalf uur ’s middags te laten beginnen, zodat ook de katerige student

22 januari 2013

tweet van de week thomasvanaalten @thomasvanaalten Gun ons vakantie naar Drenthe, sierlederen barkruk & kortingscoupon voor Keurslager. Student #hva #mic uw plicht roept! http:// www.docentvanhetjaar.hva.nl https://twitter.com/thomasvanaalten/status/

‘Nothing beats an astronaut!’ riepen deze jongens in de Ferdinand Bolstraat, waar ze kennelijk vervoer zochten naar een andere planeet. Fotograaf Danny Schwarz fietste ze tegen het goedverpakte lijf, om erachter te komen dat het drie als fotomodel bijbeunende studenten betrof: Christian Bekers (23, bouwtechnische bedrijfskunde), Duco van Dongen (23, master ondernemingsrecht) en Dirk Reuser (24, bouwkunde). Ze waren dus niet gek en het was geen vrijgezellenfeestje, maar gewoon werk. Iets met een deodorantreclame. yyy foto Danny Schwarz

navraag René Niemarkt Jaarlijks verdwijnt volgens cateraar Eurest voor 20.000 euro bestek en servies uit de kantines van UvA en HvA. René Niemarkt, vestigingsmanager van Eurest: ‘Ik acht de kans groot dat in menig studentenhuis ons servies wordt gebruikt.’

Dat is massale diefstal. ‘Het woord diefstal wil ik niet gebruiken. Ik kan niet bewijzen dat het bestek wordt gestolen. Ik kan wel melden dat er enorme hoeveelheden bestek verdwijnen. Naar schatting duizenden stuks. De precieze aantallen zijn moeilijk in te schatten. Het is niet altijd duidelijk hoeveel bestek er verdwijnt of wat er stukgaat.’ Kan het niet zo zijn dat het bestek per ongeluk in de prullenbak verdwijnt? ‘Dat lijkt mij zeer onwaarschijnlijk. Dan zouden er tientallen stuks per dag per ongeluk

in de prullenbak verdwijnen. Daarbij zien we dat er bepaalde periodes in het jaar extra veel bestek verdwijnt. Voor de zomervakantie en aan het begin van het collegejaar verdwijnt het meeste bestek.’

Is dit de reden dat er niet meer op alle locaties metalen bestek beschikbaar is? ‘Nee, in de aanbesteding van de UvA/HvA voor de cateraar staat aangegeven dat er, omwille van duurzaamheid, gewerkt moet worden met wegwerpbestek dat niet hoeft te worden gereinigd. Maar een hoop gasten gaven aan het vervelend

te vinden een warme maaltijd met plastic bestek te moeten eten. Als tegemoetkoming naar onze klanten is daarom besloten op een aantal locaties te investeren in metalen bestek.’

Ziet u een oplossing voor het verdwijnprobleem? ‘Borg laten betalen voor metalen bestek vind ik geen goede oplossing. Ook wil ik de prijs van de warme maaltijden niet verhogen. Mocht het bestek dat we nu over hebben ook verdwijnen gaan we tegen die tijd kijken of we nogmaals willen investeren.’ yyy Vera Lentjes

FoliaMagazine

5

Berichten van de Zuidpool Masterstudent Ecology & Evolution Zoi Farenzena doet haar onderzoeksstage op de Zuidpool. Voor Folia Magazine hield ze een dagboek bij. tekst Marieke Buijs / tekst en foto’s dagboek Zoi Farenza

‘O

nderzoeksstage’ het woord roept associaties op met dagen die voorbij kruipen in een saai lab, frustraties met SPSS en eindeloos wachten op antwoord van stagebegeleiders. Maar het kan ook anders. Masterstudent Ecology & Evolution Zoi Farenzena (24) loopt vijf maanden stage op Antarctica in het pas geopende Nederlandse onderzoekscentrum Dirck Gerritsz Laboratorium.

Het onderzoek Zoi helpt mee met het onderzoek van promovendus Tristan Biggs en UvA-hoogleraar Corina Brussaard van het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ). Op Rothera, een schiereiland op Westelijk Antarctica, onderzoeken zij de invloed van klimaatverandering op het kwetsbare ecosysteem. Dat ecosysteem is nu vrij overzichtelijk. Relatief grote kiezelalgen vormen de onderste laag. Zij halen voedingsstoffen als stikstof en fosfaat uit het zeewater. Kleine roeipootkreeftjes eten de kiezelalgen en leggen zo een vetreserve aan voor de zware Arctische winter. Die roeipootkreeftjes vormen direct of indirect het maal voor de hoogste lagen van het ecosysteem: vissen, zeehonden en baleinwalvissen.

6

FoliaMagazine

Maar de vraag is of dat zo blijft. Klimaatverandering heeft flink toegeslagen op Rothera. In de afgelopen vijftig jaar is de temperatuur zo’n drie graden gestegen. Daardoor smelt het gletsjerijs en vormt zich een zoete bovenlaag op het zeewater. Tussen de stabiel gescheiden waterlagen worden voedingszouten niet goed uitgewisseld en in de bovenlaag gedijen flagellaten, kleine bolvormige algen, het best. Nu vermoeden de biologen dat die kleine algen de grote kiezelalgen verdringen en daardoor het ecosysteem in de war schoppen. Als blijkt dat de kiezelalgen inderdaad het onderspit delven, is het namelijk maar de vraag of er genoeg voedingsstoffen de hele keten doorlopen en belanden bij de vissen, zeehonden en walvissen. De kleine flagellaten lijken namelijk vatbaarder voor virussen dan de kiezelalgen, die een beschermend laagje uitscheiden. Daarnaast worden veel flagellaten opgegeten door salpidae, zeewezentjes die door niet veel grotere diersoorten gegeten worden, waardoor de voedselketen strandt. Bovendien is het de vraag of de roeipootkreeft met een aangepast dieet wel voldoende vetreserves kan aanleggen om de winter door te komen. Om te onderzoeken of flagellaten de kiezelalgen inderdaad verdringen, verzamelen Zoi en Tristan watermonsters op verschillende dieptes.

Die analyseren ze om te kijken welke algen daar drijven en hoeveel en welke algen doodgaan door virusinfecties of doordat ze opgegeten worden. Verder vangen ze rivierpootkreeftjes om te analyseren wat die gegeten hebben: kiezelalgen, of heel klein plankton, dat op zijn beurt weer de flagellaten heeft opgegeten.

Gerritsz lab Het Dirck Gerritsz Laboratorium bestaat uit vier omgebouwde zeecontainers in een overkoepelende keet. Om de kosten te drukken staat het lab op de Britse onderzoeksbasis. De vier labcontainers, Geloof, Hoop, Liefde en Blijde Boodschap dragen de namen van een konvooi schepen dat in 1598 uit Rotterdam vertrok op zoek naar een handelsroute via Zuid-Amerika naar Azië. Bij Argentinië werd het konvooi door barre weersomstandigheden uit elkaar geslagen. De Blijde Boodschap, onder leiding van Dirck Gerritsz, werd ver naar het zuiden geblazen. Gerritsz zag daar een ‘heel hoog bergachtig land, vol sneeuw’. Waarschijnlijk was dit de eerste waarneming van Antarctica.

Antarctisch dagboek Zondag 27 januari

De wekker ging om 7.30 uur Aantal pinguïns gezien 4 Aantal uren in het lab 3 Ontspanning Snowboarden Highlight Officiële opening van het Dirck Gerritsz-lab Ik mis Niets in het bijzonder

Vandaag vroeg op om Nederlandse beleidsmakers en pers rond te leiden in onze laboratoria en te vertellen over ons onderzoek. De afgevaardigden zijn op bezoek voor de officiële opening van het Dirck Gerritsz-laboratorium, vanavond. ’s Middags ben ik met andere onderzoekers gaan snowboarden bij Vals, de dichtstbijzijnde heuvel. Het is nu volop zomer, soms is het wel vijf graden, en de sneeuw smelt. Er zitten dus veel scheuren in de sneeuwvelden en het is gevaarlijk om op sneeuwscooters de heuvel op te rijden, omdat je de scheuren dan niet goed ziet. Dus dat werd lopen, met sneeuwschoenen aan. Heerlijk om te bewegen en even weg te zijn van het lab. Om zeven uur zou het Gerritsz-lab officieel geopend worden. Maar toen doken twee orka’s op, pal naast het lab. Iedereen snelde naar de kade om de dieren op te zien springen uit de baai. Iets later dan gepland begon de ceremonie alsnog. We luisterden naar een inspirerende speech van Willem-Alexander, die in Nederland was opgenomen. We dronken champagne om de Nederlandse aanwezigheid op Antarctica te vieren. Willem-Alexander kwam hier in 2009 met Máxima. Het paar was gefascineerd door het onderzoek dat de Britten hier deden en zette een samenwerking op tussen NWO en het British Antarctic Survey. Die samenwerking mondde uiteindelijk uit in de vestiging van het Gerritsz Lab, naast het Brits onderzoekscentrum op Rothera. De dag eindigde met een heerlijk driegangendiner en drankjes in de bar. De basis zit nu vol, met zo’n honderdtwintig man. In de bar, met pool- en tafelvoetbaltafel, was het na het eten dan ook een drukke boel.

Maandag 28 januari

De wekker ging om 7.30 uur Aantal pinguïns gezien 2 Aantal uren in het lab 10 Ontspanning Een kop thee in de bibliotheek, met uitzicht op ijsbergen en zeehonden Highlight Met de boot het water op Ik mis Vers fruit

Vandaag begon ik de dag als gewoonlijk met Tristan op zee om watermonsters te verzamelen, in ons rubberbootje, zigzaggend tussen de ijsschotsen. Op het moment stikt het van de krill, een soort kleine garnaaltjes. Dat trekt veel baleinwalvissen, we zien ze bijna dagelijks. Vandaag een nieuwsgierige dwergvinvis die op de boot afkwam om te kijken wat voor indringer zich op zijn terrein begaf. Vlak voor de lunch waren we terug en ben ik het lab ingegaan om te analyseren wat er voor algen in de monsters zitten. Daar was ik pas om 23.00 uur mee klaar. Voor het slapengaan ben ik nog even naar de eetkamer gegaan om een kopje thee en een broodje te halen. Gelukkig is er altijd wel iemand in de gemeenschappelijke ruimtes om een praatje mee te maken.

FoliaMagazine

7

Dinsdag 29 januari

De wekker ging om 7.30 uur Aantal pinguïns gezien 2 Aantal uren in het lab 10 Ontspanning geen Highlight Bezoek van twee bultruggen Ik mis Zwemmen

’s Ochtends weer met Tristan het water op. Daarna de hele middag in het lab, de experimenten van gisteren afgemaakt. Twee bultruggen die bij de kade opdoken vormden de enige onderbreking. Maar dat was wel spectaculair! Het leek wel alsof ze een dansvoorstelling opvoerden, twee gigantische wezens die tegelijkertijd uit het water opsprongen, hun vinnen lieten zien en met hun staarten op het oppervlak sloegen. Magisch. Alleen al het geluid van hun ademhaling en hun vinnen zal me altijd bijblijven. Weer laat klaar met analyseren. Omdat het altijd licht is, de zon zakt pas rond elf uur ’s avonds achter de horizon, heb ik vaak niet door hoe laat het is en blijf ik maar doorgaan in het lab.

Woensdag 30 januari

De wekker ging om 7.30 uur Aantal pinguïns gezien 2 Aantal uren in het lab 9 Ontspanning Met collega’s kletsen en thee drinken Highlight Open dag in het lab Ik mis Espresso

Vandaag begonnen we met een vergadering om te bespreken hoe we de winter doorkomen. In de lange, donkere winter blijft slechts één onderzoeker uit het Nederlandse team achter om alle experimenten gaande te houden. We moeten dus een slim plan bedenken, zodat ons basisonderzoek verder komt zonder dat zij overbelast raakt. Na de vergadering kwamen toeristen een kijkje nemen in het lab om ‘wetenschap van wereldklasse te ervaren’. Het is leuk om geïnteresseerde mensen op bezoek te hebben en te vertellen over onze experimenten. De laatsten gingen pas om tien uur weg.

Donderdag 31 januari

De wekker ging om 7.30 uur Aantal pinguïns gezien 15 Aantal uren in het lab 10 Ontspanning Wandeling met een vriend Highlight Met de boot het water op Ik mis Gras, planten en bomen

Vandaag was weer een reguliere dag. ’s Ochtends monsters verzameld en ’s middags in het lab. Daar is het tussen de -1 en 1 graden Celsius, om de omstandigheden van het buitenwater zo veel mogelijk na te bootsen, ik werk dus met een muts op en een soort skipak aan. Was weer laat klaar, om 22.00 uur. Daarna een wandelingetje gemaakt met een vriend. Dat was genoeg om na een drukke dag volledig te ontspannen. De zon ging onder en de pastelkleuren van de lucht en de gletsjers waren overdonderend.

Vrijdag 1 februari

De wekker ging om 7.30 uur Aantal pinguïns gezien 10 Aantal uren in het lab 10 Ontspanning Na het eten met vrienden zitten kletsen Highlight Met de boot het water op

8

FoliaMagazine

Ik mis Nacht. Duisternis en sterren.

Vandaag met een nieuwe boot de zee op, om rivierpootkreeftjes te vangen. We vangen ze met een fijnmazig net, dat we met een elektrische lier snel door het water trekken. We vinden de kreeftjes op een diepte van 200 tot 500 meter en vragen ons af waarom ze niet naar de oppervlakte komen. Misschien is dat een strategie om roofdieren te ontlopen. We gaan binnenkort ’s nachts monsters nemen, dan zijn er minder roofdieren actief en kunnen we kijken of de roeipootkreeftjes naar de oppervlakte komen. ’s Middags weer druk in het lab, tot 23.00 uur.

Zaterdag 2 februari

De wekker ging om 7.30 uur Aantal pinguïns gezien 2 Aantal uren in het lab 4 Ontspanning Kletsen en lachen in de bar Highlight Brandoefening Ik mis Niets in het bijzonder

Vandaag hebben we met de hele basis een brandoefening gedaan. Het brandalarm ging af en in een lab lagen zes zwaargewonde ‘slachtoffers’. We moesten eerste hulp bieden en de slachtoffers zo snel mogelijk naar de operatiekamer vervoeren. Iedereen deed zijn best en het ging goed. Ik vind het fijn dat we hebben geoefend, voor als zoiets ooit echt gebeurt. ’s Middags hebben we experimenten voor komende week voorbereid. We hebben wat aanpassingen gedaan aan de doorstroom van koud water van buiten, omdat een deel van onze opstelling niet koel genoeg bleek voor onze experimenten. Daarna heb ik een weerballon opgelaten, een met helium gevulde ballon die temperatuur, luchtvochtigheid en wind meet tot op vijfentwintig kilometer hoogte. De data worden gebruikt voor weersvoorspellingen in Groot Brittannië. Op zaterdagavond is het traditie om uitgebreid samen te tafelen. De drie koks in het kamp doen dan extra hun best om een bijzonder driegangendiner klaar te maken en we drinken er wijn bij. Iedereen kleedt zich mooi aan en de eetkamer is versierd. Het feestmaal doorbreekt de routine van de week. Ik geniet ervan omdat we langer aan tafel zitten te praten. We zitten met z’n achten aan tafel en zo leer je iedereen goed kennen. Van de loodgieter tot de piloot, kok en collega-onderzoekers. Na het eten naar de bar voor wat biertjes.

Zondag 3 februari

De wekker ging om 10.00 uur Aantal pinguïns gezien 2 Aantal uren in het lab 0 Ontspanning Van het uitzicht genieten op de top van de Reptile Ridge Highlight De Reptile Ridge beklimmen Ik mis Familie en vrienden

’s Ochtends naar aerobics. Daarna een Britse brunch wafels, ei, bacon, worstjes, bonen. ’s Middags ben ik meegegaan bij de beklimming van de Reptile Ridge. Het was een flinke beproeving om de ijzige rotsen op te klauteren. Maar de belevenis op de top was het helemaal waard. Een waanzinnig mooi panorama van blauwe ijsspleten in de witte gletsjers. Bergen bedekt in sneeuw, die ongemerkt overlopen in wolken met dezelfde kleur en vorm. En aan de andere kant de zee, met enorme ijsbergen en natuurlijke ijssculpturen en in de verte de eilanden die bevolkt worden door zeehondenkolonies. Het is muisstil en het onderzoekscentrum lijkt zo nietig vanaf de top. Niet meer dan tien gebouwen, nog geen kilometer lang. In dit afgelegen gebied zijn wij zeker niet de dominante soort. yyy

FoliaMagazine

9

(ingezonden mededeling)

Als ik later groot ben... Een onderzoek van het ASVA onderzoeksbureau “Wat is de relatie tussen de arbeidsmarkt en de opleidingen geschiedenis, politicologie,

respons:

methodologie:

227 studenten uit 4 studies

1.

psychobiologie en rechten?” Dat onderzocht het

politicologie

ASVA onderzoeksbureau in zijn meest recente

rechten

online enquête

psychobiologie

onderzoek. De relatie tussen een wetenschappe-

2.

geschiedenis

lijke studie en het werkveld waar iemand in terecht komt is bij veel academische opleidingen niet perse duidelijk. ASVA vroeg zich af wat studenten

diepte-interviews

vinden van de spanning tussen beroepsoriëntatie en academische vorming. Tijdens het onderzoek vroegen we studenten naar de manier waarop hun opleiding hen voorbereidt op de arbeidsmarkt

enkele resultaten:

en naar de verwachtingen die ze hier zelf over hebben. Dit gaf opvallende resultaten. Zo blijkt

Ik maak me zorgen of ik eenmaal

dat de respondenten een weinig concreet beeld

afgestudeerd überhaupt wel een

hebben van de arbeidsmarkt waarin ze terecht

baan kan vinden...

zullen komen. Ook blijkt er een groot verlangen naar meer begeleiding bij de belangrijke keuzemomenten in de studie te zijn. Wil je meer weten over de uitslag? Op vrijdag 15

ja

60%

Ik geloof niet dat ik met mijn huidige

twijfel

opleiding een gewenste baan kan vinden... 50%

februari van 15.00-17.00 organiseert ASVA in Crea een bijeenkomst waarin het volledige onderzoek openbaar wordt gemaakt. Na de presentatie wordt

Bij het kiezen van mijn studie had

er een debat gehouden over de uitkomsten van het

ik een concreet beroep voor ogen...

onderzoek met onder andere Louise Gunning.

nee

5%

Bij het kiezen van mijn studie was Ben je benieuwd naar het volledige onderzoek?

arbeidsperspectief niet belangrijk...

