schip en wer ACHTENDERTIGSTE JAARGANG 25 JU N I 1971 NO. 13

f

schip L en wer O v e rn e m in g va n a rtik e le n enz. z o n d e r toestem m ing va n d e u itg e v e rs is ve rb o d en . J a a ra b o n n e m e n t (bij v o o ru itb e ta lin g ) ƒ 31,20, buite n N e d e r la n d ƒ 60,— , losse nu m m e rs ƒ 2 , 1 0 , v a n o u d e ja a r g a n g e n ƒ 2 ,6 0 (a lle p rijzen incl. B.T.W .)

UITGEVERS WYT - ROTTERDAM 6 Tel. 2 5 45 0 0 *, P ieter d e H o o c h w e g 111, Telex 214 0 8, P o stre k e n in g 58458.

14-DAAGS TIJDSCHRIFT, GEW IJD AAN SCHEEPSBOUW, SCHEEPVAART EN H A VEN BEU N G EN

ORGAAN V A N : NEDERLANDSE V E RE N IG IN G VA N TECHNICI OP SCHEEPVAARTGEBIED CENTRALE BOND VAN SCHEEPSBOUWMEESTERS IN NEDERLAND - NATIO NAA L INSTITUUT V O O R SCHEEPVAART EN SCHEEPSBOUW - NEDERLANDSCH SCHEEPSBOUW KUNDIG PROEFSTATION REDACTIE: ir. J. N. Joustra, prof. ir. J. H. Krietemeijer, prof. dr. Ir. W. P. A. van Lammeren en J. G. F. Warris — REDACTIE-ADRES: Burg. s'Jacobplein 10, Rotterdam-2, Telefoon 36 54 17

A C H T E N D E R T IG S T E JA A R G A N G

—

ST IM U LA N S V O O R Z E E L A N D N e d e rla n d is sin d s e n k e le w e k e n een d e rd e g ro te c o n ta in e rh a v e n rijk. H e t is d e te rm in a l in V lissin g en -O o st, w elk e o p z a te rd a g 5 ju n i o n d e r g ro te b e la n g ­ stellin g d o o r m in is te r N elissen w e rd g e­ o p e n d . D e n ieu w e fa c ilite it is o v e rig en s g o e d u it d e s ta rtb lo k k e n g e k o m e n . E e n w eek v o o rd a t d e o p e n in g p la a tsv o n d , a rriv e e rd e e r re e d s h e t e e rs te g ro te volc o n ta in e rs c h ip , de S y d n e y E x p re ss v a n d e H a p a g -L lo y d , d ie e r n ie t m in d e r d a n 6 00 c o n ta in e rs u it A u stra lië lo ste . D eze o ffic ie u z e ee rste lin g is e e n sc h ip in de g e c o m b in e e rd e d ie n s t v a n de A u s tra lia E u ro p e C o n ta in e r S erv ic e, e e n g ro e p w a a ra a n d o o r v e e rtie n g ro te W e ste u ro p ese e n A u s tra lis c h e re d e rije n w o rd t d e e lg e n o m e n , e n k e le d a a rv a n v e re n ig d in d e b e k e n d e c o n s o rtia O C L en A C T . D e A E C S k o n d ig d e d estijd s a a n , d a t m e n b eslo ten h a d v o o r h e t g eb ied v an d e B en elu x e n N o o rd -F ra n k r ijk tw ee h a v en s a a n te lo p e n , V lissin g e n en Z eeb ru g g e. V o o r b e id e h a v e n s w as d eze m e ­ d e d elin g een z e e r b e la n g rijk e , te m e e r o m d a t m e n h ie r (afg ezien v a n Z e e b ru g g e in h e t k lein e k u stv e rv o e r) n o g g een c o n ta in e rs o p g ro te sc h a a l te v e rw e rk e n h a d g e k re g e n . D e sc h e p e n v an d e g ro e p z u llen a c h te re e n v o lg e n s V lissin g en en Z e e b ru g g e a a n d o e n ; d it b e te k e n d e , d a t re ed s e n k e le d a g e n n a d e a a n k o m s t v an de S y d n e y E x p re ss in V lissin g en , h e t v o lg en d e sch ip , de O C L -L in e r M o r e to n B a y in Z e e b ru g g e a a n k w a m , terw ijl n o g w e e r e n k e le d a g en la te r o n s eig en en ig e N e d e rla n d s e p a rtic ip a n t, h e t v o lc o n ta in e rs c h ip A b e l T a sm a n , te r u g v a n d e m a id e n -v o y a g e n a a r A u stra lië , a a n d e C o n ta in e r T e rm in a l V lissin g en a fm e e rde. A l m e t al een d ru k te v a n b e la n g d u s in d eze ee rste w ek en , en d e d ire c te u r v a n d e N .V . H a v e n v an V lissin g en , d e h e e r C . O reel, v e rk la a rd e d a n o o k u ite rs t o p ­ tim istisc h te zijn o v e r d eze u ite rm a te b e ­ la n g rijk e u itb re id in g v a n de a c tiv ite ite n in zijn h a v en g eb ied . O p d it p u n t is tro u w e n s o o k g ew ezen d o o r m in is te r N elissen , d ie in zijn o p e n in g s to e sp ra a k g e w aag d e v a n h et b e la n g v a n een m e e r g e d iffe re n tie e rd e a rb e id s m a rk t in Z e e ­ la n d . „ H e t D e lta p la n h e e ft e rv o o r g e­ zo rg d , d a t de p ro v in c ie u it h a a r e e u w e n ­ la n g e iso le m e n t is g e ra a k t. A ls g evolg h e e ft e r een p ra c h tig e re g io n a le e x p a n ­

S. en W. — 38e ja a rg a n g no. 13 — 1971

sie p la a tsg e v o n d e n : h e t te m p o en de o m v a n g v a n d e in d u s trie v e stig in g e n h e e ft z ic h h ie r n u sn el o n tw ik k e ld en n iet la n g e r tre k k e n d e Z e e u w e n w eg o m e l­ d e rs w e rk te z o e k e n ; in te g en d e e l a n d e re n tre k k e n n a a r Z e e la n d to e ” , a ld u s de b e ­ w in d sm a n . H e t is m issch ien d ie n stig h ie r te stellen , d a t N e d e rla n d m e t zijn d rie g ro te con ta in e rfa c ilite ite n (eig en lijk zijn h e t e r vier, w a n t R o tte rd a m h e e ft e r tw ee), z o ’n b e e tje a a n d e m a a t is, z e k e r v o o r d e e e rstv o lg e n d e ja re n . E r zijn w el eens ste m m en o p g e g a a n o m o o k in D e lfzijl te m ik k e n o p c o n ta in e rlo ssin g -o p -g ro te sc h a a l, m a a r zelfs d e d e sk u n d ig e n in h e t N o o rd e n b e tw ijfe le n o f d ez e in v e s­ te rin g een g e re c h tv a a rd ig d e is. H e t feit d o e t zich in tu sse n v o o r, d a t d e k la n d iz ie v a n de p ra c h tig e fa c ilite ite n in A m s te r­ d a m in e rn stig e m a te te le u rs te lle n d is g e w o rd e n . A c h te ra f b ezie n w as h e t w e l­ lic h t b e te r g ew ee st o m n ie t o v e r te g a a n to t een g ro te in v e ste rin g v o o r zu lk e g ro te fa c ilite ite n , d ie n u n o g sle c h ts s p o ­ ra d isc h w o rd e n a a n g e lo p e n . In h e t k o r t­ g e le d e n v e rsc h e n e n ja a rv e rs la g v an d e S c h e e p v a a rt V e re n ig in g N o o rd w o rd t h ie ra a n g e re fe re e rd , in d ie zin , d a t w o rd t g esteld , d a t h e t m issc h ie n b e te r z o u zijn tijdig d e n o d ig e z e k e rh e id in te w in n e n o v e r d e k la n d iz ie , v o o rd a t m e n to t h et in ric h te n v an een d e rg elijk p ro je c t o v e r­ g a a t. E en h a n d b o e k je v a n d e O E S O o v e r d e „ P ro b le m s in th e D e v e lo p m e n t o f C o n ta in e r T ra n s p o r t” — e n k e le w e k en g e le d e n in P a rijs v e rsc h e n e n — n o e m t m e t n a m e A m ste rd a m als d e en ig e g ro te h a v e n w a a r h e t c o n ta in e rv e rk e e r is te ­ ru g g e lo p e n ; in a lle a n d e re h a v e n s, b e ­ h a lv e e n k e le k lein e, is d it o p g ro te sch a al to e g e n o m e n . R o tte rd a m h e e ft n ie t te k la g e n . In h e t n a ja a r, w a n n e e r d e g ro te c o n ta in e rs c h e ­ p e n in d e d ie n st o p h e t V e rre O o ste n a a n d e fa c ilite ite n v a n U n itC e n tre z u llen m e re n , w o rd t h e t h ie r een d ru k te v an b e la n g . A a n h e t a n d e re g ro te c o m p le x in R o t­ te rd a m , d e E C T , lig t altijd w el m in sten s één c o n ta in e rs c h ip g e m e e rd ; e n k e le w e k e n g ele d e n b e z o c h te n wij h ie r h e t e e rs te v o lc o n ta in e rs c h ip v a n d e S can S ta r-d ie n s t, een c o m b in a tie v a n d e B lue S ta r L in e e n d e D e e n se E a s t A sia tic

25 J U N I 1971

—

N O . 13

C o m p a n y . D it sch ip , d e C a lifo rn ia S tar, h e e ft d e v e rd ie n ste d a t h e t n iet alleen e en n u ttig c o n ta in e rv a a rtu ig is, m a a r b o v e n d ie n n o g een fra a i sc h ip , iets w a t m en la n g n ie t v a n al d eze sc h e p e n -m e tb lo k k e n d o z e n k a n zeg g en . E en m in o f m e e r z e k e re g a ra n tie , d a t een n ie u w e fa c ilite it o o k in d e rd a a d k la n ­ ten zal k rijg en , h e e ft de n ie u w e h a v e n v a n V lissin g en w el g e h a d , v a n d a a r d a t d e z a a k h ie r al m e tee n goed v a n s ta rt k o n g a a n . E r zijn o v e rig e n s v o o r d e re g io n a le o n tw ik k e lin g e n d a a r n o g a n d e re a s p e c ­ te n , w a a ro v e r m in is te r N elissen h e t h a d , to e n h ij zei, d a t „ h e t g e b ied v an R o tte r­ d a m p ra k tis c h vol is en d a t d it o n g e ­ tw ijfeld d e z e e h a v e n in d u strie in Z e e la n d zal s tim u le re n ” . D e b e w in d sm a n , die h ie r o p d e alg eh e le h a v e n situ a tie d o eld e, zei d a t hij in d it p ro c e s w el d e n o d ig e k n e lp u n te n v e rw a c h t, z o als h e t tijd ig g e re e d m a k e n van in d u s trie te rre in e n , m a a r d a t d eze v o lg en s h e m w el g e m a k ­ k elijk k u n n e n w o rd e n o v e rw o n n e n . D e sc h e p en v an d e A E C S , die V lis­ sin g en en Z e e b ru g g e a a n d o e n , z u llen v o o r een b e la n g rijk deel m e t w ol g evulde c o n ta in e rs a a n v o e re n . D a t n e e m t e c h te r n ie t w eg, d a t e r bij d e p a rtij van 600 die de S y d n e y E x p r e s s loste, al een a a n z ie n lijk e h o e v e e lh e id c o n ta in e rs w as m e t a n d e re la d in g : s tu k g o e d en fru it en o o k d it is v o o r Z e e la n d een u ite rm a te v e elb e lo v e n d e o n tw ik k e lin g .

Inhoud van dit num m er: S tim u la n s v o o r Z e e la n d B e h o u d e n v a a rt d o o r jh r. H . R e u ch lin N o g m a a ls N a u tis c h In s titu u t „ A u to k o n -7 1 ” se m in a r d o o r p ro f. ir. J. H . K rie te m e ije r D e e e rste 8 5 0 /1 7 0 0 m o to r v an G ö ta v e rk e n in gew ijzig de u itv o e rin g N ie u w sb e ric h te n T ijd sc h rifte n re v u e

297

BEHO UDEN VAART R e d e u itg e sp ro k e n d o o r d e a ftre d e n d e v o o rz itte r J H R . H . R F .U C H L f N tijd e n s d e ja a rlijkse g e w o n e le d e n v e rg a d e rin g van de K o n . N e d . R e d e rsv e r e n ig in g o p 2 6 m e i 1971 te ’s-G ra v en h a g e . E e n m a a l p e r ja a r is h et uw v o o rz itte r v e rg u n d , ee n p e rso o n lijk w o o rd to t u te ric h te n . A a n h e t e in d e v an zijn a m b ts ­ p e rio d e m ag hij p o gen e n k e le c o n c lu ­ sies te tr e k k e n u it h e t k a le id o sc o p isc h e g e b e u re n w a a rb ij uw b e s tu u r en h ijz elf g e d u re n d e h et v e rs tre k e n ja a r b e tro k k e n w a re n , e n te ru g z ie n o p h e tg e e n h e m le t­ te rlijk en fig u u rlijk h e e ft g eb o e id . D a n k ­ b a a r v o o r h e t g ro te v o o rre c h t, v a n tijd to t tijd uw co llectiev e in z ic h te n te h e b ­ ben m o g en v e rto lk e n , b e sc h o u w ik h e t v a n d a a g e v e n z e e r als een v o o rre c h t, u it­ slu ite n d o p eigen v e ra n tw o o rd e lijk h e id en m e t en ig e v rijm o e d ig h e id to t u allen te m o g e n sp re k e n o v e r e n k e le o n d e r­ w e rp e n die uw b eleid n u en in d e to e ­ k o m st k u n n e n ra k e n . H e t ligt v o o r d e h a n d d a t u its p ra k e n v a n d e rd e n — zij h e t uit d e k rin g van b e d rijfsg e n o te n , v an d e O v e rh e id o f van de w e te n sc h a p — vele a a n k n o p in g s p u n ­ te n h ie rv o o r b ie d e n . E n k e le h ie rv a n wil ik in h e rin n e rin g b ren g en . H e t g e o rg a n ise e rd e b e d rijfsle v e n in d e k o o p v a a rd ij h e e ft zich in 1970 m e t een tw e e ta l n o ta ’s to t d e R e g e rin g g e w e n d ; d e en e n o ta h a n d e lt o v e r m a a tre g e le n to t v e rb e te rin g v a n de p o sitie d e r N e ­ d e rla n d s e k o o p v a a rd ij in h e t alg e m e e n , d e a n d e re m e e r in h e t b ijz o n d e r o v e r h e t d a a rm e d e s a m e n h a n g e n d e so cia le b eleid . D e R e g erin g d ie n d e h et w e tso n tw e rp v o o r e en R e to rsie w e t Z e e s c h e e p v a a rt in. T e n a a n z ie n h ie rv a n is o n la n g s een d o o rw ro c h te M e m o rie v a n A n tw o o rd v e rs c h e n e n . V o o rts leg d e d e R e g e rin g bij m o n d e v an d e S ta a ts s e c re ta ris v a n V e r­ k e e r en W a te rs ta a t, Z . E . M . J. K e y z e r o p 2 d e c e m b e r 1970 ee n b e la n g rijk e v e rk la rin g a f, w a a rin de R e g erin g ten d e le te g e m o e t k w am a a n v e rla n g e n s die v a n de zijde v a n h et b e d rijfsle v en w a re n g e u it. O p in itia tie f v a n d e N e d e rla n d s e R e ­ g e rin g v o n d te T o k io o p 2 en 3 fe b ru a ri 1971 ee n b e la n g rijk e c o n fe re n tie v a n de v e rk e e rsm in is te rs v an de C S G -la n d e n p la a ts. A ld a a r w erd en , n a g ro n d ig e v o o r­ b e re id in g , en ig e b e slu ite n g e n o m e n , z o ­ w el te n a a n z ie n v a n d o o r d e R e g e rin g e n g e m e e n s c h a p p e lijk te n e m e n m a a tre g e le n als te n a a n z ie n v a n b e p a a ld e h a n d e lin g e n , w a a rv a n d e la n d e n z ich in d iv id u e e l z o u ­ d e n d ie n e n te o n th o u d e n . D e d o e ls te l­ lin g en v a n h e t g e v o e rd e b eleid zijn te l­ k e n s d u id e lijk to e g e lic h t. O n la n g s h e b b e n de M in iste r en d e S ta a ts s e c re ta ris v a n V e rk e e r en W a te r­ sta a t e en n o ta d o e n v e rsch ijn e n w a a rin de o n d e r h e n re s s o rte re n d e d ie n s te n een to e k o m s t-v e rk e n n in g g ev en , e n m e d e to t o n s de u itn o d ig in g ric h te n , h ie ro v e r te d isc u ssië re n . U it d e g e z a m e n lijk e p u b lik a tie s v a n o n s d e p a rte m e n t sp re e k t een d u id e lijk e s a m e n h a n g e n een visie, bij e n k e le p u n te n w a a rv a n ik v a n d a a g g a a r ­ n e e e n k a n tte k e n in g — so m s o o k een v ra a g - o f u itro e p te k e n — z o u w illen p la a tse n .

298

O o k in te c h n isc h -e c o n o m is c h o p z ic h t zijn e n ig e b e la n g rijk e d o c u m e n te n g e re e d g e ­ k o m e n . In o n d e rlin g o v e rle g tu ssen de S tic h tin g K e rn v o o rtstu w in g K o o p v a a rd ij e n d e C e n tra le R a a d v o o r de K e rn ­ e n e rg ie h e e ft ie d e r d e z e r in s ta n tie s een ra p p o r t v o lto o id . A fg ezien v a n v e rsc h ille n in m e th o d ie k en in fo rm u le rin g van d e c o n c lu sies, k o ­ m en b eid e to c h wel h ie rin o v e re e n , d a t d rie d in g e n d u id e lijk b lijk e n : in d e ee rste p la a ts, d a t bij d e to e n b e s ta a n d e o lie ­ p rijz e n fo ssiele b ra n d s to f h e t e c o n o m isc h w in t v an n u c le a ire e n e rg ie v o o r a lle v o o r v e rg elijk in g in a a n m e rk in g k o m e n d e to e ­ p a ssin g en ; te n tw eed e, d a t v e ra n d e r in ­ g e n in de feitelijk e k o ste n v a n a a rd o lie en v an de sc h e e p s re a c to r m e t d e d a a rb ij b e h o re n d e v o o rz ie n in g e n d e re n d e m e n ts v e rg e lijk in g z e e r w e z e n lijk b e ïn v lo e d e n , en w el in h e t b ijz o n d e r n a a rm a te h e t om g ro te re m a c h in e v e rm o g e n s g a a t; en te n ­ slo tte, d a t bij g e lijk e to ta le k o ste n v a n d e b eid e v o rm e n v a n e n e rg ie d e v a ria b e le q u o te d a a rin veel h o g e r ligt bij d e a a r d ­ o lie d a n bij d e k e rn e n e rg ie . D e to e p a s sin g v a n k e rn e n e rg ie w o rd t — g eg ev en d e k e u z e v a n sc h e e p sty p e en e x p lo ita tie -p a tro o n — in d e a lle re e rste p la a ts b e p a a ld v a n u it e e n — u ite ra a r d sp e c u la tie v e — v e rw a c h tin g te n aa n z ie n v an h et v e rlo o p v an de a a rd o lie p rijz e n o v e r een la n g tijd sv e rlo o p , en se c u n d a ir d o o r een e v e n tu e le a a n m e rk e lijk e v e rla ­ gin g v an de a a n sc h a ffin g s p rijs v an d e re ­ a c to r m et to e b e h o re n . H e t k o m t m ij v o o r, d a t d e beslissing o v e r h e t tijd stip w a a ro p d e k e rn e n e rg ie in de k o o p v a a rd ij h a a r in tre d e zal d o e n , d e rh a lv e ste rk zal w o r­ den b e ïn v lo e d d o o r m o n d ia le stra teg isch e o v e rw e g in g e n , t.w . d e b e h e e rs in g v an d e a a rd o lie w in n in g en d e s trijd o m d e te c h ­ n o lo g isc h e s u p re m a tie . D a a ro p k a n d e k o o p v a a rd ij z e lf n a g e n o e g g e e n in v lo e d u ito e fe n e n . M a a r zij m o e t w a a k z a a m b lijv en , te n e in d e tijd ig te k u n n e n r e a ­ g e re n o p d ez e e x te rn e fa c to re n . D a a r ­ to e d ie n e n wij n a u w b e tro k k e n te b lijv e n bij a lle o n tw ik k e lin g e n r o n d d e to e p a s ­ sing v a n de k e rn e n e rg ie d ie zich in h e t b u ite n la n d v o o rd o e n , o p d a t — als v o o r d e k o o p v a a rd ij h e t tijd stip v a n d e b e­ slissing is a a n g e b ro k e n — wij in te c h ­ n isch e k e n n is een a c c e p ta b e le p a r tn e r v o o r a n d e re n z u lle n zijn , e n een z o d a n ig in z ic h t in d e e c o n o m isc h e g ev o lg en h ie r­ v a n z u lle n h e b b e n , d a t w ij d e o n te g e n ­ zeg g elijk g ro te c o m m e rc ië le risic o ’s z o ­ veel m o g e lijk k u n n e n o v e rz ie n e n b e p e r­ ken. H e t lijk t m ij n a m e lijk v rijw e l z e k e r, d a t een e v e n tu e le to e p a ssin g v a n k e rn e n e r­ gie in o n z e b e d rijfs ta k e e n so o rtg e lijk sc h a a l-v e rg ro te n d e ffe c t zal h e b b e n als de k o m st v a n d e c o n ta in e r- e n la s h -p ro je c te n . H e t is w e lh a a s t o n d e n k b a a r d a t N e d e rla n d h ierb ij o p a n d e re w ijze k a n zijn b e tro k k e n d a n in e e n n a u w in te r­

n a tio n a a l v e rb a n d . V o o r z o v e r k a n w o r­ d e n v o o rz ie n , z a l d e te c h n isc h e - e n e c o ­ n o m isc h e re s e a rc h o p d it g ebied k o st­ b a a r zijn ; zal v o o rts in h e t b u ite n la n d , w eg e n s d e re e d s g e n o e m d e stra te g isc h e b e te k e n is v a n d e e n e rg ie -v o o rz ie n in g , de O v e rh e id in h o g e m a te fin a n c ie e l b e tr o k ­ k en zijn bij d e z e re s e a rc h , e n zu llen o o k in N e d e rla n d de g ev o lg en v an de o v e r­ sc h a k e lin g o p d e z e e n e rg ie b ro n veel v e r­ d e r stre k k e n d a n d e k o o p v a a rd ij alleen . D it w ijst o p d e n o o d z a a k v a n een n au w e s a m e n w e rk in g o o k h ie r te la n d e tu ssen O v e rh e id en b e d rijfsle v e n . Ik a c h t d a a r ­ o m o v e rle g h ie ro v e r tu sse n de S tic h tin g M a ritie m e R e s e a rc h e n h e t R e a c to r C e n ­ tru m N e d e rla n d v a n z e e r g ro o t b elan g . Ik k e e r te ru g to t h e t sc h e e p v a a rtb e le id o p k o rte re te rm ijn . D a a rto e z o u ik a l­ le re e rs t w ille n n a g a a n , w e lk e d e p o sitie th a n s is. T ra d itio n e e l w o rd t d a a rto e u it­ g e g a a n v a n e e n v e rg e lijk in g v a n d e b e ­ s ta a n d e v lo te n . D it is o n g e tw ijfe ld zinvol w a n n e e r h e t g a a t o m een o n d e rlin g e v e rg e lijk in g v a n h u n c a p a c ite it o f om een v e rg e lijk in g tu sse n d e k o o p v a a rd ij e n a n d e re b e d rijfs ta k k e n . W a n n e e r het d o el e c h te r is, d e c o n tin u ïte it te o n d e r­ z o e k e n en h e t g e v o e rd e b e le id d a a r a a n te to e tse n , d a n d ie n t d e a a n d a c h t te w o r­ d en g e ric h t o p de g ro e i v a n d e v lo te n — a b s o lu u t e n re la tie f. D a a rto e z o u ik deze lie v e r in te rm e n v a n v e rv o e rs -c a p a c ite it (d w t) m e te n d a n v a n b ru to re g iste r to n n e n . Ik kies d a a ro m als u itg a n g sp u n t v o o r d eze b e sc h o u w in g h e t d ra a g v e r m o ­ g e n v a n d e n ie u w b o u w , e n v e rg elijk d a a r ­ to e d e o m v a n g v a n d e g e p la a ts te n ieu w b o u w -o p d ra c h te n in d e e e rs te k w a rta le n v a n d e ja r e n 1965, 1968 en 1971. E e n s a m e n v a ttin g d a a rv a n 1) is o n tle e n d a a n m a te ria a l, w a a rv o o r ik g a a rn e de N e w T o n n a g e S e rv ic e v an F a irp la y ’s In te r ­ n a tio n a l R e c o rd s a n d S ta tistic s h ie r m ijn d a n k b etu ig . O v e r d e ze zes ja r e n is w e re ld w ijd de to e n a m e v a n n ie u w b o u w h e t g ro o ts t g e ­ w eest n a a r a b so lu te o m v a n g in de ta n k e r-se c to r, e n re la tie f in d e b u lk s e c to r. In d e d ro g e la d in g — zes ja r e n g eled e n re e d s d e k le in ste s e c to r — is h e t g ro e i­ te m p o , g e m e te n in to n n e n d ra a g v e r m o ­ g e n , h e t la a g st. A a n g e z ie n d e in v e s te ­ rin g p e r to n d ra a g v e rm o g e n v o o r deze se c to re n o n d e rlin g s te rk u ite e n lo o p t, la ­ te n d eze c ijfe rs g ee n v e rg e lijk in g to e v an d e b e d ra g e n d ie h ie rm e d e g e m o e id zijn. E e n v ie rta l v la g g e n te z a m e n o m v a tte in 1965 re e d s b ijn a 52 p e t v a n d e be­ ste ld e to n n a g e (1 7 .6 3 9 .0 0 0 d w t). D e o p ­ d ra c h te n v a n d eze z e lfd e g ro e p b e ­ d ro e g e n in 1971 b ijn a h e t v ijfv o u d (8 5 .0 6 6 .0 0 0 d w t); h e t a a n d e e l v a n d eze la n d e n w as d a a rm e d e to t ru im 58 p et

]) T abellen I, II, III en IV.

v an g rijk e m a te te r b e sch ik k in g zou zijn g esteld ?

Nieuwbouw opdrachten per 31 januari in 1000 dwt. TA B EL I.

W ereld

Scheepstype

1965

1968

1971

T ankers totaal

18.768

42.574

84.198

a. > 150 t b. < 150 t Bulk totaal

70.514 13.684 9.647

16.854

48.652 23.108 25.544

c. OBO d. Overige D roge lading

O nderverdeling 1971

5.772

8.438

14.227

e. C ontainers f. Overige

4.251 9.976 34.187

67.866

147.077

Bron tabel 1: Fairplay International Shipping Journal

v a n h et w e re ld to ta a l gestegen. B innen deze g ro ep , b e sta a n d e uit L ib e ria , h e t V eren ig d K o n in k rijk , N o o rw e g e n en J a ­ p a n , v o n d evenw el een verw isseling van v o lg o rd e p laats. H e t a a n d e e l v a n L ib e­ ria (1971: 2 0 p e t; 1965: 12 p et) en v an h et V e re n ig d K o n in k rijk (1971: 15 p e t; 1965: 12 p e t) n a m to e ; d a t v an J a p a n (1 9 7 1: b ijn a 9 p e t; 1965: ru im 9 pet) b le e f n a g en o eg gelijk, terw ijl N o o rw e ­ g en (1971: 14 p e t; 1965: 18 p et) van de eerste n a a r de d e rd e p la a ts w erd v e r­ d ro n g e n . B ep alen d v o o r de w ijziging in h e t aan d eel d ezer v ier la n d e n g e z a m e n ­ lijk, v ergeleken m et d e rest v a n de w e­ reld, ev en zeer als v o o r h u n o n d e rlin g e v o lg orde, is h u n g ro te a a n d e e l in de g ro eien d e secto ren v an ta n k - en bulkv aart. In de bestelling v an tra d itio n e le to n n ag e v o o r d ro g e lad in g b le e f de S o v jet-U n ie d o m in e re n d , zij h e t o o k d a t h a a r v o o rsp ro n g w at a fn a m ; in deze se c to r is o o k W e st-D u itsla n d se d ert k o rt ste rk n a a r v o re n g ek o m en . H e t V e ren ig d K o n in k rijk h e e ft de leiding g en o m en in de b estelling v an c o n ta in e rsc h e p e n , en w o rd t d a a rin g evolgd d o o r de V e re n ig ­ de S ta te n (1971: 773.000 d w t) en W estD u itslan d . B innen de huidige E E G -la n d e n is F r a n k ­ rijk het sterk st v o o ru itg e g a a n in n ieuw b o u w -o p d ra c h te n (1 9 6 5 /7 1 ta n k e rs: 3.8 8 .00 dw t: bulk: 8 8 7 .0 0 0 dw t), gevolgd d o o r W est-D u itslan d (1 9 6 5 /7 1 ta n k ers: 2 3 8 .000 dw t; b u lk : 1.838.000 d w t, en d ro g e lad in g , co n ta in e rsc h e p e n in b e g re ­ pen, 1 .4 5 5 .0 0 0 dw t) en Ita lië (1 9 6 5 /7 1 tan k ers: 1.3 6 1 .0 0 0 d w t; bulk : 1 .2 5 7 .0 0 0 dw t). B ehalve ee n vleug v an ta n k e rb o u w v o o r de N e d e rla n d s e vlag ro n d 1968, zijn bij ons de to c h al b e p e rk te o p d ra c h te n v o o r ta n k - zow el als v o o r b u lk sch ep e n n a ­ genoeg o p g e d ro o g d . V o o r d ro g e la d in g zow el als v o o r c o n ta in e rsc h e p e n zijn de N e d e rla n d s e o p d ra c h te n bij d e D u itse en F ra n s e ten a c h te r geblev en . O p m e r­ kelijk is d a t B elgië v o o r b u lk sc h e p e n in 1971 (521.000 dw t) op d e tw e ed e p laa ts b in n en d e E E G k w am . U it h et o v e r­ z ic h t2) b lijk t o v erd u id elijk d a t N e d e r­ la n d geen a a n s p ra a k m e e r k a n m a k e n

S. en W. — 38e jaa rg an g no. 13 — 1971

op een p la a ts o n d e r d e z e ev a re n d e n a ­ ties, in d ien d eze w o rd t a fg em ete n n a a r de o m v a n g v an de n ieu w b o u w -o p d ra c h te n . H a n d h a v in g v an h et h u id ig e N e d e rla n d s e a a n d ee l in de w ereldvloot'*), d a t — u itg e d ru k t in b rt — tu ssen 1965 en 1971 v an 3 p e t is g ed aald to t 2,3 p et, zou o n g e v e e r h et zev en v o u d v ereisen van de h u id ig e 4 3 3 .0 0 0 d w t4). U it h e t ja a rv e rsla g o n z e r V eren ig in g o v e r 1970 b lijk t in de N e d e rla n d s e v lo o t5) d e to n n a g e aa n v ra c h tsc h e p e n te zijn te ru g g e v a lle n to t h et n iv ea u v an 1960, terw ijl de to n n a g e v an d e ta n k ­ sc h e p e n m et o n g e v e e r 6 0 p e t is g e ste­ gen. In d e w e re ld v lo o tft) d a a re n te g e n is tu ssen 1960 en 1971 de to n n a g e d e r v ra c h tsc h e p e n (in c lu sie f b u lk c a rrie rs) ge­ stegen m et 60 pet, en v an de ta n k e rs zelfs m et 108 p et. H et is d u id elijk d a t w ereld w ijd een z e er a an zien lijk e in v esterin g , zow el in de b ree d te als in de d iep te, in d e k o o p ­ v aard ij h e e ft p la a tsg e v o n d en o m deze o n tw ik k elin g sg an g m ogelijk te m ak en . H e t is e v e n zeer d u id elijk d a t d it — w e ­ reld w ijd — h et geval is gew eest in een m a te d ie v er u itg a a t boven de m id d e le n die h ie rv o o r in N e d e rla n d te r b e sc h ik ­ king k o n d e n w o rd en g esteld. Ik v e ro o rlo o f mij d a a ro m , en k ele v ra ­ gen te stellen. Is h e t ju ist, d a t d e N e d e r­ lan d se n ieu w b o u w g e m id d e ld o n g ev e er o v e re en k o m t m e t de h e rin v e ste rin g v an de a fsch rijv in g en , e n w el o p een w ijze d a t h e t p re sta tie v e rm o g e n o n g e v e e r g e­ lijk is g eb lev e n ? Is h et ju ist, d a t deze h erin v este rin g n iet alleen w e rd b e p a a ld d o o r v e rw a c h tin g en te n aa n z ie n v an re n d e m e n t, m a a r ten dele o o k d w in g en d n o o d za k elijk w as om te v o o rk o m e n d a t h e t N e d e rla n d se m a rk t­ a a n d e e l in b e sta a n d e v e rv o ersstro m e n o p o n h e rs te lb a re w ijze z o u w o rd e n a a n ­ g etast? Is h e t ju ist, d a t u itb re id in g van de N e d e rla n d s e v lo o t in h e t alg em een en in die se c to re n in h e t b ijz o n d e r w a arin h et g ro e ite m p o in te rn a tio n a a l h et h o o g st is, alle e n te v erw ezen lijk en z o u zijn g e­ w eest in d ien d a a rv o o r n ieu w k a p ita a l — n a tio n a a l of in te rn a tio n a a l — in o m ­

Is h et te n s lo tte o o k zo, d a t h et g e ­ m id d e ld e re n d e m e n t, o p la n g e re term ijn g e re k e n d , o v e r h e t a ld u s in d e k o o p ­ v a a rd ij te in v este re n risico d ra g e n d e k a ­ p ita a l, n a b ela stin g e n , v o o r een N e d e r ­ lan d se o n d e rn e m in g a a n m e rk e lijk la g e r is d an v o o r e ld e rs g ev estig d e o n d e rn e m in ­ gen? In d ie n de a n tw o o rd e n o p al d eze v ra ­ gen in h o o fd z a a k b ev estig en d zijn — h et­ geen ik v e rw a c h t — en in d ie n d e n o rm v o o r h et b ru to re n d e m e n t o p de k o o p ­ v aard ij w ereld w ijd , d e risic o ’s in a a n ­ m erk in g g en o m e n , d o o r d e in te rn a tio n a le c o n c u rre n tie w o rd t b e p a a ld , d a n m een ik d at h et d u id elijk is, in w elk e ric h ­ tin g de o o rz a a k v a n d e sta g n a tie m oet w o rd e n g ezo ch t, en o p w elke w ijze h ie r­ in v e ra n d e rin g zou k u n n e n w o rd e n ge­ b ra c h t. H e t v e rlo o p d e r n ieu w b o u w -o p d ra c h te n tu ssen 1965 en 1971 w ijst e v e n ­ eens hiero p . Z o u h et to e v a l zijn d a t in a b so lu u t zow el als in re la tie f o p z ic h t de b elan g rijk ste g ro ei in n ieu w b o u w p la a tsv in d t o n d e r d e v lag g en v a n L ib e ria (geen w in stb elastin g ), v a n h et V eren ig d K o n in k rijk (cash g ra n t o f re g istra tie in B erm u d a en eld e rs), W e st-D u itsla n d (n ieu w b o u w -p re m ie s) en F ra n k rijk (p lan de rela n c e )? W ijst dit alles n ie t d u id elijk in één en d e z e lfd e ric h tin g ? W elk e o n ­ d e rn e m e r z o u bij zijn in v esterin g s-b eslissing in sch ep en oo it m o g en v e rw a a r­ lozen h et e ffe c t d a t h et n a tio n ale fis­ c ale systeem k an h e b b en o p h et n e tto re n d e m e n t? H o e actu eel n o g zijn de w o o rd e n w a a rm e d e m r. J. P rin s in 1957 in o n ze V eren ig in g d e b u te e rd e . Ik c iteer uit de b ro c h u re „ V lu c h te n o f V e c h te n ” van de o n s m a a r al te v ro eg o n tv allen co lleg a, d ie ju ist d it ja a r aa n d e b eu rt zou zijn g ew eest u als v o o rz itte r toe te sp re k en : „ Im m e rs, tra c h t m en van h et sy m p to o m n a a r de o o rz a a k van d it v e r­ schijnsel — w ellich t ju iste r zie k te v e r­ schijnsel — d o o r te d rin g e n , d an is e r, n a a st veel g e re c h tv a a rd ig d verw ijt van de zijde van de tra d itio n e le m a ritie m e la n d e n , te n m in ste evenveel a a n le id in g to t zelfv erw ijt en to t o n d e rz o e k van de v raag o f h u n eigen p o litiek , m et n a m e o p fiscaal g eb ied , n ie t d e sp a n n in g en h e e ft g e sc h ap en w a a rv a n de o n tla d in g th a n s zoveel o n ts te lte n is w ek t.” 7)

2) Tabel IV. :t) KNRV-jaarverslaf! 1970, blz. 71. 4) Zelfs om gelijk te komen m et Brazilië (1971 :1.174.000 dwt), zou niet alleen de voor N ederland bestelde nieuwbouw voor droge lading 125.000 dw t groter m oeten zijn dan hij thans in feite is, m aar zouden bovendien nog opdrachten voor ca. 140.000 dw t aan tankers en 480.000 dw t aan bulkschepen m oeten zijn geplaatst. «) K N R V-jaarverslag 1970, blz. 88. *>) Ibidem , blz. 67. 7) M r. J. blz. 25.

