SBM. januari 2007 nummer 5. Verkenningen in een bazaar van identiteiten 6. Klem in de toetsfuik 12. Nieuwe gewichtenregeling mist doel 16

SBM Maandblad van de Besturenraad voor managers, bestuurders en toezichthouders

januari 2007

nummer 5

Verkenningen in een bazaar van identiteiten Klem in de toetsfuik

6

12

‘Nieuwe gewichtenregeling mist doel’

16

Doorlopend leren bij de Aeres Groep

18

Zelfstandig leren wonen in het Simulatiehuis

24

EEN CH RIST ELIJ K DIPLOMA VOOR E E N M O S L IM ?

8

Professionalisering in de onderwijsinstelling Een praktische handleiding over POP, gesprekkencyclus, wet BIO en de bekwaamheidseisen.

Onderwijs & Identiteit WIJ ONDERSTEUNEN U BIJ DE IDENTITEIT VAN UW ONDERWIJSINSTELLING.

Heeft u vragen of wilt u de gratis brochure aanvragen,

WET BIO - COMPETENTIES - GESPREKKENCYCLUS

bel dan met 070 348 11 48

De handleiding kost € 12,50 en is te bestellen via www.besturenraad.nl of 070 348 11 48

Vraagt u zich als bestuur wel eens af hoe u het eigenlijk doet? Hoe functioneert u, is er een goede verhouding met het management? En komt de manier waarop u bestuurt overeen met dat wat u zou willen? Zulke vragen komen aan bod in een zelfevaluatie. Om u daarbij te helpen hebben wij de Governance Audit ontwikkeld. Hiermee krijgt u helder inzicht in het bestuursfunctioneren. De audit resulteert bovendien in een aantal concrete verbeterpunten, waarmee u het bestuurlijk functioneren verder kunt optimaliseren.

MEER INFORMATIE

Wilt u meer informatie of een aanvraag doen? Kijk dan op onze website, www.besturenraad.nl > po/vo > diensten. U kunt ook bellen met onze governance adviseurs, telefoon 070 348 11 48.

SBM

Maandblad voor managers, bestuurders en toezichthouders januari 2007 nummer 5

SBM is het maandblad van de Besturenraad, de organisatie van het christelijk onderwijs. Wij vertegenwoordigen scholen, directeuren, besturen en raden van toezicht bij overheden en andere instellingen. Wij verlenen diensten rond de thema’s onderwijs & identiteit, personeel & organisatie, financiën, huisvesting, communicatie & kwaliteit en maatschappelijk draagvlak. Bij de Besturenraad zijn 650 besturen aangesloten, met 2.250 onderwijsinstellingen en meer dan 800.000 leerlingen en studenten in het basis-, speciaal, voortgezet onderwijs, bve, hoger en wetenschappelijk onderwijs. Redactie Grada Huis (eindredacteur) Guido de Bruin (coördinerend redacteur) Corine de Reus (beeldredacteur) Elise van Bokhorst

6

Verkenningen in een bazaar van identiteiten Religie en het publieke domein

8

Een christelijk diploma voor een moslim? Pabo’s en basisonderwijs voeren eigen beleid

11

Onderdak voor een islamitische school?

12

Klem in de toetsfuik

16

‘Nieuwe gewichtenregeling mist doel’

18

Het succes van doorlopend leren Aeres Groep

20

Bijzonder aanwezig! Ledenbijeenkomst 2007

24

Zelfstandig leren wonen in een echt huis Bekroonde innovatie in het praktijkonderwijs

Hans Bruggeman Kees Jansen Anne-Els Valstar Anneke de Wolff Redactieadres Oosteinde 114 Postbus 907, 2270 AX Voorburg E-mail: [email protected] Vormgeving Ontwerpwerk, Den Haag Foto omslag Nationale Beeldbank / /Jeanet Dijkstra Druk Drukkerij Giethoorn ten Brink, Meppel Abonnementen SBM voor leden e 25,00 SBM voor niet-leden e 37,00 SBM met Thema voor leden e 35,50 SBM met Thema voor niet-leden e 51,00 Zonder schriftelijke opzegging voor 1 december van het lopende jaar worden abonnementen automatisch verlengd voor het daaropvolgende kalenderjaar. Voor informatie en losse nummers: 070 348 11 48. Copyright Overname van artikelen of gedeelten daarvan is toegestaan na voorafgaande toestemming van de redactie en met bronvermelding. Disclaimer Aan de informatie in dit magazine kunnen geen rechten worden ontleend. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de advertenties. ISSN: 1570-2332

rubrieken 4 Nieuws | 21 Prikkelen | 22 De Praktijk

| 26 Nieuws Besturenraad

NIEUWS

Allochtone achterstands leerlingen zetten voortgezet onderwijs hoger in Autochtone en allochtone achterstandsleerlin-

70 procent na vier jaar op het vmbo, van de

gen zetten hun schoolcarrière in het voort-

allochtonen maar 40 procent. De rest van de

Onderwijsraad: niveau Nederlands en wiskunde te laag In alle onderwijssectoren is er bij de vakken

gezet onderwijs verschillend in. Allochtone

groep deed havo of vwo.

Nederlands en wiskunde sprake van “niveau-

scholieren beginnen vaak op een hoger

Autochtone achterstandsleerlingen en hun

verlies”, constateert de Onderwijsraad in zijn ver-

niveau dan hun Cito-score adviseert, maar

vaak laagopgeleide ouders hebben volgens de

kenning ‘Versteviging van kennis in het onderwijs’.

houden dat niet altijd vast. Autochtone achter-

onderzoekers over het algemeen lage ambi-

De raad roept directies en colleges van bestuur in

standsleerlingen kiezen vaker een lager

ties. Het schooladvies na de Cito-toets beves-

het voortgezet onderwijs, mbo en hoger onderwijs

niveau of belanden na een start op havo

tigt hen daarin. Deze leerlingen komen

op om in hun instellingen eventuele tekorten in

of vwo toch op het vmbo.

daardoor meestal terecht op het vmbo, waar

kennis op te sporen en te repareren. De minister

Dat concluderen de Nijmeegse sociologen

zij hun opleiding doorgaans zonder vertraging

van Onderwijs moet zulke ‘reparatieprogramma’s’

Adrie Claassen en Lia Mulder. In een studie

en met een diploma afronden.

ruimhartig ondersteunen, vindt de raad.

in opdracht van de Nederlandse Organisatie

Allochtone achterstandsleerlingen nemen

Het adviesorgaan vindt het verder belangrijk om

voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO)

meer risico’s door een hoger onderwijsniveau

voor elk vak te bepalen wat het basisniveau van

onderzochten zij het vierde jaar voortgezet

te kiezen. Dat resulteert echter vaak in onvol-

kennis is en vast te leggen wat de kern van een

onderwijs en de eindexamenresultaten van

doendes, zittenblijven of zakken voor het eind-

discipline of thema is. “Op dit moment zit er onvol-

een representatieve groep vmbo-leerlingen.

examen. Een deel van hen heeft ouders met

doende systematiek in de wijze waarop de onder-

Van alle autochtone achterstandsleerlingen

een hogere opleiding en navenant hogere

wijsinhoud wordt bepaald, en dat kan beter.”

zat ruim 80 procent na vier jaar op het vmbo,

ambities voor hun kinderen. Laagopgeleide

De Onderwijsraad houdt naar aanleiding van zijn

van de allochtone iets meer dan 70 procent.

allochtone ouders lijken soms weinig realis-

analyse en aanbevelingen een schriftelijke con-

Opmerkelijk zijn de resultaten bij achter-

tische verwachtingen van hun kinderen te

sultatie onder scholen en instellingen en organi-

standsleerlingen die in de Cito-toets redelijk

hebben, zeggen Claassen en Mulder.

seert dit jaar twee regionale debatten. Meer informatie en de mogelijkheid tot reageren op

goed scoorden en een mavo/havo-advies kregen. Van de autochtonen onder hen zat

Meer informatie op www.nwo.nl.

www.onderwijsraad.nl.

Actie tegen (cyber)pesten De stichting De Kinderconsument zet dit jaar in het teken van actie tegen (cyber)pesten. Onder het motto ‘Stop Het Pestvirus Nu!’ richt de stichting zich op leerlingen in het basis - en voortgezet onderwijs, hun ouders en leraren. Dat gebeurt onder meer via de website www.pestenislaf.nl met informatie, tips en verwijzingen naar hulpinstanties, lespakketten tegen pesten via chatboxen en msn en ondersteuning van initiatieven tegen pesten zoals HONK!, de musical (www.honkdemusical.nl). De stichting belegt in het voorjaar een Nationaal Veilig Internet Congres voor het basisonderwijs en in het najaar voor het voortgezet onderwijs. Ook ijvert ze bij Tweede Kamerleden voor een verbod op commerciële treiterij, zoals door de beruchte Treiterlijnen. Scholen kunnen zich via [email protected] opgeven voor ouderavonden die in de eerste maanden van dit jaar worden aangeboden.

De stichting Kinderen, Opvoeding, Educatie en Internet heeft de veilig internet-enquête gelanceerd, een online vragenlijst voor leerlingen in het basis- en voortgezet onderwijs. De enquête geeft de school een beeld van het internetgedrag en het digitaal pesten onder de leerlingen. Aan de hand van een eindrapportage die de stichting naar aanleiding van de ingevulde enquête opstelt, kunnen scholen de problematiek in de lessen bespreekbaar maken. De eindrapportage biedt ook een uitgangspunt voor het maken of toetsen van het internet- en pestprotocol op de school. Informatie op www.stichtingkoei.nl.

4

Scholen en hulporganisaties brengen armoede dicht bij leerlingen

Als ouders niet langer schoolboeken hoeven te kopen, dalen de schoolkosten voor ouders gemiddeld met 308 euro per kind per school-

De hulporganisaties Tear, Woord & Daad en ZOA werken met een groot aantal christelijke scholen aan les-

jaar. De lumpsum voor vo-scholen moet dan

materiaal over de armoedeproblematiek voor het voortgezet onderwijs. De rode draad van het project Just

structureel omhoog; daarvoor is 210 miljoen

Care is gerechtigheid en barmhartigheid - justice en caritas.

euro per jaar nodig. Dat stelt minister Van der

De initiatiefnemers willen vanuit Bijbels perspectief de diepere oorzaken van de armoede in de wereld aan de

Hoeven in haar plan van aanpak waarmee ze de

orde stellen. “De wortel van het voortbestaan van armoede ligt hier, bij onszelf. Just Care wil dat op een een-

Kamermotie voor gratis schoolboeken uitvoert.

voudige manier dicht bij de leerlingen brengen’’, aldus voorzitter A. Lock van de stuurgroep van Just Care.

Informatie op www.minocw.nl.

Medewerkers van de hulporganisaties werken dit schooljaar samen met docenten aan materiaal voor leerlingen van 3-havo/vwo over voedsel en eerlijke handel. In januari geven de betrokken scholen de eerste proeflessen. De complete lessenserie moet voor de zomervakantie klaar zijn.

Staatssecretaris Bruins (Onderwijs) wil op korte termijn afspraken maken met het middelbaar beroepsonderwijs over minimumeisen voor taal-

Meer informatie op www.justcare.nl.

vaardigheid van studenten. De Inspectie van het Onderwijs gaat een breed onderzoek doen naar de beheersing van Nederlands op de basis-

Kennismaking met andere geloven versterkt eigen levensbeschouwing

school, in het vmbo en in het mbo. Informatie op www.minocw.nl.

Hoe meer leerlingen in het voortgezet onderwijs

het belang dat hun ouders aan levensbeschou-

leren over verschillende levensbeschouwingen,

wing hechten, van grote invloed zijn op hun

In tien jaar tijd is het aandeel niet-westerse

hoe zekerder ze over hun eigen levensbeschou-

levensbeschouwelijke en waardenoriëntaties. De

allochtone studenten in het hoger onderwijs

wing zijn. Dat concludeert Gerdien Bertram-

school doet er minder toe, maar speelt vooral

meer dan verdubbeld. In het voortgezet en

Troost in haar proefschrift ‘Geloven in bijzonder

een rol als het gaat om het leren over de eigen

hoger onderwijs is steeds meer aandacht voor

onderwijs. Levensbeschouwelijke identiteitsont-

en over andere levensbeschouwingen.

hoogbegaafde en getalenteerde studenten.

wikkeling van adolescenten in het voortgezet

“De confrontatie die er op school is met verschil-

Dat zijn twee van de “inspirerende voorbeelden

onderwijs’, waarop ze aan de Vrije Universiteit in

len in gebruiken, rituelen en visies van zowel leer-

en kansrijke perspectieven” die het Sociaal en

Amsterdam is gepromoveerd.

lingen als docenten, doet een appel op de eigen

Cultureel Planbureau signaleert in zijn rapport

Bertram-Troost deed onderzoek op vier pro-

levensbeschouwelijke positionering”, aldus de

‘Investeren in vermogen’. Informatie op

testants-christelijke scholen voor voortgezet

onderzoeker. “Aandacht voor levensbeschouwing

www.scp.nl.

onderwijs, die onderling grote verschillen in

op school heeft niet alleen effect op de kennis

levensbeschouwelijke identiteit vertonen. Ze

van leerlingen over levensbeschouwingen, maar

hield interviews met directieleden, docenten en

kan leerlingen ook helpen bij hun eigen levens-

Minister Van der Hoeven (Onderwijs) wil meer

scholieren en liet leerlingen uit 4-havo en 5-vwo

beschouwelijke identiteitsontwikkeling. Aan

wetenschappelijk onderzoek naar (nieuwe)

vragenlijsten invullen.

het begin van de 21e eeuw is er daarom reden

onderwijsmethoden. Dat moet in nauwe samen-

De resultaten wijzen onder meer uit dat de

genoeg om te geloven in levensbeschouwelijke

werking met de praktijk worden opgezet en

gezindte waar de leerlingen zich toe rekenen en

vorming in het (voortgezet) onderwijs!”

uitgevoerd, en de resultaten moeten toegankelijker worden voor de onderwijspraktijk. Ook onderzoekt ze de mogelijkheid van één digitaal loket als brug tussen onderwijsonderzoek en

Burgerschapscompetenties in het mbo

–praktijk. Informatie op www.minocw.nl.

Met Spring, een nieuw ‘leerconcept’ van ThiemeMeulenhoff, kunnen mbo’ers zich geheel online burgerschapscompetenties eigen maken. Onderwijsinstellingen zijn vanaf 1 augustus 2007 verplicht burger-

KPN biedt alle scholen in het primair en voort-

schap in het lesprogramma op te nemen.

gezet onderwijs en het mbo opnieuw drie jaar

Met Spring verwerft de mbo-student door zelfstudie, gedragstraining en reflectie niet alleen kennis en

lang gratis toegang tot internet aan. In de afge-

vaardigheden, maar ook “de juiste houding en gedrag”, aldus de uitgever. Op de ‘flashy vormgegeven’

lopen drie jaar maakten ruim 8000 scholen daar

website www.ganaarspring.nl kiest de mbo’er uit 58 individuele programma’s een competentie. Hij

gebruik van. Het nieuwe aanbod, School Online,

maakt zich de vaardigheid eigen door zelftests, toetsen, toepassing in de praktijk, fysieke gedragstrainin-

bevat ook digitaal lesmateriaal. Informatie op

gen en reflectieoefeningen. Rolmodellen als SP-leider Jan Marijnissen en Fifteen-kok Jamal Benayed

www.kpn.com.

geven in filmpjes een kijkje achter de schermen van hun leven en werk. De docenten verzorgen de trainingen, ondersteund door instructies, filmpjes en tips op de website.

5

Religie en het publieke domein

Verkenningen in een bazaar van identiteiten De hedendaagse samenleving lijkt steeds meer op een “bazaar van identiteiten”. Probeer daar maar eens orde in te scheppen of sturing aan te geven. In haar relatie tot de steeds veelvormiger staalkaart van religieuze uitingsvormen staat de overheid zo ongeveer voor die taak. De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) verkende de netelige vragen die daarbij komen kijken. Tekst: Guido de Bruin, Fotografie: Inge van Mill

6

“Welke kant het opgaat, ik weet het niet”, zegt WRR-voorzitter Wim van de Donk

“Ook bij scheiding van kerk en staat heb

nadat hij de hedendaagse maatschappij heeft gekenschetst als een “bazaar van identitei-

je een goede omgangsregeling nodig”

ten”, ofwel een bazar identitaire, zoals de Fransen zeggen. “De onderstroom in de samenleving is er een van ultieme democratisering en emancipatie, en die ontregelt bestaande ordeningsmechanismen.”

religie en het publieke domein te omvatten.

zelden verder”, is zijn overtuiging.