Of wil jij graag laten weten wat je er zelf van

93%

ja

vindt? Kom dan 15 februari om 15.00 naar Crea of kijk op website: www.ASVA.nl/onderzoek

Het is belangrijk dat mijn toekomstige baan leuk/interessant is... 80%

ja

passie Ving Tsun AlexAnDer ScHInKel (22, student wijsbegeerte, UvA) gaat een echt gevecht niet uit de weg. ‘Ving Tsun Kung Fu is geen wedstrijdsport. Het is een vechtsysteem bedoeld om te overleven. Het gaat niet om kracht, maar om snelheid en behendigheid. Het is geen mooie sport, het lijkt nog het meest op boksen. Een training bestaat uit drie verschillende delen. Eerst trainen we techniek voor de spiegel. Daarna oefen je bewegingen op elkaar en daarna sparren we. Je probeert elkaar niet vol te raken, want dan is de training zo voorbij. Ook vlindermessen en stokken worden gebruikt bij het vechten. Soms dragen we een helm, handschoenen en een bitje zodat we harder kunnen slaan, maar meestal trainen we zonder. Op straat heb je ook geen bescherming. Veel meer dan een blauw oog heb ik er niet aan overgehouden. Ik train al elf jaar. Nu vier keer in de week in Amsterdam, Zoetermeer, Hilversum en soms in Duitsland. Het reizen heb ik ervoor over. Ik ben altijd op zoek naar mensen die me meer kunnen leren. Philipp Bayer is op het moment de beste beoefenaar en docent die er is. Het is een kleine man van in de vijftig die bij een ongeluk zijn linkerhand verloor. Toch kan hij met gemak een sterke kerel van twee meter aan door met techniek en snelheid te vechten. Een grote inspiratiebron. Ving Tsun Kung Fu is niet religieus of filosofisch. Met chi win je geen gevecht. De theorie achter Ving Tsun Kung Fu is gebaseerd op efficiëntie, dynamiek, samenhang en snelheid. Geen hoekstoot, maar recht vooruit slaan. Dat kost minder tijd en moeite. Als ik nooit meer zou kunnen trainen zou het echt een ramp zijn. Ving Tsun is een uitlaatklep, maar je leert er ook kritisch door denken. Daar heb je overal iets aan.’ yyy tekst Vera Lentjes / foto Fred van Diem

FoliaMagazine

11

Praten om te overleven Psychiater Pim Scholte boekte in naoorlogs Rwanda succes met groepstherapie voor oorlogsslachtoffers. ‘Een zeker herstel van zingeving is voor veel mensen mogelijk.’ tekst Gijs van der Sanden / foto Pim Scholte

Z

omer 1994. De genocide in Rwanda is nog maar net ten einde als psychiater Pim Scholte (1951) met zijn collega’s van Artsen zonder Grenzen in een vluchtelingenkamp arriveert, vlak over de grens met buurland Tanzania. De massaslachting heeft in honderd dagen naar schatting achthonderdduizend Tutsi’s en gematigde Hutu’s het leven gekost. Nog eens honderdduizenden zijn op de vlucht geslagen. Scholte herinnert zich de dode lichamen in de nabijgelegen rivier bij het kamp. ‘Elke minuut dreef er wel een lichaam voorbij. Dat heeft maanden geduurd.’ Hoe kunnen oorlogsslachtoffers die vaak allerlei ontberingen hebben moeten doorstaan en talrijke verliezen hebben geleden, weer verder met hun leven? Scholte – directeur van de stichting Equator Foundation en als psychiater verbonden aan het AMC – ontwikkelde een nieuwe aanpak voor hulpverlening na grootschalig geweld. Die bestaat uit groepsgesprekken tussen slachtoffers, met de bedoeling de sociale binding en integratie in de gemeenschap te versterken. Hij promoveerde 25 januari op de dissertatie Mental Health in War-Affected Populations. Nog maar tien jaar geleden leefde bij hulpverleners het idee dat oorlogsslachtoffers vooral individueel behandeld moesten worden, specifiek gericht op de symptoombestrijding van psychiatrische stoornissen. Inmiddels is de op sociale binding gerichte hulpverlening steeds meer in zwang, maar het effect daarvan was nog

12

FoliaMagazine

ongewis. In zijn proefschrift toont Scholte aan dat er met deze behandelingen daadwerkelijk resultaten kunnen worden geboekt. Scholte: ‘Zo veel klachten van deze mensen – angststoornissen, slecht slapen, allerlei lichamelijke pijnen – worden niet alleen maar door geweldservaringen veroorzaakt, maar ook door een heel rijtje sociale problemen. Het kwijt zijn van je huis, het eindeloze wachten in zo’n kamp, het uitzichtloze van de situatie. Veranderen

‘Mensen vinden steun bij elkaar’ die omstandigheden, dan verdwijnen ook veel van die klachten. Waarom zou je je zo klinisch richten op psychiatrische stoornissen, terwijl de hulpvraag eigenlijk veel basaler is?’ In 2005 startte u met de groepsgesprekken in rwanda. Hoe ontstond het idee daarvoor? ‘Bij Equator behandelen wij vluchtelingen in Nederland die kampen met psychische klachten na oorlogsgeweld. We werken in groepen van tien tot vijftien vluchtelingen, waarin we ons bezighouden met thema’s als waardigheid, vertrouwen, respect, gemeenschapszin. Toen een collega van mij in 2005 Rwanda bezocht – aanvankelijk met het idee om de verzoeningsprocessen daar te bestuderen – raakte zij aan de praat met een bisschop, die vertelde dat al die

individuele therapieën geen zier hielpen. Het echte probleem, zei hij, was dat er geen sociale samenhang is in de gemeenschap. Hij vroeg: kan jullie groepstherapie in aangepaste vorm niet ook hier worden toegepast? We hebben toen een systeem opgezet om mensen te trainen tot gespreksleider, met name lokale priesters en leraren. Zij leidden weer nieuwe gespreksleiders op, waardoor het snel ging: in zes jaar tijd hebben zo’n tienduizend mensen deelgenomen aan de groepsgesprekken.’ Hoe ziet zo’n groepsgesprek eruit? ‘Net als in Nederland komen er zo’n tien tot vijftien mensen samen die, onder leiding van een gespreksleider, met elkaar in gesprek gaan. Mannen, vrouwen, Hutu’s, Tutsi’s – daar wordt bij de indeling niet op gelet. Vaak gaat het over alledaagse, praktische zaken. Over hoe zwaar het leven is, zonder man, en met vijf kinderen die gevoed moeten worden. Mensen vinden steun bij elkaar in die gesprekken. Ze helpen elkaar ook in praktische zin, bijvoorbeeld met het bewerken van het land. Nee, er worden niet zozeer pijnlijke herinneringen opgehaald. Dat ligt vaak te gevoelig. Maar in theorie kan het wel, als de groep daar als geheel behoefte aan heeft.’ De gesprekken bleken effectief. ‘We lieten mensen vlak voor, na afloop en nog eens acht maanden na de gesprekken een vragenlijst invullen, de Self Reporting Ques-

Pim Scholte (rechts achter) met zijn mede-onderzoeker Femke Verduin (met streepjesshirt) en zijn team van interviewers, die hielpen bij de uitvoering van het onderzoek / 2006, foto uit archief Pim Scholte

tionaire-20. Daarin zijn vragen opgenomen als: heb je vaak last van hoofdpijn? Slaap je goed? Ben je vaak bang? Vergeleken met de controlegroep, die pas later deelnam aan de gesprekken, ging het met deze mensen stukken beter. Vooral bij vrouwen en bij deelnemers die vooraf de meeste klachten hadden, trad een significante verbetering in psychisch welzijn op. Mensen gingen zich meer verbonden voelen met hun omgeving. Je moet je voorstellen: in de meeste Rwandese dorpen leven Hutu’s en Tutsi’s gewoon naast elkaar. Je buurman kan je dochter hebben verkracht, of erger. Dat mensen zich weer onderdeel van een gemeenschap zijn gaan voelen, dat vind ik het voornaamste effect van deze benadering.’ Is uw aanpak in andere oorlogssituaties

net zo effectief? Het versterken van de gemeenschapszin lijkt vooral voor landen met een verdeelde bevolking, zoals rwanda, relevant. ‘Elke cultuur en elk conflict is natuurlijk anders. Daar moet zo’n werkwijze uiteraard op aangepast worden. Toch vermoed ik dat groepsgesprekken ook in andere postconflictgebieden

‘Sociale steun is van groot belang voor het welzijn’ waardevol kunnen zijn. Ongeacht de precieze situatie is sociale steun van grote invloed op het welzijn van de mens. Maar dan blijven er nog voldoende vragen onbeantwoord. Wat nu precies de effectieve elementen uit de therapie

zijn, bijvoorbeeld. Door het losse karakter van de gesprekken – ze zijn elke keer anders – is dat moeilijk vast te stellen.’ In de Ikon-documentaire Ziek van oorlog over uw groepstherapieën, zegt een vluchteling: ‘Soms weet ik niet of ik wel door wil leven.’ Komen mensen dit soort tragedies ooit te boven? ‘Je kunt inderdaad niet van deze mensen verwachten dat ze na een tijdje weer vrolijk huppelend door het leven gaan. En in sommige gevallen heeft iemand zoveel verloren, dat het bijna banaal is om te zeggen dat het goed komt. Maar een zeker herstel van zingeving, dat is voor veel mensen wel mogelijk. Dat ze onder ogen kunnen zien wat hen is overkomen en kunnen denken: met wat ik nu heb, kan ik door.’ yyy

FoliaMagazine

13

opinie

Rebel word je niet vanzelf Rector Dymph van den Boom zou haar wens om studenten tot ‘competente rebellen’ op te leiden kracht bij moeten zetten in het onderwijs, betoogt Barbara Wolff. illustratie Marc Kolle

R

ector magnificus Dymph Van den Boom schetste op 8 januari in haar jaarlijkse openingsrede het volgende beeld: beroepen veranderen snel, vakspecifieke kennis volstaat niet meer en een kritische geest is daarom belangrijker. Het is derhalve de taak van de UvA om competente rebellen op te leiden. Van den Boom pleit in feite voor een breuk met het volgens haar traditionele idee van onderwijs: leren voor een specifiek vakgebied.

Voor menig student zijn dit in eerste instantie enthousiasmerende uitspraken. Maar zoals de geschiedenis ons leert, is breken met het verleden altijd eenvoudiger dan bouwen aan de toekomst. De jaren zestig zouden ons toch moeten hebben geleerd dat problemen onder ogen zien en het uitspreken van idealen niet automatisch leiden tot bijbehorende oplossingen? Volgens prof. Van den Boom zou de UvA een universiteit moeten worden die in staat is studenten op te leiden die kunnen doorvragen, verder willen zoeken en geaccepteerde dogma’s overboord willen gooien én kunnen vervangen. Wetenschappers dus. Wat ik mij afvraag is hoe zij dit voor zich ziet? Massale colleges aan de UvA bieden geen ruimte voor kritisch denken; een dergelijk proces wordt pas in gang

14

FoliaMagazine

gezet als er sprake is van dialoog. Pas als je gezien wordt ontwikkel je zelfvertrouwen en zelfbewustzijn – en pas dan durf je überhaupt je visie en ideeën naar buiten te brengen. Hoe moet een gemiddelde student boven de massa

Dijkgraaf uitstijgen zonder dat iemand hem of haar ooit iets vraagt? Als de rector streeft naar intellectuele ontplooiing voor alle studenten dan slaat zij een belangrijke stap over in haar denken en in haar toespraak: namelijk die van het fundament leggen – en het scherpen van de geest. Als studenten zelden tot nooit de gelegenheid krijgen een discussie aan te gaan, hoe moet een student dan weten dat er dogma’s bestaan? Sterker nog: dan weet je ook niet dat het de bedoeling van de wetenschap is deze te verwerpen. Bovendien, als dit iets is waar de UvA ook in de praktijk naar zal streven, dan zou zij de examenvormen en het puntensysteem grondig moeten hervormen. Nu is het namelijk zo dat studiepunten die de UvA toekent (ECTS), in de meeste gevallen niet worden behaald als beloning voor kritisch denken, maar staan voor het afvinken van competenties. Studenten dienen iets te produceren wat niet al te moeilijk na te kijken is; een hapklaar brokje dat snel afgevinkt kan worden, soms zelfs door een machine. Studenten van nu leren dat het reproduceren van de feiten de beste manier is om een studie binnen vier jaar te halen. Hoe kan Van den Boom verwachten dat deze opgejutte massa zich ontwikkelt tot kritische denkers? Als ‘competente rebellen’ de toekomst en voorhoede van de samenleving vormen, dan moet de creativiteit van de student niet worden platgeslagen, maar juist worden aangemoedigd en geprezen. Dan moet ook de onzichtbare gemiddelde student aangesproken en gehoord worden. Dit kan alleen maar als onderwijs kleinschalig is. Er moet ruimte zijn om dingen uit te denken, te bevragen en vervolgens met een kritische geest te bespreken. Om fouten te maken, te vallen en op te staan ook. Om te

groeien, kortom. Kritisch worden is niet een knop die je omdraait. De rector stelt in haar toespraak dat het de universiteit is die de kosmos en de samenleving verandert: ‘De universiteit volgt niet, maar de universiteit constitueert de toekomst en creëert de culturele condities die de hedendaagse maatschappij vormen.’ Was dit maar zo. Intellectuelen staan in deze tijd (helaas) niet bovenaan in de piramide: de economie bepaalt de spelregels van samenleving en universiteit. Onderwijs moet renderen. Misschien stelt prof. Van den Boom zich deze competente rebellen niet zozeer voor binnen de poorten van de UvA, maar meer als zinvol afleverproduct voor de samenleving. Hiermee bewijst zij de wetenschap en de samenleving een dienst. Maar als dit het doel is, dan is het ook de taak van de UvA om er voor te zorgen dat er geld komt om zo veel kritische denkers op te leiden als de samenleving nodig heeft. Maar nu terugkomend op het hoe, waarom is het onderwijs er niet op ingesteld om studenten tot deze gewilde competente rebellen op te leiden? Waarom is het onderwijs aan de UvA niet kleinschaliger, persoonlijker en breder en waarom hebben wij in de vergezichten van prof. Van den Boom nog niets gehoord over bijbehorende, noodzakelijke aanpassingen in het onderwijssysteem? Want ook studenten willen veel liever opgeleid worden tot competente rebellen dan tot incompetente schapen. yyy Barbara Wolff volgt de researchmaster Educational Sciences.