Prins, „Vluchten o f V echten",

299

N a d e rtie n ja r e n k lin k t d ie o n ts te lte n is n o g d o o r in d e o n la n g s te T o k io u it­ g e sp ro k e n b e z o rg d h e id . In m id d e ls e c h te r h e b b e n a n d e re n u it deze s p a n n in g e n c o n se q u e n tie s g e tro k k e n en h u n n a tio n a le k o o p v a a rd ij veilig g esteld . O o k in N e d e rla n d v o n d a a n v a n k e lijk d it b e to o g w e e rk la n k . Im m e rs, p e r a m e n ­ d e m e n t b e slo o t d estijd s d e T w e e d e K a ­ m e r d e r S ta te n -G e n e ra a l te n a an z ie n v an sch ep en en lu c h tv a a rtu ig e n in h e t in te rn a tio n a le v e rk e e r de sc h o rsin g v a n d e in v e s te rin g sa ftre k b u iten to e p a ssin g te stellen . M et klem is uw V e re n ig in g v e r­ ru im in g van d eze s e d e rtd ie n g e re d u c e e r­ d e fa c ilite it blijven b e p le ite n . T o t n u to e e v en w el z o n d e r succes. H e t e ffe c t v a n d e o n la n g s g e tro ffe n m a a tre g e le n b lijft b e ­ p e r k t to t een — z e e r w en se lijk e — v e r­ b e te rin g van de m o g e lijk h e id to t a f ­ sc h rijv in g , w a a rto e in p rin c ip e o o k h e t v e rd w ijn e n van de N O R m o e t w o rd e n g e re k e n d , a lsm e d e k re d ie t-fa c ilite ite n . D e b e la s tin g d ru k b lijft e c h te r o n g ew ijzig d . In d ie n het b e stu u r v a n u w V ere n ig in g z ic h ten aan zien h ierv an e rk e n te lijk , m a a r n ie t v o ld a a n h e e ft b e to o n d , is e r in o n z e eig en h o u d in g se d ert 1957 w el iets v e r­ a n d e rd . P rin s v o c h t te g e n d e „ e x o rb i­ ta n te b e la stin g e n , w a a ro n d e r sin d s de tw e e d e w e re ld o o rlo g d e A m e rik a a n s e en E u ro p e se la n d e n g e b u k t g a a n ” 0), e n hij v e rk o o s dit g ev ech t b o v en w a t to e n w e rd g e v o e ld als b ela stin g v lu c h t. N u e rk e n n e n wij d eze b e la s tin g d ru k m in o f m e e r als s tru c tu re e l b e h o re n d to t o n z e w e ste rse m a a tsc h a p p e ’ijke o rd e . M e t de R e g e rin g h e b b e n w ij g e z o c h t n a a r e e n zo d an ig e flex ib iliteit b in n e n deze s tru c tu u r , d a t ten aa n z ie n v a n d e k o o p ­ v a a rd ij de sp a n n in g w a a ro v e r P rin s re e d s sc h re e f, ein d e lijk zo u w o rd e n v e rm in ­ d e rd . M a a r a n d e rz ijd s d ie n t d e O v e r­ h e id e r b e g rip v o o r te h e b b e n , d a t d e e l­ n a m e a a n het w e re ld v e rv o e r in c o n c u r­ re n tie m e t la n d e n d ie in d it o p z ic h t ste rk a fw ijk e n d e reg im es k e n n e n , sp e c ia le m a a tre g e le n v erg t. H e t is o n b e g rijp e lijk d a t d it ten a a n z ie n v an d e n a tio n a le lu c h tv a a rt, w a a rin de O v e rh e id z e lf p a r ­ tic ip e e rt, zoveel v lo tte r w o rd t o n d e rk e n d d a n te n a a n z ie n van d e p a rtic u lie re o n ­ d e rn e m in g e n in d e k o o p v a a rd ij. In d ie n h ie rin geen g ro n d ig e v e ra n d e ­ rin g k o m t, z o u ik p e rs o o n lijk w illen b e ­ p le ite n d a t in alle n u c h te rh e id in eig e n k rin g en d a a rb u ite n het v ersch ijn sel v a n d e L ib e ria a n s e v lag — d e a n d e re z.g. g o e d k o p e v la g g e n z in k e n d a a rb ij in h e t n ie t — in a lle e rn s t o p n ie u w w o rd t d o o rd a c h t. A ls e e rs te p u n t v ra a g ik e r a a n d a c h t v o o r, d a t d e w in stb e la stin g o p h e t n iv e au w a a ro p d e z e th a n s in de w este rse w e re ld s ta a t, in h e t a lg e m e e n n ie t la n g e r d ru k t o p d e o n d e rn e m e rsw in s t, m a a r g ro te n ­ d eels w o rd t a fg e w e n te ld o p d e c o n s u ­ m e n t. V o o r w a t d e k o o p v a a rd ij e c h te r b e tr e ft, v e rs to o rt de d ire c te o f in d ire c te c o n c u rr e n tie v a n ee n zo o m v a n g rijk e v lo o t als de L ib e ria a n s e g ro te n d e e ls d eze m o g e lijk h e id to t afw e n te lin g . O n ze w es­ te r s e e c o n o m ie o n d e rg a a t d it als e e n n a ­ d e e l d a t to t u itin g k o m t h etzij in een

300

T A B E L II.

G ro le V ie r in 1000 d w I. O nderverdeling

Scheepstype

Tankers

Landen

1965

1968

1971

N

Landen

L

]

GB

L

N

GB

J

1971 a.

b.

15.182 11.435 9.769 9.000

1.683 1.569 1.263 144

c. B u lk

L N GB

J

1.727-4.667- -12.081 1.603-3.257- —8.317 1 .5 4 0 ^ > —2.137>vy/—7.730 7 5 7 - ^ '— 1 .5 7 8 ^ ^ -2 .9 7 8

L N GB

J

5.599 5.001 3.556 1.093

d. 6.482 3.316 4.173 1.884 f.

Droge lading

R GB PL US

2.269--------- 1.9976 1 8 ^ / ----- 779 531— ----- 656 524^1 I------ 574

GB R WD L

1.038 220 578 159

841 1.551 1.004 684

G ebruikte afkortingen in tabellen II en III: De letters a, b, c, d, e en f verwijzen n a a r de onderverdeling in scheepstypen in tabel I. F F rankrijk, GB V erenigd K oninkrijk, I Italië, J Jap an , L L iberia, N N oorw egen, N L N ederland, P L Polen, R Sovjet-U nie, US V erenigde Staten, W D W est-D uitsland.

b e p e rk in g v a n d e n a tio n a le k o o p v a a rd ij, h etzij in c o m p e n s e re n d e m a a tre g e le n v o o r d e z e b e d rijfs ta k te n la s te v a n d e n a tio n a le O v e rh e id . V o o r d e n ie t-m a ritie m e la n d e n e v en w el b e te k e n t h e t een v o o rd e e l. A ls c o n su m e n te n v a n v e rv o e rs­ d ie n s te n zijn zij e r v o o r g e v rijw a a rd , d a t een d eel v a n d e lasten d e r m a ritie m e la n ­ d e n a ld u s o p h e n k a n w o rd e n a fg e ­ w e n te ld . V o o r h e n g e ld t d a t d ez e v la g in d e rd a a d , en in g u n stig e zin , e e n g o e d ­ k o p e v lag m a g w o rd e n g en o e m d . O v e rig e n s zo u h e t m issch ien b e te r zijn, v an een n e u tr a le v la g te sp re k e n . H e t v ersc h ijn sel v a n d e L ib e ria a n s e v la g is n a a r zijn a a rd een n a tu u r lijk g ev o lg v a n d e v ersc h ille n in e c o m o m is c h e en so­ c ia le s tru c tu r e n in la n d e n d ie d e z e e ­ v a a rt b e o e fe n e n . H e t w o rd t n ie t alleen v e ro o r z a a k t d o o r v e rs c h ille n in fisc a le d ru k , m a a r k a n o o k zijn o o rs p ro n g v in ­ d e n in v e rs c h ille n in ju rid is c h o p z ic h t o f in v e rsc h ille n v a n a rb e id s o m s ta n d ig h e ­ den. In d ie n in to e n e m e n d e m a te h e t k a p ita a l u it d e w e ste rse la n d e n , w a a r d e a rb e id s ­ m a r k t k ra p is, e n h e t a rb e id sp o te n tie e l u it g ro te d e le n v a n d e w e re ld , w a a r h e t k a p ita a l sc h a a rs is, o p e lk a a r zijn a a n ­ gew ezen v o o r d e v e rle n in g v an sc h e e p ­ v a a rtd ie n s te n , en in d ie n d e to e k o m s t in to e n e m e n d e m a te z o u zijn a a n jo in t v en tu r e s v a n h e n g e z a m e n lijk , d a n k a n d e a a n w e z ig h e id v a n een n e u tra le v lag d a a r ­ v o o r v a n g ro o t b e la n g zijn . D it m a a k t h e t m o g elijk , d e e c o n o m isc h e - e n ju rid isc h e w a a rb o rg e n te b ie d e n d ie zijn a a n g e p a st a a n d e g u n stig ste k a p ita a lm a rk t, e n te b e a n tw o o rd e n a a n d e so c ia le re g im e s v a n d e la n d e n w a a ru it d e o n d e rs c h e id e n se c ­ to re n v a n z e e v a re n d e n a fk o m stig zijn.

T o t g o e d b e g rip zij e r o p g ew ezen , d a t een s tru c tu u r w a a rb ij d e h o g e r g e sc h o o l­ den — h e t o ffic ie re n k a d e r — o n d e r een w e sters re g im e, en d e g e zellen o n d e r een a n d e r re g im e v a lle n , re e d s la n g is in g e b u rg e rd . D e fle x ib ilite it d ie h ie r d o o r k a n o n ts ta a n , is e e n b e la n g rijk e fa c to r o m te k o m e n to t een v o rm v a n b e d rijfs ­ v o e rin g te g e n d e la a g s t m o g elijk e k o s­ te n , e n d a a r d o o r to t een re ë le b ijd ra g e a a n d e w e lv a a rt v a n d e w e re ld . E e n n e ­ v e n v o o rd e e l v a n d e n e u tr a le v la g — m a a r een n ie t o n b e la n g rijk — v o rm t de m o g e lijk h e id to t u itsc h a k e lin g v a n p restig e -o v e rw eg in g en , zo w el bij d e la n d e n die h e t k a p ita a l v e rs tre k k e n , als bij die w a a ru it h e t o ffic ie re n b e s ta n d o f de sc h eep sg ezellen a fk o m stig k u n n e n zijn. N a a s t fisc a le o v e rw e g in g e n e n d e fle x i­ b ilite it te n a a n z ie n v a n k a p ita a l- en a r ­ b eid sv o o rz ie n in g , m o e te n d e v o rm e n v a n in te rn a tio n a le sa m e n w e rk in g w o rd e n g e ­ n o e m d , d ie v o o rtv lo e ie n u it de n o o d ­ z a a k to t sc h a a lv e rg ro tin g . C o n ta in e r- en la s h -sy s te m e n v ere ise n d e z e c o n c e n tr a ­ tie; h o o g stw a a rsc h ijn lijk zal e v e n tu e le to e p a s sin g v a n n u c le a ire e n e rg ie iets d e r ­ gelijke te n g ev o lg e h e b b e n . D e stu d ie T P 2 0 0 0 v o o rs p e lt: „ D e g ig a n tisc h e in ­ v e ste rin g e n d ie in d e m o d e rn e sc h e e p ­ v a a rt n o o d z a k e lijk zijn , g e p a a rd g a a n d e m e t d e n o o d z a a k v a n een g ro te m a te v a n d o e lm a tig h e id , z u lle n n o p e n to t n a u w e n a tio n a le e n in te rn a tio n a le s a ­ m e n w e rk in g . D o o r d it in te rn a tio n a lis e -

8) M r. J. Prins, „V luchten o f V echten", blz. 25.

T A B E L III.

E uropese G e m eenschap in 1000 dw t. Onderverdeling

Scheepstype

Landen

1965

1968

1971

Landen

1971 a.

Tankers

Bulk

WD F I NL

4.491 -1.900 -1.136 — 58

I WD NL F

382------------ 319 353------------ 292 > 2 7 3 - v / — 170 164

NL WD F I

1 2 8 ^ x / — 369127 - K s — 273x— — 170x -------------- x —

xzr

•2.191

F I WD NL

-1.051 -------

WD I F NL

■1.582 -4 7 8 —375 — 93

WD F NL I

c ;-1.639

4.260 1.723 . 686 -

x =

231 177 450 58

c.

d.

152 1.363 875 -

2.039 276 176 -

e. Droge lading

b.

578 245 208 28

f. 1.004 233 167 65

minder dan 100.000 dwt.

Bron tabellen II en III: Fairplay International Shipping Journal

rin g sp ro ces zal h e t accen t o p de vlag v erdw ijnen . . .”9) In dit v e rb a n d rijzen v rag en als n a a r de v o o ru itz ic h te n v an een A n tillia a n se vlag o f een E u ro p e se vlag. O o k deze zu llen m o eten w o rd en bezien teg e n de a c h te rg ro n d v an de b e h o e fte die de sc h e e p v a a rt bezit aa n v rijh eid to t in te r­ n atio n ale c o n c u rre n tie — eensdeels als v e rv o erd er te n aa n z ie n van d e lad in g — m a a r an d e rd e e ls o o k als g e b ru ik e r van arb eid , w eten sch ap en k a p itaa l. H e t is e c h te r duidelijk d a t th a n s n o g de L ib e­ riaan se vlag h et beeld van de w ereldsc h eep v aart b e p a a lt, en d a t h a a r a a n ­ deel d a a rin g ro eien d e b lijft.10) D it n o o p t ons, n a te g a a n o p w elke w ijze de N e d e rla n d s e o n d e rn e m e r d e ze lf­ de m o g elijk h ed en to t een flexibel scheepv a a rtb e le id k u n n e n w o rd e n g eb o d en die zijn c o lleg a-red ers in N ew Y o rk en L o n ­ d en reed s lan g b ezitten , e n die n a a r de laa tste b erich ten th an s ook in Ja p a n v o o r d e k o o p v aard ij zullen geld en . W e z o u ­ den n a a r an alo g ie van h et fic tie f d o u a n e e n tre p o t ten aan zien van de in te rn a tio ­ n ale g o ed e re n h a n d e l v o o r w at b e tre ft de v rijstelling van in v o e rre c h te n in d it v e r­ b a n d k u n n e n d en k en aan een speciaal b elastin g -reg im e ten aan zien v an n iet in N e d e rla n d b eh aald e w insten u it sch e e p ­ v a a rt. Ik a c h t het w aarsch ijn lijk d a t iets dergelijks h ie r te la n d e zo stim u le re n d zou k u n n e n w erk en d a t — gegeven ied ers n a tio n a le v o o rk e u r — o o k de v a a rt o n d e r de N e d e rla n d se v lag d aarb ij g e b a a t zou blijken te zijn. Ik n o em d e reeds enige m alen de v an visie g etuigende p u b lik atie T P 2000, en zie d a a rin een to ek o m st-p ro je c tie die ons allen zal n o p e n , de lijn en v an h e t eigen beleid stelselm atig d o o r te d e n ­

S. en W. — 38e jaa rg an g no. 13 — 1971

ken en k ritisch te to etsen . D e v e ro n d e r­ stellingen die in d eze p ro je c tie w o rd e n g e m a a k t, zijn zo b ela n g rijk d a t h ie rin v o ld o e n d e sto f k a n w o rd en gev o n d en v o o r m e e r d a n een b esch o u w in g v a n to e ­ kom stig e v o o rzitters. D it v ereist evenw el een g ro n d ig e v o o rb e re id in g d o o r speciaal d a a rto e sam en g esteld e team s. O p d it te a m w e rk , d a t van u allen w o rd t g e­ v raag d , kom ik zo a a n sto n d s nog teru g . E e rst wil ik n o g een og en b lik stilstaan bij d e in deze p ro je c tie v erm eld e p a ra ­ dox, d a t terw ille v an de g ro o tst m og e­ lijke m a te v a n lib e ralisatie van h e t v e r­ v o e r ter zee, o m sc h ak e lin g v a n een p a s­ sief n a a r een a c tie f o v erh eid sb eleid o n ­ o n tk o o m b a a r zal zijn .11) D e a a n z e t van een in te rn a tio n a a l o v erleg o p o v e rh e id s­ niveau, d a t op d en d u u r m o e t u itm o n ­ d e n in een m o n d ia a l sch eep v aartb eleid , is in T o k io gegeven. Ju ist terw ille v an de sam en w erk in g m et alle la n d en die een g elijk g erich t beleid v o o rsta a n , d ien t de N e d e rla n d s e R eg erin g de w ettelijk e b e ­ voeg d h eid te b ezitten , zich a a n te slui­ te n bij in te rn a tio n a le reto rsie m aa tre g e len , in d ien d o o r a n d e re la n d e n sy stem atisch a fb re u k w o rd t g e d a a n a a n d e vrijh eid v o o r allen to t m ed ed in g in g . In o n ze c o n ­ ta c te n m e t de co lle g a -re d e rije n van o n ze b u u rla n d e n b lijk t te lk e n s w eer, d a t h et lage te m p o w a a rin h ie r te lan d e d e n o ­ dige w ettelijk e v o o rzie n in g e n to t stan d k o m en , b e v re e m d in g w ek t, en d a t deze la n d e n zich z e e r w el bew u st zijn van de eigen k ra c h t o m zo n o d ig h u n scheepv a a rtb e la n g e n zelfsta n d ig te b e h artig en , in d ien N e d e rla n d in d it o p zich t afzijdig zou blijven. T o t d ie eigen k ra c h t v an deze lan d e n b e h o re n n iet a lleen m a a tre g e len d ie to t h e tz e lfd e geb ied b e h o re n als w a a ro p de

v lag -b e v o o rre ch tin g zich a fsp e elt.’-) m a a r o o k die w elk e liggen in h el vlak van fin an ciële o v e reen k o m sten en v an het g o e d e re n v e rk e e r. O n teg en zeg g elijk zijn h ie ra a n en ig e risico 's v e rb o n d e n , m a a r het m ag d e v ra a g w o rd en g e a c h t, o f deze risico 's, w a n n e e r h et o n ze b ed rijfstak b e ­ tre ft, nu w el zoveel zo rg e lijk er zijn d an w a n n e e r de b ela n g e n v an a n d e re sec­ to ren v an o n s bed rijfslev en in het ge­ ding zijn. D eze ziensw ijze w o rd t m et klem n a a r v o re n g e b ra c h t d o o r de ge­ o rg a n ise e rd e k o o p v a a rd ij van F ra n k rijk , D u itslan d , België en Italië. D e m e e r b e ­ p e rk te m o g elijk h ed en van N e d e rla n d in dit o p zich t e rk e n n e n d e , zo u ik v o o r een incidenteel sam en g aan in het ru im ere k a d e r van de E u ro p e se G e m e e n sc h a p a a n d a c h t w illen v rag e n , te n e in d e geb ru ik te k u n n en m ak en v an alle m o g elijkheden die zich d a a rin v o o rd o e n . D e o m s ta n ­ digheid, d a t de o n d e rh a n d e lin g e n over de h a n d e lsv e rd ra g e n sed e rt k o rt a a n de E u ro p e se C o m m issie zijn v o o rb e h o u d e n , en d at d a a rm e d e een c o m m u n a u ta ire h a n d elsp o litiek a a n de o rd e is gesteld, is o o k v o o r o n s van g ro te b etekenis. U it de v ersc h illen d e stu k k e n w aarin de R egering h a a r b eleid te n a an z ie n van de k o o p v a a rd ij u ite e n z e t o f p ro jecties n a a r d e to ek o m st m a a k t, blijk t d at zij een in ten siv erin g v e rw a c h t van de p o li­ tiek e asp e cte n van d e ze e sc h e e p v aart en v an to e n e m e n d e b em o eiin g en d a a r­ m ed e.19) D it alleen al d ien t v o o r de N e ­ d e rla n d se k o o p v a a rd ij een aan w ijzing te v o rm en , d a t o p b ed rijfsn iv eau h a a r eigen o rg a n e n een u itb reid in g van taken w ach t. D e o p g av en v an de O v erh e id en van h et g eo rg an iseerd e bedrijfsleven zijn c o m ­ p le m e n ta ir: n o c h de O v erh eid , noch het bed rijfslev en kan de eigen ta a k goed ver­ vullen z o n d e r n a u w e sam en w erk in g m et de a n d e r. In dit v e rb an d v e rd ien t h et ov erw eging, de b e sta a n d e g o ed e sam en w erk in g tu s ­ sen d e d ien sten van d e O v e rh eid en onze V eren ig in g , d ie in h et v erled en steeds ad hoe to t stan d k w am , p ro jectg erich t een v a ste re v o rm te geven. H o e h ech t deze sa m e n w e rk in g kan zijn, to n en ons de N o re n . O nteg en zeg g elijk stelt d it h o g e eisen aan het a p p a ra a t w a a ro v e r deze V ereniging z e lf d ien t te b esch ik k en . M et het oog h iero p is zij d e k e rn g e w o rd en w aar-

8) TP 2000, blz. 51. 10) In bruto register tonnen in 1957: 7.466.000 (w ereld: 80.308.000); in 1965: 17.539.000 (w ereld : 160.392.000), en in 1970 : 33.300.000 (w ereld: 217.500.000). ! ') TP 2000, blz. 19. 12) W etsontwerp 10523. M em orie van A n t­ woord, blz. 10, 2de kolom. 13) TP 2000, blz. 20.

301

o m h e e n een c o n c e n tra tie to t sta n d is g e k o m e n , d ie u a ls b u n d e lin g van d e K N R V en de R a a d van B estu u r v o o r de Z e e v a a rt b e k e n d is. N a a s t o n z e eigen o rg a n is a tie is een nieuw in s titu u t in volle g ro e i, n a m e lijk d a t w a a rin s c h e e p v a a rt e n sc h e e p s b o u w sa m e n w e rk e n o m o p g ro n d v an g e m e e n sc h a p p e lijk e stu d ie s ie d e r v o o r zich d e geg ev en s en in z ic h ­ ten te v e rk rijg e n die n o d ig zijn v o o r de b e p a lin g van het beleid o p m id d e lla n g e te rm ijn . H et is v e rh e u g e n d d a t d e S tic h ­ tin g M a ritie m e R e se a rc h z ic h o p z o g e ­ lu k k ig e w ijze in te rn a tio n a a l h e e ft a a n ­ g e d ie n d in h e t in te rn a tio n a le sy m p o siu m d a t zij in ju n i 1970 h e e ft g e o rg a n ise e rd . U it de o n tv a n g e n o p d ra c h te n b lijk t, h o e z e e r d eze S tich tin g re e d s h e t v e r tr o u ­ w en v an de O v e rh e id en v a n h e t b e d rijfs ­ leven h e e ft g e w o n n e n . H e t la a t z ic h a a n z ie n , d a t th a n s o o k v o o rtg a n g k o m t in de o p ric h tin g v a n een N a u tis c h In s titu u t. T e la n g o n tb re e k t in o n s la n d een c e n tru m w a a rin d o o r sa m e n w e rk in g v an alle d e sk u n d ig e n de to e p a ssin g in de z e e v a a rt w o rd t b e v o r­ d e rd v an d e w e te n sc h a p p e lijk e v in d in g e n en n ie u w e te c h n ie k e n , d ie b ijv o o rb e e ld in de lu c h t- e n ru im te v a a rt to t z u lk e s p e c ta c u la ire re s u lta te n h e b b e n g e v o erd . D e w e rk z a a m h e d e n v an e e n d e rg e lijk in ­ s titu u t z u lle n n iet a lleen v a n g ro te in ­ v lo ed k u n n e n zijn o p d e u itru s tin g v an h et sch ip , m a a r o o k o p d e w ijze w a a ro p h e t z e e m a n sb e ro e p in a lle g e le d in g e n w o rd t u itg e v o e rd e n o p d e o p le id in g en v o o r d e z e e v a a rt. V o o rlo p ig zie ik d eze tw e e in s titu te n te ­ z a m e n m e t uw V e re n ig in g in e e n d rieh o e k sv e rb a n d e lk a a r a a n v u lle n en bein v lo e d e n . In d eze o n d e rlin g e s a m e n h a n g d ie n e n zij niet a lle e n o n z e sc h e e p v a a rto n d e rn e m in g e n m et h u n a d v iez en e n r a p ­ p o rte n , m a a r zijn zij te v e n s d e g e sp re k s­ p a r tn e r v an d e O v e rh e id o p a lle n iv e a u s v a n o v erleg . E e n ja a r g eled e n h e b ik d e o rg a n isa tie g e sc h e tst die o n s to e n te n a a n z ie n v an de to e k o m stig e s tru c tu u r v a n d eze V e re ­ n ig in g v o o r o g e n sto n d . N a a lle v e rg a ­ d e rin g e n die wij a a n d it o n d e rw e rp h e b ­ ben g ew ijd, b e h o e f ik u d e ze n ie t m e e r to e te lich ten . G e le id e lijk a a n zijn d e o rg a n e n d ie v a n d eze n ie u w e s tru c tu u r deel u itm a k e n , b e g o n n e n te fu n c tio n e re n . A lle re e rst de d rie ra d e n , d ie e e n g ro o t deel v a n d e b e slu itv o rm in g v a n h e t b e ­ s tu u r m o e te n o v e rn e m e n , en d ie — ie d e r in h u n s e c to r — o o k b e le id sin itia tie ­ v en m o e te n leren n e m e n . D e le d e n e r ­ v an zal h e t so m s m o eilijk v a lle n o m n a a s t de le id in g h u n n e r o n d e rn e m in g te lk e n s w e e r d e n o d ig e a a n d a c h t te g ev en a a n v ra a g s tu k k e n d ie de b e d rijfs ta k a ls g e ­ heel b e tre ffe n . E e rst v a n d a a g is h e t n ie u w e b e s tu u r g e­ k o zen . M ijn erzijd s w en s ik h e t veel w ijs­ h e id en o o k ee n b e e tje g e lu k to e . M et v eel v e rw a c h tin g zie ik d e sp litsin g in d e fu n c tie s, d ie ik z e lf d e z e tw e e ja r e n h e b g e tr a c h t te c o m b in e re n . E e n sd e e ls de

302

I'A B E L IV.

N ieuw bouw opdrachten naar landen per 31 januari 1971 in 1000 dw t.

l a n d van bestem m ing 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29.

Liberia V erenigd K oninkrijk N oorw egen la p a n F ran k rijk Zweden W est-D uitsland Ver. Staten v. A m erika Spanje G riekenland Italië U.S.S.R. D enem arken P anam a Brazilië Polen India N at. C hina Z uid-K orea België Israël Indonesië F inland P ortugal Nederland Bulgarije K oeweit M aleisië Peru O verige landen T o taal wereld

D roge lading dwt.

T an k ers dwt.

Bulkschepen dwt.

T otaal dwt.

843.150 1.878.946 616.930 576.430 477.870 319.620 1.582.451 773.404 263.553 987.050 93.020 1.770.940 293.905 59.450 498.290 154.020 256.191 73.900 0 66.250 138.020 12.000 264.750 15.500 375.120 93.380 57.200 91.300 26.000 1.568.451

16.864.708 13.004.404 11.032.244 9.144.080 4.490.525 2.105.150 1.135.730 3.915.290 2.515.680 1.634.000 1.900.100 1.312.345 2.847.300 1.963.850 193.600 167.300 230.000 299.000 596.215 24.000 460.000 575.000 183.500 394.000 57.550 204.100 324.000 0 0 6.624.150

12.080.956 7.729.560 8.316.876 2.977.580 1.050.700 2.784.650 2.191.400 142.840 1.683.510 1.769.910 1.639.200 474.900 202.000 1.113.566 482.800 764.000 389.800 354.200 16.500 520.900 0 0 0 32.000 0 129.680 0 258.300 280.000 1.265.700

29.788.814 22.612.910 19.966.050 12.698.090 6.019.095 5.209.420 4.909.581 4.831.534 4.462.743 4.390.960 3.632.320 3.558.185 3.343.205 3.136.866 1.174.690 1.085.320 875.991 727.100 612.715 611.150 598.020 587.000 448.250 441.500 432.670 427.160 381.200 349.600 306.000 9.458.301

14.227.091

84.197.821

48.651.528

147.076.440

Met toestem m ing van F airplay Intern atio n al R ecords and Statistics, Londen

re p re s e n ta tie en d e leid in g v a n d e V e re ­ n ig in g , d ie th a n s u w n ie u w e v o o rz itte r o p zich zal n e m e n ; a n d e rd e e ls d e c o n ­ tin u ïte it v a n a lle fa c e tte n v a n h e t b eleid en d e z o rg v o o r d e in te rn e o rg a n isa tie , w a a rm e d e d r. G . H . B a st z ic h als lid v an b e s tu u r e n g e d e le g e e rd lid v a n h et p re s id iu m h e e ft w illen b e la ste n . B eid en w en s ik in o n s a lle r b e la n g veel su cces, en d a a rm e d e h o p e lijk o o k v o ld o e n in g v an h u n w e rk to e. O n z e rz ijd s z o u ev e n e e n s v a n e e n to e ­ k o m s tp ro je c tie k u n n e n w o rd e n g e sp ro ­ k en . Im m e rs , d e V e re n ig in g is, b lijk en s h a a r n ieu w e s ta tu te n , n u a a n g e g a a n to t 23 fe b ru a ri 2 0 0 0 . Bij een d y n a m isc h in ­ stitu u t als h e t o n z e d ie n t te zijn , m o e t a lw e e r a a n v e rd e re w ijzig in g v a n d e o r ­ g a n isatie w o rd e n g e d a c h t v o o rd a t d e b u n ­ d e lin g is v o lto o id . W a n n e e r w ij p ro b e ­ re n o n s v o o r te ste lle n , h o e z e er de O v e rh e id h a a r ta a k z iet to e n e m e n d o o r­ d a t d eze z ic h m o e t ric h te n — en ik c i­ te e r T P 2 0 0 0 14) „ o p e e n d a a d w e rk e lijk e b e v o rd e rin g v a n , en e e n z e k e r to e z ic h t o p de z o g e n a a m d e z e lfre g u le rin g v a n c o n fe re n c e s, o p e e n e ffe c tie f m a a r zo so ep el m o g e lijk to e z ic h t o p sa m e n w e r­ k in g s v e rb a n d e n o p b e d rijfs n iv e a u , o p in ­ te rn a tio n a le c o ö rd in a tie v a n d e v e rla n g e n s o p s c h e e p v a a rtg e b ie d v a n d iv e rse la n d e n (w a a ro n d e r b e g re p e n h e t o v e rle g m e t o n t­ w ik k e lin g sla n d e n en s ta a tsh a n d e lsla n d e n ) e n o p h a rm o n is a tie v a n d e s c h e e p v a a rtw e tg ev in g e n en d e so ciale w e tg e v in g ” , d a n z u lle n w ij als V e re n ig in g d e v e e l­

z ijd ig h e id m o e te n b e z itte n o m te lk e n s n a a r b e v in d v a n z a k e n o p al d eze v ra a g ­ stu k k e n p rin c ip ie e l e n p ra k tis c h in te sp e le n e n o n s e e n b e le id v o l e n d e s k u n ­ dig g e s p re k s p a rtn e r v o o r d e O v e rh e id te to n e n . M in ste n s e v e n b e la n g rijk is h e t o v e r­ leg m e t de w e rk n e m e rso rg a n isa tie s en de v isie d ie o n z e rz ijd s d a a r a a n ten g ro n d ­ slag ligt. B lijk en s h e t g e z a m e n lijk m e t h en o p g e ste ld e r a p p o r t „ S o c ia a l b e le id d e r N e d e rla n d s e k o o p v a a rd ij” b e s ta a t v an w e rk g e v e rsz ijd e n ie t a lle e n b e g rip v o o r d e re c h tm a tig e a a n s p ra k e n v a n d e v a k ­ b o n d e n , o p te k o m e n v o o r de b e la n g e n d e r z e e v a re n d e n , m a a r is in p rin c ip e o o k e en ru im e m a te v a n o v e re e n s te m ­ m in g a a n w e z ig o v e r d e d o e le in d e n v an h e t b e le id te n a a n z ie n v a n d e p e rso n e e ls­ v o o rz ie n in g e n e n a rb e id so m s ta n d ig h e d e n . H e t te m p o e n d e o m v a n g w a a rin d eze d o e le in d e n k u n n e n w o rd e n v e rw e z e n lijk t, h a n g t n ie t a lle e n a f v a n d e eig e n w il, m a a r w o rd t in h o g e m a te d o o r e x te rn e fa c to re n b e h e e rs t. H e t m o n d ia le k r a c h ­ te n v e ld w a a rin d e N e d e rla n d s e k o o p ­ v a a rd ij m o e t o p e re re n , d ie n t e v e n z e e r d o o r o n s als d o o r de v ak b ew eg in g d a a rb ij to t ric h ts n o e r te w o rd e n g e n o ­ m e n . Ik v e rtro u w d a t w ij g ez a m e n lijk d e w eg z u lle n v in d e n n a a r tijd ig e a a n ­ p assin g a a n v e ra n d e re n d e o m sta n d ig n ) T P 2000, blz. 19.

*

h eden in in te rn a tio n a a l zow el als in n ationeel opzicht. D e ta a k van onze V eren ig in g d aa rb ij is in h o o fd z a a k van ad v isere n d e en in fo r­ m atieve a a rd , zow el in te rn als ex tern . V an de in te rn e adviezen en in fo rm a tie k u n n en on ze leden g eb ru ik m ak en o n d e r m eer bij h u n overleg m et de v a k b e w e ­ ging. D it o v erleg z e lf en h e t slu iten van o v e re e n k o m ste n die d a a ru it v o o rtv lo e i­ en zu llen v o o rb e h o u d e n b lijven aan de eigenlijke c o n tra c ta n te n , hetzij a fz o n d e r­ lijke o n d e rn e m in g e n , d a n w el o rg a n isa ­ ties van w erk g ev ers, die zich d a a rto e o n d erlin g h eb b en v e rb o n d e n in de S tic h ­ ting R aad v an B e stu u r v o o r d e Z e e ­ v a art. E x te rn zow el als in te rn zal o n ze V e re ­ niging blijk m o e te n geven een b eleid

v o o r te staa n , w a arv a n alle fa c e tte n in h u n o n d e rlin g e sa m e n h a n g zo rg v u ld ig o v erw o g en zijn. D it vereist een nau w e sa m en w e rk in g tu ssen de co m m ercië le , o p e ra tio n e le en so ciale se c to re n , die d a a rto e n a a r b e h o e fte p ro je ctg ro e p en m o e te n k u n n e n v o rm e n . O n ze V e re n i­ ging in h a a r nieu w e v o rm m oge zich steed s h et sn e ld ich t van H u y g e n s15) in ­ d a c h tig blijven:

D ie ntaer één d in g h en siet en n ie t m e t al daer n e ffe n s.

D ie d a t k a n , gaet vo o r ver­ en vo o r voorsich tig h u yt.

D it v o rm t o o k de b e k o rin g v an de fu n c tie die ik n u in v e rtro u w d e h a n ­ d en m ag o v e rd ra g e n . H e t is mij daarbij een b e h o e fte, d a n k te zeggen v o o r uw a lle r m e d e w e rk in g en v rie n d sc h a p , v e r­ tro u w e n en aa n m o e d ig in g . Z ij zullen mij een o n v e rg e te lijk e h e rin n e rin g blijven. N o g ee n m a a l k o m ik te ru g o p het th em a van de n ieu w b o u w . N u , v o o r o n ze o r­ g an isatie. de O p era tio n J u m b o is v o l­ to o id , m oge ik je g e n s d eze v e rn ieu w d e V eren ig in g , die als het w are th a n s het b o u w d o k v e rla a t, beslu it en m et de w ens: B e h o u d en V aart!

