RIS164236o_4-JUNI-2009
ConceptMeerjarenbeleidsplan Brandweer Haaglanden 2010-2014
“SAMEN WERKEN AAN VEILIGHEID”
7 mei 2009
Inhoudsopgave 1
Inleiding................................................................................................................... - 3 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5
2
Historisch perspectief ................................................................................................ - 5 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5
3
Opheffing Bescherming bevolking ........................................................................................ - 5 Verdere samenwerking, colocatie van meldkamers en operationele grenzen ........................ - 5 Project Versterking Brandweer.............................................................................................. - 5 Gemeentelijke herindelingen ................................................................................................ - 5 Opmaat naar regionale brandweer Haaglanden.................................................................... - 5 -
Vorming van de nieuwe organisatie............................................................................ - 6 3.1 3.2 3.3 3.4
4
Aanleiding ............................................................................................................................ - 3 Bestuurlijke uitgangspunten ................................................................................................. - 3 Doel beleidsplan ................................................................................................................... - 4 Ambities regionalisering ....................................................................................................... - 4 Leeswijzer ............................................................................................................................. - 4 -
Missie: Waar staat Brandweer Haaglanden voor? ................................................................. - 6 Visie: Wat wil Brandweer Haaglanden bereiken? .................................................................. - 6 Strategie: Vanuit welk plan werkt Brandweer Haaglanden? .................................................. - 7 Inrichting organisatie ............................................................................................................ - 7 -
Beleidsdoelstellingen 2010-2014................................................................................ - 8 4.1
Pijler 1: Verbinding ............................................................................................................... - 8 4.1.1 4.1.2 4.1.3
4.2
Pijler 2: Professionalisering .................................................................................................... - 9 4.2.1 4.2.2 4.2.3
4.3
Waar staan we nu? ............................................................................................................. - 9 Waar willen we naar toe...................................................................................................... - 9 Doelmatige ondersteuning................................................................................................. - 10 -
Pijler 3: Goed Werkgeverschap ........................................................................................... - 11 4.3.1 4.3.2
5
Burgers en bedrijven............................................................................................................ - 8 Gemeenten ......................................................................................................................... - 8 Partners in veiligheid............................................................................................................ - 9 -
Waar staan we nu? ........................................................................................................... - 11 Waar willen we naartoe? ................................................................................................... - 12 -
Vervolgstappen / implementatie ............................................................................... - 13 -
Bijlage: Beleidsvoornemens Brandweer voor Veiligheidsregio Haaglanden ......................... - 15 1. Brandweerzorg en Crisisbeheersing .......................................................................................... - 15 2. Meldkamer............................................................................................................................... - 16 3. GHOR....................................................................................................................................... - 17 4. Bedrijfsvoering.......................................................................................................................... - 17 -
-2-
1 1. 1
Inleiding Aanleiding In september 2008 heeft het Algemeen Bestuur (AB)van de Hulpverleningsregio Haaglanden (HRH) ingestemd met het concept-raadsvoorstel tot omzetting van de Gemeenschappelijke Regeling HRH naar de Gemeenschappelijke Regeling Veiligheidsregio Haaglanden (GR VR Haaglanden). Begin 2009 heeft het AB HRH een plan van aanpak vastgesteld om per 1 januari 2010 te kunnen komen tot één regionale brandweerorganisatie als onderdeel van genoemde GR VR Haaglanden. Dit plan van aanpak voorziet erin dat in april 2009 – onder meer- een brandweer meerjarenbeleidsplan en meerjarenbegroting aan de gemeenteraden worden aangeboden. Met het meerjarenbeleidsplan"Samen werken aan veiligheid" voldoet het Algemeen Bestuur aan deze opdracht. Het plan borduurt voort op de beleidsuitgangspunten zoals deze bij de start van het project regionalisering brandweer Haaglanden in 2007 door het toenmalige Algemeen Bestuur van de Hulpverleningsregio Haaglanden zijn vastgesteld.In de periode tussen eind 2007 en begin 2008 hebben de gemeenteraden van de in Haaglanden samenwerkende gemeenten met een voorgenomen besluit regionalisering brandweer Haaglanden deze uitgangspunten bekrachtigd. Het plan is een eerste stap in de samenvoeging van negen brandweerorganisaties tot één regionaal korps. Op basis van voortschrijdend inzicht zal dit plan de komende periode worden bijgesteld en gaat het op in het beleidsplan van de Veiligheidsregio Haaglanden.
