Scherpe blik op perspectief

Scherpe blik op perspectief Praktijkvoorbeelden Loopbaan, Oriëntatie en Begeleiding

Scherpe blik op perspectief Praktijkvoorbeelden Loopbaan, Oriëntatie en Begeleiding

3 |

MBO scherpe blik op perspectief 2011

Voorwoord

Hoe kun je als onderwijsinstelling en meer specifiek als docent, mentor of decaan je studenten helpen zicht te krijgen op hun kwaliteiten, mogelijkheden en drijfveren en hen stimuleren de juiste keuzes te maken voor een (vervolg)opleiding en toekomstig beroep? Hoe werk je loopbaanoriëntatie en -ontwikkeling (LOB) uit tot een volwaardig onderdeel van de opleidingen in het mbo? In de uitgave die nu voor u ligt brengen we goede voorbeelden op dit thema voor u samen. LOB is, samen met burgerschapsvorming, integraal onderdeel van de opleidingen in het mbo. Studenten stimuleren om echt na te denken over waar beroepsmatig hun talenten (dus hun kansen) liggen en hen daarbij op maat te adviseren blijkt van significante waarde. Niet alleen ten aanzien van hun toekomst op de arbeidsmarkt, maar ook tijdens de studie zelf. Voorkomen van bijvoorbeeld jeugdwerkloosheid en schooluitval bij de overstap van het ene onderwijs naar het andere is nu eenmaal beter dan achteraf genezen. Het is dus de moeite waard om werk te maken van LOB. Dat vindt ook het ministerie Onderwijs, Cultuur en Wetenschap dat daarom extra middelen aan de sector beschikbaar heeft gesteld. De MBO Raad pakt dit thema actief op, in samenwerking met MBO Diensten. Inmiddels is een regiepunt LOB ingericht dat als taak heeft u van relevante en actuele informatie te voorzien en ideeën en praktische tools uit te werken die u ondersteunen bij het (verder) ontwikkelen van LOB binnen uw onderwijsinstelling. Het regiepunt LOB werkt samen met Colo en Skills Netherlands omdat ook zij activiteiten op het thema LOB organiseren. We streven ernaar elkaar als organisaties zoveel mogelijk en goed aan te vullen.

Belangrijk in het verder brengen van LOB is het delen van kennis en ervaringen. Collega-onderwijsinstellingen laten in deze uitgave zien hoe ze LOB-activiteiten meer laten zijn dan enkel preventieve acties voor vermindering van voortijdige uitval en verbetering van doorstroom. Succesvolle LOB kent randvoorwaarden. Dat zijn visieontwikkeling en deskundigheidsbevordering van betrokkenen, maar ook ouderbetrokkenheid en gesprekken met de student (dialoog-trialoog). Met name dat laatste blijkt de kern van succesvolle LOB en in al z’n eenvoud net zo makkelijk als moeilijk. Zoals een student het verwoordde: “Docenten moeten meer écht contact leggen met studenten.” Tien voorbeelden van succesvolle inbedding van LOB binnen de opleidingen. Met als stille kracht dat ze geen exclusief mbo-stempel hebben maar in nauwe samen werking met vmbo, hbo en het regionale bedrijfsleven zijn ontwikkeld. Ik ga ervan uit dat ze u en uw regionale samenwerkingspartners kunnen inspireren om ook in uw onderwijsinstelling LOB (nog) verder te brengen. Zodat we met elkaar onze studenten beter in staat kunnen stellen het beste uit zichzelf te halen. Jan van Zijl, voorzitter MBO Raad

5 |


casus 1

Koning Willem I College Op de juiste weg met innerlijk kompas

Geen onderwijskolos maar een verzameling leergemeen schappen. Dat typeert het Koning Willem I College (KW1C) in ’s-Hertogenbosch. Om voortijdig schoolverlaten tegen te gaan richtte het KW1C het Studenten Succes Centrum op (SSC). “Vijftig studenten die binnenboord blijven, dat staat financieel gezien gelijk aan een jaarsalaris. Maar wat veel belangrijker is: aan meer studenten die de school verlaten met een diploma.” “We volgen studenten vanaf de eerste kennismaking met het KW1C tot aan het diploma.” Nannie van Berkum is directeur van het Studenten Succes Centrum dat sinds 2003 bestaat. “Van voorlichting en plaatsing tot tweedelijns begeleiding én administratie.” Dat het SSC al deze taken op zich neemt, tekent haar cruciale rol in de organisatie. “Onze studieadviseurs doen de totale intake. Zij beslissen of we een student toelaten, willen testen of een andere studierichting aanraden. Omdat we ook de administratie doen, krijgen we informatie over studenten snel boven tafel. Dankzij deze aanpak kunnen afdelingsdirecteuren zich echt met de studenten bezighouden,” aldus Van Berkum. “Zo kunnen ze studenten persoonlijke aandacht geven. Hierdoor vormen zich leergemeenschappen, waar studenten zich geborgen voelen.”

6 |


casus 1

Scholing voor iedereen Het SSC vangt dreigende uitvallers, twijfelaars en studenten met een zorgvraag op. Ook voorziet het in de dagelijkse vraag naar loopbaan informatie. Van Berkum: “Docenten en stagebegeleiders concentreren zich volledig op de onderwijsbegeleiding. Daar hoort natuurlijk reflectie op de eigen wensen en mogelijkheden bij. Dat deel van LOB (loopbaanoriëntatie en -begeleiding) zit bij ons ingebakken in het proces. Dankzij de Gardner-methode, bijvoorbeeld, waarmee iedereen hier werkt.” Volgens deze methode hebben studenten verschillende vormen van intelligentie. Docenten en begeleiders moeten deze methode natuurlijk goed kennen om er mee te kunnen werken. Scholing is bij het KW1C daarom gekoppeld aan de loopbaanontwikkeling van medewerkers, legt Van Berkum uit. “Wil een docent naar een hogere schaal, dan moet hij of zij ook een aantal trainingen volgen.” Succesklas Het SSC vangt studenten op die dreigen uit te vallen. Dit gebeurt onder meer met de Succesklas, een project dat nu al zo’n vijf jaar draait. Jacqueline Baselier is project leider en hoofddocent van deze Succesklas. “We wilden onszelf terugverdienen,” vertelt ze. “Vijftig studenten die binnenboord blijven, dat staat financieel gezien gelijk aan een jaarsalaris. Maar wat veel belangrijker is: aan meer studenten die de school verlaten met diploma.” Wanneer een student achtereenvolgens aan zijn mentor, afdelingsdirecteur en studieadviseur aangeeft te willen stoppen, plaatst die laatste de student in de Succesklas. Baselier: “In totaal stromen ongeveer tweehonderd studenten per jaar in. Instromen kan elke week. Vanaf dat moment zijn ze vier dagen per week bij ons in de klas. Voor sommige studenten begint het leren daar al.” Drie tafels doorlopen De dagindeling is altijd duidelijk. “Ze krijgen ’s ochtends algemene vakken. En ’s middags gaan we werken aan de drie tafels. Nieuwe klasgenoten beginnen aan tafel één,” legt Baselier uit. “Aan deze tafel achterhaalt een student wie hij is aan de hand van het enneagram en het Innerlijk Kompas. Wat zijn mijn talenten? Wat zijn mijn wensen? Dit proces duurt ongeveer twee, drie weken.” Het Kompas weer spiegelt het werk aan tafel één. Op het kaartje, formaat creditcard, vat de studenten zijn talenten en wensen samen. Baselier: “Zodra ze het Kompas af hebben, promoveren ze naar tafel twee. De studenten aan deze tafel helpen elkaar bij het zoeken naar opleidingen en beroepen die bij hen passen. Op een creatieve manier, vrij associërend. Vervolgens onderzoeken ze de mogelijkheden, bijvoorbeeld met snuffelstages. Daar helpen we ze natuurlijk bij, met alle informatie en voorzieningen van het SSC. Maar altijd vanuit het perspectief van de studenten.” Als studenten definitief kiezen voor een nieuwe opleiding, gaan ze naar tafel drie. “Aan die tafel helpen we ze met de afronding. Het financiële deel, overleg met ouders, inschrijven en instromen. En tot nu toe hebben we elke student weer weten te plaatsen.”