Geen gezeur Op het moment dat ik dit schrijf, ligt een groot gebied van de Verenigde Staten onder een metersdikke deken sneeuw. Tientallen weggebruikers hebben de nacht doorgebracht in hun auto’s. Honderdduizenden zitten zonder stroom, verwarming of water, omdat de bovengrondse bedradingen gemakkelijk omvallen en afbreken. Welkom in Amerika. Nu zult u denken dat de talkshows vol zitten met verontwaardigde burgers die genadeloos het falen van de overheid aan de kaak stellen. Zeg, onze Fyra, tot de tiende macht verheven. Maar niets van dat alles. De berichtgeving is zakelijk en ‘onderkoeld’. Als er al een emotie is, dan is dat er een van medeleven en burenhulp. Twee maanden geleden werd min of meer hetzelfde gebied door de orkaan Sandy getroffen. Hele kuststroken werden weggeslagen. Flatgebouwen bleven weken zonder stroom. Oude mensen op de veertigste verdieping mochten hopen dat iemand alle trappen omhoog wilde lopen met een pannetje soep. Ook wij zaten een week in de kou. Onze stroomleiding loopt dwars door een dicht bos en moest opnieuw gelegd worden. Gelukkig is een team elektriciens helemaal uit Texas naar de oostkust gereden om vrijwillig onze leidingen te repareren. Deze Amerikaanse can do-houding is te prijzen. Op korte termijn leidt het tot snelle resultaten. Men zeurt niet en herpakt zich. Maar op lange termijn heeft het grote gevolgen. Omdat er niet stelselmatig wordt geklaagd, hoeven politici geen actie te ondernemen om extreme gebeurtenissen te voorkomen. Ze geven liever veel geld uit na de ramp om mensen te compenseren, dan vooraf om schade te voorkomen. Zo is er alleen al aan Sandy meer uitgegeven dan Obama en het Congres met grote moeite aan besparingen voor dit jaar hebben onderhandeld. Daarom mijn advies aan de Amerikanen: ga eens een ouderwets Europees potje klagen. yyy Robbert Dijkgraaf

FoliaMagazine

15

brieven

achterhaald

Het opiniestuk ‘Leer niet voor de toets’ van Martijn van Schaik en Remy Wilshaus (Folia Magazine # 19) is mij uit het hart gegrepen. Toch moet het ons als docenten niet verbazen dat studenten zich voornamelijk op de toetsen concentreren. Als instelling zijn wij een afspiegeling van de samenleving en in beide omgevingen leren we studenten (en elkaar) dat vooral het resultaat telt: het cijfer, de competentie, de studiepunten, het diploma zijn de ‘bewijzen’ van succes in de studie, zoals een havo/vwo-advies, een goed(betaald)e baan, of op zijn minst het laatste model mobieltje of het juiste merk kleding en/of auto dat in de samenleving zijn. Succes, en of je meetelt, wordt afgemeten aan zulke tastbare ‘bewijzen’. De HvA heeft er in zijn onderwijsconcept voor gekozen om ten aanzien van zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid trendvolger te zijn in plaats van trendsetter, dus wordt alleen maar ingezet op beroepskennis en -vaardigheden. Opmerkelijk genoeg moeten we voor een trendsetter op dit gebied bij het bedrijfsleven zijn: Tex Gunning (topman van chemiegigant AkzoNobel) hield al in oktober 2011 een krachtig pleidooi voor waardengedreven onderwijs, waar de HvA, en met name DOO, een voorbeeld aan zou kunnen nemen. In de woorden van Gunning: ‘De missie van het huidige onderwijssysteem is niet gericht op het tot ontwikkeling brengen van mensen, maar op het klaarstomen van beroepsbevolking in een wereld die gericht was op productiviteit en efficiency en gebaat was bij standaardisering en controlemechanismen’. (bron:www.nivos.nl) Wil de hartekreet van Van Schaik en Wilshaus gehoor vinden, dan zal de HvA, en met name DOO, zich met kracht moeten afwenden van de huidige achterhaalde en ernstig gemankeerde trend naar ‘borging van kwaliteit’ door middel van kwantitatieve criteria en gestandaardiseerde controlemiddelen die de inhoudelijke profes-

16

FoliaMagazine

sionaliteit van docenten verruilen voor de efficiency-gestuurde procedures van managers. Dan zal ons onderwijsprogramma studenten moeten laten ervaren dat de werkelijke waarde van het leren niet ligt in het eindresultaat, het product of het beroep – dus niet in de bestemming, maar in de reis ernaartoe. Maar ja, begrijpen CvB en directie dat ze daarvoor hun streven naar standaardisering en prestatieafspraken (om te slagen voor de ‘instellingstoets’) moeten opgeven, zodat de professionals in de opleidingen weer eer kunnen stellen in inhoudelijk werk, in plaats van zich te moeten bekommeren om minimumaantallen geslaagden per studieonderdeel? yyy

lijke verhalen over zijn werk, mensen geënthousiasmeerd voor de bètawetenschappen. Wat het voorbeeld van Tata ons leert, is dat je met liefdadigheid de gevolgen van een ‘business model’ kunt compenseren dat gebaseerd is op uitputting van de natuur, het verdrijven van inwoners van hun land, en het uitbuiten van werkende mensen. De universiteit zou wat ons betreft juist een gemeenschap moeten zijn van kritische denkers die met hun wetenschappelijk onderzoek kennis produceren waarmee we de wereld beter kunnen begrijpen en haar ten positieve kunnen veranderen. yyy

Gerard Aartsen, docent Engels en lid domeinraad DOO

Ewout van den Berg, student internationale betrekkingen en Renate Klinkenberg, student geschiedenis

kritisch

lezenswaardig

In Folia Magazine #18 van 30 januari reageert Birk Jonker op onze kritiek op het eredoctoraat voor multimiljardair Ratan Tata. Hij vindt dat wij met een ‘jarenzeventigbril’ naar de wereld kijken. Als dit betekent dat studenten tegenwoordig niet meer kritisch zijn over de keuzes die de universiteit maakt, dan kijken we graag met een jarenzeventigbril. Het uitreiken van een eredoctoraat is een symbolisch gebaar waarmee universiteiten hun betrokkenheid bij de wereld om zich heen tonen. Met het toekennen van een academische titel prijzen ze onderzoekers die buiten de academie een grote bijdrage hebben geleverd aan de wetenschap en de maatschappij. Heeft astronaut André Kuipers – die op dezelfde dag als Tata een eredoctoraat kreeg van de UvA – iets gepresteerd dat relevant is voor de universitaire gemeenschap? Ja, want hij heeft met zijn experimenten in de ruimte een bijdrage geleverd aan de geneeskunde, biologie en natuurkunde. Ook heeft hij met zijn hartstochte-

De laatste tijd weer met veel plezier de edities van Folia Magazine gelezen. Het stuk over de Startup Tour vond ik pakkend en het is ook buiten ons bastion – ACE – opgepakt. John van Latum van de Hogeschool Inholland bracht het ter sprake in een overleg met ROC, KVK en Gemeente. Als gevolg daarvan gaat de wethouder contact zoeken met de organisatoren en de tour zelf doen. Mooie spin off, nietwaar? Het afgelopen nummer vond ik zeer lezenswaardig, natuurlijk omdat er onderwerpen in zaten die direct/indirect met ondernemerschap te maken hebben, maar ook het hele tentamenverhaal en de ergernissen van studenten vond ik journalistiek zeer goed in elkaar zitten. Chapeau! Ook voor de leuke grafische tekeningen. Martin Haring, coördinator minor ondernemerschap

Benmiloud

Gespot: UB ‘Onder de tafel lag een briefje, waar stond op geschréven: op wie ben jij verliéfd?’ Kleuters mogen dan zuigen in grammatica – ‘daarop stond geschreven’ moet het toch zijn? Eerlijk gezegd zuig ik zelf ook een klein beetje in grammatica – wat de liefde betreft kunnen we heel wat van ze leren. De hype rondom de schattige Facebookpagina ‘Gespot: UB’ houdt met de ene na de andere publicatie in grote media maar niet op. En dat is helemaal begrijpelijk, natuurlijk. Want wat een leuk idee om de gouden klassieker ‘Hartkloppingen’ uit het helaas ter ziele gegane treinblad Rails nieuw leven in te blazen op een plek waar meer hormonen rondzweven dan in de gemiddelde parenclub: de studentenbibliotheek. En hoe leuk dat die pagina al sinds de lancering extreem goed bezocht en aangevuld wordt. Ja. Heel leuk allemaal. Maar ik wil toch eventjes haten… Hoe leuk en schattig ‘UB: Gespot’ ook klinkt, het is de vraag hoe ‘echt’ de pagina is. Ik ken nu al drie mensen die ruzie hebben wegens ‘Gespot: UB’, en nul mensen die er een relatie (dan wel one-afternoonstand) aan hebben overgehouden. In rekenen ben ik net zo slecht als grammatica, maar, als ik me niet vergis, is dit een gemiddeld faalpercentage van 100 procent. De ruziemakers waren er allemaal ingeluisd door één van hun (ex-)vrienden, die zich voordeden als verliefde spotters. Ik begin me af te vragen of ‘Gespot: UB’ niet een heel mooi sprookje is, dat niet door dappere casanova’s maar vooral door laffe lolbroeken gebruikt wordt voor pesterijtjes. Echte liefde, het is niet makkelijk. Waarom kunnen we, nu we zelfstandige semi-volwassen twintigers zijn, niet gewoon een beetje meer lef hebben en op onze crushes afstappen? Of desnoods een briefje doorgeven, onder tafel? Waren we maar weer in de kleuterklas. yyy Hadjar Benmiloud

opinie

Was 8-8-4 maar 8-8-4 Vakantieweken zouden niet meegerekend moeten worden in het 8-8-4-systeem, vindt Tom Kieft.

V

orig jaar was het al een veel besproken onderwerp binnen de UvA: het 8-8-4-systeem. De vakken zouden meer of minder punten waard worden en de weken zouden anders worden ingedeeld. Ik had er niet echt erg in, het zal wel los lopen, dacht ik. Toen ik aan het eind van het eerste blok van dit studiejaar een jongen naast mij gefrustreerd ‘8-8-4 zuigt’ op zijn evaluatieformulier zag schrijven, dacht ik: waar heb je het over man, er is niks anders aan. In dezelfde weken had ik goedkope vliegtickets bij Ryanair geboekt naar Rome voor de tweede week van de kerstvakantie. Nietsvermoedend ging ik mijn tweede blok in. Ik kreeg een tweebloksvak waarvoor ik een essay van zesduizend woorden uit mijn mouw zou moeten schudden. De docent vertelde de eerste werkgroep: ‘Vorig jaar zouden jullie voor dit vak zestien weken hebben gehad, maar als jullie doorwerken moet het in de beschikbare twaalf weken lukken.’ En zelfs die twaalf weken bleken overdreven. Na acht weken bezig te zijn geweest dacht ik prima op schema te liggen en mocht ik dan eindelijk genieten van mijn welverdiende rust en vakantie. Van rust zou het helaas niet komen. Behalve dat twee dagen voor mijn vlucht mijn vrienden mij aanraadden een jerrycan kerosine mee te nemen voor het geval Ryanair te zuinig

had gedaan bij de pomp, was ik erachter gekomen dat de deadline van mijn paper twee weken en twee dagen na mijn vakantie was. Twee weken en twee dagen?! Ik dacht toch werkelijk dat 8-8-4 voor het aantal weken stond dat de blokken duurden. Of had ik mijn vakantieweken bij het derde blok op moeten tellen? Wat blijkt nou, de cijfers die behaald worden binnen het gehele eerste semester moeten nagekeken en ingevoerd zijn voor het einde van het semester. Dus binnen de al krappe vier weken zit zowel de nakijktijd van de docent als de mogelijke herkansing ingecalculeerd. Plotseling begreep ik de boodschap van de gefrustreerde jongen naast mij in blok één. Waarschijnlijk had hij in dezelfde week naar de aanbiedingen van Ryanair gekeken, maar was hij slim genoeg geweest eerst de studiegids te raadplegen waardoor hij destijds al wist hoe laat het was. Het paper zal waarschijnlijk niet zo best worden, maar dat zal ik moeten incasseren. Als de opstellers van 8-8-4 hun fout eveneens incasseren en in hun zomervakantie in plaats van 4+4 weken van hun rust en vakantie te genieten, eens nadenken over een adequaat – of in ieder geval een met de titel corresponderend – roostersysteem, staan we bij dezen quitte. yyy Tom Kieft studeert geschiedenis.

FoliaMagazine

17

18

FoliaMagazine

objectief Het KwAAD In cOntext Hij blijft fascineren. Tachtig jaar nadat Adolf Hitler in januari 1933 in Duitsland aan de macht kwam, spreekt zijn persoon nog altijd zeer tot de verbeelding. Want geen andere figuur uit de geschiedenis lijkt het kwaad zo te verpersoonlijken en daarmee een beter object voor een psychoanalyse. Daarvan moet Willem Melching, historicus aan de UvA, weinig hebben. Deze maand verscheen van zijn hand Hitler. Opkomst en ondergang van een Duits politicus, een beknopte analyse van de dictator. Zonder al te veel gepsychologiseer. ‘Daar geloof ik niet in. Hij was ongetwijfeld een psychopaat, maar er zijn ook genoeg psychisch gestoorden die geen dictator zijn geworden.’ In zijn boek is Hitler de rode draad, maar van belang is vooral de context waarin hij tot bloei kon komen. Want Hitler mocht dan wel charisma hebben, dat verklaart niet zijn volledige aantrekkingskracht. Daarvoor moeten we volgens Melching vooral kijken naar de populariteit van twintigste-eeuwse massa-ideologieën. ‘De Duitsers hadden niet zoiets van “Laat die man maar schreeuwen.” Ze geloofden echt in Hitler.” Vóór zijn machtsovername was dat zo’n veertig procent van de bevolking; erna zelfs ruim zeventig procent. Hitler was als politicus dan ook zeer succesvol. ‘Strategisch was hij gewoon ontzettend goed. En veel van zijn beloftes, zoals het verkleinen van de werkloosheid, wist hij waar te maken.’ Uiteindelijk moeten we dan ook vooral de culturele context van Europa bekijken, waarin voor een ideologisch doel alle middelen geheiligd waren, om Hitler te kunnen begrijpen. Melching: ‘In vergelijking met Stalin was Hitler eigenlijk nog maar een kleine jongen. Die context, dat verklaart natuurlijk veel meer over Hitler dan de vraag of zijn vader hem sloeg.’ yyy Clara van de Wiel

willem Melching: Hitler. Opkomst en ondergang van een Duits politicus. Bert Bakker, € 19, 95, 232 pagina’s.

FoliaMagazine

19

Studeren in de Gou Amsterdam was begin zeventiende eeuw uitgegroeid tot een metropool, maar wie wilde studeren moest uitwijken naar het veel kleinere Leiden. Om hun kroost niet uit het oog te hoeven verliezen, maakten regenten zich sterk voor een instelling voor hoger onderwijs in Amsterdam. Die kwam er, maar de meeste Amsterdammers zullen van de eerste eeuw Amsterdams studentenleven weinig mee hebben gekregen. tekst Klaas Knooihuizen / foto Sandra Hazenberg

N

onchalant onderuitgezakt, de stoel een beetje gedraaid. Het is niet de elegante pose die je verwacht van een vooraanstaande geleerde, maar het is toch echt de anatoom Gerard Blasius die hier aan het hoofd van de keukentafel zit. De vier kinderen zitten er evenmin statig bij. Een jongen kijkt geërgerd over zijn schouder, een ander is verdiept in een boek. Op tafel staan een kop en schotel. Het lijkt een prent van een vader die onder het genot van een kopje thee met zijn zoons de dag doorneemt, maar wat we werkelijk zien is een privécollege. De afgebeelde jongens zijn studenten. Kennisoverdracht vond in de zeventiende eeuw voor een belangrijk deel plaats in de huiselijke sfeer. OuDerlijKe ZOrg De getoonde afbeelding is het titelblad van Blasius’ Medica generalis uit 1661. Het Amsterdamse Athenaeum Illustere is dan bijna drie decennia oud. Vóór de oprichting van het Athenaeum werd er ook al aan huis onderwezen, maar van die colleges wisselde de kwaliteit sterk. Dankzij het Athenaeum liepen er nu docenten van naam en faam rond in Amsterdam.

20

FoliaMagazine

De roep om een instelling voor hoger onderwijs kwam uit regentenkringen. Amsterdam was sinds de jaren 1570 uitgegroeid van een stadje met 30.000 inwoners tot het economisch centrum van de wereld, een metropool met 150.000 inwoners. Omstreeks 1630 hadden zelfvertrouwen en trots een hoogtepunt bereikt. Een stad als Amsterdam kon toch niet zonder hoger onderwijs? Meer nog dan prestige of maatschappelijk nut speelde ouderlijke zorg een rol. Studenten moesten na afronding van de Latijnse school, het toenmalige voortgezet onderwijs, uitwijken naar de universiteit in Leiden. De stedelijke elite had daar grote moeite mee. Kinderen waren vaak pas een jaar of veertien als ze naar de universiteit gingen. Eenmaal onttrokken aan het toeziend oog van vader en moeder vielen burgemeesterszoontjes nog wel eens ten prooi aan de verleidingen van het vrije leven. Bovendien bood de Latijnse school onvoldoende intellectuele voorbereiding voor een studie aan de universiteit, wat kon leiden tot enorme studievertraging en dus tot geldverkwisting. De oprichting van een Amsterdamse universiteit was echter uitgesloten – Leiden had hierop

ouden Eeuw de afbeelding van het thuiscollege van Blasius zeker geen vertekend beeld. Klasjes met vier studenten waren geen uitzondering.

De Agnietenkapel aan de Oudezijds Voorburgwal

het alleenrecht voor de gewesten Holland en Zeeland. Het hoogst haalbare was een illustere school, een instelling voor academisch onderwijs die geen graden mocht verstrekken. Leiden was evengoed fel gekant tegen de oprichting van zo’n school. Dat was goed voor te stellen. Een groot deel van hun studenten was afkomstig uit Amsterdam en omgeving. Bovendien vreesde Leiden buitenlandse studenten mis te zullen lopen. Amsterdam beweerde louter als een schakel te willen fungeren tussen Latijnse school en universiteit. Voor een vervolgstudie moesten studenten alsnog uitwijken naar een echte universiteit. Leiden kon niet anders dan inbinden en moest morrend toezien hoe in 1632 het Amsterdamse Athenaeum Illustre werd geopend.