Dat wordt scherp zichtbaar in de huidige

Niet alleen valt religie steeds minder samen

De WRR-voorzitter ziet meer in de lokale,

debatten over de plaats van religie in het

met duidelijk afgebakende kerkelijke organi-

pragmatische benadering van veel wethou-

publieke domein. Waar religieuze identiteiten

saties, maar ook worden de grenzen van het

ders. De tijd is voorbij dat gemeenteambtena-

steeds individueler en veelvormiger worden,

publieke domein als gevolg van globalisering

ren op grond van de scheiding van kerk en

heeft de maatschappelijke ordening van het

en het internet steeds vager.

staat post van kerken niet eens openden. Nu

godsdienstige leven langs de lijnen van de

Juriste Sophie van Bijsterveld laat in haar bij-

werken veel gemeenten met kerken en andere

aloude zuilen haar langste tijd gehad. Of de

drage aan de hand van citaten zien hoe de

religieuze groeperingen samen als het bij-

overheid nog moet proberen zich met die rom-

scheiding van kerk en staat te pas en te onpas

voorbeeld gaat om armoedebestrijding,

melige bazaar te bemoeien en zo ja,

wordt aangevoerd. Oud-Tweede Kamerlid

opvang van vluchtelingen en het realiseren

hoe dan, is een van de prangende vragen

Nawijn deed het om zijn zorg te uiten over

van gebedsruimtes.

die de WRR stelt in zijn recente verkenning

het feit dat ongeveer een derde van de mos-

“De levende praktijk die lokaal met pragma-

‘Geloven in het publieke domein.

lims vindt dat religie een rol moet spelen in

tiek ter hand wordt genomen, weerspreekt

Verkenningen van een dubbele transfor matie’.

de publieke sfeer. Zijn GroenLinks-collega

geenszins het beginsel van de scheiding van

Maar liefst 25 auteurs brengen daarin de

Azough haalde het aan toen ze het pleidooi

kerk en staat. Het is zoals een predikant

begrippen in kaart, sc hetsen een “religieuze

van minister Van der Hoeven voor een debat

onlangs tegen me zei: in geval van een schei-

atlas van Nederland” en buigen zich over

over Intelligent Design bekritiseerde. De

ding heb je een goede omgangsregeling

actuele kwesties als de scheiding van kerk en

VVD fundeert er haar wens op om de zend-

nodig.”

staat, de toekomst van artikel 23 van de

tijd voor genootschappen op geestelijke

grondwet, geestelijke verzorging, religie en

grondslag af te schaffen. Tweede Kamerlid

RELIGIEUZE KAART

media en godsdienstige vraagstukken op het

Van der Staaij (SGP) bracht het in stelling

Ook als het gaat om het bijzonder onderwijs

tegen het bevorderen van ‘een soort van

ziet Van de Donk er weinig heil in om elke

moderne islam’ door de regering.

kwestie rond een islamitische school tot een

bordje van de rechter.

principiële discussie over artikel 23 van de

BUFFETTAFEL

Een gevoelig onderwerp, dat om ‘prudentie’

TOVERSTOKJE

grondwet te maken. Neem nou de problemen

vraagt, erkent Van de Donk. De publicatie is

Daarmee wordt het onverminderd belang-

op het Islamitisch College Amsterdam, waar

slechts een verkenning van vragen die moge-

rijke beginsel volgens Van Bijsterveld over-

de Inspectie de onderwijskwaliteit als zeer

lijk in de toekomst om een advies van de raad

vraagd. Ook Van de Donk spreekt van een

zwak heeft beoordeeld en critici het bestuur

vragen, benadrukt hij. Het resultaat is “een

‘overbelast begrip’. “Het wordt gebruikt als

beschuldigen van financiële malversaties.

grote buffettafel”, waarop meer vragen dan

een toverstokje om alle mogelijke vragen

Ook toen de eerste katholieke scholen aan het

antwoorden staan uitgestald.

rond de verhouding tussen religie en publiek

begin van de twintigste eeuw hun poorten

Voor de WRR-voorzitter is wel duidelijk dat

domein te bezweren.” Hij betwijfelt of het

openden, werd de onderwijskwaliteit ter dis-

de reikwijdte van het in de afgelopen jaren

“oppoetsen van principes” bij elk mogelijk

cussie gesteld, memoreert de WRR-voorzit-

veelvuldig aangeroepen beginsel van de

debat over kwesties die de scheiding van kerk

ter; tot in de jaren dertig gaven nonnen er

scheiding van kerk en staat niet groot genoeg

en staat lijken te raken, wel zo vruchtbaar is.

trouwens ‘gesluierd’ les. Als critici op grond

is om alle aspecten van de verhouding tussen

“Scherpslijperij brengt een samenleving

van dit ene geval het bestaansrecht van het islamitisch onderwijs in het geding brengen, “wordt de religieuze kaart wel erg heftig

Hoogleraar onderwijsrecht Ben Vermeulen behandelt in zijn bijdrage aan de WRR-

gespeeld”, vindt Van de Donk.

verkenning de belangrijkste argumenten die critici tegen de overheidsbekostiging

Daar komt nog bij dat artikel 23 de overheid

van het bijzonder onderwijs in stelling brengen. Hij concludeert dat hun kritiek

juist de mogelijkheid biedt om ook op bijzon-

“onvoldoende hout snijdt”:

dere scholen de kwaliteit van het onderwijs

“Het beroep op de scheiding van kerk en staat ziet voorbij aan de variatie van

in de gaten te houden, aldus Petra Jonkers,

acceptabele invullingen die aan dit principe gegeven kunnen worden. Het bijzonder

wetenschappelijk medewerker bij de raad.

onderwijs is slechts in beperkte mate debet aan de etnische segregatie. Er zijn

“Sommigen zeggen: de overheid kan religie

geen aanwijzingen dat het religieuze karakter van bepaalde bijzondere scholen

niet stimuleren of beïnvloeden, maar wel bij

afbreuk doet aan de onderwijsprestaties en burgerschapscompetenties van de leer-

uitstek ingrijpen in het onderwijs. Waarom

lingen. En tegenover het beroep op de persoonlijke autonomie kan evengoed aan-

zou je het, als er op zulke scholen problemen

gevoerd worden dat religieuze socialisatie een stevige bodem kan verschaffen op

zijn, gelijk hebben over hun bestaansrecht en

basis waarvan de leerling geleidelijk een eigen gekozen levenspad in kan slaan.”

niet gewoon over de kwaliteit van het onderwijs? Daarbij is het wel de vraag of eisen als 7

het bijdragen aan integratie en tolerantie

behoefte van politici en publicisten dan die

gens Van de Donk welke maatschappij-orde-

daadwerkelijk te controleren zijn.”

van de kiezers. “Nederlandse kiezers zijn

ning we willen. “Artikel 23 weerspiegelt die.

Achter het debat over artikel 23 ligt de

meer dan bereid om hun kinderen naar scho-

Het biedt een interessante formule om met

“schichtigheid” van een deel van de

len op religieuze basis te sturen, zelfs als ze

verschillen om te gaan door religieuze groe-

Nederlandse bevolking over de groei van het

zelf een overwegend seculiere wereld-

pen de ruimte te bieden om zich te organise-

islamitisch onderwijs, betogen de uit de

beschouwing en levensstijl hebben – ook al

ren, met het risico dat ze met de rug naar

Verenigde Staten afkomstige VU-historici

doen ze dat deels omdat veel van deze scho-

elkaar komen te staan. De vraag is hoeveel

James Kennedy en Markha Valenta in de bun-

len niet vreselijk religieus van aard zijn.”

verschillen een samenleving kan verdragen.”

del. Pleidooien voor afschaffing van het

Om die vraag te beantwoorden is volgens

grondwetsartikel zijn volgens hen, net als

HISTORISCH BESEF

hem veel meer kennis over integratieproces-

bijvoorbeeld het boerkaverbod, vooral

De werkelijk belangrijke vraag die in het

sen nodig. Bij de rooms-katholieken werkte

“symboolpolitiek” die meer voorziet in de

debat rond artikel 23 in het geding is, is vol-

het zo dat ze een sterkere positie in de maat-

Pabo’s en basisonderwijs voeren eigen beleid

Een christelijk diploma voor een moslim?

8

schappij kregen doordat ze zich eerst in de

dacht over individuele vrijheid in relatie tot

eigen zuil hadden geëmancipeerd. “Maar we

de samenleving en de overheid. “Dat geeft me

leven nu in een andere wereld. Het is de vraag

het vertrouwen dat we er ook nu wel iets op

of bijvoorbeeld bij moslims groepsvorming

zullen vinden.”

en integratie zich langs dezelfde lijnen voltrekken. De heterogene samenleving van vandaag, waarin identiteiten minder stabiel zijn,

De publicatie Geloven in het publieke domein.

vraagt in ieder geval meer om een netwerk-

Verkenningen van een dubbele transformatie

benadering dan een zuilbenadering.”

(ISBN-10 90-5356-936-7) is uitgegeven door

Wat meer historisch besef zou de discussie

Amsterdam University Press. Informatie op

goed doen, meent Van de Donk. In het

www.wrr.nl.

Westen wordt immers al eeuwenlang nage-

Sommige pabo’s met een gemengde studentenpopulatie hebben er geen problemen mee dat een moslim het Diploma Christelijk Basis Onderwijs (DCBO) haalt. Sommige christelijke schoolbesturen vragen zelfs om islamitische leerkrachten met DCBO. Andere pabo’s en instellingen voor christelijk basisonderwijs gaat dit te ver. “Pabo’s en schoolbesturen hebben hun eigen verantwoordelijkheid.” Tekst: Guido de Bruin. Fotografie: Peter Hilz

De kwestie is niet nieuw, benadrukt Dick den Bakker van de

beschouwelijke identiteit van de school. “Het diploma veronderstelt

Besturenraad, voorzitter van de commissie DCBO. “We hebben al

op zijn minst betrokkenheid bij de christelijke traditie, maar zegt

jaren te maken met niet-christelijke studenten die om hen moverende

niets over de mate van geloven”, aldus Den Bakker. “Het is geen

redenen het DCBO willen halen.” De toestroom van moslimstuden-

‘geloofsgarantie’.”

ten op sommige pabo’s die het DCBO afgeven, stelt de kwestie in een

Of pabo-studenten het DCBO “dubbel en dwars” verdienen, moet

nieuw daglicht en heeft de commissie en de Besturenraad ertoe

blijken uit het portfolio dat ze aanleggen en waarin ze moeten laten

gebracht zich op die situatie te beraden.

zien dat ze kunnen reflecteren op hun eigen houding, uit hun

In een korte notitie proberen ze recht te doen aan de levensbeschou-

opstelling tijdens de stage èn uit het eindgesprek, zegt Albert van de

welijke diversiteit onder de veertien opleidingen die een DCBO-

Ree, opleidingsmanager van de pabo van Inholland in Dordrecht.

accreditatie hebben. Het DCBO “is en blijft er voor het christelijk

“We hebben die studenten vier jaar lang in huis, en dan weten we

primair onderwijs”, is het uitgangspunt. “Als een schoolbestuur er

echt wel wat voor vlees we in de kuip hebben.”

voor kiest om iemand te benoemen die respectvol staat ten opzichte

Vooral de vestiging in Rotterdam, waar 30 tot 35 procent van de

van de missie van een bepaalde onder dit schoolbestuur vallende

studenten allochtoon is, heeft te maken met een groeiend aantal

christelijke school, maar zelf niet tot de christelijke traditie behoort,

moslimstudenten. “We hebben een paar keer te maken gehad met

dan is er voor de Besturenraad, respectievelijk de commissie DCBO

studenten van islamitische afkomst die het DCBO wilden halen”,

geen reden om belemmeringen aan te voeren die tegen de genoemde

aldus Van de Ree. Inholland biedt die ruimte. “Dat past bij wat een

situatie pleiten”, luidt de conclusie.

deel van de basisscholen wenselijk vindt.”

GEEN ‘GELOOFSGARANTIE’

BRUGFUNCTIE

De notitie wijst de opleidingen en de schoolbesturen op hun eigen

Daartoe behoort zeker de stichting Verenigde Protestants Christe-

verantwoordelijkheid. De pabo’s zijn verantwoordelijk voor “het

lijke Scholen in Rotterdam (VPCS). “Wij vinden het van belang dat

wegen van de wensen van studenten om het diploma te behalen” en

er in onze scholen, waar heel veel kinderen en ouders moslim zijn,

moeten rekening houden met de wensen en ontwikkelingen bij de

leerkrachten zijn die de religieuze en culturele achtergronden van de

scholen voor primair onderwijs waarmee ze een relatie hebben.

kinderen en hun ouders van binnenuit begrijpen en aanvoelen”, zegt

De schoolbesturen zijn op hun beurt verantwoordelijk voor het

algemeen directeur Arie de Bruin. “Maar wij vinden het ook heel

wegen van “de persoonlijke betrokkenheid bij de christelijke traditie

belangrijk dat zij de verbinding kunnen leggen met de christelijke

van de te benoemen leerkracht”. Omdat het DCBO per pabo verschilt,

identiteit. Van moslimstudenten die ook het DCBO halen verwach-

hecht de commissie eraan dat de opleidingen die het DCBO afgeven,

ten wij een belangrijke bijdrage, vanuit respect voor de christelijke

afspraken maken met het ‘afnemende veld’.

waarden. In de praktijk merken wij dat dit heel goed kan.”

Het DCBO garandeert dat de leraar die het diploma op zak heeft,

De VPCS verwacht van leraren met DCBO dan ook niet alleen ken-

godsdienstige vorming kan geven en kan bijdragen aan de levens-

nis van de christelijke traditie en de wereldgodsdiensten, maar ook

9

openheid en respect voor elkaars levensbeschouwing. De Bruin:

“Wij zeggen: het is mooi als je dat diploma hebt, maar het gaat

“Dit vraagt niet alleen iets van die moslimstudenten en -leerkrach-

altijd om je toegevoegde waarde in de praktijk”, aldus Brasjen.

ten, maar vooral ook iets van christelijke teamleden en bestuurders. Zij moeten vanuit hun eigen geloof de verbinding durven leggen

VAN KLEUR VERSCHOTEN

naar leerkrachten die een andere religieuze achtergrond hebben.

Joop Korteland, opleidingsmanager van de pabo van de Christelijke

Gebaseerd op de Bergrede ziet de VPCS het als haar opdracht om

Hogeschool Ede (CHE), ziet evenmin iets in islamitische pabo-studen-

juist in de Rotterdamse multiculturele samenleving vanuit inclusief

ten die opgaan voor het DCBO. “Dat een moslim dat diploma kan

denken in de christelijke scholen elkaars naasten te zijn.”

halen, is moeilijk te rijmen met de inhoud van het DCBO.” Een leraar

Enkele van de negentien scholen van de VPCS hebben leraren met

met een islamitische achtergrond die zijn eigen godsdienst serieus

een islamitische achtergrond in dienst. De ervaringen zijn volgens

neemt, kan volgens Korteland nooit vanuit een innerlijke overtuiging

De Bruin positief. “Zij vervullen een belangrijke brugfunctie tussen

het christelijk geloof overdragen. Hij of zij zal bijvoorbeeld Christus

de school en de ouders.”

hoogstens als een profeet zien en Mohammed als het zegel der profeten en de definitieve boodschapper van God.

“GAAT DAT ELKAAR NIET BIJTEN?”