M e n sie soo ver m e n wil, h y k o m t aen g een beslu yt,

ls) Const. no 209.

„ V e r siert en ist n iet al, nta er ver sien en veel te ffe n s:

Huygens,

Sneldicht

Boek

IV

E ERSTE EX A M EN S R EG E L T E C H N IE K VOOR K O O PV A A R D IJ-O F F IC IE R E N IN U T R E C H T D e S tichting T ech n isc h en N a u tisc h In stitu u t (T .N .I.) te P u tte n (G ld.), w elke zich h et b e v o rd e re n van de to tsta n d ­ k o m in g v an p u b lik aties te n b eh o ev e v an het o n d erw ijs e n h et bed rijfslev en te n doel stelt, is in 1970 g e sta rt m e t een g e p ro ­ g ra m m eerd e cu rsu s „R e g e lte c h n ie k ” . D eze schriftelijk e cu rsu s, d ie b ed o eld is om k o o p v a a rd ij-o ffic ie re n , d ie in h u n fu n c tie m et reg eltech n isch e p ro b le m e n te m ak en krijgen, ee n goede th e o re tisc h e o n d e rg ro n d te geven, h eeft bij d e N e d e r­ lan d se k o o p v aard ij een w a rm o n th a a l ge­ v o n d e n en een g ro o t a a n ta l o ffic ie ren vo lgt m o m en teel deze cursus. D e c u rs u sd u u r w o rd t g esch at o p ong ev eer 33 w eken. M et ingang v a n 17 m ei a.s. w o rd en reg elm atig ex am e n s a f g en o m en te A m ste rd a m , R o tte rd a m , U tre c h t en P u tten d o o r bevoegde le ra re n v a n h et H o g e r Z e ev aarto n d erw ijs. Bij een m et v o ld o en d e re s u lta a t afgeleg d e x a m e n — w aarbij bij d e b eo o rd elin g d e c o rre c tie re su lta te n w o rd e n b e tro k k e n — v o lg t u it­ re ik in g van een d o o r de S tich tin g T .N .I. u itgegeven diplom a. O p 17 m ei w erd en de eerste e x am e n s a f­

N ED E R L A N D S SC H E E PSSTU D IE C E N T R U M T N O , D E L FT V a n de h a n d van de heer ir. J. A . K n o b b o u t is versch en en ra p p o rt nr. 151 M : M a r itim e tra n sp o rta tio n o f co n ta in e rize d cargo, P art I, T h e o retica l a n d e x p e ri­ m e n ta l eva lu a tio n o f th e co n d e n sa tio n risk w h en tra n sp o rtin g co n ta in e rs lo a d ed w ith tins in ca rd b o a rd boxes. S a m e n v a ttin g H e t c o n ta in e rv e rv o e r is de la a tste ja re n ste rk in o m v a n g to eg en o m e n . N a a s t d e vele, a a n d it tra n sp o rtsy ste e m v e rb o n d e n , v o o rd elen m ag w o rd e n gesteld d a t h et v o o rk o m en v a n sch ad e a an de lad in g to t e en e x tra c o m p licatie h e e ft geleid. D e b elan g rijk ste o o rz a a k v a n sch ad eclaim s is de o m stan d ig h eid d a t tijd e n s h e t tr a n s ­

S. en W. — 38e ja a rg a n g no. 13 — 1971

V an links naar re c h ts; J. M euldijk, le stuurm an m .s. „A lgorab", Van N ievelt, Goudriaan <6 Co; L. D iepenhorst, 2e stuurm an K oninklijke N edlloyd n.v., P. Sterrenburg, directeur Stichting T.N.J.; A . Aalders, inspecteur Van N ievelt, Goudriaan <6 Co. g en o m en a a n de G em e en te lijk e H o g e re Z ee v a a rtsc h o o l te U tre c h t, Ju tfa se w e g 5, U tre c h t. D e eerste k a n d id a te n w aren de h e re n J. M euld ijk , eerste stu u rm a n m.s. A lg o ra b v a n V a n N iev elt, G o u d ria a n & C o. en L. D iep e n h o rst, tw eed e stu u rm a n K o n in k lijk e N e d . L loyd N .V .

D e eerste d ip lo m a -u itre ik in g g eschiedde d o o r de e x am en co m m issie, b e staan d e uit de h e ren ir. J. D. H o e p e lm a n en P . S te r­ re n b u rg en w erd bijg ew o o n d d o o r v e r­ te g en w o o rd ig ers van V an N iev elt, G o u ­ d ria a n & C o. en K o n in k lijk e N e d . L loyd N .V .

p o rt co n d e n sa tie in d e c o n ta in e r o p tre e d t (z.g. „ z w e te n ” van d e lad in g ). D it kan w o rd e n to e g esch rev en a a n h et feit d a t de lad in g in d e c o n ta in e r m et een veel g ro ­ te re sn elh eid d a n v ro e g er h e t geval w as, g eb ied e n p a sse e rt die u it k lim ato lo g isch o o g p u n t z ee r v e rsch illen d k u n n e n zijn. T en a a n z ie n v a n h e t co n d e n sa tie -v e r­ schijnsel k an o n d e rsc h e id g e m a a k t w o r­ d en in c o n d e n sa tie teg en d e w an d en c o n ­ d e n sa tie in de lading. E e n zin v o lle c o m b in a tie v a n sy stem atisch la b o ra to riu m o n d e rz o e k en g o ed v o o rb e ­ reid e p ra k tijk m e tin g e n gevoegd bij reed s o p g e d a n e e rv a rin g e n kan e rto e leiden d a t sc h ad e to t een m in im u m b ep e rk t blijft. O p in itia tie f en m e t fin an c ië le steu n v an de N e d e rla n d C o n ta in e r S tich tin g w erd een o n d e rz o e k b e g o n n en n a a r d e fa c to ­

ren , d ie v an in v lo ed zijn op h e t c o n d en satie-versohijnsel. H e t o n d e rz o e k w erd g e ­ rich t o p e e n u it e c o n o m isc h o o g p u n t b e ­ la n g rijk p ro d u k t, nl. b lik k en in k a rto n n e n d o zen en o p het u it k lim ato lo g isch o o g ­ p u n t m o eilijk e tra je c t H a m b u rg - A u s tr a ­ lië v.v. B eg o n n en w erd deze v e rv o erssitu atie m et b e h u lp van een c o m p u te r te sim u leren w a arb ij alle re le v a n te fa c to re n , die de te m p e ra tu u rv e rd e lin g in d e c o n ta in e r als fu n c tie v a n d e tijd b ep a le n , in de b e ­ sch o u w in g w e rd e n b e tro k k e n . O v er h et alg e m e en is g eb lek e n , d a t d e r e ­ su lta te n v an de b e re k e n in g e n en p ra k tijk ­ m e tin g e n een red elijk e o v e re e n stem m in g v erto o n d e n . N a d e r o n d e rz o e k zal e c h te r g ew enst zijn te n e in d e de n au w k eu rig h eid v an d e v o o rsp ellin g o f al d a n niet c o n ­ d e n sa tie zal o p tre d e n te v e rh o g en .

303

N O G M A A LS

N A U T IS C H

IN S T IT U U T

I n S c h ip en W e r f n o . I I van 2H m e i 1971 w e rd o p v e rz o e k van d e re d a ctie d o o r de h e e r Jac. d e J o n g een s tu k je g esc h re v e n ,,G ed eg en p le id o o i vo o r een N a u tisc h In s titu u t" , te rw ijl o p een a n d ere p la a ts in d a tz e lfd e n u m m e r aan h e t o n d e rw e rp a a n d a ch t is g e sc h o n k e n . K o r t vo o r h e t u itk o m e n van d a t n u m m e r w e rd d o o r h e t c o m ité to t b e v o rd e rin g van d e o p ric h tin g van het N e d e rla n d s N a u tisc h In s titu u t een d r u k b e zo c h te b ije e n k o m st b e leg d o p 2 5 m e i jl. in d e D o e le n te R o tte rd a m . D o o r d e v o o rz itte r van h e t c o m ité de h e er W . F. J. M ö r ze r B ru yn s, J. N . F. L a m e ije r (n a m e n s k a p ite in A . W ep ster, die p lo tse lin g v e rh in d e rd was), ir. J. van D ix h o o rn , en p ro f. ir. W . V in k e w erd en k o r te in leid in g e n g e h o u d e n . A a n h et slo t d a a rva n ze tte d e h e e r L a m e ije r d o el, ta a k en o p z e t van h e t N .l. u iteen. O n d er leid in g van d e h e e r J. M e lz , in sp ecteu r-g en era a l vo o r d e S c h e e p v a a rt w e rd v erv o lg en s een fo r u m d isc u ss ie g e h o u d e n . B e h a lv e d e sp r e k e rs za te n in h e t fo r u m d e heren J. G ro e n e n d ijk , d ir e c te u r v lo o tb e h e e r N e d llo y d N .V ., S b N ir. W . L a n g ela a r, h o o fd a fd . H y d ro g ra fie K .M . en V . R . Y . W in k e lm a n , h o o fd in sp ectie k u st- en sc h ee p va a rt radio van h et S ta a tsb e d rijf d e r P T T . D u id e lijk b le ek een alg eh ele in s te m m in g m e t h e t stre v e n van h e t c o m ité .

I n h o e v erre d e z e a c tiv ite ite n e rto e zu lle n leid en d a t d a a d w e rk e ­ lijke ste u n w o rd t v e rle en d aan d e to ts ta n d k o m in g van d it N .l. is n o g d e vraag. In een b re d e r v e rb a n d g e zie n za l h et een a fw e g e n zijn van p rio rite iten in h e t k a d e r van o n tw ik k e lin g e n van d e in te rn a tio n a le sc h e e p v a a rt in h e t a lg e m e e n en d e plaats van de N e d e rla n d se sc h e e p v a a rt d a a rb ij in h e t b ijzo n d er. H et bestaa n van een N a u tisc h In s titu u t en d e N e d e rla n d s e sc h e e p ­ va a rt zijn aan e lk a a r g e b o n d e n . In d a t v e rb a n d p a st o o k de S tic h tin g M a r itie m e R e se a rc h en h e t is d e vraag o f dat drieh o e k sv e r b a n d n ie t h e c h te r en d ic h te r m o e t w o rd e n . O v e r dat d rie h o e k sv e rb a n d s p r e e k t o o k jh r. H . R e u c h lin , de d it jaar a fg e tre d e n v o o rz itte r va n d e K .N .R .V . in zijn red e tijd e n s de ja a rlijkse g e w o n e le d e n v e rg a d e rin g van d e K .N .R .V . O n s in z ie n s za l d e in sp a n n in g van d e zijd e van d e m a ritie m e o n d e rn e m e rs p rim a ir d ie n en te zijn en d e o v e rh e id klim a a tv e rb e te re n d en s tim u le r e n d k u n n e n o p tre d e n . H e t w il o n s v o o r­ k o m e n d a t in d it n u m m e r van S c h ip en W e r f d e v o o rd ra ch ten van d e sp r e k e rs in d e D o e le n te R o tte rd a m , a lso o k d e rede van d e h e e r R e u c h lin m o e te n w o rd e n o p g e n o m e n .

I N L E I D I N G D O O R DE H E E R W. F. J. M Ö R Z E R - B R U Y N S G e a c h te a a n w ezig en , G a a rn e h e e t ik u v an h a rte w e lk o m o p d e z e b ije e n k o m st. U w g ro te o p k o m s t is b ijz o n d e r v e rh e u g e n d e n is v o o r mij ee n bew ijs van h e t b e la n g d a t u stelt in h e t o n d e rw e rp d a t h e d e n m id d a g zal w o rd e n b e sp ro k e n . M et g ro te e rk e n te lijk ­ h e id h e e ft h e t C o m ité k e n n is g e n o m e n d a t Z .K .H . P rin s B e rn h a rd z e e r veel b e ­ la n g ste llin g h e e ft v o o r h e t in itia tie f v an h e t C o m ité en wij stelle n het o p h o g e p rijs d e K a p ite in te r zee P. W . O sieck , c h e f v an zijn sta f. h ie r h e d e n m id d a g te m o g en v e rw e lk o m e n . V o o rts wil ik een b ijz o n d e r w o o rd v an w elk o m ric h te n to t d e v o o rz itte r v an h et F o ru m , d e h e e r M etz, d e in le id e rs v an d eze b ije e n k o m st, d e h e re n V in k e , W e p ste r en v a n D ix ­ h o o rn , a lsm e d e d e o v erig e le d e n v an h e t F o ru m d e h e re n L a n g e ra a r, G ro e n e n ­ d ijk en W in k e lm a n . W ij zijn u allen b ijz o n d e r e rk e n te lijk v o o r uw m e d e w e rk in g a a n d eze b ije e n ­ k o m st. Flet d o el v an d eze b ije e n k o m st is: ee n im p u ls te g ev en a a n d e o p ric h tin g v a n e en N a u tis c h In s titu u t. A a n e e n d erg elijk in stitu u t, d a t o p w e te n ­ s c h a p p e lijk e b asis p ro b le m e n b e tre ffe n d e d e n a v ig a tie en a a n v e rw a n te g e b ie d e n zal k u n n e n b e s tu d e re n en d a a ro v e r o p d e s­ k u n d ig e w ijze z a l k u n n e n a d v ise re n , is re e d s la n g b e h o e fte g ev o eld . D ie b e h o e f­ te is in d e lo o p v a n d e la a tste ja r e n u rg e n t g e w o rd e n d o o r de sn elle o n tw ik ­ k e lin g e n in de s c h e e p v a a rt, d e d a a rm e d e g e p a a rd g a a n d e u itb re id in g v a n h a v e n ­ fa c ilite ite n , d e e x p lo ita tie v a n h e t c o n ­ tin e n ta a l p la t, de in te rn a tio n a le p ro b le ­ m a tie k ro n d o m d e m ilie u b e h e e rsin g van de zee e n de zich a fte k e n e n d e n o o d z a a k to t g e o rg a n ise e rd e b e g e le id in g en re g e ­ lin g v a n h e t v e rk e e r in d ru k k e v a a rg e b ie d e n . N a de o o rlo g h e e ft d e S ta a ts

304

R a d a r C o m m issie e rv o o r g e z o rg d , d a t d o o r ee n g e c o ö rd in e e rd e a a n p a k e r w e­ d e ro m a a n slu itin g w e rd v e rk re g e n m et h e t b u ite n la n d t.a .v . d e n ie u w e o n t­ w ik k e lin g e n e n a a n d a c h t w e rd b e ste ed a a n n a u tisc h e a sp e c te n , m a a r bij h a a r o p h e ffin g in 1965 is d e a a n b e v e lin g o m o v e r te g a a n to t d e o p ric h tin g v a n een N a u tis c h In s titu u t to t n u to e e e n v ro m e w en s g eb lev e n . W e llic h t is d it te w ijte n a a n h e t g e sp e c ia lise e rd e k a ra k te r v a n d e z e m a te rie , w a a rd o o r d e b e h o e fte sle ch ts g e v o e ld w e rd d o o r ee n b e tre k k e ­ lijk k lein e g ro e p v a n in g ew ijd en , zow el in d e o p e ra tio n e le - als in de w e te n ­ sc h a p p e lijk e se c to r. D e z e g ro e p h e e ft zich n o o it to t e e n g e o rg a n ise e rd e en ik z o u w illen zeg g en m ilita n te e e n ­ h e id v e re n ig d d ie zijn ste m k o n la te n h o re n . S in d s k o rt h e e ft d e z e a a n g e le g e n h e id e c h te r w e e r a a n d a c h t g e k re g e n . D e c e n ­ tra le o v e rh e id is z ic h b e w u st g e w o rd e n v a n h a a r v e ra n tw o o rd e lijk h e id o o k in deze. S e p te m b e r v o rig ja a r is e e n u it­ g e w e rk t p la n v o o r e e n n a u tisc h in s titu u t m e t als e e rs te fase d e o p ric h tin g v a n een n a v ig a tie c e n tru m g e re e d g e k o m e n . M a a r h e t b e s c h ik b a a r stellen v a n d e b e n o d ig ­ d e fo n d s e n v o rm t th a n s h e t g ro te stru ik e lb lo k , z o d a t d e re a lisa tie o p d e la n g e b a a n d re ig t te w o rd e n g esc h o v e n . A a n g e z ie n a a n d e o p e ra tio n e le zijd e d e g e z a g v o e rd e rs to t d e z e b e la n g h e b b e n d e g ro e p b e h o re n , d ie g e c o n fro n te e rd w o r­ d e n m e t ste ed s m e e r g e c o m p lic e e rd e in ­ s tru m e n te n o p h u n sc h e p e n e n c o m p le x e situ a tie s in d ru k b e v a re n g e b ied e n , h e e ft d e N e d e rla n d s e V e re n ig in g v an K a p ite in s G r o te V a a rt h e t in itia tie f g e n o m e n u u it te n o d ig e n h ie r b ije e n te k o m e n o m gez a m e lijk , u it e en zo b re e d m o g e lijk e sa m e n ste llin g v a n d e N e d e rla n d s e N a u ­ tisc h e w e re ld , é én ste m te la te n h o re n bij de b e tro k k e n b e w in d slie d e n o m m et

P ro f. ir. J. H . K r.

v o o rtv a re n d h e id u itv o e rin g te gev en aa n d e p la n n e n w elk e th a n s o p ta fe l liggen. O n d e r d e h u id ig e e c o n o m isc h e o m ­ sta n d ig h e d e n is een d u id e lijk e stim u la n s in d e z e ric h tin g w el n o o d z a k e lijk . O p de v ele in te rn a tio n a le c o n fe re n tie s op n a u tisc h g eb ied , w a a ra a n d e N a u tis c h e In s titu te n v an A m e rik a , E n g elan d ', F ra n k rijk . D u its la n d , Ita lië , J a p a n e n A u stra lië d e e ln e m e n en d ie o o k v o o r o n s v a n h e t g ro o tste b e la n g zijn, k u n n e n wij d o o r h e t o n tb re k e n v a n e en eigen N a u tis c h In s titu u t n a u w e lijk s m eesp rek en . O o k al z u lle n wij e ro p k u n n e n v e r­ tro u w e n d a t d e re s u lta te n v a n d erg elijk e b ije e n k o m s te n v o o r o n s a a n v a a rd b a a r zijn , d a n n o g h e e ft N e d e rla n d m e t zijn m a ritie m e b e la n g e n en m e t d e g ro o tste h a v e n te r w e re ld in R o tte rd a m n iet a l­ lee n v o ld o e n d e eig e n p ro b le m e n die op e e n m e e r w e te n sc h a p p e lijk e w ijze m o e te n w o rd e n a a n g e p a k t m a a r o o k , v o o r h e t h a n d h a v e n v a n zijn p o sitie als z o d a n ig e n v o o r zijn in b re n g in h e t n a u tisc h ge­ b e u re n , b e h o e fte a a n ee n eig e n n a u ­ tisc h c e n tru m . D e z e g e d a c h te n zijn b e ­ p a a ld n ie t n ie u w , re e d s in 1948 sc h re e f d e h e e r E rn s t C ro n e in „ D e Z e e ” als re a c tie o p d e s tic h tin g v a n In s titu te n v a n N a v ig a tie in d e V e re n ig d e S ta te n in 1945 e n in E n g e la n d in 1947 h e t v o l­ g e n d e: „ D ie n e n w ij in o n s la n d h e t d o o r h et b u ite n la n d g e g e v e n v o o rb e e ld n ie t te v o l­ g e n ? D e n a v ig a tie is ee n in te rn a tio n a a l v ak . D e g esc h ie d e n is le e rt, d a t N e d e r ­ la n d e e n b e la n g rijk a a n d e e l h e e ft in de o n tw ik k e lin g e rv a n . L e v e rd e o n s la n d n ie t d e e e rs te e c h te z e e -a tla s, sa m e n g e ste ld d o o r L u c a s Ja n sz . W a g e n a e r v a n E n k h u iz e n , in h e t ein d e d e r 16e eeu w , d ie te n d ie n s te d e r z e e ­ v a a rt tie n ta lle n ja r e n in v ele E u ro p e se la n d e n is g e b ru ik t? S to n d e n o n z e 1 7 e-eeu w se k a a rte n m a k e rs

m et W illem Jan z B lau e a a n het h o o fd n ie t a a n de spits, w a t b e tre ft h e t le v e re n v an z e e k a a rte n a a n d e gehele z e e v a re n d e w ereld ? H e b b e n o n ze beide 18e-eeuw se le e rb o ek en d e r stu u rm a n s­ k u n st v an G ie te rm a k e r en D e V rie s n iet h e t zeev a a rto n d e rw ijs v an d ie tijd o v e r een b e la n g rijk deel v an E u ro p a b e h e e rst? Is de m e th o d e van b re e d te b e p a lin g v an C o rn elis D o u w es n iet o v e r d e gehele w ereld v an 1750 to t 1850 g e b ru ik t en le v e rd e on ze g ro te C h ris tia a n H u y g en s op h e t g eb ied d e r tijd m etin g n ie t b a a n ­ b re k e n d w erk , al b ra c h t hij d a n o o k h et v ra a g s tu k d e r len g teb ep alin g o p zee n ie t to t de u itein d elijk e p ra k tisc h e o p lossing? W ij zijn h e t a a n die m a n n e n v e rp lic h t o n ze p la a ts o p d a t gebied te b e h o u d e n . D o c h e r is m eer. O n ze b e la n g e n d e r

.N A U T IS C H

d it v a k d o o r o n d e rz o e k w o rd e o n tw ik ­ keld e n b e v o rd e rd . H e t o n d e rw ijs zal h ierin m o e te n w o rd e n b e tro k k e n , o p d a t h et e rv a n zal p ro fite re n e n d e to e p assin g de v ru c h te n v a n h e t w e te n sc h a p p e lijk w erk zal lu k k e n " . T o t z o v e r de h e e r E rn st C ro n e.

k o o p v aa rd ij, v a n m a rin e en lu c h tv a a rt o p d it g eb ied zijn zó g ro o t, d a t wij ó n ­ m ogelijk a c h te r k u n n e n blijven. D e n av ig atie is in sn elle o n tw ik k elin g . In d e o o rlo g w erd e n n ieu w e m e th o d e n o n tw ik k e ld . D e te c h n ie k sc h u ift n a a r v o ren . H e t zijn n iet alleen h a a r p ro d u k te n se x ta n t, tijd m e te r e n k o m p a s d ie w o r­ d e n g e b ru ik t, m a a r de to ep assin g d e r ele k tric ite it v e ro v e rt h et g eb ied en d ru k t d e o u d e w isk u n d ig e m e th o d e n n a a r de a c h te rg ro n d . E r d ie n t e en o v e rsc h a k e lin g v a n h et te rre in d e r w is- en ste rre n k u n d e n a a r d a t d e r n a tu u rk u n d e te w o rd e n v o ltro k k e n . O m bij te blijven — liev er n o g , te n ein d e ons a a n d e e l te lev eren in d eze o n tw ik k e lin g — d ie n e n o o k wij de h a n d e n ineen te sla a n e n dieg en en bijeen te b re n g e n , die d e n av ig atie in al h a a r v o rm e n b e stu d e re n , o p d a t de k en n is van

G e a c h te aa n w e z ig e n u h o o rt h et, d e b e ­ h o e fte aan een n a u tisc h o f n av ig atiecen tru m in o n s lan d w e rd re e d s in 1948 gezien. D e o n tw ik k e lin g o p dit gebied h eeft n ie t stil g esta a n , ik d e n k a a n de z e e r v e rg e v o rd e rd e to e p a ssin g e n v a n d e e le k tro n ic a en d e d a a ru it v o o rtv lo e ie n d e m o g elijk h ed en o p h e t g eb ied v a n de a u to ­ m atiserin g . D a a ro m is h e t n u w el d e h o o g ste tijd g ew o rd en d a t de re a lisa tie v an een d e r­ g elijk c e n tru m to t sta n d k o m t.

IN S T IT U U T EEN N O O D Z A A K V O O R DE S C H E E P V A A R T ” door kapitein A. Wepster voorgedragen d o o r d e h eer J. N . F. L a m eijer

G e a c h te aan w ezig en H e t is v e rh e u g e n d te zien d a t zov elen g e h o o r h e b b e n gegeven a a n o n ze o p ­ ro e p h ie r aan w ezig te zijn en zo m o ­ gelijk d a a rm e d e een b ijd ra g e te lev eren to t h e t to t sta n d k o m en van e e n d o o r m ij al z o lan g g ew en st N a u tis c h In s ti­ tu u t. U it d eze o p k o m st p u t ik d e eu v ele m o ed om a a n te n e m e n d a t e r d a n to c h d aad w e rk e lijk e b elan g stellin g v o o r een N e d e rla n d s N a u tis c h In s titu u t b e sta a t. D e re c h tv a a rd ig in g v a n z o ’n In s titu u t is in de v e rs c h e n e n p u b lik a tie s v an h e t C o m ité d a t h e t v o o rre c h t h a d deze b ijeen k o m st te m o g en o rg a n ise re n , reed s uiteengezet. A a n m ij e c h te r th a n s d e ta a k n a d e r u ite e n te z e tte n w a a ro m o o k d e k o o p ­ v aard ij g e b a a t z a l zijn bij een N a u tis c h In s titu u t e n d a a ra a n zelfs een w ez e n ­ lijke b e h o e fte h eeft. N a m ij zu llen de b eid e v o lg en d e sp re k e rs o o k a n d e re te r ­ rein en , w a a r n au tisch e in b re n g n o o d z a ­ kelijk is o n d e r u w a a n d a c h t b ren g en . D a a rn a is h e t a an u o m te beslissen o f u h e t m e t o n s een s b e n t en ons k u n t ste u n e n in h e t stre v e n o m een N e d e rla n d s N a u tis c h In s titu u t n u te v e r­ w ezenlijken. A lv o ren s v e rd e r te g a a n zo u ik a lle r­ ee rst een d e fin itie w illen tr a c h te n te f o r ­ m u leren v an w a t w ij bij o n ze o v erw e ­ g ingen o n d e r „ n a u tis c h " d ie n e n te v e r­ sta a n . N a u tis c h is d aarb ij n a a r m ijn m e ­ n in g al d a tg e n e w at te m a k e n h e e ft m e t d e c o n tro le o p de effic ië n te en v ei­ lige v e rp la a tsin g v a n tra n s p o rtm id d e ­ le n te w a te r, zow el b in n e n b o o rd als ten a a n z ie n v a n de te g e b ru ik e n v a a rw a ­ ters. K o rte r gezegd: „ In te rn e en ex ­ te rn e c o n tro le o p d e v e rp la a tsin g v an tra n sp o rtm id d e le n te w a te r en h u n v a a r­ w a te rs ” . T h a n s h e t n a u tisc h k o o p v aa rd ija sp ec t. D e k o o p v a a rd ij h o u d t zich b ezig m et g o e d e re n tra n s p o rt o v er zee. A lle tr a n s ­

S. en W. — 38e ja a rg a n g no. 13 — 1971

p o rt, o o k z e e tra n sp o rt, s ta a t a a n een v o o rtd u re n d e ev o lu tie b lo o t. E v o lu tie b re n g t m e t zich m ede d a t de e le m e n te n die te z a m en de tra n sp o rtfu n c tie b e p a le n o n ­ d e rlin g in w a a rd e zu llen v e ra n d e re n . S om s geheel n ieu w e e le m e n te n zu llen w o rd e n to eg ev o e g d , a n d e re elem en te n geheel k u n ­ n en k o m en te v erv allen . O n d e r invloed van tech n isch e, so ciale en eco n o m isc h e e v o lu ties h e e ft de n av ig atie in de lo o p d e r tijd e n e e n ze e r w isselen d b ee ld v an b e la n g rijk h e id g e to o n d . D a a r e c h te r d e „ n a v ig a tie ” v o o r een z e e r b e lan g rijk deel d e m a te van v eiligheid v an d e u it­ g e o e fe n d e tra n s p o rtfu n c tie b e p a a lt, ligt ju ist in h e t v e ra n d e rlijk a sp e c t v a n d e n av ig atie als o n d e rd e e l v an h e t to taal tra n s p o rt g eb e u re n , d e re c h tv a a rd ig in g v an een n a v ig a tie -in stitu u t. Z o ’n in sti­ tu u t kan d a n in n a u w in te rd isc ip lin a ir o v erleg m et a n d e re tak k e n v an n ijv e r­ h eid en w e te n sc h ap en o n a fh a n k e lijk v an het d ire c te b ed rijfsg e b e u ren , h e t ju iste gew ich t en d e ju iste p la a ts v an d e n av ig atie als o n d e rd e e l v a n h e t to ta le tra n sp o rtsy ste e m , m e d e h e lp e n b e p a ­ len . O v erh eid e n b ed rijfslev en b e id e m o e te n v a n zo ’n In s titu u t g e b ru ik k u n ­ n e n m a k e n o m in d e b a la n s tu ssen e c o ­ n o m ie e n v eiligheid o p tim a le o p lo ssin ­ g e n te k u n n e n v in d en . N a a rm a te de e v o ­ lu tie sn eller is zal d e h e rw a a rd e rin g van d e e lfu n cties v a k e r m o eten p laa tsv in d e n e n w o rd t o o k h e t a n tic ip e re n o p te v e rw a c h te n e v o lu ties b e la n g rijk e n V o o r d e n a u tisc h e / n av ig a tie fu n c tie z o u een N a u tis c h In s titu u t een b e la n g rijk e s c h a ­ kel k u n n e n v o rm e n v o o r d e v o o r­ b e re id in g v a n de n o o d z a k e lijk g e a ch te aan p a ssin g e n . O m v o o rts o p n iv eau en m e t p o sitiev e in b re n g m e d e te k u n n e n w e rk e n bij in ­ te rn a tio n a a l o v erleg zal to c h o o k in N e ­ d e rla n d d e n a u tisc h e p ro b le m a tie k b e ­ stu d e e rd m o e te n w o rd en . W il m en zich op den d u u r als m a ritie m la n d h a n d h a -

ven d an is d it to c h ev en n o o d z a k e lijk als h e t b e stu d e re n v a n sc h e e p sv o rm en , tra n sp o rte c o n o m ie , e.d. M a a r zelfs al z o u de n a tio n a le k o o p v a a rd ijv lo o t z ich o m w elke re d e n d a n o o k , n ie t v e rd e r w illen of k u n n e n o n tp lo o ie n , d a n n o g is m et h et zeeverkeeT d a t via d e B eneluxh av e n s p la a tsv in d t een n au w e b e tro k k e n ­ heid bij h et in te rn a tio n a a l m a ritie m o v e r­ leg g eb o d en . D e veilige b o u w , de b em an n in g sk w aliteit, de v o ld o en d e u itru stin g , m a a r v o o r­ al o o k d e n a u tisc h e b e d rijfsv o erin g zijn im m ers alle z ee r w ezen lijk e o n d e rd e ­ len van een veilige to ta le h a v e n v e rk e e rs­ fu n ctie, en v an g ro o t b elan g v o o r de be­ w o n e rs v an d e z e e h av en g eb ied cn . D e o m v a n g v an d e h a v e n fu n c tie g eeft e e n id e e van de b e tek e n is die a a n een veilige sc h e e p v a a rt k an w o rd e n g eh ech t. In 1969 w e rd e n in d e z e eh av en s aa n d e N o o rd z e e k u st van A n tw e rp e n to t en m e t H a m b u rg 93.354 sch ep en o n tv a n ­ gen, m et een to ta le n e tto to n n a g e v an 245 m iljo en to n en een to ta le lad in g o m z e t van 358 m iljo e n to n . A lle to t d u sv e r g e m a a k te p ro g n o s e n sp re k e n nog v an v e rd e r d o o rg a a n d e tra n sp o rtg ro e i m e t g ro eicijfe rs van ro n d 6 p et p e r ja a r w a t d e to ta le la d in g o m z e t b e tre ft, m a a r lag ere g ro e icijfe rs v o o r h e t a a n ta l sc h e ­ p en t.g.v. d e n o g v e rd e r stijg en d e ge­ m id d e ld e to n n e n m a a t p e r een h eid . D eze cijfers lieg en e r n ie t o m , zij to n e n d e b e tro k k e n h e id v a n d e N W E u ro p e s e k u stb ew o n ers bij h e t k o o p v a a rd ijg e b e u re n d u id e lijk g e n o eg a a n . D a a ro m h e b b e n d e ca. 5 m iljo e n k u stb e w o n e rs tu ssen A n tw e rp e n e n D e lfzijl b e la n g bij een N a u tis c h In s titu u t. H e t k a n d ie n ­ sten bew ijzen te n b eh o e v e v an d e n a u ti­ sch e k a n te n d e r h a v e n o n tw ik k e lin g e n te n b e h o e v e v an h e t v eilig a fw ik k e le n v an h e t n a a r a a n ta l en g ro o tte g ro e ie n d e k o o p v a a rd ijv e rk e e r. D o o r zijn a a n r a ­

305

king m e t m e e rd e re d iscip lin e s kan een N a u tis c h In s titu u t een k n o o p p u n t w o r­ d e n w a a r h et m a ritie m e d e n k e n uit een v eelh e id van ric h tin g e n sa m e n k o m t. C o ö rd in a tie tu ssen v ersch ille n d g e ric h te b e la n g e n k an e rd o o r w o rd e n v e rg e m a k ­ kelijkt. N u e r en e rz ijd s een S tic h tin g M a ritie m e R e se a rc h m et su cces to t leven is g e­ b ra c h t te r b e s tu d e rin g v an a d v ise rin g o v e r h et e ffic ië n t v e rp la a tse n van g o e d e ­ re n in z e e tra n s p o rt, m ag a n d e rz ijd s een In s titu u t te r b eg ele id in g v an h e t e ffi­ c ië n t en veilig v e rp la a ts e n v an h e t zeetra n s p o rt-v e rv o e rm id d e l n ie t la n g e r o n t­ b re k e n . N a d eze z e e r a lg e m e e n g e h o u ­ d e n b e n a d e rin g — van d e n o o d z a a k o f liev er gezeg d w en selijk h eid v an een N e ­ d e rla n d s N a u tis c h In s titu u t — k an ik mij v o o rste lle n d a t u g ra a g m e e r in c o n c re to z o u d t w illen w e te n o p w elk e sp ecifie k e k o o p v a a rd ijte rre in e n een N e d e rla n d s N a u tis c h In s titu u t zich zo u d ie n e n bezig tc h o u d e n . D e o p so m m in g is w illek eu rig , n iet v o lled ig en d e v o lg o rd e z o n d e r v e r­ d e re b etek e n is v o o r d e b e la n g rijk h e id van h e t b e tre ffe n d e o n d e rw e rp . 1. D e b e p a lin g e n te r v o o rk o m in g v an a a n v a rin g o p zee. E n w el in h e t b ij­ z o n d e r d e e ra a n ten g ro n d sla g lig g en d e m a th e m a tis c h e th e o rie ë n zo als d ie v a n b .v. H o llin g d a le , C a lv e rt, C o ffm a n Bell, en d e p ra k tisc h e m o g e lijk h e d e n o m d ez e th e o rie ë n in p ra k tijk te b re n g e n . Ik m e e n z o n d e r ie m a n d te k o rt te d o e n te m o g en zeg g en d a t zich in o n s la n d v rij­ wel n ie m a n d m et d eze m a te rie bezig h o u d t. 2. H et b e v o rd e re n van h et to t sta n d k o m e n v an in te rn a tio n a le u n ifo rm e , s ta ­ tistisch v e rw e rk b a re m a ritie m e o n g e v a l­ le n ra p p o rte rin g . O p d it g eb ie d ligt alles n o g b ra a k . H e t is een van d e v o o rn a a m ­ ste re d e n e n w a a ro m zo b e d ro e v e n d w ei­ n ig b e k e n d is v an d e o m s ta n d ig h e d e n w a a ro n d e r sc h eep so n g ev alle n p la a ts v in ­ d e n . D e d isc ip lin a ire re c h ts p ra a k is re e d s in g esteld o m h et n iv e a u v a n de b e ro e p s u ito e fe n in g v o o rtd u re n d k ritisc h te k u n n e n b e o o rd e le n . N a tio n a a l k o m t d a a r h ie r en d a a r w el iets v a n te re c h t, in te rn a tio n a a l w o rd t z e e r o n v o ld o e n d e a a n d a c h t b esteed a a n h e t tre k k e n v a n lessen e n le rin g uit v o o rk o m e n d e sch e ep s­ o n g ev allen . 3. H e t o n tw ik k e le n v an m e th o d e n w e l­ ke k u n n e n d ie n e n om v e rk e e rs p a tro n e n te w a te r te m e te n e n te a n a ly se re n . M e e r e n m e e r z u lle n d erg elijk e o n d e r­ z o e k in g e n m o e te n w o rd e n v e rric h t v o o r­ d a t w ijzig in g en in h etzij v o o rs c h rifte n , h etzij v a a rw a te ro m s ta n d ig h e d e n kun­

