Scholen voor. Praktijkonderwijs. en scholen voor VMBO met. Leerwegondersteunend. onderwijs. SWV-V(S)O Eemland

Scholen voor

Praktijkonderwijs en scholen voor VMBO met

Leerwegondersteunend onderwijs

SWV-V(S)O Eemland

2016

Voorwoord

Deze brochure wil behulpzaam zijn bij het maken van een schoolkeuze voor leerlingen die in aanmerking komen voor praktijkonderwijs (PrO) of vmbo met leerwegondersteunend onderwijs (LWOO) in de regio Eemland. In het Samenwerkingsverband voortgezet onderwijs (SWV-V(S)O) werken alle scholen voor praktijkonderwijs en vmboscholen met LWOO samen om de leerlingen zo goed mogelijk onderwijs te bieden. Er wordt onderzocht welke onderwijsondersteuningsbehoefte de leerling heeft die in aanmerking komt voor Praktijkonderwijs of VMBO met LWOO. Door de komst van passend onderwijs gaat er e.e.a. veranderen. Vanaf 2016 beslissen alle samenwerkingsverbanden zelf over de toelaatbaarheid tot het praktijkonderwijs en het aangewezen zijn op LWOO. Dat doen ze voor het PrO met overal dezelfde criteria. Voor het LWOO kunnen er verschillen ontstaan. De overheid is van plan de criteria in 2018 los te laten. In Eemland willen we naast de gebruikelijke toepassing van criteria in schooljaar 2015-2016 met een deel van de aanmeldingen ervaring opdoen met het loslaten van criteria. Net als bij de zorgplicht is het dan aan de school om bij een aanmelding vast te stellen of en zo ja welke en hoe de leerling ondersteuning krijgt. In de voorliggende brochure wordt de werkwijze om tot een TLV voor praktijkonderwijs of een Aanwijzing voor LWOO te komen beschreven. Daarna vindt u een overzicht van de scholen voor Praktijkonderwijs en een kijkwijzer waarin het aanbod van de scholen voor VMBO met LWOO in één overzicht is samengebracht. Tot slot presenteren alle vmboscholen met LWOO zich. Hoe om te gaan met het advies, waarop is een besluit gebaseerd, wat is Praktijkonderwijs, wat zijn de verschillen en overeenkomsten tussen de vmboscholen die LWOO bieden, …..? Deze en meer vragen worden in deze brochure beantwoord. De brochure schetst de praktijk in schooljaar 2015-2016 voor de leerlingen die vanaf 1-8-2016 instromen in PrO of vmbo met LWOO

juni 2015, Riemer Poortstra, directeur SWV-V(S) O Eemland www.swveemland.nl

De scholen voor Praktijkonderwijs in SWV-V(S)O Eemland zijn:

PRAKTIJKONDERWIJS

De VMBO-scholen met LWOO in SWV-V(S)O Eemland zijn:

VMBO

Vmbo

| Gemengde leerweg | Kaderberoepsgericht | Basisberoepsgericht | Lwo

MAVO

Scholen voor Praktijkonderwijs en scholen voor VMBO met Leerwegondersteunend onderwijs SWV-V(S)O Eemland 2016

1

Inhoudsopgave

Praktijkonderwijs en VMBO met Leerwegondersteunend onderwijs SWV-V(S)O Eemland - 2016 ......................

Inleiding

........................................................................................................................................................................................................................................................................

Een brochure met: Samenvatting

3 3

...............................................................................................................................................................................................................................................

3

............................................................................................................................................................................................................................................................

3

1. Samenwerkingsverband, Praktijkonderwijs en VMBO met LWOO

............................................................................................................

3

...........................................................................................................................................

5

..................................................................................................................................................................................................................................

8

2. Toelating tot Praktijkonderwijs of VMBO met LWOO 3. Veelgestelde vragen

Kijkwijzer VMBO met LWOO SWV-V(S)O Eemland 2016 ............................................................................................................................................

10

Schoolkenmerken VMBO met LWOO .....................................................................................................................................................................................................

12

Mavo Muurhuizen

..............................................................................................................................................................................................................................................

Vakcollege Amersfoort

................................................................................................................................................................................................................................

14

..........................................................................................................................................................................................................................................

17

......................................................................................................................................................................................................................................................

20

........................................................................................................................................................................................................................................................

23

Oostwende College Prisma College Guido de Brès

12

Mavo Trivium College

....................................................................................................................................................................................................................................

26

VMBO Trivium College

...................................................................................................................................................................................................................................

29

......................................................................................................................................................................................................................................................

32

Aantekeningen .....................................................................................................................................................................................................................................................................

34

Wellantcollege

Colofon

Deze brochure is een uitgave van: Samenwerkingsverband V(S)O Eemland

Correspondentieadres: Postbus 1558 3800 BN Amersfoort Telefoon: 033 448 03 04 Website: www.swveemland.nl

2


Praktijkonderwijs en VMBO met leerwegondersteunend onderwijs SWV-V(S)O Eemland - 2016 Inleiding

Deze brochure is ter informatie verzonden aan alle basisscholen, speciale basisscholen en voortgezet onderwijsscholen in de regio Eemland. De brochure wordt ook meegezonden bij de brief die ouders ontvangen bij het besluit over een TLV voor Praktijkonderwijs of Aanwijzing voor VMBO met leerwegondersteunend onderwijs.

Een brochure met:

• •

Informatie voor: ouders, leerkrachten groep 7 en 8, IB-ers bovenbouw en directies in het BAO, SBAO en SO Informatie over: de toelating tot het Praktijkonderwijs (PrO) en VMBO met Leerwegondersteunend onderwijs (LWOO) in de regio Eemland.

Samenvatting

In de brochure staat informatie over de procedure van onderzoek, beschikking en advies. De scholen voor Praktijkonderwijs in Eemland staan alle drie in Amersfoort. Ze hebben een gezamenlijke tekst met informatie, waaronder hun adresgegevens. Een kijkwijzer biedt snel een overzicht van de vmboscholen met LWOO en het aanbod dat daar is. De brochure bestaat vervolgens uit beschrijvingen van het leerwegondersteunend onderwijs op de scholen in de regio Eemland. De toelaatbaarheidsbepaling tot Praktijkonderwijs en de Aanwijzing voor VMBO met LWOO wordt voor alle scholen verzorgd door de Permanente Commissie Leerlingenzorg (PCL) van het Samenwerkingsverband V(S)O. Vanuit het (S)BAO worden leerlingen, met toestemming van de ouders, aangemeld bij het Samenwerkingsverband V(S)O voor onderzoek en advies. De leerling heeft een hulpvraag of onderwijsbehoefte. De school voor Praktijkonderwijs of vmboschool met LWOO heeft aanbod om daarop in te spelen. Leerlingen verschillen in onderwijsbehoeften en scholen verschillen in het aanbod. Voor toelating tot Praktijkonderwijs of VMBO met LWOO is een beschikking vereist van de PCL. Voor het PrO heet dat een Toelaatbaarheidsverklaring (TLV) en voor het LWOO is dat een verklaring dat de leerling binnen het vmbo is aangewezen op LWOO (Een “Aanwijzing”). De PCL kijkt of de leerling voldoet aan criteria die de overheid heeft vastgesteld op het gebied van vaardigheden, capaciteiten en sociaal emotionele ontwikkeling. De PCL bekijkt of de leerling in aanmerking komt voor een Praktijkonderwijs-TLV of LWOO-Aanwijzing en bekijkt wat de specifieke onderwijsbehoeften zijn van de leerling. De PCL stuurt het besluit over de TLV of Aanwijzing samen met een toelichting en deze brochure naar de ouders. De school van herkomst ontvangt daarvan bericht, samen met achtergrondgegevens van de PCL-bespreking. De school die de leerling inschrijft vraagt bij het Samenwerkingsverband de TLV of Aanwijzing op en voert deze in in de landelijke Basisregistratie Onderwijs (BRON). Daardoor ontvangt de school de bijbehorende bekostiging.

1. Samenwerkingsverband, Praktijkonderwijs en VMBO met LWOO 1.1 In het Samenwerkingsverband V(S)O zitten alle VO-scholen, waaronder VMBO en Praktijkonderwijs. Ook 11 VSO-scholen zijn bestuurlijk aangesloten in het Samenwerkingsverband V(S)O i.v.m. passend onderwijs. In de regio Eemland gaat het in totaal om 24 VO-scholen, waarvan 8 vmboscholen LWOO bieden en 3 scholen Praktijkonderwijs. Het Samenwerkingsverband V(S)O is verantwoordelijk voor de toeleiding naar ondersteuningsvoorzieningen en de inrichting van een ondersteuningsstructuur voor leerlingen voor wie vaststaat dat er een sterke(re) orthopedagogische en orthodidactische benadering is geboden. Ook heeft het de taak voor de VO-scholen begeleiding en tijdelijke opvang te bieden voor leerlingen die gedragsmatig uit de boot vallen. Voor leerlingen die aangewezen zijn op speciaal onderwijs geeft het SWV een Toelaatbaarheidsverklaring af (TLV). Samen met de VO- en VSO-scholen zorgt het SWV voor een dekkend aanbod in de regio. De scholen hebben in het kader van passend onderwijs per 1 augustus 2014 zorgplicht: vaststellen of een leerling ondersteuning nodig heeft en hoe dat het beste geboden kan worden.


3

1.2 VMBO met leerwegondersteunend onderwijs kan variëren van bijlessen en huiswerkbegeleiding tot trainingen om leerlingen beter te laten studeren. Leerlingen kunnen die extra hulp tijdens de lessen krijgen, maar ook buiten de lessen om. Leerwegondersteunend onderwijs (LWOO) vormt géén aparte leerweg. Het is bedoeld voor die leerlingen die het niveau van het vmbo wel aankunnen, maar extra begeleiding nodig hebben om de eindstreep te halen. Na het VMBO stromen deze leerlingen gewoon naar het mbo door. Leerlingen die leerwegondersteunend onderwijs genieten, volgen onderwijs in één van de vier leerwegen binnen het VMBO. Scholen die leerwegondersteunend onderwijs aanbieden kiezen meestal voor het vormen van kleine, aparte groepen. Bijvoorbeeld voor kinderen die in een grote klas niet op hun gemak zijn, maar zich in een kleine groep wel veilig voelen. Of voor kinderen met een leerachterstand, die in een kleine groep meer kans maken om hun achterstand in te halen. Omdat elke leerling anders is en dus ook andere begeleiding nodig heeft, komt leerwegondersteunend onderwijs voor in verschillende vormen en maten. Sommige leerlingen hebben bijvoorbeeld last van faalangst. Ze klappen dicht bij het maken van een toets, waardoor ze onder hun kunnen presteren. Andere kinderen beheersen taal en/of rekenen nog niet zo goed en raken daardoor bij alle vakken achterop. Ook leerlingen die met zichzelf in de knoei zitten of thuis problemen hebben, kunnen gebaat zijn bij leerwegondersteunend onderwijs. Maar ook kinderen die gewoon moeite hebben met leren kunnen natuurlijk altijd een steuntje in de rug gebruiken. Leerwegondersteunend onderwijs biedt leerlingen ondersteuning op maat. Dat hoeft niet perse vier jaar te duren. Leerwegondersteunend onderwijs kan ook tijdelijk zijn. Eén of twee jaar bijvoorbeeld. 1.3 Leerwegondersteunend onderwijs verschilt De meeste leerlingen die in aanmerking komen voor LWOO kunnen op alle VMBOscholen met LWOO terecht. Soms is de onderwijsbehoefte van de leerling echter zo specifiek dat de ene school daar een passender aanbod voor heeft dan een andere. Daarom kijkt de PCL naar deze specifieke behoeften en benoemt dat naar ouders toe. Deze behoeften kunnen te maken hebben met het niveau (alleen theoretische leerweg), een extra jaar om betere aansluiting te krijgen (schakeljaar), maar ook met specifieke gediagnosticeerde beelden (bijv. ADD, ASS, ODD, MCDD). Ook zijn er andere verschillen tussen scholen, bijv. schoolgrootte, geloofsrichting, maar ook in onderwijsvormgeving (bijv. sportklas, vakcollege). In de kijkwijzer verderop in deze brochure is het meeste aanbod aangegeven. Het gaat m.n. om didactisch aanbod, sociaal emotioneel aanbod en fysiek aanbod. Voor een goede schoolkeuze krijgt u advies van de basisschool, maar u kijkt en overlegt vooral zelf.