Korteland kan zich dan ook moeilijk voorstellen dat christelijke basis-

Een andere onderwijsinstelling in gelijksoortige grootstedelijke

scholen islamitische leerkrachten in huis halen, hoe groot het aantal

omstandigheden, de Stichting Christelijk Onderwijs Haaglanden

moslimleerlingen ook is. “Kennelijk is zo’n school van kleur verscho-

(SCOH), denkt daar heel anders over. “Ik kan me niet voorstellen

ten en wil ze dat niet erkennen. De leerlingenpopulatie is zo veranderd

dat onze scholen leraren met een islamitische achtergrond zullen

dat de school het christendom heel moeilijk over het voetlicht krijgt en

benoemen”, zegt plaatsvervangend algemeen directeur Gerard

er alleen nog een algemene religieuze ervaring op tafel komt waarbij bij

Brasjen. “Het zijn totaal verschillende tradities. Een moslim die

de moslimkinderen gezocht wordt naar herkenning van de christelijke

het DCBO wil behalen, moet zich afvragen: hoe kan ik vanuit mijn

traditie. Als dat zo is, moet het DCBO ook van kleur verschieten.”

traditie het gedachtegoed van een andere traditie uitdragen? Gaat

Om de bezinning op de vragen die de toestroom van niet-christe-

dat elkaar niet bijten?”

lijke leerlingen in het christelijk onderwijs opwerpt, te stimuleren,

SCOH heeft in haar aannamebeleid het bezit van het DCBO overi-

heeft de CHE het Christelijk Centrum voor Multicultureel

gens niet verplicht gesteld. Kandidaten moeten in de gesprekken

Onderwijs (CCMO) opgericht. Het gaat vanuit een “expliciet

altijd aannemelijk maken dat ze het protestants-christelijke gedachte-

christelijke visie” onderzoek doen en onderwijs verzorgen. Ook

goed kennen, respecteren en kunnen uitdragen en een bijdrage

gaat het scholen adviseren over onder meer vieringen, het hanteren

kunnen leveren aan de levensbeschouwelijke identiteit van de

van waarden en normen, het betrekken van ouders bij de school en

school. Pabo-studenten die het DCBO vooral als een extra kans op

morele dilemma’s die door culturele of levensbeschouwelijke

de arbeidsmarkt zien, zijn bij SCOH aan het verkeerde adres.

spanningen worden veroorzaakt.

OOK EMINE BEGINT DE DAG MET GEBED EN EEN LIEDJE Emine Kula (27) is een van de nog

in ieder geloof zo ongeveer gelijk.

Daaraan ontleent ze onder meer de

schaarse islamitische leerkrachten op

Op een openbare school moet je met

gebeden en liedjes om de dag te

scholen van de stichting VPCS in

geloof toch anders omgaan.”

beginnen. Met Kerst vertelt ze uiter-

Rotterdam. De moslima van Turkse

Maar je moet volgens haar wel een

aard het verhaal van Jezus. “Ik vertel

afkomst werkt sinds twee jaar op de

“ruimdenkende” moslim zijn om op een

de kinderen zo veel mogelijk van wat ik

A.S. Talmaschool in Crooswijk. Haar

christelijke school te kunnen werken.

van de christelijke traditie weet. Als de

groep 4 bestaat voor het overgrote

“Als je geen andere opvattingen in je

kinderen iets vragen wat ik niet weet,

deel uit islamitische kinderen.

wereld toelaat, wordt het moeilijk.”

zoek ik het op, want ik wil hun wel

Ze deed haar opleiding aan de pabo

Zelf heeft ze ooit bij een islamitische

antwoord kunnen geven.”

van Inholland in Rotterdam. Nadat ze

basisschool gesolliciteerd, maar aan

Meer dan een juf toch al is, is Emine

in haar laatste jaar haar stage op de

bijvoorbeeld de strenge kledingvoor-

door haar Turkse en islamitische

Talmaschool had gedaan, kon ze blij-

schriften merkte ze al snel dat ze daar

achtergrond voor de leerlingen een

ven. “Als ik had moeten solliciteren,

niet zou passen. Op de Talmaschool

voorbeeldfiguur, denkt ze. Ook over

had ik ook graag voor een christelijke

voelt ze zich wel thuis. “Het team heeft

hun eigen godsdienst kan ze hen veel

school gekozen”, zegt ze. “Ik geloof

mij nooit het gevoel gegeven dat ik

leren. “Maar ik wil dat de klas het

ook in God. Moslims en christenen

anders ben.”

gevoel krijgt dat we voor elkaar

geloven eigenlijk in hetzelfde. Op een

Ook Emine volgt in haar groep de

moeten openstaan en met elkaar

christelijke school komen waarden en

methode Trefwoord voor godsdienstige

moeten opgroeien, ook al hebben we

normen ook sterk naar voren. Die zijn

en levensbeschouwelijke vorming.

een andere religie.”

10

De slechte score van het Islamitisch College Amsterdam (ICA) in de ranglijst van scholen voor voortgezet onderwijs die Trouw jaarlijks publiceert, was voorpaginanieuws. Politici roepen om het hardst om stopzetting van de bekostiging van de school, waar de bestuurlijke problemen groot zijn. Is er een andere oplossing?

Tekst: Grada Huis, Guido de Bruin. Fotografie: Nationale Beeldbank / Carola Nijkamp

Onderdak voor een islamitische school? Door te roepen dat deze school gesloten moet

bestuur “met behoud van identiteit” goed

worden, kunnen politici en andere critici wel

kan draaien, is dat volgens Zaari een reële

Voorzitter dr. A. Kuijk van de Stichting

hun punt maken, maar veel soelaas biedt het

mogelijkheid. “Je hebt dan een professionele

AGORA voor Bijzonder Primair Onderwijs

niet. Sluiting doet in ieder geval de honder-

organisatie achter je die je op veel fronten

in de Zaanstreek raadt het ICA aan aanslui-

den leerlingen geen goed.

ondersteunt.”

ting te zoeken bij een professioneel georgani-

Kan een groot christelijk schoolbestuur het

Ook René Luijpen, voorzitter van het college

seerd bestuur. “Dat hoeft geen groot bestuur

ICA wellicht bestuurlijk de hand reiken?

van bestuur van de Interconfessionele

te zijn, maar dat is het in de praktijk meestal

Door de schaalvergroting vallen tegenwoor-

Scholengroep Amsterdam (ISA), wijst die

wel. Een grote organisatie moet je nu eenmaal

dig scholen van diverse pluimage onder

mogelijkheid niet bij voorbaat van de hand.

professioneel opzetten. De scholen onder

één bestuur. Een bestuur met protestants-

“Intern hebben we daar nooit in die zin

zo’n bestuur kunnen bepaalde gezamenlijke

christelijke en katholieke scholen of met

over gesproken. Ik zeg niet op voorhand nee,

faciliteiten aanspreken.”

zowel reguliere als bijvoorbeeld montessori-

maar als het zover komt, zal er wel heel wat

en jenaplanscholen onder zijn beheer, is geen

overlegd moeten worden.”

uitzondering. Ook samenwerkingsscholen

GEZAMENLIJKE FACILITEITEN

AGORA, een bestuur met 23 scholen op protestants-christelijke, katholieke en inter-

tussen christelijk en openbaar zijn inmiddels

De ISA en het ICA hebben enkele malen

confessionele grondslag, is begin vorig jaar

geaccepteerd.

samengewerkt bij het aanbieden van enkele

een samenwerking aangegaan met de

vakken en het vervullen van moeilijke

Stichting Islamitisch Onderwijs Zaanstad

AFFINITEIT

vacatures, maar contacten op bestuurlijk

(SIOZ). Die beheert één islamitische school,

ICA-voorzitter Farid Zaari staat op voorhand

niveau zijn er nog niet. “Maar ze weten wel

De Roos, die onvoldoende leerlingen had

niet afwijzend tegenover een constructie

dat, als ze een beroep op ons zouden doen,

voor blijvende overheidsbekostiging.

waarbij zijn school aansluiting zoekt bij een

wij dat heel serieus in overweging zullen

De Roos profiteert door de samenwerking

groot interconfessioneel bestuur dat de

nemen”, aldus Luijpen.

van de bovenschoolse faciliteiten die

kaders kan stellen op het gebied van

De christelijke identiteit van de ISA hoeft bij

AGORA te bieden heeft. Ook in geval van

personeelsbeleid, financiën en huisvesting,

eventuele samenwerking geen hinderpaal te

bestuurlijke problemen – die er bij SIOZ niet

waarbinnen de islamitische school zich kan

zijn. “Onze identiteit is natuurlijk belangrijk,

zijn – kan samenwerking met een groot

ontwikkelen.

maar we staan niet onsympathiek tegenover

bestuur soelaas bieden, denkt Kuijk.

“Er is een zekere affiniteit tussen islamitisch

denominatieve scholen van andere godsdien-

De twee partners gaan op termijn mogelijk

en christelijk onderwijs”, vindt Zaari. “Wij

sten.” Gezien het grote aantal islamitische

één bestuur vormen, maar die noodzaak is er

zien veel overeenkomsten.” Het bestuur

leerlingen op scholen van de ISA, is de

volgens Kuijk nog niet. “We zijn nog aan het

heeft de optie nog niet besproken, maar als

islam zeker “geen onbekende wereld”, aldus

aftasten wat zinvol is om samen te doen en

het ICA onder de paraplu van een groot

Luijpen.

wat we gescheiden blijven doen.” 11

Klem in de toetsfuik Voor de leerlingen van groep 8 is het binnenkort weer zweten geblazen: de Cito-eindtoets staat begin februari op het programma. Als zij zich zelf niet bewust zijn van het gewicht dat aan hun Cito-score hangt, zijn hun ouders en hun school dat wel. De kritiek op het almachtige instrument dat schoolcarrières maakt en breekt, zwelt aan. Een goede toets is nuttig, zeggen deskundigen, maar hang er alsjeblieft niet te veel aan op.

Tekst: Guido de Bruin. Fotografie: Nationele Beeldbank / Angelica Bekkers

12

Jef van Kuyk, gepensioneerd onderwijskundige bij Cito en grondleg-

De eindtoets – op acht van de tien scholen de Cito – krijgt daardoor

ger van de Piramidemethode voor drie- tot zevenjarige kinderen (met

een enorm gewicht als selectie-instrument. Die tendens wordt nog

toetsen!), begon zijn verhaal tijdens de recente Nationale Jeugdlezing

bevorderd door het maatschappelijk klimaat, waarin organisaties op

zelf maar met de bezwaren die critici tegen kindertoetsen inbrengen.

basis van vermeend harde gegevens transparantie nastreven om zich

Toetsen zijn slechts een momentopname, kunnen de snelle ontwikke-

tegenover de overheid te verantwoorden en de kritische en assertieve

ling van jonge kinderen onmogelijk in een score vangen, leveren door

consument keuzemogelijkheden te bieden. Ook de Inspectie van het

spanning onbetrouwbare resultaten op, werken door verabsolutering

Onderwijs hecht grote waarde aan scores en draagt er zo toe bij dat

van de scores stigmatisering in de hand, versmallen ontwikkeling tot

scholen hun onderwijs gaan afstemmen op goede toetsresultaten.

louter cognitieve onderwerpen en leiden ertoe dat scholen hun onder-

“Door dat alles is een uitvinding die in principe heel goed is, ver

wijs aanpassen aan de eisen van de toets.

afgeraakt van haar oorspronkelijke bedoelingen”, vindt Van Daalen.

RATRACE

KWALITEIT IS MEER DAN CITO-SCORE

Onder die rationele bezwaren liggen volgens Van Kuyk weerstanden

De recente aankondiging van minister Van der Hoeven dat ze de eind-

die onder meer te maken hebben met de “mythe van het gave kind”

toets op termijn verplicht wil stellen voor alle leerlingen van groep 8

dat zijn eigen natuurlijke ontwikkeling moet doormaken. Ook is de

– bij zwakke leerlingen in de vorm van een niveautoets – staat mede in

toets voor velen een metafoor voor de huidige samenleving met haar

het teken van de vergelijking tussen scholen. Doordat alle leerlingen

24 uurs economie die het kinderleven al op peuterleeftijd binnen-

meedoen – nu maakt vijf procent de toets niet – “krijgen de Onder-

dringt om te beginnen met de voorbereiding op de toekomstige

wijsinspectie en ouders direct een goed beeld van de resultaten van

‘ratrace’.

de school”, aldus de minister.

Zoals te verwachten was, toonde Van Kuyk zich desondanks een voor-

Die functie van de eindtoets gaat zelfs Cito te ver. “Het is nooit de

stander van een verstandig gebruik van toetsen, ook bij jonge kinde-

bedoeling geweest van Cito dat scholen op basis van hun scores op de

ren, als “objectieve maat naast het oordeel van de leraar”. Een toets is

eindtoets in lijstjes worden gerangschikt”, zegt Marleen van der

naast systematische observatie slechts één instrument om de ontwik-

Lubbe, manager leerling- en onderwijsvolgsysteem bij Cito.

keling van kinderen in kaart te brengen. “Een toets is eigenlijk het

“Kwaliteit is veel meer dan de resultaten op een eindtoets. Als je zui-

gevolg van het menselijk tekort”, zei hij. “Als we goed zouden kunnen

verder wilt kijken naar de kwaliteit van onderwijs, moet je rekening

waarnemen, zouden we geen toetsen hoeven te gebruiken. Maar een

houden met allerlei factoren die de resultaten van scholen beïnvloe-

mens kan nu eenmaal slecht objectief waarnemen.”

den, maar waarop een school zelf niet of nauwelijks invloed heeft, bij-

Hij bestreed ook de suggestie dat Cito kinderen liefst zo jong mogelijk

voorbeeld instroomkenmerken van leerlingen. En ook factoren als het

uit hun spel wil rukken om hen aan het leren te krijgen. “Spel is een

pedagogisch-didactisch klimaat op een school doen ertoe.”

heel belangrijk aspect van de ontwikkeling en noodzakelijk voor de

“Onzin”, noemt ook Paul Leseman, hoogleraar orthopedagogiek aan

vrije ontplooiing en om dingen te leren. We moeten kinderen zo veel

de Universiteit van Utrecht, het gebruik van gemiddelde Cito-scores

mogelijk stimuleren bij het spelen. Het gaat dus om het spel, maar je

als middel om rekenschap af te leggen van de kwaliteit van scholen.

kunt een toets gebruiken om te zien of het spel goed gespeeld is.”

Alleen al de grote verschillen tussen scholen qua instroom van leerlingen maken de vergelijking van de resultaten van de eindtoets volgens

TOETSKLEM

hem waardeloos.

Het systematisch volgen van de ontwikkeling van kinderen vanaf

“We moeten terug naar een puur didactisch gebruik van toetsen als

jonge leeftijd heeft onbedoelde en vaak negatieve gevolgen, vindt

objectief gegeven dat een completere beeldvorming van de leerling

sociologe Rineke van Daalen van de Universiteit van Amsterdam,

mogelijk maakt. Ik ben ervan overtuigd dat de toepassing van goed

de andere spreker tijdens de Jeugdlezing. “Ouders streven ernaar hun

geconstrueerde toetsen de kwaliteit van het onderwijs verhoogt.

kinderen in de vaart der volkeren op te stoten. Ouders kopen toets-

Maar gebruik ze met verstand. Nu zijn we doorgeschoten: één punt

dvd’s om de ontwikkeling van hun kinderen van jongsaf te stimuleren

verschil in de Cito-score kan de toelating tot het voortgezet onder-

en vragen zich voortdurend af wat ze leren als ze aan het spelen zijn.

wijs bepalen.”