7 |


Leerpunten

• • • •

Voorzie centraal in ondersteunende diensten. “Afdelingsdirecteuren hoeven zich hier echt alleen met de studenten bezig te houden.” Zorg voor deskundige docenten. “Bij ons gaan scholing en salarisontwikkeling gelijk op.” Denk vanuit studenten. “Je moet hun perspectief voor ogen houden bij het zoeken naar een nieuwe plek.” Accepteer uitval niet. “Vijftig studenten die binnenboord blijven, dat staat financieel gezien gelijk aan een jaarsalaris. Maar wat veel belangrijker is: aan meer studenten die de school verlaten met diploma.”

Meer informatie? Nannie van Berkum, [email protected] Jacqueline Baselier, [email protected]

9 |


casus 2 Regio College

Handboek geeft loopbaan coaches houvast Loopbaancoaches – docenten en praktijkbegeleiders die loopbaangesprekken voeren – weten steeds beter wat ze met een gesprek willen bereiken. Maar een goed gesprek voeren, dat lukt nog niet altijd. “Ze willen graag, maar weten soms niet precies hoe ze het moeten aanpakken.” Het Regio College in Zaandam laat daarom haar collega’s al doende leren. “We willen dat jongeren bewuster omgaan met hun opleiding,” vertelt Gertrud de Wit, projectmanager onderwijs ontwikkeling en kwaliteitszorg van het Regio College. “Dat ze niet alleen maar naar school gaan omdat het moet, maar omdat ze het belangrijk vinden.” Studenten deze mentaliteit laten ontwikkelen, vraagt om gerichte loopbaanbegeleiding.” De Wit zet het in rap tempo uiteen. “Het goed volgen van studenten hoort bij competentiegericht onderwijs. Past een opleiding eigenlijk wel? Hoe beleef je dat als student? Zo krijg je meer grip op de motivatie van studenten,” legt ze uit. “Het voorkomt onnodige uitval.” Loket voor alles ”De loopbaancoach is het loket voor alles waar een student mee zit,” vertelt De Wit. Die twee weten elkaar beter te vinden wanneer studenten de coach ook kennen als bpv-begeleider of docent. De Wit: “De coach kan dan veel gerichter feedback geven.

10 |


Hij ziet de student immers functioneren op school en in de praktijk, hij ziet het gedrag. Een aankomend schoonheidsspecialiste bijvoorbeeld, zag enorm op tegen het gezellig kletsen met klanten. Haar loopbaancoach is ook docent Uiterlijke Verzorging. Zij vertelde haar dat klanten vooral tips over huidverzorging willen. Inhoudelijke vakkennis, naast gebabbel. Met dat commentaar kan zij verder.”

casus 2

Brug naar de studenten De loopbaancoach slaat ook een brug naar de student. De Wit: “De coach enthousiasmeert studenten bijvoorbeeld voor activiteiten als Mijn Opleiding Jouw Opleiding. Dit is onze online marktplaats, waar vmbo’ers en onze mbo’ers elkaar vinden voor een meeloopdag. Het helpt vmbo’ers een goede keuze te maken, maar maakt onze studenten ook bewust van de eigen loopbaan. Ze moeten immers uitleggen wat ze doen.” Hetzelfde geldt voor de activiteit Klussen zonder haast, waarbij de studenten vmbo’ers begeleiden bij opdrachten uit het bedrijfsleven. De Wit: “Zulke oriëntatieprogramma’s dwingen studenten op een natuurlijke wijze na te denken over hun eigen carrière.” Informeel leren Een loket en brug zijn, dat vraagt om de juiste competenties, legt De Wit uit. “Het blijkt dat docenten graag willen leren hoe ze dat goed kunnen aanpakken. Hoe verhoog je de kwaliteit van een loopbaangesprek? Tegelijkertijd hebben docenten zo veel verplichtingen dat professionalisering op dit vlak er bij in dreigt te schieten.” Daarom probeert De Wit het leerproces van docenten zo veel mogelijk te onder steunen. “Gewoon, door aanwezig te zijn bij geplande loopbaangesprekken en hier feedback op te geven. Maar ook door tijdens geplande teamvergaderingen even iets te vertellen. Dat kost docenten weinig tijd, maar ze zijn blij met die insteek.” Houvast en verantwoordelijkheid “Het doel van de loopbaangesprekken is het hart van de student te raken,” zegt De Wit. Dat blijkt nog lastig. ”De docenten zijn van goede wil maar ze moeten zoveel. We hebben al enkele jaren geleden onze kennis gebundeld in het handboek Wie stelt de (goeie) vragen? Het beschrijft de verantwoordelijkheden van onze loopbaancoaches. Wat doet een coach, hoe doet hij dat en hoe kan hij dat beter doen?” Voor nu wil De Wit meteen een goede tip geven.“‘Docenten moeten echt doorvragen. Nu vragen ze vooral of iemand op schema ligt. Zo ja, dan is het goed. Maar juist dan kun je doorvragen. De studenten hebben hun eigen boekje over loopbaancoaching,” vertelt De Wit. “Zodat ze weten wat de loopbaancoaches doen, maar vooral ook wat ze zelf moeten doen. We vinden het belangrijk dat elke student van zijn loopbaan een succes maakt. “We leren onze studenten daarom om hun eigen verantwoordelijkheid te nemen. ‘Aha, dus zo moet ik het doen!’, dat willen we van ze horen.”

11 |


Leerpunten

• • • •

Bevorder zelfstandigheid van studenten. “Aha, dus zo moet ik het doen!’, dat is de reactie die we zoeken.” Maak de loopbaancoach loket en brug. “Bij ons weten de student en loopbaancoach elkaar steeds beter te vinden.” Faciliteer het leren van docenten. ”Maak gebruik van bestaande overlegmomenten. Dan zitten ze er toch al.” Gebruik het bestaande materiaal. “Op marktplaatsmbo.nl is ons handboek voor iedereen toegankelijk.”