1.4 Praktijkonderwijs Voor wie is Praktijkonderwijs? Voor sommige leerlingen zijn de leerwegen te hoog gegrepen. Ook met leerwegondersteunend onderwijs slagen ze er niet in om het VMBO-diploma te halen. Deze groep leerlingen kan terecht in het Praktijkonderwijs.

Wat is Praktijkonderwijs? Het belangrijkste verschil met het VMBO en het leerwegondersteunend onderwijs is dat het praktijkonderwijs rechtstreeks opleidt voor een baan. Om de kans op de arbeidsmarkt te vergoten biedt het Praktijkonderwijs verschillende brancheopleidingen aan. Ook worden leerlingen voorbereid op zelfstandig functioneren in de maatschappij.

Wat biedt Praktijkonderwijs? Praktijkonderwijs biedt maatwerk voor elke leerling. Uitgangspunt is dat iedere leerling talenten heeft die in het praktijkonderwijs verder ontwikkeld worden. De leerling volgt geen onderwijs maar het onderwijs volgt de leerling! Iedere leerling heeft een individueel ontwikkelplan om invulling te geven aan het onderwijs- en begeleidingsprogramma. Het onderwijs bestaat uit theorievakken, praktijkvakken, branchegerichte cursussen en stages. Wanneer leerlingen het Praktijkonderwijs doorlopen hebben, krijgen ze een getuigschrift en een portfolio met daarin de bewijzen van de diverse opleidingstrajecten en cursussen die succesvol doorlopen zijn en van belang zijn voor de entree op de arbeidsmarkt en/of vervolgopleiding.

IOP/OPP Voor elke leerling in het praktijkonderwijs wordt een ontwikkelingsperspectief opgesteld (OPP). Daarin wordt de verwachte uitstroombestemming op de arbeidsmarkt besproken met ouders/verzorgers en leerling. Vervolgens maakt de school een OPP waarin de ondersteuning en begeleiding beschreven wordt. Dit OPP wordt aan het individueel ontwikkelingsplan (IOP) gekoppeld. De termijn voor het opstellen van het OPP is 6 weken na inschrijving.

4


2. Toelating tot Praktijkonderwijs of VMBO met LWOO 2.1 In schooljaar 2015-2016 wordt bepaald welke leerlingen in schooljaar 2016-2017 naar het Praktijkonderwijs of VMBO met LWOO kunnen. De eerste afweging wordt door ouders en huidige school gemaakt: Is het een leerling met leerachterstand en/of met sociaal-emotionele problemen? Is er al veel ondersteuning geboden en is er een passend vervolg nodig? Als u twijfelt over de haalbaarheid van “gewoon” vervolgonderwijs, of als u zondermeer vindt dat de leerling aangewezen is op de ondersteuning van het Praktijkonderwijs of VMBO met LWOO, dan is dat aanleiding om de leerling, met toestemming van de ouders, aan te melden bij het Samenwerkingsverband V(S)O. De school kijkt eerst zelf naar de didactische kant m.b.v. het Drempelonderzoek. De beste tijd om aan te melden is het najaar. Dat betekent dat het Drempelonderzoek door de school het beste in september/oktober afgenomen kan worden. Daarna vindt de volledige aanmelding plaats. Dan is in het voorjaar het advies tijdig bekend en kan er een bijpassende school gekozen worden. Let wel: Aanmelding bij het Samenwerkingsverband is niet een aanmelding bij een school. Het beste traject is: eerst onderzoeken en een advies inwinnen, daarna een school kiezen en daar aanmelden.

2.2 De procedure voor aanmelding voor een toelaatbaarheidsbepaling tot Praktijkonderwijs of VMBO met LWOO is vrij uitgebreid en dient zorgvuldig te worden doorlopen. De PCL bepaalt a.h.v. vastgestelde criteria of de leerling in aanmerking komt voor een TLV voor Praktijkonderwijs of Aanwijzing voor VMBO met LWOO. Daarmee heeft een bijpassende school voor Praktijkonderwijs of VMBO met LWOO recht op (een hogere) bekostiging om de benodigde ondersteuning te kunnen bieden.

Vooraf: Huidige school (bao/sbao/so) neemt zelf het Drempelonderzoek af bij de doelgroep. Daartoe kan per mail een pakketje met testmateriaal opgevraagd worden bij het SWV-V(S)O ([email protected]). Alle scholen krijgen hierover bericht bij aanvang van het schooljaar. Het pakketje is in 2015-2016 hetzelfde als in het afgelopen schooljaar. De school geeft de resultaten door aan SWV-V(S)O Eemland. Binnen enkele dagen volgt dan een rapportage aan de school, waarmee afgewogen kan worden of aanmelding voor de verdere procedure zin heeft.

De volledige procedure na het Drempelonderzoek bestaat uit 1. Aanmelden bij het Samenwerkingsverband V(S)O 2. Verzamelen van gegevens, o.a. testen 3. Testen scoren en interpreteren 4. Beoordeling door de PCL 5. Besluit met advies naar ouders en school 6. Indien Praktijkonderwijs: zienswijze ouders 7. Schoolkeuze VO en aanmelden 8. Dossier met TLV of Aanwijzing naar vervolgschool

2.2.1. Aanmelden bij het Samenwerkingsverband V(S)O De aanmelding wordt gedaan door de school met het toesturen van twee formulieren: • aanmeldingsformulier voor het schooljaar 2016-2017, tevens onderwijskundig rapport • vragenlijst voor ouders / verzorgers Ouders vullen de “vragenlijst voor ouders/verzorgers” in en leveren die op school in. De leerkracht vult het onderwijskundig rapport in.

De formulieren zijn ook te downloaden vanaf www.swveemland.nl en desgewenst digitaal in te vullen. Vanwege de benodigde handtekeningen dienen de formulieren per post te worden verzonden.

U stuurt de twee formulieren naar: SWV-V(S)O Eemland - Postbus 1558 - 3800 BN - Amersfoort.

NB bij het invullen van het aanmeldingsformulier / onderwijskundig rapport: Algemeen: Het onderwijskundig rapport dient volledig en zorgvuldig ingevuld te worden. Het telt zwaar mee bij een aanvraag van een TLV voor PrO of Aanwijzing voor LWOO! p.1 Schoolloopbaan: bij een doublure 2 kruisjes in het betreffende leerjaar plaatsen p.2 Dyslexie-/ Dyscalculieverklaring kopie a.u.b. meesturen. p.4 Psychologisch onderzoek: Indien er onderzoek is geweest, dat niet ouder is dan ongeveer 1½ jaar, dan graag aangeven en zo mogelijk meesturen. Als voor dat onderzoek een geldig instrument is gebruikt, dan kan dat onderzoek gebruikt worden en is er geen nieuw onderzoek nodig. Bij twijfel: bel even.

de volgende stappen: - school, toestemming ouders - PCL - PCL - PCL - PCL - ouders - ouders - PCL


5

p.5

Motivering advies verwijzende school. Deze vraag telt zwaar mee voor de PCL-beslissing: Waarom is volgens u Praktijkonderwijs of VMBO met LWOO nodig? p.5 (voorlopig) VO advies van basisschool: invullen vanwege inspectie eis VO. p.5 Wettelijke vertegenwoordiger. Ouders hebben recht op een afschrift / kopie en dienen te ondertekenen. Bijlagen: Het eerder op school afgenomen Drempelonderzoek en (een kopie van) het score-uitslagenblad meesturen! Plus uitdraai cito LVS gegevens van de laatste twee jaar.

2.2.2. Verzamelen van gegevens, o.a. testen Als het Samenwerkingsverband V(S)O de aanmelding ontvangt, wordt er een dossier van de leerling aangelegd t.b.v. de indicatiestelling. Naast het onderwijskundig rapport moet het dossier tenminste bevatten: een intelligentietest en didactisch onderzoek in de gebieden technisch lezen, begrijpend lezen, spelling en inzichtelijk rekenen. Indien het totaal IQ tussen 91 en 120 ligt moet er ook sociaal-emotioneel onderzoek worden verricht. Na het ontvangen van de aanmelding krijgt de leerkracht de SEV (Sociaal Emotionele Vragenlijst) toegestuurd voor aanvullende informatie over de leerling. U kunt ook de SEV vóór de aanmelding opvragen, zodat de formulieren van aanmelding, ouders en SEV tegelijkertijd ingezonden kunnen worden. De eisen aan de onderzoeken en de wijze waarop de gegevens in een dossier bij de PCL aangeboden dienen te worden zijn strak omlijnd: • Er mogen alleen instrumenten gebruikt worden die voorkomen op de lijst die gepubliceerd is in 2015. (voorlopig nog te zien op www.RVC-vo.nl). Daar staan aanvullende regels m.b.t. leeftijdbereik, afname, doelgroepen, geldigheid, etc. Het Samenwerkingsverband V(S)O Eemland test groepsgewijs. De leerlingen krijgen daarvoor een uitnodigingsbrief, waarvan de school een afschrift ontvangt. In het SBAO en op scholen met minimaal 8 aanmeldingen wordt in overleg op locatie getest. Op één ochtend wordt een psychologische test afgenomen en aansluitend een sociaal emotionele vragenlijst. Het Samenwerkingsverband gebruikt daarbij: • Intelligentie: NDT 2004; indien individueel: WNV-NL 2008 • Soc. Emotioneel: SEV 2005 + NPV-J 2-2011 • Didactisch: Drempelonderzoek 678, 5e versie, 2010 (wordt door/op school afgenomen) NB Onderzoeken van derden, of didactische gegevens van de school kunnen in de plaats komen van de centrale testen, zolang ze maar op de eerder genoemde instrumentenlijst staan en voldoen aan de daarbij gestelde eisen. De belangrijkste eisen zijn: • Een intelligentietest mag niet ouder zijn dan twee jaar op het moment van indienen bij de PCL • Een intelligentietest dient voorzien te zijn van profielscores, naam en functie van de onderzoeker en een originele handtekening • Een sociaal-emotioneel onderzoek mag niet ouder dan één jaar zijn als de PCL het ontvangt • Didactische gegevens moeten uit het schooljaar 2015-2016 zijn. Indien dat gaat om Cito-LVS-onderdelen zoals de SVS, TBL of Rekenen en Wiskunde 1, 2 en 3, dan is het noodzakelijk de toetsnaam, het onderdeel/module, de ruwe score en de vaardigheidsscore te vermelden. De DLE die bij de score hoort moet overeenkomen met de tabellen in het meest recente dle-boek (Melis, Eduforce). Belangrijk: De toets mag niet meer dan 10 dle-punten afwijken van de door de leerling behaalde score (een dle van 38 op een M8 toets is ongeldig: M8 is op het midden-8-toetsmoment dle55). Er moet dan worden doorgetoetst • Bij elke test moet de testdatum aangegeven worden • Een testscore moet om te zetten zijn in een DLE. Daarvoor zijn de exacte testnaam, versie / jaar van uitgave, de testdatum, ruwe scores, aantal goed, e.d. nodig.

2.2.3. Testen scoren en interpreteren • Intelligentie-profiel met totaal-IQ • Didactisch: aantal goed en bijbehorende DLE • Didactisch: De leerachterstand vaststellen door de formule 1-[DLE/DL]. De zo verkregen relatieve leerachterstand ligt tussen 0 en 100% en heeft betrekking op de schoolloopbaan van groep 3 t/m groep 8 • Sociaal emotionele problematiek: faalangst, prestatie-motivatie, emotionele instabiliteit.