Amsterdam pakte de zaken serieus aan. Er werd diep in de buidel getast om twee vooraanstaande hoogleraren aan te trekken: Gerardus Vossius en Casparus Barlaeus, die beiden later een Amster-

Colleges werden gegeven in het Latijn dams gymnasium naar zich vernoemd kregen. Twintig jaar later waren er vijf hoogleraren, maar de hele zeventiende eeuw zou het aantal nooit boven de zeven komen. Het laat zich raden dat ook het aantal studenten beperkt bleef. Het ging, zeker in de beginjaren, om niet meer dan enkele tientallen studenten. Wat dat betreft geeft

cOllegeS ZOnDer vrOuwen Naast de private colleges vonden er elke doordeweekse ochtend hoorcolleges plaats in de Agnietenkapel aan de Oudezijds Voorburgwal. Deze waren formeel en ceremonieel van aard – docenten kregen zelfs tabberdgeld om zich gepast te kleden. Behalve studenten trokken deze openbare colleges een divers publiek. Er waren regenten, kooplieden, handelaren, buitenlandse reizigers en gepensioneerden. Hoe bont deze verzameling ook was, het bleef een elitaire aangelegenheid. De colleges werden gegeven in het Latijn, een taal die Jan met de pet niet machtig was. Een andere grote afwezige was de vrouw. Aan de Universiteit van Utrecht volgde Anna Maria van Schurman colleges van achter een gordijntje, maar dat was zeer ongebruikelijk. Studeren was een mannenzaak en dat zou het tot diep in de negentiende eeuw blijven. Vergeleken met tegenwoordig was de studiekeuze aan de zeventiende-eeuwse universiteit uiterst beperkt. Er waren drie hoofdfaculteiten: Theologie, Rechten en Medicijnen. Aanvankelijk moest voor

FoliaMagazine

21

deze studies uitgeweken worden naar Leiden of naar Utrecht. Amsterdam legde zich toe op de artes-vakken, wat neerkwam op geschiedenis, filosofie, wiskunde, oude talen en welsprekendheid. Deze vakken vormden een voorbereiding op een vervolgstudie. Een beetje zoals de tegenwoordige university colleges dat doen. In de loop van de zeventiende eeuw ging Amsterdam ook zelf achtereenvolgens rechten, Medicijnen en theologie onderrichten. Het wantrouwen dat Leiden had gevoeld bij de oprichting van het Athenaeum bleek zeer gegrond. Amsterdamse studenten moesten nog altijd aankloppen bij een echte universiteit om hun doctorsgraad op te halen, maar voor het onderwijs hoefden ze de stad niet meer uit.

en werden toepasselijk ‘naties’ genoemd. Tussen die naties was sprake van onderlinge strijd. Dat ging verder dan een beetje duwen en trekken. Het gebruik van stenen, messen en zelfs vuurwapens werd niet geschuwd en het kwam regelmatig tot bloedvergieten. Dat studenten vrijgesteld waren van accijnzen op alcohol zal het er niet vrediger op gemaakt hebben.

SOberHeID & blOeDvergIeten Voor zover het is na te gaan, kwam het gros van de studenten uit Amsterdam. Zij bleven doorgaans in het ouderlijk huis wonen. Studenten die van buiten kwamen trokken vaak in bij docenten, die daaraan een leuke bijverdienste hadden. Op kamers gaan zoals we dat tegenwoordig kennen, was slechts voor een enkeling weggelegd.

namen ze zeker geen opvallende plaats in – slechts één op de duizend Amsterdammers was student. Het cliché van luie verwende rijkeluiszoontjes kenden de Amsterdammers waarschijnlijk eerder van kluchten dan uit eigen ervaring.

Klasjes met vier studenten waren geen uitzondering

Het grote genieten werd voor een zeer select groepje regentenzoons verder opgerekt. Zij kregen de gelegenheid tot het maken van een grand tour, het zeventiende-eeuwse equivalent van een gap year, al duurde de grand tour meestal meerdere jaren. Het was het afsluitende stadium van de onbezorgde studententijd. Niet zelden bleven jongens jaren langer weg dan gepland. Een enkeling keerde zelfs nooit terug, bang voor een leven vol verantwoordelijkheden.

Studentenkamers waren sober ingericht. Een bed, een tafel, een stoel en een boekenkast, veel meer stond er niet. Men zocht zijn vertier dan ook liever buitenshuis. Uit andere steden kennen we verhalen over het verenigingsleven, dat ook toen al vernederende ontgroeningen kende. De verenigingen waren op afkomst gebaseerd

SeKS, DrugS & rOcK ’n rOll Er zat ongetwijfeld een kern van waarheid in dat clichébeeld. Studenten waren opgegroeid in rijkdom en welvaart. Oorlog kenden ze alleen van verhalen van vroeger of van ver weg. Ze begrepen heel goed dat ze ooit in de voetsporen van hun vaders zouden treden, maar tot die tijd wilden ze vooral genieten. Er ontstond een jongerencultuur. Het eeuwige zwart werd ingewisseld voor kleurrijke en uitbundige kleding en lang

Ook voor het Athenaeum zouden de tijden veranderen. Na een dip halverwege de eeuw ging het de school voor de wind, maar aan het begin van de achttiende eeuw ging het fout. Het plotselinge wegvallen van een aantal hoogleraren, gecombineerd met een crisis in het hoger onderwijs en een algemene economische neergang, leidde ertoe dat het Athenaeum voorlopig een stapje terug moest doen. Het bleef evenwel altijd bestaan en krabbelde weer op, om uiteindelijk in 1877 omgevormd te worden tot de Universiteit van Amsterdam. De Agnietenkapel, de plek waar het allemaal begon, is tegenwoordig in gebruik voor academische plechtigheden. yyy

boeken

televisie

Musea

Professoren van de stad uit 2007 van PeterJan Knegtmans geeft een heldere kijk op de geschiedenis van het Athenaeum en de Universiteit van Amsterdam, van de oprichting in 1632 tot 1960. Specifiek over het Athenaeum in de Gouden Eeuw gaat het proefschrift Illuster onderwijs van Dirk van Miert uit 2004.

22

In Amsterdam hadden studenten dat laatste privilege niet en het aantal studenten was waarschijnlijk te laag om naties te vormen. In het straatbeeld

haar kwam in de mode. Jongeren werden vrijer in de liefde, ze dansten, ze maakten muziek en ze ontdekten het recreatief gebruik van verdovende middelen, zoals opium. Het was de zeventiendeeeuwse versie van seks, drugs & rock-’n-roll. Het serieuze leven, dat kon nog wel even wachten.

FoliaMagazine

De NTR en de VPRO zenden momenteel de dertien-delige serie De Gouden Eeuw uit, die een aardige inkijk geeft in de eeuw waarin ons land het centrum van de wereld was. Het rijk geïllustreerde bijbehorende boek van Hans Goedkoop en Kees Zandvliet biedt een toegankelijke eerste kennismaking.

In het Amsterdam Museum loopt tot en met augustus 2013 de tentoonstelling De Gouden Eeuw, proeftuin van onze wereld. Op 15 februari opent in het stadsarchief Booming Amsterdam – De groei van Amsterdam in de Gouden Eeuw.

illustratie Denise van Leeuwen

drift

Gevoel versus verstand

M

arieke (29), student psychologie: ‘Mijn grote liefde leek hij. Om onze humor, onze gedeelde interesses en levensinstelling. Lang leve de lol, zo gold ons motto. En ja, misschien ben ik wel slachtoffer geworden van de manier waarop hij daar invulling aan gaf. Maar dat besefte ik pas toen ik hem tijdens oud en nieuw in omhelzing met zijn vriendin zag. De grond had op dat moment onder mijn voeten mogen opensplijten. Daar werd ik opeens zomaar geconfronteerd met dat deel van zijn leven dat ik niet kende, waarvan ik geen deel uitmaakte, en het maakte me vreselijk jaloers. Schuldig voelde ik me niet, en ook niet machtig omdat ik in een paar stappen voor zijn vriendin kon staan om haar eens goed de overspelige waarheid te vertellen. Ik heb vanaf het begin geweten waaraan ik begon. Ik ontmoette hem in Delft, waar ik toen woonde. Hij was er toevallig een nachtje op stap, had daar ooit gestudeerd. En natuurlijk herkende ik hem van televisie en natuurlijk was dat spannend. De reden dat ik hem aansprak echter, was dat ik hem

herkende van vroeger: hij had ooit in een kroeg gewerkt waar ik wel kwam. Hij vond het leuk dat hij niet op zijn status als televisiepersoonlijkheid werd aangesproken. In de volgende kroeg vroeg hij of hij me mocht zoenen. Dat moest dan wel buiten, vond hij, want hij zag de Twitterberichten al voor zich. Pas toen hij – veel later die avond

‘Natuurlijk herkende ik hem van televisie’ en op zijn initiatief – met me mee naar huis ging kwam zijn vriendin ter sprake. Wat een grap, dacht ik nog toen we samen in bed laten. Een BN’er met een vriendin. En ook: hier moet ik zeker niets mee doen. Maar blijkbaar was hij onder de indruk van me, want hij bleef de weken daarna contact met me zoeken. Een afspraak zegde hij op het laatste moment af, uit schuldgevoel tegenover zijn vriendin. Bizar toeval bracht ons toch weer bij elkaar: een week na mijn verhuizing naar Den Haag kwam ik hem tegen op

straat. En natuurlijk ging hij die avond weer mee naar huis. Het resulteerde in de meest geweldige seks die ik ooit heb gehad. Vurig was het, filmisch bijna. Ik wist niet wat me overkwam. Samen wakker worden was er niet bij, want thuis wachtte zijn vriendin, maar sinds deze explosieve nacht zat hij in mijn hoofd. En ik in dat van hem, getuige de vele berichtjes die ik sindsdien van hem ontving. In de twee jaar die onze affaire duurde heb ik het zes keer geprobeerd af te kappen. Onze relatie had geen enkele kans van slagen, wist ik, hij kreeg zelfs een kind. Een eindeloze worsteling tussen gevoel en verstand is het geweest. Totdat ik hem met zijn vriendin zag. Een gebroken hart, kun je wel zeggen. Televisie- of radioprogramma’s waarin hij voorkomt probeer ik te vermijden en ik probeer me op mijn eigen leven te richten. Maar ik kan niet verzekeren dat als deze grote liefde contact zoekt, ik mijn poot stijf houd.’ yyy Fen Verstappen Om privacyredenen zijn de namen gefingeerd. Wil je ook meedoen aan deze rubriek, mail dan een korte motivatie naar [email protected].

FoliaMagazine

23

Doodeng, maar reuze handig Tijdens een stadswandeling vertelt lector Interactive Public Spaces Mettina Veenstra hoe informatietechnologie ons leven makkelijker maakt, maar wijst ze ook op de gevaren erachter. ‘Het nieuwe paspoort is een stuk onveiliger dan veel mensen denken.’ tekst Eva Rooijers / foto’s Sandra Hazenberg

N

ietsvermoedend ga je in een bushokje zitten. Op het moment dat je billen het bankje raken, verandert de sportschoolreclame naast je in een getal: jouw gewicht in kilo’s. Een reclamestunt van Fitness First om uitbuikend Nederland de sportschool in te jagen. Het is een van de vele voorbeelden van de opmars van informatietechnologie in de openbare ruimte. In- en uitchecken met je ov-chipkaart, de weg vinden met TomTom of de gps op je mobiel, een biometrisch paspoort; technologische toepassingen zijn verweven met ons dagelijks leven. Half januari sprak lector Interactive Public Spaces Mettina Veenstra haar lectorale rede uit, waarin zij wees op de voordelen van informatietechnologie in de openbare ruimte maar ook waarschuwde voor de gevaren zoals privacyschending. Voor Folia stippelde Veenstra een stadswandeling uit die langs beide kanten van de medaille voert en een blik werpt op de toekomst. Startpunt is het Museumplein. Een groot digitaal bord op het Rijksmuseum telt af naar de dag dat het museum weer zijn deuren opent. Veenstra draagt stevige bruine laarzen, een dikke zwarte jas en een donkere zonnebril. Omringd door de bekendste musea van ons land steekt ze van wal. ‘Vaak maken nieuwe vormen

24

FoliaMagazine

van informatietechnologie het leven leuker of makkelijker. Zo ontwikkelen we binnen een Europees project een app voor toeristen. Die app laat zien waar attracties in de stad zich bevinden, maar geeft ook informatie die wij verzamelen met behulp van sensoren. Bijvoorbeeld hoe lang de actuele wachttijd is. Via Twitter verzamelen we informatie over de stemming op een bepaalde plek.’ Vandaag staat er geen rij

‘De technologie is overal, ook als je het niet ziet’ voor het recent heropende Stedelijk Museum. ‘Dat had je dan mooi kunnen weten met behulp van de app,’ zegt Veenstra opgewekt. SMArtpHOne Meet lucHtKwAlIteIt We lopen langs de enorme witte badkuip via de Van Baerlestraat richting het Vondelpark. Veenstra vertelt over de onderzoeksmogelijkheden die smartphones bieden. Zo loopt er nu een Europees project waarbij proefpersonen met hun telefoon de luchtkwaliteit in hun omgeving in kaart brengen, onder andere het gehalte CO2 en fijnstof in de lucht. ‘Door ook de chemicaliën in urine en bloed van de proefpersonen te meten

kunnen de effecten op de gezondheid bepaald worden. Met die informatie zou je ook andere dingen kunnen doen. Stel dat er in een woonwijk langs de ring op een bepaald tijdstip heel hoge CO2-waarden worden gemeten. Dan kan je de matrixborden op de snelweg in de buurt van die woonwijk automatisch laten aangeven dat automobilisten langzamer moeten rijden, zodat ze minder vervuilen.’ Terwijl we door het Vondelpark richting het Leidseplein wandelen, lijkt ieder voorwerp een nieuw verhaal uit te lokken. Zelfs in een verroeste vuilnisbak ziet Veenstra een mogelijkheid om technologie toe te passen. ‘In Stockholm hebben ze een vuilnisbak uitgerust met een bewegingssensor die geluid maakt. Als je er afval ingooit, klinkt het alsof het tientallen meters naar beneden valt en hard neerknalt. Dat moet mensen stimuleren om hun afval niet op straat te gooien,’ zegt Veenstra. ‘En het werkt, in ieder geval tijdelijk.’ Op het Max Euweplein zijn oudere heren in de weer met grote schaakstukken. Een van hen hoort Veenstra vertellen over de futuristische vuilnisbakken en spreekt haar aan. ‘Wist je dat er op het Leidseplein urinoirs zijn die in het weekend zo, hop! uit de grond komen?’ Veenstra lacht. ‘Zie je, de technologie is overal. Ook als je het niet direct ziet.’

geZIcHtSHerKennIng Bij het Leidsplein flitsen reclamebeelden ons tegemoet vanaf het grote led-scherm op het City Theater. ‘Studenten van het MediaLAB van de HvA hebben de Local Square Advisor ontwikkeld voor dit scherm. Via sociale media haalden ze informatie op over activiteiten rond het plein. Dat lieten ze zien op een plattegrond. Een debat in De Balie, een feest in de Melkweg of Paradiso of een voorstelling in het theater. Het lettertype dat ze gebruikten sloot aan bij de jarendertigarchitectuur van het City Theater zodat de technologie goed versmolt met de omgeving. Dat vind ik zelf een heel leuk voorbeeld van informatietechnologie. Heel lokaal en actueel.’ Maar al die technologische verworvenheden hebben een schaduwzijde, waarschuwt Veenstra. Er wordt steeds meer informatie over ons verzameld in

de openbare ruimte, vaak zonder dat we het zelf weten. Het is bovendien lang niet altijd duidelijk door wie en wat er mee gebeurt. Als die informatie aan elkaar wordt gekoppeld, neemt de kans toe dat informatietechnologie ook een negatieve

‘Die gegevens worden aan derden doorgesluisd’ invloed heeft op ons leven. ‘Kijk,’ wijst Veenstra naar een bewakingscamera op de kruising van de Leidsestraat en de Herengracht. ‘Camera’s zijn tegenwoordig digitaal. Daardoor kan je er software op loslaten die bijvoorbeeld nummerborden herkent. Er wordt ook gewerkt aan een verfijning van gezichtsherkenning, om die toe te kunnen passen op cameratoezichtbeelden. Zo zouden

we in de toekomst niet meer anoniem zijn in gebieden met cameratoezicht. De overheid heeft immers van iedereen met een biometrisch paspoort een gelaatsscan.’ Veenstra geeft een ander voorbeeld. ‘Een bedrijf als TomTom ontvangt van Vodafone informatie over de routes die hun abonnees afleggen. Bijvoorbeeld om file-informatie over files te kunnen verschaffen. Deze gegevens zijn geanonimiseerd maar worden wel aan een derde partij doorgesluisd. Van mensen die hun navigatiesysteem regelmatig aan hun computer koppelen weet TomTom of en waar ze de snelheidslimiet hebben overschreden. Die informatie heeft het bedrijf ook geanonimiseerd aan de politie verkocht, zodat die kon bepalen waar een flitspaal neer te zetten. Dit leidde in 2011 tot een kleine rel.’ Veenstra vervolgt: ‘Mensen storen zich vaak aan

FoliaMagazine

25

dit commerciële gebruik van hun data. Dat deze informatie gebruikt kan worden om verdachten op te sporen, vinden veel mensen wel een goede zaak. Maar je kunt ook foutief herkend worden op camerabeelden in de buurt van een plek waar net een roofoverval heeft plaatsgevonden. Als je verplaatsingsgegevens van de ov-chipkaart, de TomTom of je telefoon ook nog toevallig een verdacht patroon laten zien, kan je onterecht verdacht worden van een misdrijf.’ IDentIteItSfrAuDe Volgens Veenstra is het bovenstaande geen ondenkbaar scenario, maar de lector is geen onheilsprofeet. Ze benadrukt steeds de positieve aspecten van informatietechnologie in de openbare ruimte. ‘Maar we moeten die ontwikkelingen

‘Je kunt foutief herkend worden op camerabeelden’ wel goed in de gaten houden. De privacy van burgers niet uit het oog verliezen en hen beter informeren.’ Neem bijvoorbeeld het nieuwe paspoort. Dat is een stuk onveiliger dan veel mensen denken. Veenstra: ‘Deze zomer was in het nieuws dat op het internet gratis software beschikbaar is waarmee de beveiliging van de chip in het paspoort kan worden gekraakt. Hierdoor kan de informatie op jouw paspoort van een afstandje worden uitgelezen als je ermee over straat loopt. Ook je vingerafdruk en gelaatsscan. Dat is toch heel persoonlijke informatie die je liever niet in de handen van criminelen ziet, omdat ze met deze informatie identiteitsfraude kunnen plegen.’ We lopen verder over de Herengracht langs het Grachtenhuismuseum. Boven de ingang hangt een zwarte bol. ‘Dat is een webcam,’ zegt Veenstra. ‘Die maakt ieder kwartier een foto van het straatbeeld en plaatst die op internet. Bij Google Streetview doen mensen daar al moeilijk over, maar hier is de kans veel groter om vastgelegd te worden.’ Aangekomen bij de Negen Straatjes is

26

FoliaMagazine

het weer tijd voor een positief verhaal. ‘Dit is een winkelgebied met allemaal leuke boetiekjes en restaurants. Het bijzondere is dat de winkels hier samen één webshop hebben,’ zegt Veenstra. ‘Dat is best uniek.’ Sommige van die winkels hebben sinds kort ook een code op de winkelruit staan. ‘Als je de code scant met je telefoon, kun je heel gemakkelijk spullen online bestellen en betalen.’ We sluiten de wandeling af in café Goodies op de Huidenstraat. Het is lunchtijd dus het café is stampvol. Het duurt even voordat we de aandacht van de serveerster hebben getrokken en er een kop dampende thee voor onze neus staat.