Meer informatie? Gertrud de Wit, [email protected]

13 |


casus 3 Rijn IJssel

Uitgebreid oriënteren, langzaam loslaten In Elst werken vmbo Het Westeraam en Rijn IJssel intensief samen. Zij geven volgens het onderwijsconcept van ‘Leerdorp Elst’ studenten de kans om op één locatie vmbo- en mboonderwijs te volgen. Bijzonder aan deze doorlopende leerlijn is de nadruk op de praktijk. De studenten oriënteren zich dankzij buitenschools leren al vanaf het eerste vmbo-jaar op hun loopbaan. “We begeleiden onze studenten stap voor stap, van het klaslokaal naar de werkvloer.” Midden in de grootschalige nieuwbouwwijken van Elst biedt Rijn IJssel Elst een veilig rustpunt voor studenten. “We bieden studenten de gelegenheid hier te blijven tot ze een mbo-diploma hebben,” vertelt Tineke Riemsdijk, afdelingsmanager in Elst. “Vooral ouders vinden dat een fijn idee. Ze houden hun kinderen wat langer in een kleinschalige, vertrouwde omgeving.” Prettig voor studenten, voor ouders en voor docenten. Riemsdijk: “In een grote organisatie raak je elkaar toch sneller kwijt.” De samenwerking met het vmbo zorgt er ook voor dat beide instellingen elkaar vertrouwen. Dat vertrouwen is heel waardevol, aldus Riemsdijk: “Zo kunnen we studenten goed begeleiden in hun ontwikkeling.”

14 |


Langzaam loslaten Rijn IJssel brengt studenten stap voor stap dichter bij zelfstandigheid. “We gooien studenten niet direct in het diepe,” aldus Riemsdijk. “Bij LOB beginnen we net als bij het onderwijs met veel klassikale bijeenkomsten. Daar nemen we ook de tijd voor. Je kunt niet in een uurtje uitleggen hoe POP’s (persoonlijk ontwikkelingsplan) en PAP’s (persoonlijk actieplan) werken.” Heel geleidelijk wordt de student steeds zelfstandiger en de begeleiding individueler. In het onderwijs en bij de oriëntatie op de loopbaan. Riemsdijk: “We beginnen langzaam maar zeker de verwevenheid van cgo (competentiegericht onderwijs) en LOB te ontdekken. Op beide vlakken moeten de studenten hun competenties zien te verwerven.”

casus 3

Goede gesprekken Vanaf de start van een opleiding voeren de student en zijn begeleider na elke periode portfoliogesprekken. Riemsdijk: “Het portfoliogesprek gaat over de stand van zaken. Ligt een student niet op koers, dan vragen we zo goed mogelijk door. Als het nodig is, kan de begeleider deskundigheid van cursistenservice Rijn IJssel inschakelen. Bijvoorbeeld een training Omgaan met faalangst.” Deze gesprekken gaan volgens de studenten nog te veel over het nu, erkent Riemsdijk: “We merken dat studenten ook over hun loopbaan na school willen praten. En eerlijk is eerlijk, daar komt het nog te weinig van.” Maar, zo geeft zij meteen toe, een goede dialoog voeren is ook een flinke opgave. “We moeten deskundiger worden in het doorvragen.” Je wereld verbreden Zowel het vmbo als het mbo in Elst bieden hun studenten structuur en geborgenheid, maar zijn hiermee niet naar binnen gericht. De studenten leren namelijk vanaf de eerste dag ook buitenschools, op praktijklocaties die aansluiten bij de lesstof. Riemsdijk: “Zo krijgen ze van begin af aan een goed beeld van de beroepspraktijk. Gaat het over gehandicapten, dan gaan ze naar gehandicapten. En in dit geval ontdekken zij bijvoorbeeld dat zulk werk helemaal niet eng is.” Een kenmerkende, maar voorlopig ook bijzondere eend in de bijt, is de opleiding Welzijn-Breed. “Dit programma biedt studenten de mogelijkheid om gefaseerd een keuze te maken,” legt Riemsdijk uit. “Studenten kiezen eerst alleen voor de richting. Gaandeweg kiezen ze voor een specifieke opleiding.” Dit zorgt voor een intense verstrengeling van loopbaanoriëntatie en beroepsonderwijs, zegt Riemsdijk: “Omdat de studenten meteen in contact komen met de praktijk, krijgen ze een eerlijk en volledig beeld van het werkveld. Zo kunnen ze beter uitmaken wat bij hen past en krijgen ze een bredere kennis van het werkveld. Dat laatste is voor een werkgever natuurlijk erg aantrekkelijk.”

15 |


Leerpunten

• • • •

Voorkom te grote organisaties. “We zijn kleinschalig, zo kunnen we goed samenwerken.” Bied structuur. “We begeleiden studenten stap voor stap, in cgo én in LOB.” Professionaliseer docenten. “We moeten deskundiger worden in het doorvragen, in het voeren van een dialoog.” Leid studenten breed op. “Er is veel behoefte aan gediplomeerden die breed inzetbaar zijn.”

Meer informatie? Tineke Riemsdijk, [email protected]

17 |

casus 4


ROC de Leijgraaf

Integrale aanpak voor een competente toekomst ‘ROC de Leijgraaf wil dat bewoners in de regio Noordoost Brabant succesvol in de maatschappij participeren’. En: ‘Een leven lang leren staat centraal.’ De missie en visie van ROC de Leijgraaf liegen er niet om. Hoe gaat dit roc deze missie volbrengen? Met loopbaanleren, als één van de pijlers onder een integraal onderwijsbeleid. In 2005 organiseerde het ministerie van OCW een conferentie over loopbaanleren (LOB). LOB zou namelijk niet opleveren wat het beoogde. Onderzoek van Frans Meijers, lector Pedagogiek van de Beroepsvorming aan de Haagse Hogeschool, staafde deze gedachte. Reden om Meijers eens uit te nodigen, aldus John Schobben, directeur Onderwijs & Ontwikkeling van ROC de Leijgraaf. “We dachten dat we goed bezig waren met loopbaanleren, maar ook wij scoorden onder het gewenste niveau. Dat viel ons zwaar tegen.” De trialoog Tijd voor een plan van aanpak. Samen met de Haagse Hogeschool, het Platform Beroepsonderwijs (HPBO) en adviesorganisatie KPC Group startte ROC de Leijgraaf een project om LOB – in hun variant overigens LBL (loopbaanleren) – structureel te verbeteren. De basis ligt in de theorie van Frans Meijers over de trialoog. Schobben:

18 |


“De student moet zich niet concentreren op zijn studieloopbaan, maar op zijn hele loopbaan. ‘Wat wil ik worden?’, die vraag staat centraal. Volgens Meijers is hét leermoment voor studenten de leerervaring in de praktijk en dan vooral het gesprek daarover, met de coach en de praktijkbegeleider. Dan moet je praten over wat je wilt en wat je daarvoor nodig hebt. Dat is de trialoog.” Gesprekstraining Een logische vervolgvraag is of docenten in staat zijn op de juiste manier invulling te geven aan loopbaanleren. Onder begeleiding van een promovenda, die de resultaten van het project onderzoekt, zijn de gangbare gesprekken met studenten opgenomen op video. ”De unanieme reactie was: ‘Dit kan beter’. De gesprekken gingen vooral over de student, niet mét de student,” aldus Schobben. “Via twee wegen hebben we een verbetertraject ingezet. Enerzijds hebben we instrumenten als procedures, protocollen en gesprekshandleidingen ontwikkeld. Een leuk voorbeeld is een plastic kaartje ter grootte van een bankpasje, dat is uitgereikt aan alle coaches loopbaanleren. Puntsgewijs staan hierop de loopbaancompetenties en vragen die de coaches zichzelf en de student moeten stellen. Anderzijds zijn docenten getraind in gesprekstechnieken, wederom met behulp van video-opnames.”