2.2.4. Beoordeling door de PCL-VO • Het onderwijskundig rapport wordt doorgenomen, waarbij vooral gelet wordt op vraagstelling (hulpvraag), motivering, wat er ondernomen is, didactische rapportage, sociaal emotioneel functioneren en bijzonderheden: Is de motivering voor de aanvraag in lijn met het onderwijskundig rapport en de testresultaten? • Vragenlijst ouders: zorgen? Bijzonderheden? • Overige onderzoeken, begeleiding, crisisinterventies, hulpverlening, etc. • Hoe liggen de testresultaten t.o.v. de wettelijke indicatiecriteria? - Intelligentie: totaal IQ - Leerachterstand: technisch lezen, begrijpend lezen, spelling en inzichtelijk rekenen

6


- Sociaal-emotioneel: faalangst, prestatiemotivatie, emotionele instabiliteit De indicatiecriteria voor Praktijkonderwijs zijn: - IQ 55-80 - Leerachterstand minimaal 50% op 2 of meer gebieden, waarbij begrijpend lezen en/of inzichtelijk rekenen. - Bij IQ 75-80 en/of tegenstrijdige criteria: motiveren waarom PRO gevraagd wordt De indicatiecriteria voor vmbo met LWOO zijn: - IQ 75-120 - Leerachterstand 25%-50% op 2 of meer gebieden, waarbij begrijpend lezen en/of inzichtelijk rekenen - Bij IQ 75-80 en/of tegenstrijdige criteria: motiveren waarom LWOO gevraagd wordt - Bij IQ 91-120 belemmerende sociaal-emotionele problematiek aantonen • Is er aanvullende informatie nodig? Overleg met de school? • Vaststellen: - Wat is de onderwijs(ondersteunings)behoefte van de leerling? - Welk PrO- of LWOO-aanbod heeft de leerling vooral nodig? • Een besluit over TLV-PrO of Aanwijzing-LWOO nemen en een advies formuleren 2.2.5. Besluit met advies naar ouders en school Het beschikkingsbesluit en een toelichting van de PCL worden per brief aan de ouders meegedeeld. Tegelijkertijd ontvangt de school een brief met het besluit en een overzicht van de PCL-bespreking met een toelichting. Het besluit kan zijn: 1. TLV-Praktijkonderwijs 2. Aanwijzing-LWOO, gewoon 3. Aanwijzing-LWOO, voorkeurspecifiek (zie 1.3) 4. Geen verklaring, maar regulier onderwijs als advies 5. Zorgbudget Uit het zorgbudget van het Samenwerkingsverband V(S)O kan jaarlijks een beperkt aantal leerlingen bekostigd worden die net buiten de indicatiecriteria vallen, maar volgens de PCL op grond van hetgeen bij stap 4 is gebleken wel aangewezen zijn op een VMBO met LWOO-setting (gewoon of voorkeur-specifiek). Het budget wordt voor de duur van één of twee jaar toegekend, waarna aan het eind van die periode op verzoek een herindicatie plaatsvindt.

• •

•

Bij het besluit en het advies wordt aan de ouders deze PrO/LWOO-brochure meegezonden. Bij een besluit TLV-Praktijkonderwijs of Aanwijzing-VMBO met LWOO ontvangt de aanvragende school een kopie van het Bespreekformulier van de PCL. Ouders ontvangen bericht van het besluit met een toelichting. De school krijgt een kopie van het Bespreekformulier erbij, zodat de testresultaten en het besluit en/of het advies desgewenst met ouders kunnen worden besproken. Met het besluit en het PCL-advies kan een schoolkeuze worden gemaakt en een aanmelding worden gedaan op een VO-school die bij de beschikking en het advies past. Bij een besluit tot een Aanwijzing voor VMBO met LWOO kunt u in de kijkwijzer verderop in deze brochure zien welke scholen welk aanbod hebben.

2.2.6. Bij PrO: zienswijze ouders nodig Indien de PCL voornemens is een TLV voor Praktijkonderwijs af te geven, mag dit alleen als er een zienswijze van de ouders is. Het formulier met de gevraagde zienswijze wordt aan de ouders verzonden bij het besluit/ de adviesbrief (stap 5). Aan ouders en school wordt gevraagd (zo nodig in overleg) de zienswijze in te vullen en terug te zenden naar het Samenwerkingsverband, zodat de PCL de PRO-TLV kan afgeven. Op de zienswijze wordt gevraagd: • Of de ouders het eens zijn met het voornemen van de PCL hun kind in aanmerking te laten komen voor plaatsing in het Praktijkonderwijs en het voornemen van de PCL voor het afgeven van een TLV voor Praktijkonderwijs. • Een eventuele toelichting op het wel/niet eens zijn • Handtekening Zodra de PCL de zienswijze terug heeft ontvangen kan de beschikking voor Praktijkonderwijs afgegeven worden. Bij een “niet eens-zienswijze” vindt overleg met ouders en/of school plaats.

2.2.7. Schoolkeuze VO en aanmelden Als de toelaatbaarheid is bepaald (stap 1-6) en er een besluit en advies zijn afgegeven: 1. Ouders maken een schoolkeus en doen een aanmelding (in overleg met de huidige school) 2. De VO-school vraagt bij de PCL van het Samenwerkingsverband-V(S)O het dossier op met de TLV-PrO of Aanwijzing-LWOO (ouders hebben een afschrift van het besluit), rapportages en onderzoekgegevens


7

3.

4.

2.2.8. Het dossier gaat naar de vervolgschool In de uitvoering van stap 7 heeft de (vervolg-)VO-school het dossier opgevraagd. Het Samenwerkingsverband-V(S)O houdt geen dossiergegevens. Ook als de leerling naar een andere vorm van onderwijs gaat dan LWOO of PrO, gaat het dossier naar de PO school retour, zodat zij het onderwijskundig rapport en de onderzoekgegevens kunnen overdragen aan de VO-school voor een zo goed mogelijke start en het een uitvoering is van de doorgaande lijn van ondersteuning en begeleiding bij de overgang van PO naar VO.

De VO-school regelt zelf de toelating met bijv. een kennismaking, een gesprek met ouders en leerling, meedraaien, een intake-programma, contact met huidige school, etc. De VO-school besluit over toelating. Bij inschrijving wordt door de VO-school de TLV of Aanwijzing gemeld in BRON, de landelijke registratie van leerlingen op grond waarvan scholen hun financiering ontvangen.

3. Veelgestelde vragen

PCL

Komt mijn zoon/dochter in aanmerking voor Praktijkonderwijs of VMBO met LWOO? Een leerling komt niet zomaar in aanmerking voor Praktijkonderwijs of VMBO met LWOO. Het moet duidelijk zijn dat de leerling de extra hulp echt nodig heeft. Er is een commissie om dat te bepalen: de Permanente Commissie Leerlingenzorg (PCL) van het VO. De PCL bekijkt het dossier van de leerling en bepaalt aan de hand van landelijk vastgestelde criteria of de leerling in aanmerking komt voor Praktijkonderwijs of VMBO met LWOO. Als de PCL een positief besluit neemt, geeft zij een verklaring af waaruit dat blijkt. Met die verklaring kan de school de extra hulp bekostigen. In het Praktijkonderwijs heet de verklaring TLV (Toelaatbaarheidsverklaring) en voor het LWOO is dat een Aanwijzing (een verklaring dat de leerling aangewezen is op ondersteuning binnen het vmbo).

Criteria Test PCL

Dossier Criteria

Welke criteria hanteert de PCL? De PCL kijkt naar het leerlingdossier. Daarbij wordt speciaal gelet op intelligentie, leervorderingen en sociaal-emotionele problemen. De PCL kijkt naar de leervorderingen op de volgende vier gebieden: technisch lezen, begrijpend lezen, spellen en inzichtelijk rekenen. De leerling moet voor toelating tot het Praktijkonderwijs of VMBO met LWOO in ieder geval een achterstand hebben in tenminste twee van de vier gebieden. Minimaal één daarvan moet rekenen of begrijpend lezen zijn. Soms kan aangetoonde sociaal-emotionele problematiek ook leiden tot plaatsing in het VMBO met LWOO.

Tijdig Test

PCL Advies Dossier

Moet mijn zoon/dochter worden getest? De PCL heeft een volledig dossier nodig om te kunnen beslissen of een leerling in aanmerking komt voor Praktijkonderwijs of vmbo met LWOO. Als er geen recente of bruikbare testuitslagen van een leerling bestaan, dan zal hij of zij moeten worden getest.

Wie bepaalt of mijn zoon/dochter moet worden getest? De (speciale) basisscholen kunnen problemen bij leerlingen al vroeg zien. Op basis van hun gegevens uit het leerlingvolgsysteem, rapporten en hun jarenlange ervaring met de leerling, zijn zij goed in staat te beslissen of het zin heeft een leerling te laten testen. Mocht dit het geval zijn, dan voeren de school en de ouders hierover meestal een gesprek. Ook bij twijfel kan een test duidelijkheid verschaffen. Alleen als de ouders toestemming geven, zal de school de leerling aanmelden bij het Samenwerkingsverband V(S)O om de testprocedure in gang te zetten.

Criteria Schoolkeuze PCL Tijdig

Test Bezwaar Criteria Advies PCL Dossier Test Schoolkeuze Criteria Tijdig Hoe wordt er getest? Bezwaar Dossier Het Samenwerkingsverband V(S)O ontvangt de aanmelding, samen met een onderwijskundig rapport, een ouderformulier en eventuele recente testgegevens. Test Er wordt een dossier aangelegd. Advies Als er moet worden getest ontvangen de ouders en de school een brief met een uitnodiging voor deTijdig test. Een test

beslaat een ochtend en bestaat uit een intelligentietest en een sociaal-emotionele vragenlijst. De testen worden in groepen van maximaal 15 leerlingen afgenomen door een orthopedagoog of psycholoog. In het speciaal basisonderwijs wordt op de school getest.

8

Dossier Schoolkeuze Advies Wanneer wordt er getest? Tijdig Vanaf november wordt er getest. De testen kunnen het hele jaar door worden gedaan, Bezwaar maar om op tijd aan te kunnen melden bij een school voor vervolgonderwijs die past Schoolkeuze bij de uitslag van de test, kan de test het beste gedaan worden vóór maart. Advies Scholen voor Praktijkonderwijs en scholen voor VMBO met Leerwegondersteunend onderwijs SWV-V(S)O Eemland 2016 Bezwaar

Dossier Tijdig Tijdig Welke rol speelt het Samenwerkingsverband V(S)O? Advies Het Samenwerkingsverband V(S)O verzorgt de procedure van testen en biedt het dossier van de leerling bij de PCL aan. Na de testen ontvangen ouders en school de Advies resultaten, een bijpassend besluit met advies van het Samenwerkingsverband V(S)O PCL en een toelichting. Schoolkeuze Welke rol speelt het Voortgezet Onderwijs? Schoolkeuze Criteria Een leerling wordt voor de testen aangemeld bij het Samenwerkingsverband V(S)O. Bezwaar Scholen voor Praktijkonderwijs en scholen voor VMBO met LWOO in de regio Eemland testen zelf niet. Wel wordt onderzocht of en hoe scholen in de toekomst zelf kunnen Bezwaar bepalen of de aangemelde leerling ondersteuning nodig heeft en zo ja hoe en wat. Het Samenwerkingsverband V(S) Test O geeft bij de testuitslag een advies voor vervolgonderwijs. Daarmee kunnen de ouders, veelal in overleg met de

(speciale) basisschool, een bijpassende vervolgschool kiezen en daar aanmelden. Aanmelding bij een school voor vervolgonderwijs moet in de regel voor 15 maart gedaan zijn. De school voor Voortgezet Onderwijs vraagt vervolgens bij het Samenwerkingsverband-V(S)O het dossier van de leerling op. Aan de hand van het onderwijskundig rapport, de testresultaten, het advies van de PCL, aanvullend overleg met ouders en basisschool, beslist de school uiteindelijk of de leerling zal worden toegelaten. Het VO-advies van de basisschool is bindend voor het niveau/ de schoolsoort. De VO-school heeft bij aanmelding zorgplicht en is verantwoordelijk voor de ondersteuningsvragen en antwoorden daarop. Mocht de VO-school vanwege de ondersteuning het schooladvies (niveau) willen bespreken, dan wordt contact opgenomen met basisschool en ouders. Men moet het samen eens zien te worden over het perspectief: het behalen van een diploma op de schoolsoort waarvoor is aangemeld.

Dossier

Tijdig

Advies

Waar vind ik Praktijkonderwijs of vmbo met LWOO in de regio Eemland? Een overzicht van de scholen voor Praktijkonderwijs en scholen voor VMBO met LWOO staan in deze brochure. Daarmee kunt u een groot aantal overeenkomsten en verschillen zien tussen de vmbo-scholen met LWOO. In de gegevens vindt u de adressen en websites. Daar kunt u meer informatie vinden. Scholen organiseren informatiebijeenkomsten en kennismakingsdagen. De huidige school weet wanneer dat is.