306

n en w o rd e n a a n g e b ra c h t. Z o h e e ft bijv. v e rp la a ts in g v an h e t lo o d ssta tio n van D o v e r n a a r F o lk e s to n e een v e rs ch u iv in g v an d e „ a c c id e n t b la c k s p o ts” in d e ric h tin g v an F o lk e sto n e m et zich m e d e ­ g e b ra c h t. H e t w as een v e rp la a ts in g in ­ g eg ev en d o o r g ro te re e ffic ie n c y a a n de la n d z ijd e m a a r m en v erg a t, a fd o e n d e re k e n in g te h o u d e n m e t d e e ig en lijk e b e d rijfs fu n c tie , d ie n s tv e rle n in g a a n d e k o o p v a a rd ij. 4. U it d e h ie rv o o r g e n o e m d e a c tiv ite it k an d a n tev e n s een b ijd ra g e g ro e ie n le i­ d e n d to t „ m a rin e tr a ffic e n g in e e rin g ” , w a a rv a n k e n n is n o d ig is v o o r h e t o n t­ w e rp e n van a a n b e v o le n ro u te s, v a n g e­ d ra g sre g e ls v o o r v e rk e e rs k n o o p p u n te n enz. 5. H et o n tw ik k e le n v an d o e ltre ffe n d e en zoveel m o g elijk g e s ta n d a a rd is e e rd e n a v ig a tie ru im te n . O n d a n k s a lle v e rb e ­ te rin g e n d ie w e o p d it g e b ie d d e la a tste d e c e n n ia te zien g e k re g en h e b b e n is d e o n tw ik k e lin g w ein ig w e te n sc h a p p e lijk v e ra n tw o o rd en w o rd t zij n o g ste e d s g e ­ k e n m e rk t d o o r zo v eel h o o fd e n zo v eel z in n e n . L u c h tv a a r t e n w e llic h t v o o r d it g e z e lsch a p w at m e rk w a a rd ig , o o k d e b in ­ n e n v a a rt en w el m e t n a m e d e d u w v a a rt, zijn o p d it g eb ied d e z e e v a a rt v e rre v o o r­ uit. 6. In sa m e n w e rk in g m e t b e d rijfsle v en en o n d e rw ijs en d e v e ilig h e id sin sta n ties a p p lic a tie c u rsu s se n o n tw ik k e le n e n o n d e rw ijsa a n p a ss in g stim u le re n w a n n e e r d e a a n slu itin g tu sse n p ra k tijk en o n d e r­ w ijs v e rlo re n d re ig t te g a a n . V e rric h t een N a u tis c h In s titu u t zijn ta a k n a a r b e h o ­ re n d a n m o e t h e t m o g elijk zijn d a t m en bij het o n d e rw ijs k a n g a a n a n tic ip e re n o p v e rw a c h te o n tw ik k e lin g en in p la a ts van v o o rtd u re n d h ijg e n d n a a r a d e m o p ­ g e lo p en a c h te rs ta n d tr a c h te n in te h alen . 7. G e v e n v a n v o o rlic h tin g b e tre ffe n d e d e s tro o m v a n te c h n o lo g isc h e o n tw ik k e ­ lin g e n d ie v o o ra l w a a r h e t d e to e p a s ­ sing d e r e le k tro n ic a b e tr e ft n o g steed s g ro te in v lo e d z u llen h e b b e n o p d e to e ­ k o m stig e to ta le b e d rijfs v o e rin g aa n b o o rd . H et le id t g een tw ijfel d a t wij in v e rg e lijk in g m e t h et b u ite n la n d th a n s re e d s een a a n z ie n lijk e a c h te rs ta n d o p de e x p e rim e n te le v o o rb e re id in g h e b b e n o p ­ g e lo p e n . W ij h e b b e n b in n e n o n z e n a tio ­ n ale g re n z e n e e n e le k tro n isc h b e d rijf v a n w e re ld fo rm a a t m a a r d o o r h e t o n t­ b re k e n v an n a u tisc h e stim u la n s is h ie r­ u it g e e n civiel m a ritie m e e le k tro n isc h e in d u s trie v a n b e te k e n is g e g ro e id . D it o n d a n k s e n k e le p o g in g e n d ie in d eze ric h tin g zijn a a n g e w e n d . D a t N o o rw e g e n

m et een g ro o t m a ritie m b e la n g o n d a n k s zijn veel m in d e r o m v a n g rijk e e le k tro ­ n isch e in d u s trie o p h e t g eb ied d e r m a r i­ tie m e e le k tro n ic a een ro l b e g in t m ee te sp e len m o e t v o o r o n s h ie r e en te k e n a a n d e w a n d zijn. 8. In sa m e n w e rk in g m et b ed rijfslev en en h e t K N M I een s tim u le rin g en o n tw ik ­ k e lin g sp ro g ra m m a o p ste lle n v o o r h e t w e e rro u te re n . In E u ro p a is het K N M I d e e e rs te w e e rro u te e rin s ta n tie g ew eest d ie ree d s sin d s 1960 d e z e sp e cifie k op d e k o o p v a a rd ij g e ric h te ta a k v e rric h t. M e d e d o o r h e t o n tb re k e n v a n v o ld o e n ­ d e n a u tisc h e stim u la n s h e e ft d eze a c ti­ v ite it n ie t d e v lu c h t g e n o m e n d ie h a d m o g e n w o rd e n v e rw a c h t, e n d it o n d a n k s a fw e z ig h e id v a n en ig e c o n c u rre n tie op d it te rre in e ld ers o p h e t E u ro p e s e v a ste ­ la n d . Z o g o e d als h e t N S P te W ag e n in g e n op in te rn a tio n a le sc h aal m o d e l­ o n d e rz o e k v e rric h t zo g o e d m o e t h et K N M I o p b re d e in te rn a tio n a le sc h a a l w e e rro u te rin g s d ie n ste n k u n n e n v e rle n e n . M ijn e H e re n , ik h e b a c h t w illek eu rig e a c tiv ite ite n o p g e so m d en v lu c h tig b e ­ sp ro k e n . H e t zijn alle a c tiv ite ite n d ie stu k v o o r stu k a a n g e p a k t z o u d e n k u n ­ n e n e n m o e te n w o rd e n . W a n n e e r e r d a n o o k n u re e d s een zo o m v a n g rijk e d ire c t o p k o o p v a a rd ijb e la n g e n g e ric h te ta a k ligt te w a c h te n , d a n m o e t u z ich o o k een id e e k u n n e n v o rm e n v a n d e ta k e n die e e n N e d e rla n d s N a u tis c h In s titu u t teg en d e a c h te rg ro n d v a n een n o g steed s v o o rt­ d u re n d e te c h n isc h -e c o n o m is c h e ev o lu tie e n h et n o g ja a rlijk s to e n e m e n d e g o e ­ d e re n v e rv o e r te r zee n o g te v e rv u lle n zou. k u n n e n k rijg en . N e d e rla n d s m a ritie m e g e sc h ie d e n is h e e ft d iv erse „ u p s a n d d o w n s” g e k en d . Bij h et b e sc h rijv e n v a n éé n v a n d ie „ d o w n s” v e rz u c h t M o lle m a in zijn „ G e sc h ie d e n is v an N e d e rla n d te r Z e e ” — „ V o o r h o e ­ veel e lle n d e k a n d e z e e g e sch ied en is d e z e e m a c h t al n ie t sp a re n als w a t m in d e r v a n d e n h e ld e n tijd e n w a t m e e r v a n h e t v e rv al w e rd b ijg e b ra c h t.” D e N e d e rla n d s e k o o p v a a rd ij b e le e fd e h e t la a ts te d e c e n n iu m een p e rio d e v a n stilsta n d , d u s a c h te ru itg a n g , d u s v erv al. L a te n w ij m e t M o lle m a in g e d a c h te n d a n d a a ru it d e les tre k k e n . N e d e rla n d z al alle zeile n m o e te n b ijz e tte n om zich m a ritie m te h a n d h a v e n . Ik la a t d e e e r v a n h e t g ro o tz e il g a a rn e a a n d e e c o n o m ie m a a r z o u als g ro o tb o v e n b ra m z e il g a a rn e e e n p la a tsje in ru im e n v o o r een N e d e r ­ la n d s N a u tis c h In s titu u t, w a a ro m ik u h ierb ij v ra a g o m u w a d h esie, uw m e d e ­ w e rk in g , uw e n th o u sia sm e . Ik d a n k u.

N A V IG A T IE EN W E T E N S C H A P door prof. ir. W. Vinke 1. D e b e h o e fte a a n een w eten sc h a p p e lijk e b e n a d e rin g A l e e rd e r is, bij v e rsch illen d e g e le g e n ­ h e d en , d u id e lijk n a a r v o re n g e b ra c h t, d a t s c h e e p v a a rt e n sch eep sb o u w m e e r en m e e r b e h o e fte h e b b e n a a n s tu rin g e n o n ­ d e rs te u n in g v a n u it de w e te n sc h a p . E r is geen re d e n o m a a n te n e m e n d a t d it n ie t o f m in d e r in d e n a v ig a tie p ro b le m a tie k z o u g elden. D e g ro e ie n d e b e h o e fte a a n ee n w e te n sc h a p p e lijk e b e n a d e rin g v a n d e n a v ig a tie w erd d a n o o k een a a n ta l ja r e n g eled en o n d e rk e n d e n le id d e in 1966 to t de in stellin g v an d e e e rste ad h o e co m m issie v o o r de n av ig atie. 2. H e t c o n ta c t o v e r n a v ig a tie b in n e n d e N e d e rla n d s e K o o p v a a rd ij en d e K o n in k ­ lijke M a rin e A ls een b e la n g rijk e v o o rw a a rd e v a n een w e ten sc h a p p e lijk e b e n a d e rin g is g e ­ n o e m d h e t c o n ta c t tu sse n w e te n sc h a p en g e b ru ik e rsp ra k tijk . B innen de K o n in k lijk e N e d e rla n d s c h e R eed e rsv e re e n ig in g v in d t h e t o v e rleg o v e r d e n av ig a tie p ro b le m a tie k p la a ts in de C o m m issie N a u tis c h e e n R a d io z a k e n . V eel b e la n g rijk e in itia tie v e n zijn u it d eze c o m ­ m issie v o o rtg e k o m e n . D e m o g e lijk h e d e n to t w ete n sc h a p p e lijk o n d e rz o e k zijn, gelet o p de o p z e t v an deze co m m issie, in feite n iet aan w ezig . E r lijk t m e e r n o d ig . D e n k e n wij n u o o k a a n d e K o n in k lijk e M a rin e , d a n b e sta a t b in n e n deze o rg a n i­ sa tie een d erg elijk c o n ta c t. Ik d o e l op d e v a re n d e v lo o t, h e t lo o d sw ezen , d e a f ­ d elin g h y d ro g ra fie , d e o n d e rw ijsin ste l­ lin g en , b eleid , re se a rc h , o p leid in g e n g e­ b ru ik e rsg ro e p k u n n e n in d eze o rg a n isa tie sy n th e tisc h in e lk a a r g rijp en . H e t n u ttig effe c t ligt v o o r d e h a n d ; w e­ d e rzijd se stim u lerin g en b ijstu rin g . M a a r e r lijk t o o k d a a r m e e r n o d ig . 3. H e t c o n ta c t o v e r n a v ig a tie in b re d e r v e rb a n d E e n w e rk elijk e sy n th e se w o rd t p a s in b re d e r v e rb a n d b e re ik t. E e n v e rb a n d w a a rin k o o p v a a rd ij, m a rin e en w e te n ­ sc h a p p elijk e w ereld e lk a a r o n tm o e te n . D e o n tw ik k e lin g v a n d e la a tste ja r e n w aarb ij h e t o n d e rz o e k v an h e t c o n tin e n ­ ta le p la t m e e r e n m e e r in d e b e la n g ste l­ ling k w am , g eeft a a n d eze g e d a c h te een e x tra stim u lan s. D e in stellin g v an d e g e n o e m d e l e ad h o e co m m issie k a n d a n o o k als een c o n c re te p o g in g to t m e e r v e rb a n d w o rd e n gezien. H e t fe it d a t in d eze co m m issie g een e c h te sy n th ese b e re ik t k o n w o rd e n w e rd d eels v e ro o rz a a k t d o o r een o n d e rv e rte g e n ­ w o o rd ig in g v a n de w e te n sc h a p p e lijk e c o m p o n e n t. H e t is d a a ro m v erh e u g e n d d a t in n o v e m ­ b e r 1969 d o o r h e t D ire c to ra a t van S c h e e p v a a rt, een tw e e d e a d h o e c o m m is­ sie w e rd in g esteld , m e t als d o e l d e m o ­ g elijk h eid v an e e n n a u tisc h in s titu u t en w el in d e ee rste p la a ts v a n een n a v ig a tie c e n tru m te v e rk e n n e n en h ie rv o o r een ra a m w e r k o p te stellen.

S. en W . — 38e ja a rg a n g no. 13 — 1971

K e n n isn a m e a a n n ieu w e p la n n e n bij de T e c h n isc h e H o g e sch o o l te D e lft v o o r w a t b e tre ft h e t O p e ra tio n e e l Z e e v a a rtk u n d ig O n d erw ijs v o rm d e h ierb ij een n ieuw p e r ­ sp ectief. U ite ra a rd z o u sa m e n w e rk in g van d it o n d e rw ijs m e t e e n in s titu u t w a a rin d e n a v ig a tie p ro b le m a tie k v an d e N e d e r­ lan d se m a ritie m e w e re ld a c tie f w o rd t b e ­ stu d e e rd v a n g ro te w a a rd e zijn. H e t n u t­ tig e ffe c t v a n w ed e rz ijd se stim u le rin g en b e v ru c h tin g ligt o o k h ie r v o o r d e h a n d . 4. T w ee b ijz o n d e re a rg u m e n te n A fg e zie n v a n d e in trin sie k e b e h o e fte aan w e te n sc h a p p e lijk e v e rd ie p in g v a n d e n a ­ v ig atie, g eld en n o g tw ee b ijz o n d e re a r ­ g u m e n te n , te w eten : a. D e n o o d z a k e lijk e b eg e le id in g v a n de N e d e rla n d s e k o o p v a a rd ijo ffic ic r H e t is n a m e lijk o n m isk e n b a a r d a t de w ete n sc h a p p e lijk e v e rd ie p in g z o a ls deze v o o r d e v e rsc h illen d e b e ro e p e n te lan d h e e ft p la a ts g e v o n d en , slech ts g ed eeltelijk van to ep assin g is op d e m a ritie m e b e ­ ro e p e n . O n d erw ijs en o n d e rz o e k o n d e r­ g in g en in d e te c h n ie k , e c o n o m isc h e en so c iale s e c to re n te la n d een b e la n g rijk e a c tiv erin g , n iv ea u v e rh o g in g en a a n p a s ­ sing aan m o d e rn e in z ic h te n . I n d e N e d e rla n d s e sc h e e p v a a rtw e re ld w as d it to t n u to e veel m in d e r h e t gev al. D eze w a t sch ev e o n tw ik k e lin g te n a a n z ie n v an de k o o p v a a rd ijo ffic ie r v e rd ie n t e c h te r b ijz o n d e re a a n d a c h t. O p la n g e re te rm ijn is zij zelfs n ie t z o n d e r g e v a a r, in v e rb a n d m e t d e a d e q u a te p e r ­ so n ee lsv o o rz ien in g v a n d e N e d e rla n d s e k o o p v a a rd ijv lo o t. V o o r d it p e rso n ee l b e ­ s ta a t d u id e lijk b e h o e fte a a n een o v e re e n ­ k o m stig e a a n p a k , z o als d it v o o r d e b e ­ ro e p e n te la n d p ra k tis c h re ed s is g e re a li­ see rd o f g e re a lise e rd z a l w o rd e n . M o c h t d it n iet g e b e u re n d a n le id t d it to t v e rsp il­ lin g o p allerlei te rre in , m a a r v o o ra l van m en selijk intellect. H e t is ree d s n u d a t o n d e r d e jo n g e re k o o p v a a rd ijo ffic ie re n een z e k e re v e r­ w a rrin g en o n ru s t g ro e it o v e r d e eig en p o sitie: „ W a t is m e n m e t o n s v an p la n ” . W e llic h t v o o rv o e lt m e n in d eze g ro e p d a t een g ro e ie n d re la tie f te k o rt a a n te c h ­ n isch e en w e te n sc h a p p e lijk e k n o w -h o w o p d e n d u u r n ie t v o ld o e n d e g e c o m p e n ­ se e rd zal k u n n e n w o rd e n m e t een b e ro e p o p p ra k tisc h -o p e ra tio n e le e rv a rin g z o n ­ d e r m eer. Ik b en v a n m e n in g d a t een N e d e rla n d s n a u tisc h in s titu u t v o o r d e z e v ra a g s tu k k e n e e n b e la n g rijk e w e te n sc h a p p e lijk e o n d e r­ ste u n in g zal k u n n e n g even v o o r h e t v a st­ ste lle n v a n n o rm e n w a a ro p h e t b e d rijfs­ lev en , d e v a k o rg a n isa tie s en o n d e rw ijsin ­ stellin g en d e ju iste u itw e rk in g van d eze p ro b le m e n k u n n e n rea lise ren . b.

D e in te rn a tio n a le p o sitie

V o o ra l g e d u re n d e de la a tste ja re n e rv a re n w e e e n o n tw ik k e lin g v an h e t sc h e e p ­ v a a rtb e d rijf in m u ltin a tio n a le zin. D it

g e ld t n iet alle e n v o o r h e t re d e rsb e d rijf, m a a r o o k te n a a n z ie n v a n v eilig h eid s­ v ra a g s tu k k e n e n b e m a n n in g sp ro b le m e n . D e in v lo ed v a n in te rn a tio n a le o rg a n isa tie s z o a ls d e In te rn a tio n a l M a ritim e C o n ­ su lta tiv e O rg a n is a tio n o p v eilig h eid sg e­ bied e n d e In te rn a tio n a l L a b o u r O rg a n i­ s a tio n te n a a n z ie n v a n b e m a n n tn g sv ra a g s tu k k e n w o rd t steed s g ro te r. H oew el in N e d e rla n d v e rsc h ille n d e g ro e p e n z o a ls d e S c h e e p v a a rtin s p e c tie , d e K o n in k lijk e N e d e rla n d s c h e R e e d e rs­ v e re e n ig in g d e F e d e ra tie v a n W e rk n e ­ m e rs in d e Z e e v a a rt zich m e t dit in te r n a ­ tio n a le w e rk beziighouden k a n gesteld w o rd e n d a t o o k h ie r steed s m e e r b e h o e fte zal k o m en aan de m o g e lijk h e d en to t w e­ te n sc h a p p e lijk e o n d e rs te u n in g v an h u n w erk . In d a t o p z ic h t z o u h e t N a u tis c h In s titu u t een b e la n g rijk e b ijd ra g e k u n n e n leveren. H e t is im m e rs z o d a t in d e steed s m e e r g e sta lte k rijg e n d e in te rn a tio n a le s a m e n ­ w e rk in g h e t v an g ro o t b e la n g is een g e ­ degen in b re n g v a n in te lle c t te g a ra n d e re n . N a a r a n a lo g ie v a n d e ru ilk ra le n u it de o n td e k k in g stijd , k a n m e n bij e e n d e rg e ­ lijk e sa m e n w e rk in g v a n w e te n sc h a p p e ­ lijk e „ ru ilk ra le n ” sp re k e n , d ie d e eigen p o sitie a a n z ie n lijk k u n n e n v e rste rk e n . H e t o u d e „ v u u rw a te r” zal o n g etw ijfeld een ro l blijv en sp elen , o v e r de p o sitie v an d e ze n d e lin g e n , d ie d e o n td e k k in g sre iz i­ g ers in v ro e g e r tijd e n v erg e zeld en , k an ik geen u its p ra a k d o en . W el k a n ik o p m e rk e n d a t in v e rsc h ille n ­ d e la n d e n m e t n a m e E n g e la n d , W estD u its la n d , N o o rw e g e n en n iet te v e rg eten d e V e re n ig d e S ta te n v a n A m e rik a , R u s­ la n d en J a p a n d e z e n a u tisc h -w e te n sc h a p p elijk e „ k ra le n ” in p ro d u k tie zijn. In h e t b ijz o n d e r wil ik m e d e d e le n , d a t m e n in E n g e la n d th a n s ree d s e e n fase v e rd e r is. O p A n g e lsak sisch e w ijze w o rd t d e s a m e n b u n d e lin g v a n de „m aste rm a rin e rs ” , d e p ilo ts, d e „ m a rin e su ­ p e rin te n d e n ts ” v a n re d e rije n , h e t n a u tisc h -w e te n sc h a p p e lijk o n d e rw ijs in een p ro fe ssio n al b o d y m e t k ra c h t n a g e stre e fd . In E n g e la n d is m e n in w ezen b ezig m e t d e o v e rg a n g v an h e t k ra le n -sta d iu m n a a r h e t k e ttin g e n -sta d iu m . A ls b ijz o n d e rh e id g eld t h ie rv o o r d a t d e n a u tisc h e o p le id in g re e d s a a n tw e e u n iv e rsite ite n (W ales en S o u th a m p to n ) en a a n tw e e p o ly te c h n i­ sch e sc h o le n (L iv e rp o o l e n P ly m o u th ) is g e ïn te g re e rd . H e t is n ie t v e rw o n d e rlijk d a t o o k d e u n iv e rsite it v a n L o n d e n in d e ze een o p ­ le id in g z al b eg in n e n . 5. N a v ig a tie als n o o d z a k e lijk o n d e rd e e l v an h e t m a ritie m w e te n sc h a p p e lijk o n ­ d e rz o e k . „ L a s t, b u t n o t le a s t” wil p u n te n n o e m e n v a n h e t lijk o n d e rz o e k d a t v o o r tr a n s p o rt n o o d z a k e lijk is

ik e e n a a n ta l w e te n s c h a p p e ­ h e t m a ritie m e en w aarb ij de

307

n a v ig atie te s a m e n m et a n d e re sc h a p p e n o p d e v o o rg ro n d ko m t.

w e te n ­

a. D e b e stu d e rin g en a n a ly se van v e r­ k e e rs p ro b le m e n in d ru k b e v aren v a a r­ w aters. b. D e h e rz ie n in g van h e t v e rk e e rsre ­ g le m e n t in v e rb a n d m et de a u to m a tis e ­ rin g v an d e sc h e e p v a a rt. c. D e a u to m a tis e rin g van h et sy steem sch ip en in v e rb a n d h ie rm e d e de in te rfa c e tu ssen b ru g -v o o rstu w in g - en w a lb e d rijf. N a u w e sa m e n w e rk in g van n a v ig atie als to e g e p a stc ta k v an w e te n sc h a p en a n d e re d iscip lin es zo als w isk u n d e , n a tu u rk u n d e , s c h e e p sb o u w en w e rk tu ig b o u w lijk t h ie r o p zijn p laats. 6.

H oe nu?

H e t v o o rg a a n d e o v e rz ie n d k an m e n wel stellen d a t e r v o ld o e n d e in h o u d te geven

EEN

N A U T IS C H

is a a n to e g e p a st w e te n sc h a p p e lijk o n ­ d e rz o e k in d e n a v ig a tie . H e t lijkt d a a r ­ o m tijd om een begin te m a k e n m et d e e x p lo ra tie van de m o g elijk h e d e n , z o als d eze in h et v o o rg a a n d e zijn a a n ­ g e d u id . D e v ra ag is nu w elke o p ze t h et b est bij d e z e u itg a n g sp u n te n past. E en n a tio n a a l in stitu u t, d a n w el h e t z o e k e n n a a r m o g e lijk h e d e n b in n e n een in te rn a tio n a le sa m e n w erk in g . H e t e n ta ­ m e re n van een in te rn a tio n a le sa m e n w e r­ king z o n d e r d a t m en z e lf o v e r v o ld o e n d e w ete n sc h a p p e lijk e „ k ra le n ” b e sc h ik t z al in d e re a lite it w einig zinvol b lijken. Im ­ m e rs elke in te rn a tio n a le sam e n w e rk in g d ra a g t d e k e n m e rk e n v a n een „ v e rlo v in g ” , de rol om alleen h e t b lo e m e n b o e k e t te m ogen sc h ik k e n is w ein ig b ev red ig e n d en w o rd t n ie t e rk e n d .

D a a ro m z o u ik w illen v o o rste lle n te stre v e n n a a r e e n n a tio n a a l sa m e n ­ w e rk in g sv e rb a n d d a t in eerste in sta n tie k an u itm o n d e n in h e t n a v ig a tie c e n tru m van h e t o p te ric h te n n a u tisc h in ­ stitu u t. E e n in h e t o o g sp rin g e n d v o o r­ d eel v an een d e rg e lijk e c o n c e p tie is d a t alle a sp e c te n v e rte g e n w o o rd ig d zijn e n v o o rts d a t vele m id d e le n al aan w ezig zijn, w a a rd o o r g ro te in v e ste rin g en v o o r­ lo p ig v e rm e d e n w o rd e n . A a n tre k k e lijk in d ie o p z e t is to c h o o k d a t van d e zijde v an d e re d e rs e n in d u s trie een feitelijk e in b re n g re e d s b e sta a t; n am elijk h et In ­ stitu u t v o o r S c h e e p v a a rt en S ch eep s­ bouw . D it in s titu u t h e e ft th a n s een vrij g erin g e a rm sla g m a a r m e t d e o p z e t v an h e t n a u tisc h in s titu u t z o u z e k e r nieuw leven in g eb laz e n k u n n e n w o rd e n . Ik h eb g ezegd.

IN S T IT U U T , EEN N U T T IG IN S T IT U U T door ir. J. van Dixhoorn

In leidin g N e d e rla n d is een z e e v a re n d e en zeeg eric h te n atie. A lleen al van w eg e zijn g eo ­ g ra fisc h e ligging en h isto rie is N e d e r­ la n d v e rp lic h t d a t te blijven. O o k a n d e re d a n n a u tisc h e en sch e e p sb o u w k u n d ig e d icip lin es zijn d a a rin b e tro k k e n , o .a. de w a te rb o u w k u n d e . H isto rie A an h et ein d van d e G o u d e n E eu w , g o u d g ew o rd en d o o r o n d e rn e m in g sd rift e n h a n d e ls v a a rt, w o rd t e rv a re n d a t d e to eg a n g e n v a n u it zee n a a r R o tte rd a m en A m ste rd a m n iet m e e r d e d ie p te h e b ­ b en , d ie o v e re e n k o m t m e t d e a fm e tin ­ g en van de sc h ep en , d ie re d e rs en k o o p ­ lied en a m b ië re n . S c h e e p sb o u w m e e ste rs o n tw e rp e n het o n ­ d ie p s te k e n d e sch ip , d a t w e lisw a a r g e­ sch ik t is v o o r het p asseren d e r b a n k e n , m a a r m in d e r g eëigend v o o r d e v a a rt o p de o c e a a n ; ze v erg aan . A ls n a d e 18e eeuw v an v e rv al d e h a n ­ del w e e r o p g ang k o m t en d a a rm e e o o k d e sc h e e p v a a rt, is h e t K o n in g W illem I m e t n am e die een nieuw e d ic ip lin e n a ­ d ru k k e lijk b e tre k t bij het z e e sc h e e p v a a rtg e b e u re n ; de w a te rb o u w k u n d e . D e e e rste re s u lta te n , d e k a n a le n d o o r V o o rn e en N o o rd -H o lla n d zijn slec h ts ca. 25 ja a r to e re ik e n d . V erv o lg en s k o m e n de b u ite n h a v e n IJm u id e n en d e d o o rg ra v in g H o e k v a n H o l­ la n d (de la a tste als volledig R ijk sw a­ te rs ta a ts p la n ) to t sta n d . In ee rste a an le g zijn ze o p g ezet v o o r een teg en w o o rd ig e c o a ste r. T o t d e h e lft v an d eze eeu w v o ld o e n b e i­ d e p la n n e n , zij h et m et n a m e n a 1917 o n d e r re g e lm a tig e aa n p a ssin g . N a u tis c h e in b re n g bij h a v e n w e rk e n In d e 19e eeu w w o rd t bij h e t o p m a k e n v an d e p la n n e n n o g veel g e k o p ie e rd v a n b u ite n la n d s e h a v e n s (IJm u id e n ) o f g e­ ë x tra p o le e rd v a n u it b in n e n la n d se v o o r­ z ien in g en (H o ek v a n H o lla n d ). U ite r­

a a rd w o rd t d a a rb ij a a n g e p a st a a n d e lo ­ kale situ a tie e n w o rd t d e N e d e rla n d s e w a te rb o u w k u n d ig e k en n is in a c h t ge­ n o m en . Bij d e a a n p a ss in g e n v a n a f h e t b eg in v an d eze eeu w re k e n t de R ijk sw a te rsta a t als o n tw e rp e r en u itv o e rd e r v a n h a v e n ­ e n v a a rw e g p ro je c te n re e d s o p een n a u ­ tisch e b ijd ra g e in d e v o rm v a n o .a. een n a u tisc h p ro g ra m m a v a n eisen. (D e R ijk sh a v e n m ee ste rs zijn sin d s h u n in ste l­ ling aa n h e t ein d v a n d e 20e eeuw d a a ra a n o p ad v iesb asis p e r in s tru c tie ge­ h o u d e n .) H e t o p w e te n sc h a p p e lijk e b asis c o m b i­ n e re n van w a te rlo o p k u n d ig e o m s ta n d ig ­ h e d e n , n a u tisc h e eisen e n w a te rb o u w ­ k u n d ig e m o g e lijk h ed e n k a n le id e n to t o p tim a le v o o rz ie n in g e n v o o r de z e e ­ sc h e e p v a a rt. D e n a u tisc h e w e te n sc h a p is in h et b egin v an d e 20e eeu w n ie t als z o d a n ig v o o r­ handen „S cie n c e in th e sy ste m a tic C lassification o f e x p e rie n c e ” . D e n a u tisc h e e rv a rin g b lijk t e c h te r zo g e d iffe re n tie e rd d a t h o e sy stem a tisc h o o k b e w e rk t, n ie t to t een z o d a n ig n a u ­ tisc h w e te n sc h a p p e lijk e b asis is te k o ­ m e n , d a t w e te n sc h a p p e lijk e afw eg in g m e t w a te rlo o p k u n d ig e e n w a te rb o u w ­ k u n d ig e a sp e c te n m o g e lijk is. In te rn R ijk sw a te rsta a t „ n a u tisc h in s titu u t” K o rt n a 1955 d o e t te r v e rb e te rin g v an d e ze situ a tie d e ee rste eig en n a u tisc h m e d e w e rk e r zijn e n tre e bij d e b u ite n ­ d ie n st v an de R ijk sw a te rsta a t n a a st de a d v is e re n d e R ijk sh a v e n m e e ste r en a d v i­ se re n d e d ie n st v a n h et L o o d sw e z e n . E r o n ts ta a t e en so o rt v an in te rn n a u ­ tisc h in stitu u tje . In o v erle g m et d e K a p itein sv e re n ig in g w o rd t een g e z a m e n ­ lijk g e re d ig e e rd e o p ro e p g e p la a tst in h e t o rg a a n v a n d e V e re n ig in g . D e m e d e ­ w e rk e r z a l een e rv a re n k a p ite in m o e ­ te n zijn en d e c a p a c ite it h e b b e n eig en

e rv a rin g e n e n d ie v an c o lle g a ’s o v e r te d ra g e n a a n a n d e re d icip lin e s in v o o r die d icip lin e s b e g rijp e lijk e ta a l. D e selectie k o m t to t sta n d v ia e e n test. N a u tis c h w e te n sc h a p p e lijk w e rk t.b .v . z e e v a a rt v o o rz ie n in g en D e a a n le g v a n m e e rd e re n ieu w e h a v e n ­ to e g a n g e n in N e d e rla n d in de p e rio d e 1960-1975 le id t to t h et bij d e R ijk sw a­ te r s ta a t d o e n v a n „ to e g e p a st g e ric h t n a u tisc h w e te n sc h a p p e lijk w e rk ” . a. O n d e rz o e k in g e n en m e tin g e n van sc h e e p sg e d ra g a a n b o o rd v a n k o o p v a a r­ dij- en eig e n m e e tsc h e p e n en v a n a f de w al, en b. O n d e rz o e k e n in w a te rlo o p k u n d ig e e n sch e ep sb o u w k u n d ig e la b o ra to ria , als­ m ed e zin tu ig -fy sio lo g isch e in stitu te n w o r­ d en g ed a a n . A lle zijn ze g e ric h t o p h e t g e d ra g v an sc h e p e n o n d e r u itw e n d ig e o m s ta n d ig h e ­ d e n en o p h e t n a v ig e re n v an d e sc h ep en . D it leid t to t vele n ie u w e in z ic h te n . H e t g e ld t m e t n a m e h e t a a n lo p e n e n a a n ­ v a re n v an h av e n to e g a n g e n , m e d e o n d e r g e b ru ik m a k in g v an m o d e rn e n a v ig a tie ­ h u lp m id d e le n . D e o p z e t v a n d e o n d e rz o e k in g e n en stu d ie s e n d e in te rp re ta tie v an de re ­ su lta te n g e sc h ie d t g e za m e n lijk m e t eigen n a u tisc h e m e d e w e rk e rs e n d a a rto e o p ­ g e ric h te n a u tisc h e w e rk g ro e p e n (R ijks­ h a v e n d ie n ste n , L o o d sw e z e n , G e m e e n te ­ lijk e H a v e n d ie n ste n , K o n in k lijk e M arin e). D e n ie u w e v e rw o rv e n in z ic h te n w o rd e n d o o r d e R ijk sw a te rsta a t e n n a u tisc h e w e rk g ro e p e n o v e rg e d ra g e n via lo o d sen in fo rm a tie s , p u b lik a tie s, in f o rm a tie b r o ­ c h u re s e n d e rg e lijk e (J o u rn a l o f N a v ig atio n ). V o o r h e t tre ffe n v a n ze e v a a rtv o o rz ie n in g e n is o o k in z ic h t in h e t v e rk e e rs ­ g e d ra g v a n d e z e e v a a rt v a n b elan g . S tu d ie m e th o d e s e n m e e tm e th o d ie k e n zijn in v o o rb e re id in g en u itv o e rin g . Z o w o r­ d e n m e t b e h u lp v a n S L A R re e d s sam en

m et E n g elan d , h elaa s n o g o p k lein e sc h aal, o p n a m e s v an d e z e e v a a rt g e ­ m a a k t in h et geh ele N o o rd z e eg e b ie d . H o ew el b e id e rle i o n d e rz o e k d u id e lijk g e­ ric h t is op b ep aald e p ro je c te n , w o rd t h et fu n d a m e n te e l o p g ezet en b e w e rk t. H e t is d a n o o k v o o r a n d e re p ro je c te n in aan le g g eschikt, zoals bijv. blijk t u it b u ite n la n d se c o n ta c te n , o .a. m e t A u s­ tra lië e n Z u id -A frik a . N iv e a u b ru g b e z e ttin g en e q u ip m e n t D e n ieu w v e rw o rv en in z ic h te n d o e n de v ra a g rijzen o f en h o ev eel e x tra geld k a n w o rd e n b esteed a a n h a v e n a a n le g en o n d e rh o u d in v e rb a n d m e t een n iet o p tim a le b e z e ttin g en u itru stin g v an d e b ru g . M o d e rn o p g eleid e s tu u rlie d e n en een m o d e rn g e ë q u ip e e rd e b ru g w e rk e n k o ste n b e sp a re n d o p de w a te rb o u w k u n ­ d ig e v o o rzien in g en . E e n g o ed e d icip lin e en het o p e n sta a n v o o r aan w ijzin g en v a n lo o d s o f v a n a f d e w al in een e e n ­ d u id ig e n a u tisc h in te rn a tio n a le ta a l — zo als bij d e lu c h tv a a rt g e b ru ik e lijk — d o e t d a t ook. B ep aald v an n u t is o o k d e re g istra tie en in te rp re ta tie v a n n e a r m isses in d it v e rb a n d ; de o o rz a a k k an im m e rs bij n av ig atie, schip o f v aarw e g liggen. (O p d e a an le g v an a a n lo o p en geul in zee v o o r H o e k v an H o lla n d z o u d e n bijv. 1 0 -tallen m iljo en en g u ld en s zijn te sp a ­ re n in d ien b ezettin g , e q u ip m e n t, d ic ip li­ n e e n lo y aliteit a a n b o o rd o p tim a a l z o u zijn e n een b e te r in z ic h t z o u b e sta a n in d e o o rz a k e n van n e a r m isses.) In d it v e rb a n d is alleen m a a r te h o p e n d a t h e t gezegde: „ I t ta k e s th e N a v y th re e y ea rs to b u ilt a n ew ship. It w ill ta k e h e r 3 0 0 y ea rs

to b u ilt a new tr a d itio n " teg e n w o o rd ig n ie t m e e r g eld t. N a u tisc h In s titu u t N e d e rla n d O o k z o n d e r d a t d a a ro p n a d ru k k e lijk is gew ezen, zal bij h e t v o o rg a a n d e g e c o n ­ sta te e rd zijn, d a t o o k v o o r d icip lin es b u i­ te n d e p rim a ir n a u tisc h e , bijv. bij h et o n tw e rp v a n zeeh a v e n s en zeev aarw egen, een n a u tisc h in s titu u t zin v o l is. M its h o o g g e k w a lifice e rd en to t m u ltid ic ip lin a ir w erk b ereid , is het in s titu u t n iet alleen n u ttig , m a a r v o o rziet h e t ook in een b eh o efte. T e r b e v o o rra d in g v a n h e t a a n g e h a a ld e g e ric h te to e g e p a ste n a u tisc h w e te n ­ sc h ap p e lijk w erk en te r v e rsp re id in g en o v e rd ra c h t v a n d e v e rk re g en in zic h te n k a n een n a u tisc h in stitu u t veel w erk o v e rn e m e n , d a t n iet p rim a ir o p d e w eg ligt van bijv. d e h a v e n b o u w e rs. H e t n a u tisc h in s titu u t zo u n a u tisc h e p ra k tijk in z ic h te n k u n n e n sy stem atise re n en b e w e rk e n , d a a rb ij in b e g re p e n de n e a r m isses. V o o rts z o u d e n n ieu w e in zic h ten k u n n e n w o rd e n o v e rg e d ra g e n via ap p lic a tiec u rsu sse n , sy m p o sia, p u b lik a tie s. D e ta il-o n d e rw e rp e n z o u d e n o p w e te n ­ sc h a p p elijk e b asis k u n n e n w o rd e n b e s tu ­ d e erd , bijv. de in s tru m e n ta tie . S am en m et co lleg a -in stitu te n in h e t b u ite n la n d zo u k u n n e n w o rd en b e v o rd e rd , d a t m et n a m e de b ru g v a n b ijz o n d e re sch ep en (m a m m o u th s, sn elle c o n ta in e rsc h e p e n enz.) a d e q u a a t w o rd e n b e m a n d en u it­ g eru st. T e n slo tte z o u h e t een n ieu w e tra d itie k u n n e n tra c h te n te v estig en in een k o r­ te r tijd sb e stek d a n 3 0 0 ja a r. A n d e re m a ritie m e a c tiv ite ite n en m u ltid ic ip lin a ire stu d ies O o k b u ite n h e t a c c o m m o d e re n v an de

DOEL, T A A K EN O P ZET V A N

HET N A U T IS C H

z e e v a a rt zijn e r a c tiv ite ite n o p zee, w a a r­ bij n a u tisc h e in b re n g n o d ig is. Bij en k ele d a a rv a n is o .a. R ijk sw a te rsta a t b e tr o k ­ ken. In d it v e rb a n d zijn te n o e m e n d e o n t­ w ik k elin g v a n z e e g a a n d e b a g g er- en w e rk sc h e p e n , h et m arien -g eo lo g isch e n m a rie n -to p o g ra fisc h o p d e u itv o e rin g v an w e rk e n o f w e te n sc h a p p e lijk o n d e r­ z o e k g e ric h t o p n a m e w e rk , d e te c tie v an z e e w a te rk w a lite it, d e te c tie en b e strijd in g v a n o lie -v e ro n tre in ig in g e n , a a n le g en b e ­ h e e r m e e tsta tio n s, p ijp le id in g en enz. enz. O o k bij m u lti-d ic ip lin a ire fe asib ility s tu ­ dies, v o o r p ro je c te n , v e rb a n d h o u d e n d m e t d e z e e v a a rt o f p ro je c te n aan , op o f in z ee b e sta a t veelal b e h o e fte a a n n a u ­ tisc h e in b ren g . D e stu d ie R D -ta n k e r 1970, in z e k e re zin d e o p v o lg e r v an de reed s a a n g e h a a ld e o n d ie p ste k e n d e O o st-In d ië v a a rd e rs u it d e G o u d e n E e u w , is d a a rv a n een v o o rb e e ld . (S y m p o siu m 9 / 10 se p te m b e r 1971). In d eze g evallen is e r sp ra k e v a n een ste rk g esp e cia lise e rd e n a u tisc h e in b re n g , een sp ecialism e, d a t een N e d e rla n d s N a u tis c h In s titu u t v e rtro u w d zal m o eten zijn.