casus 4

Positief resultaat Het project is bijna klaar; in de laatste sessies komen implementatie en borging aan de orde. Vooralsnog zijn er per afdeling vijftien tot twintig docenten die zich, na het volgen van een opleiding, loopbaancoach mogen noemen. Iedere student heeft een coach en er is ruimte gecreëerd om per student per week een kwartier te praten over studie en loopbaan. “Dat is fors,” erkent Schobben. ”Maar onze aanpak lijkt te werken. Het onderzoek is nog niet af, maar de voorlopige resultaten zijn positief wat betreft schooluitval, doorstroom en tussentijdse studiewisselingen.” Betrokken regio Het succesvolle project heeft er toe geleid dat loopbaanleren nu een van de vijf beleidspijlers van ROC de Leijgraaf is, naast focus op de praktijk, maatwerk, team ontwikkeling en de regio. “Allemaal facetten die in elkaar haken, elkaar versterken,” meent Schobben. “We leiden op voor de regio, dus het bedrijfsleven is betrokken bij dit project, net zoals de toeleverende vmbo-scholen. Dat is heel belangrijk, zij zijn ook onderdeel van de trialoog. De ’vmbo-scholen gebruiken nu dezelfde instru menten en we hopen op den duur ook de LBL-scholing voor docent en praktijk begeleiders gelijk te trekken. Maar uiteindelijk draait het maar om één ding: tevreden studenten, die zijn toegerust voor een succesvolle toekomstige loopbaan. En daar zijn we hard mee bezig.”

19 |


Leerpunten

• •

Sociale innovatie gaat over cultuur. ”Laat docenten inzien dat zij en de studenten beter worden van loopbaanleren. Dan gaat de verandering een stuk soepeler.” Samenwerken in de regio. ”Toeleverende vmbo-scholen, bedrijfsleven en andere belanghebbenden kun je niet vroeg genoeg betrekken. We spreken nu allemaal dezelfde taal.” Maak tijd en ruimte vrij. ”Ken de daadwerkelijk gedraaide uren toe. Een project moet geen spagaat opleveren met het primaire proces. In plaats van af en toe een paar uur ergens tussendoor houden wij tweedaagsen, volledig verzorgd in een hotel, zodat LBL de volledige aandacht krijgt die het verdient.” Verspreid de boodschap. ”Interne communicatie is heel belangrijk. Laat zien dat je bezig bent, deel successen met alle belanghebbenden.”

•

•

Meer weten? John Schobben, [email protected]

21 |


ROC van Twente

casus 5

Loopbaangesprek gaat verder dan studie In de bijzonder vormgegeven Gieterij in Hengelo werken studenten niet alleen aan hun diploma, maar aan hun hele loopbaan. ROC van Twente wil er met LOB voor zorgen dat studenten een leven lang leren: “Dan moet je het niet alleen over resultaten hebben.” “We willen een echte loopbaandialoog met de student voeren,” vertellen Margo Gaemers (manager Loopbaancentrum) en Nicolette Spackler (projectmanager Aansluitingsnetwerk vmbo-mbo) van het ROC van Twente. “We noemen hier LOB daarom studieloopbaanbegeleiding (SLB). In de visie van het ROC van Twente is de hele loopbaan van een student belangrijk. Elke student bespreekt bij ons minstens twee keer per jaar zijn hele loopbaan met een studieloopbaanbegeleider.” Dit studieloopbaangesprek voert verder dan het klassieke mentoraat, waarin alleen aandacht was voor de resultaten tijdens de opleiding. Gaemers: “Een student weet het zelf ook wel als hij een paar onvoldoendes heeft. De kunst is om samen te achterhalen waar hij naar toe wil werken in zijn loopbaan. Dan moet je het over meerdere levensrollen hebben. Door de structurele begeleiding zijn we bovendien in staat stagnaties eerder te signaleren en voortijdig schoolverlaten te voorkomen.”

22 |

23 |


De hele loopbaan in beeld Als SLB gaat over de volledige (studie)loopbaan van de student, dan hoort voor lichting en werving daar ook bij. Een succesvolle studieloopbaan begint immers bij de juiste studiekeuze. Daarom werkt het ROC van Twente in het Aansluitingsnetwerk intensief samen met alle vmbo-scholen in de regio. Gaemers: “Soms ontdekken aankomende verpleegkundigen pas tijdens de stage in het tweede jaar wat het werken in een verpleeghuis daadwerkelijk inhoudt.” Dat is volgens Gaemers veel te laat. ”De verantwoordelijkheid voor voorlichting over de beroepsuitoefening ligt bij het vmbo. Dan zorgen wij voor voorlichting over de opleiding die tot dat beroep leidt.” Goed op de hoogte Op het moment dat iemand voor het ROC van Twente kiest, ontvangen de studieloopbaanbegeleiders een overdrachtsformulier met relevante informatie over de aankomend student. Spackler: “Dankzij dit overdrachtsformulier krijgen we een beeld van hun mogelijkheden, ambities en achtergrondsituatie. De studieloopbaanbegeleider gebruikt deze informatie als start voor de studieloopbaanbegeleiding op het roc.” Het unieke registratiesysteem van het Aansluitingsnetwerk vmbo-mbo levert sterke management informatie op, legt Spackler uit: “Stel, de helft van de uitvallers op een opleiding blijkt van dezelfde vmbo-school te komen. Dan zoeken wij met die instelling uit hoe dat komt. En doen we er samen iets aan.”

casus 5

Opnieuw kunnen instromen Deze daadkracht typeert het ROC van Twente. Spackler: ”We praten niet eindeloos door. We zien een probleem, bedenken een oplossing, en gaan aan de slag. Zoals met een ‘invoegtraject’ voor dreigende uitvallers. Daar hebben studenten direct iets aan. Zodra een student stopt met zijn opleiding,” vult Gaemers aan, “is de kans groot dat hij uit beeld verdwijnt. Maar ons invoegtraject houdt studenten in het leerritme. Na heroriëntatie bereiden zij zich hier voor op hun volgende opleiding. Zodat ze dit keer weten waar ze aan beginnen. En wij ze niet kwijtraken.” Een echte dialoog voeren Niet de opleiding, maar de loopbaan van de student staat dus centraal. Met slimme projecten en trajecten, betrouwbare informatieoverdracht en regelmatige gespreksmomenten met de student schept het beleid van het ROC van Twente alle rand voorwaarden voor een succesvolle studieloopbaanbegeleiding. Maar het gesprek zelf verdient nog aandacht, vertelt Gaemers. “Krijgt elke student hetzelfde praatje of ga je de persoonlijke loopbaandialoog aan? Een gesprek moet over meer gaan dan alleen de studie. Die dialoog verliezen we soms nog uit het oog.”