Schoolkeuze Bezwaar

Als ik het niet eens ben met het besluit en advies van de PCL? De basisschool en de ouders gaan overleggen indien de ouders het niet eens zijn met het besluit en advies van de PCL Misschien zijn er nieuwe gegevens die tot een ander besluit/advies kunnen leiden. In dat geval neemt de basisschool contact op met de PCL, stuurt de nieuwe gegevens toe en vraagt om een nieuw besluit met advies. Indien de ouders een andere school op het oog hebben dan een school die past bij het besluit, overleggen zij hierover met de basisschool. Als uit dat overleg een gezamenlijk verzoek komt tot plaatsing op een andere school dan een school die past bij het besluit, nemen de ouders contact op met de gewenste school. Daar motiveren zij hun wens. De VO-school treedt in overleg met de PCL en neemt daarna een besluit over de toelating. Dit besluit delen zij de ouders mee. Als de ouders daarna nog steeds een andere wens hebben dan passend bij het PCL-besluit en het VO-schoolbesluit, kunnen zij bij de PCL een second opinion aanvragen. Daartoe dienen zij samen met de basisschool een verzoek in, samen met een schriftelijke motivatie van de schoolwens. De PCL zal een heroverweging uitvoeren, in overleg met alle betrokkenen. Het besluit met advies dat daaruit voortkomt is bindend.

Scholen voor Praktijkonderwijs in SWV-V(S)O Eemland

Accent Praktijkonderwijs Meerwegen scholengroep

Accent praktijkonderwijs (Meerwegen scholengroep) – PC Wiekslag 50 – Amersfoort – 033 4450333 www.accentamersfoort.nl – [email protected]

De Baander – RK Zangvogelweg 152 – Amersfoort – 033 4723163 www.debaander.nl - [email protected]

PRAKTIJKONDERWIJS

Trivium College, locatie praktijkonderwijs (Onderwijsgroep Amersfoort) – openbaar Wiekslag 50 – Amersfoort – 033 4722165 www.triviumcollege.nl – [email protected]


9

10


RK

Gemengd, Theoretisch Gemengde klassen

Max. 25 leerlingen

Geen Basis of Kader leerwegen

nvt

Denominatie

Leerwegen

Klassegrootte

Bijzonderheden

Specifieke profielen

Screening/ RT, i-uren

RT

Protocol, Aanpassingen

RT, Lwoo i-uur wiskunde

RT rekenen, Lwoo i-uur rekenen

Spelling

Taal/spraak

Dyslexie

Rekenen/ wiskunde

Dyscalculie

Didactisch aanbod

Klas

Mavo Muurhuizen

Algemeen

Zorgpas, Extra steun, RT

Extra uur rekenen/ Steunlessen. Actief rekenbeleid

Screening, RT, Steunuren, Actief taalbeleid. Nieuwsbegrip Kurzweil Protocol, Zorgpas, Coach, RT Leesprogramma en Kurzweil

Screening, RT, Steunuren, Actief taalbeleid Kurzweil

Doorlopende onderwijs lijn naar MBO. Ondersteuning op kernvakken. Intensieve begeleiding bij instroom zowel voor het gezin, als de school Specifieke richting binnen het Vakcollege concept

Max. 18 leerlingen

LWOO en gemengde klassen

Basis, Kader

Vakcollege Amersfoort RK

Screening, Extra taal, RT, Muiswerk, Actief taalbeleid

Screening, RT, Muiswerk, Kurzweil

Profielklassen, Oriëntatie, Dienstverlening (zorg/ welzijn expressie en economie/ ondernemen) techniek

Intensieve begeleiding bij instroom zowel voor het gezin, als de school

Basis,Kader, Gemengd Aparte LWOO klas BBL; Gemengde klas BBL/KL/GT Max. 16 leerlingen

PC

Prisma College

Protocol, Apart Programma, RT, BLOON Ontwikkelings-perspectief RT voor leerlingen met taalachterstanden

Leer-werkhuis, leerling kan op 2 niveaus tegelijk (BL/KL) werken

Ouders kerkelijk meelevend. Regioschool, lesblokken 70 minuten

Max. 16 leerlingen

LWOO klassen

Bijbelgetrouw christelijk Basis, Kader

Guido de Brès

Extra hulp in de groep, RT Helpdesk, Actief rekenbeleid RT door wiskunde docenten Helpdesk

Screening, extra rekenen, RT, Muiswerk, Actief rekenbeleid Zorgpas, Extra begeleiding, RT

Extra rekenles per week, extra hulp en RT, programma GOT IT RT in klas 1,2, Apart programma en RT in klas 3, 4

Protocol, Zorgpas, Protocol, Zorgpas, Protocol, Zorgpas, Coach, RT, Kurzweil diagnostiek coach, RT, Speciale RT, Leesprogramma coördinator en Kurzweil

Screening, RT, Actief taalbeleid

Cito VAS, RT, Helpdesk, Kurzweil

Leercentrum (BBL + KBL)

Verlengde lestijd, Regioschool

16-18 leerlingen

Basis,Kader, Theoretisch LWOO klas

Oostwende College PC

Actief rekenbeleid, extra uur rek., extra hulp,o.a. got-it rekenen RT door wiskundedocenten

Actief taalbeleid, Woordenschat-training, Expertise docentplus cluster 2 Protocol, Zorgpas, Coach, RT, Leesprogramma ClaroRead

Screening, RT, Triviumuren

nvt

Max. 20-25 leerlingen Voor- en naschoolse ondersteuning; Begeleiding en extra ondersteuning (Triviumuren)

Gemengd, Theoretisch Gemengde klassen

Mavo Trivium College Openbaar

Actief taalbeleid, Woordenschattraining Taalklas Expertise docentplus cluster 2 Protocol, Zorgpas, Coach, RT, leesspellingprogramma, Leesprogramma ClaroRead Actief rekenbeleid, extra uur rek., extra hulp, RT, o.a. got-it rek. RT door wiskundedocenten

Screening, RT, Triviumuren

Schakelklassen (tussengroep (S)Bao – VO

Max. 16-22 leerlingen Voor- en naschoolse ondersteuning; begeleiding en extra ondersteuning (Triviumuren)

LWOO en gemengdeklassen

Basis, Kader

VMBO Trivium College Openbaar

Kijkwijzer VMBO met LWOO SWV-V(S)O Eemland 2016

Rekenbeleid, RT

Rekenbeleid, RT

Taalbeleid, RT Speciaal programma

Taalbeleid, RT

Taalbeleid, RT

Paardenklas, Kookklas

“Groen karakter” Themaklassen

18 -28 leerlingen

Basis,Kader, Gemengd, Theoretisch Gemengde klassen

Alg. bijzonder

Wellantcollege


11

In mentorlessen

Mentor gesprekken

Mentor gesprekken

Personal coach

Problematiek bekend

Problematiek bekend

Sociale onzekerheid

Werkhouding

Motivatie

Ass

Adhd

ODD/CD

Aannamebeleid

Aannamebeleid

Visueel

Motorisch

Anders

Aannamebeleid

Auditief

Fysiek aanbod

Anders

Lef training, Examenvreestraining

Faalangst

Sociaal-emotioneel aanbod

MRT, Weerbaarheids -training Ziekte van Bric begeleiding, REC-3 aanmeldingen, zorgpas

Toelatingscommis- Aannamebeleid sie, zorgpas, RT, inzet hulpmiddelen

RT, Gymnastiekdocent

Docenten geschoold, Ontwikkelingsperspectief Docenten geschoold, Ontwikkelingsperspectief Docenten geschoold, Ontwikkelingsperspectief Brede opvang in basiszetting mogelijk Brede opvang in basiszetting mogelijk Haalbaarheidsonderzoek bij intake. Altijd plan ontwikkelingsperspectief

Toelatingscommis- Plaatsing in sie, zorgpas, RT, overleg m.b.t. inzet hulpmiddelen haalbaarheid.

Toelatingscommis- Plaatsing in sie, zorgpas, RT, overleg m.b.t. inzet hulpmiddelen haalbaarheid

Toelatingscommis- Plaatsing in sie, zorgpas, RT, overleg m.b.t. inzet hulpmiddelen haalbaarheid

Gedragsdeskundige. Traumaverwerking FIDES op afroep/ inzet

Ontwikkelingsperspectief, zorgpas, Gedrags deskundige Ontwikkelingsperspectief, zorgpas, Gedragsdeskundige Ontwikkelingsperspectief, Gedragsdeskundige

Inspirerende docenten en leeromgeving

Aanbod training d.m.v. beeldende vorming. Examentraining Leefstijl, Sova Rots en training, Watertraining, Kanjertraining Leefstijl Mentor gesprekken, Begeleiding WMG beoordeling door mentor/ en WMG boekje Reflectegesprekken

Faalangst training, Examentraining

Mentor gesprekken, Mentor- en coachCompetentie ingsgesprekken, gesprekken Training, tip top boekje

Begeleiding en structureel 4 jaarlijkse reflexie en vervolgaanpak, Gedragsdeskundige

Sova training

Faalangst training, Examentraining

Plaatsing in over- Aannamebeleid leg, zorgpas, RT, inzet hulpmiddelen

Traumaverwerking

Begeleidingsplan, docenten geschoold/ OPP Bekend. Mentorlessen, begeleidingsplan Begeleidingsplan, docenten geschoold

Lesprogramma, Mentor gesprekken en portfolio gesprekken

Leefstijl, Sova training, Pestprotocol Studievaardigheden portfoliogesprekken voor reflectie

Cursus zelfvertrouwen, Examenvreestraining

Begeleiding met ondersteunende apparatuur, begeleiding cluster-2 (Auris) Begeleiding met ondersteunende apparatuur begeleiding Fijne Motoriek – RT–er Inzet hulpmiddelen

Begeleiding door gedragsdeskundige

Persoonlijk ontwikkelingsperspectief Loopbaanleren met loopbaangesprekken Sociale vaardigheidslessen, Zelfbeeldtraining Sociale vaardigheidslessen, Zelfbeeldtraining Sociale vaardigheidslessen, Zelfbeeldtraining

Pepkuur, Rots en Water, Leefstijl Lessen studievaardigheid. Extra aandacht ordening en structuur.

Begeleiding met ondersteunende apparatuur begeleiding cluster-2 (Auris) Begeleiding met ondersteunende apparatuur begeleiding Fijne Motoriek – RT-er Inzet hulpmiddelen

Begeleiding door gedragsdeskundige

Persoonlijk ontwikkelingsperspectief Loopbaanleren met loopbaangesprekken Sociale vaardigheidslessen, Zelfbeeldtraining Sociale vaardigheidslessen, Zelfbeeldtraining Sociale vaardigheidslessen, Zelfbeeldtraining

Pepkuur, Rots en Water, Leefstijl Lessen studievaardigheid. Extra aandacht ordening en structuur.

Begeleiding beperkte mate mogelijk

Begeleiding in beperkte mate mogelijk

Begeleiding in beperkte mate mogelijk

Docenten in beperkte mate geschoold

Docenten geschoold

Docenten geschoold

Periode-planners, Studievaardigheden, VVV uren met huiswerkondersteuning, plannen, structuren Inspirerende docenten

Sova training

Training Sidderkuur Training Sidderkuur Faalangst training

Schoolkenmerken VMBO met LWOO Mavo Muurhuizen Algemeen

12

Gegevens school

Mavo Muurhuizen, vestiging van Meridiaan College Zangvogelweg 4 3815 DL Amersfoort Telefoon: 033-472 77 21 Contactpersoon: mevr. K. Post, zorgcoördinator www.mavomuurhuizen.nl

Toppers LWOO

• I-uren. • Personal coach en een maatje voor LWOO leerlingen. De personal coach begeleidt de leerling individueel, plant huiswerk met de leerling of neemt de cijfers door. • LWOO i-uur voor Engels, Rekenen en Wiskunde, naast de reguliere i-uren. • Ontwikkellijnen die meer aansluiten bij de vaardigheden van LWOO leerlingen, zoals LO2 en muziek.

Leerwegen leerjaar 3 en 4

• Theoretische en gemengde leerweg.

Specifieke profielen 1 en 2

n.v.t.

Groepsgrootte

• Streefaantal groepsgrootte in leerjaar 1 en 2 is 25 leerlingen.

Aparte/geïntegreerde klassen

• Er zijn geen speciale klassen/groepen voor LWOO leerlingen.