Veenstra: ‘Het is denkbaar dat je in de toekomst aan een tafeltje gaat zitten dat al weet wat jij wilt drinken. Omdat je dat altijd drinkt rond die tijd op die plek of omdat je dat zo hebt ingesteld. Bijvoorbeeld omdat je smartphone via Near Field Communication, een nieuwe technologie, communiceert met het tafeltje.’ Wederom een toepassing die het leven makkelijker maakt, nooit meer dat gehengel naar serveersters. Maar het is ook best onpersoonlijk. En het betekent dat nog meer informatie over jou wordt opgeslagen. Veenstra: ‘De een vindt dat doodeng, de ander een uitkomst.’ yyy

foto Danny Schwarz

op de tong

Burgers Patio

Tweede Tuindwarsstraat 12 (Centrum)

I

n Frankrijk heb je een diploma nodig wil je ober worden. In Nederland volstaat op zoek zijn naar een baantje. Gevolg: lang wachten op vergeten bestellingen aan onafgeruimde tafels. Oké, ik overdrijf. Maar zo kan het ook: we stappen

burger Anders dan de naam doet vermoeden, eet je hier geen hamburgers. ‘Burger’ was de naam van de slagerij die vroeger in het pand huisde. De betegelde muren en vloeren doen hier nog aan denken. Wat eet je hier wel? ‘Modern Frans-Italiaans met internationale accenten’ lezen we op de site. Met oog voor het seizoen, blijkt uit het menu: pompoen, hert en herfstpaddenstoelen. Alles komt uit eigen keuken. Iedere week is er een nieuw driegangenmarktmenu à € 25.

op donderdagavond het restaurant in hartje Jordaan binnen, gaan zitten en meteen verschijnen een karaf water, broodjes en olie op tafel. Menu’s, wijnlijst, rozen in vaasjes, glazen en servetten. Het meisje vertelt uit haar hoofd wat de dagspecialiteiten zijn en welke wijnen hoe smaken. Wauw.

Patio

De ‘patio’ uit de naam van het restaurant slaat op de binnenplaats aan de achterzijde van het restaurant. ‘Een oase van mediterrane rust’, noemen ze ’m zelf. In de zomer kun je hier onder de druivenranken en passiebloemen eten. Aan de voorkant van het restaurant kun je ’s zomers op het terras zitten met uitzicht op de Westertoren en de chaotische Tweede Tuindwarsstraat.

Het is bijna weekend, dus een fles rood. De huiswijn à € 19. Smaakt prima. De kaart is niet uitgebreid, maar werkelijk alles lijkt me lekker. Mijn disgenoot is pescotarisch; wat een heerlijke keuzebeperking. Zij neemt de vis van de dag (€ 21,50). Ik ga voor de batatentaart (€ 17,50). Vooraf delen we een gambaspiesje met mangosalade (€ 10,50). Het spiesje wordt als een kunstwerk geserveerd, met niet te identificeren rode kruidenblaadjes omgeven. Herfstig. Na het voorgerecht krijgen we crudités met een sausje van het huis. De batatentaart is heerlijk. Vierkant geserveerd, met falafelstukjes, geroosterde bieten en een sausje waarvan ik later lees dat het saffraanhangop is. Aan de andere kant van de tafel gaat het ook goed; de vis van de dag is een mooi stuk kabeljauw. Zacht, volle smaak, niet te veel zout. Daaronder hete bliksem en postelein; Hollands à la moderne. En ook zeker niet onbelangrijk: de zelfgemaakte frieten die bij hoofdgerechten geserveerd worden, zijn goed. Onze borden zijn leeg en meteen worden ze afgeruimd. Of we nog een toetje willen. Dat niet – de porties zijn royaal – maar terugkomen zullen we. yyy Francisca Wals

Folia Magazine ontvangt graag je restaurantrecensie en vergoedt tot € 50,-. Maximaal 270 woorden, (suggesties voor de) kaders zijn welkom, maar niet verplicht. Mail je recensie naar [email protected]. Stuur de originele bon naar Folia Magazine, t.a.v. Stephanie Gude, Prins Hendrikkade 189b, 1011 TD, A'dam.

lIttle ItAly In de Tweede Tuindwarsstraat waan je je in mediterraire sferen. Restaurantjes en cafés wisselen elkaar af. Bij café De Tuin zit ook bij weer en wind standaard een delegatie van de Amsterdamse creatieve avant-garde op het terras. Bij La Perla staan mensen in de rij voor houtovenpizza’s, Trattoria di Donna Sofia serveert authentiek Italiaans eten en voor Italiaans schepijs moet je bij Monte Pelmo zijn.

FoliaMagazine

27

Cultureel Studenten Centrum

promoties

CREA RoeterSeiland DInSDAg 19/02

14.00 uur: Rob Edam – Scheikunde

10.00 uur: Julien Karrich – Geneeskunde Plasmacytoid Dendritic Cells: how to Control the Good, the Bad, and the Ugly at the Molecular Level (Agnietenkapel)

DOnDerDAg 21/02 12.00 uur: Martine Hartman – Geneeskunde

Health Promotion for a Multi-Ethnic Population. The Case of Weight-Gain Prevention Among a Multi-Ethnic Population of Mothers Living in Amsterdam South-East (Agnietenkapel)

Comprehensive Characterization of Branched Polymers (Agnietenkapel)

Adres: Nieuwe Achtergracht 170 Bereikbaar via de Sarphatistraat en de Plantage Muidergracht

vrijDAg 22/02 12.00 uur: Alice Sorgo – Moleculaire biologie

Theater

14.00 uur: Maryn Wilkinson – Mediastudies

Aristophanes

Infection Related Stress Adaptations in the Scretome and Wall Proteome of Candida Albican (Agnietenkapel) Wonder Girls - Undercurrents Of Resistance in the Representation of Teenage Girls in 1980s American Cinema (Agnietenkapel) Meer informatie: www.uva.nl/nieuws-agenda.

(advertentie)

do 14, vr 15, za 16, 20.00u | za 16, 14.30u Laverna toneel - ‘Kikkers’ van Laverna bestaat twintig jaar en voert de Oud-Griekse komedie Kikkers op. Onder begeleiding van een heus kikkerkoor maakt theatergod Dionysus een reis naar de onder wereld. Meer dan twintig spelers, professioneel regisseur Daniël van Klaveren en componist Marjolein Kersten brengen dit stuk op humoristische

Debat & BrainStorm vr 15, 15.00u ASVA - Als ik later groot ben

Wat word je met je academische diploma ‘als je later groot bent’? Uit ASVAonderzoek blijkt dat 60% van de studenten zich zorgen maakt over baankansen. Wie is er verantwoordelijk voor het arbeidsmarktperspectief van de student? Spreker o.a. Louise Gunning-Schepers (voorzitter CvB UvA/HvA). We sluiten de middag af met een brainstormsessie en een drankje in het CREA Café. CREA Theater | Studenten gratis, overigen E 5,- | Reserveren niet mogelijk

Film ma 18, 19.30u Dutch Film for Beginners - Liever verliefd

Every month CREA and ISN show a Dutch film with English subtitles. This month: Liever verliefd (‘Love to Love, 2003). After a painful experience Anna knows for sure men cannot be trusted. But then she falls in love with two men at the same time. What happens when they find out about each other? CREA Theater | Students free, others E 5,- | No reservations

WWW.CREA.UVA.NL 28

FoliaMagazine

overigens

In 2011 blokkeerde de Eerste Kamer het wetsvoorstel voor het Elektronisch Patiëntendossier (EPD). Nu maakt het idee een private doorstart, op initiatief van verzekeraars, artsen- en patiëntenverenigingen.

Het is een schande dat verzekeraars en patiëntenverenigingen een plan doorzetten, nadat de politiek het heeft afgekeurd. Damiaan Denys hoogleraar psychiatrie

Hans Henseler lector e-discovery

Damiaan Denys ‘Dat private organisaties een project doorzetten dat door de politiek verworpen is, vind ik geen schande. De politiek is wispelturig. Zij is dit project zelf tien jaar geleden gestart. Als arts begrijp ik het nut van het opslaan en delen van patientgegevens. Bij ons op de psychiatrie-afdeling komen patiënten bijvoorbeeld binnen met een verwijsbrief, die soms maar een paar regels lang is. Daaruit blijkt de aanleiding voor opname, maar niet wat iemands historie is. Die moet je wel kennen, omdat je anders wellicht een behandeling start die de patiënt eerder onderging en volkomen zinloos bleek. Nu kan het maanden duren voordat je alle behandelaars gesproken hebt om de geschiedenis te reconstrueren. En die privacy, ik snap nooit zo goed dat mensen zich daar zo druk om maken. Tachtig procent van de mensen deelt alles op facebook en twitter en via google maps kun je zien of iemand een schuurtje in z’n achtertuin heeft gebouwd. Bij het EPD is de afweging tussen gezondheid en privacy. Ik offer graag wat van mijn privacy op voor een betere gezondheid.’

Arnoud boot hoogleraar ondernemersfinanciering & financiële markten

Hans Henseler ‘Oneens. Er bestaat geen wet die verbiedt om gegevens te delen als mensen daar toestemming voor hebben gegeven. De politiek kan beter zorgen dat instanties zuiniger met persoonsgegevens omspringen. Bijvoorbeeld door een algemene meldplicht voor datalekken in te stellen. Daar heeft ook het EPD baat bij. Eén van de bestaande gevaren is immers dat gegevens uit het informatiesysteem van de arts lekken en bij een verzekeraar of werkgever terechtkomen. De voorgestelde infrastructuur van het EPD is geen centraal opgeslagen dossier, maar een doorverwijssysteem tussen lokale patiëntendossiers, waar de gegevens nu al staan. Decentrale opslag maakt de kans op grootschalige datalekken kleiner en de landelijke koppeling betekent standaardisatie waardoor de beveiliging van lokale informatiesystemen beter wordt. Verder kun je als patiënt zelf aangeven of inzage is toegestaan en in de gaten houden wie je medisch dossier inziet en bij onraad aan de bel trekken. Op deze manier lijken de risico’s mij acceptabel in verhouding met het kwaliteitsvoordeel voor de zorg.’

Arnoud boot ‘Eens. De invoering van dat EPD gaat te snel. Nieuwe informatietechnologie leidt in de komende tijd onherroepelijk tot het verleggen van privacy-grenzen. Als ik mijn naam intik bij google, dan verschijnt allerlei informatie. Ook informatie die misschien niet voor een breed publiek bedoeld was. We moeten nog uitvinden waar de grenzen moeten komen te liggen. We bevinden ons nu in een niemandsland en moeten niet voorsorteren op een bepaalde koers door te kiezen voor iets als het EPD. In afwachting van een fatsoenlijk debat over privacy moet je je opties openhouden. Dat debat komt op gang dankzij de media en instanties als het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP). Iedereen kan daarheen met klachten, of naar de rechter stappen. Aan de hand van adviezen van het CBP en rechterlijke uitspraken worden nieuwe regels geformuleerd. Persoonsgegevens zullen steeds meer beschikbaar zijn, dat is een trein die onherroepelijk voort dendert. Maar via de rechter en het CBP kunnen we wel een beetje bijsturen.’ yyy Marieke Buijs

FoliaMagazine

29

Relatieshit Als mensen op school relatieonderwijs zouden krijgen, zou dat veel ellende schelen, daarvan is Marit de Jong overtuigd. En mensen moeten niet vergeten: niemand is perfect. ‘Ook Obama stinkt ’s morgens uit zijn mond.’ Marith Iedema

M

et rode wangen komt Marit de Jong Café De Ysbreeker binnengelopen. ‘Ik heb hard gefietst,’ laat ze licht hijgend weten, terwijl ze zich ontdoet van haar sjaal en muts. ‘Eerst even op adem komen hoor,’ zegt De Jong terwijl ze wacht op haar cappuccino. Ze is het gewend te praten met vreemde mensen en de stilte voelt niet ongemakkelijk aan. ‘Ik kon al het verdriet om me heen niet langer aanzien,’ zo begint ze aarzelend, ‘ ik zag de zoveelste in mijn omgeving volslagen verbijsterd voor zich uit staren omdat zijn huwelijk plotsklaps beëindigd was en dacht: dit moet toch anders kunnen.’ Vanaf dat moment is de 47-jarige pabo-docent voor Salto TV bekende Nederlanders zoals Frénk van der Linden, Anja Meulenbelt en Bram Bakker gaan interviewen over zoals De Jong het zelf noemt: ‘relatieshit’. Met de gesprekken hoopt ze erachter te komen waarom zo veel relaties falen en hoe dit opgelost kan worden. Veel te winnen Marit de Jong is één keer getrouwd geweest en heeft daarna een lange relatie gehad. Wat romantisch begon eindigde in onoplosbare ruzies en teleurstellingen. ‘Na drie jaar alleen te zijn geweest ben ik nu weer samen met mijn laatste vriend. Ruzie hebben we nog steeds, het grote verschil is dat we problemen nu op kunnen lossen door te communiceren. Dat maakt onze relatie zó veel beter. Mijn eigen situatie

30

FoliaMagazine

bewijst hoeveel er te winnen is op dit gebied. De tijden van het traditionele huwelijk zijn voorbij. Mensen blijven niet meer bij elkaar omdat het moet, en dat is op zich iets positiefs. Maar bijna de helft van de huwelijken en relaties eindigen tegenwoordig in scheidingen en dat lijkt me te veel. Het kost onze maatschappij hartstikke veel, om te beginnen geld, mensen die in scheiding liggen kunnen zich echt niet meer concentreren op hun werk. Daarnaast heeft het vaak een enorme invloed op het leven van de betrokken kinderen en raken mensen soms echt bescha-

‘Zet je roze bril af en kijk kritisch’ digd door een relatiebreuk, wat ook weer effect heeft op hun volgende relatie.’ De docent Nederlands bepleit daarom relatieonderwijs. Tijdens haar interviews wordt positief gereageerd op dat idee. ‘We zijn allemaal leken op het gebied van relaties,’ zegt De Jong. ‘Gescheiden ouders zijn allang de uitzondering op de regel niet meer. Sterker nog: ouders die gelukkig samen zijn kom je haast niet meer tegen. Dat betekent dat we van huis uit geen goed voorbeeld meekrijgen. Als ouders kinderen niet meer kunnen leren hoe een goede relatie eruitziet, dan moet de school die taak maar overnemen door les te gaan geven in onderhandelen, ruzies oplossen en concessies doen.’