Conclusie E en N e d e rla n d s n a u tisc h in s titu u t kan e r a a n m e e w erk e n d a t een h e la a s de la a tste ja re n veel to e p a ssin g v in d en d g e­ zegde: „ E n d e zijt ge v a n g oed v e rs ta n d " „ Z o e re d a n d e zee en b lijft te la n d ” geen o p g eld m e e r d o e t e n N e d e rla n d als z e e v a re n d e en z e eg e ric h te n a tie van re d e rs, vissers, n a v ig a to re n , sc h e e p s b o u ­ w ers, n a u tisc h w e te n sch a p p elijk e d e sk u n ­ d ig en , h a v e n b o u w e rs, b a g g e ra a rs enz. zijn ro l b lijft spelen.

IN S T IT U U T door J. N. F. Lameijer

N a d a t d e v o o rg a a n d e sp re k e rs d e n o o d ­ z a a k v an een N a u tis c h In s titu u t t.a.v . de m eest b ela n g rijk e asp e c te n h e b b e n to eg elich t en ik d a c h t o o k w el d u id e ­ lijk h e b b e n a a n g e to o n d , is d e v o lg en d e v o o r de h a n d lig g en d e v ra a g w a a ro p een a n tw o o rd m o e t w o rd e n gegeven, w at is n u c o n c re e t h e t d o el en d e ta a k v an een d ergelijk in stitu u t, h o e zal h e t g erea li­ seerd w o rd e n en w a t b e te k e n t h e t in k o sten. In de d o o r h et C o m ité o p g e ste l­ d e p u b lik a tie „ E e n N a u tis c h In s titu u t W a a ro m ” ? is m eld in g g e m a a k t v a n een w e rk stu k , d a t ee n u itg e w e rk t p la n v o o r d it In s titu u t o m v at. D it p la n is g e ­ re e d g e k o m en o n d e r leidin g v a n de ad h o c co m m issie n a u tisc h in s titu u t. D eze c o m m issie w erd in n o v e m b e r 1969 in ­ g esteld e n sta a t o n d e r v o o rz itte rsc h a p v a n d e h e e r H . J. H . Ja n sse n , D ire cte u r -G e n e ra a l v an de S c h e e p v a a rt. H e t C o m ité is n ie t b ev o eg d n o c h g e m a c h ­ tig d om de in h o u d v an h e t w e rk stu k in d etail te b e h a n d elen . H e t C o m ité is ec h ­ te r w el in g ro te lijn en b e k e n d m e t h et

S. en W. — 38e jaa rg a n g no. 13 — 1971

w e rk stu k en k a n g eb aseerd o p deze ken n is een in d ru k g ev en v a n d oel, ta a k e n o p ­ z et v an h et n au tisc h in stitu u t. E en n a u ­ tisc h in s titu u t in zijn volle o m v a n g z o u id e a a l g e sp ro k en een in s titu u t m o e te n zijn , w a a rb in n e n een g e ïn te g re e rd e w e­ te n sc h a p p e lijk e b e n a d e rin g k an p la a ts­ v in d e n v an alle asp e c te n v an h et schip, t.w . h e t n a v ig a to risc h e (g ed eeltelijk o o k v o o r a n d e re v erv o e rsm id d e le n ) h e t so ­ cio lo g isch e, h e t ec o n o m isc h e en h e t tech n isc h e . E e n d erg e lijk v e e lo m v a tte n d in s titu u t k a n n ie t u it de g ro n d g e sta m p t w o r­ d e n , d o c h m o e t g eleid elijk g ro e ien en d o o r m iddel v an een g eleidelijk e n s ta ­ b iel p ro c e s in fasen to t volle w asd o m k o m en . A ls u rg e n t w erd gezien d e re a ­ liserin g v an een n a v ig a tie c e n tru m en v an een m o d e rn fu n c tio n e re n d n a u tisc h in fo rm a tie - en d o c u m e n ta tie c e n tru m v an u itste k e n d geh alte. D e u rg e n tie v o o r d e o p z e t v an c e n tra b in n e n een n a u tisc h in s titu u t, d ie zich b e z ig h o u d e n m e t resp . d e te c h n isc h e en e c o n o m isc h e asp e c te n

is a a n z ie n lijk m in d e r o f n au w elijk s a a n ­ w ezig. B eid e a sp ec te n w o rd e n nl. o p d it m o m e n t b e stu d e e rd e n b e h a n d e ld , h e t te c h n isc h e door T N O /N e d e r la n d s S c h e e p sstu d ie C e n tru m , h e t N e d e rlan d sc h S c h e e p sb o u w k u n d ig P ro e f s ta ­ tio n en de S tic h tin g N e d e rla n d s e S ch e ep sb o u w in d u strie , h e t e c o n o m isc h e d o o r d e S tic h tin g M a ritie m e R e se a rc h . In e e rste o p z e t d u s een N a u tis c h I n ­ stitu u t w a a rin o n d e rg e b ra c h t: — ee n n a v ig a tie c e n tru m en — een m o d e rn n a u tisc h d o c u m e n ta tie ert in fo rm a tie c e n tru m . Bij een v e rd e re u itb o u w z al w ellich t in d e e e rste p la a ts m o e te n w o rd e n g e d a c h t a a n een c e n tru m w a a r d e w e te n s c h a p ­ p elijk e b e n a d e rin g v a n h e t so c iale a sp e c t v a n d e s c h e e p v a a rt a a n de o rd e k o m t. D e u itw e rk in g v an d it c e n tru m is n iet o v e rd a c h t, d o c h is u itslu ite n d g esig n a­ leerd als e e n m o g elijk e tw e e d e fase v an d e u itb o u w v an h e t N a u tis c h In ­ stitu u t.

309

D o e l v an h e l n a v ig a tie c e n tru m H e t n a v ig a tie c e n tru m d ie n t zich ten d o el te stellen d e v e rd e re o n tw ik k elin g v an d e w e te n sc h a p d e r n av ig atie a lsm e ­ d e d e v e rd ie p in g van h et in z ic h t in en d e v e rg ro tin g van de k en n is v an d e nav ig a tie k u n d e in h et ag em e e n bij o .m . — b e o e fe n a re n van h et n a u tisc h b e ro e p ; — h et n au tisch o n d erw ijs; — de op n a u tisc h e te c h n ie k e n en m e th o d e afg estem d e in d u strie. D e v erw ezen lijk in g v an d e z e d o e le in ­ d e n zal o.m . k u n n e n g esch ied en d o o r: a. h et d o e n v an o n d e rz o e k e n n a a r n ie u ­ w e n a v ig a tie sy ste m e n , -m e th o d e n en te c h n ie k e n ; b. h e t sa m e n ste lle n , u itw isselen en v e r­ sp re id e n o p zo ru im m o g elijk e sc h aal v an w e te n sc h a p p e lijk e in fo rm a tie in e l­ ke v o rm ; h e t m e d e w e rk e n a a n e e n v e r­ a n tw o o rd e n au tisch e p u b lik a tie v o rm . c. h et o rg a n ise re n v a n en d ee ln e m e n a a n c o n g ressen , sy m p o sia en a n d e re b ij­ e e n k o m s te n to t v e rb re d in g en v e rd ie ­ p in g v a n k e n n is en in zich t; d . h e t leggen en o n d e rh o u d e n v an c o n ­ ta c te n m et o rg a n isa tie s, in sta n tie s en b e ­ d rijv e n in b in n en - en b u ite n la n d d ie zich m e t d e n av ig atie b e z ig h o u d e n . T a a k v an h e t n a v ig a tie c e n tru m a. H e t v e rric h te n v an o n d e rz o e k o p h e t g eb ied van d e n a v ig a tie in d e ru im ste zin v an h et w o o rd en in h e t b ijz o n d e r te r b e v o rd e rin g v an d e v eilig h eid en d o e lm a tig h e id v an d e n av ig a tie . b . H e t v e rric h te n v an o n d e rz o e k n a a r d e m o g e lijk h e d e n en h e t g e b ru ik v an d e bij d e en v o o r de veilig h eid van de n a v ig a tie n o o d z ak elijk e c o m m u n ic a tie ­ sy ste m e n , m e e r in h et b ijz o n d e r n a a r d e o n tw ik k e lin g v an s a te llie tc o m m u n i­ c a tie- en n av ig atiesy stem en . c. O p o n d erw ijsg eb ied , h e t b e v o rd e re n v an d e in v o erin g van nieu w e n av ig atiem e th o d e n en te c h n ie k e n in h et le e rp ro ­ g ra m m a v an het n av ig atieo n d e rw ijs, h e t b e v o rd e re n van een v e rd e re o n tw ik ­ k elin g v a n h e t n a v ig a tie o n d e rw ijs o p w e te n sc h a p p e lijk n iv eau , h e t b e v o rd e re n v an c o n ta c te n en h e t z o e k e n v a n a a n ­ slu itin g m et a n d e re a a n v e rw a n te ta k ­ k e n v a n w e te n sc h a p , h et sig n a le re n v an d e n o o d z a a k en w a a r n o d ig en m o g e ­ lijk h et b e v o rd e re n v an d e o p z e t v an a p p lic a tie c u rsu s se n te r n a - e n b ijsc h o ­ lin g v a n in de n a u tisc h e b e ro e p s ta k k e n w e rk z a a m z ijn d e b e o e fe n a re n v an d e n a ­ v igatie. d . H e t u itw e rk e n v a n o n d e rz o e k p ro je c ­ ten o p n a v ig atieg eb ied in o n d ra c h t v an in sta n tie s, in stellin g en , g ro e p e n e n b e d rij­ ven. D e o p z e t v an een m o d e rn fu n c tio n e re n d in fo rm a tie - en d o c u m e n ta tie c e n tru m H e t In s titu u t v o o r S c h e e p v a a rt- en S ch eep sb o u w b e sc h ik t o v e r e en goed w e rk e n d alg em een g e o rië n te e rd in fo r­ m a tie - e n d o c u m e n ta tie c e n tru m . D it in ­ s titu u t is evenw el o p d it m o m e n t niet

310

v o ld o e n d e g e ë q u ip e e rd om in alle o p ­ z ic h te n te v o ld o e n a a n d e b e h o e fte n a a r g e k w a lific e e rd e in fo rm a tie van d e v e r­ s c h ille n d e o p d e sc h e e p v a a rt g e ric h te o n d e rz o e k c e n tra , z o als bijv. T N O / N e ­ d e rla n d s S ch eep sstu d ie C e n tru m e n d e S tic h tin g M a ritie m e R ese a rc h en w a a r­ sc h ijn lijk z o u h et o o k niet k u n n e n v o l­ d o e n a a n e e n d erg e lijk e b e h o e fte v an e e n n a v ig a tie c e n tru m . D e sp o e d ig e m o ­ d e rn ise rin g en u itb re id in g v a n d e in ­ fo rm a tie v e rs tre k k in g , z o d a t a a n d e b e ­ h o e fte v an d e v e rsc h ille n d e o p h et sc h e e p v a a rtg e b ie d w e rk z a a m z ijn d e w e­ te n sc h a p p e lijk e c e n tr a e ffic ië n t e n c e n ­ tra a l v o ld a a n k a n w o rd e n is v a n h e t g ro o tste b elan g . H e t is d a a ro m zinvol h et re ed s b e sta a n d e en in z e k e re zin g oed fu n c tio n e re n d e b e sta n d v a n h et In s titu u t v an S c h e e p v a a rt en S c h e e p s­ b o u w u it te b o u w e n , z o d a t o p d e z e w ij­ ze b in n e n re d e lijk e tijd o v er een d o c u ­ m e n ta tie b esc h ik t k a n w o rd e n d ie m e ­ de aa n d e eisen van d e b e la n g h e b b e n d e w e te n sc h a p sc e n tra k a n v o ld o en .

ru im 5 m a a l z o g ro o t als d ie v an de lu c h tv a a rt. D e z e c ijfe rs in o v erw eg in g n e m e n d m ag g este ld w o rd e n d a t d e o n t­ w ik k elin g v a n d e s c h e e p v a a rt een alg e­ m e e n N e d e rla n d s b e lan g is. E e n b e ro e p o p o v e rh e id sste u n v o o r w e te n sc h a p p e ­ lijk o n d e rz o e k in d e ze se c to r k an d a a r ­ o m als re d e lijk en v a n alg e m een b elan g b e sc h o u w d w o rd e n . V a n o v erh eid sw eg e w o rd e n w e lisw a a r n u re e d s g eld en b e ­ s c h ik b a a r gesteld v o o r su b sid iërin g v an o p de sc h e e p v a a rt g e ric h t w e te n sc h a p ­ p e lijk o n d e rz o e k . In d e b eg ro tin g v an h e t M in iste rie v a n V e rk e e r e n W a te r­ sta a t is o n g e v e e r f 8 0 0 .0 0 0 ,— g ev o te e rd v o o r su b sid ie v a n d erg e lijk o n d e rz o e k .

R e a lisa tie v an h e t N a u tis c h In s titu u t

E r w o rd e n v ele z a k e n in N e d e rla n d g e­ su b sid ie e rd , d it b e tr e ft z e e r te re c h t o o k z a k e n d ie g een d e el u itm a k e n v a n b e ­ d rijfs ta k k e n w elk e in p o sitiev e z in de b e ta lin g s b a la n s b e ïn v lo e d e n . Z e e r b e ­ lan g rijk e b e d ra g e n z ijn h ie rm e d e v a a k g em o eid . H e t M in iste rie v a n C .R .M . b e ­ ste e d t ja a rlijk s m iljo e n e n a a n derg elijk e su b sid ies, om m a a r e n k e le v o o rb e e ld e n te n o e m e n u it d e b e g ro tin g v o o r 1971, ru im ƒ 16 m iljo e n v o o r su b sid ies te n b e ­ h o ev e v a n o rk e ste n , b ijn a ƒ 9,5 m iljo e n v o o r su b sid ies v a n d e to n e e lk u n st, ƒ 1,6 m iljo en su b sid ie aa n h e t p ro d u k tie fo n d s v o o r N e d e rla n d s e film s. M e t d eze b e ­ d ra g e n v o o r o g e n is h e t b e d ra g v o o r h et N a u tis c h In s titu u t n o o d z a k e lijk v o o r .de g o e d e o n tw ik k e lin g v a n d e sc h e e p v a a rt e n d a a rm e d e v e rw a n t z ijn d e b e d rijfs ta k ­ k en b e p a a ld b e sc h e id e n te n o em en .

O p g ro n d v a n d e re e d s bij h e t In s titu u t v an S c h e e p v a a rt en S c h e e p sb o u w a a n ­ w ezige in f ra s tru c tu u r (p erso n e el en m a te rie e l) is h e t a a n te b e v ele n d it in ­ s titu u t bij de o p z e t v a n h e t N a u tis c h I n ­ s titu u t te b e tre k k e n . H e t n a v ig a tie c e n ­ tru m z o u a ld a a r o n d e r te b re n g e n zijn en m e t h e t g e m o d e rn ise e rd e e n u itg e­ b re id e in fo rm a tie - en d o c u m e n ta tie c e n ­ tru m v a n h e t In s titu u t v o o r S c h e e p v a a rt e n S ch eep sb o u w de eerste fase v a n h et N a u tis c h In s titu u t k u n n e n v o rm en . S a m e n w e rk in g m e t a n d e re w e te n sc h a p p e lijk e c e n tra H e t is u ite ra a rd n ie t d e b ed o e lin g d a t e r een d o u b lu re in h e t w e te n sc h a p p e lijk o n ­ d erz o e k v a n h e t N a u tis c h In s titu u t t.a .v . a n d e re in s titu te n z al o n ts ta a n . H e t is n o o d z a k e lijk d a t v a n m e e t a f a a n de n o d ig e c o ö rd in a tie m e t de an­ d e re d a a rv o o r in a a n m e rk in g k o m e n d e w e te n sc h a p p e lijk e c e n tr a to t sta n d w o rd t g e b ra c h t, z o d a t n a u w e sa m e n w e rk in g in d e u itw e rk in g v an o n d e rz o e k s p ro je c te n g e re a lise e rd zal k u n n e n w o rd e n . H e t k o ste n a sp e c t v a n d e v a n h e t N a u tis c h In s titu u t

e e rste o p z e t

D e v o o r 1968 te r b e sc h ik k in g g e k o m e n c ijfers to n e n a a n d a t d e o n tv a n g s te n v a n d e z e e sc h e e p v a a rt v o o r a a n h et b u ite n la n d g e le v e rd e g o e d e re n en d ie n ste n ƒ 2355 m iljo e n b e d ra a g t. D it b e d ra g v e rm in d e rt m e t de ƒ 873 m il­ jo e n u itg a v e n d o o r d e sc h e e p v a a rt in h e t b u ite n la n d g e d a a n g eeft d e n e tto d e ­ v ie z e n in k o m ste n ad ƒ 1472 m iljo en g u l­ d e n , w elk e v a n u ite rm a te g ro te b ete k e n is zijn als b ijd ra g e to t d e k k in g v a n h e t s tru c tu re le te k o rt o p d e n a tio n a le h a n ­ d elsb alan s. B esch o u w t m e n d it te k o rt o v e r e e n re c e n t tijd v a k v a n 5 ja re n , 1964 t / m 1968. d a n b lijk t d a t d e N e d e rla n d s e s c h e e p v a a rt d it s tru c tu re le te k o r t v o o r ± 3 p e t g e d e k t h e e ft. D e z e b ijd ra g e is

D e o p ric h tin g v a n h e t N e d e rla n d s N a u ­ tisch In s titu u t z o u een v e rg e lijk b a a r b e ­ d ra g v erg en , de e x p lo ita tie v an h e t N a ­ v ig a tie c e n tru m ja a rlijk s b e la n g rijk m in ­ d er. G e e n o n b e la n g rijk e b ijd ra g e , d o c h d ez e s ta a n in g een v e rh o u d in g to t d e b ijd ra g e in d e e x p lo ita tie v a n h e t N a ­ tio n a a l L u c h t- en R u im te v a a rtla b o r a to ­ riu m , zijn d e ru im ƒ 7 m iljo en .

C o n c lu d e re n d m o e t ge ste ld w o rd e n d a t d e n o d ig e fin a n c ië n g een b e lem m erin g m o g e n zijn , v o o r d e o p ric h tin g v a n h et N e d e rla n d s N a u tis c h In s titu u t. W ij zijn g e c o n fro n te e rd m e t e en e n o rm e u itb re id in g v a n n av ig a tie sy ste m e n en te c h n ie k e n . V o o rb e e ld e n h ie rv a n zijn de o n tw ik k e lin g v a n d e m o d e rn e e le k tro ­ n isch e n a v ig a tie m id d e le n , d e satellietsy s­ te m e n , d e to e p a ssin g v a n v e rk eerssch eid in g ssy stem e n e n v e rk e e rsb eg eleid in g ssy stem en . D e to e p a ssin g v a n c o m p u te rs v o o r de n a v ig a tie s ta a t v o o r de d eu r. H e t is o n m isk e n b a a r d a t n a v ig a tie g eëv o ­ lu e e rd is to t e e n v o lw a a rd ig e ta k v an to e g e p a ste w e te n sc h a p . N e d e rla n d k a n h e t zic h m e t zijn b e la n g e n in de s c h e e p ­ v a a rt e n zijn h a v e n s en m e t zijn b e la n ­ g en in d e e x p lo ita tie v a n d e z e e b o d e m n ie t p e rm itte re n o m d eze o n tw ik k e lin g n ie t te v o lg e n e n n ie t d a a d w e rk e lijk de w e te n sc h a p p e lijk e n a v ig a tie te b e o e fe ­ nen. N a v ig a re n ecesse est is o n v e ra n d e rlijk w a a r e n zal o o k n o g v e rd e re ev o lu ­ tie v a n d ez e w e te n sc h a p o n v e ra n d e rlijk g eld ig b lijv en .

1

„ A U T O K O N -7 1 ” S E M IN A R door prof. ir. J. H. Krietemeijer O p 2 8 en 29 april 1971 is in h e t G ra n d H o te l te K o n gsb erg , N o o rw e g e n , een se m in a r g e h o u d e n o v e r h et A u to k o n -7 1 sy s­ te em . D it se m in a r is g eorg a n iseerd d o o r d e S h ip p in g R esea rch S ervices A / S (S R S ) voor g e b ru ik e rs en to e k o m stig e g eb ru ik e rs van h et A u to k o n systeem . R e e d s in m a a rt van d it jaar w e rd een eerste se m in a r g eh o u d en , m a a r alleen vo o r geb ru ikers. B ij d ie g e le g e n h e id w erd o o k een „ U sers C lu b " o pgericht, w aarvan M r. B ru lez, c h e f R . en D . van C h a n tiers de l’A tla n tiq u e , vo o rzitte r is g e w o rd en . H ie ro v e r stra ks m eer. A ls v o o rz itte r van d it tw eed e se m in a r is o p g e tre d e n M r. C . E . E llertsen, d ire c te u r v an de A d m . D iv. SRS. D e v e ra n tw o o rd e ­ lijke m a n v o o r de v o o rd ra c h te n w as M r. P. F . S d ren sen , sales m a n a g e r S.R .S. (die ik in 1968 o n tm o e tte als één d e r sp rek ers o p h e t E u ro p o rt C o n g re s te A m ste rd a m ). E r w a re n 20 d eeln e m ers v a n w e rfz ijd e u it D u itsla n d , F in la n d , F ra n k rijk , Joegoslavië, N o o rw e g e n e n S ch o tla n d , w a a rv a n d e m eeste to ek o m stig e geb ru ik ers. A lleen u it Jo eg o slav ië w aren v an 4 w erv en (B rodogradiliste 3 rd M ay , Ja d a n b ro d , U lja n ik en Split) to ta a l 11 d eeln e m ers aanw ezig. D e d eeln e m ers w aren v an z e e r v ersch illen d n iv eau en fu n ctie: p ro d u k tie m an ag ers, c h e fs te k e n k a m e r, le id e r v an R D o f E D P a fd elin g en e n m a llen zo ld e r. Z ij w e rd e n d in sd a g a v o n d 27 april o n tv an g en e n n a h e t d in e r g af M r. E lle rtse n e e n u itee n ze ttin g o v e r de o rg a n isa tie v o rm v a n S.R .S. Z ie fig u u r 1. V erv o lg en s w erd e en film v e rto o n d „ T h e A k e r G ro u p & H a a k o n V I I ” b e ­ tre ffe n d e de b o u w van een 2 3 0 .0 0 0 to n d w ta n k e r bij d e S to rd w erf. H e t se m in a r w as o n d erv e rd e e ld in 2 h o o fd o n d e rw e rp e n nl. de eerste d ag o v e r „ A p p lic a tio n o f A u to k o n -7 1 ” o n d e r leid in g v an M r. lv a r S ta u rset e n d e tw eed e d a g o v e r „ A n a to m y of A u to k o n 7 1 ” o n d e r leid in g v an M r. O. H . B o tteru d . O p d e eerste d a g w e rd e n d e v o lg en d e o n d e rw e rp e n b e h a n d e ld d o o r d e erbij g en o em d e sprek ers: 1.1 A u to k o n -7 1 p h ilo so p h y a n d d e fin itio n s 1.2. P re lim in a ry design, P R E L IK O N , F A IR 1.3. H u il C o m p letio n , L A N S K I, S H E L L 1.4. S tru c tu ra l D etailin g , view a n d d etails 1.5. W o rk p re p a ra tio n a n d p ro d u c tio n 1.6. C h an g es in d esig n 1.7. P lan s a n d P ro sp ects 1.8. S u m m a ry

P. F . S 0 ren sen R. D o o rn b o s C . B alch en O. Eng C . B alch en R. D o o rn b o s T . R e en sk au g P . T . S an ti

O p de tw eed e d ag w e rd e n d e volg en d e o n d e rw erp e n b eh an d eld : 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2 .6. 2 .7. 2 .8.

A L K O N , p a rt 1 A LK O N , p a rt 2 NEST, PR O D A F A IR L A N S K I, S H E L L , T E M P L A T E D eliv ery U s e r’s C lu b C o n clu sio n

A. la n d m a rk A . L a n d m a rk I. A . S tau e rse t B. S teen sru d R. D o o rn b o s O . H . B o tteru d P . T . S an ti P . F . S p rensen

N a e lk e v o o rd ra c h t v olgde een g ed ach ten w isselin g . H e t is w ellich t in teressan t o m h ie r d e fu n c tie s, leeftijd e n o p ­ leiding v a n d e 10 sp rek ers te v e rm e ld e n o m d a t d it sp re e k t v o o r d e hele a a n p a k bij d e SRS. 1.

Cliristian Balchen, G roup Leader, N C -D epartm ent, Stord Yard. Leeftijd 32 jaar. E ducation from Stavanger Tech. College, N orway. 2 years in w orkshop, 2 years lofting experience, 4 years in steel departm ent, 10 years in num erical departm ent.

A U T O K O N -7 1 H e t ,,A u to k o n -7 1 ” systeem is een v erz a m e lin g van c o m p u te r­ p ro g ra m m a tu u r d a t w erd o n tw ik k eld u it h e t A u to k o n 1 systeem . D it v o n d to t d u sv e r reed s to ep assin g bij 15 g ro e p e n v an w e r­ ven, o m v a tte n d e in to ta a l b ijn a 4 0 sch eep sw erv en . D e ze zijn v ersp reid o v e r d e g eh ele w ereld en w el in N o o rw e g e n , V e r­

S. en W. — 38e ja a rg a n g no. 13 — 1971

2. Ola H. Botterud. System C onsultant, SRS. Leeftijd 30 jaar. B.Sc., Teehn. U niversity o f N orw ay, Physics 1965. 1965 D etonations and shock waves (N orw egian Defence R e­ search Establishm ent), 1966-1969 C om piler D evelopm ent, m a­ trix m athem atics and m atrix package program m ing, finite ele­ m ent m ethods fo r structural analysis, lecturer in com puting sciences (University o f Stuttgart, G erm any), 1970 N um erical con­ trol o f flam e-cutters, C om puter aided design in shipbuilding (SRS, Norway). 3. R ud olf D oornbos, C onsultant Engineer, com puter applications, Bergen Y ard. Leeftijd 30 jaar. Is N ederlander. Education from H aarlem Technical College, H olland. 2 years in structural design, 3 years in projecting and developm ent en­ gineering, 3 years in technical com puter applications. 4. Ove Eng, System C onsultant, SRS. Leeftijd 33 jaar. B.Sc. T ech­ nical U niversity o f N orw ay, El. Eng. 1964. 5V4 years - system developm ent in A utokon, Vi year - consul­ tant services. 5. A n to n Landm ark, Project Leader, A utokon D evelopm ent at C en­ tral Institute for Industrial Research (C11R), N orw ay. Leeftijd 35 jaar. B.Sc. El. Eng., Purdue University, Indiana, USA. 10 years in system developm ent at CIIR . 6. Trygve R eenskaug, H ead, Softw are Developm ent D epartm ent a t C IIR , N orway. Leeftijd 40 jaar. B.Sc., H eriot-W att University, 1954, El. Eng. D iplom a o f the Im perial College, 1956. 1954-55, Design o f radio sets. 1956-59, Design o f control systems, 1960- , C om puter Program m ing. 7. Per T. Santi, Sales C onsultant, SRS, leeftijd 31 jaar. B.Sc. T ech­ nical University of N orw ay, M ech. Eng. 1965-67, H . K. Hygen & Co., head of Shipping Division, 196769, D ata- Ship A /S , consultant, 1969- , SRS, Sales C onsultant. 8. Ivar A. Staurset, System C onsultant, SRS. Leeftijd 35 jaar. B.Sc. U niversity of M ichigan, 1961. Nav. Arch, and Mar. Eng. J. J. H enry Co. Inc., Philadelphia, 1 year, Avondale Shipyard Inc., Philadelphia, 2Vi years, A ker Y ard, Oslo 2'A years, D et norske V eritas 3'A years, SRS Vi year. 9. Bj0rn Steensrud, C onsultant SRS. Leeftijd 28 jaar. E ducation from U niversity of Oslo, M ath, and Phys. 1 year in service bureau, applying E D P on G.E. 415. 3 years at SRS applying E D P on several com puter configu­ rations. 10. Paul F. Sorensen, M anager D ata Division, SRS. Leeftijd 38 jaar. B.Sc., Technical U niversity o f N orw ay, Nav. Arch. 1958. 1959-60, A ker G ro u p Head Office, Structural Design, Engineer, 1960-61, A ker G ro u p H ead Office, M achinery Engineer, 1961-63, A ker G roup H ead Office, S tructural Design, H ead o f Dept., 1963-65, Aall & Co., Japan, C onsultant, Surveyor, 1965-69, A ker G ro u p Head Office, R & D M anager, 1968- , H ead o f SRS D ata Division. V a n d e ze 10 sp re k e rs b e h o re n e r 6 to t de S R S -o rg an isatie, 2 zijn v a n d e w erv en en 2 v a n de o rg a n isa tie C IIR (C e n tra l In s titu te f o r In d u s tria l R esearch ). SR S w e rk t d u id e lijk o p een c o m m ercië le b asis e n h e e ft d aarb ij u itste k en d e c o n ta c te n m e t h e t sc h e e p sb o u w b e d rijfslev en (de le ­ d en v an de A k e r g ro ep ), h e t s c h e e p v a a rtb e d rijf (F re d O lsen ), de O IIR en d e u n iv e rsite it v a n T ro n d h e im . D e p re se n ta tie v an de v o o rd ra c h te n w a s u itste k en d , D e o n d e r­ w erp en goed op e lk a a r a a n g e p a st m et e e n d u id e lijk b lijk v an g oede v o o rb ereid in g . A lle sp re k e rs h a d d e n een p a k k e t m o d e rn e o v e rh e a d -p ro je c to r d iap o sitie v en in v e rsc h ille n d e k le u re n , w a a r­ bij steeds bij d e a a n v a n g o p h e tz e lfd e sc h e m a v a n d e A u to k o n p ro g ra m m a ’s ro n d d e c e n tra le d a ta b a n k w e rd te ru g g eg rep en . D a a rd o o r v e rto o n d e n a lle g e p re s e n te e rd e d e ta ilo n d e rw e rp e n een b ijz o n d e r g o ed e sa m e n h a n g en o p b o u w . H e t w as een genoegen o m n a a r de e ffic ië n te en d id a c tisc h o p h o o g p eil sta a n d e p re s e n ­ ta tie d o o r d it te a m v a n jo n g e e n e n th o u sia ste A u to k o n „g elo v i­ gen ” te lu iste re n .

e n ig d e S ta te n , F ra n k rijk , S p an je, Italië, D u its la n d , N . Ie rla n d , S c h o tla n d e n C a n a d a . H e t o o rsp ro n k e lijk e A u to k o n 1 sy steem h a d e e n z ek e re b e p e r­ kin g to t h e t zgn. p la a tu itsla g w e rk e n o m v a tte v o o rn a m e lijk d e p ro g ra m m a ’s F A IR -2 , S H E L L -2 e n N E S T -2 , w a a rb ij h e t cijfer 2 re ed s d u id t o p een „ tw e e d e g e n e ra tie ” .

311

ALKON

2

e e n alg o ritm isc h e p ro g ra m m e e r c o d e e rta a l

b lem en o p . D e g e b ru ik e r k rijg t m e e r in fo rm a tie o m tre n t d e sta n d van h e t p ro c e s d o o rd a t te k e n in g e n k u n n e n w o rd e n gele­ v erd v an alle k ro m m e n d ie d o o r F A I R w o rd e n g e m a a k t en h eeft d a a r d o o r e e n b e te re c o n tro le o p alle ru im te lijk e k ro m ­ m en. Z o a ls re e d s v erm eld w o rd t d it p ro g r a m m a F A IR -2 nu o o k to e g e p a st in d e v lie g tu ig in d u strie e n d e a u to m o b ie lin d u s­ trie. V e rm e ld w o rd t d a t h ie r o o k to ep a ssin g sm o g e lijk h e d e n lig­ g en v o o r h e t o n tw ik k e le n v a n p ijp le id in g sy ste m e n v a n m ach in ein stallaties. D e s p re k e r su g g e re e rt e e n n ieu w p ro g ra m m a : „A u to p ip e ” (ik h eb o p g e m e rk t d a t d e n a a m A u p ik o n ( A u to m a tic P Ip e K C W stru k sjo n ) b e te r z o u zijn).