1. 2
Bestuur lijke uitgangspunten 1.2.1. wetsontwerp Veiligheidsregio's. Door opeenvolgende kabinetten is gedurende een aantal jaren gewerkt aan de voorbereiding van de realisatie van veiligheidsregio’s. De aanleiding daarvoor werd gevormd door de rapporten over en evaluaties van recente rampen en crises. De Tweede Kamer heeft inmiddels in april 2009 na amendering ingestemd met een voorstel van wet. Er wordt op aangestuurd per 1 januari 2010 de veiligheidsregio’s te hebben gerealiseerd. De wet kondigt een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) aan, waarin de minister kwaliteitseisen zal stellen aan de brandweerzorg en rampen- en crisisbeheersing. Het wetsvoorstel heeft als uitgangspunt dat de brandweer geregionaliseerd dient te worden. 1.2.2.veiligheidsprofiel voor Haaglanden De regio Haaglanden heeft een sterk eigen profiel bestaande uit het regeringscentrum inclusief koninklijk huis, alsmede het internationale centrum voor recht, vrede en veiligheid, kennis, innovatie en technologie én de Greenport Westland-Oostland. De inrichting van Haaglanden is divers. Zo zijn er groene villawijken, gebieden met een landelijk karakter, maar ook gebieden met intensief gestapeld en gecombineerd ruimtegebruik voor wonen en werken. De compacte regio Haaglanden is ook een regio met een hoge bevolkingsdichtheid. De effecten van een ramp treffen al snel grote bevolkingsaantallen en grote economische belangen. Haaglanden heeft een zeer kwetsbare infrastructuur voor vervoer en transport. Kleine verstoringen hebben grote effecten. Dit wordt nog versterkt doordat Haaglanden een kustregio is en dus van nature altijd minder bereikbaar zal zijn. Bij dichtslibbing van de infrastructuur ten gevolge van een ramp, zal het langer duren voordat hulp van buitenaf ter plaatse kan zijn. Voorts heeft de regio in het verleden meermalen grootschalige wateroverlast ondervonden. 1.2.3. verlengd lokaal bestuur De regionale brandweer (en de veiligheidsregio) wordt georganiseerd volgens het principe van verlengd lokaal bestuur conform het advies van de Raad voor het Openbaar Bestuur uit 2002 en het wetsontwerp Veiligheidsregio’s. De wijze waarop dit verlengd lokaal bestuur is uitgewerkt in de gemeenschappelijke regeling VR Haaglanden, is vastgelegd in het door de gemeenteraden voorgenomen besluit. Als leidend principe is geformuleerd een regionaal -3-
brandweerkorps Haaglanden te realiseren, gebaseerd op verlengd lokaal bestuur, met de mogelijkheid van gemeentelijke differentiatie.
1.2.4. multidisiciplinaire samenwerking Brandweer Haaglanden zal de komende periode investeren in de ontwikkeling van de multidisciplinaire samenwerking. Binnen deze samenwerking is nu de invulling van de gemeentelijke (oranje) kolom in de voorbereiding en uitvoering van de crisisbeheersing en rampenbestrijding volop in beweging. De aanstelling van de Gemeentelijk Coördinerend Functionaris (CGF) is inmiddels een feit. 1. 3
Doel beleidsplan Met dit plan zet het Algemeen Bestuur een eerste stap in de ontwikkeling van een regionaal en multidisciplinair beleid op het terrein van de fysieke veiligheid in Haaglanden. Het beschrijft het voorgenomen beleid van de regionale brandweer Haaglanden (hierna te noemen Brandweer Haaglanden) voor de planperiode 2010-2014. Vanuit de missie en visie benoemt het plan een drietal strategische pijlers die kaderstellend zijn voor het te ontwikkelen beleid. Te zijner tijd zal het plan op gaan in het beleidsplan dat voor de Veiligheidsregio Haaglanden zal worden opgesteld. Het belangrijkste doel van dit beleidsplan is de contouren van het te voeren beleid te schetsen. Het is dus geen opsomming van de concrete taakstellingen van jaar tot jaar, maar verwoordt de basiskeuzes die gemaakt zijn om van negen brandweerkorpsen één regionaal korps te maken .