Ook in haar interview met liefdesverdrietcoach Roel van Duijn ging het over relatieonderwijs. ‘Van Duijn zegt dat het grootste deel van het probleem ligt bij de partnerkeuze. We zouden studenten, of misschien zelfs middelbare scholieren mee moeten geven: kies goed. Zet je roze bril af en kijk kritisch naar een ander. Kan iemand jou echt geven wat je nodig hebt?’ zegt De Jong. Liefdesverdrietcoach Van Duijn geeft drie tips waar op gelet moet worden tijdens de zoektocht naar een geschikte partner: ‘Heeft de persoon in kwestie langdurige vriendschappen. Zo niet dan zal hij/zij ook snel op jou uitgekeken zijn,’ zo luidt tip één. ‘Is de band met de familie goed (ervan uitgaand dat dit geen stelletje “zakkenwassers” zijn). En is deze potentiële levenspartner bereid iets voor je te doen, je te steunen als het moeilijk wordt.’ Als je relatie dan toch nog in de soep loopt adviseert Van Duijn vooral de fietsbanden van je ex lek te steken. ‘Dat lucht enorm op.’ Langzaam nipt de pabo-docent van haar koffie. ‘Behalve dat van die banden lek steken ben ik het met hem eens. We laten ons als een stel kippen zonder kop leiden door verliefdheid en als dat over is beëindigen we de relatie, omdat we niet weten hoe met elkaars mankementen om moeten gaan. Ik zag ooit een interview met toneelschrijver Maria Goos, de vrouw van acteur Peter Blok. Zij vertelde dat zij verschrikkelijk veel ruzie hadden in het begin van hun relatie. En dat is goed. Mensen cijferen zichzelf veel

te veel weg. Het is belangrijk meteen je grenzen aan te geven. Gedraag je niet op een bepaalde manier omdat je denkt dat de ander je dan leuk vindt. Laat zien wie je écht bent en vecht voor wat jij belangrijk vindt. Dat wordt het fundament van je relatie, dan pas kan er begonnen worden met bouwen.’ onnodiG Veel Pijn De pabo-docent sprak ook met echtscheidingsadvocaat Geert Warnaar. Die zei ook wel wat te zien in relatieonderwijs. ‘Sommige collega’s verfoeien me

herinneren tijdens ruzies.” Ja, dacht ik. Ja! Het kan je relatie juist sterker maken door je niet meteen te geven. Laat iemand maar flink zijn best doen om je in bed te krijgen. Ik maak me ook ernstig zorgen over deze generatie studenten. Iedereen heeft maar seks met iedereen. En begrijp me niet verkeerd, ik ben pro-ontdekken. Maar het gaat wel erg ver. Er heerst: geen relatie hebben want dat is moeilijk en zonde van je tijd. Dat is iets voor later. Probeer eerst maar zo veel mogelijk seks met verschillende mensen te hebben. En de maatschappij reageert hier heel mild op door

‘Je wilt een combinatie van vier mannen’ erom. Ik ben natuurlijk een dief van mijn eigen portemonnee door dit te bepleiten. Maar ik zie vaak schrijnende gevallen voorbijkomen. Stellen die elkaar onnodig veel pijn doen omdat ze niet kunnen onderhandelen of weten hoe ze problemen op moeten lossen. Als ze dit vanaf een jonge leeftijd hadden geleerd waren ze misschien wel bij elkaar gebleven, of in ieder geval op een minder problematische manier uit elkaar gegaan. Maar ja, echtscheidingen zijn “booming business”, dus of een initiatief als dit ooit zal worden gerealiseerd, ik weet het niet,’ aldus Warnaar. Met opgetrokken wenkbrauwen kijkt De Jong een tijdje nadenkend voor zich uit voordat ze verder gaat. ‘Eigenlijk is het toch te gek voor woorden dat er in het onderwijs alleen maar even snel een condoom over een banaan wordt gerold? Er is veel meer te leren. Ik wilde dat ik zelf les in de liefde had gehad. Met de tips van Roel van Duijn in mijn achterhoofd was ik waarschijnlijk nooit met mijn eerste man getrouwd,’ zegt ze. ‘Ooit zei een vrouw eens tegen me: “De moeite die een man heeft moeten doen om je in bed te krijgen zal hij zich altijd

te zeggen: “Ach, ze zijn jong en wild” of “Het hoort bij deze tijd.” Maar ik denk dat het grote effecten op je latere relatie kan hebben: je raakt gewend aan een bepaalde levensstijl en het wordt nóg moeilijker je te binden. Je raakt sneller verveeld in een relatie. Of je gaat na een tijdje vergelijken. Elke man of vrouw heeft wel iets bijzonders. Nadat de eerste verliefdheid is gezakt ga je opeens inzien wat je partner mist dat anderen wél hadden. Je denkt eerder: die ene was eigenlijk wel heel erg goed in bed en die ander kon zo lekker koken. Je wilt een combinatie van vier mannen of vrouwen in één. En laat me je uit die droom helpen: de perfecte man of vrouw bestaat niet. Ook Obama stinkt ’s morgens uit zijn mond.’ wat is de meest waardevolle liefdesles? ‘Dat je jezelf eerst helemaal moet accepteren voor je een relatie begint. Want ik garandeer je, als iemand zich een leven lang onzichtbaar heeft gevoeld zal dit ook het geval zijn in een relatie. Ga er niet van uit dat je partner jouw problemen voor je op zal lossen. Zoals spiritueel coach Arlette van Eijken ook zei in haar interview: ‘We verwachten zo veel van buitenaf, van een

FoliaMagazine

31

(advertenties) Opstel, scriptie of proefschrift in helder en degelijk Engels? Native speaker helpt u hiermee (kosten n.o.t.k.). Contact via email, [email protected]

LOVE IT...

MET AL JE VRIENDEN IN ACTIE KOMEN

Een zwartkomische jubileumvoorstelling van Theatergroep Thomas geïnspireerd opTA’s Husbands.

KOM OOK IN ACTIE CHECK FIGHTCANCER.NL

folia-molloy 10-01-13 16:01 Te130109.indd koop 3-4 1kamerappartement,

Kuinderstraat 19 II Rivierenbuurt Amsterdam. Canon € 578.- per halfjaar, servicekosten VvE € 100.- p.m. Vr.pr. € 179 000.- k.k. Bolle & Co Makelaars tel. 020 5709000 of 071 5174312.

folia-brandhof 130204.indd 1

08-02-13 14:24

live jazz

eLke vrijdag 17.00 uur bOrreL lekkere hapjes • vrij entree

aftrap in de amsterdamse academische club • aac.uva.nl

Oudezijds Achterburgwal 235 1012 DL Amsterdam 020 - 52 515 70 aac.uva.nl

aanstaande vrijdag

•

Folia maakt kennis...

...met

Jan Drost

schrijver, docent filosofie HvA

Woensdag 13 februari tussen 16.00 en 17.00 uur in de OBA (Oosterdokskade 143) Live te beluisteren op AmsterdamFM (106.8 in de ether en 103.3 op de kabel)

Vanaf 14 februari terug te luisteren op

www.foliaweb.nl

Luister naar Radio AmsterdamFM: De stem van de hoofdstad!

Van 07:00 tot 19:00 uur op 103.3 op de kabel, 106.8 in de ether. En 24 per dag op www.amsterdamfm.nl Als het in Amsterdam gebeurt, hoor je het hier!

Radio AmsterdamFM: De stem van de hoofdstad!

is de publieke radio van Amsterdam. Nieuws, kunst en cultuur en politiek: als het in Amsterdam gebeurt hoor je het op AmsterdamFM. Kijk voor meer informatie op www.amsterdamfm.nl

20 februari • Lamyae Aharouay (ex)student politicologie, redacteur BNR Nieuwsradio

Folia het platform voor hoger opgeleid Amsterdam Amsterdam FM.nl de stem van de hoofdstad

Kijk voor meer informatie op www.amsterdamfm.nl

Interviews Voor Salto TV interviewt Marit de Jong bekende Nederlanders zoals hiernaast Anja Meulenbelt en Frénk van der Linden over waarom relaties zo vaak stuklopen. Alle interviews die De Jong heeft gehouden zijn te bekijken op www.relatieshit.nl. Portretfoto Marit de Jong door Sandra Hazenberg.

partner die ons moet opvullen, onze pijn weg zal nemen. En als dat niet lukt gaan we maar spullen kopen die we niet nodig hebben, te veel eten of als een zombie tv kijken.’ Zie je dat vaak gebeuren? ‘Ja. Als vrouwen zich kut voelen uiten ze dat vaak door te gaan winkelen. Dat deed ik zelf ook. Je probeert een bepaalde leegte op te vullen. Bij de Bijenkorf staat een bordje: “Even tijd voor jezelf ”. Dat is wat er mis is met onze maatschappij. Dát is geen tijd voor jezelf! We laten ons zo makkelijk afleiden van wat pijn doet. Dat is ook het geval met seks. Het helpt voor even om met iemand in bed te duiken. Maar op de lange termijn lost het niets op.’ psychiater bram bakker geeft porno voor een groot deel de schuld van de hoeveelheid stuklopende relaties, ben je het hier mee eens?

‘Ja, deels wel. Als vrouwen vroeger geen zin hadden in seks gingen mannen moeite doen om het toch te krijgen. Door te gaan zeuren, een bosje bloemen mee te brengen of door een bepaalde aanraking. Volgens Bram Bakker signaleren mannen tegenwoordig al van een afstand dat de vrouw geen zin heeft en besluiten ze boven porno te gaan kijken. Terwijl als hij zijn best had gedaan was de zin gaandeweg misschien gekomen. Dat is wat er volgens Bakker misgaat in veel relaties. De intimiteit gaat verloren en ik kan me goed voorstellen dat je relatie hierdoor onder druk komt te staan. Ook omdat de meeste vrouwen aan zichzelf gaan twijfelen en denken: die actrice heeft veel mooiere billen dan ik, misschien ligt het wel aan mij.’ Marit de Jong haalt diep adem en gaat rechtop zitten om haar woorden kracht bij te zetten. ‘Ik ben echt nog lang niet uitgesproken. Ik heb nog zo veel onbeantwoorde vragen. Bijvoorbeeld: waarom trouwen mensen tegenwoordig überhaupt nog? Iedereen blijft maar eeuwige trouw beloven terwijl ze eigenlijk bedoelen: ik blijf bij je tot het niet meer leuk is. Ik ga de komende tijd gewoon verder met leren, praten en lezen over relatieshit in de hoop de gecompliceerde wereld van de liefdesverhoudingen in de toekomst wat te kunnen verbeteren. yyy

Scheiden • Het echtscheidingspercentage in Nederland nadert inmiddels de veertig procent. • Jaarlijks scheiden er tussen de 31.000 en 35.000 mensen. • Per dag scheiden er ongeveer honderd mensen. • Eén op de drie noemt overspel als reden voor hun echtscheiding. • Eén op de vier zegt dat seksuele problemen de reden waren voor hun echtscheiding. • Eén op de vijf geeft financiële problemen de schuld. • In vier van de vijf echtscheidingen is de vrouw de eisende partij. • Eén op de vijf gescheiden vaders ziet zijn kinderen niet meer. Bron: CBS

vreemdgaan • Uit onderzoek van psycholoog Henk Noort blijkt dat 25 procent van de Nederlanders vreemdgaat. • Uit het jaarlijkse seksonderzoek van Durex blijkt dat 31 procent van de Nederlanders vreemdgaat. Wereldwijd is dat (volgens Durex) 22 procent. • Vrouwen die vreemdgaan lijken vaker op zoek te zijn naar een zielsverwant, terwijl mannen vooral gewoon plezier willen hebben. • Door alle datingsites op internet is vreemdgaan de laatste jaren een stuk makkelijker geworden. Er wordt beweerd dat bij de grote datingsites in Nederland ongeveer 1 op de 3 leden die staat ingeschreven al een relatie heeft. Daarbij lijkt er amper verschil tussen mannen en vrouwen.

FoliaMagazine

33

Rolmodel op sneakers Vanwege Valentijnsdag deze week in Folia maakt kennis: Jan Drost, docent filosofie en liefdesfilosoof.

tekst Dirk Wolthekker / foto Danny Schwarz

‘W

il je wetenschap bedrijven, zegt men vaak, dan gebruik je je verstand, je rationele vermogens. Wil je liefhebben en verlang je naar romantiek, dan schakel je je denken uit en geef je je over aan je gevoel. Het is of het een of het ander. Maar zo eenvoudig is het niet. Gelukkig niet. Want als het zo met ons was gesteld, dan zouden we weerloos zijn in onze liefdesrelaties, dan zouden we letterlijk niet weten wat we moesten doen als het mis dreigt te gaan. Het is ons geluk dat we kunnen denken, ook over liefde, over onze liefde en hoe het nu verder moet. Daarover nadenken, daarmee verstandig bezig zijn, is geen teken van naderend onheil, maar kan juist een begin zijn, een nieuw begin, op weg naar beter, naar mooier.’ Bovenstaande passage is afkomstig uit het eerste hoofdstuk van Het romantisch misverstand. Anders denken over liefde dat filosoof Jan Drost (Vroomshoop, 1975), als docent werkzaam bij de minor ‘Ethiek voor de beroepspraktijk’ van de HvA, een paar jaar geleden schreef over liefde, romantiek en romantische idealen. Jan is gespecialiseerd in cultuurfilosofie, met name de filosofie van de liefde. Al op achtjarige leeftijd

34

FoliaMagazine

bedacht hij dat hij schrijver wilde worden. Aan UvA en VU studeerde hij daarom filosofie en Nederlands, een welhaast ideale combinatie voor het schrijverschap. In 2002 studeerde hij af op het thema ‘denken en dichten over liefde’. Naast zijn werk aan de hogeschool schrijft hij essays en artikelen voor nrc.next, NRC Handelsblad, de Volkskrant en Filosofie Magazine en

‘Jan is geen carrièretijger’ geeft hij in het hele land lezingen over de liefde. Jan pleit voor het ‘actief besturen’ van ieders gedachten over de liefde. Niet dat hij niet in de liefde gelooft – hij woont samen met vriendin Fleur en konijn Juni – maar liefde en romantiek zijn twee verschillende ideeën, meent hij. De liefde moet volgens hem worden bevrijd van machtsdenken, bezitterigheid en egoïsme. ‘Nadenken over vreemdgaan is een logisch onderdeel van de zoektocht naar langdurige liefde en hoe die te realiseren,’ zei hij enige tijd terug tegen de Volkskrant. ‘Vreemdgaan kan ook een vorm van machteloosheid zijn, denk ik en dus niet bevorderlijk voor een gelukkig leven.’

Sinds 2005 is Jan verbonden aan de HvA en daar is hij volgens collega Dick de Korte ‘een enorme aanwinst’ voor de minor. ‘Jan is zeer betrokken, zeer bevlogen, enthousiast en jong. In onze minor komen bestaansethiek en levensvragen aan de orde. Veel van onze studenten lopen met vragen als “wie ben ik”, “wie wil ik zijn” en “wat en hoe wil ik worden?” Jan is heel geschikt om dat soort vragen met studenten te bespreken. Ze kunnen zich meestal goed met hem identificeren, omdat hij een jonge uitstraling heeft en net als veel studenten gewoon op sneakers en in T-shirt loopt.’ Collega De Korte ziet Jan niet snel vertrekken van de HvA. ‘Jan is geen carrièretijger. Volgens mij voelt hij zich bij onze minor heel prettig.’ Student Yvette Plat, die bij Jan colleges volgde over ‘de postmoderne consumptiemaatschappij’ roemt Jans toegankelijkheid en betrokkenheid, maar vooral de manier waarop hij het gedachtegoed van filosofen als Socrates of Schopenhauer weet te vertalen naar deze tijd. ‘Door filosofie te betrekken bij zoiets als de consumptiemaatschappij ga je anders kijken naar de huidige tijd. Jans lijfspreuk “anders denken en anders zien is anders handelen” heb ik inmiddels ook tot de mijne gemaakt. Ik vind hem serieus, maar op

Folia maakt kennis een leuke manier, laat ik het zo zeggen. Daarnaast is het natuurlijk grappig om les te krijgen van een docent die ook boeken schrijft.’ Jan werkt geregeld samen met de stichting Brandstof die filosofische publieksactiviteiten organiseert. Laurens Knoop van Brandstof werkt maar wat graag samen met Jan want, zo zegt hij: ‘Jan heeft de groepsdynamische kant van een publiek snel in het vizier. Hij gaat heel speels om met het publiek, maakt grapjes, maar weet gelijktijdig ook waar hij over praat. Ik zou hem “een omgekeerde tikkel” noemen, een soort dropsnoepje: hard van buiten, zacht van binnen. Jan is precies andersom: zachtaardig van buiten, maar van binnen behoorlijk stevig.’ Ook Hanneke Hulstijn volgde bij Jan filosofielessen, en daar rolde een mooie vriendschap uit. Hanneke noemt Jan ‘een heel goede vriend, sociaal en open, attent en lief ’. ‘Toen ik een keer op vakantie was en het niet zo goed ging met mijn moeder ging Jan haar bellen. Ook kreeg ik een keer een hernia-aanval terwijl mijn vriend er niet was. Jan kwam en trok me van de vloer omhoog. Hij is heel behulpzaam. Wat zijn eigen liefde betreft: dat houdt hij behoorlijk voor zichzelf, al weet ik wel dat hij de liefde met Fleur echt viert. Elke maand op de dag dat ze elkaar ontmoetten vieren ze hun relatie. Dan zijn ze er voor elkaar en niet voor anderen.’ yyy

Folia Radio zendt op 13 februari een interview uit met Jan Drost. Aan de orde zullen komen nut en noodzaak van Valentijnsdag, filosofie op het hbo en natuurlijk de liefde. Te beluisteren via Amsterdam FM, in de ether op 106.8 en op de kabel op 103.3, tussen 16.00 en 17.00 uur. Vanaf de volgende dag terug te luisteren via foliaweb.nl/radio. De uitzending is op zaterdagmiddag 15.00 uur terug te zien op Salto TV. Daarna via salto.nl.

FoliaMagazine

35

Folia tipt

Nineties

D

ie heerlijke jaren negentig. Pure nostalgie. Soepel op je skeelers naar school rollen, je zakken vol flippo’s, met je Game Boy op de achterbank, de Power Rangers op tv. Toen een mobieltje nog een gsm heette en je kon gabberen op de inbeltonen van je internetmodem. Denk je ook met weemoed terug aan die onbezorgde dagen? Zes jonge theatermakers doken in hun jeugdherinneringen en maakten een ‘muzikale en beeldende theatervoorstelling’. Nineties – Live Your Life Like A Rave Machine, gaat op vrijdag 15 februari in première. De voorstelling is ‘een ode aan die energieke jaren 90, de tijd van nutteloze speeltjes en grenzeloos optimisme. Een romantisering van de tijd waarin de gsm opkwam, we Microsoft Word leerden kennen, hardcore onderdeel van de mainstream konden zijn en iedereen Nikes droeg. De tijd van de wansmaak, waarin vorm verkozen werd boven inhoud.’ Vier weekenden lang gaan theater en uitgaan hand in hand in de Stadsschouwburg. Na elke voorstelling kun

36

je de muziek en nachten uit de jaren negentig herbeleven en je voeten eraf dansen met dj’s en partijen als Hollywood Vyne, Primo Disco en Boris&Boris. yyy Robrecht de Vocht

15, 16, 22 februari, 1 en 9 maart / Stadsschouwburg

tIp 1: club cArnAvAl Voor iedereen die wel carnaval wil vieren maar geen zin heeft om af te reizen naar Limburg of Brabant biedt de Chicago Social Club soelaas: aan het Leidseplein wordt naar eigen zeggen ‘de populairste carnavalsviering boven de rivieren’ georganiseerd, inclusief confetti en o.a. de Spacegirls en de Grachtendouwers die de avond aan elkaar zullen draaien. Een prima reden om dat Zorrokostuum weer eens uit de kast te trekken.

tIp 2: AMOK – AtOMS fOr peAce Dat Radiohead-frontman Thom Yorke niet graag stilzit wisten we al. In 2006 verraste hij menig muziekfan met zijn soloalbum The Eraser. Om dat album live te kunnen spelen vormde hij een superband met Flea (Red Hot Chili Peppers), Nigel Godrich (producer Radiohead), Joey Waronker (Beck en REM) en percussionist Mauro Refosco: Atoms for Peace. Het resultaat is een nu al legendarisch studio album: Amok. Vanaf nu te bestellen.

tIp 3: vOOrpreMIère Kriterion organiseert een speciale voorpremière van De ontmaagding van Eva van End, volgens de site een ‘absurde tragikomedie van Nederlandse bodem. Het is een hilarische en kleurrijke film waarin Duitsers, frikadellen en poezenshirts opeens heel goed samen blijken te gaan.’ Er wordt naast de vertoning een Q&A met de regisseur gehouden én singer-songwriter Awkward I, die de muziek schreef voor de film, treedt op.

club carnaval / Chicago Social Club / 13 februari,

Amok – Atoms for peace / verschijnt 25 februari

De Ontmaagding van eva van end / Kriterion /

aanvang 22.00 uur / €10,- (€ 7,50 met flyer)

/ € 14,99

13 februari, aanvang 19.30 uur

FoliaMagazine

(ingang Café Cox) / Aanvang 22.30 uur / € 9,- (alleen nacht € 5,-)

lezingenladder Voor een ieder die geïnteresseerd is in lezingen en debatten is er de Folia Magazine lezingenladder. Wij streven ernaar hierin de meest interessante lezingen en debatten in Amsterdam op één plek te verzamelen.