In de retoriek van de concurrerende internationale kenniseconomie

Van der Lubbe wijst er echter op dat uit een eigen onderzoek van Cito

staat alles in het teken van een zo hoog mogelijke opleiding.”

vorig jaar bleek dat scholen voor voortgezet onderwijs de scores op de

Ouders, scholen en de Inspectie houden elkaar volgens Van Daalen

eindtoets over het algemeen gebruiken volgens de aanwijzingen van

gevangen in een “toetsklem”. Die is het meest zichtbaar bij de eind-

de toetsmakers: als een ‘second opinion’, een onafhankelijk gegeven

toets in het basisonderwijs. Het “hiërarchische” Nederlandse onder-

naast het advies van de basisschool.

wijsstelsel zorgt ervoor dat leerlingen al vroeg worden geselecteerd voor een bepaald type voortgezet onderwijs – “en het kan rampzalig

STREEP DOOR DE EINDTOETS

zijn als je niet goed gekozen hebt”. Ouders zien hun kinderen het

Volgens Ad Boes, beleidsmedewerker van de Nederlandse

liefst op een zo hoog mogelijk niveau terechtkomen. Scholen voor

Jenaplanvereniging en enkele jaren geleden initiatiefnemer van de

voortgezet onderwijs willen zo weinig mogelijk afvallers en selecte-

actie ‘Een streep door de eindtoets’, bevordert de almacht van de

ren daarom scherp op scores.

eindtoets een eenzijdige kijk op de ontwikkeling van de leerling. 13

Bovendien versmalt die het onderwijs tot voornamelijk taal en rekenen en bevordert die een zeer beperkte opvatting van de ‘opbrengst’ van scholen. Hij is zeer huiverig voor een ontwikkeling die vooral in Angelsaksische landen opgeld doet, waarbij de ‘toegevoegde waarde’ van het basisonderwijs wordt bepaald door het verschil tussen een verplichte eind- en begintoets uit te rekenen. “Voor de opbrengst van onderwijs zijn ook veel andere factoren van belang, waar scholen geen invloed op hebben, zoals de thuissituatie”, aldus Boes. “In zo’n benadering van opbrengsten zullen zwarte scholen heel vaak onderaan bungelen.” In de huidige vorm van toezicht door de Inspectie op basis van de gemiddelde Cito-score hebben ‘gemiddelde’ scholen die hun lesprogramma met behulp van standaardmethoden per leergebied verkavelen en in gelijke porties over acht jaar verdelen, het volgens Boes gemakkelijk. Vernieuwend onderwijs, zoals Jenaplan, Dalton, Montessori en de Vrije Scholen, maar ook ervarings- en ontwikkelingsgericht onderwijs, zijn in het nadeel. In zijn publicatie Zicht op toezicht heeft Boes zijn bezwaren hier tegen uiteengezet. Het daarin aangekondigde alternatief voor de beoordeling van opbrengsten in het toezichtkader voor het primair onderwijs verschijnt binnenkort. Daarin werkt hij het idee van “gestuurde zelfevaluatie” door scholen uit. In een vaste cyclus bezint elke school zich in dat model op de vraag of het onderwijs aan zijn doelen beantwoordt. Vragen die daarbij aan de orde komen, zijn: is de aandacht voor de diverse gebieden van het lesprogramma goed verdeeld, vertoont het curriculum voldoende samenhang, wordt naar behoefte instructie gegeven, en houdt de school bij de inhoud en de vormgeving van het onderwijs voldoende rekening met de verschillen tussen leerlingen? Scholen doen er volgens Boes goed aan om voor leergebieden die zich daartoe lenen, de eigen ‘opbrengsten’ te spiegelen aan de uitkomsten van sectoraal kwaliteitsonderzoek. Het vaststellen van groepsscores heeft alleen zin bij scholen die overwegend klassikaal werken, stelt hij. De taak van de Inspectie is in zijn visie de vraag te beantwoorden of een school “zich in voldoende mate inspant om kinderen in omstandigheden te brengen die tot optimale vorderingen kunnen leiden”. ALTERNATIEF

Mede door Boes’ actie hebben sommige onderwijsinstellingen de eindtoets inmiddels geschrapt of hem weer de bescheiden plaats gegeven die hij in zijn opvatting heeft: een aanvulling op het advies van de leraar over het type vervolgonderwijs van een individuele leerling. De Christelijke Onderwijsgroep Drenthe wil per 1 augustus op de 21 aangesloten basisscholen stoppen met de eindtoets, maar Van der Hoeven fietst daar met haar recente aankondiging lelijk doorheen, zegt Ger de Vos, lid van de centrale directie. Met een eigen plan hoopt hij de minister op andere gedachten te brengen. “Je kunt wel blijven roepen dat je tegen de Cito-toets bent, maar je moet ook met een alternatief komen.” 14

De Vos pleit ervoor de twee functies van de eindtoets – basis voor de

“Als we goed zouden kunnen waar-

keuze van het vervolgonderwijs en maatstaf voor de opbrengsten van scholen – uit elkaar te halen. Voor de advisering over het type voort-

nemen, zouden we geen toetsen

gezet onderwijs wil hij gaan werken met zogeheten plaatsingsprofielen. “Op grond van de gegevens van het leerlingvolgsysteem en de

hoeven te gebruiken”

ervaringen van de leraren en die van de ouders worden leerlingen in een bepaald profiel geplaatst. Die plaatsing is gebaseerd op het minstens twee jaar lang volgen van een leerling. Dan heb je geen eindtoets

doen in het vervolgonderwijs. Volgens de groepsleiders van de boven-

meer nodig.”

bouw stromen ze in de eerste jaren nauwelijks af naar ‘lagere’ school-

Voor het meten van de resultaten van scholen stelt De Vos een cyclus

typen. “De Inspectie zou hier meer oog voor moeten hebben.”

van bijvoorbeeld vijf jaar voor, waarin elk jaar een ander onderdeel van het lesprogramma landelijk en voor alle groepen wordt getoetst. “De

VERKEERD GEPLAATST

Cito-toets laat alleen het eindresultaat van het onderwijs zien, maar in

Een groot probleem van strikte hantering van Cito-scores is volgens

het systeem dat wij voorstellen komt de staat van het onderwijs in alle

orthopedagoog Leseman dat die bepaald geen juiste selectie garan-

groepen in beeld. Dan kan bijvoorbeeld blijken dat het rekenonderwijs

deert. Op basis van gegevens over de schoolcarrière van leerlingen in

in de onderbouw hiaten vertoont. In het jaar daarop kan de school

het voortgezet onderwijs schat hij dat ongeveer een kwart na het basis-

daar dan mee aan de gang. Doordat de Inspectie zich elk jaar op één

onderwijs verkeerd wordt geplaatst. “Dat vind ik veel. En dan ben ik

vak richt, voorkom je ook dat, zoals nu vaak gebeurt, een team na een

waarschijnlijk aan de voorzichtige kant”, zegt de hoogleraar. Vooral bij

slecht inspectierapport met zes dingen tegelijk aan de slag moet.”

de grote middengroep, die op grond van de Cito-score net niet in havo/vwo thuishoort, pakt de selectie relatief vaak verkeerd uit.

PERSOONLIJK CONTACT

“In een schoolsysteem waarin door op- en afstroom correcties moge-

De christelijke Jenaplan-basisschool De Regenboog in Emmen, aan-

lijk zijn, is dat niet zo’n ramp. Maar in het Nederlandse stelsel liggen

gesloten bij de koepel Viviani, gebruikt wel toetsen – de halfjaar-

de paden voor het leven na de basisschool behoorlijk vast.” Dat treft

lijkse toetsen van het leerlingvolgsysteem DLE-LVS en in groep 8 de

allochtone leerlingen in het bijzonder, omdat de grote nadruk op taal-

Drempeltoets –, maar vooral omdat dat moet. “Daar kijkt de

beheersing in de Cito-toets en in de kernvakken van de brugklas voor

Inspectie nu eenmaal naar, daar worden we op afgerekend”, zegt

hen nadelig uitpakt. Als je de taalfactor uitschakelt, scoren allochtone

Tjeerd Brandsma, groepsleerkracht in de bovenbouw.

leerlingen voor rekenen gemiddeld hoger dan autochtone scholieren,

In het advies voor het voortgezet onderwijs spelen ze echter een

maar doordat ze het qua taal minder goed doen, komen ze in het

ondergeschikte rol. De school hanteert een hele lijst met criteria voor

voortgezet onderwijs vaak op een te laag niveau terecht. “Daardoor

het advies, waarin niet alleen cognitieve vaardigheden, maar ook

blijft een aanzienlijk potentieel onderbenut”, weet Leseman.

factoren als eigenheid, zelfvertrouwen, verantwoordelijkheidsbesef

Van der Lubbe van Cito wijst echter op onderzoek waaruit blijkt dat

en betrokkenheid van de leerling een rol spelen.

de eindtoets niet alleen opgaven met onbedoelde moeilijkheden in het

Waar het volgens Brandsma bij de overgang van basisschool naar

nadeel van allochtone leerlingen bevat, maar ook opgaven die juist in

voortgezet onderwijs echter vooral om draait, is geregeld persoonlijk

hun voordeel zijn.

contact met de school voor voortgezet onderwijs. Elk jaar in mei of

Leseman pleit voor terugkeer naar het gedachtegoed achter de Mam-

juni bespreken de leraren van de bovenbouw van De Regenboog met

moetwet, die in de eerste jaren door tweejarige brugklassen en brede

de locatiemanager van het Hondsrug Start College (de brugklasafde-

scholengemeenschappen ruime mogelijkheden schiep om van het ene

ling van het Hondsrug College) de individuele leerlingen die het

naar het andere schooltype door te stromen.

volgende schooljaar doorstromen.

Met de afname van het aantal brede scholengemeenschappen en de

Bij deze zogeheten warme overdracht komt niet alleen het onderwijs-

stijging van het aantal categorale scholen is in de laatste tien tot twin-

kundig rapport aan de orde, maar ook specifieke eigenschappen van

tig jaar “het oude standenonderwijs weer een beetje teruggekeerd”,

de leerlingen en mogelijke aandachtspunten voor de nieuwe school.

aldus Leseman. Tot zijn ongenoegen is in het voortgezet onderwijs

De Regenboog ontvangt drie jaar lang informatie van het Hondsrug

een “tweestromenland” ontstaan, met het vmbo aan de ene kant en

College over de voortgang van de kinderen. Bij problemen weten de

havo/vwo aan de andere kant.

contactpersonen elkaar ook tussentijds te vinden. “Dit werkt bere-

Onderwijsinstellingen kunnen er volgens hem in het huidige stelsel

goed”, zegt Brandsma. “Deze werkwijze biedt ons de gelegenheid om

best wat aan doen om de selectie van leerlingen uit te stellen en door-

kritisch naar onszelf te kijken als er bij leerlingen van ons in het voort-

stroming te bevorderen. “Ze kunnen bijvoorbeeld tweejarige brug-

gezet onderwijs dingen opvallen, en omgekeerd kan het Hondsrug

klassen inrichten van vmbo-t, havo en vwo met minder nadruk op

College rekening houden met dingen die wij aandragen.”

taal. Je hoeft niet het hele onderwijsstelsel op zijn kop te zetten om

Uit de contacten blijkt dat de leerlingen van De Regenboog het goed

uitstel van selectie tot stand te brengen.” 15

‘Nieuwe gewichtenregeling mist doel’ De nieuwe gewichtenregeling moet ervoor zorgen dat het extra geld voor onderwijsachterstanden daar terechtkomt waar het het hardst nodig is. Als criterium voor de verdeling geldt sinds 1 augustus niet langer de etnische herkomst, maar het opleidingsniveau van ouders. Hoe pakt het uit in de praktijk? Scholen die moeten inleveren èn zij die er geld bij krijgen, morren. “De regeling schiet z’n doel volledig voorbij.”

Tekst: Loek Mulder, Fotografie: Nationale Beeldbank / Leo de Kort

De Amsterdamse Oecumenische Scholen-

opleidingsniveau van de ouders uitgangspunt

rekenen. Voor de Amstelmeerschool (340

groep (Amos) heeft de gevolgen van de

is. Voor dit schooljaar geldt de nieuwe regeling

leerlingen, voor 98 procent ‘zwart’) betekent

nieuwe gewichtenregeling voor vier van haar

alleen nog voor vier- en vijfjarigen.

de nieuwe verdeling een achteruitgang van

35 scholen op een rij gezet en is geschrokken

In de nieuwe gewichtenregeling krijgen kin-

100.000 euro op een budget van 1,6 miljoen.

van de tienduizenden euro’s die sommige

deren van ouders met maximaal lbo/vbo een

Een andere overwegend zwarte school, de

scholen erop achteruit gaan. “Het ziet er niet

iets hoger gewicht toegekend (0,3 in plaats

Louise de Collignyschool (180 leerlingen)

erg vrolijk uit”, zegt Jan Kerkhof, voorzitter

van 0,25). Kinderen van wie één ouder maxi-

levert 60.000 euro in. Ook de gemengde

van het college van bestuur van Amos.

maal basisonderwijs en de andere ouder

scholen van Amos zien het budget slinken.

Duidelijk is dat scholen met een grote popu-

maximaal lbo/vbo heeft, krijgen een gewicht

De Catamaran (300 leerlingen) gaat er

latie allochtone leerlingen de pijn het meest

van 1,2. Het ministerie gaat ervan uit dat een

45.000 euro op achteruit en de Willem van

voelen. Kerkhof voorziet financiële proble-

bepaald aantal achterstandsleerlingen binnen

Boeijenschool (180 leerlingen) ‘slechts’

men voor Amos en hij wil dat de minister er

de normale formatie kan worden opgevan-

10.000 euro.

wat aan doet. “Met de schoolbesturen in de

gen. Daarvoor is een drempel ingevoerd. Die

“De gedachte achter het plan lijkt sympa-

vier grote steden gaan we bij het ministerie

is verlaagd van 9 naar 6,4 procent. Dat bete-

thiek, maar het gaat in elk geval ten koste van

om aandacht vragen voor ons probleem.”

kent dat meer scholen in aanmerking komen

de grote steden waar de meeste 0,9-leerlingen

voor extra geld.

zaten”, reageert Kerkhof. Concreet houdt het

De regeling wordt budgettair neutraal inge-

in dat bijvoorbeeld de Amstelmeerschool

De oude gewichtenregeling onderscheidde

voerd, wat inhoudt dat sommige scholen inle-

waarschijnlijk twee fulltime leerkrachten

vier categorieën leerlingen die risico op

veren en andere er geld bij krijgen. Voor de

kwijtraakt. Groepen zullen daarom groter

onderwijsachterstand lopen. Hoe hoger het

eerste drie jaar is er een compensatiebedrag van

worden en de kwaliteit van het onderwijs

gewicht des te meer geld krijgt een school om

48 miljoen euro gereserveerd voor scholen

komt onder druk te staan, voorspelt Kerkhof.

achterstanden weg te werken en te voor-

waar een intensief taalbeleid nodig is. Dat geld

“Voor de 35 scholen tezamen komen we

komen. Kinderen van laagopgeleide autoch-

komt voor de helft ten goede aan scholen in de

ongetwijfeld uit op een fors negatief bedrag.

tone ouders kregen een gewicht van 0,25,

grote steden. Per saldo gaan volgens berekenin-

Er is weliswaar een compensatie in het voor-

schipperskinderen 0,4, kinderen van woon-

gen van het ministerie 1410 scholen er op

uitzicht gesteld, maar we hebben nog geen

wagenbewoners 0,7 en kinderen met alloch-

achteruit (gemiddeld 23.000 euro per jaar) en

idee hoe hoog die zal uitvallen en bovendien

tone ouders 0,9.

krijgen 2340 er geld bij (gemiddeld 15.000

vervalt die na enkele jaren. Structureel gaan

Omdat uit onderzoek is gebleken dat de

euro). De klappen vallen vooral in de grote

we er dus behoorlijk op achteruit.” Het bete-

schoolopleiding van ouders een betere indi-

steden, kleine plattelandsscholen profiteren.

kent, aldus Kerkhof, dat een aantal medewer-

OPLEIDINGSNIVEAU VAN DE OUDERS

cator is van de achterstand van een kind, is

kers boventallig wordt. Hij sluit gedwongen

het criterium van etniciteit vervallen. Per

STRUCTUREEL INLEVEREN

ontslagen niet uit.

1 augustus van het lopende schooljaar is

Wat betekent dit nu voor de scholen van

Kerkhofs kritiek richt zich ook op de gedach-

daarom een begin gemaakt met de gefaseerde

Amos? Bestuursvoorzitter Jan Kerkhof heeft

tegang achter de herijking. “De gewichten-

invoering van het nieuwe stelsel, waarin het

het op verzoek voor vier scholen laten door-

regeling is met één pennenstreek afgeschaft,

16

maar dat betekent nog niet dat ook de kinde-

te doen aan de doelstelling van de herijking,

achterhalen van die gegevens betekent tevens

ren die erachter zitten, zijn verdwenen. Met

zou volgens De Boer op zijn minst de

een aanzienlijke verzwaring van de admini-

andere woorden: hun achterstand blijft.”

drempel verder omlaag moeten.

stratieve lasten.” Quo Vadis heeft samen met gemeentebesturen en andere scholen in het

MIDDELEN VERDAMPEN

DIPLOMA’S

gebied hierover een brandbrief naar het

Scholen in de Randstad beklagen zich over de

Hans Kaptein van de Stichting Quo Vadis,

ministerie gezonden. Daarin vragen de brief-

achteruitgang, maar zelfs scholen die er vol-

met twintig scholen in de regio Almelo-

schrijvers om duidelijke richtlijnen.

gens de nieuwe regeling op vooruit zouden

Deventer, onderschrijft de conclusies van

De minister verklaarde vorig jaar dat de

gaan, voelen zich benadeeld. Nog altijd

De Boer en Kerkhof. Quo Vadis telt een aantal

school maar moest afgaan op wat ouders aan-

bereikt het achterstandsgeld niet het doel

scholen met veel allochtone leerlingen. Die

geven. Ook kan navraag worden gedaan bij

waarvoor het wordt ingezet, zegt Jan de Boer

scholen gaan er fors op achteruit, zegt

het diplomaregister van de Informatie Beheer

van de Vereniging Protestants-Christelijk

Kaptein: “Een flinke aderlating. De taal-

Groep. Maar het inschatten van het niveau

Basisonderwijs Oost-Groningen (VPCBO),

achterstand van de leerlingen blijft hierdoor

blijft lastig, aldus Kaptein. “In Turkije bij-

een scholenorganisatie in een gebied met veel

bestaan.” Geld weghalen bij een school die

voorbeeld hebben veel ouders het lyceum

autochtone achterstandsleerlingen.

rekening houdt met een bepaalde formatie en

genoten. Maar dat varieert in niveau van

“De vooruitgang is minimaal en de drempel

financiering, heeft bovendien ingrijpende

lagere school tot vwo. En dan hebben we het

werkt nadelig”, verklaart De Boer. De Parel in

gevolgen voor werkdruk, ziekteverzuim en

nog niet over de betrouwbaarheid van de

Muntendam en De Zevensprong in Oude

motivatie van leerkrachten, betoogt hij.

gegevens die ouders verstrekken.”