1. 4
Ambit ies regionalisering De aandacht zal in de eerste periode vooral uitgaan naar de organisatorische samenvoeging van de lokale brandweerkorpsen en de Hulpverleningsregio Haaglanden tot een samenhangende regionale brandweerorganisatie. Deze samenvoeging moet op termijn schaalvoordelen opleveren, die ten goede komen aan een kwaliteitsverbetering van de primaire processen binnen de brandweerorganisatie. Deze verbetering wordt in de organisatie zichtbaar in een verhoging van de continuïteit, capaciteit en kwaliteit en wordt aan gemeenten gepresenteerd in de jaarlijkse begroting. De wijze waarop Brandweer Haaglanden deze samenvoeging gestalte wil geven, baseert zij op drie strategische pijlers. De pijler vernding geeft richting aan de samenvoeging van de afzonderlijke korpsen tot een nieuwe regionale organisatie en aan de positie die de nieuwe organisatie op het gebied van de fysieke veiligheid wenst in te nemen. Professionalisering is het sleutelwoord om de gewenste kwaliteitsverbetering tot stand te brengen en goed werkgeverschap bevat de noodzakelijke voorwaarden om de werknemers de nieuwe organisatie in de gewenste richting te doen ontwikkelen.
1. 5
Leeswij zer Alvorens in te gaan op de grondslagen en strategische doelstellingen van het beleidsplan (hoofdstuk 3), is een korte terugblik opgenomen op het ontstaan van de regionale (brandweer)samenwerking (hoofdstuk 2). In hoofdstuk 4 zet Brandweer Haaglanden de beleidsdoelstellingen voor de periode 2010-2014 uiteen aan de hand van de strategische pijlers. Hoofdstuk 5 bevat een korte beschrijving van de vervolgstappen. In een bijlage is een eerste opsomming opgenomen van de op de diverse resultaatgebieden van de regionale brandweer te leveren beleidsprodukten.
-4-
2
Historisch perspectief Het huidige kwaliteitsniveau van Brandweer Haaglanden komt voort uit een aantal belangrijke ontwikkelingen van de afgelopen twintig jaar. In vogelvlucht passeren deze hier de revue.
2. 1
Opheff ing Bescherming bevolking In 1985 is een eerste stap naar regionalisering gezet bij de opheffing van de Bescherming Bevolking. De landelijke wetgever droeg de taken van de rampenbestrijding op aan de brandweer, die daartoe in (beperkte) vorm moest regionaliseren. Naast deze taak kreeg deze regionale brandweer taken op het gebied van grootschalig opleiden en oefenen. De instelling van de regionale alarmcentrale gaat ook terug tot dit moment. In Haaglanden waren toen overigens twee brandweerregio’s actief: Haagland en Delft.
2. 2
Verdere samenwerking, colocat ie van meldkamers en operationele grenzen De volgende stap bestond uit het (in 1995) samenvoegen van genoemde twee regio’s en het colokeren van de alarmcentrales/meldkamers van de hulpdiensten in de regio. In het gebied tussen Den Haag, Rijswijk en Voorburg werd voorts geëxperimenteerd met het uitrukken over gemeentegrenzen heen. Resultaat hiervan voor de burger is de snelste hulp en voor de organisaties een efficiencywinst.