PRO D A

1

v o o r p ro d u k tie g e g e v e n s

LANSK I

DUP

2

een „ D a ta U tility P ro g r a m ”

M et d it p ro g r a m m a („L A N g .S'A 7psdetaljer”) w o rd e n , u itg a a n d e v a n h e t v e rk re g e n lijn e n p la n , la n g ssc h e e p se k ro m m e n o p het h u id -o p p e rv la k en u itsp a rin g e n v o o r s p a n te n e.d . (cu to u ts) v e r ­ k re g en . D a a rto e b e h o re n o .a . la n d e n , d e k a a n sn ijd in g e n m e t de h u id , la n g ssp a n te n , strin g e rs. D e re s u lta te n w o rd e n o p g eslag en in d e d a ta b a n k v o o r v e rd e r g e b ru ik d o o r h e t S H E L L o n tw ik k elp ro g r a m m a e n de A L K O N p ro c e sso r.

In h e t A u tö k o n -7 1 systeem zijn nu to e g e v o e g d d e n ieu w e p ro ­ g ra m m a p a k k e tte n : P R E L IK O N

1 v o o r g e o m e trisch e b e re k e n in g e n w e rp e n

bij h e t o n t­

DRAW

2 v o o r c o n tro le te k e n in g e n

LANSKI

1 v o o r la n g ssc h e e p se c o n stru c tie s

TEM PLA TE

1 v o o r m a lle n w e rk te n b eh o e v e v a n bij de p ro d u k tie

c o n tro le

S ch e m a tisc h w o rd t h e t g e b ru ik sg e b ie d v an A u to k o n 1 en A u to kon-71 w eerg eg ev en in fig u u r 2. H et is een se m i-a u to m a tis c h sy steem , w a a rb ij d e c o n tro le d o o r d e m e n s te alle n tijd e m o g elijk b lijft. H e t h o o fd s a m e n ste l is: 1. E e n D A T A -B A S E 2. N O R M E N 3. E e n W IR E -M O D E L H e t w ire m odel is in w ezen n ie t a n d e rs d a n een w ee rg e v en v an alle in te rse c tie s in een m o d el, d.w .z. v a n alle sn ijlijn en v a n v la k ­ k e n v a n b o u w d e le n , c o n to u r e n en z. M e t h e t A u to k o n 1 systeem is re e d s eeen 1 0 -jarig e e rv a rin g o p ­ g ed aan . H e t o v e rg a a n o p A u to k o n -7 1 v ra a g t sle c h ts e e n ge­ rin g e in s p a n n in g en tra in in g v a n d e lied e n d ie m et A u to k o n 1 v e rtro u w d zijn. H o o fd z a a k is d a t A u to k o n -7 1 e e n p a k k e t p ro g r a m m a ’s h e e ft d a t e e n b re d e r g eb ied o m v a t v a n o n tw e rp en p ro d u k tie -a c tiv ite ite n te n d ien ste v a n sch e e p sw e rv e n . V o o rts v in d t e e n d e r p ro ­ g ra m m a ’s re e d s to e p a ssin g in d e a u to m o b ie l-in d u strie e n d e v lie g tu ig -in d u strie . D e v ersc h ille n d e nieuw e p ro g ra m m a -e e n h e d e n w e rd e n b e sp ro ­ k en en h ie r v o lg t ee n k o rte sa m e n v a ttin g : P R E L I K O N is een o p zic h z e lf s ta a n d p ro g ra m m a p a k k e t, te g e ­ b ru ik e n bij h e t v o o ro n tw e rp . H e t is o n tw ik k e ld d o o r d e B erg en w e rf v a n d e A k e rg ro e p en C o m p u ta s, h e t re k e n c e n tru m v a n D e t n o rs k e V e rita s. H et k an a fz o n d e rlijk w o rd e n g e b ru ik t en h e e ft d a n ee n lo k ale „ d a ta -b a s e " , m a a r o o k i n c o m b in a tie m e t A u to ­ k o n e n e e n c e n tra le d a ta b ase. H e t is to e te p assen v o o r alle g e ­ b ru ik e lijk e b e re k e n in g e n in d it v ro eg e o n tw e rp s ta d iu m z o als c a rè n e d ia g ra m , trim , b elad in g s-, stab iliteits-, p e ild ia g ra m m e n , la n g ssch eep se ste rk te e.d . D e re s u lta te n k u n n e n d e sg e w en st w o rd e n g e p re se n te e rd d o o r e e n reg e lsc h rijv e r o f in d e v o rm v a n g ra fie k e n op e e n a u to m a tisc h e te k e n m a c h in e . D e b e re k e ­ n in g e n w o rd e n g ed aan m et een m in im u m a a n in v o erg eg ev en s, z o als L , B, D , dep l, 6 e.d . e n h e t sy ste e m k a n w o rd e n g e h a n ­ te e rd d o o r h e t te k e n k a m e r-p e rso n e e l bij d e w e rf, n a een e e n ­ v o u d ig e tra in in g . H e t sy steem is v o lle d ig o p e ra tio n e e l e n ge­ b ru ik e rs h a n d le id in g e n z ijn v e rk rijg b a a r. M e t b e h u lp v a n d e d e e lp ro g ra m m a ’s „ H u il D e fin itio n ” , „ H u il V a ria tio n ” e n „ H u il D ra w in g ” k a n m e n snel to t lijn e n te k e n in g en k o m e n d ie v a n v o ld o e n d e o m v a n g zijn v o o r d e eisen a a n e e n v o o ro n tw e rp te stellen . O o k zijn d e z e lijn e n v a n u itste k e n d e k w a lite it. Z o k a n m e n snel e e n a rc h ie f o p b o u w e n v a n scheep sv o rm e n d ie d o o r h e t „ H u il V a ria tio n ” p ro g ra m m a d e b asis k u n n e n v o rm e n v o o r w ee r a n d e re o n tw e rp e n . U itg a a n d e v a n h et P R E L IK O N lijn e n p la n k u n n e n d e lijn e n v e r­ d e r w o rd e n g e s tro o k t m e t b e h u lp v a n d e F A IR p ro g ra m m a e e n h e id . C o n tro le te k e n in g e n en u ite in d e lijk g e c o m p le te e rd e lijn e n p la n n e n w o rd e n d a n g e m a a k t m et h e t D R A W p ro g ra m m a en de re s u lta te n k u n n e n w o rd e n o p g e sla g e n in d e d a ta -b a se m e t b e h u lp v a n ee n k o p p e lp ro g ra m m a , g e n a a m d T R A B O . P R E L IK O N k a n n ie t w o rd e n g e b ru ik t v o o r o p tim a lise rin g ste c h n ie k e n bij h e t o n tw e rp e n v a n sch ep e n . D eze p ro g ra m m a 's b e s to n d e n re e d s bij A u to k o n 1 m a a r zijn v o o r A u to k o n -7 1 in b e la n g rijk e m a te gew ijzigd e n m e e r g e ric h t o p d e b e h o e fte v a n d e g e b ru ik e r. Z o k a n h e t p ro g r a m m a F A I R - 2 n u g e b ru ik t w o rd e n v o o r ie d e re w ille k e u rig e v o rm v a n h e t g ro o tsp a n t, b ijv o o rb ee ld o o k v o o r o n d e rz e e b o te n . E e n sc h ip m e t o p lo p e n d e k iel le v ert geen p ro ­

312

L A N S K I o n tw ik k e lt en te k e n t k ro m m e n in alle p ro je c tie s als­ o o k in u itg e sla g e n v o rm e n . In e e n a ld u s v e rk re g e n h u id u itsla g b e h o e v e n in d it geval a lleen de p la a ts tu ik e n m e t d e h a n d te w o rd e n aan g e g e v e n . L A N S K I k a n o o k la n g ssp an ten g e g ev en s e n w ijzigingen d a a rin o p le v e re n , z o a ls c u to u t v o rm e n , h o e k m e t de h u id , v e rlo p e n d e h o e k e n bij d e g e to rd e e rd e la n g s sp a n te n . D e g eg ev en s k u n n e n in ta b e lv o rm w o rd e n g e d ru k t en opgeslag en in d e d a ta b a n k . D o o r d e to e p a ssin g v an h e t L A N S K I-p ro g ra m m a w o rd t d e in ­ v o e r v o o r d e S H E L L -p ro g ra m m a e e n h e id z e e r v e re e n v o u d ig d . B en o d ig d zijn g eg ev en s v a n p la a td ik te n e n situ a tie d e r p la te n te n o p z ic h te v a n ree d s o p g esla g en geg ev en s v a n sp a n te n en la n d e n . S H E L L g ee ft d a n o p a a n v ra a g e e n p o n sb a n d v o o r 2o f 3 -assig s n ijb ra n d e n , v o o r m e rk e n , re fe re n tie lijn e n v o o r w alsen d e r p la te n , g eg ev en s v o o r b e stellijste n v a n sta a l e n k a n d e o n t­ w ik k e ld e p la a tv o rm v e rs tre k k e n o p d e re g e ld ru k k e r. A ls v o o rb e e ld v o o r d e c a p a c ite it v a n d e L A N S K I-S H E L L c o m ­ b in a tie w o rd t v e rm e ld d a t v o o r d e to ta le u itw e rk in g v a n een lijn e n p la n to t en m et d e c o m p le te h u id o n tw ik k e lin g v a n een 2 8 0 .0 0 0 to n s d w ta n k e r bij d e A k e rs -G ro u p m in d e r d a n 3 w e­ k e n n o d ig w a re n .

SHIPPING RESEARCH S E R V IC E S

SR S

o r g a n is a t ie v o rm

FRED 0LSEN

AKER S ----GROUP

c ia g

' ----- Cl 1R (1957)

X) C l A G s C I I R . A K E R S GR O U P

SRS board B ygg e d a ta boa rd

SR S management

B y g g e d a ta gen.m an

S h ip p in g

S h ip y a rd

D a t a Div.

Div.

Div.

sh ip b u ild .

D a t a Div. automotive g ir o d t '

Civ. Eng.

— [au to ko n

C om p u te r os e t t i n g v a n d e D a t a Div.,

A p p lic a t io n

T e c h n ic a l

ship p i n g en shipyard div. is n a a r schatti n g oa. 3 0 m a r

Fig. 1. 1

c e n tra le d a ta b a n k to e te p a sse n v o o r alle p ro b le m e n v an ee n g ro te o rg a n isa tie . D it v o e rt v o lg en s h e m to t „ ra m p z a lig e gevol­ g e n ”. is „ o n m e n se lijk ” , „ o n h a n d e lb a a r” e n „ n ie t g e sc h ik t” . O p de 2 e d a g sp ra k M r. B o tte ru d n o g o v e r d e lev erm o g elijk h e­ d en van SR S. D e o rg a n isa tie o m v a t th a n s m et d e d o c h te ro rg a n i­ satie B v g g ed ata A /S e e n s ta f v an 5 0 m a n e n v o rm t e e n van de to o n a a n g e v e n d e p ro g r a m m a tu u r le v e ra n c ie rs v o o r d e sch eep s­ b o u w , au to m o b ie l- e n v lieg tu ig b o u w , civ iele te c h n ie k e n k a rte ­ ring, w elk e laa tste tw ee a ctiv ite ite n o n lan g s zijn toegevoegd. S R S is e r o m h et d e g e b ru ik e r g e m a k k e lijk e r te m a k e n bij h e t aa n sc h a ffe n en in v o ere n v a n h et A u to k o n -7 1 sy steem . A u to k o n is te g e b ru ik e n m et U N IV A C , IB M . IC L , C D C , Sie­ m en s, B ull-G e en B u rro u g h B 5 5 0 0 c o m p u te rs. M e e r g e d e ta il­ leerd w o rd t de v olgende c o m p u te r g en o em d :

structural ----------- A u t o k o n - 7 1

u i t b r e id in g

U N IV A C 1108 C e n tra a l g eh eu g en M ag n . d ru m M ag n . ta p e s

design »H

Autokon!

2

j

Fig. 2. ALKO N G e lijk m et de u itsla g w erk z a a m h ed en k u n n e n d e d e ta ils van d e c o n stru c tie d e ie n v an h e t in w e n d ig e v a n d e ro m p w o rd e n o n t­ w ik k eld m et b e h u lp v a n h e t A L K O N -p ro g ra m m a d a t is g e b a­ seerd o p d e A L K O N -p ro g ra m m e e rta a l. A L K O N is afg eleid van „ A L g o ritm isk ATO/Vstruksjon” . E e n a lg o iitm u s is e e n sta p sg e ­ w ijze b esch rijv in g v an h e t re k e n k u n d ig o p lo ssen v a n een gege­ v en p ro b le e m , v e rv a ard ig e n v a n een w e rk stu k o f afw e rk e n v an e e n p ro g ra m m a . D erg elijk e a lg o ritm i zijn n o rm e n en in d it g e­ val v o lg en s d e A L K O N -p ro g ra m m e e rta a l. D e ze n o rm e n v o e re n bij u itv o e rin g v an h e t p ro g ra m m a u itein d elijk to t N u B e b a n d e n v o o r c o n stru c tie d e ie n v a n d e sch e ep sro m p . H ie rm e d e w o rd t een geheel v a n gegevens e n v o rm e n (w ire-m odei) o p g e b o u w d v o o r de d a ta b a n k o f d ata-b ase. O p elk m o m e n t k u n n e n o o k c o n tro le te k e n in g e n w o rd e n v e rs tre k t en in fo rm a tie te v o o rsc h ijn w o rd en g e b ra c h t, a a n g e p a st a a n d e fo rm a te n , sch a len e n b esch rijv in g ssp ecific atie v an de g eb ru ik er. H e t is op e en v o u d ig e w ijze m o g elijk o m v e ra n d e rin g e n in d elen v an h et p ro g ra m m a a a n te b re n g e n . A L K O N w erd d o o r een d e r sp re k e rs een „ v ery p o w e rfu l to o i” g e n o em d , m et m eer m o g elijk h ed e n , flex ib eler en m e er d y n a m isc h d a n F o rtra n , A lgol o f w elke a n d e re h em b ek e n d e taal d a n ook. H e t N E S T -p ro g ra m m a m a a k t h et m o g elijk o m snel gegevens te v erk rijg e n v o o r h e t n este n v a n v o rm e n o p rech th o e k ig e p la ­ ten. H e t is v an h e t A u to k o n 1 sy steem o v e rg e n o m e n m et e n k e ­ le w ijzigingen e n v erb eterin g e n . H e t P R O D A -p ro g ra m m a g ee ft bij u itv o e r in fo rm a tie o v e r snijlen g ten , m e rk len g ten , sn ijtijd en , o p p e rv la k en g ew ich t v a n elk on d erd eel. T e n slo tte is e r nog een D U P (D a ta D tility P ro g ra m ). H e t v e r­ v u lt e en a a n ta l n u ttig e fu n c tie s in v e rb a n d m et v e rv allen gege­ vens, v erk lein en v a n o m v a n g gegevens in d a ta-b a se , d ru k k e n v a n stuklijsten, hersch rijv e n v a n m a g n e e tb a n d e n e.d. H et to ta a l v an d eze p ro g ra m m a e e n h e d e n v o rm t „ A U T O K O N 7 1 ” , e en n a a r m e n b e w e e rt m a c h tig stu k g eree d sc h a p v o o r sc h eep so n tw erp , o n tw e rp e n v a n c o n stru c tie d e ie n e n d etails d a a rv a n en p ro d u k tie sy ste m e n . E en d e r sp re k e rs m e rk t o p d a t h e t n ie t ju ist is o m één g ro te DOORSNEDE

E x ec 8 32 K w o o rd e n 2 m ïlj. w o o rd e n

O v er c o m p u te rs die e v e n tu e e l bij to e k o m stig e g e b ru ik e rs a a n ­ w ezig zijn g a f m en h e t v o lg e n d e c o m m e n ta a r i.v.m . A u to k o n -7 1 : 1B M /360 IB M /3 6 0 1 B M /360 IB M /3 6 0 IB M /3 6 0

64 128 160 160 192

K b ites „ to o sm a ll” K b ite s D O S „ d o u b tf u ll” K bites D O S „ O .K .” K b ites O S „ d o u b tf u ll” K bites O S „ O .K .”

E en a a rd ig e o p m e rk in g m a a k te d e h e e r B o tte ru d : „ A u to k o n is p o rta b le , SR S h a s p o rte rs ” . In O slo b e sc h ik t m e n o v e r een U N IV A C 1108 c o m p u te r 192 K w o rd s, m ag n . d ru m ty p e. D e w e rf in B erg en h e e ft e e n On­ line te rm in a l en h e e ft h et „ g e v o e l” d a t m e n de c o m p u te r „ in eigen h u is” h eeft. D e S to rd w e rf h e eft een o ff-lin e te rm in a l en „ v o e lt z ic h w a t v er w eg v a n d e c o m p u te r” m e t m e e r ge­ c o m p lic e e rd e h an d e lin g e n . O p g eg ev en w o rd t d a t d e p rijs van een te rm in a l v a rie e rt van 3 0 .0 0 0 $ to t 6 0 .0 0 0 $. A a n h et slot van h e t se m in a r w erd n o g m ed e d e lin g g ed aan v an d e o p ric h tin g v an een „ U se rs C lu b ” in m a a rt 1971. D e b e d o elin g is o m d o o r uitw isselin g van e rv a rin g to t een nog g ro te re e ffic ie n cy te k o m en . L e d e n k u n n e n zijn g e b ru ik e rs en to e k o m stig e g e b ru ik e rs. Z o a ls reed s gezeg d is M r. B rulez van 1’A tla n tiq u e v o o rz itte r g e w o rd en . H e t is mij d u id elijk g e w o rd e n d a t v o o r een serv icev erlen in g op c o m m e rc ië le basis, z o als S R S d a t d o e t, een c a p a b e le en u itg e b re id e s ta f v an en th o u sia ste lied en n o d ig is. In v o erin g bij de b e d rijv en v ra a g t een v o o rtd u re n d c o n ta c t. H e t eerste instru c tie c o n ta c t is h e t v o o rn a a m ste . E e n d e r d e e ln e m ers, een lo fts fo re m a n v a n een g ro te w e rf in S c h o tla n d , d eeld e m ed e d a t de g eh ele p lo eg „ m o ld lo fts m e n ” e n k e le ja re n geleden na een 6-w eekse c u rsu s A u to k o n 1 v o lk o m en o n d e r d e k nie h a d . D e aa n v u llin g e n en w ijzigingen v olgens A u to k o n -7 1 v r a ­ g en een a a n v u lle n d e c u rsu s v an 5 a 10 d a g en en zijn g e m a k ­ kelijk te leren . K o rt n a h e t se m in a r w e rd b e k e n d d a t d o o r S R S c o n tra c te n w e rd e n afg eslo te n v o o r A u to k o n -7 1 m et de „ 3 rd M a y ” w e rf in Y o eg o slav ië en d e w e rf v an St. Jo h n S h ip b . a n d D ry d o c k C y. in C a n a d a . H et ziet e r n a a r u it d a t d it sy steem in d e to e k o m st nog m eer in te rn a tio n a le to e p a ssin g zal v in d en .

* .«

O p h e t ein d v an d e l e d ag w erd n o g een b e z o e k g e b ra c h t aan de A /S K o n g sb e rg V a p e n fa b rik k w a a r M r. R. K ristia n se n M .S c., M .E . (S e n io r d a ta sy stem s e n g in e e r in d u s tria l e le c tro n ics a n d d a ta system s), d ie h e t se m in a r b ijw o o n d e , d e g ro ep ro n d le id d e d o o r d e ,,P lo tte r” -a fd e lin g . D a a r w e rd g e d e m o n ­ stre e rd m e t d e g ro te te k e n m a c h in e (6.00 X 1.80 m n u ttig e w erk o p p e rv la k te ), een k le in e re p lo tte r en h e t sp a n te n a fte k e n a p p a ra a t. V o o r deze la a tste zijn c o n tra m a lle n d o o r K o n g sb e rg / E SSI g e p ro g ra m m e e rd . D e m o e ilijk h e id is d a t v o o r d eze m a l­ len e r een c o m p e n sa tie m o e t zijn v o o r d e le n g te la n g s de n e u ­ tra le lijn. D e sch aal is 1 : 10 in le n g te ric h tin g en 1 : 1 in de ric h tin g h a a k s d a a ro p .

S. en W. — 38e jaa rg an g no. 13 — 1971

313

V o o rts w erd m e d e d e lin g g e d a a n van een a u to m a tis c h e in s te l­ ling v an de sn ijh o e k hij d rie a ssig sn ijb ra n d e n . D o o r in stellin g v a n de d ra a ib o e k n van h et b ra n d e rs u p p o rt w o rd t d e sn ijh o ek /? in g esteld o p d e v ereiste hoek. Z ie fig u u r 3. A ls e n te r ta in m e n t w erd o p d e a v o n d v an d e e e rs te d a g een b e ­ z o e k g e b ra c h t a an de o u d e z ilv erm ijn en en h et 3 3 0 m o n d e r­ g ro n d s gelegen m u seu m . In d e d a a rb ij g e leg e n o n d e rg ro n d s e

V L IS S IN G E N S C O N T A IN E R H A V E N V e rw a c h t in g e n o v e r t r o f f e n „ H e t feit d a t m e n in de h a v e n v a n V lissin gen op g ro te sc h a a l c o n ta in e rs zo u g a a n lossen, h e e ft zelfs d e sto u tste v e r­ w a c h tin g e n v an d e stijd s o v e rtro ffe n . D e g ro te w a a rsc h ijn lijk h e id , d a t h e t n ie t bij w ol a lleen blijft, m o e t to t v o ld o e n in g ste m m e n . D e k eu ze is ju ist g ew eest, en h e t p essim ism e, d a t g ro e id e to e n h e t n ieu w e h a v e n g e b ie d a a n d e S lo e h a v e n a a n v a n k e lijk sle c h ts la n g z a a m o p g a n g k w am , is n ie t g e re c h tv a a rd ig d ge­ b le k e n .” D it zei m r. R. J. N e lisse n , de m in is te r v an E c o n o m isc h e Z a k e n , to e n hij z a te rd a g d e H a n d e ls k a d e en d e d a a r ­ a c h te r lig g e n d e C o n ta in e r T e rm in a l v a n V lissin g en , o fficie el in g e b ru ik steld e. H e t co m p le x is g elegen a a n d e S lo e h a ­ ven. D e m in is te r zei, d a t de s a m e n h a n g v an zeehavens en in d u s tria lisa tie steed s b e la n g rijk e re v o rm e n a a n n e c m t. De o v e rh e id is d a a ro m , v o o ra l d e la a tste tie n ja re n , d e tr e k v an d e b a sisin d u s­ trie ë n n a a r d e k u st g a a n stim u le re n . V o o ra l v o o r d e p ro v in c ie Z e e la n d is d eze o m s ta n d ig h e id een z e e r g e lu k k ig e g ew eest. H e t D e lta p la n h e e ft e rv o o r g e ­ z o rg d , d a t d e p ro v in c ie u it h a a r e e u w e n ­ la n g e iso le m e n t is g e ra a k t. A ls g evolg h e e ft e r een p ra c h tig e re g io n a le e x p a n ­ sie p la a tsg e v o n d e n : het te m p o en d e o m v a n g v an d e in d u strie v e stig in g e n h e e ft z ic h h ie r n u snel o n tw ik k e ld en n iet la n g e r tre k k e n de Z e e u w e n w eg o m e l­

N IE U W E U IT G A V E N N orspec 70 Proceedings „the N o rth Sea Spectrum ” O nder redactie van K enneth D. T ro u p U itgave: T hom as Reed Publications Ltd. 39 St. A ndrew ’s H ill I.ondon EC4 V 5 D H , England. 260 pag. Afm. 30,5 X 21,5 X 1,7 cm. Prijs £ 10,50

„ z a a l” w erd een K o ld tb o rd m a a ltijd g e b ru ik t w a a rn a een stud e n te n g ro e p fo lk lo re -d a n se n o p v o e rd e . D e u ite e n z e ttin g o v e r de g e sc h ie d e n is van d eze z ilv e rm ijn e n , w a a r m en in 1624 m et h et d elv en b e g o n , w as b ijz o n d e r in te re ss a n t. D e m ijn is in 1950 g eslo ten . N a o n tv a n g s t v a n de p ro c e e d in g s v an h e t se m in a r, zal zo m o ­ gelijk m e e r g e d e ta ille e rd e in fo rm a tie k u n n e n w o rd e n v e rstre k t.

IN G E B R U I K G E N O M E N

d e rs w erk te z o e k e n ; in te g e n d e e l, a n d e ­ re n tre k k e n n a a r Z e e la n d . M r. N elissen zei, d a t m e n h ie r th a n s in een n ie u w e fa se v a n d e e c o n o m isc h e g ro ei v e rk e e rt. H e t g e b ie d v a n R o tte r­ d a m is p ra k tis c h vol e n d it zal o n g e tw ij­ fe ld de z e e h a v e n in d u s trie in Z e e la n d sti­ m u le re n . W el v o o rz a g d e m in is te r in d it p ro c e s d e n o d ig e k n e lp u n te n , z o a ls h e t tijd ig g e re e d m a k e n v a n in d u s trie te r­ re in en , m a a r d e z e k u n n e n v o lg en s h em g e m a k k e lijk o v e rw o n n e n w o rd e n .

N a d e p le c h tig h e id w e rd een d a n k w o o rd g e sp ro k e n d o o r d rs. D . R o e m e rs, b u r ­ g e m e e ste r v a n V lissin g en , w a a rn a d e fe s­ tiv iteiten m e t een b a n k e t w e rd e n b e ­ sloten .

M ilie u h y g iën e

G u n s tig

V ó ó r d e m in is te r w e rd h e t w o o rd g e ­ v o e rd d o o r m r. J. v a n A a rts e n , C o m ­ m issaris v an d e K o n in g in in Z e e la n d , die d e rijk so v e rh e id d a n k b ra c h t v o o r d e w ijze w a a ro p m en g e h o lp e n h e e ft a a n d e u itb re id in g v a n de S lo e h a v e n -p ro je c te n . H ij zei, d a t m en n u z o v e r w as, d a t v elen d e v ra a g m e e n d e n te m o e te n ste lle n : „ Is h e t n u n ie t la n g z a m e rh a n d ver geno eg ?”

D e ee rste w ee k d a t d e te rm in a l (al o ffic ie u s) in g e b ru ik is g ew eest, w as v o lg en s d e h e e r C . O re e l, d ire c te u r van d e N .V . H av e n v a n V lsisin g en , een z e e r g u n stig e . V a n h e t D u its e v o lc o n ta in e rsch ip S y d n e y E x p re ss w e rd e n n iet m in ­ d e r d a n een 'kleine 6 0 0 c o n ta in e rs gelost; d eze w a re n g e la d e n m e t w o l, s tu k g o e d e n fru it. E r is in een p ittig te m p o g ew erk t. O p 8 ju n i k o m t h e t N e d e rla n d s e m .s. A b e l T a sm a n v a n de N e d llo y d , als tw e e ­ d e sc h ip a a n de n ie u w e fa c iliteit.

V e rh e u g e n d is h e t d a a ro m d a t d e b e ­ z o rg d h e id o m re d e n e n v a n m ilie u h y g ië ­ ne, d o o r d e v estig in g v a n d eze n ieu w e „ s c h o n e ” in d u s trie g een n ie u w v o ed sel w o rd t g eg ev en . E e n a n d e r w in s tp u n t d a t de c o n ta in e rte rm in a l b re n g t is e e n v o o r Z e e la n d m e e r g e d iffe re n tie e rd e a rb e id s ­ m a rk t. D e o p e n in g v a n d e te rm in a l g e sc h ie d d e d o o r een c o m m a n d o v a n d e m in is te r

geving te r sprake, terw ijl op de tw eede dag vooral aandacht w erd geschonken aan de elektronica. O p de derde dag w erden boven­ en onderw atervaartuigen besproken als­ mede de problem en bij het duiken. De vierde dag was gewijd aan onderw erpen als menselijke relatie to t de problem atiek en voorts w ettelijke bepalingen en golfspectra.

Tijdens de 4-daagse conferentie N orspec 1970 zijn een aan tal voordrach ten gehouden over de exploitatie van de N oordzee. De conferentie droeg een sterk tnulti- en inter­ disciplinair k arak ter en de onderw erpen van de voordrachten bestreken een breed gebied van de problem atiek. In grote lijnen w erden een viertal hoofdgebieden behan­ deld, OD elke dag één.

De 27 voord rach ten m et illustraties zoals fo to ’s, tekeningen, kaarten, grafieken, zijn gebundeld en tevens voorzien van de ge­ voerde discussies. H et in linnen b and ge­ bonden boek is typografisch zeer verzorgd en vorm t een w aardevolle bijdrage to t de bestudering van de problem en rond de exploitatie van de zeeën in het algem een en die van de N oordzee in het bijzonder. V oor allen die hierm ede hebben te m aken is het een zeer aan te bevelen boek.

Tijdens de eerste dag kw am en vooral de vraagstukken van de N oordzee en de om-

Prof. ir. J. H. Kr.

314

a a n d e m a c h in is t v a n d e g ro te 6 4 -to n s P e in e r-C o n ta in e rk ra a n , d eze in w erk in g te stellen . D e k ra a n k w a m in bew eging, lic h tte ee n d e r v ele c o n ta in e rs o p en p la a tste d eze o p d e k a d e , w a a rn a een s tr a d d le - c a r r ie r ’h e m a f v o erd e .

D e to ta le o p p e rv la k te v a n de te rm in a l b e sla a t v o o rlo p ig 7 h e c ta re . D e len g te v an d e k a d e is 4 2 0 m en d e d ie p g a n g v o o r d e k a d e b e d ra a g t 35 v o e t. T .z .t. zal een tw ee d e (P a c e c o )-c o n ta in e rk ra a n w o r­ d e n g e ïn s ta lle e rd . V o o r h e t in- e n u it­ p a k k e n v a n d e c o n ta in e rs w e rd een lo o d s gebouw d m et een o p p e rv la k te v an

2000 m2.

ONTVANGEN

BROCHURES

D e N .V . R ijdam te A lphen a.d. Rijn heeft een brochure uitgegeven getiteld: „H et ge­ bruik van aardgas als voorw arm gas bij het autogeen snijden” . H et boekje is op aan­ vraag verkrijgbaar bij genoem de vennoot­ schap. Energiew eg 6, A lphen a. d. Rijn.

B illiton-van d e r Rijn N .V . zond ons de 2e druk van „A lum inium in bew eging” . D e b ro ­ chure is geen technisch vadem ecum , doch een richtingaanw ijzer op h et gebied van alum im ium bew erking. D eze brochure is op aanvraag gratis verkrijgbaar bij Billitonvan der Rijn N .V ., D am 21, A m sterdam .

1

DE E E R ST E 850/1700 M O T O R V A N G Ö T A V E R K E N I N G E W I J Z IG D E S L U IT DE B E P R O E V IN G M ET G O E D E R E S U L T A T E N AF

U IT V O E R IN G

E e n 9 -c ilin d e r m o to r van G ö ta v e rk e n ty p e 8 5 0 /1 7 0 0 V G S U w e rd o n la n g s gebouw d, in een gew ijzigde u itv o e rin g en d o o r de b o u w e r in een v an de m o n ta g e w e rk p la a tse n b e p ro e fd . E en a a n ta l o n d e rg e sc h ik te v e ra n d e rin g e n w e rd v o o r d e ee rste k e e r in d eze m o to r g e ïn tro d u c e e rd , w a a rv a n de m e este v e re e n ­ v o u d ig d e in s p e c tie -ro u tin e s to t d o el h a d d e n e n een v e rd e re v e rb e te rin g v an d e b e tro u w b a a rh e id in h e t b e d rijf. D e m o to r z al g e ïn s ta lle e rd w o rd e n in een O B O -sch ip , w a a rv a n de b o u w b in n e n k o rt b eg o n n e n zal w o rd e n o p de A re n d a l-w e rf v o o r re k e n in g v an A . K . F e rn s trö m s R e d e ri A B te K a rls h a m n . D it sch ip m a a k t deel u it v an e e n lan g e re e k s v a n b ijn a id en tiek e sc h ep en , die de G ö ta v e rk e n g ro e p b e g o n te b o u w e n in 1968 en en k e le ja r e n w e rk z al g ev en a a n zow el d e A re n d a lals ö re s u n d sw e rv e n . V an ee n to ta a l v a n m e e r d a n 2 0 sch ep en in b estellin g zijn e r th a n s v ijf a fg e le v e rd . G V -m o to re n m et n eg en c ilin d ers m et g ro te m id d ellijn z u llen in al d eze sch ep en g e ïn s ta lle e rd w o rd e n , die 256,5 m la n g en 39 m b re e d zijn bij e en h o lte v a n 19,7 m . E e n v a n d e m e e r b ela n g rijk e w ijzig in g en b e tre ft h e t m e c h a n is­ m e v o o r de b ew eging v a n d e u itla a tk le p p e n . D e Y -v o rm ig e h e fb o o m in h e t b o v e n d e e l v a n d e k ru k k a s t, d ie to t n o g to e to e g e p a st w erd , is w egens fa b ric a tie re d e n e n v e rv a n g e n d o o r tw ee g esch eid en h e fb o m e n , d ie elk d o o r h u n eig en n o k b e ­ w o g en w o rd e n . D e tw ee h e fb o m e n en d e n o k k e n a s w o rd e n d o o r een g e m e e n sc h a p p e lijk g ie tsta le n h u is g e d ra g e n , d a t a a n h et b o v en d eel v an d e le ib a a n d o o r b o u te n b ev estig d is. D e n o k k e n a s is v e rd e e ld in a fz o n d e rlijk e d elen , d ie a a n e lk a a r d o o r b o u tk o p p e lin g e n v e rb o n d e n zijn. D e k o p p e lin g e n k u n ­ n en n ag esteld w o rd en o f, zo n o d ig , d o o r m id d el v a n h y d ra u ­ lische d ru k g e d e m o n te e rd w o rd e n . D e b e sc h re v e n o p stellin g sch iep tw ee m o g e lijk h ed en : — H e t d ra a g s tu k m et d e tw e e h e fb o m e n en n o k k e n a sd e e l op h u n p la a ts k a n uit d e k ru k k a s t g e w e n te ld w o rd e n o m een oog, d a t e ro n d e r a a n d e le ib a a n b ev estig d is (fig. 1). D e g eh ele in ric h tin g k a n o p h a a r p la a ts g e h o u d e n w o rd en , en a ld u s b e sc h e rm d , als d e c ilin d e re e n h e id o v e rg e b ra c h t w o rd t v a n d e m o n ta g e w e rk p la a ts n a a r de sc h e e p sw e rf v o o r de in ­ sta llatie. H e t „ c o m p le te -c ilin d e r-p rin c ip e ” , d a t ty p isc h is v o o r de m o to re n v an G ö ta v e rk e n , is lan g s d eze w eg v e rd e r o n t­ w ik keld.

Fig. 2.

H ydraulische m oeren op hel cilinderdeksel.

H e t v erw ijd eren v an de c ilin d e rd e k se ls b e h o o rt to t de h e rh a a l­ d elijk v o o rk o m e n d e re p a ra tie w e rk z a a m h e d e n , de in sp e ctie van z u ig ers en v o e rin g e n o m m a a r tw ee v o o rb e e ld e n te n o e m en . O m d it w erk te v ersn ellen w o rd e n d e c ilin d erd e k sels n u n o r­ m a a l v astg ezet m e t m o e re n , die te g e lijk e rtijd h y d ra u lisc h e vijzels zijn (fig. 2). D o o r ee n h y d ra u lisc h e p o m p , die m e t d e h a n d o f d o o r d ru k lu c h t a a n g e d re v e n w o rd t, a a n d e g e m e e n sc h a p p e lijk e h y d ra u ­ lische leid in g te k o p p e le n k u n n e n a lle tw a a lf m o e re n teg elijk er-

S. en W. — 38e ja a rg a n g no. 13 — 1971

315

Fig. 4.