Leerpunten

•

Voer een echte loopbaandialoog. ”We willen met de student praten over zijn hele loopbaan. Toch vervallen we vaak in het bespreken van zijn resultaten, van zijn situatie nu. De loopbaandialoog is nog een punt van aandacht.” Werk werkelijk samen. ”Gemeente, vmbo, mbo, hbo en arbeidsmarkt nemen hier samen de verantwoordelijkheid voor de toekomst van jongeren. Dat is de kracht van Twente.” Fundeer wat je doet. “We doen veel en gericht wetenschappelijk onderzoek. Met als resultaat sterke managementinformatie, maar ook werkzame oplossingen voor het onderwijs. We weten wat we doen.” Ga aan de slag. “Misschien is dat de mentaliteit hier. Niet eindeloos praten, maar aan de slag gaan. Zoals bij ons ’invoegtraject’ voor dreigende uitvallers.”

•

•

•

Meer informatie? Margo Gaemers, [email protected]

25 |


School voor Maatwerk, Noorderpoort College Geen rooster, geen klassen: 100% vraaggestuurd

casus 6

Geen boeken, geen rooster, geen computers, geen kluisjes. De School voor Maatwerk is leeg. Op het draadloze netwerk en wat meubilair na. “Loopbaanoriëntatie (LOB) is ons vak. We hebben geen aanbod totdat studenten een keuze hebben gemaakt,” zegt Pieterke Donkerbroek, directeur van de School voor Maatwerk van het Noorderpoort College. De School voor Maatwerk bestaat zo’n anderhalf jaar. Samengevat focust de school op studenten op mbo-niveau 1 en 2 die twijfelen over hun opleidings- en dus hun beroepskeuze. Of ze hebben nog helemaal niet gekozen. Daarnaast kunnen jongeren er terecht die zijn uitgevallen. Om wat voor reden dan ook. Donkerbroek: “Het is een andere school dan andere. Wij passen ons helemaal aan: aan de studenten en aan de arbeidsmarkt. De School voor Maatwerk heeft pas een onderwijsaanbod als de student z’n keuze heeft gemaakt. Tot die tijd is alles mogelijk.” Nou ja, bijna alles: voorwaarde is dat de opleiding arbeidsmarktgerelateerd is. Dat wil zeggen dat de School voor Maatwerk uitsluitend leerplekken levert in de sectoren waar werk is.

26 |

27 |


Mooie oplossingen Het idee voor deze school komt uit Engeland en Noorwegen. “Het Noorderpoort College gaf mij een paar jaar geleden de kans om voor de geschetste doelgroep een ‘schoolconcept’ te ontwikkelen,” vertelt Donkerbroek. “We moesten gewoon iets met de grote groep studenten die niet kon kiezen of uitviel.” Ze zag in het buitenland mooie oplossingen, zette haar visie op papier en ging aan de slag met de business case. “Deze jongeren willen iets heel anders dan wat scholen aanbieden. Boeken zijn saai, stilzitten is vreselijk.” Vandaar dat de school uitsluitend met digitaal materiaal werkt. Studenten werken op hun eigen laptop en gaan vanaf dag één in de praktijk aan de slag. Na een uitgebreide intake… 600 vacatures De intake is behoorlijk intensief. Bij aanmelding – die continu mogelijk is – krijgen de jongeren eerst in groepjes de spelregels te horen. “En die zijn strenger dan bij de gemiddelde school,” legt Donkerbroek uit. Spijbelen is niet aan de orde. “Vervolgens krijgen ze tien dagen bedenktijd. Ondertussen doen wij antecedentenonderzoek bij bijvoorbeeld jeugdzorg , justitie en de vorige school. Zo krijgen we een compleet beeld van deze student.” Er volgt een persoonlijk assessment van twee uur. Een commissie van acht coaches besluit of de jongere toegelaten wordt. Als dit besluit positief is, doet het coördinatiepunt Werk (binnen de school) nog een werkgerelateerde intake. Dit coördinatiepunt is een soort uitzendbureau. Hier zit een fulltime accountmanager die leerplekken regelt en ervoor zorgt dat de student op de juiste plek aan de slag gaat. “Het klinkt ongelooflijk, maar we hebben echt zeshonderd vacatures voor honderdzestig studenten,” aldus Donkerbroek.

casus 6

Geen rooster, geen klassen Maar voordat de jongere de daadwerkelijke stap naar de leerplek zet, krijgt hij een introductieweek waarin hij voornamelijk sport. Donkerbroek: “Dat geeft ons veel inzicht in de jongeren. Wat gaat goed en waar moeten we nog aan werken? Als je bij de klimwand geen vertrouwen hebt in de persoon die jou zekert, zegt dat veel over je vermogen tot samenwerken.” Na deze introductieweek begint het echte werk. In blokken van zes weken gaat de student vier dagen per week werken en één dag naar school. Dit doen ze zolang, totdat hun keuze bepaald is. “We hebben geen rooster en geen klassen. Het traject is 100 procent vraaggestuurd. Wat overigens niet wil zeggen dat studenten alles alleen doen. Ze horen bij een stamgroep: een groepje studenten die dezelfde coach hebben.” Zolang de student geen richting gekozen heeft, blijft hij in deze oriëntatiefase. Is de keuze gemaakt, dan start de kwalificatie fase waarin de praktijk centraal blijft staan. “Studenten leren alles in de praktijk. In de eerste fase ligt de nadruk op generieke competenties. In de kwalificatiefase komt meer vakkennis aan bod. Ze gaan dan twee dagen per week naar school.”


Veilig en vertrouwd De School voor Maatwerk is stil. Het is er veilig en vertrouwd. Pieterke Donkerbroek kent ze allemaal, ‘haar’ studenten. “Het zijn onverwachte talenten. Ze mogen zelf kiezen, fouten maken en zeggen: ‘ik vind het niks, deze leerplek’.” De coaches werken allemaal voltijds. “Een negen-tot-vijf-mentaliteit is ondenkbaar. Hun taak bestaat voor de helft uit schoolmaatschappelijk werk. Ons team bestaat uit twintig mensen, het kent alle hulpverleners en heeft uitgebreid overleg met betrokken instanties. Wij veroordelen niet. Wij kijken naar de kansen.”

Leerpunten

• • •

Stop met vaste roosters, je moet flexibel zijn. “Ons traject is 100 procent vraaggestuurd.” Werk met (zelf ontwikkeld) digitaal lesmateriaal. “Deze jongeren willen iets heel anders dan wat scholen aanbieden. Boeken zijn saai.” Splits de taken coaching en leerplekken werven. “We hebben zeshonderd vacatures voor honderdzestig studenten.”