Pekela zijn representatief voor de twaalf scho-

De scholen van Quo Vadis die in economisch

len van de VPCBO. De eerste telt een kwart,

achtergebleven wijken zijn gevestigd, gaan er

voornamelijk autochtone achterstandsleer-

volgens Kaptein een fractie op vooruit.

lingen met een gewicht van 0,3, de tweede

“Maar dat is geen significante verbetering.”

DE WERKING VAN DE DREMPEL

bijna 40 procent. Doordat die nu iets zwaar-

De negatieve effecten dienen zo snel mogelijk

Stel dat op een school van tweehonderd

der meetellen, krijgen de scholen er een luttel

in kaart te worden gebracht en te worden

leerlingen er vijftig een achterstand heb-

bedrag van 2000 à 3000 euro per jaar bij (zie

gecompenseerd, vind Kaptein.

ben. Ze krijgen het gewicht 0,30. Dat bete-

voorbeeldberekening in kader).

Naast bezorgdheid over de financiële conse-

kent dat vijftien leerlingen extra worden

“Dat geld verdampt”, zegt De Boer. “Het gaat

quenties leven bij schoolorganisaties vragen

meegeteld voor de financiering. Door de

gewoon op in de reguliere onderwijsmidde-

over de taaltoets, de behandeling van een-

drempel van 6,4 procent moeten er 12,8

len. Een extra parttimer voor een halve dag in

oudergezinnen in de nieuwe regeling en de

(6,4 procent van 200) van de vijftien wor-

de week is nog niet eens haalbaar. Gezien de

waardering van de opleiding van ouders.

den afgetrokken. De extra financiering is

populatie op scholen in deze regio, is het geld

“Het kost ons veel moeite de opleiding van

dan gebaseerd op 2,2 leerling, terwijl een

juist hier het hardst nodig. Maar we profite-

buitenlandse ouders in te schalen”, zegt

kwart van het totaal als achterstands-

ren er nauwelijks van. De verandering schiet

Kaptein. “Het opleidingsniveau is zo ver-

leerling te boek staat.

haar doel compleet voorbij.” Om meer recht

schillend en vaak moeilijk traceerbaar. Het 17

Aeres Groep

Het succes van doorlopend leren

18

Doorlopende leerlijnen zijn tegenwoordig het ‘buzzword’ in het onderwijs. De Aeres Groep, die ‘groen’ onderwijs van vmbo tot en met hbo aanbiedt, geeft aan die doorlopende leertrajecten een nieuwe vorm en inhoud. De gouden formule? “Het belang van de leerling staat centraal, niet de organisatie of de portemonnee.” Tekst: Eva van der Plas, Fotografie: Nationale Beeldbank / Henk van Houwelingen

“In het fusieproces van de afgelopen jaren

begint het pionierswerk van de Aeres Groep

hebben we er bewust voor gekozen een

vruchten af te werpen. Wiggele Oosterhoff

DE AERES GROEP

zogenaamde verticale kolom te creëren”,

zag aan de Christelijke Agrarische Hoge-

De Aeres Groep is een onderwijs-

vertelt Broer Adema, lid van het college van

school (CAH) Dronten de groep leerlingen

groep voor agrarisch – ‘groen’ –

bestuur van de Aeres Groep met onderwijs en

die vanuit het mbo in het hbo instroomt,

onderwijs met ruim zevenduizend

gebouwbeheer in zijn portefeuille. “Zo is een

de afgelopen jaren groeien van 30 naar 50

leerlingen, die in 2004 is ontstaan na

ideaal uitgangspunt ontstaan voor het organi-

procent.

een bestuurlijke fusie tussen het AOC

seren van doorlopende leerlijnen. Door met

Anne Dijk, directeur van de vmbo/mbo-

Groenhorst College en de Christelijke

kleine onderwijsunits op verschillende

vestiging in Nijkerk, had het afgelopen jaar op

Agrarische Hogeschool (CAH)

locaties te werken, houden we het onderwijs

een groep van 120 leerlingen slechts één uit-

Dronten. De groep heeft vmbo-groen

tegelijk menselijk.”

valler in het vmbo-niveau 1/2, terwijl het

scholen op zeven locaties en ook het

Doorlopende leerlijnen, een steeds belangrij-

uitvalpercentage landelijk op 30 ligt.

mbo-onderwijs wordt op zeven ver-

ker wordend fenomeen in het onderwijs, zijn

“Wat we nu graag zouden willen, is een leer-

schillende locaties aangeboden. Hbo-

bij de Aeres Groep niet alleen een kwestie van

weg van 3+3+3 jaar aanbieden die kan con-

onderwijs wordt gegeven aan de CAH

het soepel organiseren van de overgang van

curreren met het havo-hbo traject” vertelt

en de Stoas Hogeschool, een docen-

vmbo naar mbo en van mbo naar hbo. Op alle

Oosterhoff. “Omdat het vmbo zo’n negatief

tenopleiding die zich op 1 januari

niveau’s wordt gewerkt aan nieuwe vormen en

imago heeft, worden veel kinderen naar de

2006 bij de Aeres Groep voegde.

nieuwe onderwijsprogramma’s, die – als ware

havo gestuurd die zich beter thuis zouden

Tenslotte biedt Aeres ook cursus- en

het één opleiding – aan de leerlingen kunnen

voelen op het vmbo. Als wij de gehele leer-

contractonderwijs.

worden aangeboden. Een daarvan is de 3+3-

weg in negen jaar kunnen aanbieden, zijn we

formule voor het mbo-hbo-traject (zie kader).

volledig concurrerend met het havo-hbotraject, met als extra voordeel dat leerlingen

SAMEN KOKEN

3+3+3

hier een beroep leren en een extra diploma

De organisatie van dit alles is complex. “Je

Ook al zijn veel plannen nog in ontwikkeling,

halen. Dat moeten we van de daken schreeu-

komt er gaandeweg achter dat je alle aspecten

en beperken landelijke exameneisen de

wen.” Zijn gelijk blijkt uit het feit dat Dijk nu

van onderwijsontwikkeling aan je fiets hebt

broodnodige aanpassing en reorganisatie van

al steeds meer leerlingen met een advies voor

hangen: examinering, de relatie met de

de algemeen vormende (avo) vakken, toch

havo/vwo aan de poort ziet verschijnen.

praktijk, competenties van docenten“, aldus Oosterhoff. “Het is een proces van vallen en opstaan, maar machtig interessant!” vindt

DOORLOPENDE LEERLIJN MBO – HBO

Dijk. De inzet van de docenten en de organi-

Wiggele Oosterhoff, docent aan de CAH en projectleider ‘doorlopend leren’: “Tot nu

satie is groot. Adema: “Als onderwijskundige

toe was het zo dat leerlingen met mbo-4 automatisch naar het hbo konden en een

houd ik me niet met de portemonnee bezig.

jaar vrijstelling kregen, zodat ze het hbo in drie jaar konden afronden. Wij willen die

We hebben het over idealen.”

leerweg nóg meer als een doorlopende leerlijn beschouwen. Dat betekent dat het

Wat is er nodig om dit complexe geheel tot

om veel meer gaat dan even netjes schakelen. Zo moet er bijvoorbeeld opnieuw

een succes te maken? Het gaat vooral om het

worden nagedacht over de functie, de invulling en de plaats in het curriculum van de

organiseren van de onderlinge betrokken-

avo-vakken en de training van beroepsvaardigheden.

heid, zo blijkt. Dijk: “Wat het tot een succes

Hier in Dronten experimenteren we in een aantal leerlijnen met een doorlopende

maakt, is dat wij niet alleen in werkgroepen

leerlijn van 3+3 jaar. Wij denken dat een goede mbo-4-leerling in drie jaar het mbo

bij elkaar komen en bij elkaar in de keuken

moet kunnen doorlopen, en dus in zes jaar het hele mbo-hbo traject. Tegelijk zijn we

kijken, maar dat we ook samen koken.

ook nog volop aan het denken en ontwikkelen. We moeten immers ook de ontwikke-

Doordat vmbo-docenten nu bijvoorbeeld ook

lingen op het gebied van competentiegericht leren in deze plannen integreren.”

op mbo-niveau lesgeven, zien ze hoe het mbo is gestructureerd, en hoe ze hun vmbo-leer19

opleidingsniveaus lesgeven, is er vaak al

lingen daar op moeten voorbereiden.

WARME OVERDRACHT

Bijvoorbeeld door meer te werken met com-

Om dit principe van vertrouwen en lange

sprake van een ‘warme overdracht’. Om deze

petenties, waarmee het mbo al verder is.”

lijnen in de praktijk verantwoord vorm te

overdracht te ondersteunen, wordt er

geven, is wel een systeem van overdracht

momenteel echter ook hard gewerkt aan

nodig. Doordat docenten op verschillende

instrumenten als het portfolio en het prestatie-

VERTROUWEN

Een andere belangrijke succesfactor bij de invoering van doorlopende leerlijnen is vertrouwen, vinden de betrokkenen. Docenten

DOORLOPENDE LEERLIJNEN VMBO – MBO

moeten erkennen en waarderen dat hun

De Aeres Groep begon al met het aanbieden van mbo niveau 1 binnen het vmbo voor-

collega’s bepaalde competenties al in eerdere

dat daar wettelijke regelingen voor waren. “Bij de invoering van de leerwegen in het

fases van de opleiding aan de leerlingen

vmbo zagen wij dat de leerlingen met de minste bagage tussen wal en schip zouden

hebben bijgebracht. Dat voorkomt dubbel

gaan vallen”, aldus CvB-lid Broer Adema. “Deze leerlingen kunnen goed met hun han-

werk, en scheelt daarom tijd.

den werken, maar je moet hun niet alle algemeen vormende vakken als Nederlands,

Ook in de contacten met de stagebedrijven

Engels, wiskunde en biologie aanbieden. Gebruik makend van onze expertise in het

speelt dit vertrouwen een grote rol.

mbo, hebben we ervoor gezorgd dat deze leerlingen in plaats van een vmbo-diploma

Oosterhoff: “In het kader van het project

een mbo 1-diploma (vergelijkbaar met het oude leerlingstelsel) kunnen halen. Men

doorlopende leerlijnen zijn we het oude

noemt dit met een term waar ik geen liefhebber van ben, ‘indaling van niveau 1’.”

gildenstelsel opnieuw aan het doordenken.

Ook leerlingen die het vmbo op niveau 3/4 doen, kunnen zich vanaf het derde jaar

De ‘meester-ondernemer’ toetst de leerling

vmbo voorbereiden op een versnelde mbo-carrière. Vanaf de derde klas wordt hun

in zijn of haar toekomstige werksituatie; de

onderwijs meer toegespitst op de zogenaamde ‘beroepscompetenties’ die ze in het

school hoeft dat niet over te doen. Het gaat

mbo nodig hebben.

om het erkennen van elkaars vakmanschap.”

Ledenbijeenkomst 2007

Bijzonder aanwezig! Op 20 maart 2007 is het weer zover: de jaarlijkse ledenbijeenkomst van de Besturenraad. Heeft u deze dag al gereserveerd in uw agenda? Het programma ziet er in ieder geval veelbelovend uit. Onder het thema ‘Bijzonder aanwezig: christelijke onderwijsinstellingen in de maatschappij’ spreken we over de invloed van de instelling waar u werkt, op de omgeving. Tekst: Dorieke Hammink

Een positieve invloed hebben kan pas echt, als je weet wie je bent.

van de onderwijsinstelling hierin en de obstakels waarmee u te

Daarom is ‘identiteit’ een van de kernbegrippen waarmee we het

maken kunt krijgen.

thema uitwerken. In een wervelend programma maakt u kennis met verschillende vormen om identiteitsbeleving te stimuleren.

DEMOCRATIE

Een deskundig spreker koppelt het beleven van identiteit aan het

Er is aandacht voor de democratie als derde kernbegrip bij het thema

uitdragen daarvan in de maatschappij.

‘bijzonder aanwezig’. Het gaat hier over situaties waarin uw eigen kijk op een onderwerp in conflict komt met democratisch genomen

PARTICIPATIE

besluiten. Bijvoorbeeld: bepaalde asielzoekers moeten met hun

Een tweede kernbegrip is ‘participatie’. Er is gelegenheid om

kinderen terug naar hun land van herkomst, terwijl de school de

rond te kijken op een ‘good practices’-markt, waar verschillende

kinderen onder geen beding uit de klas wil laten halen.

instellingen laten zien hoe je actief deelneemt aan de maatschappij. Daarop volgt een bijdrage over het effect van

Kortom, het belooft een inspirerende bijeenkomst te worden,

participatie, de rol van de (levensbeschouwelijke) identiteit

waar u niet mag ontbreken. U bent bijzonder welkom!

20

PRIKKELEN

dossier. Continuïteit is daarbij belangrijk, bijvoorbeeld in de vorm van een gezamenlijke begrippenlijst die door de hele kolom wordt gehanteerd. “Uiteindelijk gaat het echter altijd om de mens achter het portfolio”, benadrukt Dijk. “Leerlingen die zich verbonden voelen met plant, dier en natuur, hebben doorgaans een ander soort begeleiding nodig dan leerlingen die kiezen voor techniek. Een zorgvuldige en individuele benadering zorgt er niet alleen voor dat ze zo lang mogelijk doorgaan in de

Marktorganisaties zijn gemiddeld effectiever dan overheidsorganisaties,

kolom, maar ook dat ze hun plek vinden en

stelt dr. ir. Huigh van der Mandele in zijn proefschrift, waarop hij aan de

trots zijn op wat ze doen.”

Rijksuniversiteit Groningen promoveerde. Dat komt volgens hem door-

Adema vult aan: “Ik denk dat onze christe-

dat onbeheersbaar geworden marktorganisaties snel uit elkaar vallen en

lijke identiteit vooral naar voren komt in de

door nieuwe worden vervangen, terwijl slecht functionerende overheids-

aandacht voor de medemens. Onze drijfveer

organisaties door pappen en nathouden in leven blijven.

is recht doen aan elke leerling die bij ons binnenkomt. De zwakkere leerling heeft hulp

Waarom rekent u scholen ook tot de marktorganisaties?

nodig, de sterkere begeleiding. Het aanbieden

Vroeger was het zo, dat een school moest sluiten als die

van een doorlopende leerweg is hier eigenlijk

geen leerlingen meer kreeg. Het geld kwam wel van de

een integraal onderdeel van.”

overheid, maar het voortbestaan was afhankelijk van het aantal leerlingen. Daarmee plaatsten scholen zich in de markt. Door alle fusies is dat steeds minder het geval en gaan ze lijden aan alle euvels van overheidsorganisaties.

Hoezo?

Door de fusies van scholen, zijn er voor ouders en leerlingen nauwelijks alternatieven als zo’n grote organisatie

maart 2007

onbeheersbaar wordt. Die zal dus net als een overheidsorganisatie met pappen en nathouden in stand worden gehouden. Als er meerdere, kleinere scholen in een stad

m

d

w

d 1

v 2

of dorp zijn, is het gemakkelijker om een situatie van onbeheersbaarheid op te lossen door een ‘zieke’ school te sluiten. Leerlingen kunnen dan op een andere school terecht.

Waar herken je een onbeheersbare organisatie aan?

5

6

7

8

9

De ziekte van onbeheersbaarheid slaat toe als de baas niet meer weet wat er beneden gebeurt, en de situatie dus niet

12 19 26

13

14

20 20

21

27

28

15 22

16

meer kan herstellen. Bij een school merk je dat bijvoorbeeld

23

Als zo’n school het een paar keer heeft geprobeerd met een

aan slechte resultaten, hoog ziekteverzuim of onveiligheid. nieuwe directeur en het werkt nog niet, dan moet ze niet langer pappen en nathouden maar de zaak opknippen in

29

30

kleinere onderdelen. Dan wordt de afstand tussen top en werkvloer kleiner, en de situatie beter beheersbaar.