Aard van de begeleiding, (specifieke kenmerken van de pedagogiek, specifieke kenmerken van de didactiek)

• Individuele hulp uur. • LWOO i-uur Wiskunde Rekenen en Engels. • Mogelijkheid tot aanvraag dispensatie in leerjaar 2, waarna extra dispensatielessen.

Betrokkenheid leerling bij onderwijs:

• 3de en 4de klas: portfolio.

Betrokkenheid ouders

• Ouderraad. • DMR, CMR. • Vrijwilligers op het mediaplein, ouderavonden, continue rapportage, LVS. • Ontwikkelingsperspectieven worden besproken en ondertekend.

Aanwezigheid interne specialisten

• Personal coach. • Leerlingbegeleider. • Orthopedagoog. • Remedial teacher. • Ambulant begeleider. • Schoolarts. • Personal coach coordinator. • LWOO-coördinator. • Zorgcoördinator.


Specifiek LWOO aanbod Didactiek

Begeleiding

Spelling

• Toetsafname. • Individueel en in groepjes kan er door de remedial teacher gewerkt worden aan spellingsvaardigheid. • Aandacht tijdens de taallessen. • i-uren talen. • LWOO-i-uur Engels. • RT Engels.

Taal/Spraak

Dyslexie

• Kurzweil: Mogelijkheid tot ondersteuning d.m.v. het programma Kurzweil, volgens plan. • Vooronderzoek: bij vermoeden van dyslexie. Indien nodig onderzoek door extern bureau. • Dispensatie: individueel begeleidingsplan voor dyslecten 2de klas met toekenning dispensatie Frans. • Toetsen/examen: leerlingen krijgen naar behoefte o.a. extra tijd, vergrote tekst, taalexamens via de computer.

Rekenen/Wiskunde

• Individueel en in groepjes wordt er door de remedial teacher gewerkt aan rekenvaardigheid aandacht tijdens de Wiskundelessen. • i-uur Wiskunde. • LWOO-i-uur Wiskunde.

Dyscalculie

• RT Wiskunde. • Lwoo I-uur rekenen.

Sociaal-Emotioneel

Begeleiding

Faalangst

• Examenvreestraining en lef training.

Sociale Onzekerheid (Ook Ass-Add)

• Mentorlessen.

Werkhouding

• 1ste klas: continu rapportage met gedragskenmerken. • Mentorcoachgesprekken. • In i-uren wordt aan werkhouding aandacht besteed. • In mentoruren wordt aandacht gegeven aan ‘Leren leren’.

Motivatie

• Mentorcoachgesprekken.

Anders Ass (Pdd-Nos/Mcdd) Adhd Odd/Cd Anders

•

Fysiek

Begeleiding

Auditief Visueel Motorisch

• Het aannamebeleid bepaalt of de school de leerling kan bieden wat hij/zij nodig heeft. Er kan gebruik gemaakt worden van elektronische middelen zoals de beamer. • Leerlingen maken gebruik van een eigen laptop.

Personal Coach en docenten hebben kennis over varianten autisme (Asperger, pdd-nos enz.) en weten hoe hiermee om te gaan. Indien deze kennis ontbreekt kan docent bijscholing krijgen. NLD, ESM.


13

Schoolkenmerken VMBO met LWOO Vakcollege Amersfoort

14

Vmbo

| Gemengde leerweg | Kaderberoepsgericht | Basisberoepsgericht | Lwo

Algemeen

De school werkt intensief samen met het Prisma College op het gebied van leerlingbegeleiding, onderwijsprogramma’s en afstemming MBO. Op deze wijze vindt er een versterking van elkaars kwaliteiten plaats.

Gegevens school

Vakcollege Amersfoort Gemengde leerweg, kader en beroepsgerichte leerweg/LWO Hooglandseweg Noord 55 3813 VD Amersfoort Telefoon: 033-472 82 03 - Horeca, Bakkerij & Recreatie - Zorg & Welzijn - Techniek (BWI, PIE, M&T) - Economie & Ondernemen Contactpersoon: de Heer R. Theben Terville, zorgcoördinator. Website: www.vakcollege–amersfoort.nl

Toppers LWOO

5x de O van goed onderwijs Ontdek; Leerlingen van het Vakcollege Amersfoort gaan uitgebreid aan de slag om hun talenten te ontdekken. Dit doen zij om vanaf de eerste schooldag direct praktisch aan de slag te gaan. Leren door doen maakt de lessen leuker en afwisselender. Met name geschikt voor leerlingen met een LWOO advies Ontwikkel; We vinden het belangrijk dat onze leerlingen zelfstandig kunnen werken, verantwoordelijkheid tonen en hun talenten ontwikkelen Onderneem; Op het Vakcollege gaat het om een beroepsopleiding waar je met je hoofd en handen leert werken en waar je al snel aan het echte werk kunt beginnen in echte bedrijven Onderwijs op maat; Aan de start van het schooljaar wordt hieraan direct gewerkt met een sterke individuele begeleiding in en buiten de lessen Ondersteuning; Voor een goede ondersteuning zijn de LWOO klassen niet groter dan 18 leerlingen en vindt er extra ondersteuning plaats in de kernvakken en is er begeleiding door de mentor

Leerjaren 1-2- 3 en 4

Op het Vakcollege Amersfoort is het onderwijs gericht op het toekomstige beroep, daarom wordt er in leerjaar 1 drie routes aangeboden. Een oriëntatietraject over alle sectoren, een dienstverleningstraject over HBR, E&O en Z&W of een techniektraject met extra sport en/of vakmanschap. Na de derde periode in leerjaar kiezen de leerlingen hun sector. Economie en ondernemen (kantoor, verkoopbedrijf of de administratie van een bedrijf of winkel) Zorg & Welzijn (beroepen in de zorg, verpleging of hulpverlening, in persoonlijke verzorging, als kapper of kapster of in de voeding) Horeca, Bakkerij en Recreatie (beroepen in een hotel, restaurant, café, toerisme en recreatiewereld, brood– en banketzaak) Techniek (beroepen in timmeren in de bouw, meubel & interieur en metselen, elektrotechniek, metaaltechniek, voertuigen- of installatietechniek.)

Groepsgrootte

• Er wordt getracht leerlingen in kleine klassen te plaatsen met een maximum van 18. Extra ondersteuning buiten de lessen op kernvakken.


• Aparte LWOO klassen waar dat nodig is; samen waar dat kan! In overleg met de ouders wordt er gekeken wat het beste past bij hun kind.


Aard van de begeleiding (specifieke kenmerken van de pedagogiek en van de didactiek)

• Er wordt gewerkt vanuit een individueel ontwikkelingsperspectief. • Diagnostische CITO toetsen. • Er is wekelijks overleg tussen mentor, zorgcoördinator en de teamleider over de voortgang van de leerling. • In de begeleiding richten we ons vooral op wat leerlingen wel kunnen en ontdekken waar ze vooral goed in zijn. • Zorgpas en dyslexiepas. • Het gehele team is geschoold over hoe les te geven en te werken met leerlingen met specifieke (leer)stoornissen zoals dyslexie, ADHD en spraak- taalproblemen. • Het gehele team is geschoold in het specifieke mentorprogramma leefstijl!

Betrokkenheid leerling bij onderwijs

• 4 keer per jaar wordt er met de leerling en ouders een portfoliogesprek gehouden. • Hierin komen o.a alle bewijsstukken van de geleverde prestaties en de aangeleerde vaardigheden aan bod.


• • • •


• Leerlingbegeleiders. • Remedial teachers. • Decanen. • Vertrouwenspersonen. • Dyslexiecoaches. • Specialisten op het gebied faalangst, examen en sociale vaardigheidstrainingen. • Orthopedagoog voor o.a. dyslexiebepaling. • Zorgcoördinator. • Master SEN.

Ouders worden regelmatig op school uitgenodigd. Inloop uur: wekelijks de mogelijkheid van contact ouders- mentor. Lidmaatschap van ouderraad en MR. Ouderraad, die ook mee denkt over de praktische uitvoering van het schoolbeleid.

Specifiek LWOO aanbod Sociaal-Emotioneel

Begeleiding

Faalangst

• Voor leerlingen van klas 1 t/m 3 wordt de cursus ‘zelfvertrouwen’ gegeven. • In klas 4 kunnen leerlingen deelnemen aan de cursus ’examenvreestraining’ door geschoolde leerkrachten.


• In de mentorlessen veel aandacht aan de omgang met leerlingen: lesprogramma ‘Leefstijl’. • Cursus ‘sociale vaardigheden’ door geschoolde trainers. • De school werkt met een pestprotocol.

Werkhouding

• Het schooljaar kent 4 perioden, waarbij iedere periode een vaardigheid centraal staat, zoals samenwerken, plannen en organiseren, onderzoeken en presenteren.

Motivatie

• Leren door doen. • Afwisseling in de lessen. • Stage. • Werken aan dat wat je graag wil worden(concept vakcollege).

Anders

• Bij rouwverwerking wordt de leerling begeleid door onze leerlingbegeleider.

Ass (Pdd-Nos/Mcdd)

• In overleg met ouders wordt bekeken welke hulp geboden kan worden. • Bij aanname wordt een begeleidingsplan/OPP opgesteld en krijgt de leerling extra ondersteuning.


15

Adhd

• In overleg met ouders wordt een begeleidingsplan opgesteld. • In de mentorlessen wordt ADHD als thema met de leerlingen besproken.

Odd/Cd

• Samen met de orthopedagoog wordt een begeleidingsplan opgesteld. • Bij ernstige ODD wordt de leerling verwezen naar een gespecialiseerde school.

Anders

16

Fysiek

Begeleiding

Auditief

• De school heeft geen speciale voorzieningen. In overleg met ouders en de toelatingscommissie wordt bepaald of een leerling geplaatst kan worden.

Visueel

• De school heeft geen speciale voorzieningen. In overleg met de ouders wordt bekeken of de leerling geplaatst kan worden.

Motorisch

• Ondersteuning van de fijne motoriek wordt gegeven door een M - RT-er. Ondersteuning van de grove motoriek wordt gegeven door de docenten lichamelijke opvoeding.


Schoolkenmerken VMBO met LWOO Oostwende College Algemeen Gegevens school

Oostwende College (PC) Plecht 1 3751 WB Bunschoten Telefoon: 033-299 74 00 Website: www.oostwende.nl Dhr. P. van den Brink [email protected] (zorgcoördinator)

Toppers LWOO

• • • •

Leerjaren

• • • • •

Lestijden

• 70 minuten (verlengde lestijd).

Groepsgrootte

• Maximale groepsgrootte voor LWOO is 16-18 leerlingen. • Andere groepen maximale grootte volgens wettelijke bepaling van Ministerie van Onderwijs.

Aard van de begeleiding (specifieke kenmerken van de pedagogiek en didactiek

• Klassikale lessen worden afgewisseld met projectonderwijs en BZW (begeleid zelfstandig werken). • Aandacht voor leerstijlen in de les (pedagogisch en didactisch) o.i.v. de verlengde lestijd (70 minuten). • Aandacht voor groepsvorming als ook individuele vorming door mentoraat. • Aandacht voor vaardigheden en attitude in het kader van ondernemendheid in vrijwel alle lessen. • Competentiegericht leren/werken in VMBO BL/KL in de klassen 1 en 2. • Leerlingen leren reflecteren en evalueren. Op basis van coaching tijdens het mentoraat werken leerlingen vanaf leerjaar 1 aan een portfolio. • Elke periode maakt de leerling een reflectieverslag dat dienst doet tijdens de rapportvergaderingen als onderligger voor de prestaties.


• Leerling vult jaarlijks enquête in. • Leerlingenpanel om uitkomsten te bespreken. • Leerlingenraad als platform voor schoolse zaken en vertegenwoordiging in de DMR. • Schoolkrant. • Voortgangsgesprek ontwikkelingsperspectief. • Reflectie over docentgedrag via `keiwijzer’.