Meer weten? Pieterke Donkerbroek, [email protected]

29 |


Leeuwenborgh Opleidingen

Onderdompelen in een nieuwe wereld

casus 7

Leeuwenborgh Opleidingen heeft de ‘oorlog verklaard’ aan uitval. Uitval als gevolg van een gebrek aan loopbaanoriëntatie. De mbo-instelling in het Zuiden van het land gooit twee wapens in de strijd: het Loopbaanportaal en het Sectorwerkstuk. “Vmbo-t-leerlingen hebben amper een beroepsbeeld.” “Bij het Loopbaanportaal werken onder andere vier erkende loopbaanadviseurs die helpen bij het kiezen van een vervolgopleiding of een beroep,” vertelt Berth Wijshoff, directeur van het Loopbaanportaal. Het Loopbaanportaal heeft een duidelijke rol naast en buiten het reguliere onderwijsprogramma, zo legt ze uit. “We zijn er voor vastlopers, uitvallers en doorstromers. We vangen studenten op, voeren de gesprekken en testen hun capaciteiten en hun motivatie.” Opvangen en verder helpen “Het Loopbaanportaal is er nadrukkelijk voor de intake en exit van studenten,” aldus Wijshoff. Reguliere studenten krijgen bij binnenkomst en bij uitstroom te maken met het portaal. Verder volstaat de begeleiding via het mentoraat. Pas als er iets mis dreigt te gaan, grijpt het portaal in. De zeer deskundige loopbaanadviseurs helpen

30 |

31 |


merkt Wijshoff op, “een onverwacht neveneffect was het enthousiasme van de vmbo-docenten. Vorig jaar waren ze verplicht om te komen. Ze hebben toen veel kennis opgedaan en allerlei mensen leren kennen. Die informele contacten tussen begeleiders zijn heel waardevol. Dit jaar vroegen ze dus: ‘Mogen we weer meekomen?’”

de studenten die twijfelen of willen switchen snel naar de goede plek. “Het Loopbaanportaal beschikt over alles wat nodig is: kennis, instrumenten en contacten,” vertelt Wijshoff. “We hebben bijvoorbeeld een non-stop class, die overstappende studenten opvangt. Hier lopen de theorievakken gewoon door, zodat studenten niet met achterstand instromen. Of erger nog, uitvallen zonder diploma.” Concreet, haalbaar, praktisch Excellente loopbaanbegeleiding voor twijfelende studenten is een belangrijk wapen tegen uitval. Maar het is nog beter als vmbo-leerlingen meteen goed kiezen. Marjo Krischer, medewerker van het Loopbaanportaal, stelde zichzelf het doel deze doorstroom te verbeteren. “Er waren maar weinig projecten voor de ‘normale’ vmbot’ers,” vertelt Krischer. “Terwijl deze leerlingen nauwelijks op stage gaan en dus amper een beroepsbeeld hebben.” Om dit gat te vullen en de relatie met de vmboscholen in de omgeving te verbeteren, zette Krischer het project Sectorwerkstuk op. “Een concreet, haalbaar en vooral praktisch samenwerkingsproject,” legt ze uit. Rondkijken en reflecteren Daimy Koch doet nu werktuigbouwkunde op mbo-niveau 4. Vorig jaar deed hij mee met het project Sectorwerkstuk. Daimy: “We gingen tien weken lang naar allerlei verschillende scholen en afdelingen in Maastricht en Beek. Dat was heel leerzaam, je ziet veel meer dan op een open dag. We mochten bijvoorbeeld werken aan de draaibank.” Terug op zijn vmbo moest Daimy reflecteren op zijn ervaringen. Daimy: “Door het project Sectorwerkstuk wist ik zeker dat techniek de juiste keuze was. Ik doe veel aan motorcross. Sinds die tien weken weet ik zeker dat ik hier kan leren om speciale motoronderdelen te maken. Dan kan ik na mijn opleiding gaan werken in de zaak van mijn vader.”

casus 7

Onderdompelen in een nieuwe wereld Vorig jaar draaide het project Sectorwerkstuk voor de eerste keer, vertelt Krischer. “Tien weken lang kwamen er tweehonderdvijftig leerlingen zoals Daimy twee uur per week naar mbo-opleidingen. Intensief, maar twee uur was wel wat te kort. Daarom komen ze dit jaar in één keer een hele week, minimaal twintig uur. In die tijd maken ze kennis met de sector van hun keuze.” Elke sector vult dat op zijn eigen manier in, meestal met een meeloopprogramma. De kennis die de studenten zo opdoen, verwerken ze in hun sectorwerkstuk. Maar, aldus Krischer: “Het verslag is uiteindelijk niet zo belangrijk voor ons. Dat ze een week zijn ondergedompeld in een nieuwe wereld, dat doet er veel meer toe.” Verbinden en vergroten De meerwaarde van het intensieve traject staat voor Krischer en Wijshoff vast. Maar ook de vmbo-scholen zijn enthousiast en doen in groten getale mee. Dit jaar komen er 826 leerlingen uit de regio Maastricht en de Westelijke Mijnstreek. “Trouwens,”


Leerpunten

• • • •

Zorg voor deskundigheid. “Het Loopbaanportaal beschikt over alles dat nodig is: kennis, instrumenten en contacten.” Houd studenten op school. “Onze non-stop class vangt uitvallers op. En terwijl zij zich heroriënteren, blijven ze gewoon theorieonderwijs volgen.” Haal leerlingen binnen. “Voor hun Sectorwerkstuk maken vmbo’ers hier intensief kennis met het mbo.” Verbind vmbo en mbo. “De informele contacten tussen begeleiders zijn heel waardevol.”

Meer informatie? Berth Wijshoff, [email protected]

33 |


ROC West-Brabant

Van dadendrang naar diepgang Als je het doet, moet je het goed doen. Dat was samengevat de gedachte achter de gedegen LOB-aanpak (loopbaanoriëntatie en -begeleiding) waarvoor ROC West-Brabant een aantal jaar geleden koos. Marc van Campenhout: “De LOB-initiatieven zijn prachtig, maar je moet ze wel onderzoeken. En conclusies trekken uit dat onderzoek. Dat kost tijd, maar het is de investering meer dan waard.”

casus 8

ROC West-Brabant. Groot en toch kleinschalig. Daarin schuilt de kracht van deze onderwijsinstelling die acht mbo-colleges en elf vmbo-scholen tot zich mag rekenen. “We zijn in 2005 gefuseerd met het Baronie College,” zegt Marc van Campenhout, directeur van het Zoomvliet College. “Natuurlijk moest die nieuwe organisatie intern eerst helemaal ‘staan’. Vervolgens zijn we met de aansluiting tussen vmbo en mbo aan de slag gegaan.” Er ontstonden allerlei prachtige initia tieven, maar het roc wilde meer. Van Campenhout zocht Frans Meijers op. Meijers pleit al jaren voor het centraal stellen van loopbaanleren. Dat is enorm belangrijk. Ook ROC West-Brabant kwam tot die conclusie. Van Campenhout: “Het was al snel duidelijk dat we als roc de diepte in wilden met loopbaanoriëntatie en ontwikkeling.” Lector Keuzeprocessen ROC West-Brabant pakte het grondig aan. “We zijn begonnen met het formeren van een stuurgroep Keuzeprocessen.” Van Campenhout is voorzitter van deze