D e m otor van Götaverk'en m et 850 m m boring en 1700 m m slag.

tijd a a n g e tro k k é n o f lo sg e m a a k t w o rd e n . D eze p e rm a n e n te m o e r-v ijz e lc o m b in a tie v o o r d e c ilin d e rd e k se ls is v a n n u a a n n ieu w , m a a r h e t h y d ra u lisc h a a n tre k k e n m e t a fzo n d e rlijk e v ijzels (als g e re e d s c h a p ) is al ja r e n n o rm a a l bij de m o to re n v an G ö ta v e rk e n m o to re n , bijv. v o o r a lle b o u tv e rb in d in g e n v an h e t k ru k m e c h a n is m e . H e t m a n o e u v re e rsy s te e m is in p rin c ip e a a n g e h o u d e n als bij de v ro e g e re m o to re n , m a a r e n k e le v a n d e d e tails e rv a n , bij­ v o o rb e e ld de m ech a n isc h e in ric h tin g in geval v an n o o d , zijn n a a r b e te r to e g a n k e lijk e p o sities o v e rg e b ra c h t. D e h o o fd la g e rs zijn n ieu w o n tw o rp e n . D e tw ee h e lfte n v an d e la g e rm e ta le n zijn n u o p e lk a a r g e c e n tre e rd d o o r a x iale p e n n e n in d e h o riz o n ta le v oeg tu ssen d e h e lfte n e n d e la a tste b e w e rk in g v a n d e d ra a g v la k k e n w o rd t u itg e v o e rd a a n d e tw ee h e lf te n te z a m e n . D e v ro e g e re tu s se n stu k k e n o m de ra d ia le sp elin g in te stellen zijn nu n iet m e e r n o d ig . A ls w eg en s d e een o f a n d e re o o rz a a k d e o .id e rh e lft in het

326

b e d rijf b e sc h a d ig d w o rd t, k a n d eze tijd e lijk v e rv a n g e n w o rd e n d o o r d e b o v e n h e lft. D e tw e e h e lfte n v erw isselen a ld u s v an p la a ts e n d e m o to r k a n m e t d eze p ro v isio n e le o p lo ssin g in b e d rijf blijven, to td a t n ieu w e re se rv e d e le n a a n g e b ra c h t k u n n e n w o rd e n . E r is ee n n ieu w e sp o e lin ric h tin g o n tw o rp e n v o o r de k o elers v o o r d e sp o e llu c h t o m h et re in ig e n v a n d e p ijp en a a n de k a n t v an d e lu c h t te v e re e n v o u d ig e n . E r is een w a sa p p e n d a g e in d e lu c h tre c e iv e r g e m o n te e rd b o v e n d e c o rre s p o n d e re n d e k o e le r e n elk a p p e n d a g e b e z it a c h t sp u itstu k k e n , die h e t w a sw a te r o v e r d e g e h e le k o e le r v e rd e le n . D e z e p ro c e d u re k an d u s te r p la a tse u itg e v o e rd w o rd e n , m a a r n a tu u r lijk n ie t terw ijl d e m o to r in b e d rijf is (zie fig. 3). D eze o n tw e rp w ijzig in g e n zijn n iet g e k o p p e ld a a n e e n h e rz ie n in g v a n d e v e rm o g e n sw a a rd e n . H e t n o rm a le m a x im u m -c o n tin u e v e rm o g e n is d u s a a n g e h o u d e n , t.w . 1950 k W (2 6 5 0 ep k ) p e r c ilin d e r bij 119 o m w /m in . en een g em . e ff. d ru k v an 11,5 b a r (11 ,5 k g f / c m 2).

Z E E H A V E N B E L E ID Toespraak van Zijne Excellentie M . J. K E Y Z E R , staatssecretaris van Verkeer en W aterstaat ter gelegenheid van de jaarvergadering van d e N ederlandse Kam er van K ooph andel voor België en Luxem burg te Brussel op 6 m ei 1971. Uit deze toespraak lichten w ij enkele specifieke aspecten. H ie ro p z o u ik w a t u itv o e rig e r w illen in ­ g a a n , o m d a t d it b e la n g rijk e d etail een b ijzo n d ere a c tu a lite it h e e ft als gevolg v an h e t feit d a t tw ee m a a n d e n geled en in M id d e lb u rg een b ije en k o m st h e e ft p la a ts g eh ad , w a a rv a n ik h o o p en v e r­ w ach t, d a t zij v a n h isto risc h e b e tek e n is zal blijken te zijn. D a a rb ij to c h k w a m en b ew indslieden, de h e re n D e S aeger, Bertra n d , B a k k e r en ik èn h a v e n b e h e e rd e rs b ijeen om e en begin te m a k e n m et een g ezam en lijk B en elu x zeeh av en b e le id . D a t d it ech t w el iets v an h is to risc h e b e te ­ k enis m a g w o rd e n g e n o e m d is ze k e r n ie t o v erd rev en . Ik b e h o e f slech ts in h e rin n e rin g te ro e p e n h o e z e e r ju ist ro n d d e z eeh av en s de h a rts to c h te n in België e n N e d e rla n d v a a k z e e r h o o g zijn o p ­ g elaa id . E e n a a rd ig v o o rb e e ld h ie rv a n is in d e h isto rie te ru g te v in d e n , o p een m o m e n t d a t de g em e e n sc h a p p e lijk e g e ­ sch ied en is v an o n ze beid e la n d e n e in ­ digt. In 1830 h e e ft de B elg isch e o p ­ sta n d p la a ts; K o n in g W illem I is e r v o o rs ta n d e r v a n d a t d e N e d e rla n d e n v eren ig d blijven. A m ste rd a m is vo lg en s h e t A lg em ee n H a n d e ls b la d u it d ie d a ­ gen, e c h te r een a n d e re m e n in g to e ­ g ed aan . H e t a rg u m e n t w as d a t n a de a fsch eid in g o o k A n tw e rp e n n ie t m e e r to t N e d e rla n d zo u b e h o re n , w a t v o l­ gens A m ste rd a m ee n h e rlev in g v a n de o u d e h a n d e lsb lo e i to t g ev o lg z o u h e b ­ ben . U ziet d a t c o n c u rre n tie tu sse n zeeivens e c h t n ie t iets v a n de la a ts te yeuw is. E e n a n d e r v o o rb e e ld is d e d ein in g tu ssen d e b e id e w e re ld o o rlo g e n 'o n d h e t M o e rd ijk k a n a a l-p ro je c t. E n ik o ren g in h e rin n e rin g h o e n a d e tw e ed e w e re ld o o rlo g o p n ie u w g ro te sp a n n in ­ g en zijn o n ts ta a n ro n d de g e d ac h te o m A n tw e rp e n ee n b e te re v erb in d in g m e t de R ijn te geven. M e t als n ev e n ­ v ersch ijn sel zo iets m e rk w a a rd ig s als een S to p v an T e rn a a ie n , w a a rd o o r de v e r­ b in d in g tu ssen tw ee g o e d e v a a rw e g en o n tb ra k op g ro n d v a n n ie t a ltijd even d u id elijk e zeeh a v e n b e la n g e n . Ik g e lo o f d a t de M id d e lb u rg s e c o n fe ­ ren tie v a n 8 m a a r t jo n g s tle d e n n ie t a l­ leen v a n h isto risc h e b e tek e n is is g e­ w eest v an w eg e h e t fe it d a t zij w erd g e h o u d e n , m a a r o o k e n v o o ra l o m d a t zij is g ew o rd e n to t een w ezen lijk e a a n z e t v an iets d a t de n a a m B en elu x -z ee h av e n b eleid v e rd ra a g t. D ie c o n fe re n tie in M id ­ d elb u rg is n ie t een b ije e n k o m st v a n een v o o rzich tig a fta ste n d p ra te n g ew o rd e n , neen , e r zijn c o n c re te b eslu iten g e n o m e n en w el d e v o lg en d e: D e re g e rin g e n v a n B elgië e n N e d e rla n d en d e h a v e n b e ­ h e e rd e rs v a n b eid e la n d e n zu llen re g e l­ m a tig o v erleg p leg en o v e r d e to ts ta n d ­ k o m in g van een g e m e e n sc h a p p e lijk z e e ­ h a v en b eleid , te n e in d e d e o p tim a le b e ­ n u ttin g v an de m o g elijk h e d en v o o r een zeeh av e n o n tw ik k e lin g in b eid e la n d e n te

S. en W. — 38e ja a rg a n g no. 13 — 1971

v e rz e k e re n . Z ij z u llen d e m o g elijk h ed en n a g a a n o m te k o m e n to t een ru im e en tijd ig e in fo rm a tie o v e r in v esterin g en in d e v o o r z e eh a v en s en zeeh av en g eb ied e n b e n o d ig d e in fra s tru c tu u r. O o k zal a a n ­ d a c h t w o rd e n g e sc h o n k e n a a n de v ei­ lig stellin g v a n d e p o sitie v a n de Ben elu x -h av en s. R e k e n in g h o u d e n d m e t h e tg ee n reed s in d iv erse o rg a n e n van B en elu x ten a a n z ie n v an de b estrijd in g v an b o d em -, lu c h t- en w ate rv e ro n tre in ig in g o n d e r­ w erp v a n o v erleg u itm a a k t, zal n a g e ­ g a a n w o rd e n w elk e ad d itio n e le m a a tre ­ g ele n sp eciaal v o o r d e z e e h a v en g e b ie ­ d en k u n n e n w o rd e n g e tro ffen . T e n slo tte z al e en a a n ta l B e n elu x -rap p o rte n o p h e t g eb ied v an d e z e e h a ­ v en s b ijg ew erk t en a a n g ev u ld w o rd en . A ls ik de v ijf b e slu iten o v erzie, d am es en h e re n , g e lo o f ik te k u n n e n zeggen d a t een e e rste , m issch ien n o g w a n k ele , sc h re d e is g ezet o p de w eg n a a r een e c h t e n h e c h t d o o rtim m e rd g em ee n ­ sc h a p p elijk h a v e n b e le id . Ik g e lo o f d a t z u lk een h a v e n b e le id e en w ezen lijk b e ­ la n g is v o o r zow el B elgië als N e d e r­ la n d en ik m ee n m è t de sch ep en v a n A n tw e rp e n , d e h e e r D elw a id e , d a t w at ons a a n g em e e n sc h a p p e lijk b e la n g b in d t, la n g z a m e rh a n d v a n veel g ro te re b e te k e ­ nis is d a n w at o n s sch eid t. W a n t e r zijn k a p e rs o p de k u st. In F ra n k rijk , in D u its la n d , a a n d e M id d e lla n d se zee. O v erig en s z u llen w e o o k m e t die c o n ­ c u rre re n d e z e e h av e n s stellig to t o v erleg m o e te n k o m en . V eel m a a k t z u lk een b re e d o p g e z e t sa m e n sp e l tu sse n de h a ­ ven s n o o d z a k e lijk . M e n d e n k e slechts a a n d e te c h n isc h e o n tw ik k elin g , die o n ­ d e r m e e r le id t to t steeds g ro te re sch e­ p e n , d ie steed s v è rg a a n d e r v o o rz ie n in ­ gen in d e h a v en s n o o d z a k e lijk m ak en . V o o ra l o o k m e t h e t o o g d a a ro p is een g o ed d o o rtim m e rd e B e n elu x -h a v en sa m e n w e rk in g n o o d z ak e lijk . B e n elu x als g eh eel k a n d a n op een g o ed e w ijze de B e n e lu x -h a v en b elan g en v erd ed ig en , b e ­ h a rtig e n e n u itd ra g e n in h e t g ro te re v e rb a n d . O o k d e m ilie u h y g iën e sp eelt d aa rb ij een ro l. H e t is d u id e lijk d a t z e e h a v en s p o ­ te n tië le b o d e m -, lu c h t- en w a te rv e ro n tre in ig e rs zijn. M e n d e n k e slech ts a a n d e m o g e lijk ­ h eid d a t v o o rz ie n in g e n v o o r z e e r g ro te sc h e p e n een b ela n g rijk e to e n e m in g van d e v e rz iltin g m et zich k u n n e n b ren g en . O p d eze p u n te n is d a n o o k een g e ­ c o ö rd in e e rd b eleid — m e n k a n w el zeg ­ g en een v o lle d ig e e en h e id v an b eleid — n o o d za k e lijk . E n te n slo tte z o u ik no g w illen stellen d a t m ijn co lleg a B e rtra n d e n ik h e t e ro v e r e en s zijn d a t

een ze e h a v e n n e u tra a l b e le id d o o r d e r ­ d e la n d e n , en u ite ra a rd o o k d o o r o n s­ zelf, m o e t w o rd e n g ev o erd . B.v. geen c o n tin g e n te rin g van h et w eg v erv o er te r b e v o o rd e lin g van eigen h avens, geen sp o o rw eg - en b in n e n w a te rta rie v e n o m het v e rv o e r via a n d e re h av e n s d a n d e m eest a a n g e w e z en e te leid en . D e p o litiek in deze die ik in h et b egin alle en en la te r sam en m et m ijn b eid e B en elu x -co lleg a’s, m a a r sp eciaal m et M in iste r B ertan d h eb g ev o e rd , h e e ft a lth a n s v o o rz o v e r dit nu te o v erzie n v alt, w el re s u lta a t g eh ad . D eze, ik zo u w illen zeg g en „ h a v e n ­ v re e m d e ” e le m e n te n h e b b e n wij w eten u it te sc h a k ele n al zu llen w e te rz a k e d ilig e n t m o e te n blijven. SCHEEPVA ART H et B e n e lu x v erd rag b e h e lst d a a ro v e r g een b e p a lin g e n ; to c h is e r alle a a n ­ leiding v o o r c o n tin u e rin g van h et g o e­ de sam en sp el d a t wij o p d it g eb ied reed s vele ja re n k en n en . D e z e e sc h e e p v a a rt w o rd t g e c o n fro n te e rd m et tal v an v ra a g stu k k e n , b.v. m e t de steed s to e ­ n e m e n d e p ro te c tio n istisc h e m a a tre g e ­ len die vele re g erin g e n o p h et te rre in v an de v la g b e v o o rre c h tin g en c o n fe re n c e -re g u le rin g n em en . W ij h e b b e n o n ­ lan g s in T o k io een sc h e e p v a a rt-c o n fe re n tie g eh o u d e n v an d e W csteu ro p esc m aritie m e n a tie s en Ja p a n , 12 in getal. M in ister B e rtra n d en ik h a d d e n v o o r h et o v e rg ro te deel de leid in g in h a n d e n e n wij k o n d e n c o n sta te re n d a t m ede d o o r een g o ed sam en sp el tu ssen o n s en o n ze d eleg a ties e r v an o m b u ig in g van h et w e re ld sc h e e p v a a rtb e le id sp ra k e kan zijn, v o o ra l d o o r een veel n u c h te rd e r e n veel b e tere to e n a d e rin g v a n de t r a ­ d itio n e le m a ritie m e la n d e n to t o n tw ik ­ k elin g sla n d en . Ik h e b d e in d ru k d a t wij to t een o v e rb ru g g in g van de sch eep v a a rtp o litie k e teg en stellin g en tussen b ei­ de g ro e p e rin g e n k o n d e n k o m e n w at b e ­ tr e ft d e tw ee g e n o e m d e essen tiële sch eep v a a rtp ro b le m e n , v o o rw a a r een o m b u i­ ging v an een beleid d a t in d eze se cto r v an w e re ld o m v a tte n d e b e te k e n is k an zijn, te m e e r w a a r d e o n tw ik k e lin g sla n d e n b e ­ slist n iet n e g atief o p onze beslissingen h e b b e n g ere a g e e rd . In v e rb a n d m et v la g d isc rim in a tie zo u ik e n k e le w o o rd en w illen zeggen o v e r e v en tu e le re to rsie m a a tre g e le n . U itg a n g s p u n t v a n h e t b e la n g rijk e b e ­ slu it d a t in T o k io is g e n o m e n o v e r h et v ra a g s tu k v a n de v lag b e v o o rre c h tin g , is d e e rk e n n in g d a t ie d e r la n d in beginsel in d e g e leg e n h eid m o e t zijn m e t n a ­ tio n a le sc h e p e n aa n de in te rn a tio n a le s c h e e p v a a rt deel te n e m e n e n d a t d a a r ­ bij geen v la g d isc rim in a tie w o rd t to e g e ­ p a st. O p b asis v a n h e t u itg a n g sp u n t zijn d e la n d en die in T o k io bijeen k w a m e n b e re id to t b e p a a ld e te g e m o e t­ k o m in g e n , b.v. in de v o rm v a n fin a n ­ ciële en te c h n isc h e b ijsta n d g e d u re n d e d e o p b o u w p e rio d e in h e t k a d e r v an d e o n tw ik k e lin g ssa m e n w e rk in g , m a a r deze la n d e n b e h o u d e n z ic h h e t re c h t v o o r te g e n m a a tre g e le n te n e m e n als in strijd m e t de u itg a n g sp u n te n en m e t h e t sa ­ m en sp el in h e t k a d e r v a n d e o n tw ik k e-

317

lin g ssa m e n w e rk in g v la g b e v o o rre c h tin g w o rd t b e d re v e n . Ik k an e r te r g e ru s t­ stelling a a n to ev o eg e n d a t d it d u id elijk als een u ite rs t to e te p assen m iddel w o rd t b e sc h o u w d en d a t wij h e t e r o v e r een s zijn g e w o rd e n d a t n a a r dit u ite rste m id d el p as m ag w o rd en g e g re ­ p e n a ls is g e b lek e n d a t m e t h e t vlag d is c rim in e re n d e la n d e e n v o u d ig n ie t te p ra te n v alt. W ij in N e d e rla n d zijn h et e r o v e r ee n s d a t als h e t in d it v e rb a n d to t e e n afw eg in g v an b elan g e n k o m t, h e t o n tw ik k e lin g sb e le id p rio rite it h e e ft. H ie rv a n k an slech ts d a n w o rd e n a fg e ­ w ek en — m .a.w . sle c h ts d a n k u n n e n wij re to rs ie m a a tre g e le n te g e n een o n t­ w ik k elin g slan d n em en — in d ie n d e d o o r dit la n d to e g e p a ste o f to e te p a s­ sen v la g d isc rim in a tie to t d ie p in g rijp e n ­ d e en p e rm a n e n te v e rs to rin g v an d e

R E S E A R C H IN S T E L L I N G E N IN JA P A N O P N U C L E A IR G E B IE D 1. J A E R I , (P re s id e n t d r. E iji M u n e k a ta ) In d it s e m i-o v e rh e id s in stitu u t, geleg en te T o k a i-M u ra aa n d e z u id k u s t v an H o n sh u (1 5 0 km n o o rd o o s t v a n T o k io ) en o p g e ric h t o n d e r d e v o o rz ie n in g e n v an d e „ J a p a n A to m ic E n e rg y R e se a rc h In s titu te L a w ” v an m ei 1956, zijn o n ­ g e v e e r 2 1 0 0 m en sen w e rk z a a m , w a a r­ v an ee n 8 0 0 -tal ee n u n iv e rsita ire o p ­ leid in g h e b b e n g e n o ten . H e t J A E R I te T o k a i-M u ra b e sc h ik t o v e r d rie re s e a rc h re a c to re n , te w e te n , d e J a p a n R e se a rc h R e a c to r N o . 2 (J R R 2, 10 M w t, D jO ty p e), d e JR R -3 (10 M w t, D üO g ra fie t — de e e rs te in J a ­ p a n v e rv a a rd ig d e re a c to r), d e J R R -4 (2,5 M w t — p o o l ty p e) en d e J a p a n P o w erD e m o n s tra tio n R e a c to r (J P D R , G e n e ra l E le c tric B W R , 12 M w e). V e rd e r (sin d s 1967) een „ F a s t C ritic a l A sse m b ly ” (F C A ) en een p ilo t p la n t v o o r „ fu e l re p ro c e ssin g ” . N a a s t d e T o k a i-M u ra fa c ilite ite n b e ­ sc h ik t h et J A E R I o v e r d e J a p a n M a ­ te ria ls T e stin g R e a c to r (J M T R -5 0 M w t) te O a ra i e n h et „ R a d ia tio n C h e m istry R e se a rc h E s ta b lis h m e n t” te T a k a h a sh i. S in ds 1970 w o rd e n fu n d a m e n te le s tu ­ d ies v e rric h t v o o r h e t o n tw e rp v a n e e n „ m itlti-p u rp o s e h ig h te m p e ra tu re gas c o o le d re a c to r ” sy steem v o o r to e p a s ­ sing in d e sta a l e n ch e m isc h e in d u s­ trie ë n . D e g e d a c h te n g aan u it n a a r een r e a c to r m et g a s te m p e r a tu u r v a n o m ­ stre ek s 1000 °C . E e n a n d e r re c e n t re s e a rc h p ro g ra m m a ric h t zich o p d e o n tw ik k e lin g v a n gasd iffu sie v e rrijk in g v a n u ra n iu m , w a a r ­ m e d e o p la b o r a to r iu m s c h a a l en ig su cces w e rd g e b o e k t. In h e t k o rt, h e t J A E R I is een „ m u ltip u rp o s e ” la b o ra to riu m w a a r ie d e r a sp e ct v a n n u c le a ire re s e a rc h en re a c to ro n tw ik ­ k eling, stra lin g sc h e m ie e n ra d io -is o to p e n o n d e rz o e k in p rin c ip e o n d e rz o c h t k a n w o rd e n .

318

d o e lm a tig h e id v an z e e tra n s p o rt leid t.

het

in te rn a tio n a le

N u d o e t zich h e t p ro b le e m v o o r d a t n a a r wij m e n e n te w eten alle E u ro p e se lan d e n o v e r een re to rsie w e t b e sc h ik k e n o f een re to rsie w e t in d e m a a k h e b b e n . H e t enige W esteu ro p ese la n d d a t n o g g e e n w a p en h e e ft, d a t sle c h ts in u ite r­ ste n o o d z a a k g e h a n te e rd m a g w o rd e n , is B elgië. Ik z o u d a n o o k h ie r d e v e rw a c h tin g w illen u itsp re k e n d a t m e d e in h e t k a ­ d e r v an d e sa m e n w e rk in g tu ssen o n ze b eid e la n d e n , d e B elg isch e reg e rin g th a n s sp o e d ig o v e rg a a t h e t n o d ig e te d o e n o m h e t en ig e g a a tje in E u ro p a d a t n a a r v e rw a c h t e r b in n e n k o r t n o g zal zijn , sp o ed ig te v u lle n , w a a rb ij ik u ite ra a r d d e w en s u itsp re e k d a t n im ­ m e r v a n een d e rg e lijk e m a a tre g e l g e ­

2. P o w e r R e a c to r a n d N u c le a r D e v e lo p m e n t C o rp o ra tio n (P N C ) (P re s id e n t m r. G o ro In o u y e ) P N C (1 0 0 0 e m p lo y és) is e v e n ee n s een se m i-o v e rh e id sin ste llin g , g ev estig d in o k to b e r 1967 en g e b a se e rd o p d e P o w e r R e a c to r a n d N u c le a r F u e l D e v e lo p m e n t C o rp o ra tio n L aw . D e C o rp o ra tio n h e e ft to t sp e c ifie k e ta a k d e o n tw ik k e lin g v a n „ F a s t B re e d e r R e a c to rs ” e n „ A d v a n c e d T h e rm a l R e a c to rs ” e n d e h ierb ij b e tr o k ­ k en sp lijtsto f te c h n o lo g ie -o n tw ik k e lin g . P N C h e e ft een c o n tra c t m e t Ja p a n s v ijf in d u s trië le n u c le a ire g ro e p e n (zie la te r) v o o r h e t o n tw e rp v an een 50 M w t E x p e rim e n ta l F ast R e a c to r (J E F R ), v o o r o n tw e rp s tu d ie s v a n een 3 0 0 M w e F B R p ro to ty p e e n v an een p ro to ty p e sto o m o p w e k k e n d e z w a a rw a te r re a c to r (S G H W R ) „ A d v a n c e d C o n v e rte r” . D e J E F R w o rd t th a n s g e b o u w d te O a ra i. H e t p ro to ty p e S G H W R z a l te T su ru g a g e b o u w d w o rd e n . Z w a a rw a te r e n n a ­ triu m test lo o p s en a n d e re a lg e m e n e te stfa c ilite ite n b e v in d e n z ic h te v e n s te O a ra i, e v en a ls e en z w a a rw a te r c ritic a l a sse m ­ bly. P N C assiste e rt d e e le k tric ite itsc e n ­ tra le s in o n d e rh a n d e lin g e n m et h e t b u i­ te n la n d o v e r u ra n iu m v e rw e rv in g e n o n t­ w ik k elt te c h n ie k e n v o o r h e t b e h a n d e ­ len v a n u ra n iu m e rts e n . D e C o rp o ra tio n zal in d e n a b ije to e ­ k o m s t d e v e rv a a rd ig in g v a n p lu to n iu m sp lijtsto fe le m e n te n a a n v a n g e n (d rie to n p er dag). Bij St. G o b a in in F ra n k r ijk is d e o rd e r g e p la a tst v o o r ee n fa b rie k o m fu el e le ­ m e n te n c h e m isc h o p te w e rk e n m e t een c a p a c ite it v a n 0,7 to n p e r d ag . In d e lo o p v a n 1972 h o o p t m e n d ez e in s ta l­ la tie in b e d rijf te stellen . E e n p lu to n iu m la b o r a to r iu m (in 1966 g e b o u w d d o o r d e A m e rik a a n se N u c le a r M a te ria l a n d E q u ip m e n t C o .) en e e n la ­ b o ra to riu m v o o r d e o n tw ik k e lin g v an d e L U tra c e n trifu g e m e th o d e b e h o re n te ­ v en s to t d e fa c ilite ite n te T o k a i-M u ra . 3. N u c le a r S h ip D e v e lo p m e n t A g en cy (N D S A ) (A a n ta l e m p lo y é s 8 5 , P re s i­ d e n t m r. S. S asak i) D e la a ts te h a n d — o n d e r v e ra n tw o o r­

b ru ik zal b e h o e v e n te w o rd e n g e m a a k t. W a t de s c h e e p v a a rt b e tre ft wil ik n a ­ tu u rlijk o o k de b in n e n v a a r t n ie t b u ite n b e sch o u w in g la ten . G ro te b in n e n v a a rtp ro b le m e n zijn e r o p h e t o g e n b lik b in ­ n en d e B en elu x n iet, n u d e b e la n g rijk ste b in n e n v a a rt-in fra s tru c tu u rp ro b le m e n in b eginsel zijn o p g elo st o f, z o a ls w a t h et B a a lh o e k p ro je c t b e tre ft, n a a r h e t zich la a t a a n z ie n b in n e n a fz ie n b a re tijd o p ­ g elo st z u llen w o rd e n . E n v e rd e r is h et z e k e r o o k w a t d e b in n e n v a a rtp ro b le m e n b e tre ft, m ed e d o o r d e n a u w e sa m e n ­ h a n g m e t d e z e e h a v e n b e la n g e n , d rin ­ g e n d g e w en st d a t de B e n e lu x la n d e n o o k w a t d e v e rv o e rp o litie k e a sp e c te n a a n ­ g a a t, als een e e n h e id z u lle n o p e re re n , zow el in h e t v e rb a n d v a n de E .E .G . als in d a t v a n d e C e n tra le C o m m issie v o o r d e R ijn v a a rt in S tra a ts b u rg .

d e lijk h e id v a n d e N S D A — w o rd t th a n s g eleg d a a n d e a fb o u w v a n h e t ee rste J a p a n s e n u c le a ire sch ip d e M u ts u , d ie o p 12 ju n i 1969 te w a te r g e la te n w erd . D e re a c to r z al e en v e rm o g e n h e b b e n v an 35 M w t e n h e t sc h ip v o o rtstu w e n m e t 10.000 S H P . H e t 3 8 0 ft. la n g e e x ­ p e rim e n te le sc h ip is een o c e a n o g ra fisc h sch ip m e t b e p e rk te v ra c h ta c c o m m o d a tie . D e to ta le b o u w k o ste n w o rd e n g e ra a m d o p 30 m iljo en d o lla r, in c lu sie f d e h a ­ v e n fa c ilite ite n te M u ts u in N . H o n sh u . V o lg en s e e n v o o rs p e llin g v an h e t „ J a ­ p a n A to m ic In d u s tria l F o r u m ” z u lle n in 1980 tw ee n u c le a ire sc h e p e n g eb o u w d w o rd e n , 50 to t 6 0 in 1990 en 280 in h et ja a r 2000. D e m e e ste n a 1990 te b o u w e n sc h ep en z u lle n c o n ta in e rs c h e p e n en ta n k s c h e p e n zijn e n h ie rv a n z a l h e t m e re n d e e l d o o r k e rn e n e rg ie w o rd e n v o o rtg e stu w d . In d e re s te re n d e 3 0 ja r e n v ó ó r h e t ja a r 2 0 0 0 v e rw a c h t m e n e e n g e m id d e ld e ja a rlijk se stijg in g v an n ie u w te b o u w e n sc h e p e n v a n 6,26 p et. V e rw a c h t w o rd t d a t o m s tre e k s 1980 v o o r sc h e p e n m e t een v e rm o g e n g ro te r d a n 5 0 .0 0 0 S H P k e rn e n e rg ie sy s te m e n c o n c u rre re n d k u n n e n zijn m e t c o n v e n ­ tio n e le sy stem en . 4 . N a tio n a l In s titu te o f R ad io lo g ic a l S cien ce s (N IR S ) (P re s id e n t d r. K . M ison o , 4 1 0 e m p lo y és) H e t p ro g r a m m a v a n d it in s titu u t is g e­ ric h t o p h e t e ffe c t v an ra d io a c tie v e s tra ­ lin g o p d e m e n s en zijn o m g e v in g e n o m v a t stu d ie s b e tre ffe n d e a lle a sp e c te n v a n b e sc h e rm in g teg e n s tra lin g in d e c a te g o rie ë n fy sica, c h e m ie , b io lo g ie, m e ­ d ic ijn e n en o m g e v in g se ffe c te n . G ro te re s e a rc h -o n d e rw e rp e n d ie th a n s o n d e rn o m e n w o rd e n zijn g e ric h t o p fu n ­ d a m e n te le en k lin isc h e a sp e c te n v an m e rg tra n s p la n ta tie s , sn e lle -n e u tro n e n th e ra p ie (e e n 3 0 M ev c y c lo tro n z a l in 1973 g e re e d k o m e n ), in w e n d ig e e ffe c te n p lu to n iu m 2 3 9 , h e rste l v a n stralin g sb esc h a d ig in g , e n h e t e ffe c t v a n re a c to r k o e lw a te r o p m a r in e b io lo g isch leven. H e t N IR S v e rz o rg t te v e n s tr a in in g s c u r­ su ssen o p m e d isc h en fa rm a c e u tis c h g e ­ b ied .

Nederlandse Vereniging van Technici op Scheepvaartgebied A F D E L IN G R O T T E R D A M N otulen van de vergadering van de af­ deling „R o tterd am ” , gehouden op d o n d er­ dag 27 mei 1971, om 20.00 uur, in de sociëteitszaal, 3e verdieping van het G roothandelsgebouw te R otterdam . Aanwezig volgens de presentielijst: 1 spre­ ker; 3 bestuursleden; 1 begunstiger; 6 be­ langstellenden en 19 gew one leden. AGENDA: 1. Opening 2. N otulen van de vergadering d.d. 25 m aart 1971 (zie „Schip en W erf” nr. 8 van 16 april 1971, pagina 190). 3. H erdenking overleden leden 4. V oordracht toegelicht m et lichtbeelden O nderw erp: „H et vlam spuiten van kleppen en zui­ gers van scheepsdieselm otoren ter be­ strijding van slijtage en corrosie bij ge­ bruik van zw are olie”, do o r de heer G. G . P. L anger, directeur N .V. R ijdam H andelm aatschappij, A lphen a. d. Rijn. 5. R ondvraag. 6. Sluiting. V oorzitter: It. J. N. Joustra. 1. O m 20.10 u ur opent de vo o rzitter de vergadering m et een w oord van w elkom aan de spreker en aan de aanw ezigen, die niettegenstaande de hedenavond op de televisie uit te zenden voetbalw ed­ strijd toch nog van hun belangstelling blijk willen geven. 2. De notulen van de vergadering van 25 m aart 1971 w orden ongewijzigd goedge­ keurd en ondertekend. 3. D e volgende leden w orden op de ge­ bruikelijke wijze herdacht, nl.: D . van Ijzeren , (bij schrijven d.d. 13 april jl. pas bekend gew orden) overleden op 11 januari 1971 d o o r een noodlottig onge­ val aan boord van een schip te D u in ­ kerken in de leeftijd van 44 jaar, super­ intendent E ngineer E thiopian Shipping Lines A ddis Abeba. W. F. D. van O llefen, op 28 m aart jl. overleden te R otterdam in de leef­ tijd van 83 jaar, oud-w erktuigkundige. P. de F renne, op 5 april jl. overleden te A lkm aar in de leeftijd van 49 jaar, hoofdscheepsw erktuigkundige. W . B oone, op 24 mei jl. overleden te R otterdam in de leeftijd van 59 jaar, senior engineer surveyor for The Port o f R otterdam to L loyd’s R egister of Shipping. 4. De voordracht van de heer G . G . P. Langer, toegelicht m et een groot aantal dia’s, w ordt m et grote aandach t gevolgd. In de pauze krijgen de aanw ezigen ge­ legenheid een groot aantal onderdelen van m otoren, die volgens het d o o r de heer Langer beschreven procédé w aren b ehan­ deld, te bezichtigen. A an de discussie na de lezing w ordt deel­ genom en door de heren H . Stobbe, C. H age­ naars en W. P. Stiekem a, w aarbij de heer J. R ijlaarsdam assisteert in de b eantw oor­ ding van de com m erciële aspecten.

S. en W. — 38e ja a rg a n g no. 13 — 1971

5. Bij de rondvraag blijkt geen der aan ­ wezigen het w oord te verlangen. 6. O m 22.45 u u r sluit de voorzitter, onder dank aan de spreker voor zijn zeer in­ teressante voordracht, de vergadering.

N IE U W S B E R IC H T E N P E R S O N A L IA

C. Alewjjnse & Co. N.V. De heer P. G . K em pers is benoem d tol d irecteur van C.S.I. Instrum entatie voor Meet- en regeltechniek te V laardingen. C.S.I. is een van de vier w erkm aatschappijen van de houdsterm aatschappij C. Alewijnse en C o. De an d ere drie m aatschappijen zijn Alewijnse E lektrotechniek, Alewijnse K unststoffen, beide te N ijm egen en E lek­ trotechnisch installatiebedrijf D enneboom te Zwolle.

L. F. van den Belt + O p 3 juni 1971 overleed in de leeftijd van 58 ja a r de heer L. F. van den Belt, hoofd van de afdeling Personeel, tevens adjunctdirecteur van Shell T ankers N.V. te R ot­ terdam . De h eer V an den Belt aanvaardde, na een 13-jarige carrière als officier bij de K o­ ninklijke M arine, in 1947 een functie in het bedrijfsleven. Op 1 april 1955 trad hij in dienst van de K oninklijke/S hell G roep. N a verschillende functies te hebben ver­ vuld in Pernis, C u rasao en Singapore w erd hij m et ingang van 1 januari 1960 benoem d to t chef van de afdeling P er­ soneelsbeheer bij Shell T ankers N.V. Op 19 juni 1967 werd de heer Van den Belt benoem d to t ad junct-directeur der vennootschap. L. A. Du Bosc t Op 6 juni 1971 overleed te R’dam in de leeftijd van 65 ja a r de heer L. A. du Bosc, directeur N.V. M.D.B. Sm eertechniek te R o tterdam . D e heer Du Bosc was lid-begunstiger van de N ederlandse V ereniging van Technici op Scheepvaartgebied. Ir. T. .1. W. van Lam m eren De heer ir. T. J. W. van Lam m eren, direc­ teur van Lips N.V. te D runen, heeft in verband m et het bereiken van de pensioen­ gerechtigde leeftijd m et ingang van 1 juni 1971 zijn functie neergelegd. Ir. K. van d er Pols D e heer ir. K. van der Pols, voorzitter van de raad van bestuur van de RijnSchelde-G roep, die in jan u ari jl. de leef­ tijd van 65 ja a r heeft bereikt, legt begin juni 1971 deze functie neer. D e heer V an der Pols studeerde in 1927 aan de T echnische H ogeschool in D elft af als w erktuigbouw kundig ingenieur. N a zijn studie kwam hij in dienst van De R otterdam sche D roogdok M aatschappij, w aar hij in 1948 benoem d werd tot di­ recteur. In 1946 behaalde hij tevens het diplom a van scheepbouw kundig ingenieur. Van 1952 to t 1964 was ir. Van d er Pols voorzitter van de afdeling „R o tterd am ” van de N e­ derlandse V ereniging van Technici op Scheepvaartgebied en van 1955 to t 1965 te­ vens v o orzitter van het hoofdbestuur. O . T eschm acher, directeur W ilton-Fijeiioord D e Raad van B estuur van Rijn-Schelde M achinefabrieken en Scheepswerven N.V. deelt m ede, d at in de op 7 juni 1971 ge­ houden A lgem ene V ergaderingen van A an ­ deelhouders van h a a r w erkm aatschappijen De R otterdam sche D roogdok M aatschappij N.V. en de D ok- en W erf M aatschappij W ilton-F ijenoord, de heer D. T eschm acher is benoem d to t d irecteu r van beide ven­ nootschappen. De heer T eschm acher was onder-directeur bij de Dok- en W erf M aat­ schappij W ilton-Fijenoord.

