SaVe Samen werken aan Veiligheid - Utrecht

Praktijkvoorbeeld

SaVe– Samen werken aan Veiligheid - Utrecht Samenvatting Bij SAVE werken de beschermingsorganisaties Bureau Jeugdzorg, William Schrikker Groep, Raad voor de Kinderbescherming Midden Nederland samen vanuit interdisciplinair gebiedsgerichte teams. Zo wordt expertise gedeeld en kan in de meeste gevallen één en dezelfde SAVE-(beschermings)werker de contactpersoon blijven voor het betreffende gezin, ongeacht de vorm van hulp die het gezin nodig heeft en ongeacht of er sprake is van een juridische maatregel of niet. Doelen Door interdisciplinair, gebiedsgericht en inhoudelijk op een nieuwe wijze samen te werken willen de organisaties de bescherming van jeugdigen ontschotten; 1. door samen te werken binnen één team expertise delen; 2. parallel samenwerken om het gezin heen in plaats van na elkaar; 3. zoveel mogelijk één vaste all-round SAVE-medewerker aan het gezin verbinden in plaats van meerdere specialisten. Men wil, wanneer de veiligheid van een kind wordt bedreigd of wanneer een jongere het criminele pad op gaat, samen met de lokale zorg, sneller en oplossingsgerichter reageren. Door versterking van de lokale zorg wil men de omvang van zware vormen van zorg terugdringen. Het is de bedoeling om een praktijk te vestigen waarin het hulpverleningsproces niet de optelsom van de processen van de organisaties is, maar waarbij de organisaties het proces van het gezin als uitgangspunt nemen en volgen. De nieuwe werkwijze zal eind 2013 beschreven worden in een handleiding SAVE. Ook ligt er dan een advies over 'verbreding' en over passende wijzigingen in de ondersteuningsstructuur. Doelgroep Jeugdigen tot 23 jaar en gezinnen zijn waar de hulpvraag van ouder(s) of jeugdigen onvoldoende is om de veiligheid van kinderen te garanderen of om te zorgen dat ze niet op het criminele pad gaan. Aanpak Aanleiding In de hulpverlening gaat men zich meer richten op versterking van de eigen kracht van jeugdigen en opvoeders en hun sociale netwerk, in plaats van op het overnemen van verantwoordelijkheid. Probleemgerichte methoden maken plaats voor oplossingsgerichte. Vooruitlopend op deze ontwikkelingen in het kader van de transitie voor jeugd wordt in de Provincie Utrecht al geëxperimenteerd met nieuwe zorg voor jeugd. Voorbeelden daarvan zijn de buurtteams in een aantal wijken van Utrecht en Amersfoort en samenwerkingsprojecten vanuit Centra voor Jeugd en Gezin.

Met SAVE sluiten de beschermingsinstanties Bureau Jeugdzorg Utrecht, William Schrikker Groep en Raad voor de Kinderbescherming Midden Nederland, ondersteund door de Eigen Kracht Centrale aan op deze ontwikkelingen. Ook in de nieuwe wereld van de zorg voor jeugd zullen er immers gezinnen zijn waar de hulpvraag van ouder(s) of kinderen onvoldoende is om de veiligheid van kinderen te garanderen of om te zorgen dat ze niet op het criminele pad gaan. Inhoud Uitgangspunten van SAVE zijn:      

Staan voor veiligheid en keren van criminele carrières Samenwerken in de buurt, op basis van kennen en gekend worden Invoegen in plaats van overnemen Regie en besluitvorming bij jeugdige, gezin en netwerk Doen wat nodig is, met zo min mogelijk professionals Doen wat werkt, vanuit de professionele ruimte

SAVE is in maart 2013 gestart met vijf regionale gebiedsgerichte teams, samengesteld uit medewerkers die voorheen bij de verschillende werksoorten van Bureau Jeugdzorg werkten: het gaat dan om medewerkers van het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK), onderzoekers van zorgmeldingen, medewerkers spoedeisende zorg, casemanagers, gezinsvoogden en medewerkers Jeugdreclassering. Vanaf mei 2013 verrijken collega's van de William Schrikker Groep (expert in hulp aan mensen met een licht verstandelijke beperking) en medewerkers van de Raad voor de Kinderbescherming de teams. Raadsmedewerkers brengen hun expertise in ten behoeve van situaties waarin wordt overwogen in te grijpen in het ouderlijk gezag. Daarbij blijft het uitgangspunt dat de Raad haar wettelijk onafhankelijke positie behoudt. Elk team heeft een eigen teammanager; gedragswetenschappers en een vertrouwensarts van Bureau Jeugdzorg ondersteunen de praktijk van de teams. De Eigen Kracht Centrale ten slotte, ondersteunt de SAVE-teams om de regie over de hulp zoveel mogelijk bij jeugdige, gezin en netwerk te laten, ook als de situatie zorgwekkend is. Omdat het SAVE-team gebiedsgericht werkt, kennen de lokale werkers hun collega's van het SAVE-team persoonlijk. Hun samenwerking is er steeds op gericht dat lokale werkers zoveel mogelijk zelf uitvoeren zonder daadwerkelijke inzet van het SAVE-team of intensieve vormen van hulp. En wanneer dat toch nodig is, neemt de SAVE-medewerker de zorg niet over maar voegt hij in. Het betrekken van het SAVE-team, leidt tot een aanvulling van het gezinsplan, dat de lokale hulpverleners al met een gezin en hun netwerk hebben gemaakt. Informatieverlies en dubbel werk wordt voorkomen doordat de hulp aan het gezin niet wordt overgedragen van de ene naar de ander instantie. Ouders en kinderen hoeven hun verhaal niet telkens opnieuw te vertellen. Er is een consistente lijn in de hulp en begeleiding. Het SAVE-team treedt weer terug zodra gezin, netwerk en lokale zorg de voorwaarden voor veiligheid en resocialisatie weer geheel zelf kunnen realiseren. Hoe eerder hoe beter. Zo wordt hulp op maat geboden, nooit zwaarder of intensiever dan nodig is. Binnen SAVE wordt ook gewerkt aan:  