Grote onderwijsinstellingen zijn dus minder effectief?

Concentratie maakt scholen kwetsbaarder voor onbeheersbaarheid. In kleinere organisaties kom je er gemakkelijker achter wat er werkelijk aan de hand is.

21

DE PRAKTIJK

Twee scholen onder ‘goede praktijken tegen geweld’

leerlingen, personeel en ouders. Daarin staat wat de school verstaat onder de

De Hofstad Mavo in Den Haag en basisschool De Goede Herder in Almere

lijkheid ze zelf neemt. Verder heeft de school een protocol agressie en geweld,

zijn de twee scholen die met hun veiligheidsbeleid beschreven staan in het

een pestprotocol en een pestkalender in elke klas, die spreuken bevat die gere-

rapport ‘Goede praktijken tegen geweld’, dat demissionair staatssecretaris

geld in de lessen worden verwerkt. Ook de ouders hebben een pestkalender.

Van Hoof (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) naar de Tweede Kamer

De Goede Herder onderhoudt nauwe contacten met de politie en doet mee aan

heeft gestuurd. Voor het onderzoek zijn 36 organisaties geïnterviewd over

het buurtproject Communities that Care.

de aanpak van geweld op de werkvloer. Het ontbreken van een goede pro-

Het rapport is te vinden op www.szw.nl.

diverse vormen van geweld, discriminatie en vernieling, en welke verantwoorde-

bleemanalyse en van meetbare doelen zijn twee belangrijke factoren voor het mislukken van veiligheidsbeleid.

Bij de Hofstad Mavo, onderdeel van het Interconfessioneel Hofstadcollege,

Oudercontact-medewerkers in Amsterdamse stadsdelen

heeft veiligheidszorg volgens het rapport een structurele plaats in de school

In vijf stadsdelen in Amsterdam hebben de eerste zeventien oudercontact-

gekregen en is in de lessen geïntegreerd. De school heeft een incidenten-

medewerkers na een intensieve training hun certificaat ontvangen. Zij moeten

registratiesysteem en werkt nauw samen met de politie. De jeugdagent is

gaan fungeren als schakel tussen (migranten)ouders en de school. Door het

een dagdeel per week op de school aanspreekbaar en geeft gastlessen

contact tussen de school en de ouders te verbeteren, wordt volgens de stads-

over onderwerpen als agressie, pesten, intimidatie en vuurwerk.

delen de kans op een succesvolle schoolcarrière van het kind groter.

De Hofstad Mavo, die op veiligheidsgebied vooral kampt met pesten

Door ouders die geen Nederlands spreken, in de eigen taal uitleg te geven,

en verbale en fysieke agressie onder de 425 leerlingen, heeft een vei-

kan de oudercontact-medewerker de drempel om een ouderavond of voorlees-

ligheidscoördinator aangesteld. Die is enkele uren per week vrijgesteld

middag te bezoeken, verlagen. De medewerkers stimuleren ouders ook om

om het veiligheidsbeleid te ontwikkelen en uit te voeren. De school heeft

geregeld de school binnen te gaan. Hun rol is ook om ouders bij een zorgvraag

protocollen over pesten, agressie, intimidatie, vandalisme en diefstal. Ze

goed te kunnen doorverwijzen en eventueel te bemiddelen.

werkt ook samen met de GGD, psycho-medisch centrum Parnassia en het

Martin Verbeet, voorzitter van stadsdeel Oost/Watergraafsmeer: “We gaan met

Trimbosinstituut in het traject ‘De gezonde school’, bedoeld om roken en

deze medewerkers de ouders naar de school halen. Een goed contact met de

alcohol- en drugsgebruik aan banden te leggen.

juffen en meesters over hun kinderen is heel belangrijk voor hun kind. En alle

Het veiligheidsbeleid heeft er volgens het rapport toe geleid dat problemen

ouders willen dat ook. Met de inzet van deze oudercontact-medewerkers kan er

met pesten en agressie eerder in de kiem worden gesmoord en risicositua-

geen excuus meer zijn om niet mee te doen.”

IN DE KIEM GESMOORD

ties beter onder controle worden gehouden. “Men grijpt eerder in, weet wat te doen, en het resultaat is dat problemen minder voorkomen en minder vaak uit de hand lopen.”

22

PESTKALENDER

Techniekprijs voor basisschool De Bolleberg

De katholieke basisschool De Goede Herder in een probleembuurt in

Basisschool De Bolleberg uit Maria Hoop (Limburg) heeft de Techniekprijs van

Almere heeft vooral te maken met verbale agressie, die soms ontaardt in

de provincie Limburg gewonnen. De prijs - een cheque van 500 euro, te beste-

fysiek geweld en pesten. Het rapport prijst de school vooral om het struc-

den aan techniekonderwijs – is gekoppeld aan het door de provincie gesubsi-

turele karakter van het veiligheidsbeleid. “Het feit dat alles schriftelijk is

dieerde kinderprogramma ‘De Kinjerkroam: waat wets se van techniek’ op de

vastgelegd, geeft duidelijkheid aan alle betrokkenen. De school voert regels

Limburgse televisiezender L1.

zeer consequent uit, wat hieraan verder bijdraagt.” Minpunt is wel het ont-

De Bolleberg heeft de onderscheiding te danken aan de passie waarmee deze

breken van een centraal incidentenregistratiesysteem.

school techniek onder de aandacht van leerlingen brengt. Gedeputeerde Martin

De Goede Herder heeft een beleidslijn Agressie en geweld, bedoeld voor

Eurlings (Economische Zaken en Onderwijs): “Meester Jo van basisschool De

Bolleberg is een kanjer. Hij weet zijn passie voor techniek over te brengen op

Johan van der Sanden (1948-2005) was lector in de didactiek van het

de leerlingen. Zo brachten de leerlingen een bezoek aan een rechercheur en

beroepsonderwijs aan de Fontys Pedagogische Technische Hogeschool in

moesten ze zelf vingerafdrukken zichtbaar maken op het raam. Dat maakt tech-

Eindhoven. Hij beijverde zich voor aansprekend onderwijs, meer maatwerk

niekonderwijs leuk en spannend. Daarmee wordt bij jonge kinderen de basis

voor leerlingen en deed met succes een appel op het innovatieve vermo-

gelegd voor interesse in techniek”.

gen van scholen. Hij spande zich verder in om de kloof tussen onderzoek,

De school organiseerde het afgelopen jaar onder meer een Techniekfietstocht

opleiding en praktijk te dichten en ruimde een grote plaats in voor de

langs bedrijven in Maria Hoop. Daarbij werden onder andere een hoefsmid, een

docent en de leerling als ontwerpers van het leerproces.

rechercheur, een garage- en bergingsbedrijf en een elektrotechnisch bedrijf bezocht.

Tilburgse school loopt voor Ronald McDonald Kinderfonds Campagne tegen happy slapping

De leerlingen van de protestants-christelijke basisschool Prins Bernhard in

Politie Flevoland voert samen met alle scholen voor voortgezet onderwijs in

Tilburg hebben met een sponsorloop naar aanleiding van het HUISwerk-

Almere en Zeewolde en het ROC een voorlichtingscampagne met posters en

lespakket van het Ronald McDonald Kinderfonds meer dan 3500 euro

flyers over happy slapping: het filmen van het in elkaar slaan en aanranden van

opgehaald.

andere jongeren. De actie vloeit voort uit het Schoolveiligheidsconvenant dat

Eerst behandelden de leraren met leerlingen het lespakket, dat bestaat uit

de betrokken partijen met beide gemeenten en het Openbaar Ministerie hebben

een video met tv-presentatrice Yvon Jaspers, stripverhalen, lesboekjes,

gesloten.

kleurplaten en puzzels, zodat ze goed wisten waarvoor de sponsorloop

Happy slapping is volgens het politiekorps een fenomeen dat steeds meer

bedoeld was. De kinderen wierven vervolgens bij buren, op verjaardagen

voorkomt. Voor de buitenwereld is het niet altijd zichtbaar doordat jongeren

en bij familie sponsoren die een kleine bijdrage per gelopen rondje wilden

vaak geen aangifte doen. Uit ervaringen van jeugdagenten en reacties van

geven. Drie kwartier lang liep de onderbouw rondjes om de school en de

scholen, èn uit filmpjes op internet, blijkt dat het een serieus probleem is. Doel

bovenbouw door een woonwijk.

van de voorlichting is om jongeren bewust te maken van het feit dat ze als

Ronald McDonald HUISwerk is een project van het Ronald McDonald

filmer strafbaar zijn wegens het medeplegen van een misdrijf.

Kinderfonds voor basisschoolleerlingen. Aan de hand van het materiaal leren kinderen over ziek zijn, ziekenhuizen en de Ronald McDonald Huizen. Scholen die het pakket aanvragen en een fondswervende actie organiseren, maken kans op een prijs. Meer informatie via [email protected].

Prof. Johan van der Sanden erepenning 2006 voor Harry Grimmius De eerste Prof. Johan van der Sanden erepenning is toegekend aan Harry Grimmius, voorzitter van de centrale directie van het Hooghuis Lyceum in Oss en tevens voorzitter van het Platform Vmbo Intersectoraal. Volgens het juryrapport heeft Grimmius zich bijzonder verdienstelijk gemaakt voor het vmbo. “Met zijn enthousiasme en betrokkenheid heeft hij op de scholen waar hij gewerkt heeft het vmbo een nieuwe elan gegeven. Op landelijk niveau is hij een grote initiator geweest voor de invoering van intersectorale programma’s in het vmbo.” Met de instelling van de Prof. Johan van der Sanden erepenning wil de Adviesgroep vmbo positieve aandacht schenken aan de trots in het vmbo en aan de vele initiatieven die erop gericht zijn de vmbo-leerlingen een

Heeft uw school nieuws voor deze pagina? Stuur uw bericht naar de

veilig en succesvol leerhuis te bieden.

redactie: [email protected].

23

Bekroonde innovatie in het praktijkonderwijs

Zelfstandig leren wonen in een echt huis Een echt huis waarin leerlingen werken aan hun zelfstandigheid in de woon- en leefomgeving: dat is het Simulatiehuis. Dankzij dit succesvolle project van zijn afdeling praktijkonderwijs mag het Koningin Wilhelmina College (KWC) in Culemborg zich sinds kort de meest innovatieve school van Nederland noemen. Tekst: Erik Dees, Fotografie: KWC Culemborg

Ans Baart, teamleider van de afdeling praktijk-

opnieuw ingericht. “We hebben bewust aller-

plaatsvindt, zowel binnenshuis als daarbui-

onderwijs van het KWC, vertelt enthousiast

lei verschillende materialen gebruikt voor de

ten: van wassen, naaien en bedden opmaken

over het Simulatiehuis. “Het idee is ontstaan

vloer-, muur- en raambedekking. Zo leerden

tot lampen vervangen, gootsteen ontstoppen

in 2003, vanuit de wens om een van de doel-

de leerlingen meteen de verschillen kennen.

en de tuin onderhouden.

stellingen van het praktijkonderwijs, voor-

Ze hadden trouwens ook inspraak bij de aan-

Daarnaast gaan leerlingen erop uit, bijvoor-

bereiden op zelfstandig wonen, vorm te

kleding. De badkamer werd op initiatief van

beeld om te leren hoe je iets regelt op het

geven. Op scholen worden daarvoor wel

een leerling ingericht in kikkerstijl!”

stadhuis, hoe je geld pint of op je rekening

woon- en leefruimtes gecreëerd, maar dat

Bij het opknappen van het huis waren alle

stort, of om te kijken hoe de gang van zaken

heeft zo zijn beperkingen. Wij wilden een

leerlingen en alle docenten van de afdeling

in een polikliniek is. Het huis is volledig inge-

echt huis, waardoor de omgeving zo levens-

praktijkonderwijs betrokken. “Door die

richt als woonhuis, inclusief twee slaap-

echt mogelijk zou zijn.”

enorme inzet, vaak in eigen tijd, en door de

kamers en een studeerkamer. Overnachten is

uitstekende samenwerking, is het opknappen

er voor de leerlingen echter niet bij. De bed-

VANUIT HET HART

heel goed gegaan. Geweldig, al die inzet. En

den, die door de leerlingen worden opge-

Het project ‘Vanuit het hart’ van ABN/

dat voor een kleine afdeling!” Ondertussen

maakt, zijn voor eventuele gasten die er voor

AMRO was de directe aanleiding. Een groep

leerden de leerlingen meteen heel veel: bud-

weinig geld gebruik van kunnen maken.

medewerkers van de bank wilde graag zijn

getteren, inkopen doen, Marktplaats.nl en

Leskaarten die de docent-beheerder voor de

sociale betrokkenheid omzetten in

het plaatselijke krantje afspeuren, alles zelf

vijf domeinen heeft geschreven, brengen

vrijwilligerswerk. Die wens leidde tot een

in elkaar zetten.

structuur in de werkzaamheden. De kaarten

plan waar iedereen positief over was. Via de

hebben weinig tekst en veel foto’s om de

woningbouwvereniging werd al snel een

ALLES WAT JE MOET KUNNEN

instructie duidelijk te maken. Ook komen er

woning gevonden in de directe omgeving van

Het Simulatiehuis draait sinds april 2005.

certificaten voor het portfolio die passen bij

de school. Dat was belangrijk voor de bereik-

Alle facetten van zelfstandig wonen komen

de instructiekaarten.

baarheid en de verbondenheid met de school.

aan de orde. Of zoals een van de leerlingen

Klas 1 werkt elke week een blokuur in het

De gemeente was bereid garant te staan voor

het treffend uitdrukte: “alles wat je moet

huis aan een van de vijf domeinen. Klas 2 is er

de huur en de vaste lasten. Ook ontving de

kunnen om later op jezelf te kunnen wonen”.

een keer in de veertien dagen een hele dag. Zij

school een mooi bedrag uit de pot van

Elke schooldag ontvangt de docent-beheerder

leren hoe je verschillende activiteiten naast

Beleidsregel Vooruit! De bankmedewerkers

tussen 8.30 tot 14.30 uur wisselende groe-

elkaar en door elkaar heen moet plannen en

waren beschikbaar voor ondersteunende

pen leerlingen die activiteiten uitvoeren in

zijn daarnaast verantwoordelijk voor de con-

activiteiten.

vijf domeinen: huishoudelijk werk, maaltij-

tacten naar buiten. Zij hadden bijvoorbeeld

Eerst moesten de handen flink uit de mou-

den verzorgen, klussen in en om het huis,

een actieve rol bij de recente bezoeken van de

wen. Het huis werd gestript en schoon-

groenverzorging en maatschappijverkenning.

burgemeester en de minister. De klassen 3 en

gemaakt, gestuukt en vervolgens helemaal

Dat betekent dat een keur aan activiteiten

4 leggen zich vooral toe op fysiek zware klus-

24

sen, passend bij de richting van uitstroom.

bewoners belangrijk. “Het gaat om begrip en

ze de leerlingen, maar nu komen ze vooral

Daar ligt een link naar een ander doel van het

belangstelling, de leefbaarheid in je eigen

geregeld langs als gasten op de koffie of voor

praktijkonderwijs, voorbereiding op de

straat en wijk. Het contact met de omwonen-

de lunch. Hun rol kan in de toekomst weer

arbeidsmarkt. Maar de hoofddoelstelling van

den verliep in het begin niet zo soepel. Men

groeien, bijvoorbeeld door hen als begeleiders

het Simulatiehuis is zelfstandig wonen. Leren

moest wennen aan de nieuwe bewoners/

mee te laten gaan op excursies.

omgaan met vrije tijd, de derde doelstelling

gebruikers van het huis. Maar door steeds het

De financiële kant van het verhaal blijft de

van het praktijkonderwijs, is daar wel door-

contact met ze te leggen – bijvoorbeeld door

aandacht vragen. Het geld voor huur en onder-

heen geweven, maar werk dus niet. Stages die

ze uit te nodigen bij de opening van het huis -

houd komt weliswaar uit een potje

vanuit de school worden geregeld, bereiden

werd een brug geslagen die nu niet meer stuk

Uitbreiding Schoolruimte van de gemeente,

de leerlingen voor op werk.

kan”, aldus Baart.

maar de lessen in het Simulatiehuis kunnen niet volledig uit de lumpsum worden betaald.