2. 3
Project Versterking Brandweer De ontwikkelingen kwamen opnieuw in een stroomversnelling met het Project Versterking Brandweer (1997). Dit door het Rijk geïnitieerde project leidde in Haaglanden, als eerste in Nederland, tot het volledig werken volgens de zorgnormen en operationele grenzen. Nu buurgemeenten voortaan voor een deel de gemeentelijke paraatheid overnamen, konden de meeste korpsen in Haaglanden hun paraatheiddoelstellingen verlagen. In deze periode kregen de eerste ontwikkelingen om specialismen te regionaliseren vorm. Haaglanden liep en loopt voorop op het gebied van de ongevalbestrijding gevaarlijke stoffen
2. 4
Gemeentelijke herindelingen De afgelopen jaren hebben zich in de regio Haaglanden diverse gemeentelijke herindelingen voltrokken. Rondom deze herindelingen zijn nieuwe samenwerkingsinitiatieven gegroeid. Zo ontstonden er fusies van brandweerkorpsen maar ook bijvoorbeeld gezamenlijke regelingen voor de piketfunctie van officier van dienst. Mede als gevolg hiervan werd de al bestaande samenwerking steeds intensiever. Oude uitrukposten verdwenen en nieuwe, op de regionale ruimtelijke situatie ingestelde uitrukposten werden gerealiseerd. Daarbij werd op een aantal plaatsen een nieuwe vorm van paraatheid gekozen.
2. 5
Opmaat naar regionale br andweer Haaglanden In het perspectief van de op te richten regionale brandweer Haaglanden wordt volledig samengewerkt op het gebied van de operationele piketten en zijn vergaande stappen gezet in het gezamenlijk verwerven, inkopen en onderhouden van brandweermaterieel en –materiaal. In de sfeer van opleiden en oefenen zijn dezelfde stappen gezet. Hiermee is een - binnen de mogelijkheden van de gemeenschappelijke regeling - zeer vergaande samenwerking bereikt. Het voor Haaglanden benodigde en vastgestelde zorgniveau kan daardoor, vanuit een gezamenlijke inspanning, nog worden behaald.
-5-
3
Vorming van de nieuwe organisatie Aan de totstandkoming van de nieuwe organisatie Brandweer Haaglanden, liggen de onderstaande uitgangspunten ten grondslag.
3. 1
Missie: W aar staat Brandweer Haaglanden voor? Brandweer Haaglanden zet zich proactief in voor kwalitatief hoogwaardige brandweerzorg en het voorkomen, beperken en bestrijden van fysieke risico’s en profileert zich door haar taakuitvoering op, betrouwbare , behulpzame en daadkrachtige wijze in te vullen. Door altijd voorbereid te zijn en te blijven, wordt daarmee een belangrijke bijdrage aan het veiligheidsgevoel van de burgers in het verzorgingsgebied geleverd. De kernwaarden van Brandweer Haaglanden definiëren het karakter van de organisatie. Dat geldt niet alleen voor de wijze waarop zij naar buiten treedt, maar ook voor de wijze waarop zij werkzaamheden en samenwerking binnen de organisatie tot stand brengt. Betrouwbaar In de regionale brandweerorganisatie vertrouwt men elkaar en wordt integer omgegaan met situaties, met gegevens en met elkaar. De organisatie komt afspraken met burgers, bedrijven, instellingen, overheden en andere organisaties na. Er kan op brandweer Haaglanden worden gerekend als het erop aankomt. De medewerkers gaan respectvol om met elkaar en vertrouwen erop dat ieder zijn vak verstaat. Behulpzaam De brandweer stelt zich altijd behulpzaam op. De brandweer staat open c.q. is makkelijk toegankelijk voor hulpvragen. De brandweer geeft gevraagd en ongevraagd advies vanuit de verantwoordelijkheid voor een veilige maatschappij. De brandweer staat 24 uur per dag klaar om, zonder voorbehoud vooraf, iedereen in nood te helpen. Daadkrachtig De brandweer heeft passie voor het vak. Ze doet wat ze zegt, ook al vergt dit soms enige moed. De brandweer is een sterk team dat van aanpakken weet en dat op eigen initiatief doet. Niet alleen wanneer er gevaar dreigt, maar juist ook om dit te voorkomen.