Het nieuwe rapporteren. De keuze van een passend instrumentarium en het aanpassen van processen.



Het profiel en de ondersteuningsstructuur van de werkers: competenties, scholing, certificering/registratie, kwaliteitsverhogende overlegvormen, continue leren. Dit gebeurt in de tweede helft van 2013.

Samenhang De SAVE-teams ontwikkelen de praktijk van na de transitie in een intensieve samenwerking met het Centrum voor Jeugd en Gezin of de buurtteams in hun regio. Ook wordt onderzocht hoe men methodische elementen van de huidige werksoorten (AMK, Spoed Eisende Zorg, onderzoek van zorgmeldingen/casemanagement, jeugdbescherming en jeugdreclassering), gecombineerd met oplossingsgericht werken, Signs of Safety, Eén gezin Eén Plan en VERVE kan integreren tot één basiswerkwijze. Dan wordt ook duidelijk welke werkzaamheden aan specialisten binnen en buiten Bureau Jeugdzorg Utrecht voorbehouden blijven. Dit alles zal eind 2013 beschreven worden in een werkwijze/handleiding SAVE. Eigen kracht Hoe wordt ingezet op eigen kracht? Er wordt verkend wat de gezinsleden al in positieve zin doen en daarop wordt voortgebouwd. De kwaliteiten van het gezin en zijn netwerk worden dus naar voren gehaald. De kring rond het gezin wordt vergroot. Door te vragen wie het belangrijk vindt dat het goed gaat met de kinderen, komen meer mensen naar voren dan degenen die de ouders als hun netwerk beschouwen. Door aan kleine, makkelijk te realiseren doelen te werken krijgen de gezinsleden de kans successen te ervaren. Hoe wordt ingezet op zelfregie? De SAVE-medewerker vraagt alle gezinsleden hoe zij de situatie zelf zien en wat volgens hen nodig is om het goed te laten gaan met de kinderen. Consensus is daarbij niet het streven, maar wel gelijkwaardigheid in het proces. Zo worden de gezinsleden bijvoorbeeld geholpen hun perspectief op de situatie naar voren te brengen door allen te vragen een cijfer te geven voor de veiligheid. Aan de hand daarvan wordt een gesprek gevoerd over wat maakt dat die cijfers onderling verschillen of verschillen met dat van de SAVE-medewerker. De SAVE-medewerker vraagt de gezinsleden zoveel mogelijk zelf in actie te komen en oplossingen te bedenken voor de ontstane situatie. Tegelijk is hij duidelijk over de voorwaarden waar de situatie van de kinderen aan moet voldoen om die weer veilig te maken of criminaliteit te voorkomen. De SAVE-medewerker stimuleert de gezinsleden in het nemen van regie en verantwoordelijkheid voor het realiseren van de voorwaarden. Hij nodigt hen uit de kring van betrokkenen om hen heen te vergroten en motiveert hen om met behulp van dit netwerk, met de lokale zorg en eventueel specialistische hulpinstanties een gedegen plan te maken. Het plan wordt geschreven door de jongere en het gezin. Het plan voldoet aan de door de SAVEmedewerker opgestelde voorwaarden, maar daarnaast ook aan andere doelen van de gezinsleden. Een plan is duurzaam omdat de gezinsleden daar hun eigen oplossingen in terug lezen en omdat er een netwerk is dat ook nog blijft als de professionals (stapsgewijs) stoppen. Hoe wordt gebruik gemaakt van het sociale netwerk? De kring rond het gezin wordt vergroot. Door te vragen wie het belangrijk vindt dat het goed gaat met de kinderen, komen meer mensen naar voren dan degenen die de ouders als hun netwerk beschouwen. Ook door het organiseren van Eigen Kracht-conferenties, rondetafelgesprekken of familieberaden wordt gebruik gemaakt van het sociale netwerk. Leden van het netwerk kunnen