A djunct-inspecteurs voor de Scheepvaart Bij beschikkingen van de M inister van V er­ keer en W aterstaat is P. A. V eenenbos met ingang van 1 niei 1971 benoem d tot adjunct-inspectcur voor de Scheepvaart en is hem de persoonlijke titel verleend van in­ specteur voor de scheepsm eting. Bij beschikking van de M inister van V er­ keer en W aterstaat is J. Petersen in de plaats van F. Poelstra tijdelijk benoem d tot adjunct-inspecteur voor de Scheepvaart ter standplaats ’s-G ravenhage. N ederlandsch Scheepsbouw kundig Proefstation, W agcningcn O ffshore H ydrody nam ics Op 25 en 26 augustus 1971 zal in het Wis­ kunde C om plex-D e Dreijen te W ageningen een „O ffshore H ydrodynam ics” sym ­ posium w orden gehouden. Het program ­ ma, uittreksels van de te houden voor­ drachten, inschrijfform ulieren en form ulie­ ren voor hotel-reservering, zijn op aanvraag bij het N SP, H aagsteeg 2, P.O. Box 28 te W ageningen, verkrijgbaar. Koninklijke N cdlloyd N.V. betrekt nieuw pand De in juli vorig ja a r aangekondigde ver­ huizing van de afdelingen van de K onink­ lijke N edlloyd N.V. heeft zijn beslag ge­ kregen. Op 1 juni 1971 heeft de heer B. E. Ruys, hoofddirecteur van de N cdlloyd, officieel de drie etages, die deze rederij in het gebouw aan de Van V ollenhovenstraat 3 tc R otterdam betrekt, overgenom en. In dit gebouw zijn ondergebracht de vol­ gende afdelingen: A dm inistratie en F inan­ ciën, A rbeidszaken V lootpersoneel, Civiele D ienst, G eneeskundige D ienst, Inkoop, Ladingbehandcling, N autische D ienst, N ieuw ­ bouw, Personeelszaken Zeevarenden, T ech­ nische D ienst, A lgem ene C onference Zaken, A lgem ene Zaken (Interne D ienst, Publi­ citeit, Secretariaat), A llocatie-B unkers-C hartering, C om m erciële Research, C ontainer O perations, C ontainers V erre O osten, Lijn­ diensten, A ssurantie en Claim s: telefoon: (010) 36 66 00, telex: 24690. N edlloyd C on tain er Service N.V. telefoon: (10) 36 66 00, telex: 23773. Postbus 547. Postbus 1468 blijft gehandhaafd voor de afdelingen, die dit th an s gebruiken, nl. Bem anningszaken, Civiele D ienst, G eneeskun­ dige D ienst, Inkoop L ading Behandeling, N autische D ienst, N ieuw bouw en T echni­ sche Dienst. Boot - L em m er - N.V., Lem m er B oot-Lem m er-N .V ., Scheepsbouw - en S taal­ industrie heeft 24 mei 1971 de activa van de voornalige Scheepsbouw L em m er V.O.F. overgenom en. N ieuw bouw -opdrachten en bovenw ater reparaties van zeegaande en binnenschepen to t een breedte van 16 m en een lengte van 100 m kunnen nu w or­ den uitgevoerd.

319

Instituut voor S cheepvaart en Scheepsbouw, R otterdam In mei 1971 bedroeg het aantal bezoekers aan het m useum 3285 en aan de bibliotheek 80. V oorts w erden er 1194 boeken uit­ geleend en 265 inlichtingen verstrekt.

tweede door de H olland A m erika Lijn bestelde lichterschip overgenom en. Beide lichterschepen zullen na de indienststelling in respectievelijk h et v oorjaar en de zom er van 1972, in dienst van de C om bi Line w orden geëxploiteerd.

T echnische H ogeschool D elft

N ieuw e opdrachten

Geslaagd voor hel propavdeutisch exam en voor w erktuigkundig ingenieur A. E. D orresteijn, Delft.

De A m sterdam sche B allast Bagger en G rond N .V., w erkm aatschappij van de Balast-N edam G roep N.V. heeft bij de N.V. Scheepsbouw werf v.h. C. M. van Rees te S liedrecht twee cutterzuigers besteld. Beide zuigers — zusterschepen — zijn van een type d at dem ontabel is. De zuigers heb­ ben als hoofdafm etingen 37 X 10 X 2,50 m.

G eslaagd voor het doctoraal exam en voor w iskundig ingenieur H. H. O ude N ijhuis, Assen; E. A. van M arle, D elft; T. C. A. M ensch, Bergam ­ bacht; A. Segal, Leidschendam ; P. M. B. Vitényi, Nijmegen. Geslaagd voor het doctoraal exam en voor vliegtuigbouw kundig ingenieur W. A. B aan, ’s-G ravenhage; R. W. H . van Bezooijen, D elft; R. H ennink, D elft; A. C. H ijm ans, B laricum ; J. L eupen, A rnhem ; J. J. Broek, Schiedam ; J. W. K ooi, D elft; J. A. Lotgering, D elft. Technische H andelsonderncm ing K. A. M usolf N.V. T en gevolge van de m oeilijkheden w aarin het m oederbedrijf in D uitsland geraakte, h eeft Pintsch Bamag N ed erlan d N.V. te A m ersfoort h aar w erkzaam heden p er 31 m aart jl. beëindigd. D e activiteiten op het gebied van de aandrijftechniek w orden vanaf die datum voort­ gezet door: T echnische H andelsondernem ing K. A. M usolf N.V., v anaf 1 juni 1971 gevestigd: F reprijstsraat 83, Soest. Tel. 02155-3023. D eze N.V. heeft de vertegenw oordiging voor N ederland van de volgende firm a’s: Eisenw erk W illfel te H an n o v er voor o.a. Elco elastische koppelingen, A ero pneu­ m atische koppelingen, tandw ielkasten, glijlagers. A .T.V ./Sodetra voor o.a. elektro-m agnetische, pneum atische en hydraulische koppe­ lingen en rem m en en planetaire tandw iel­ kasten. Ets. A ndraud voor: precisie tandw ielen m o­ dule 0,10-2,50. Kiellegging D e H olland A m erika Lijn deelt m ede, dat de kiel — een sectie van 273 ton — van het voor h aar rekening bij de Belgische w erf C ockerill Y ards H oboken te bouw en lichterschip in de ochtenduren van m aan­ dag 7 juni is gelegd. H et zal het eerste lichterschip zijn, dat op een Europese w erf w ordt gebouwd. H et krijgt een lengte van 261,4 m , een breedte van 32,2 m en een holte van 18,29 m. D e m axim um snelheid van dit lichterschip, dat een draagverm ogen van ca. 43.000 ton zal hebben, is ca. 20 knopen. Z oals bekend bestelde de H o lland A m erika Lijn aanvankelijk twee schepen van dit type bij C ockerill Y ards H oboken. Besprekingen m et de W estduitse rederij H apag-L loyd A.G. leidden naderhand tot een bundeling van de vrachtactiviteiten van de H o llan d A m erika Lijn en de H apag-L loyd A.G. in het vrachtvervoer tussen E uropa en A m eri­ kaanse havens aan de G o lf van M exico en de Z uidatlantische kust. D eze nieuwe dienst w ordt sinds kort uitgevoerd onder de naam C om bi Line m et m oderne schepen die ook zijn ingericht v oo r het vervoer van containers. M et h et oog op deze ontw ikkeling heeft H apag-L loyd het bouw contract van het

320

De baggerdiepte is 14 m. De cutter zal elektrisch w orden aangedreven (500 pk). Op de zandrom p kom en twee C aterpillar diesels in tandem te staan; deze leveren gezam enlijk 1700 pk. D e tw ee zuigers zul­ len begin 1972 w orden toegevoegd aan de vloot van de A m sterdam sche B allast Bag­ ger en G rond N.V. M et het gehele project is een bedrag van ƒ 7 m iljoen gemoeid. D at is inclusief bijkom ende leidingen en hulpm aterieel. Esso heeft in F rankrijk bij C hantiers d ’Atlantique in St. N azaire opnieuw een op­ d rach t geplaatst voor een tan k er in de 250.000 dwt klasse. D eze w erf heeft thans opdrach ten voor 5 van deze schepen. In to taal heeft Esso orders lopen voor nog eens 18 tankers in deze klasse, w aarvan 16 bij E uropese en 2 bij Japanse werven. V oor het concern varen reeds 15 schepen tussen de 170.000-253.000 dwt. T ew aterlatingen Op w oensdag 19 mei is bij de scheeps­ w erf „D e D ag eraad ” te W oubrugge een ponton te w ater gelaten ten behoeve van G oedkoop Hijs- en T ran sp o rt Mij te A m ­ sterdam , deel uitm akend van het concern M am m oet T ran spo rt N.V. De nieuwe pon­ ton is 60 m lang, 11 m breed en 3 m hoog. Zij zal w orden ingezet bij het tran sp o rt van om vangrijke en zw are stukken, zowel via de binnenw ateren als over zee. W oensdagavond 26 mei om 17.00 uur ving een ongew one operatie aan, noodzakelijk voor de tew aterlating van bouw num m er 311, de Latnnalco K ingfisher, een utility vessel voor rekening van L and and M arine C ontractors, één van de partners van T ran s­ m arine Services L td., B erm uda, dat w ordt gebouwd onder supervisie van h et C entral Technical D ep artm en t van Bos K alis Westm inster D redging G ro u p N.V. te Papendrecht. Deze ongew one tew aterlating was h et ge­ volg van de tot nu toe uitgevoerde D elta­ w erken, w aardoor de gem iddelde hoogwaw aterstand te laag is gew orden, om een schip op de norm ale m anier te w ater te laten. In de toekom st zal dit weer wel m o­ gelijk zijn, d a a r de helling zal w orden ver­ laagd. De hulp w erd ingeroepen van de drij­ vende bok A tla s van F ran k Rijsdijk H o l­ land N.V., H endrik-Ido-A m bacht en van 2 takelw agens van V an Tw ist N .V., D o r­ drecht. De bok A tlas hield het achterschip in bedw ang, terw ijl de 2 takelw agens tot taak hadden het schip langzaam onder controle van de helling te laten glijden. Als extra zekerheid was nog een zw aar­ beladen v rach tau to aanwezig, w elke als een soort „an k er” fungeerde, ter m eerdere ze­ kerheid.

De hoofdafm etingen van dit bevoorradings/ w erkschip zijn: 49 X 10,70 X 4,60 m m et een diepgang van 3,20 m. H et schip w ordt gebouwd onder L loyd’s klasse «J* 100 A 1 en is bestem d om dienst te gaan doen in de A rabische G olf. D it schip zal d a a r booreilanden gaan be­ dienen; kan als sleepboot w orden gebruikt; voor- en achterschip zijn dusdanig gevorm d dat olieleidingen e.d. v anaf de bodem van de zee kunnen w orden opgehaald en ge­ legd. H iertoe is het dek geheel vrij ge­ houden en is de opbouw aan BB en SB geplaatst. Een duikersuitrusting is één van de vele hulpm iddelen w elke aan boord zullen w orden ondergebracht. H et schip is uitgevoerd m et 2 schroeven m et vaste straalbuizen, w elke w orden aan ­ gedreven door 2 C aterp illar m otoren van elk 850 pk. V erder w orden nog geplaatst 2 C aterpillar hulpm otoren, type D 336 T A van elk 195 pk en een havenset van 145 pk. Op 9 juni jl. w erd bij Boele’s Scheeps­ werven en M achinefabriek N.V. te Bolnes het m otorschip D urw ard te w ater gelaten. D it is de eerste van tw ee gastankers, w aar­ voor Boele de bouw opdracht kreeg van D eutsche Geo. G ibson und Co. G astanker G .m .b.H . D uitsland. D e schepen zijn geschikt voor h et vervoer van v loeibaar gas onder druk. De voornaam ste gegevens zijn: lengte over alles 56 m, breedte 10 m, holte 5,82 m, diepgang 3,20 m, tonnage 650 tdw. H oofd­ m otor: L ister B lackstone 750 bhp. Snel­ heid: 11 knots. D e doopplechtigheid w erd verricht door m evrouw G. H elfrich, echtgenote van één der directeuren van de rederij. D e N ed llo yd N iger is onlangs op de Rickm ers w erf te B rem erhaven te w ater ge­ laten. M evrouw S. P o t F lach, echtgenote van een d er directeuren der K oninklijke N ed­ lloyd N .V., verrichtte de doopplechtigheid. H et schip is van het G erm an L iberty type, een eenheidsklasse m et vijf grote luiken achter elkaar, een achteruit ge­ plaatst dekhuis en een platte spiegel. Op h et an d ere luik norm aal vijf-tons boom tuig, afgewisseld d o o r „veile” m asten m et 22-tons zw aaibom en voor h et laden en lossen van stam m en. N a de o verdracht, die in oktober zal plaats­ vinden, w ordt het schip geplaatst in de dienst die de N ederlandse rederij m et en­ kele buitenlandse partn ers op W est-A frika onderhoudt. V o o r de rederijen van de N ederlandse S cheepvaart U n ie — w aartoe N edlloyd be­ h o o rt — zijn m om enteel nog tien schepen besteld of in aanbouw , w aarvan vier in N ederland. P roefvaarten Bij de N.V. Scheepsw erf B arkm eijer te Vierverlaten h eeft op vrijdag, 28 mei 1971 de ge­ slaagde p ro efv aart plaatsgevonden van de m otorsleepboot Bever. D e opdrachtgever is de h eer Ch. J. M alschaert te D o rd rech t, die het schip gaat inzetten vo o r baggerw erk. V oor de voortstuw ing is geplaatst een Brons m o to r 6 G V -H 750 pk bij 375 om w /m in. D e m anoeuvreerbaarheid bleek buitenge­ w oon goed. D e hoofdafm etingen zijn: lengte over alles 21.50 m, grootste breedte 5,70 m, holte in de zijde 2,45 m. H et schip w erd gebouw d volgens B ureau V eritas en Scheepvaart Inspectie voor vaargebied C.

Op 3 juni 1971 heeft m et goed gevolg proefgevaren de sleephopperzuiger Siete, bouwnum m er CO. 776 van Smit K inderdijk v.o.f. te K inderdijk, bestem d voor C om pania de O bras Edilicias M aritim as P ortuarias S.A. te Panam a. Hoofdafm etingen zijn: lengte 116,82 m. breedte 18,80 m , holte 10,60 m. D e laadruim inhoud bedraagt 6000 m 3. In deze zuiger w erden geïnstalleerd: — twee 2-tact, enkelw erkende Smit-Bolnesm otoren van het type V 320 D , elk met een verm ogen van 4400 pk bij 300 om w / min; — drie 4-tact, enkelwerkende D EU TZm otoren van het type A 6 M 528, elk met een verm ogen van 300 pk bij 750 o m w /m in; — één 4-tact, enkelw erkende D EU TZ-m oto r van het type F 6 L 514 m et een verm ogen van 75 pk bij 1500 om w /m in. De sleephopperzuiger Siete werd gebouwd onder toezicht van B ureau V eritas voor de klasse: 1 3 /3 E >{< D rague porteuse de déblais — H aute mer. D ragage ü moins de 15 milles des cótes. V erkochte schepen Via bem iddeling van Supervision Scheep­ vaartbedrijf is de Britse Shelltanker Velutina, 29.648 ton d.w., gebouwd in 1950, verkocht aan P anam a O verseas Shipping Co. Inc., een lid van H eerem a Engineering Service G roup ’s-Gravenhage. H et schip is inm iddels te R otterdam aangekom en en zal verbouw d w orden to t w erkschip voor de olie- en gasindustrie, w aartoe het onder m eer voorzien zal w orden van een kraan m et een m axim um hefverm ogen van 800 ton. D e t.s. Velutina, 29.648 tons dw, gebouwd in 1950 w elke was aangekocht do o r P an a­ m a Overseas Shipping Co. Inc., een lid van H eerem a Engineering Service G roup, is naar de werf van Frank R ijsdijk-H olland V.O.F. te H endrik-Ido-A m bacht gesleept, alw aar het achterschip afgesneden zal w orden. Dit achterschip is voor sloopdoeleinden aan bovengenoem de sloperij verkocht. De v er­ koop kwam to t stand door bemiddeling van Supervision Scheepvaart- & H andels­ bedrijf. Via bem iddeling van Supervision Scheepbedrijf is het m.s. IVedlooper, 922 tons dw, gebouwd 1961, singledeck-type m et een 650 pk W erkspoor hoofdm o to r toebeho­ rend aan Wed. H. de Looper N.V., H il­ versum verkocht aan R ipm eester & Co. N.V., R otterdam . De nieuwe naam luidt Efficacia. H et m.s. Tuskar, groot 499 brt, gebouwd in 1953, van J. Pinkster te Barneveld is naar G riekenland verkocht en herdoopt in Elpis. H et m.s. Isola, groot 398 brt, gebouwd in 1954, van W. M eulm an & E rven A. Klugkist te G roningen is n aar Engeland verkocht. V oorts w erd het m.s. Procyon, groot 399 brt, gebouwd in 1950, van R ederij Viking C.V.o.a., gevestigd in Curagao, n aar Casablanca verkocht. A l deze verkopen kwa­ men tot stand door bem iddeling van M ari­ tiem B ureau J. E. den Brave. D et norske Veritas D e uitbreiding van de activiteiten van D et norske V eritas duurde ook het afgelopen ja a r voort, zo w ordt in h et jaarverslag van dit bureau gezegd. E r was een grote stij­ ging in het aantal opdrachten to t bouw­ toezicht. In 1970 w erden 181 schepen m et een totaal van 3,1 m ln ton bruto n aar de vereisten van D et norske V eritas opgeleverd, m eer dan een m iljoen ton m eer dan in het voor­ afgaande jaar.

S. en W. — 38e ja a rg a n g no. 13 — 1971

D e totale vloot m et N orske Veritas-classificatie had eind 1970 een omvang van 26,7 m iljoen ton bruto (2968 schepen), w aarvan 1086 schepen van 9,2 m ln ton (35 pet van het totaal) in 63 verschillende buitenlandse naties was geregistreerd. D e m arkt voor dienstenverlening aan de scheepvaart toonde in 1970 een gunstige tendens. D e vraag n aar scheepsruim te — in het bijzonder tankers — leidde tot be­ langrijke nieuw bouw contracten, terwijl er ook een grote belangstelling voor gespecia­ liseerde scheepstypen aan de dag w erd gelegd. In 1970 w erden er contracten ge­ plaatst voor 296 schepen, van sam en 6,4 m iljoen ton bruto, alles m et D et norske V eritas-classificatie, in cijfers een absoluut record. O nder de nieuw bouw contracten zijn er veel voor zeer grote schepen, o.m. tien tankschepen van elk 280.000 ton dw, acht OBO-schepen van 220.000 to t 270.000 ton dw en 25 erts- en bulkcarriers van 50.000 to t 120.000 ton dw. In aan bouw A an het eind van het ja a r w aren er 537 schepen van sam en 13,1 m iljoen ton bruto over de gehele w ereld in aanbouw , onder bouw toezicht van D et norske V eritas. Ook dit cijfer is een absoluut record voor het N oorse classificatiebureau. T eneinde het hoofd te bieden aan de u it­ gebreide vraag is de personeelsbezetting van het bureau opgevoerd. Op 31 decem ber jl. w erkten er 1122 mensen, w aarvan 453 in het hoofdkantoor in Oslo. D et norske V eritas heeft over de gehele wereld nu 233 survey-stations in gebruik; in 1970 werd ook in M iami een regionaal bureau ge­ opend. W estduitse scheepsreactorlechnologie voor H itachi H itachi Shipbuilding and Engineering Company Ltd. in T okio heeft bekend gem aakt een contract te hebben ondertekend m et lnteratom A G , voor het beschikbaar krij­ gen van de technologie voor het bouwen van een m et kernenergie voortgestuw d con­ tainerschip van 30.000 ton. H itachi deelde mede dit con tract te hebben getekend ten behoeve van een groep Japanse scheeps­ bouw- en nucleaire industrieën. H itachi m oet ln terato m 16 m iljoen yen voor de eerste gegevens betalen; de uit­ eindelijke kosten van het contract kunnen m om enteel nog niet berekend worden. H et voorgestelde, m et kernenergie voort­ gestuwde containerschip zou gem eenschap­ pelijk door de tw ee landen gebouwd m oe­ ten w orden voor gebruik op een route tus­ sen W est-Europa en het V erre Oosten, al­ dus H itachi; het is echter nog niet bekend w anneer m et de bouw begonnen zal worden. V erder werd gezegd dat de know-how die do o r lnterato m verschaft zal worden zowel betrekking zal hebben op de reactor zelf als op de rom p, die ongeveer 3.000 containers zal kunnen bevatten. N aast H i­ tachi bestaat de Japanse groep uit M it­ subishi Heavy Industries, Ishikaw ajim a-H arim a H eavy Industrie, N ippon Y usen Kaisha M itsui OSK Lines, het Japanse A tom ic Industrial Forum , en het Japanse Ship­ building R esearch Institute. M inder schepen b(j N edlloyd De vloot van de rederij K oninklijke N ed ­ lloyd in R otterdam , die behoort tot de N ederlandse Scheepvaartunie (N.S.U.), zal van 89 tot 76 schepen w orden terugge­ bracht. D e N.S.U. wil deze verm indering van der­ tien schepen bereiken door een groot aan ­

tal economisch verouderde schepen af te stoten. Een kleiner aantal grotere en m o­ dernere schepen komt ervoor in de plaats. Deze gang van zaken betekent dat de N.S.U. m inder gezagvoerders nodig heeft. De directie heeft daarom de kapiteins, die van 1971 tot en m et 1973 op een hogere leeftijd dan 55 ja a r m et pensioen zou­ den gaan, in de gelegenheid gesteld de ac­ tieve dienst op korte term ijn te verlaten. Zij zal voor hen een financiële regeling treffen tot aan de eigenlijke pensioendatum . W egens het grote tek o rt aan stuurlieden, voorziet men geen problem en m et deze scheepsofficieren. N atuurkundigen en technologisten uit 50 landen naar de Oceanology International 72 D e wereldbijeenkom st van oceanologische industrieën bijgewoond door natuurkun­ digen en technologisten uit m eer dan 50 landen, w ordt volgend jaar (21-24 m aart) in G ro o t B rittannië gehouden. De gebeur­ tenis — Oceanology International 72 — vindt plaats in de Exhibitions H alls in B righton en bestaat uit een grote in ter­ nationale tentoonstelling en een congres be­ treffende de w ereldexploitatie van de n a­ tuurlijke rijkdom m en van de zee. M eer dan 200 bedrijven en organisaties uit 15 verschillende landen nemen deel aan de tentoonstelling en dem onstreren de aller­ laatste natuurkundige en industriële pres­ taties op het gebied van oppervlakte- en onderw ater technologie. De deelnem ende landen zijn o.a. A ustralië, België, G root Brittannië, C anada, D enem arken, Frankrijk, D uitsland, N ederland, Italië, N oorwegen, Rusland, Zw itserland en de V erenigde Sta­ ten. N ieuw e voorzitter voor O cean G roup Sir John N icholson, voorzitter van de raad van bestuur van the Ocean Steam Ship Co. Ltd., m aakte tijdens de aandeel­ houdersvergadering bekend, dat hij zich in de loop van dit ja a r zal terugtrekken als voorzitter wegens het bereiken van de pen­ sioengerechtigde leeftijd n aar de norm van de m aatschappij. De heer J. Lindsay Alcxander zal Sir John N icholson opvolgen als voorzitter. Sit John N icholson zal evenwel nog enige tijd lid blijven van de raad van bestuur. A utom atisch lassen van gebogen platen M et financiële steun van het ministerie van T ransport heeft Kawasaki H eavy Industries Ltd. (naar verluid eerst te r w ereld) een pro­ totype ontw ikkeld van een num eriek be­ stuurd autom atisch lassysteem voor gebo­ gen platen. 10 to t 20 pet van de huidplaten van een schip zijn gebogen platen en tot dusver kon autom atisch lassen hier niet op w orden toegepast. H et nieuwe systeem kan dus een aanzienlijke besparing in m ankracht to t resultaat hebben. De twee aan elkaar te lassen gebogen platen w orden gefixeerd (m et „high p re­ cision electrical screen jacks") op een „positio n er” die, via num erieke besturing, ervoor zorg draagt dat het te lassen deel steeds in horizontale positie blijft, zodat „one side welding” kan w orden toegepast . Kawasaki is van plan om d it systeem eerst in eigen bedrijf toe te passen en later even­ tueel de know-how te verkopen ten behoeve van de scheepsbouwindustrie.

321

T ljD S C H R IF T E N R E V U E U ittre k se ls van en ig e b e la n g rijk e a rtik e le n u it b u ite n la n d s e tijd sc h rifte n , z o als d e ze w o rd e n v e rw e rk t in D o c u m e n ta tic -R e v u c cn d e k a a rtz e n d in g c n , w e lk e h e t „ N a tio n a a l In s titu u t v o o r S c h e e p v a a rt en S ch e ep s­ b o u w " m a a n d e lijk s aan d e d a a ro p g e a b o n n e e rd e n d o e t to e k o m e n . D e a a n w in ste n d e r b ib lio th e ek , zo w el o p n a u tisc h als te c h n isc h g e b ied , w o rd e n e v e n ee n s a a n b.g. a b o n n e e s to cg e z o n d e n . In lic h tin g e n w o rd e n g a a rn e v e rs tre k t d o o r d e a fd . D o c u m e n ta tie v a n h e t In s titu u t, B u rg. s’Ja c o b p le in 10, R o tte rd a m (tel. 3 6 1 7 3 3 , to e st. 7). Bugwiilsfe fiir langsanic, vüllige Schiffe. E. Eckert en S. Sharm a. O verzicht van de ontw ikkeling van het onderzoek n a ar de bruik­ baarheid van de bulbsteven bij volle schepen. H ierin kom en ter sprake het verschil in de prestatie van tankschepen bij lege en geladen toestand, de om w enteling in het denken m.b.t. het nut van bulbstevens sinds 1963 en de param eters voor het ontw erpen van dergelijke stevens. De resultaten van m odelproeven in de ballastconditie w orden in een grafiek gegeven voor een tanker van 65.000 tdw. Een andere figuur to o n t hoe alle bereikbare bespa­ ringen op het m achineverm ogen vallen binnen, een d o o r twee krom m en begrensd gebied. T enslotte geven de auteurs een aantal bedrijfsresultaten van m et druppelstevens uitgeruste schepen en bespreken de invloed van de w eersom standigheden op schepen m et en zonder zulk een steven. H ansa, jrg. 107, nr. 24, dec. 1970, blz. 2129-2130, 4 fig., I tab. M casureiiients of tlic lond distribution on a propeller hlade. O. V. H oiby. Beschreven w orden de proefnem ingen betreffende m etingen van de belastingverdeling op schroefbladen. O fschoon de m etingen be­ doeld w aren als een nieuwe benadering van het probleem van de theoretische voorspelling van de belastingverdeling op de bladen, is toch gebleken dat de m etingen afgezien van deze reden, toch van belang kunnen zijn. U iteengezet w ordt de algem ene beproevingstechniek, het m odel van de schroef en het ap p araat w aarm ede is gewerkt. In een tabel w orden details van de beproefde schroef gegeven. Besproken w orden de druktransducers, de dynam om otor voor proeven in open w ater, het elektronische testap p araat, de testprocedure en de resultaten. Cur. Shipbuiiatng, vol. ty , nr. 3, IV/U, blz. /1 -/0 , 13 tig., 1 tab., 3 ref. B ericht iiber Bctriebsiiiessiingen an d er H m iptuntriebsanlngc auf Schiffcii der Serie Typ X. Dipl. U. Jahnke. Een beschrijving w ordt gegeven van de verkregen uitkom sten van de bedrijfsm etingen op type X-schepen. De bedoeling was o f de m etingen zouden aantonen dat verandering van de spoed van de schroef een dergelijke betekenis heeft dat betere belasting van de voortstuw ingsinstallatie plaatsvindt en d aard o o r een econom ische bedrijfsvoering w ordt verkregen. U it de lot nu toe verkregen resultaten, die nog d o o r verdere m etingen zullen w orden uitgebreid, is duidelijk geworden dat verandering van de schroef tegenover verhoging van het aantal om w entelingen ondanks grotere kosten, m eerdere voordelen biedt dan het eenvoudig verhogen van het aan tal om w entelingen. Seew irtschaft, jrg. 2, dec. 1970, blz. 950-952, 3 afb., 2 ref. l.e serrage des helices sans d a vette. P. Weiss. O ndanks een zekere beduchtheid bij de betrokkenen is het gebruik van, zonder spieën op de assen bevestigde schroeven, de laatste jaren sterk toegenom en. Bureau V eritas heeft het d aaro m nodig geacht voorschriften voor de m ontage van dergelijke schroeven te geven. D e basis van deze voorschriften w ordt in het onderhavige artikel besproken. D aarbij w ordt aandacht besteed aan het over te brengen koppel bij m axim ale en m inim ale bedrijfstem peratuur, invloed van coniciteit, ruw heid en centrifugale kracht en veilig­ heidscoëfficiënten, terw ille van de vereenvoudiging van gebruikte hypothesen, en de berekening van de m axim ale en m inim ale drukken ter plaatse van de verbinding tussen schroef en as. Navires, P orls et C hantiers, nr. 245, okt. 1970, blz. 776-779, 3 fig. G renzschicht-, W ellen- und N achstrom niessiingen bei dem M odel eincs M assenfrachters, Cb = 0,80, mit B ugw ulstvarianten. R. V ollheim . D e tot nog toe gebruikelijke m ethoden voor het berekenen van de w eerstand en daarm ee van de voortstuw ingsprestatie zijn niet toereikend om de scheepsvorm en van volbeladen schepen voor het vervoer van olie of m assagoederen te berekenen. E en vorm tot berekening w ordt uiteengezet d o o r op grond van natuurkundige

322

verschijnselen een rekenkundige form ule te verkrijgen. D aarna w ordt een w eerstandsanalyse gegeven, w aarbij ook w indtunnelprocven te D resden ter sprake komen. C oncluderend w ordt opge­ m erkt dat het noodzakelijk is bij verdere proeven grotere aandacht te schenken aan de krachtengedragingen aan de voorsteven, w aarbij zowel strom ingsm etingen en m etingen van de druk en spanning aan het m odeloppervlak verhelderend zullen werken. Seew irtschaft, jrg. 2, nr. 12, dec. 1970, blz. 932-936, 6 fig., 7 ref. fiin A nsalz zuni E ntw urf von V orschiffen geringen W ellerw iderstandes. C. P. T hom sen. U itgaande van de bekende potentiaal theoretische voorstelling van de strom ing ro n d de scheepsrom p, de vrije golven ach te r het varende schip en de golfw eerstand volgens de theorie van H avelock w ordt op basis van deze theorie een nieuw concept ter verm inde­ ring van de golfw eerstand ontw ikkeld. Een vorm van het voorschip w ordt bepaald, w aardoor bij de ontw erpsnelheid de, door de voorste scheepshelft, opgew ekte vrije golven zich onderling opti­ m aal opheffen. U it de proeven m et een m odel blijkt dat de nieuwe theorie duidelijk verm indering geeft van golfw eerstanden. S ch ifftech n ik jrg. 17, nr. 89, nov. 1970, blz. 80-90, 21 afb., 11 ref. A nalyse (les V erhaltens von Schit'f und M aschine beim U m steuern. H. Illies, G. Lierse, H. M enzendorff, J. R itterhoff. D oor de snelle ontw ikkeling van de scheepsgrootte en -snelheid zijn veiligheidsvraagstukken o p de voorgrond getreden die zowel scheepsbouw- als m achinebouw kundige invloeden op het m a­ noeuvreren van de schepen uitoefenen. Bij deze invloeden w orden d rto

o o o rto n

o n d o ro c lto id e n ,

w o l Ivo

afh an k o lijlv

£ ijti

vctH

liC i

schip, van de schroef en van de m achine-installatie, w aarbij het onderscheid w ordt gem aakt van respectievelijk de invloed van de scheepsgrootte en van rem schijven; van vaste, verstelbare, in straalbuizen geplaatste en co n tra-roterende schroeven en van de stoom ­ m achine, gasturbine, dieselm otor en elektrische aandrijving. T en­ slotte volgt een berekeningsm ethode voor uitloop- en stopgegevens. gevens. S c h ijf u n d H a f en jrg. 22, nr. 9, sept. 1970, blz. 833-837, 8 afb. E riiiittlung d er Schiffsstabilitiit im Seegang au f rechnerischen und experiinentellen W egen. E. U pahl. N a een verklaring te hebben gegeven van de redenen w aarom men bij een beoordeling van de scheepsveiligheid niet kan volstaan m et kennis van de stabiliteit in vlak w ater, w ordt aan de hand van een reeks duidelijke figuren ingegaan op de berekening van de stabili­ teit. D e n adruk w ordt hierbij gelegd op de grote hoeveelheid werk die daarv o o r m oet w orden verzet. In het kort w o rd t medegedeeld wat men op dit gebied in de D D R doet. V ervolgens w ordt au to ­ m atische berekening besproken. N ad at in het ko rt is ingegaan op m odelproeven in zeegang w orden de resu ltaten van berekeningen en de proeven m et elkaar vergeleken. In de praktijk heeft e.e.a. ertoe geleid dat op de werven in de D D R reeds in het ontw erp­ stadium van een schip een overzicht over de feitelijke stabiliteitsw aarden kan w orden verkregen. D aarn aast kan men de overeen­ kom stige m odelproeven uitvoeren. Seew irtschaft jrg. 2, nr. 12, dec. 1970, blz. 936-941, 6 fig., 6 ref. T orsionsfestigkeit grosser C ontainerschiffe. R. A lte e.a. V oor een ontw erp containerschip van de 3de generatie w erd de torsiesterkte m et de beschikbare m iddelen onderzocht, om een goed beeld, v ó ó r de bouw van het schip, te verkrijgen van optredende spanningen en vervorm ingen. D e to tale sterkte w erd m iddels een model, dat van kunststof w as gem aakt, en zo n atu urgetrouw m o­ gelijk was nagem aakt, vastgesteld. De detailsterkte van zw aar be­ laste onderdelen w erd m et de finite-elem ent m ethode en door m e­ tingen aan een stalen m odel, onderzocht. De onderzoekingen be­ vestigden de juistheid van de grondconceptie, m aa r gaven aan dat enige detailconstructies verbeterd dienen te w orden. De bereke­ ningen en de m etingen kw am en vergaand m et elk aa r overeen. Hansa jrg. 107, Sondernr. SG T, nov. 1970, blz. 1879-1894, 30 afb., 10 ref.

nv e le k tro te c h n is c h e ind ustrie v / h W ille m S m i t & C o .

Cl) 1 H

CO r

* * m n

we weten er bijna evenveel van als de baggeraars zeil

< m m

3

M a a r w at w ilt u ? W e zijn niet alleen de b u re n van ta lrijk e g ro te n u it h et N ed erlan d se baggerw ezen, m a a r in belan g rijk e m a te o o k de g ro o t leveranciers v an k rach t. W a n t als h et g a a t o m speciale m o to re n en ag gregaten v o o r speciale v aartu ig en m et speciale tak en , zijn wij als elektrisch e specialisten v a a k het aangew ezen ad res v o o r de o p lo ssin g -n a a r-m a a t. B edrijfszeker. Solide. V o o r ja re n . Is het zo verw o n d erlijk , d a t wij d a n ó ó k een beetje tro ts zijn o p de p uike n a a m van h et N ed erlan d se b aggerbedrijf, overal te r w ereld ?

0

r H

O A 19

A

Vooral het deel van de lastechniek, dat wordt aangeduid met "beschermgaslassen” heeft een stormachtige ont­ wikkeling achter de rug. Het argon-arc lassen (WIG of TIG) met of zonder toevoegdraad heeft zich een vaste plaats veroverd bij het lassen van chroom-nikkel stalen, aluminium en titaan. Dat geldt ook voor het MIG lassen. Het lassen van ongelegeerd of laaggelegeerd staal wordt nu veelvuldig uitgevoerd met het C02-lasproces (MAG). Al deze processen lenen zich zeer goed voor mechanisatie. Welca kan u voorbeelden geven van de meest geavan­ ceerde apparatuur. Zij biedt u een kompleet programma van deze apparaten en toevoegmaterialen aan in onze folder. Welca zal u deze op aanvraag gaarne toezende'r

LASTECHNIEK POSTBUS 1551 ROTTERDAM TEL.010-139208 TELEX 24424 NL