3. 2
Visie: W at wil Brandweer Haaglanden bereiken? Brandweer Haaglanden werkt daadkrachtig en integer aan een efficiënte, doelmatige en kwalitatief hoogwaardige dienstverlening aan burgers en bestuur in het verzorgingsgebied, binnen bestaande financiële kaders. Zij heeft een continue focus op het verbeteren van haar professionele organisatie. Dit doet zij door het delen, verbinden en benutten van kennis, inzichten en talenten. De gedrevenheid voor het werk draagt hieraan bij en vraagt om een goede en plezierige werkomgeving met ruimte voor ontwikkeling en eigen verantwoordelijkheid. De bestaande financiële kaders, die voortkomen uit het fusieproces van Brandweer Haaglanden, zijn daarvoor taakstellend; optredende schaalvoordelen worden zichtbaar in een efficientere bedrijfsvoering. De financiële voordelen die daarmee kunnen worden gerealiseerd worden vertaald in voorstellen tot kwaliteitsverbetering die jaarlijks in de begroting ter besluitvorming worden voorgelegd.
-6-
3. 3
Strategie: Vanuit welk plan werkt Brandweer Haaglanden? Voornoemde missie en visie leiden tot een keuze voor een drietal strategische pijlers, waarop Brandweer Haaglanden de doelstellingen van het te voeren beleid zal baseren. Pijler 1, Verbinding De regionale brandweer zal in verbinding moeten staan en blijven. Dat geldt primair voor haar klanten: de burgers en bedrijven in Haaglanden. Dit kan uiteraard alleen als de brandweer goed in contact staat met haar opdrachtgevers, de gemeenten en met de andere diensten en organisaties die werkzaam zijn op het terrein van de openbare orde en veiligheid. Deze verbinding zal Brandweer Haaglanden realiseren in het ontwikkelen van nieuwe initiatieven op gebied van community safety, het regiobreed doorontwikkelen van bestaande producten als het brandveiligheidsadvies en het zorgvuldig positioneren van het risicobeleid en brandveiligheidsbeleid op grond van de aanstaande Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht Verbinding met werkgevers van vrijwilligers is van belang om meer inzicht en samenwerking tot stand te brengen in het voldoende beschikbaar blijven van deze groep parttime brandweerpersoneel. Pijler 2, Professionalisering De bij de regionalisering betrokken brandweerorganisaties gaven voor de regionalisering ieder op hun eigen wijze invulling aan de primaire processen en aan de realisatie van hun primaire producten. Brandweer Haaglanden realiseert met de fusie één regionale, efficiënt werkende brandweerorganisatie door het stroomlijnen en innoveren van haar primaire bedrijfsprocessen. Horizontale afstemming is hiervoor noodzakelijk. Pijler 3, Goed werkgeverschap De nieuwe organisatie kent een grotere schaal en dat biedt Brandweer Haaglanden kansen en uitdagingen op het gebied van Human Resource Management. De schaalgrootte leidt enerzijds tot persoonlijke ontwikkelingsmogelijkheden die eerder niet bestonden en die door middel van instrumenten als talentenmanagement kunnen worden gefaciliteerd. Anderzijds dient binnen de organisatie voldoende herkenbaarheid voor het individu en de bestaande subgroepen –waaronder de vrijwilligers- te bestaan.
3. 4
Inricht ing organisat ie De organisatie van Brandweer Haaglanden zal worden ingericht vanuit het beginsel "centraal wat moet en decentraal wat kan". In de dagelijkse prakrijk van de brandweerzorg komt dit neer op het voortbestaan van geografisch herkenbare brandweereenheden, waar ruimte is en blijft voor een couleur locale. Deze worden ondersteund door centraal gepositioneerde afdelingen.