Falende autoriteiten Symphony’s WO 13/02, 16.30 uur VU-filosoof Ad Verbrugge in gesprek met BNR-commentator Kees de Kort over de kredietcrisis.

Cure & Care rode Hoed DO 14/02, 19.00 uur MAARTEN GROTHOLT (20) SOCIALE GEOGRAFIE & PLANOLOGIE, UvA gAAt nAAr cHAteAu tecHnO VRijDAG 15 FEBRUARI IN DE AMSTERDAM STUDIO’S ‘Mijn vrienden zijn groot fan van de feestjes van Chateau Techno, dus ik ga met hen mee. De vorige editie was in de Convention Factory. Echt een groot succes. Komende editie is in de Amsterdam Studio’s aan de Wenckebachweg. Ik was daar eerder voor Schwung tijdens Amsterdam Dance Event en het is echt een vette locatie. Een soort loods. Alleen kunnen er minder mensen in dan de vorige keer. De aankleding wordt groots aangepakt met kastelen, harnassen en maskers. Het publiek is gemengd. Soms wat jong, maar dat vind ik niet erg. Zolang ze niet vervelend doen. Vrijdag neem ik mijn zusje ook mee, als verjaardagscadeau. De line-up wordt pas op het allerlaatste moment bekendgemaakt, maar Chateau Techno staat bekend om hun vrij harde techno. Geen deep house, daar houd ik niet van. Wel vind ik vijfentwintig euro voor een kaartje redelijk duur. Al krijg je daar wel een hoop uren feest voor terug. Het feest duurt van acht uur ’s avonds tot vijf uur ’s ochtends.’ yyy tekst en foto Vera Lentjes

Medewerkers van ziekenhuizen en verzorgingshuizen in gesprek over betere samenwerking. Vijf experts presenteren hun voorstellen voor een haalbare verbetering.

Single in de stad café van leeuwen DO 14/02, 20.00 uur Een avond over eenzaamheid in Amsterdam. Met o.a. Pam de Soete (D66 Amsterdam) en socioloog Theo van Tilburg.

Excuses? De balie VR 15/02, 20.00 uur Moet Nederland alsnog excuses aanbieden voor haar slavernijverleden? En zo ja, wie moet ze accepteren? Debat over zin en onzin van nationale excuses.

Wat is van waarde? rode Hoed ZA 16/02, 14.00 uur Wat is van waarde? Hoe staat dat onder druk? En wat kunnen we daaraan doen? Deze drie vragen staan centraal in het laatste onderzoek van de Wiardi Beckman Stichting.

Samuel Sarphati Stadsarchief ZO 17/02 15.00 uur Lydia Hagoort schreef een biografie over Samuel Sarphati, de inspirerende armenarts, ondernemer en weldoener die o.a. een school, fabriek, drie banken en het Amstelhotel oprichtte.

geworden. Avond over het verdwijnen van de ethische functie van religie en de opkomst van spiritualiteit als consumptiegoed.

Rijk & ideologie p.c. Hoofthuis DO 21/02, 17.00 uur Brits historicus Geoff Eley over wat het oplevert, theoretisch en methodologisch, om het nationaalsocialisme met categorieën van ‘ruimte’ te analyseren. En hoe zou dat kunnen?

Generatie IK LIT De balie DO 21/02, 20.00 uur De boekenbranche is in crisis, maar schrijven hip en sexy. Een debat met jonge schrijvers, uitgevers, fans en criticasters. Met o.a. Johan Fretz, Joost de Vries en Olga Kortz.

Kamervragen Stadsschouwburg DO 21/02, 20.30 uur Avond waarop duurzaamheid en maatschappelijk betrokken ondernemen centraal staan. Met dit keer Willem Velthoven en John Apesos over voedsel verbouwen in de stad.

Het leven paradiso ZO 24/01, 11.00 uur Prof. dr. Jelle Reumer (paleontologie, Natuurhistorisch Museum Rotterdam, Universiteit Utrecht) over de ontwikkeling van het leven.

It’s the food, stupid rode Hoed MA 25/02, 20.00 uur Deel 1 van een zesdelige debatreeks over de toekomst van de landbouw en ons voedsel. Hoe krijgen we een nieuw evenwicht tussen technologie en ecologie, oftewel een duurzame voedselcultuur? U organiseert een lezing of debat en wilt daarmee

Stukje zingeving

graag op deze pagina staan? Stuur tijdig een mailtje

De nieuwe liefde DI 19/02, 20.00 uur

naar [email protected] onder vermelding van ‘Aan-

Religie en spiritualiteit zijn lifestyleproducten

melding lezingenladder’.

FoliaMagazine

37

prikbord HvA DMR Youth

38

Spot

ideëen voor deze rubriek: [email protected]

DT Taalspreekuur

Het lectoraat Youth Spot van het Kenniscentrum Maatschappij & Recht is gevraagd om samen met het jongerenwerk, het COC en de hbo- en mbo-opleidingen mee te werken aan het vergroten van de tolerantie voor seksuele diversiteit in Amsterdam. Het afgelopen jaar hebben 52 jongerenwerkers een training over omgaan met seksuele diversiteit gevolgd, de komende zes maanden volgen er nog eens 45. Youth Spot gaat in gesprek met de curriculummanagers van de sociaal agogische opleidingen over hoe meer aandacht kan worden besteed aan omgaan met seksuele diversiteit.

Voor studenten van DT die problemen hebben met taal organiseert het domein een speciaal taalspreekuur. Tijdens het taalspreekuur krijg je advies van een docent Nederlands. Samen kan gekeken worden naar bijvoorbeeld de feedback op je werkstuk, de opbouw van je tekst, je formuleringen of schrijfwijzen, leesstrategieën bij teksten of naar de uitvoering van je presentatie. De taalspreekuren zijn iedere maandag en donderdag van 16.00-16.50 uur in B1.26. Inschrijven moet vooraf en kan via het intranet.

DOO Krachtvoer

DMCI Hannover

Op 5 maart organiseert bijzonder hoogleraar toezicht & socialisatie, scholen & onderwijsbestel Anne Bert Dijkstra van de UvA een seminar in de reeks ‘Krachtvoer’ van DOO. Titel van zijn bijdrage is ‘Sociale opbrengsten van onderwijs?’. Dijkstra zal in zijn seminar ingaan op de sociale en maatschappelijke opbrengsten van onderwijs. Waaruit bestaan die opbrengsten? Hoe kan het resultaat van de inspanningen van de school worden vastgesteld? Is het gewenst om die in kaart te brengen? Aanmelden voor het seminar kan via www.hva. nl/kenniscentrum-doo.

Voor de vijfde keer organiseert de HvA een studiereis naar Cebit in Hannover. Cebit is de grootste ICTtechnologiebeurs ter wereld die ieder jaar in maart in de Duitse stad plaatsvindt. Naast het opdoen van ICT-kennis ervaar je ook hoe een beursbezoek werkt en hoe je daar op een goede en effectieve wijze informatie verzamelt. Tot slot is het ook een leuke manier om je medestudenten beter te leren kennen, waar je gedurende de hele opleiding profijt van hebt. Inschrijven voor de reis kan via het intranet.

DG Oefentherapie

HvA Kunst-expo’s

Nieuwe lector Oefentherapie Bart Visser heeft op dinsdag 12 februari zijn lectorale rede uitgesproken. In zijn rede met de titel ‘It’s up to you’, liet De Visser zien dat de visie op de moderne gezondheid samen te vatten is in een viertal bondige adviezen: doe het zelf, doe het thuis, doe het met techniek en doe het kosteneffectief. Vissers lectoraat Oefentherapie heeft als doel bij te dragen aan de gezondheidszorg van de toekomst door innovatie van de beroepspraktijk en het vernieuwen en verbeteren van het onderwijs.

Vier kunstenaars, die tevens docent bij de HvA zijn, exposeren de komende tijd hun werk op verschillende HvA-locaties. In het Kohnstammhuis exposeert bioloog Hannie Achterstraat met de fotoserie ‘Bladeren op de huid gekeken’, waarmee ze leven en overleven van dichtbij toont. In het Benno Premselahuis zijn de foto’s van Michel Behar te zien: ‘Structuren’ toont mysterieuze verre oorden, een andere, vergeten wereld. In de Leeuwenburg hangen de sjabloondrukken van docent Flip Lambalk, kleurrijke afdrukken die doen denken aan grote steden als New York. De kunstwerken zijn voor iedereen gratis te bezichtigen.

DBSV Ondernemersprijs

DEM ACE-ceminar

Drie recent afgestudeerden van de opleiding sport, management & ondernemen zijn door hun docenten genomineerd voor de SM&O Rabobank Ondernemersprijs. Het gaat om de studenten Sanne Admiraal met het Surfcamp Bloemendaal, Ruud Baars van Baars Tennisschool en Maaike Leemhuis van Dansschool @M-Dance. Tijdens de diplomauitreiking op 27 februari selecteert de Rabobank uit deze nominaties de uiteindelijke winnaar van de SM&O Ondernemersprijs 2012, die bestaat uit een cheque t.w.v. € 1.000,-.

Op 14 februari is de Deense hoogleraar Michael S. Dahl te gast bij het Amsterdam Center for Entrepeneurship (ACE). Hij zal daar een seminar verzorgen met de titel ‘The effects of working for startups’. Zijn seminar vindt plaats in een reeks van ACE waarin hoogleraren en onderzoekers kennis delen over ondernemerschap. Dahl houdt zijn lezing tussen 16.30 en 17.30 uur in zaal E.0.03 aan de Roetersstraat 11. De bijeenkomst is vrij toegankelijk voor studenten.

FoliaMagazine

prikbord UvA FMG Online

college

ideëen voor deze rubriek: [email protected]

FEB Erepenning

Op 20 februari start de eerste zogenoemde massive open online course (MOOC) ter wereld voor communicatiewetenschap: ‘Introduction to Communication Science’. De cursus is Engelstalig, duurt acht weken en behandelt aan de hand van videocolleges alle aspecten van communicatie. De cursus is een initiatief van visiting professor Arie den Boon, het College of Communication en de Graduate School of Communication. De MOOC van communicatiewetenschap is tevens de eerste online cursus die de UvA aanbiedt. Deelnemen kan door je aan te melden via mooc.uva.nl.

Bijzonder hoogleraar marktwerking- & mededingingseconomie en algemeen directeur van SEO Economisch Onderzoek Barbara Baarsma heeft een erepenning ontvangen van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ). Ze ontving de penning van NVZvoorzitter Yvonne van Rooy. De jury zei waardering te hebben voor de adviezen van Baarsma om kostenoverschrijdingen in de zorg te voorkomen. ‘Baarsma is zich ervan bewust dat ziekenhuizen goede zorg willen leveren, maar niet achteraf geconfronteerd willen worden met hoge kortingen door de minister,’ aldus de jury.

NWO Bessensap

NWO Vici

NWO organiseert op maandag 10 juni in Museon in Den Haag het jaarlijkse evenement Bessensap, dat onderzoekers, (wetenschaps)journalisten en voorlichters bij elkaar brengt. Onderzoekers die zich willen presenteren kunnen voorstellen indienen voor twee soorten presentaties: de traditionele presentatie en de masterclass-presentatie. Daarnaast kunnen wetenschappers die een goed idee hebben voor een korte verfilming of animatie van hun onderzoek, dit idee pitchen in een korte video. Deadline: 4 maart. Zie www.nwo.nl/ actueel/evenementen/bessensap.

Vier UvA-wetenschappers hebben van de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) een Vici-subsidie ontvangen. Ze krijgen ieder een bedrag van anderhalf miljoen euro om vijf jaar onderzoek te doen en een onderzoeksgroep op te bouwen. Voor het eerst zijn de Vici-aanvragen beoordeeld door een commissie die wetenschapsbreed was samengesteld. De UvA-laureaten zijn ontwikkelingspsycholoog Hilde Huizenga, biochemicus Esther Lutgens, mathematicus Sergey Shadrin en Khalil Sima’an van het Institute for Language, Logic & Computation.

BC 1001

UvA Inschrijvingen

vrouwen

De verhalen van bijzondere, beroemde, beruchte maar ook onbekend gebleven vrouwen komen tot leven in de tentoonstelling 1001 Vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis, die vanaf 15 februari te zien is bij de Bijzondere Collecties. Kunstenaressen, dievegges, nonnen, vorstinnen en andere opmerkelijke vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis; de tentoonstelling laat de levensverhalen zien van historische vrouwen. Bezoekers kunnen op zoek naar hun historische ‘soulmate’. Tentoonstelling tot en met 20 mei. Zie www.1001-vrouwen.nl.

Uit cijfers van de VSNU blijkt dat van alle Nederlandse universiteiten het totaal aantal ingeschreven studenten aan de UvA dit studiejaar het meest is gedaald ten opzichte van vorig studiejaar: een daling van 7,4 procent. Met 29.780 studenten is de UvA nog wel de grootste universiteit van het land. De instroom van eerstejaars bachelors daalde van 4.950 in 2011 naar 4.530 in 2012 (8,5 procent). Het aantal masterinschrijvingen steeg met 18,5 procent tot 1040. Op basis van een andere rekenmethode komt de UvA overigens tot andere cijfers. Zie www.vsnu.nl.

UvA Masterdag

UvA Academische

Op 2 maart is er weer een Masterdag. Tijdens de Masterdag presenteren bijna alle UvA-masteropleidingen zich via voorlichtingsbijeenkomsten. Ook zijn er informatiemarkten waar je kunt spreken met studenten, docenten of studieadviseurs. Op de informatiemarkt in het Atrium zijn ook mensen van het Service & Informatiecentrum aanwezig die vragen kunnen beantwoorden rond inschrijven, collegegeldtarieven, studiefinanciering en huisvesting. Het exacte programma van de Masterdag is te vinden via www.uva.nl/onderwijs/master/open-dagen.

De strijd om de Academische Jaarprijs is weer losgebarsten. De prijs is bestemd voor de beste vertaling van wetenschappelijk onderzoek naar een breed publiek. Elke universiteit kan een team inschrijven. Het team met het meest creatieve communicatieplan ontvangt de hoofdprijs van 100.000 euro om het plan te realiseren. De eerste fase, die nu van start is gegaan en tot begin april duurt, is de zogenoemde ‘Call for proposals’, de fase waarin teams hun onderzoeks- en communicatieplan kunnen indienen. Meer info via www.academischejaarprijs.nl.

Jaarprijs

FoliaMagazine

39

wasdom Goed in het leven Huub van der Lubbe Leeftijd 59 (geboren op 3 april 1953) Beroep Zanger, al meer dan dertig jaar lead­ zanger van De Dijk. Studie Nederlands, UvA Docent ‘Rob Resoort, docent middeleeuwse letterkunde. Ik herinner mij hem als een heel sympathieke man, die ik ook een keer op een wild feest ben tegengekomen.’ Locatie ‘Het Lambert ten Kate-huis, aan de Herengracht. Een prachtig pand met een doorgang in de tuin, waardoor je bij lokalen aan de Keizersgracht terecht kwam. In die panden ben ik later nog wel eens geweest, want een meisje waarmee ik toen studeerde, woont er tegenwoordig.’ Café ‘Café De Zwart, daar hoorde je te zitten en zogenaamd intellectuele gesprekken te voeren. Eigenlijk vond ik café de Doelen op de hoek van de Staalstraat en de Kloveniersburgwal veel leuker.’ Afknapper ‘Na vier jaar Nederlands stapte ik over naar de regie-afdeling van de theaterschool. Daar had ik na een week al meer vrienden en werkelijk contact met mijn medestudenten dan in al die jaren aan de UvA.’