EEN GOED BURGER ZIJN

ONTWIKKELING

De school werkt met halve klassen van zes tot

Van meet af aan heeft het KWC werk gemaakt

Het Simulatiehuis is niet af. Zo is een renovatie-

zeven leerlingen, zoals vaak het geval is bij bij

van burgerschapsvorming. In gewone woor-

project in de hele straat in aantocht. Er komt

techniek en de interne stage. Ze zoekt dan ook

den: “een goed burger zijn”. Dat betekent

een geheel nieuwe voorgevel, wat nieuw

naar andere bronnen van inkomsten, in de toe-

goede afspraken, correct gedrag en samen

meedenk- en opknapwerk oplevert. Baart zou

komst wellicht sponsors in het bedrijfsleven.

optrekken binnenshuis. Zo is het gezamenlijk

graag zien dat de huurovereenkomst wordt

Het Simulatiehuis is een uitstekend voor-

voorbereiden en nuttigen van een lunch vast

omgezet in een koopcontract. Dan krijgt de

beeld voor andere scholen die de ontwikke-

onderdeel van het programma. Met een

school het huis volledig in eigen beheer,

ling naar zelfstandig wonen zo levensecht

groepje van zo’n tien personen – naast de

waardoor vernieuwing in en om het huis

mogelijk vorm willen geven. Voldoende

leerlingen één docent/begeleider, vaak een

gemakkelijker kan worden gerealiseerd.

menskracht, tijd, geld en vindingrijkheid

vrijwilliger en ook een stagiair van de pabo –

Ook de activiteiten in de omgeving zijn in

zijn geboden. En, heel belangrijk, een breed

wordt zo op een leuke manier geleerd om

ontwikkeling. De leerlingen doen al geregeld

draagvlak in de school. Maar iedere school zal

gewone dingen samen doen en tegelijk de

klussen buitenshuis, bijvoorbeeld voor een

het wel op een eigen manier moeten doen. Er

onderlinge sfeer te verhogen.

zieke buurvrouw. Verder verandert de inzet

zijn inmiddels al zes scholen in het land die

Daarnaast is een goed contact met buurt-

van vrijwilligers. Aanvankelijk begeleidden

het idee navolgen. 25

BESTURENRAAD

Regeling praktijkgerichte leeromgeving

Tips van Q*Primair voor regeerakkoord

Scholen in het vo hebben op grote schaal

gen aan de introductie van nieuwe didacti-

gebruik gemaakt van de regeling ‘aanvul-

sche werkvormen. Met als doel: aansluiting

De politieke partijen hebben in hun verkiezingsprogramma’s

lende subsidie praktijkgerichte leerom-

op het vervolgonderwijs, verbetering van

miljarden uitgetrokken voor het onderwijs in de jaren 2007-

geving 2006’. Deze regeling werd ingevoerd

de arbeidsmarkt en vermindering van

2011. De plannen zijn gevarieerd en ambitieus. De project-

in januari 2006. In totaal 412 scholen hebben

voortijdige schooluitval. De vernieuwingen

groep Q*Primair wijst op het belang van een masterplan voor

voor 647 vestigingen een standaardbijdrage

moeten ook ten goede komen aan het

het onderwijs. Op basis van haar ervaringen van de afgelopen

ontvangen. Ongeveer de helft van het

schoolklimaat voor zowel leerlingen als

vijf jaar heeft Q*Primair een top tien met maatregelen voor

aantal scholen dient een aanvraag in voor

docenten. Scholen verwachten het grootste

het primair onderwijs opgesteld. Deze is ook bedoeld als

de extra bijdrage, terwijl bijna twee derde

positieve effect van de vernieuwde leer-

advies voor de kabinetsformateur.

van de scholen de vernieuwde leerom-

omgeving op het plezier van leerlingen, de

U vindt de tien tips voor een regeerakkoord op onze website,

geving in 2007 in gebruik denkt te hebben

nieuwsgierigheid van de leerlingen en het

www.besturenraad.nl > po > ontwikkelingen.

genomen. De Besturenraad was het afgelo-

werkklimaat voor docenten. Zij zijn wat

pen jaar helpdesk voor de scholen. Vele van

voorzichtiger als het gaat om het effect op

u hebben daar gebruik van gemaakt.

het spijbelen, voortijdig schoolverlaten en

De vernieuwde leeromgeving moet bijdra-

het ziekteverzuim van docenten.

Nederland, het land van talenten!

De Besturenraad maakt deel uit van Q*Primair.

Twee profielen in bovenbouw havo en vwo Leerlingen in de bovenbouw van havo en vwo moeten in de toekomst nog maar kunnen

Overheid, onderwijs en sociale partners moeten zich de

kiezen uit twee profielen: één natuurprofiel en één maatschappijprofiel. Dat staat in een

komende jaren hard inspannen om van Nederland een echte

ontwerpadvies van twee commissies die zich bogen over de toekomst van de Tweede

kennissamenleving te maken. Daarvoor is in het Innovatie-

Fase. Dit voorstel gaat weer een stap verder in de flexibilisering van de profielenstructuur.

platform de Kennisinvesteringsagenda 2006-2016 opgesteld.

Wij vinden het op zich goed dat wordt nagedacht over de verdere toekomst. Maar er is net

In het manifest ‘Nederland, het land van talenten!’, mede

een nieuwe regeling aangenomen, met nieuwe mogelijkheden. Scholen moeten de ruimte

ondertekend door Henk Strietman namens de Werkgevers-

krijgen om zich daarop te richten.

vereniging Primair Onderwijs, wordt die onder de aandacht

In de nieuwe structuur – die volgend jaar augustus ingaat – krijgen scholen en leerlingen

gebracht.

al de mogelijkheid om de samenstelling van de profielen te beïnvloeden door de

Volgens het manifest is in de komende kabinetsperiode een

introductie van profielkeuzevakken. Daarmee kan er al meer worden ingespeeld op door-

investering van 2 tot 3 miljard euro nodig om de

stroomrelevanties dan op dit moment.

Kennisinvesteringsagenda te realiseren, en in de periode

Minister Van der Hoeven (Onderwijs) heeft al laten weten niet te voelen voor het voorstel

daarna nog zo’n bedrag. Daarmee moeten de tekortkomin-

om van vier naar twee profielen terug te gaan. “We hebben het wetstraject rondom de

gen van de Nederlandse kennissamenleving worden bestre-

aangepaste profielen nota bene net afgehandeld, zodat een en ander in het nieuwe

den. “Zo heeft een groot aantal kinderen een taalachterstand

schooljaar geëffectueerd kan worden. Het is wat mij betreft nadrukkelijk niet de bedoeling

op het moment dat zij naar het primair onderwijs gaan,

nu al weer te praten over een nieuwe, ingrijpende stelselwijziging. Dat is bepaald niet

is de voortijdige schooluitval omvangrijk, zijn er relatief veel

bevorderlijk voor de rust in onderwijsland.”

jongeren zonder startkwalificatie en zijn er relatief weinig hoger opgeleiden”, aldus het manifest. In de investeringsvoorstellen voor het onderwijs ligt het accent op onder meer het stimuleren van deelname aan voor-

Extra verklaring voor sollicitanten

schoolse educatie en het verbeteren van de kwaliteit van het primair onderwijs en het vmbo. De gevraagde investeringen

In de media heeft u uitgebreid kunnen vernemen dat leraren en directeuren die een

in onderzoek, innovatie en ondernemerschap zijn gericht op

verklaring omtrent gedrag (VOG) bezitten, toch een verleden met een zedendelict kunnen

het structureel versterken van innovatienetwerken, bijvoor-

hebben. Hoe weet u nu of u een leraar/directeur aanneemt van wie u het verleden kunt

beeld door het verbeteren van de samenwerking tussen

vertrouwen? Honderd procent zekerheid heeft u nooit. Wij raden u aan om in ieder geval

bedrijven, scholen, onderzoeksinstellingen en overheid.

referenties goed na te trekken en te vragen of de sollicitant een bewijs van eervol ontslag heeft. Wij hebben voor u een verklaring gemaakt voor nieuwe sollicitanten, die u kunt

Meer informatie op www.innovatieplatform.nl.

26

downloaden van onze website, www.besturenraad.nl > po/vo > ontwikkelingen.

Opeenvolgende dienstverbanden in CAO PO

Vacature bestuur De omgeving van de Besturenraad is in

■ van harte betrokken bij het belang van

Veel van onze leden hebben vragen over artikel 3.5 en

verandering, mede door de komst van

het christelijk onderwijs in heel zijn

4.5 van de CAO PO, waar het gaat over opeenvolgende

sectorraden, bestuurlijke schaalvergroting

breedte en verscheidenheid, en bij de

dienstverbanden. Daarom hebben wij een notitie opgesteld

en verdere professionalisering van bestu-

Besturenraad in het bijzonder.

waarin we de regeling toelichten. Een lastig punt in de

ren. Op initiatief van het bestuur vindt

regeling is de termijn van 36 maanden, waarover gespro-

momenteel een onderzoek plaats dat

Bij de selectie van mogelijke kandidaten

ken wordt in het eerste lid van beide artikelen. Gaat deze

moet leiden tot een nieuwe balans in de

wordt naast persoonlijkheid, motivatie en

termijn pas per 1 januari 2007 lopen, of telt de gewerkte tijd

verhouding tussen belangenbehartiging

geschiktheid ten opzichte van het profiel,

vóór 1 januari 2007 ook mee? Hierover staat een advies in

voor leden en de zakelijke dienstverlening

gelet op evenwicht in de samenstelling

de notitie. U kunt de notitie downloaden van onze website,

aan leden.

van ons bestuur qua afkomst naar regio en richting. De tijdsinvestering voor een

www.besturenraad.nl > po > ontwikkelingen. Door het vertrek van de heer Sj. Slagter

bestuursfunctie is enkele dagdelen per

De kern van het advies is: een tijdelijk dienstverband dat is

als voorzitter van het College van Bestuur

maand. Er is sprake van een vacatie-

aangegaan vóór 1 augustus 2006 en doorloopt tot op of ná

van de Stichting Scholengroep Christelijk

regeling; reiskosten worden vergoed.

1 januari 2007, waarbij de termijn van 36 maanden wordt

Onderwijs (SSCO) te Kampen/Zwolle is

overschreden, geldt eenmalig niet als aangegaan voor

in het bestuur van de Besturenraad een

Wie iemand kent die overtuigend zou

onbepaalde tijd.

vacature ontstaan. De benoemingsad-

kunnen voldoen aan dit profiel, wordt

viescommissie wordt graag geattendeerd

uitgenodigd die naam met gegevens

Misschien komt u ondanks het advies toch in de proble-

op mogelijke kandidaten voor deze

over de persoon en diens loopbaan,

men, omdat u op of na 1 januari 2007 werknemers moet

vacature die voldoen aan het volgende

voor 22 januari vertrouwelijk kenbaar

aanstellen voor onbepaalde tijd, zonder dat de benodigde

profiel:

te maken aan de voorzitter van de

structurele formatieruimte daarvoor aanwezig is. In dat

■ actief als bezoldigd bestuurder, bij voor-

benoemingsadviescommissie,

geval is er wellicht sprake van onredelijke en onbedoelde

keur als voorzitter van een college van

dhr. L.J. Molenkamp, per e-mail:

gevolgen van de CAO PO 2006-2008, en adviseren wij u

bestuur of als directeur van een instel-

[email protected], telefoon:

om de CAO-partijen te vragen een passende oplossing

ling voor voortgezet onderwijs, met oog

033 422 18 07 of per brief:

vast te stellen. U kunt dit doen op grond van artikel 1.2

voor strategisch beleid en maatschap-

p/a Postbus 907, 2270 AX Voorburg.

CAO PO (de billijkheidsbepaling). Neem daarvoor

pelijke verantwoordelijkheid;

contact op met Marlies Bos, telefoon 070 348 11 48 of

■ een brede bestuurlijke achtergrond en

richt u tot het secretariaat van de WvPO via telefoon-

ervaring in en bij voorkeur ook

nummer 0348 40 52 04.

buiten het onderwijs;

Netwerken P&O en Financiën De Besturenraad heeft vorig jaar een netwerk

en te rouleren. Bij elke themasessie is eveneens een

Personeel & Organisatie opgezet voor het primair

deskundige aanwezig die inhoudelijke vragen kan

onderwijs en het voortgezet onderwijs en een net-

beantwoorden.

werk Financiën voor het primair onderwijs. De

De netwerkbijeenkomsten worden in Utrecht gehou-

netwerken zijn gesplitst naar sector om de the-

den en zijn bestemd voor alle functionarissen die zich

ma’s die in de twee sectoren leven, specifieker te

in het ondewijs met P&O of financiën bezig houdt.

kunnen benaderen.

Het is de bedoeling voor elk netwerk drie bijeenkom-

Uit de eerste evaluaties van de bijeenkomsten

sten per jaar te organiseren. De data van de volgende

blijkt dat de deelnemers enthousiast zijn over de

netwerkbijeenkomsten zijn:

netwerken. Ze zien vooral het onderling uitwisse-

■ P&O netwerk VO

8 maart 2007

len van informatie, ervaringen en kennis als meer-

■ P&O netwerk PO

14 februari 2007

waarde. Tijdens elke netwerkbijeenkomst houdt

■ Financieel netwerk PO

7 februari 2007

een specialist een inleiding over een actueel

Voor informatie en aanmelding kunt u terecht op onze

thema. Na de plenaire presentatie krijgen de deel-

website www.besturenraad.nl > po/vo > agenda of

nemers de mogelijkheid om uit twee van de vier

contact opnemen met Barbara van der Plas, e-mail

(van tevoren bekend gemaakte) thema’s te kiezen

[email protected], telefoon 070 348 11 48.

27

PRODUCTEN & DIENSTEN

Narthex Het nieuwe nummer van Narthex, vaktijdschrift voor docenten godsdienst/levensbeschouwing (GL), heeft als thema ‘Leraren van morgen. De nieuwe lichting docenten GL’. Huidige docenten GL geven het liefst les aan een pluriform gezelschap: leerlingen die samen met hen het veelkleurig levensbeschouwelijk landschap verkennen en in de traditie duiken. Ze willen dat hun leerlingen bereid en in staat zijn om de juiste vragen te stellen. Vragen aan de mensen en de verhalen die ze tegenkomen. Onderwijsinstellingen die zulke docenten opleiden, rusten hen toe met de juiste vaardigheden, zodat ze al die zoekende leerlingen goed kunnen begeleiden. In dit nummer van Narthex treft u de weergave aan van gesprekken met een grote groep docenten GL, alsmede compacte informatie over de verschillende opleidingen tot leraar GL. In zijn inleiding op het thema onderscheidt hoofdredacteur Paul Boersma, adviseur bij de Besturenraad, twee typen opleidingen: met en zonder ‘binding’ aan een levensbeschouwelijke traditie. “In hoeverre moet de leraar GL een spiritueel persoon zijn en daaraan uiting geven?” is een van de vragen die volgens Boersma te weinig wordt gesteld. Ook als u meer algemeen in levensbeschouwelijk onderwijs geïnteresseerd bent, heeft Narthex u heel wat te bieden. Met de Bond KBVO zijn wij uitgever van het blad, dat zes maal per jaar verschijnt. Voor een proefexemplaar, bestelling of abonnement kunt u contact opnemen met uitgeverij DAMON, telefoon: 0495 499 319, e-mail: [email protected].

Governance Audit Vraagt u zich als bestuur wel eens af hoe u het

Brochure kengetallen lumpsum po kritisch naar jezelf durven en kunnen kijken kan

eigenlijk doet? Hoe functioneert u, is er een

soms lastig zijn. Dan helpt een objectieve blik

Welke gegevens moet ik verzamelen en wat

goede verhouding met het management? En

van buiten de organisatie om verder te komen.

doe ik er dan mee? Waar moet ik op letten?

komt de manier waarop u bestuurt overeen met

De audit bestaat uit twee delen: het invullen van

Dit zijn enkele vragen rond ken- en stuur-

dat wat u zou willen? Zulke vragen komen aan

vragenlijsten die horen bij een zelfevaluatie, en

getallen die veel directeuren, bovenschools

bod in een zelfevaluatie. Om u daarbij te hel-

een analyse hiervan door een van onze advi-

managers en bestuurders in het primair

pen, hebben wij de Governance Audit ontwik-

seurs. U leest er alles over in de folder die u

onderwijs zich stellen. De nieuwe brochure

keld. Hiermee krijgt u helder inzicht in uw

ontvangt.