34 |

stuurgroep. “Dit heeft onder meer tot de conclusie geleid dat we een lector wilden aanstellen.” Sinds twee jaar is Peter den Boer lector Keuzeprocessen. “Dat is best bijzonder, het mbo kent maar een paar lectoraten.” Den Boer – gepromoveerd onderwijspsycholoog – onderzoekt een aantal lopende LOB-initiatieven. Simpel gezegd moet dat onderzoek het antwoord opleveren op de vraag: wat werkt wel en wat niet? “Van daaruit kunnen we LOB op een gefundeerde manier uitrollen naar het hele roc,” zegt Van Campenhout. Methodiek Den Boer koppelt het onderzoek onder meer aan Zinc en Flash, twee bestaande LOB-projecten. Zinc is het productiehuis van het Zoomvliet College waar mbo’ers een bedrijf “draaien” dat aansluit bij hun beroepskeuze. Ze doen dit samen met vmbo’ers en hbo’ers. Bij Flash voeren studenten van een aantal economische opleidingen van het Florijn College opdrachten uit. Ze hebben geen traditioneel lesrooster, maar zitten van 9 tot 3 op kantoor of bij bedrijven. Beide initiatieven vinden in nauwe samenwerking plaats met het regionale bedrijfsleven en non-profitorganisaties. Voordat studenten zover zijn, moeten ze bij binnenkomst op het mbo al kiezen. Florijn en Zoomvliet ontwikkelden een methodiek die op deze keuzebepaling inzoomt: Startblok, eveneens onderzoeksonderwerp van Den Boer. Van Campenhout: “Bij de start van de opleiding moeten studenten nadenken over de vragen: wie ben ik, wat kan ik, wat wil ik?” Aan het eind van de opleiding gaan de studenten verder met het project En nu? Dan moeten ze laten zien welke competenties ze hebben ontwikkeld. “Na het mbo houdt het natuurlijk niet op… met En nu? kunnen mbo’ers met een tastbaar resultaat beter doorstromen naar het hbo of naar de arbeidsmarkt.” Dubbel en dwars Het onderzoek van Peter den Boer is nog niet afgerond. De eerste concrete resultaten worden in de loop van 2011 verwacht. “We zijn van heel ver gekomen en het geeft niets dat deze zoektocht tijd kost,” aldus Van Campenhout. “Het is de investering dubbel en dwars waard. Onze raad van bestuur heeft dat goed gezien. Vroeger beconcurreerden onderwijsinstellingen elkaar: het was een voortdurende ‘slag om de student’. We probeerden elkaar te overtreffen in dadendrang. Nu gaat het om diepgang. De resultaten die het onderzoek oplevert, willen wij daarom ook delen: deze lector is van de regio, niet van ons.” Voorlopige kroon op het werk van de stuurgroep is het project ‘Keuzeprocessen, van ervaring naar zelfsturing’. Hierin staan vier componenten centraal: ervaring op doen, verwerking van de ervaringen door te reflecteren, inschakeling van ouders hierbij en vormen van zelfsturing. “De kunst is om er als roc lering uit te trekken en bewuste keuzes te maken. Het is een nieuwe fase: dit project is heel breed opgezet. Alle colleges zijn erbij betrokken.”

casus 8

35 |



Kleinschaligheid, de student of leerling centraal. Dat is het credo. Tegelijkertijd is Van Campenhout realistisch: “Het is ongelooflijk moeilijk om de student echt centraal te stellen. We moeten het onderwijs op een hele andere manier organiseren. Dat gaat niet van de ene dag op de andere.”

Leerpunten

• • •

Onderzoek LOB-initiatieven. “Wij rollen van daaruit LOB op een gefundeerde manier uit.” Neem de tijd. “Het is de investering dubbel en dwars waard.” Deel de kennis die je opdoet. “Deze lector is van de regio, niet van ons.”

Meer weten? Marc van Campenhout, [email protected]

37 |


Albeda College Dicht bij de student

Bij het Albeda College in Rotterdam draait het om het verhaal van de student. Wie ben je? Wat kan je? Wat wil je? Zulke vragen spelen al voordat een student zich aanmeldt. En ze blijven spelen, ook na diplomering. Daarom bereiden de studie loopbaanbegeleiders hun studenten voor op een leven lang leren. “Wij zetten studenten steviger in hun loopbaan.”

casus 9

Voor onderwijsmanager Lifestyle Atie Hagoort en teamleider Techniek Wim Selen is het doel van LOB (loopbaanoriëntatie en –begeleiding) duidelijk. “Een student moet leren dat het gaat om zijn eigen loopbaan. Dat hij zelf keuzes moet maken en dat hij daarvoor bepaalde vaardigheden moet krijgen. Het vormgeven van je loopbaan is namelijk een hele verantwoordelijkheid. Die moet een student wel leren nemen.” Het LOB-traject op het Albeda College schenkt daarom veel aandacht aan deze opgave. Laag in de organisatie LOB is voor het Albeda College geen geïsoleerd traject, maar een integraal onderdeel van het onderwijsleerproces. De verschillende branches en opleidingen organiseren het voor het grootste deel zelf. “We plaatsen de dagelijkse begeleiding zo laag mogelijk in de organisatie, dicht bij de student,” aldus Hagoort. “Elk onderwijsteam heeft zelf de verantwoordelijkheid. Zo kunnen we LOB optimaal afstemmen op onze

38 |

zeer diverse doelgroep.” Een mooi voorbeeld van deze afstemming is te vinden bij Lifestyle. Hagoort: “Onze studenten oefenen hun loopbaanvaardigheden bijvoorbeeld tijdens verwendagen voor ouderen. In ‘echte’ situaties, waar ook onverwachte dingen gebeuren. Dat zijn werkelijk eyeopeners.” Verder heeft het Albeda College veel oog voor een professionele en onafhankelijke intake. Selen: “Een ondoordachte keuze leidt vaak tot spijbelen, uitval of switchen. De intake moet dit voorkomen. Want ons uitgangspunt is: een kans moet wel een échte kans zijn.” Veilig en vertrouwd Bij LOB gaat het vooral om het verhaal van de student, vertellen Hagoort en Selen. Hagoort: “De loopbaanbegeleider luistert, signaleert, confronteert, reflecteert en adviseert. Dit vraagt om een goed contact tussen de student en zijn begeleider. Zonder basis van veiligheid en vertrouwen kom je nergens.” Bij ‘hun’ opleidingen krijgt dit vorm door de loopbaanbegeleider te koppelen aan een eigen groep. Deze groep studenten kent de loopbaanbegeleider ook uit onderwijsmomenten en de beroepspraktijkvorming. Hagoort: “Een studente verzuchtte laatst dat ze me wel heel vaak zag. ‘Nu weet u alles van mij’, lachte ze. Maar dat is wel precies de bedoeling van onze begeleiding.” Doordat de loopbaanbegeleider zijn student in allerlei situaties tegenkomt, kan hij de student goed observeren, gerichte feedback en passend advies geven. Selen: “Studenten vinden reflecteren vaak moeilijk. Als je dan met de juiste voorbeelden komt, help je de student enorm vooruit. En, heel belangrijk, op deze manier voelt een student zich gekend.” Dat de begeleider zijn studenten ook in de beroepspraktijk ziet functioneren, is volgens Selen uiterst belangrijk: “Juist in die omgeving verkennen studenten hun grenzen en ontdekken ze onvermoede talenten. Dan is het waardevol om dat samen te bespreken.” Zorg voor de goede zorg “Veel van onze studenten kennen een problematische, vaak weinig stimulerende privésituatie,” vertelt Hagoort. “Dat vraagt om extra hulp naast de normale, dagelijkse begeleiding. Dankzij onze sterke zorgstructuur, met zorgcoördinatoren en zorgadviesteams (ZAT), hebben al onze opleidingen een gestructureerd vangnet. Hier kunnen we studenten met een meervoudige problematiek opvangen.” De loopbaanbegeleiders op Albeda moeten deze zorgstructuur kennen en op tijd studenten doorsturen. Margriet Oosterveen, beleidsadviseur bij het Albeda College: “Weten wanneer je een student moet door verwijzen is voor ons een belangrijke competentie. En door de betrokkenheid van onze begeleiders is dat soms wel een valkuil.” Dankzij de helder gepositioneerde zorgstructuur, als aanvulling op LOB, krijgt elke student de kans om zichzelf zo hoog mogelijk te kwalificeren. Om zich te ontwikkelen tot een vakbekwame, creatieve werknemer of ondernemer. En om als actieve burger zijn plaats in de samenleving te krijgen.