40

FoliaMagazine

Huub bracht on langs de cd Simpel V erlangen uit en treedt in febr uari en maart op met zijn so lo-tour Ieman d als jij. Folia M agazine mag 5 cd’s weggeve n, ga naar www.foliaweb .nl/prijsvraagg.

stage

Hij studeerde Nederlands en werd zanger van (vooral) De Dijk: Huub van der Lubbe. tekst Julie de Graaf / foto Bob Bronshoff

‘I

k wilde per se acteur worden bij het toneel, maar werd afgewezen voor de toneelschool. Daarom besloot ik Nederlands te studeren. Dan kon ik daarna nog dramaturgie doen om zo uiteindelijk alsnog bij een toneelgezelschap terecht te komen. Bovendien had ik op de middelbare school een heel goede docent Nederlands gehad, die zich interesseerde voor literatuur en voor politieke bewegingen. Hij stuurde mijn hele klas een keer naar Amsterdam om op zaterdagmiddag in Vlaams cultuurhuis De Brakke Grond een film over de Black Panther-beweging te kijken. Dat maakte veel indruk op me. Ik vond dat die docent goed in het leven stond en dacht dat als ik zou gaan studeren wat hij had gedaan, ik dan misschien ook wel een beetje zoals hij zou worden. Van het studentenleven an sich heb ik wel genoten, maar dat speelde zich meer buiten de universiteit af. Ik had mijn bandjes, speelde voetbal en deed aan toneel bij het Crea in de Handke/Weiss-toneelgroep. Het eerste stuk dat we deden was Vervolging van en de moord op Jean Paul Marat, opgevoerd door de verpleegden van het krankzinnigengesticht van Charenton onder regie van de heer De Sade en ik speelde De Sade. Daarna heb ik ook nog een productie het licht gedaan. Het was een fijne groep, waar aardig toneel werd gespeeld, maar ook flink over de inhoud van de stukken werd gediscussieerd. Dat gebeurde op een prettige manier, waarbij iedereen praatte vanuit zijn eigen vakgebied, of dat nu geschiedenis, politicologie of psychologie was. Het was ontzettend leuk. Met die groep kon ik veel beter opschieten dan met mijn

medestudenten. Bij Nederlands gedroeg iedereen zich erg formeel, studenten zeiden “meneer en mevrouw” tegen elkaar. Ze deden zoals ze dachten dat ze moesten zijn, veel te volwassen, terwijl we net een paar maanden van de middelbare school kwamen en nog gewoon jongens waren die ravotten en meiden die achter op de brommer zaten. Een van de lessen die me is bijgebleven, was moderne letterkunde van Gerard Elshout. We zouden over poëzie praten en Elshout had docent en dichter Tom van Deel meegenomen. Er kwam een bepaald gedicht ter sprake en we hadden het net over de vraag wat de dichter nu zou bedoelen met de eerste regel, toen Tom van Deel opeens zei: “Laten we hem bellen om het te vragen.” Dat was een schok voor mij; dat er achter iets dat op papier staat, een levende persoon zit. Ik vond dat een heel mooi moment. Mijn studie Nederlands heb ik niet afgerond, want ik kwam erachter dat er een regieopleiding aan de theaterschool bestond en ben meteen overgestapt. Tijdens die opleiding leerde ik veel leuke mensen kennen en liep ik stage als regieassistent bij toneelgezelschappen. Het liep dus allemaal wel goed, totdat ik op een gegeven moment dacht: ik ben 27 en zit nog steeds op school. Dit klopt niet. Ik besloot dat ik van school af moest, het echte leven in. Toneel vond ik nog steeds leuk, maar ik was er inmiddels achtergekomen dat het, zeker in die tijd, een behoorlijke “dames en heren” aangelegenheid was, waar ik me niet helemaal bij thuis voelde. Ik dacht toen: wat ik aan creativiteit kwijt wil, dat heb ik eigenlijk al jaren met mijn bandje. Waarom ga ik dat niet wat serieuzer doen?’ yyy

Maarten prins (26) Studie Mensendieck Stage Oefentherapeut bij ’s Heeren Loo verdiensten 110 euro per maand beoordeling JJJJJ ‘Omdat er maar weinig goede stageplekken zijn voor studenten Mensendieck kiest de hogeschool deze voor ons uit. Het eerste wat ik dacht toen ik hoorde dat ik was ingedeeld bij ’s Heeren Loo, een instelling voor verstandelijk gehandicapten, was: o nee, ik wil ruilen. Deels omdat de instelling helemaal in Julianadorp zit, maar ook omdat ik gehandicaptenzorg gewoon niet bij mezelf vond passen. Met de nadruk op vond. Want na vijf maanden met deze doelgroep te hebben gewerkt denk ik daar heel anders over. Samen met een fysiotherapeut zocht ik dagelijks mensen thuis op, of ze kwamen naar ons toe, om oefeningen te doen. Veel gehandicapten zitten in rolstoelen en bewegen nauwelijks. Daar spring ik in als oefentherapeut. Het begin was wel erg wennen. Je moet op een geheel andere manier leren communiceren. Eerder raakte ik mijn patiënten helemaal niet zo veel aan maar vertelde ik vooral veel. Maar bij mensen met het verstand van een kind van vier kan dat natuurlijk niet, die raken meteen de draad kwijt. Wat ik zo geweldig vond aan het werken met gehandicapten was de dankbaarheid, zo oprecht en vanuit het hart. Ik ben net klaar met mijn stage en bij het afscheid kreeg ik allemaal tekeningen en vertelden al mijn patiënten dat ze me heel erg zouden gaan missen. Dat doet toch wat met me. Het is een fijn gevoel te kunnen helpen, daarom denk ik er nu over na verder te gaan in de gehandicaptenzorg.’ yyy Marith Iedema

FoliaMagazine

41

FoliaMagaz ine weekblad

toehoorders

Eén klein

Mariwan Kanie, donderdag 7 februari, 15.00 uur, REC-JK tekst en foto’s Robrecht de Vocht Meest gegeten fruit appel Hoofddoeken 2 telefoondeuntje marimba Scrabbelwoorden safavidisch, messianisme, Habsburgers

E

en nieuw semester, nieuwe kansen. Het is de eerste bijeenkomst van deze hoorcollegereeks en dat blijkt, maar liefst acht van de 23 studenten komen te laat, met excuses die variëren van ‘even zoeken’ tot ‘onvindbaar’. Vooral voor jongens schijnt het vinden van de juiste locatie een hele opgave (zeven van de in totaal negen heren komen te laat). Echt blij is docent Kanie hier niet mee: ‘Ik hoop dat het de eerste en laatste keer is dat zo veel mensen te laat komen.’ Hij verspilt verder weinig tijd aan onbenulligheden. Er moet een periode van maar liefst vier eeuwen in zeven hoorcolleges behandeld worden, dus de vaart moet erin. De eerste twintig minuten vertelt hij de studenten wat er van ze verwacht wordt de komende tijd en dat is niet gering. Naast het lezen van twee boeken en aanvullende artikelen moeten ook de basiskenmerken en geschiedenis van alle Arabische landen, ‘32 denk ik’, uit het hoofd geleerd worden. De mededeling dat voor de volgende ochtend al enkele teksten voorbereid moeten worden, veroorzaakt een kleine schrikreactie. Verder laten de studenten zich niet van de wijs brengen. In doodse stilte pennen ze driftig met de docent mee. Rustig op en neer drentelend vliegt hij door de Arabische geschiedenis heen. Vandaag worden de drie grote rijken van de islamitische wereld in de zestiende eeuw behandeld: de Safaviden, de Moguls en de Ottomanen. Powerpoints worden klik voor klik met informatie gevuld over religie, etnografie, bevolking en machtsstructuren. Nu en dan wordt er afgewisseld met enkele kleurrijke afbeeldingen: ‘Wisten jullie dat de Taj Mahal de inspiratie was voor de inrichting van het Museumplein?’ ‘Oh ja, alle Arabische termen moeten jullie ook uit het hoofd leren,’ zegt Kanie bijna verontschuldigend tot slot. yyy

42

FoliaMagazine

Kimberley Rijkbeek (21, media & cultuur)

‘Ik heb het vak hiervoor [Arabische cultuur, islamitische beschaving (600-1600), red.] niet gevolgd, dus was wel een beetje bang het niet te kunnen volgen vandaag, maar dat viel gelukkig mee. De docent vertelt helder en dwaalt niet onnodig af. Alleen de termen zijn met die Arabische uitspraak soms wat verwarrend. Grappig om te zien dat de Arabische geschiedenis eigenlijk zo veel lijkt op de Europese geschiedenis.’

Ruud Westerink (22, Europese studies)

‘Ik moest voor mijn studie een taal kiezen. Bij elke taal hoort een ander vak en bij Arabisch hoort dit vak. Naast dat het me een mooie kans leek die taal te leren was dat ook een reden om voor Arabisch te kiezen. Ik kwam eigenlijk zonder veel verwachtingen binnen, maar ben blij het goed te kunnen volgen. We krijgen veel informatie, maar de docent praat rustig, weet de stof levend te brengen en de hoeveelheid Arabische termen viel me mee.’

Merel Hoogland

(22, algemene cultuurwetenschappen) ‘Ik vind het onderwerp waanzinnig interessant. Het vak hiervoor heb ik ook gevolgd, daarbij werden nog veel meer termen gebruikt, dus dit viel me erg mee. Het is wel veel stof, genoeg voor een semester en dat doen we nu in zeven hoorcolleges. Met al die opdrachten voor de werkgroep is er een grote werkdruk. Dat is niet erg leuk, maar misschien werkt het wel beter. Het lijkt wel of ze dat steeds meer doen trouwens, die schoolse aanpak.’

en UvA

nr. 20 13/02/201 3

Science op de Zuidpoo l

cover Pascal Tieman

Hoorcollege Arabische cultuur, islamitische beschaving (1600-heden), door

voor HvA

lab doet dap per onderz oek

colofon

Weekblad voor de HvA en UvA Folia Magazine is in 2011 voortgekomen uit Folia (1948) en Havana (1996). Redactieadres Prins Hendrikkade 189b, 1011 TD Amsterdam, telefoon 020-5253981, e-mail: [email protected] Hoofdredacteur Jim Jansen Chef redactie Mirna van Dijk Art director Pascal Tieman Redactie (print/web) Marieke Buijs, Sandra Hazenberg, Luuk Heezen, Marith Iedema, Wim de Jong, Vera Lentjes, Eva Rooijers, Gijs van der Sanden, Ineke Schipstra, Annemarie Vissers, Robrecht de Vocht, Clara van de Wiel, Dirk Wolthekker Aan dit nummer werkten mee Hadjar Benmiloud, Bob Bronshoff, Fred van Diem, Robbert Dijkgraaf, Zoi Farenzena, Julie de Graaf, Klaas Knooihuizen, Marc Kolle, Denise van Leeuwen, Danny Schwarz, Won Tuinema, Tjebbe Venema, Fen Verstappen Eindredactie Harmen van der Meulen Correctie Wim de Jong, Harmen van der Meulen Opmaak Pascal Tieman, Carl Zevenboom Uitgever Stichting Folia Civitatis Redactieraad Wouter Breebaart, Simon Dikker Hupkes, Ilse Duijn, Jurriaan Gorter, Jaap Kooijman, Ronald Ockhuysen (voorzitter), Jean Tillie, Sebas Veeke Secretariaat Stephanie Gude (projectbegeleider) Zakelijke leiding Paul van de Water Drukker Roularta Printing, Roeselare België Advertenties Bureau van Vliet, Zandvoort, 023-5714745, [email protected] Folia Magazine probeert altijd de rechthebbenden van fotomateriaal te contacteren. Bent u rechthebbende en hebben wij u niet kunnen bereiken? Mail dan naar [email protected].

deining ‘Het voelt een beetje raar als je in zo’n setting haar een zoen geeft en hem een hand. Dat is een tijd goed gegaan, maar zo langzamerhand moeten de mannen er ook aan geloven.’ Volgens socioloog cAS wOuterS komt de kus als begroeting tussen mannen steeds vaker voor, in Volkskrant Magazine.  van Amsterdams leiding ‘We maken het bier van Amsterdams leidingwater, hetzelfde water als dat waar jij je wc e, mee doorspoelt.’ pAtrIcK HenDrIKSe, eigenaar van Brouwerij ’t IJ, maakt reclame voor zijn product tijdens de opening van zijn nieuwe bierbrouwerij, in Het Parool. ‘Zie hoe wasbeerhonden levend gevild worden, zie hoe nertsen anaal worden geëlektrocuteerd.’ KArIn SOeterS,, HvA-docent en oprichter van PiepVandaag.nl, garandeert je dat je nooit meer bont draagt als je dat hebt gezien, in Het Parool. ‘Na de affaire-Stapel of het Vestia-fiasco wordt de oplossing weer gezocht in sancties en meer toezicht. Helpt niet.’ Volgens rechtsfilosoof IrIS vAn DOMSelAAr schort het met name aan professionals die hun collega’s ergens op aan durven te spreken, in de Volkskrant. ‘Ik kwam terecht in het Bungehuis in Amsterdam en de literatuurverachtende wetenschappers daar hadden niets te maken met de mij toelonkende, zinnestrelende Natasja’s, op wie ik als twintiger al recht meende te hebben.’ Schrijver pIeter wAterDrInKer merkte tot zijn afgrijzen dat de studie Russisch een andere werkelijkheid bleek dan die uit de door hem aanbeden Russische literatuur, in Vrij Nederland.

Opvallende quotes uit de afgelopen week van (voormalig) HvA’ers en UvA’ers. Iets leuks gezien, mail het naar [email protected].

de lezer

In de rubriek ‘de lezer’ blikt wekelijks iemand terug op het vorige nummer. Wil jij diegene een keer zijn? Meld je dan aan via [email protected].

StuArt vAn Den bOS (23), beDrijfSKunDe, uvA ‘De voorpagina vind ik niets. Een foto van de rij voor de UB spreekt meer aan dan een illustratie. Helemaal dit plaatje met studenten die lijken op tekeningen op de veiligheidsfolders in het vliegtuig. Ik vind de peer in plaats van de appel op de laptop dan wel weer stoer. De foto’s bij het interview van de broers Verlinde moedigen niet aan tot lezen. Veel te geposeerd. Het artikel is wel interessant. Niets ten nadele van de man met een passie voor ananas, maar hoe kan je een passie hebben waar je over twee jaar mee klaar bent? Met een echte passie ben je nooit klaar volgens mij. Ik zou graag een artikel lezen over de wetenschappelijkheid van het onderwijs aan de UvA. Studenten worden nauwelijks nog gestimuleerd om zelf na te denken en krijgen gewoon een informatiepakket dat ze moeten leren om een tentamen te halen. Folia Magazine is wel kritisch op de HvA en de UvA. Ik vind het belachelijk dat er een tekort aan tentamens kan zijn. Het artikel over de implementatie van SIS is ook een goed voorbeeld van het falen van de UvA. Het mag wat mij betreft nog kritischer en relevanter. Drie pagina’s over tafelvoetbal is leuk, maar het is wel erg algemeen. Als je het dan toch over passie hebt, praat dan met docenten over hun passie voor hun vak. Folia Magazine kan studenten nog meer een platform bieden. Meer opinieartikelen. En ruimte voor reactie op die opinies zou helemaal goed zijn. Ik ga denk ik zelf binnenkort ook een opinie schrijven.’ yyy tekst en foto Vera Lentjes

meer Folia Deze week op Folia Web

foliaweb.nl twitter.com/foliaweb facebook.com/FoliaWeb.en.Magazine

Over twee weken in Folia Magazine

Gemor op de ILO Hoger plan Studenten van de Interfacultaire lerarenopleiding (ILO) aan de UvA klaagden een jaar geleden al over lesstof en organisatie, maar er lijkt nog weinig veranderd.

Thom de Graaf is een jaar voorzitter van de HBO-raad. Hoe staat het hoger onderwijs ervoor na alle schandalen?

Docent van het Jaar HvA

BRIC

De stemperiode voor de Docent van het jaar van de HvA loopt deze week ten einde. Wie zijn er genomineerd en hoeveel HvA-studenten hebben er gestemd?

Studenten uit de economische grootmachten India, Brazilië, Rusland en China vertellen waarom ze aan de UvA kwamen studeren, in het onbeduidende Nederland. Volgende week verschijnt er geen Magazine

FoliaMagazine

43

CONFERENTIE STUDIESUCCES SPECIAL EDITION Het is zover: vier jaar na de start van het HvA-programma “Sturen op Studiesucces - SoS” zijn vele onderwijsprojecten succesvol afgerond. DAT GAAN WE VIEREN. Op 7 MAART 2013 vindt de CONFERENTIE STUDIESUCCES SPECIAL EDITION plaats: een inspirerende dag vol workshops en presentaties over studiesucces en diversiteit.

SAVE THE DATE: 7 MAART 2013 WIJ NODIGEN U – MEDEWERKERS, STUDENTEN EN GEÏNTERESSEERDEN – VAN HARTE UIT OM MEE TE PRATEN EN TE VIEREN op donderdag 7 maart 2013 van 13.30 tot 18.00 uur in Leercentrum Floor, Wibautstraat 4, Amsterdam. PROGRAMMA De middag zal worden geopend door keynote speaker prof. dr. Maurice Crul. Maurice Crul bekleedt de bijzondere leerstoel Diversiteit en hoger onderwijs aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Verder kunt u rekenen op meer interessante sprekers, uitdagende workshops, en leerzame gesprekken over studiesucces-interventies. Uiteraard sluiten we af met een feestelijke borrel en muziek. Bovendien verloten we onder de deelnemers een workshop voor een heel team!

CONFERENTIE STUDIESUCCES SPECIAL EDITION MET O.A. DE VOLGENDE ONDERWERPEN STUDENTMENTORATEN – STUDIESUCCES & DIVERSITEIT – BESCHERMJASSEN - GESPREKKEN VOOR DE POORT – STUDIEVERTRAGING – PROFESSIONALISERING – DOORSTROOM MBO NAAR HBO - DIVERSITEITSDILEMMA’S Houd de HvA-agenda in de gaten voor meer informatie: www.hva.nl/over-de-hva/nieuws- en-agenda. Wij hopen dat u erbij bent! Ria Jacobi en Nancy Tuhuteru Projectmanagement Sturen op Studiesucces [email protected] / [email protected]

CREATING TOMORROW