-7-
4
Beleidsdoelstellingen 2010-2014 Dit beleidsplan is opgezet voor de nieuwe geregionaliseerde brandweerorganisatie. De beleidsdoelstellingen zijn er op gericht om de organisatie stapsgewijs te ontwikkelen van een samengestelde organisatie van korpsen en afdelingen naar één efficiënt werkende regionale brandweerorganisatie, ofwel van een 9x1 organisatie naar een 1x9 organisatie. Daarvoor is het van belang om de komende jaren extra aandacht te besteden aan nieuwe aspecten binnen de organisatie, zoals bedrijfsvoering en HR. Dit geldt evenzeer voor de nieuwe positie die de korpsen ten opzichte van elkaar en ten opzichte van de gemeenten gaan innemen.
4. 1
Pij ler 1: Verbinding 4. 1. 1 Bur g er s en b edr i jv en Een ambitie is om veel meer te gaan doen aan het (brand)veiligheidsbesef van burgers, bedrijven en overheden, de “zachte” kant van brandveiligheid. “Community safety” initiatieven, waarbij wordt samengewerkt met de medewerkers van afdeling incidentbestrijding van de lokale korpsen, verlopen zeer succesvol. Voorbeelden zijn de op beïnvloeding van brandveilig gedrag gerichte initiatieven zoals een keurmerk Brandveilig Gebruik Bouwwerken (BGB), safe hotels en het keurmerk veilig ondernemen. Onder de noemer “meer rood op straat” wordt aan verbreding en verdieping van dergelijke initiatieven gewerkt. Deze initiatieven zullen hun vertaling dienen te krijgen in het gemeentelijke integrale veiligheidsbeleid. Er zal uitvoering worden gegeven aan het eerder bestuurlijk vastgestelde plan van aanpak op het gebied van de risicocommunicatie en –voorlichting. Daarmee wordt voor burgers, bedrijven en overheden transparanter gemaakt wat de risico’s zijn en hoe men zich hiertegen kan verweren. Er zal een groter appèl worden gedaan op de eigen weerbaarheid en in de maatschappij volop aanwezige veerkracht.
4. 1. 2 G em eent en In de brandpreventie schuift, mede als gevolg van wijzigende regelgeving, de taak van de brandweer op naar de meer controlerende en handhavende taken, waarbij de eigen verantwoordelijkheid van gebruikers van panden wordt benadrukt. Daarbij is nauwe samenwerking met de betreffende gemeentelijke diensten onveranderd belangrijk. De afzonderlijke korpsen zijn lokaal goed bekend en kunnen maatwerk in dienstverlening leveren. Het delen van kennis met medewerkers van preventie en operationele voorbereiding (incl. de meldkamer) verhoogt ook de effectiviteit van het optreden van de brandweer. De brandweer is actief betrokken bij de discussie rondom de WABO, de uitwerking van de effecten hiervan en de mogelijke ontwikkeling van een (regionale) omgevingsdienst. Leidraad daarbij is de taakverdeling tussen regio en gemeenten zoals eerder door de gemeenteraden bij het “Voorgenomen besluit”vastgesteld. In 2010 zal de regionale hoofdroutekaart voor hulpdiensten en openbaar vervoer ambtelijk worden voorbereid en bestuurlijk worden vastgesteld. Daarmee is de bereikbaarheid en doorrijdbaarheid ook beleidsmatig vastgesteld. De brandweer heeft hierbij, vanwege de aard van de taakstelling en de te gebruiken voertuigen van oudsher een voortrekkersrol.