casus 9

39 |



Leerpunten

• • • •

Let op de hele loopbaan. “LOB moet studenten de vaardigheden meegeven om zelfstandig hun loopbaan vorm te geven.” Organiseer LOB laag in de organisatie. “Je kunt zorgen voor de beste afstemming wanneer je dicht bij je doelgroep zit.” Zorg voor competente begeleiders. “Het succes van LOB valt één op één samen met de competentie van de begeleiders.” Stem de zorg goed af. “Omdat LOB en zorg vaak ongemerkt in elkaar overgaan, moet je goed afstemmen wanneer en hoe je de zorgstructuur inschakelt.”

Meer informatie? Atie Hagoort, [email protected] Wim Selen, [email protected]

41 |


ROC Mondriaan

“Ouders blijven belangrijk, ook voor achttienplussers” De ontvangstreceptie van ROC Mondriaan in Den Haag is perfect bemand: met studenten. En in het restaurant staan ze achter een smetteloze bar. Werken en leren versmelten in gastlessen, bedrijfsbezoeken en studentenparticipatie. “Valt dat onder de noemer LOB? Ik weet het niet precies. Het is nog zo veel meer.”

casus 10

LOB (loopbaanoriëntatie en –begeleiding) is niet los te zien van competentiegericht leren. Die boodschap verkondigt hoofd Studentenzaken Zakelijke Dienstverlening Patrick van der Spek nadrukkelijk. “Een voorbeeld: Pierre Wind komt hier koken met studenten. Valt dat onder de noemer LOB? Hij brengt zo veel over, geeft studenten ook zo’n levendig beeld van de werkvloer. Dat oriënteert inderdaad op de loopbaan. Maar het betekent nog zo veel meer.” Ook volgens Jeanette Dooper, docent Autotechniek, versmelt LOB idealiter met het dagelijkse onderwijsproces. “In feite is LOB het meest vanzelfsprekende onderdeel van het onderwijs,,” legt zij uit. “Als docent begeleid ik studenten immers naar hun werkplek.” Het vraagt wel aandacht van docenten. Dooper: “Soms dreigt LOB te verzanden in checklists en formulieren. Dat is natuurlijk niet de bedoeling. Eigenlijk moeten docenten constant bezig zijn met LOB.”

42 |

43 |


Alles komt samen in K!X Laatstejaarsstudent Volkan Kanat (filiaalmanager niveau 4) is een uitstekend voorbeeld van die doorlopende loopbaanoriëntatie. Hij is lid van het K!X-team ROC Mondriaan Handel en Logistiek, studentenparticipatie in optima forma. “We denken mee over het onderwijs, zijn aanwezig bij ouderavonden en open dagen en we organiseren schoolfeesten,” vertelt Kanat. “Als wij namelijk een feest organiseren, dan kunnen we dat doen zoals de studenten het willen. Zo maken we van hun schooltijd een leuke tijd.” Van der Spek legt uit: “De keuze van je communicatiekanalen is cruciaal. We laten onze folders en brochures zo veel mogelijk schrijven door collega’s die de jongeren goed aanvoelen. En we schakelen bijvoorbeeld studenten in bij de voorlichting over onze opleidingen.” Maar K!X doet nog veel meer, vult Kanat aan.: “We hebben ook contact met bedrijven. In Antwerpen bezochten we bijvoorbeeld de fabriek van Coca-Cola. Daar leer ik veel van, tegelijkertijd leren bedrijven ons ook kennen. En ik doe mee met ‘Zaak & Co’, een project waarbij ik drie maanden lang een coach krijg uit het bedrijfsleven. Met die coach bespreek ik mijn toekomst. Dat is heel leerzaam. Op deze manier bouw ik nu al een flink netwerk op.” Alle aspecten van LOB komen samen in een project als K!X. Medestudenten van Volkan zien dat ook. Van der Spek: “De K!X-leden zijn rolmodellen voor studenten. Ik zit hier apetrots naast een ‘Parel van ROC Mondriaan’.” Ouderparticipatie Er zijn bij ROC Mondriaan nog veel meer projecten en initiatieven die vallen onder LOB, vertelt Van der Spek. Een belangrijk succes wil hij niemand onthouden: de betrokken ouders. Mondriaan vindt ouderparticipatie heel belangrijk. “In het kader van het School Ex Programma kreeg dit op verschillende manieren vorm,” aldus Van der Spek. “Via een enquêteformulier bevroegen we laatstejaars studenten over hun toekomstplannen. De ouders ontvingen van ons een brief zodat zij er thuis met hun zoon of dochter over konden praten.” Een ander voorbeeld is het Flitspanel. Van der Spek: “Dit is een instrument dat we onder andere gebruiken bij de sector Techniek. Via e-mail consulteren we ouders over actuele onderwerpen. Hoe denken zij ergens over?” Zo geeft ROC Mondriaan ouders inlichtingen, informatie en inspraak. “Ook als de studenten al meerderjarig zijn. Juist de studenten zijn daar erg blij mee.” Want hoewel het misschien formeel niet hoeft, zijn de praktijkervaringen voor Van der Spek overtuigend: “Ouders blijven belangrijk, ook voor 18+ers.”

casus 10


Leerpunten

•

Laat LOB versmelten met het onderwijs. “In feite is LOB het meest vanzelfsprekende onderdeel van het onderwijs. Als docent begeleid ik studenten immers naar hun werkplek.” Wees toegankelijk voor studenten. Kanat: “Als ik rustig met een docent kan praten, kan hij me helpen en advies geven. Maar dan moet hij daar wel voor openstaan.” Voorkom administratieve overbelasting. “Soms dreigt LOB te verzanden in checklists en formulieren. Dat is natuurlijk niet de bedoeling.” Betrek de ouders. “We geven ouders inlichtingen, informatie, inspraak. Ook als de studenten al meerderjarig zijn. En juist studenten zijn daar erg blij mee.”

• • •

Meer weten? Mondriaan Loopbaancentrum, [email protected]

44 |


Colofon Dit is een uitgave van de MBO Raad & MBO Diensten Postbus 2051 3440 DB Woerden www.mbodiensten.nl T: (0348) 75 35 00 Redactie Fieny Peerboom, MBO Diensten Conceptontwikkeling en tekstproductie Ravestein & Zwart, Nijmegen Productiebegeleiding José van den Brink, MBO Raad Fotografie Rob Nelisse, Hedel Vormgeving Drukkerij Libertas, Bunnik Drukwerk www.libertas.nl Oplage 1.500 Datum januari 2011

Scherpe blik op perspectief

Recommend Documents