Oostwende College voor meer en ondernemend leren. De lessen in het leercentrum met maximale zelfstandigheid voor leerlingen. Dit leercentrum is de thuisbasis voor de LWOO leerlingen. Naast klassikale instructie in dit open leercentrum is er ruimte voor persoonlijke aandacht en begeleiding door de studie nissen in het gebouw. • Speciaal opgeleide mentoren voor de LWOO leerlingen. • Een vast klein team van docenten. • Ook bij LWOO leerlingen aandacht voor talentontwikkeling in het kader van Oostwende meer dan leren. • Huiswerkklas. BBL, KBL, : intersectoraal ondernemendheid. TL: ondernemendheid. VMBO: In klas 1 en 2 het PTO (=Programma Toetsing en Afsluiting) en H/V 1 t/m 3. VMBO: In klas 3 en 4 het PTA ( = Programma Toetsing en Afsluiting). Havo: In klas 4 en 5 het PTA (= Programma Toetsing en Afsluiting).


17


• Ouders kunnen plaatsnemen in de ouderraad (locatieoverstijgend) en/of oudergroep. • De oudergeleding van de DMR. • Er is veelvuldig (wekelijks) contact mogelijk tussen mentor en ouders. • Alle leerlingen krijgen huisbezoek. • Het ontwikkelingsperspectief wordt met de ouders en de leerling minstens twee keer per jaar besproken.


• Leerlingbegeleiders. • Gedragsdeskundige vanuit het voormalige Mulock 2000. • Faalangstreductie trainer. • Sociale vaardigheidstrainer. • Remedial teacher. • Vertrouwenspersoon. • Zorgcoördinator. • Gedragsdeskundige

Specifiek LWOO aanbod

18

Didactiek

Begeleiding

Spelling

• Cito Vas als toetsinstrument. • Op basis hiervan specifieke RT op groepen individueel niveau. • Hulp binnen de klassikale setting en met name onderdompeling methode op het gebied van werkwoordspelling. • Kurzweil voor dyslectische leerlingen • Helpdesk na de les via vakdocenten Nederlands en Engels.

Taal/spraak

• Remediale hulp als extra ondersteuning. • Vanuit het vak Nederlands wordt binnen andere vakken aandacht besteed aan taal en spraak. • Cito Vas • Kurzweil voor dyslectische leerlingen • Helpdesk door docent Nederlands.

Dyslexie

• • • • • •

Dyslexie protocol. Zorg/faciliteitenpas voor leerlingen met dyslexie. Kurzweill 3000 als programma ter ondersteuning binnen meerdere vakken. Signalering dyslexie door vakdocent. Vooronderzoek door zorgcoördinator en koppeling LVS. Specificatie door externe orthopedagoog.

Rekenen/Wiskunde

• • • •

Cito Vas als toetsinstrument. Begeleiding door vakdocent op groeps- en/of individueel niveau binnen de les. Helpdesk na de les door de vakdocent Wiskunde. Leerlingen kunnen ook op hoger niveau werken binnen de klas.

Dyscalculie

• Begeleiding door RT’er en vakdocent.


Sociaal-Emotioneel

Begeleiding

Faalangst

• Faalangst reductie training in leerjaar 1 na screening. • Examentraining in leerjaar 4 door intern deskundige.

Sociale onzekerheid (ook Ass-Add)

• Sociale vaardigheidstraining door intern specialist. • Tijdens BZW (attitude en vaardigheden) aandacht voor dit aspect onder begeleiding van de mentor.

Werkhouding

• De mentor bespreekt dit individueel. • De leerling evalueert en reflecteert vierjaarlijks via een vast format op basis van sociaal emotionele aspecten en cognitieve aspecten hoe de voortgang. van zijn presteren (werkhouding) verloopt. Dit vormt de onderlegger voor de rapportvergaderingen.

Motivatie

• Mentor bespreekt dit regelmatig op basis van gegevens uit het (digitale) LVS.

Anders ASS(PDD-Nos/Mcdd)

• Docenten zijn op de hoogte van praktische tips en tops van Ass. • Er wordt met OntwikkelPersPectief (=OPP) gewerkt die regelmatig worden geëvalueerd. • Leerlingen met een voormalige REC indicatie worden door de interne gedragsdeskundige ondersteund.

Ad(h)d

• Docenten zijn op de hoogte van praktische tips en tops van Adhd. • Er wordt met OntwikkelPersPectief (=OPP) gewerkt die regelmatig worden geëvalueerd. • Leerlingen met een voormalige REC indicatie worden door de interne gedragsdeskundige ondersteund.

ODD/CD

• • • •

Fysiek

Begeleiding

Auditief

• De school heeft geen speciale voorzieningen. Per geval bekijken we of de leerling toelaatbaar is. Via LGF is ambulante begeleiding mogelijk. Leerlingen met een REC indicatie vanuit Auris, worden door de ambulante begeleider van Auris ondersteund.

Visueel

• School heeft geen speciale voorzieningen. Per geval bekijken we of leerling toelaatbaar is. Extra ondersteuning in de vorm van ambulante begeleiding kan geboden worden via LGF.

Motorisch

• De school heeft geen speciale voorzieningen. Wel geven we motorische weerbaarheidstraining onder begeleiding van speciaal opgeleide vakdocent.

Anders

• BRIC: Dit is een Spakenburgse ziekte. Het betreft een leveraandoening die leidt tot heftige jeuk. We bieden flexibiliteit in het rooster en programma. Ook bieden we ondersteuning en begeleiding aan huis om het leren doorgang te laten vinden. De mentor vormt hierbij de spil in de contacten en zorgverlening. De leerling ondervindt ondersteuning van een ambulante begeleider vanuit “De Kleine Prins”.

Veel nadruk wordt gelegd op de warme overdracht vanuit het po. De match wordt gemaakt met de intern gevoelde professie van docenten. Docenten zijn op de hoogte van praktische tips en tops bij ODD. Lichte gevallen van Odd worden door de interne gedragsdeskundige ondersteund. Er wordt met OntwikkelPersPectief (=OPP) gewerkt die regelmatig worden geëvalueerd.


19

Schoolkenmerken VMBO met LWOO Prisma College

20

Algemeen

De school werkt intensief samen met het Vakcollege Amersfoort op het gebied van leerlingbegeleiding, onderwijsprogramma’s en afstemming MBO. Op deze wijze vindt er een versterking van elkaars kwaliteiten plaats.

Gegevens school

Prisma College Kaliumweg 2 3812 PT Amersfoort Telefoon: 033-460 26 00 Contactpersoon: Mw. Janske Hofman, LWO coördinator www.prisma-college.nl

Toppers LWOO

• AUB (Aantrekkelijk Uitdagend Beroepsonderwijs), voorbereiding op beroepsvaardigheden staat centraal: doen in combinatie met leren. - Vaardigheidskaarten (http://vmbo.prisma-college.nl/aub-vaardigheidskaarten) - Doorlopende leerlijnen - Coachgesprek - Zorgpas • Profielkeuze of geen profiel. Profielkeuze gaat boven leerweg-keuze: leren vanuit passie. • Duo mentoraat. • LWOO coördinator. • Personal coaches.

Leerwegen leerjaar 2, 3 en 4

• GL en KL & BL. • PTA (programma van toetsing en afsluiting) in klas 3 en 4.

Specifieke profielen 1

• Profielklassen voor Oriëntatie, Techniek (met extra sport en vakmanschap) en een dienstverleningstraject (met expressie, economie & ondernemen en zorg & welzijn

Groepsgrootte

• Maximaal 16 leerlingen.


• Aparte groep voor BL leerlingen. • Gemengde groepen BL/ KL/ GL.

Aard van de begeleiding (specifieke kenmerken van de pedagogiek en van de didactiek)

• Van gestructureerd / klassikaal / groepswerk en projecten tot individuele begeleiding. • Lessen Leefstijl. • Extra aandacht voor de sociaal emotionele vaardigheden van leerlingen. • Lessen studiebegeleiding, leren leren. • Coachgesprekken aan de hand van het portfolio. • WMG (werkhouding, materiaal en gedrag) beoordeling bij het rapport. • WMG boekje (het van les tot les volgen van de leerling) mentor en leerling spreken aan eind van de dag WGM door. • Leerlingen die moeite hebben met plannen en organiseren krijgen extra ondersteuning en er worden hulpmiddelen ingezet.


• Werken met prestaties, speciale opdrachten, presentaties en portfolio. Leerlingen maken portfolio’s met verzamelde bewijzen over verworven vaardigheden en competenties. • Leerlingenraad en schoolkrantredactie. • Betrokkenheid bij het bespreken van de begeleidingsplannen.



• Ouderraad, die ook mee denkt over de praktische uitvoering van het schoolbeleid. • Het ontwikkelingsperspectief wordt besproken met (en eventueel aangevuld door) ouders / verzorgers en leerling. • Veelvuldig contact / overleg met de mentor.


• Orthopedagoog / GZ psycholoog. • Schoolmaatschappelijk werk. • Trainers sociale vaardigheden en faalangst reductie. • RT-ers voor taal, rekenen, motoriek, handschrift. • Coördinator RT en trainingen. • Zorgpas coordinator. • Dyslexiecoach. • Zorgcoördinator.


Begeleiding

Spelling

• Toetsing door vakdocent, mentor en RT-er n.a.v. cijfers / rapport en muiswerk. • Extra aandacht binnen de les en RT buiten de les. • Muiswerk (individueel en digitaal) voor taal tijdens de studiebegeleiding lessen.

Taal/Spraak

• • • •

Dyslexie

• Signaleringstoets dyslexie. • Dyslexieonderzoek door orthopedagoog en extra ondersteuning door orthopedagoog, RT-er en coach. • Leerlingen krijgen een zorgpas t.a.v. dyslexie met afspraken en begeleiding voor de leerling en de school. • Werken vanuit een dyslexieprotocol.

Rekenen/Wiskunde

• Diagnostische CITO toetsen en toetsing door vakdocent, mentor en RT-er n.a.v. cijfers / rapport en muiswerk. • Muiswerk (individueel en digitaal) voor rekenen tijdens de studiebegeleidingslessen. • Extra aandacht binnen de les en RT buiten de les. • Taal- en rekenbeleid extra les in rekenen.

Dyscalculie

• Leerlingen krijgen een zorgpas t.a.v. dyscalculie met afspraken en begeleiding voor de leerling en de school. • Extra begeleiding door vakdocent en RT-er.

Sociaal-Emotioneel

Begeleiding

Faalangst

• Faalangst reductie training. • Training voor de examenkandidaten.


• Sociale vaardigheidstraining (OKE training ) door geschoolde trainers. • Kanjertraining door de mentor en personal coach.

Diagnostische CITO toetsen taal. RT. Muiswerk (individueel en digitaal) voor Nederlands en Engels. Training of andere ondersteuning wordt tijdens de lessen aangeboden. Taal- en rekenbeleid extra les in taal.


21

Werkhouding

• Lessen studiebegeleiding door de mentor en individuele mentorgesprekken. • WMG lijst (werkhouding, materiaal en gedrag) wordt naast elk rapport uitgereikt. • WMG boekje (het van les tot les volgen van de leerling) mentor en leerling spreken aan eind van de dag WGM door.

Motivatie

• Motivatie training en coachingsgesprekken (portfolio). • Aangepast WMG boekje (tip top).

Anders

22

Ass (Pdd-Nos/Mcdd) Adhd Odd/CD

• Docenten zijn op de hoogte van de problematiek en weten hier mee om te gaan. • Orthopedagoog maakt ontwikkelingsperspectief met extra ondersteuning.

Fysiek

Begeleiding


• De toelatingscommissie bepaalt of de school de leerling datgene kan bieden dat nodig is. • Boeken op cd, RT en examens digitaal i.o.m. onderwijs inspectie en een zorgpas. • MRT (bewegen), RT handschrift en eventueel een zorgpas.


Schoolkenmerken VMBO met LWOO Guido de Brès Algemeen Gegevens school

Gereformeerde scholengemeenschap Guido de Brès Arnhemseweg 65 3817 CB Amersfoort Contactpersoon: de heer Dick de Jong, teamleider Telefoon: 033-464 05 36, e-mail: [email protected] Ouders dienen kerkelijk meelevend te zijn.

Toppers LWOO

• • • • • • • • • •


• Basisberoeps- en kaderberoepsgerichte leerweg (BL/KL).


• Regioschool. • Lesblokken van 70 minuten. • Zelfstandig leren werken.

Groepsgrootte

• 16 leerlingen maximaal.


• Aparte LWOO klassen in de onderbouw (drie 1ste en drie 2de klassen) BL en KL.