de gezinsleden ondersteunen, kunnen de ouders tijdelijk ontlasten door taken over te nemen, kunnen tijdelijk onderdak bieden aan een of meer kinderen of kunnen uithuisplaatsing helpen voorkomen door roulerend aanwezig te zijn in het gezin. In de periode van afbouw van de bemoeienis van alle professionals kunnen ze een rol spelen in het toezicht op de situatie. Een deel van hen blijft betrokken zodat ouders en kinderen altijd een beroep op hen kunnen doen. Dilemma’s Financiering van Eigen Kracht-conferenties moet per gemeente georganiseerd worden. Dit beperkt de mogelijke inzet ervan. Binnen SAVE wordt verkend in welke situaties een Eigen Kracht-conferentie meerwaarde heeft boven rondetafelgesprekken met gezin, netwerk en professionals. Randvoorwaarden Financiën De organisaties financieren het project zelf. De Provincie heeft een bedrag beschikbaar gesteld voor de ondersteuning door de Eigen Kracht Centrale Deskundigheid Het project wordt begeleid door het Adviesbureau Van Montfoort. Dit bureau heeft een brede ervaring op het gebied van "drang-en-dwang" binnen de zorg voor jeugd , is de medeverantwoordelijk voor de huidige methodieken die worden gebruikt binnen de jeugdbescherming en jeugdreclassering en begeleidt vergelijkbare projecten in andere provincies; waaronder het project VERVE in Overijssel. Het SAVE-team krijgt de ruimte om met zoveel mogelijk professionele vrijheid, al doende, uit te zoeken wat nodig is om de regie zoveel mogelijk bij jeugdige, gezin, netwerk te houden en daarbij veiligheid te managen. Om collectief te kunnen leren van deze ervaringen worden tweewekelijkse oplossingsgerichte methodische leerbijeenkomsten gehouden. Daarin reflecteren de SAVE-werkers met de samenwerkingspartners intensief en gestructureerd op de nieuwe praktijk en op de voorwaarden die daar (in de toekomst) binnen BJU of in de samenwerking voor nodig zijn. Deze besprekingen worden wisselend geleid door het Adviesbureau Van Montfoort, gedragswetenschappers en een expert op het gebied van oplossingsgerichte intervisie vanuit Signs of Safety. Deze besprekingen zullen ook na het project gehandhaafd blijven; professionele teamreflectie is immers een onontbeerlijk onderdeel van een praktijk waarin de professional ruimte krijgt om maatwerk te leveren. De uitvoerenden hebben minimaal een vertrouwensarts hebben een WO-opleiding

HBO-opleiding.

De

gedragswetenschapper

en

Draagvlak De organisaties delen de achterliggende visie. Documentatie Er wordt gewerkt aan handleiding/werkwijze.

een

website

en

er

wordt

momenteel

Documentatie kan opgevraagd via de projectleider Anneke de Leeuw [email protected]

geschreven

aan

een

Kwaliteitsbewaking Er wordt kwalitatief en kwantitatief onderzoek gedaan. Ook de processen, registratie en ondersteuningsstructuur worden fundamenteel overdacht en herontworpen; daarbij gaat het om rapporteren, instrumenten, processen en het profiel, scholing en ondersteuning van de toekomstige werkers. Daarvoor houden vertegenwoordigers van de SAVE-teams zogenaamde 'pressure cooker bijeenkomsten' met interne en externe deskundigen. SAVE stemt bij de ontwikkeling af met interne projecten binnen de organisaties maar ook extern met andere Bureaus Jeugdzorg en dan met name met de Bureaus Jeugdzorg van Overijssel (project VERVE), Gelderland en Flevoland. Evaluatie Opzet De medewerkers zijn enthousiast. Ze zijn gefocust op 'wat kan ik wel?' in plaats van 'wat kan ik niet?' Hun kracht, creativiteit, enthousiasme, intrinsieke motivatie tot veranderen komt naar boven. Omdat er geen schotten zijn, zijn ze gericht op het einddoel, op het borgen van veiligheid en het keren van criminele carrières, in plaats van op de grenzen van hun werksoort. Er zijn minder uithuisplaatsingen en er wordt minder om een Ondertoezichtstelling (OTS) gevraagd. Wanneer wel om een OTS gevraagd worden ouders hier minder mee overvallen, omdat de betrokkenen eerst zelf de kans krijgen om, binnen de gestelde voorwaarden, bij te dragen aan de veiligheid en/of resocialisatie van de kinderen. OTS'en en uithuisplaatsingen duren bovendien korter omdat er direct vanaf de start met gezin, netwerk en professionals op ingezet wordt deze zo kort mogelijk te laten duren. De gemeenten Utrecht en Amersfoort zijn enthousiast. De Kadernota Utrecht noemt de SAVEteams: de buurtteam-gedachte in het 'gedwongen kader.' Die gemeenten hebben de betrokken organisaties gevraagd om al in het najaar van 2013 met SAVE meer wijken te gaan bedienen. Contact Projectleider Anneke de Leeuw [email protected]