‘Laat getallen spreken. Kengetallen over

functioneren als bestuur. De audit resulteert

continuïteit, kwaliteit en schoolontwikkeling’ staat stil bij zulke vragen. De brochure is

bovendien een aantal concrete verbeterpunten,

Wilt u meer informatie of een aanvraag doen?

waarmee u het bestuurlijk functioneren verder

Kijk dan op onze website, www.besturenraad.nl >

een gezamenlijke productie van het

kunt optimaliseren.

po/vo > diensten. Hier kunt u een gratis quick-

Projectbureau lumpsum po en Q*Primair.

Via de governance audit deelt u als bestuursle-

scan doen, waarmee u een indicatie krijgt van

Van beide maakt de Besturenraad deel uit.

den uw beelden en verwachtingen over het

uw bestuursfunctioneren. U kunt ook bellen met

U kunt de brochure downloaden van onze

bestuurlijk functioneren met elkaar. Zo komt u

onze governance adviseurs. Helmie van

website, www.besturenraad.nl > po >

samen tot een agenda met verbeterpunten. Een

Ravestein, Harm Klifman en Marcel Bos zijn

dossiers > lumpsum.

evaluatie kunt u natuurlijk zelf uitvoeren, maar

bereikbaar via telefoonnummer 070 348 11 48.

Modelverordening digitaal beschikbaar

Thema januari

De modelverordening ‘voorzieningen huisvesting onderwijs’ is nu ook digitaal

Schooldirecties en besturen die zich daarop hebben

beschikbaar. Deze verordening is door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten

geabonneerd, krijgen maandelijks Thema bij SBM. Het

(VNG) vastgesteld en geldig sinds 1 januari 2007. U kunt haar downloaden van onze

onderwerp van Thema januari voor het primair onderwijs is

website, www.besturenraad.nl > po/vo > ontwikkelingen. Ook is een beleidsregel over

‘Bouwstenen voor planning & control’ en voor het voortgezet

de bekostiging van gymnastiekruimten te downloaden. De voorschriften voor gymnas-

onderwijs ‘Het havo in ontwikkeling’. Voor abonnementen,

tiekruimten maakten tot voor kort onderdeel uit van de verordening. Door de invoering

bestellingen of informatie over nog verkrijgbare Thema’s:

van het duale stelsel bij gemeenten moest hiervoor een aparte beleidsregel komen.

telefoon 070 348 11 48, e-mail [email protected]. Of kijk op www.besturenraad.nl > Besturenraad > Thema.

28

Uitbreiding dekking aansprakelijkheidsverzekering met VS en Canada

Brochure Onderwijs en identiteit

Goed nieuws: sinds 1 juni 2006 is de dekking

schadevergoeding dat de verzekerde schuldig is

Een christelijke school onderscheidt zich van

voor onze algemene aansprakelijkheidsverzeke-

aan derden, de wettelijke rente hierover en de kos-

een niet-christelijke. En niet alle christelijke

ring uitbereid met een stagedekking voor de

ten van procedures en rechtsbijstand. Uiteraard

scholen zijn hetzelfde. Waar zit ‘m dat in? Hoe

Verenigde Staten van Amerika en Canada. Er

geldt dit laatste alleen als de verzekeraar zijn

wordt dat zichtbaar? Deze vragen brengen

moet dan wel een geldige stageovereenkomst

goedkeuring heeft gegeven aan de procedures.

ons naar de kern van de organisatie.

met de leerling afgesloten zijn. U vindt een voor-

Verder staat in de voorwaarden dat de verzekering

beeld van een stageovereenkomst op de site van

niet vergoedt bij ‘punitive of exemplary damage’.

Bezinning op identiteit is voor een organisatie

de Besturenraad (www.besturenraad.nl > vo

In de Verenigde Staten komt het voor dat een

die zich wil onderscheiden van levensbelang.

>producten downloaden > personeel en organi-

schadeveroorzaker niet alleen schadevergoeding

Pas als medewerkers zich bewust zijn van het

satie > stageovereenkomst). Voor deze dekking

aan een derde moet uitkeren, maar op grond van

karakter dat zij samen geven aan de instel-

gelden dezelfde voorwaarden als voor de andere

een vonnis ook nog een groot bedrag als een

ling, kan dit ook naar buiten toe vorm krijgen.

dekkingsgebieden in de algemene aansprakelijk-

soort civielrechtelijke boete moet betalen. Daarbij

Manieren om die bewustwording te stimule-

heidsverzekering.

horen soms ook zogenaamde exemplary dama-

ren zijn er te over. De Besturenraad wil u daar

De voorwaarden zijn opgenomen in clausule

ges (die dienen als het stellen van een voorbeeld).

graag bij helpen. Daarover leest u alles in de

9NHQ USA/Canada. Deze vindt u in de nieuwe set

Dit is dan ook een van de redenen dat in Amerika

brochure Onderwijs en identiteit, die alle

basisvoorwaarden, die u hebt ontvangen bij de

de premies voor bijvoorbeeld aansprakelijkheids-

leden ontvangen.

jongste uitgave van de nieuwsbrief Veilig

verzekering hoog kunnen oplopen.

Verzekerd. Wat zijn de belangrijkste voorwaarden

Voor vragen kunt u terecht bij de Besturenraad

Extra exemplaren kunt u bestellen via

hierin? Het maximale dekkingsbedrag per aan-

(administratie en financiële afhandeling),

070 348 11 48 of e-mail [email protected].

spraak is

telefoon 070 348 11 48 en de helpdesk van Marsh

100.000, met een limiet van

500.000

per jaar. Dit bedrag bestaat uit het bedrag aan

Verzekeringsmakelaars, telefoon 020 541 73 48.

Cursus Wegwijs in het primair onderwijs

Cursus Klachttrecht: wees voorbereid!

Bent u onlangs begonnen als bestuurder of draait u al wat langer mee, maar

Als u als manager, bestuurde der of bestuursondersteuner te maken krijgt met

wilt u meer inzicht in uw bestuursfunctie krijgen, dan is deze cursus voor u

een klacht - van een leerling,, ouders of een personeelslid - gaan verschil-

ontwikkeld. We maken u in korte tijd wegwijs in het onderwijsjargon en de

lende partijen daarmee aan de slag: de contact- of vertrouwenspersoon,

diverse beleidsterreinen. Zo kunt u snel meepraten en beslissen over onder-

de vertrouwensinspecteur, de klachtencommissie. Iedereen heeft in zo’n

werpen die in de bestuursvergadering aan de orde komen.

situatie een eigen rol en eigen b bevoegdheden en plichten. Deze cursus

Uitwisseling van ervaringen en knelpunten tussen de cursisten en professio-

leert u als werkgever met klachtten om te gaan en geeft u informatie over de

nele modules geven u inzicht in wat er van u als bestuurder wordt gevraagd

gebruikelijke procedure.

en in de taken die een bestuurder in het primair onderwijs verricht. U ont-

Ook in deze cursus herkent u de aanpak van de Vliet Academie: de combi-

vangt na afronding een bewijs van deelname.

natie van een persoonlijke aanpak k, werkplekleren, coaching en aansluiting

De cursus bestaat uit vier avonden met als hoofdonderwerpen: het bestuur

bij de identiteit van uw onderwijsins nstelling.

en zijn omgeving, sturen op kwaliteit en identiteit, het bestuur en het personeel, bekostiging en huisvesting.

Sector: primair onderwijs, voortgeze et onderwijs, mbo.

Ook in deze cursus herkent u de aanpak van de Vliet Academie: de combi-

Doelgroep: leidinggevenden, contact ctpersonen, vertrouwenspersonen.

natie van een persoonlijke aanpak, werkplekleren, coaching en aansluiting

Wanneer: 15 februari 2007, 13.30-16.0 00 uur in het midden van het land.

bij de identiteit van uw onderwijsinstelling. Voor inhoudelijke informatie kunt u tere echt bij Peter Dijkmans, e-mail Sector: primair onderwijs.

[email protected]. Aanmelde en kan via de website,

Doelgroep: beginnende bestuurders en bestuurders die meer grip willen

www.vlietacademie.nl, of telefonisch via 0 070 348 11 81.

krijgen op hun bestuursfunctie. Wanneer: 6 februari 2007, 13 februari 2007, 6 maart 2007, 13 maart 2007.

Voor inhoudelijke informatie kunt u terecht bij Wob van Beek, e-mail [email protected]. Aanmelding kan via de website, www.vlietacademie.nl, of telefonisch via 070 348 11 81.

29

AGENDA

BIJEENKOMSTEN BESTURENRAAD JANUARI T/M MAART 2007 DATUM

ACTIVITEIT

DOELGROEP

PLAATS

CONTACTPERSOON

23-01-07

CONFERENTIE OVER ONTWIKKELINGEN IN HET HAVO

23-01-07

NETWERKBIJEENKOMST BOVENSCHOOLS MANAGERS REGIO NOORD-GELDERLAND/FLEVOLAND

VO

AMERSFOORT

ERIK DEES

PO

ERMELO

C. RHEBERGEN

25-01-07

NETWERK KLEINE BESTUURLIJKE SCHAAL REGIO UTRECHT, GELDERLAND EN FLEVOLAND

PO

LUNTEREN

C. RHEBERGEN

06-02-07

ROB

VO

UTRECHT

W. BOS

06-02-07

NETWERKBIJEENKOMST BOVENSCHOOLS MANAGERS REGIO UTRECHT

PO

WOERDEN

C. RHEBERGEN

06-02-07

NETWERKBIJEENKOMST BOVENSCHOOLS MANAGERS NOORD HOLLAND

PO

HOOFDDORP

O. BEUVING

07-02-07

ROB

VO

ROTTERDAM

W. BOS

13-02-07

NETWERKBIJEENKOMST BOVENSCHOOLS MANAGERS REGIO MIDDEN/ZUID-GELDERLAND

PO

EPE

C. RHEBERGEN

VOLGT

O. BEUVING

13-02-07

NETWERKBIJEENKOMST BOVENSCHOOLS MANAGERS ZUID HOLLAND

PO

13-02-07

RONDETAFELGESPREK VROUWEN EN LEIDERSCHAP

ALLE SECTOREN VOORBURG

A.M. VETTEN

08-03-07

P&O NETWERK

VO

UTRECHT

B. VAN DER PLAS

08/09-03-07 24-UURS CONFERENTIE FEDERATIE CHR. BVE EN SECTORRAAD BVE

BVE

APELDOORN

M. BEELAERTS

13-03-07

PO

OMMEN

W. VAN BEEK

15/16-03-07 MANAGEMENTBIJEENKOMST FED.CHR. BVE EN SECTORRAAD BVE

BVE

DRACHTEN

M. BEELAERTS

20-03-07

LEDENBIJEENKOMST

ALLE SECTOREN APELDOORN

G. HUIS

26-03-07

NETWERKBIJEENKOMST BOVENSCHOOLS MANAGERS GRONINGEN

PO

GRONINGEN

W. VAN BEEK

27-03-07

NETWERK KLEINE BESTUURLIJKE SCHAAL OVERIJSSEL

PO

BEERZERVELD

W. VAN BEEK

NETWERKBIJEENKOMST BOVENSCHOOLS MANAGERS OVERIJSSEL + DRENTHE

MEER INFORMATIE? BEL MET 070 348 11 48.

SERVICE POSTADRES

BESTELLINGEN

HELPDESK

Postbus 907, 2270 AX Voorburg

telefoon: 070 348 11 48 fax: 070 382 12 01 e-mail [email protected] www.besturenraad.nl > po/vo/bve/ho > producten bestellen

telefoon: 070 348 12 80 ma t/m vrij: 9.00 – 17.00 uur e-mail: [email protected]

BEZOEKADRES

Oosteinde 114, Voorburg telefoon: 070 348 11 48 fax: 070 382 12 01 www.besturenraad.nl RELATIEMANAGERS PO Scholen in het primair onderwijs kunnen voor informatie terecht bij de adviseur in hun eigen regio.

REGIO NOORD-HOLLAND, ZUID-HOLLAND WEST/MIDDEN

CENTRAAL SECRETARIAAT,

Ouko Beuving telefoon: 023 557 79 23 fax: 023 557 79 24 e-mail: [email protected]

telefoon: 070 348 12 53, e-mail: [email protected]

REGIO GELDERLAND,UTRECHT, FLEVOLAND

REGIO ZUID-HOLLAND ZUID/OOST, ZEELAND, NOORD-BRABANT,LIMBURG

Hans Bruggeman telefoon: 078 654 00 25 fax: 078 654 00 26 e-mail: [email protected]

Carla Rhebergen telefoon: 0318 64 30 50 fax: 0318 64 03 12 e-mail: [email protected] REGIO GRONINGEN, FRIESLAND, DRENTHE, OVERIJSSEL

Wob van Beek telefoon: 0522 46 44 03 fax: 0522 46 49 94 e-mail: [email protected]

RELATIEMANAGERS VO, BVE EN HO Scholen in het voortgezet onderwijs kunnen voor informatie contact opnemen met onze adviseurs. VO:

Kees Jansen, e-mail: [email protected] Harm Jan Luth, e-mail: [email protected] BVE/HBO/WO:

Marianne Beelaerts, e-mail: [email protected] Swier Frouws, e-mail: [email protected] HBO/WO:

Marcel Bos, e-mail: [email protected] SBM DIGITAAL

DIGITALE NIEUWSBRIEF

PRODUCTEN EN DIENSTEN

De artikelen van SBM kunt u als pdf-bestand downloaden van onze site. Maakt u gebruik van onze teksten, wilt u daarbij dan de bron vermelden?

Wekelijks verschijnt onze digitale Nieuwsbrief met het laatste nieuws uit het onderwijsveld en uit onze organisatie. Via onze homepage kan iedereen zich gratis voor deze nieuwsbrief opgeven.

Op onze website treft u steeds de meest actuele gegevens over onze producten, cursussen en diensten. Bovendien vindt u bij ‘producten downloaden’ handige modellen op alle beleidsterreinen.

Dienstverlening met oog voor samenhang De Besturenraad is de dienstverlener voor managers, bestuurders en toezichthouders in het bijzonder onderwijs. Onze leden profiteren van onze collectieve dienstverlening én ze weten ons te vinden voor dienstverlening op maat, in de vorm van advies, informatie, ondersteuning, opleidingen of (in company) cursussen. Zes beleidsterreinen zijn de basis van het werk op de scholen en daarom vormen ze ook de basis van onze dienstverlening. Wij noemen dat School Totaal. Binnen School Totaal biedt de Besturenraad een breed scala aan diensten. Onze adviseurs kijken daarbij graag over de beleidsterreinen heen: als het even kan, kiezen we voor een integrale aanpak en werken onze specialisten vanuit verschillende disciplines samen. Dat komt de kwaliteit van de dienstverlening ten goede.

SCHOOL TOTAAL ONDERWIJS & IDENTITEIT PERSONEEL & ORGANISATIE

FINANCIËN

HUISVESTING

COMMUNICATIE & KWALITEIT

MAATSCHAPPELIJK DRAAGVLAK

Wilt u eens rustig nalezen waar wij voor staan, welk voordeel een lidmaatschap voor u heeft en wat wij verder voor u kunnen betekenen? In onze brochure ‘Voor goed bijzonder onderwijs’ hebben wij dat voor u op een rij gezet. U kunt de brochure gratis bestellen via onze website > producten bestellen of bellen met telefoon: 070 348 11 48.

Voor goed bijzonder onderwijs VOOR BELANGENBEHARTIGING, DIENSTVERLENING EN OPLEIDINGEN

Dromen van een digitale database... U werkt aan integraal personeelsbeleid. Lastig? De module HROD maakt het makkelijker. Wie zijn personeelsgegevens in deze digitale database invoert, heeft geen losse systemen meer nodig. HROD koppelt belangrijke onderdelen van personeelsbeleid, zoals competenties, functies en bekwaamheidseisen. HROD is een webgebaseerde module voor de implementatie van de Wet BIO en het FUWA-sys onderwijs. Gegevens worden digitaal ingevoerd door werkgever én werknemer. Zo ontstaat er voor iedere werknemer een digitaal personeelsdossier. U bespaart tijd en geld. Wilt u meer weten? Doe dan de test op www.passoa-bv.nl.

Meer informatie: PASSOA, telefoon 058 267 72 99 of [email protected]. HROD is ontwikkeld door de Besturenraad, Passoa ICT en Farao en te koppelen aan PSOD, FAOD en FM2.