Aard van de begeleiding, (specifieke kenmerken van de pedagogiek en van de didactiek)

• • • • • • • • • • • • • •

Bekwame docenten met gedegen kennis m.b.t. aanpak van leerlingen. Elke klas een eigen mentor die elke morgen met zijn/haar klas begint. Korte instructie met nadruk op leren zelfstandig te werken. Leerwerk aangeboden in kleine stappen. Talentvol leren. Elke leerling werkt op zijn eigen niveau. Leerlingen kunnen op meerdere niveaus tegelijk werken (BL/KL). Leerling leert reflecteren op eigen werk en gedrag. Leerling kan van niveau veranderen. Samenwerkend leren. Leerlingen maken hun werk zoveel mogelijk onder toezicht op school. Training van de leerstof via digitale programma’s op school en thuis. Hulp bij het plannen, organiseren en leren-leren o.a. door pedagogiekstudenten. Ieder jaar wordt de CITO toets afgenomen.


• • • • • •

Huisbezoeken door mentor bij alle nieuwe leerlingen. 2 maandelijks leerlingenoverleg door leerlingenraad. Leerlingen vullen om de twee jaar een tevredenheidsenquête in. Geplande gesprekjes met de mentor (z.g. reflectiegesprekken). Regelmatig evaluatie met de leerling over zijn werk en niveau. Opdrachten worden zoveel mogelijk aan de interesse van de leerling gekoppeld.

Kleinschalig (6 klassen). Herkenbare identiteit. Klein team verantwoordelijk voor alle leerlingen. Rustige, afgeschermde en inspirerende leeromgeving. Gemoedelijke sfeer, goed pedagogisch klimaat. Gedocumenteerde zorg op maat. Werken op verschillende niveaus tegelijk (BL/KL). Pedagogiekstudenten die maatwerk leveren in de ondersteuning van de leerlingen. Mogelijkheid tot faalangstreductietraining door middel van beeldende vorming. Weerbaarheidstraining Rots en water door getrainde leerkrachten.


23


• • • • • • •


• Interne leerlingbegeleider (RT)aanwezig voor ondersteuning bij taal/ taalachterstanden/lezen/spelling. • Ondersteuning coördinator, medeverantwoordelijk voor de zorg aan alle leerlingen. • Breed inzetbare pedagogiekstudenten, die zich kunnen specialiseren.

Uitgebreid gesprek bij de intake. Huisbezoek door mentor bij alle ouders van nieuwe leerlingen. Oudergesprekken bij het opzetten en de evaluatie van het leerlingvolgsysteem. Na elk rapport gelegenheid voor een gesprek. Jaarlijks een infoavond over een bepaald thema. Regelmatig mailcontact. Aanvragen ouder/schoolgesprekken op afroep.

Aanwezigheid externe specialisten • Speciale begeleiders ondersteunen leerlingen en leerkrachten. • Standaard de beschikking over een jongerenspecialist (SOVEE), vertegenwoordiger van het wijkteam.


24

Didactiek

Begeleiding

Spelling

• • • •

Taal/Spraak

• Er wordt gewerkt met een protocol voor leerlingen met taalproblemen (taalachterstanden, dysfasie, dyspraxie). • Extra toetsing en ondersteuning door RT-er. • Woordenlijsten per vak per leerjaar.

Dyslexie

• • • • • •

Rekenen/Wiskunde

• Wekelijks een apart blok rekenen voor elke klas. • Gebruik van het programma ‘Got it’ dat de leerlingen individueel volgt en de weg wijst.

Dyscalculie

• Apart programma voor leerlingen met dyscalculieverklaring o.l.v. RT-er.

Sociaal-Emotioneel

Begeleiding

Faalangst

• Aanpak via de methode Leefstijl, een verplicht onderdeel in elke klas. • Bij ernstige problematiek: apart programma o.l.v. deskundigen. • Aanbod van training d.m.v. beeldende vorming.


• d.m.v. methode Leefstijl: veel aandacht aan de omgang met elkaar in de klas. • Onderwijsperspectief voor leerlingen met complexe problematiek. • Training Rots en water voor alle eerste klassen.

Alle leerlingen worden gescreend op spellingsproblematiek. Protocol voor leerlingen met ernstige lees/spellingsproblemen. (digitale) hulpmiddelen in de klas beschikbaar. Aparte programma’s en ontwikkelingsperspectieven o.l.v. RT-er voor leerlingen die dit nodig hebben.

Er wordt gewerkt vanuit een dyslexieprotocol. Dyslexiepasjes met aanbevelingen voor extra hulp worden aan leerlingen verstrekt. Halfjaarlijks worden aanbevelingen met de leerlingen doorgenomen. Hulpprogramma’s op de computer. (computer)ondersteuning bij talige vakken. Dyslexiecoördinator; RT voor leerlingen die dat nodig hebben.


Werkhouding

• De school investeert in het verkrijgen van een goede werkhouding bij leerlingen. • Leerlingen worden hierop aangesproken en zo nodig bijgestuurd. • Voor leerlingen met een zeer zwakke werkhouding zijn er o.l.v. studenten aparte methoden beschikbaar.

Motivatie

• Bij opdrachten en instructie worden leerlingen zoveel mogelijk uitgedaagd. • Bij opdrachten wordt rekening gehouden met de talenten en kwaliteiten van de individuele leerling.

Ass (Pdd-Nos/Mcdd)

• Veel leerlingen kunnen opgevangen worden binnen de basiszorg. • Onze school heeft een veilig klimaat voor deze leerlingen. • In specifieke gevallen wordt een ontwikkelingsperspectief geschreven.

Adhd Odd/Cd

• In principe kan onze school deze leerlingen geen passend onderwijs bieden. • Bij twijfel bij de intake: goed overleg over de haalbaarheid van een (tijdelijke) plaatsing. • Speciale ontwikkelingsperspectieven en begeleiding door deskundigen.

Anders

• Voor leerlingen met een lage intelligentie, maar met een uitstekende werkhouding, inzet en goede sociale vaardigheden kan per geval in overleg met de school van herkomst, ouders en deskundigen worden bekeken of plaatsing haalbaar is.

Fysiek

Begeleiding


• Lift en invalidentoilet aanwezig. • Per aanmelding bekijken de teamleider en de zorgcoördinator of plaatsing haalbaar is en welke voorzieningen worden getroffen. • Voor deze leerlingen wordt een onderwijsperspectief (OPP) geschreven.


25

Schoolkenmerken Mavo Trivium College

MAVO

Algemeen

26

Gegevens school

Mavo Trivium College Columbusweg 40 3814 WE Amersfoort Telefoon: 033-4753147 Contactpersonen: mevr. S. Bast, zorgcoördinator en mevr. E. Verweij, afdelingsleider Mavo. [email protected] www.triviumcollege.nl

Toppers LWOO

• Thuiswerkvrij in leerjaar 1 • Trivium-uur aan het begin van de dag voor leerjaar 1. • Mentor heeft de rol van “personal coach” en voert met de leerling de POPgesprekken en loopbaangesprekken • Taalgerichte school met aandacht voor laaggeletterdheid; extra spelling en begrijpend lezen, woordenschat, programma’s en aandacht voor dyslexie, remediërende programma’s op gebied van lezen. Intensieve samenwerking met Auris, cluster 2, op basis van ‘n mediumarrangement. • Groot aanbod van trainingen gericht op sociaal-emotioneel gebied (zelfbeeld, zelfvertrouwen, agressie, weerbaarheid) en verschillende vormen van RT, binnen en buiten de groep, gericht op leervoorwaarden en leerachterstanden.


• Gemengde – en theoretische leerweg • GL en MAVO+ in de richting Dienstverlening & Producten (D&P). Leerlingen zullen naast D&P profielen keuzedelen van andere profielen kunnen kiezen om zo kennis te maken met verschillende beroepenwerelden. Door loopbaanleren worden leerlingen voorbereid op het maken van een goede keuze in het MBO.


• LWOO in de gemengde leerweg en MAVO.

Groepsgrootte

• Groepsgrootte 20-25 leerlingen


• Er zijn geen speciale klassen voor LWOO leerlingen


• De begeleiding van de leerling richt zich op leervoorwaarden, leerachterstanden en/of sociaal-emotionele problematiek. • Periodisering van het schooljaar in 4 x 10 weken; in elke periode staan bepaalde competenties centraal waaraan specifiek wordt gewerkt. • Docenten worden door dyslexiecoaches geïnformeerd over het werken met dyslectische leerlingen. • Het hele team is geschoold in “oplossingsgerichte gesprekstechnieken”. De trainers hebben hierin verdieping gehad. • Het hele team is geschoold in gesprekken in het kader van loopbaanleren. • Docenten hebben kennis van de stoornissen op leer- en sociaal emotioneel gebied en weten hoe ze met deze leerlingen moeten omgaan. • Iedere docent is taaldocent. • Onderwijs vindt plaats in een veilige gestructureerde leeromgeving.


Betrokkenheid leerling

• Popgesprekken. • Loopbaanlerengesprekken • Instemming leerling gewenst bij deelname training/RT. • Leerlingenraad. • Samen maken we de school. Leerlingen kunnen ervaren dat ze een waardevolle bijdrage kunnen leveren aan het schoolleven. Deze ervaringen neem je mee in je school- en beroepskeuze.


• Mentor heeft op maat contact met ouders. • Betrokkenheid bij de POP-gesprekken en loopbaanlerengesprekken. • MR. • Het ontwikkelperspectief (POP) van de leerling, wordt met ouders/verzorgers besproken.


• Zorgcoördinator • Psycholoog • Trainers (Pepkuur, Rots en Water…..) • RT-docenten • Leerling-coördinatoren • leerlingcoaches

• Schoolmaatschappelijkwerkende • Dyslexiecoaches • Ambulant begeleiders cluster 2 en 3 • Gedragsdeskundigen • Jeugdarts


Begeleiding

Spelling

• Afname CITO voor leerlingvolgsysteem • Structurele aandacht voor spelling (got-it – taal en ). • Leerlingen met forse spellingproblematiek krijgen extra hulp.

Taal/Spraak

• Er is planmatig aandacht voor Taalgericht vakonderwijs. • Bij alle vakken wordt structureel aandacht besteed aan het verbeteren van taal en spraak (o.a. leesstrategieën, woordenschat, ……… got-it - taal).

Dyslexie

• • • • •

Rekenen/Wiskunde

• Specifieke rekenmethodiek in alle leerjaren voor alle leerlingen door vakdocenten, standaard in het wekelijks lesrooster opgenomen (got-it – rekenen / rekenmodule getal & ruimte). • De Wiskundedocenten selecteren leerlingen voor extra hulp (RT) in of buiten de groep.

Dyscalculie

• Leerlingen met dyscalculie worden extra begeleid door de docenten Wiskunde, zowel binnen als buiten de groep. Dit vindt plaats onder en na schooltijd.

Sociaal-Emotioneel

Begeleiding

Faalangst

• Sidderkuur: een faalangst–reductie-training gericht op schoolse vaardigheden.

Sociale Onzekerheid

Aanbod trainingen: • Pepkuur is een zelfbeeldtraining. • Rots en Water is een fysieke training om het zelfvertrouwen (zelfbeeld) te versterken.

Er wordt gewerkt met de Maatwerkkaart: individuele begeleiding in de klas. Geschoolde dyslexiecoaches begeleiden leerling en docent. Dyslexie – protocol. ClaroRead: leerlingen kunnen bij de theoretische vakken werken met ClaroRead. Leerlingen met leesachterstand krijgen extra hulp buiten de groep (RT).


27

28

Werkhouding

• Tijdens de reguliere les, Triviumuren en mentorlessen veel aandacht voor werkhouding, opgenomen in het Persoonlijk Ontwikkelingsplan (POP).

Motivatie

• Persoonlijke benadering, gericht op de kwaliteiten van de leerling.

Ass (Pdd-Nos/Mcdd) Adhd/Odd/Cd

• • • •

Anders

• Ambulant begeleiders van REC 2 begeleiden mentoren om hun mentor-leerlingen met Ernstige SpraaktaalMoeilijkheden (ESM) te kunnen begeleiden. • Samenwerking Auris – Trivium College (medium onderwijsarrangement) Trivium College Auris werken intensief samen in de begeleiding van leerlingen met ESM. • Leerlingen met DCD worden begeleid door ambulant begeleiders van De Kleine Prins. (cluster 3)

Fysiek

Begeleiding

Auditief Visueel

• Leerlingen die met behulp van extra ondersteunende apparatuur onderwijs kunnen volgen, worden begeleid. Dit gaat onder begeleiding van specialisten, die samen met de mentor een begeleidingsplan maken voor de leerling.

Docenten hebben kennis van de meest voorkomende stoornissen. Tijdens de Sociale Vaardigheidslessen wordt gewerkt aan omgaan met anderen. Gedragsdeskundigen (voorheen cluster 4) begeleiden docenten en leerlingen. Tijdens leerlingen kernteambesprekingen wordt deze leerling met regelmaat besproken.


Schoolkenmerken VMBO Trivium College

VMBO

Algemeen Gegevens school

VMBO Trivium College Dierenriem 11 3813VN Amersfoort Telefoon: 033-4753694 [email protected], www.triviumcollege.nl Contactpersonen: Mevr. E. Barends, Dhr. J. de Wolf (zorgcoördinatoren) mevr. G. Heuven, mevrouw M. Boon en mevrouw M. Van den Heuvel (afdelingsleiders)

Toppers LWOO

• Thuiswerkvrij in leerjaar 1 en schakelgroepen. • Trivium-uur aan het begin van de dag voor leerjaar 1 en schakelgroepen. • Mentor heeft de rol van “personal coach” en voert met de leerling de POPgesprekken en loopbaangesprekken • Taalgerichte school met aandacht voor laaggeletterdheid; extra spelling en begrijpend lezen, woordenschat, programma’s en aandacht voor dyslexie, remediërende programma’s op gebied van lezen. Intensieve samenwerking met Auris, cluster 2, op basis van ‘n mediumarrangement. • Groot aanbod van trainingen gericht op sociaal-emotioneel gebied (zelfbeeld, zelfvertrouwen, weerbaarheid) en verschillende vormen van RT, binnen en buiten de groep, gericht op leervoorwaarden en leerachterstanden.


• Basisberoepsgerichte – en kaderberoepsgerichte leerweg op VMBO Trivium College. • BBL-KBL in de richtingen Dienstverlening & Producten (D&P) en Economie en Ondernemen (E&O). • Leerlingen zullen ook profielen keuzedelen van andere profielen kunnen kiezen om zo kennis te maken met verschillende beroepenwerelden. Door loopbaanleren worden leerlingen voorbereid op het maken van een goede keuze in het MBO.


• LWOO in de leerwegen, bbl-kbl. • Schakelgroep, groep tussen (S)Bao en VO.

Groepsgrootte

• Groepsgrootte 18 – 22 leerlingen (VMBO) en 16 - 20 leerlingen (schakelgroepen)


• Gemengde groepen waarbij het aangeboden niveau van de leerstof lopende het schooljaar kan worden aangepast. • Aparte LWOO schakelgroepen.


• De begeleiding van de leerling richt zich op leervoorwaarden, leerachterstanden en/of sociaal-emotionele problematiek. • Periodisering van het schooljaar in 4 x 10 weken; in elke periode staan bepaalde competenties centraal waaraan specifiek wordt gewerkt. • Bij het samenstellen van de groepen wordt rekening gehouden met problematiek van de leerling. • Docenten worden door dyslexiecoaches geïnformeerd over het werken met dyslectische leerlingen. • Het team is geschoold in “oplossingsgerichte gesprekstechnieken”. De trainers hebben hierin verdieping gehad. • Docenten hebben kennis van de stoornissen op leer- en sociaal emotioneel gebied en weten hoe ze met deze leerlingen moeten omgaan. • Iedere docent is taaldocent. • Onderwijs vindt plaats in een veilige gestructureerde leeromgeving.


29

Betrokkenheid leerling

• Popgesprekken. • Loopbaangesprekken. • Instemming leerling gewenst bij deelname training/RT. • Leerlingenraad.


• Mentor heeft op maat contact met ouders. • MR. • Het ontwikkelperspectief (OPP) van de leerling, wordt met ouders/verzorgers besproken.


• Zorgcoördinator • Psycholoog • Trainers (Pepkuur, Rots en Water…..) • RT-docenten • Leerling-coördinatoren

• Leerlingcoaches • Schoolmaatschappelijk werkende • Dyslexiecoaches • Ambulant begeleiders cluster 2 en 3 • Gedragsdeskundigen • Jeugdarts


30

Didactiek

Begeleiding

Spelling

• Afname CITO voor leerlingvolgsysteem. • Structurele aandacht voor spelling (got-it – taal). • Leerlingen met forse spellingproblematiek krijgen extra hulp op niveau.

Taal/Spraak

• Er is planmatig aandacht voor Taalgericht vakonderwijs. • Bij alle vakken wordt structureel aandacht besteed aan het verbeteren van taal en spraak (o.a. leesstrategieën, woordenschat, ……… got-it - taal).

Dyslexie

• • • •

Rekenen/Wiskunde

• Specifieke rekenmethodiek in alle leerjaren voor alle leerlingen door vakdocenten, standaard in het wekelijks lesrooster opgenomen (got-it – rekenen / rekenmodule getal & ruimte). • De Wiskundedocenten selecteren leerlingen voor extra hulp (RT) in of buiten de groep. • De schakelleerlingen werken met een rekenmethode gecombineerd met Wiskundekaternen. Voor hen wordt een individueel rekenprogramma opgesteld.

Dyscalculie

• Leerlingen met dyscalculie worden extra begeleid door de docenten Wiskunde, zowel binnen als buiten de groep. Dit vindt plaats onder en na schooltijd.

Sociaal-Emotioneel

Begeleiding

Faalangst

• Sidderkuur: een faalangst–reductie-training gericht op schoolse vaardigheden.

Er wordt gewerkt met de Maatwerkkaart: individuele begeleiding in de klas. Geschoolde dyslexiecoaches begeleiden leerling en docent. Dyslexie – protocol. ClaroRead: leerlingen kunnen bij de theoretische vakken werken met van tekst naar spraakprogramma ClaroRead. • Leerlingen met leesachterstand krijgen extra hulp buiten de groep (RT).


Sociale Onzekerheid (ook Ass-Add)

Aanbod trainingen: • Pepkuur is een zelfbeeldtraining voor VMBO-leerlingen. • Toon is een zelfbeeldtraining voor schakelleerlingen. • Rots en Water is een fysieke training om het zelfvertrouwen (zelfbeeld) te versterken.

Werkhouding

• Tijdens de reguliere les, Triviumuren en mentorlessen veel aandacht voor werkhouding, opgenomen in het Persoonlijk Ontwikkelingsplan (POP).

Motivatie

• Persoonlijke benadering, gericht op de kwaliteiten van de leerling werkt motivatie verhogend.

Ass (Pdd-Nos/Mcdd) Adhd/Odd/Cd

• • • •

Anders

• Ambulant begeleiders van REC 2 begeleiden mentoren om hun mentor-leerlingen met Ernstige SpraaktaalMoeilijkheden (ESM) te kunnen begeleiden. • Samenwerking Auris – Trivium College (medium onderwijsarrangement) Trivium College Auris werken intensief samen in de begeleiding van leerlingen met ESM. • Leerlingen met DCD worden begeleid door ambulant begeleiders van De Kleine Prins. (cluster 3)

Fysiek

Begeleiding

Auditief Visueel

• Leerlingen die met behulp van extra ondersteunende apparatuur onderwijs kunnen volgen, worden begeleid. Dit gaat onder begeleiding van specialisten, die samen met de mentor een begeleidingsplan maken voor de leerling.

Motorisch

• De RT voor fijne motoriek wordt gedaan door een RT-er die hiervoor is opgeleid.

Docenten hebben kennis van de meest voorkomende stoornissen. Tijdens de Sociale Vaardigheidslessen wordt gewerkt aan omgaan met anderen. Gedragsdeskundigen (voorheen cluster 4) begeleiden docenten en leerlingen. Tijdens leerlingen kernteambesprekingen wordt deze leerling met regelmaat besproken.


31

Schoolkenmerken VMBO met LWOO Wellantcollege Algemeen

32

Gegevens school

Wellantcollege Amersfoort Bergenboulevard 11, 3825 AG Amersfoort Telefoon 033-480 13 31 Contactpersonen: Mevr. M. Caspers, zorgcoördinator, [email protected] www.wellantvmbo.nl/amersfoort

Toppers LWOO

• De school is kleinschalig en biedt een veilige leeromgeving. Leerlingen voelen zich gekend. • De school geeft extra praktijkvakken: dier-, bloem-, koken-, kas/tuin. • Voor de LWOO-leerlingen is extra begeleidingstijd gereserveerd: - elke mentor heeft 2 uur per week een mentoruur voor de begeleiding - RT-er in dienst - Leerlingbegeleider in dienst


• Basisberoepsgerichte leerweg, kaderberoepsgerichte leerweg, gemengde leerweg en theoretische leerweg (mavo).


• Speciale mogelijkheid voor leerlingen om een halve dag per week les te krijgen in een paardenklas of kookklas.

Groepsgrootte

• Tussen de 16 en 27 leerlingen in een groep, afhankelijk van niveau en groepssamenstelling.


• De LWOO leerlingen zitten in reguliere klassen.

Aard van de begeleiding, (specifieke kenmerken van de pedagogiek:, specifiek kenmerken van de didactiek)

• Docenten worden getraind op pedagogische en didactische vaardigheden. • Alle docenten handelen volgens een opgesteld groepsplan wat er op gericht is om eenduidigheid in handelen te realiseren door docenten en wat het leerproces en welbevinden van de leerlingen ten goede komt. • Docenten zijn specifiek gericht op: - het geven van individuele instructie - hulp bij plannen en structureren - individuele ontwikkelingsvragen van leerlingen - in contact komen en blijven met de leerling en ouders

Betrokkenheid leerling bij onderwijs:

• Leerlingen kunnen deelnemen aan de leerlingenraad • De leerling wordt betrokken bij het opstellen van het ontwikkelperspectief


• Mentor/vakdocent voeren indien gewenst oudergesprekken • Ouders kunnen deel uit maken van de ouderraad • Het ontwikkelperspectief wordt met ouders besproken.


• RT-er taal en RT-er rekenen. • Trainer sociale vaardigheden/faalangst. • Leerlingbegeleider



Begeleiding

Spelling

• RT, screening, analyse, plan van aanpak. • Taalbeleid.

Taal/Spraak

• Taalbeleid. • RT, screening, analyse, plan van aanpak.

Dyslexie

• Leerlingen met dyslexie kunnen gebruik maken van Kurzweil tijden de reguliere lessen. • RT, screening, analyse, plan van aanpak. • Taalbeleid.

Rekenen/Wiskunde

• RT, screening, analyse, plan van aanpak. • Rekenbeleid.

Dyscalculie

• Is opgenomen in het RT rekenprogramma. • RT, screening, analyse, plan van aanpak. • Rekenbeleid, screening, analyse, plan van aanpak.

Sociaal-Emotioneel

Begeleiding

Faalangst

• School biedt faalangsttraining aan.


• School biedt sova-training aan.

Werkhouding

• Leerlingen wordt geleerd te plannen met behulp van periode planners. • Er zijn VVV-uren waarin leerlingen ondersteuning kunnen krijgen bij het maken van huiswerk, in de mentorlessen wordt specifiek aandacht besteed aan studievaardigheden.

Motivatie

• Geïnspireerd docentschap.

Ass (Pdd-Nos/Mcdd)

• De docenten zijn geschoold in de verschillende gedragsaspecten. Zij worden daarin ondersteund door het begeleidingsteam. Het begeleidingsteam bestaat uit de RTer, leerlingbegeleider en de zorgcoördinator.

Adhd Odd/Cd

• Voor leerlingen met de diagnose ODD/CD hebben wij geen passend onderwijsaanbod.

Anders

Fysiek

Begeleiding


• De school is in beperkte mate in staat leerlingen met auditieve problematieken te begeleiden, maar is er niet in gespecialiseerd. De school investeert wel in de nodige aanvullende expertise.


33

Aantekeningen ...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

34


Aantekeningen ...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................


35

Aantekeningen ...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

36


PRAKTIJKONDERWIJS

VMBO

MAVO

Postbus 1558 - 3800 BN Amersfoort Telefoon 033 448 03 04 - www.swveemland.nl

Scholen voor. Praktijkonderwijs. en scholen voor VMBO met. Leerwegondersteunend. onderwijs. SWV-V(S)O Eemland

Recommend Documents