-8-
4. 1. 3 Part n er s i n v ei l i gh ei d Verbinden is een belangrijke ambitie binnen de nieuwe brandweerorganisatie. Een ambitie die een actieve en alerte houding en gedrag van de organisatie als geheel vereisen, maar ook van de individuele werknemers binnen die organisatie. Door de organisatie zal hierop zowel intern als extern worden geïnvesteerd en zullen de medewerkers worden gefaciliteerd. Dat gebeurt op actieve wijze en vanuit de kernwaarden behulpzaam, betrouwbaar en daadkrachtig. Crisisbeheersing is veel meer dan rampenbestrijding was, maar wat minstens zo belangrijk blijft is het deelnemen in netwerken. Concreet behelst het invullen van netwerkmanagement dat de volgende stappen dienen te worden doorlopen: 1. het inventariseren van de (voor onze regio) relevante partners in geval van crises of rampen; 2. het maken van (proces)afspraken over de samenwerking met deze crisispartners; 3. het bestuurlijk bekrachtigen van bovenstaande afspraken (bijvoorbeeld met de waterschappen); 4. het borgen van bovenstaande afspraken in de werkorganisatie van de Veiligheidsregio). In het voor de VRH op te stellen regionaal beleidsplan Crisisbeheersing zal een visie op de samenwerking van partijen, besturen en diensten binnen en buiten de VRH zijn opgenomen. De regionale brandweerorganisatie stelt zich in multidisciplinair verband op als een actieve partner met een open houding naar de overige partners in veiligheid. Het organiseren van en deelnemen in multidisciplinaire verbanden met betrekking tot het oefenen en opleiden is hiertoe een succesvol verbindingsmiddel gebleken. Dit geldt zowel voor de beroeps- als de vrijwillige brandweermedewerkers. De regionale brandweerorganisatie zal zich zowel intern als extern presenteren als één uniform herkenbare brandweerorganisatie.
4. 2
Pij ler 2: Prof essionaliser ing 4. 2. 1 W aar st aan w e n u ? Voor de regionalisering gaven de regionale en lokale brandweerorganisaties ieder op hun eigen wijze invulling aan hun brandweertaken. De meeste korpsen waren onderdeel van de gemeentelijke organisatie en met hun sturingsprocessen ook aan de gemeenten verbonden. Dat betekent dat de periode voorafgaand aan de regionalisering veel werk verzet is om de korpsen uit de gemeenten te ontvlechten en de regionale brandweer organisatorisch en financieel in kaart te krijgen.
4. 2. 2 W aar w il l en w e n aar t o e Brandweer op orde
Er is de afgelopen periode hard gewerkt om alle organisatorische processen inzichtelijk te krijgen en op elkaar af te stemmen. De komende beleidsperiode gaat Brandweer Haaglanden verder met het op elkaar afstemmen van de diverse bedrijfsprocessen en het op orde houden van de vakinhoudelijke documentatie. Doel hiervan is meer transparantie tot stand te brengen en de kwaliteit van sturing en verantwoording op een hoger plan te brengen. Een van de eerste zaken die wordt opgepakt, is het ontwikkelen van eenduidig beleid rondom de opkomsttijden in de regio en de daarop gebaseerde kengetallen. Daarnaast heeft het ontwerpen van goede regionale procedures voor opschalen prioriteit.
-9-
Uniforme processen
Er wordt meer uniformiteit in de werkprocessen nagestreefd, zodat continuïteit, capaciteit en kwaliteit gewaarborgd blijven. In de aanloop naar de regionalisering is regionaal al veel samengewerkt binnen de verschillende vakgebieden. Deze samenwerking en onderlinge afstemming is een eerste stap naar de uniformering van de werkprocessen. Gaandeweg de komende periode krijgen deze werkprocessen hun definitieve vorm en worden ze geformaliseerd. Binnen deze uniformering blijft echter ruimte voor maatwerk, rekening houdend met de couleur locale. Best practices
De regionalisering biedt de kans om de ‘best practices’ te identificeren en in de breedte van de organisatie door te voeren. Het borgen van de veiligheid bij repressief optreden is een speerpunt dat door de huidige maatschappelijke ontwikkelingen steeds belangrijker wordt. Zeker in de eerste periode na de regionalisering is er winst te behalen door het efficiënt inrichten van de organisatie en de bedrijfsprocessen. De te bereiken schaalvoordelen worden primair ingezet voor het borgen van continuïteit en capaciteit en kwaliteit, maar daarnaast vooral voor innovatie en kwaliteitsverbetering. Innovatie Na de regionalisering komt er tijd en ruimte voor innovatie en het verder ontwikkelen van het brandweervak. Er wordt al incidenteel geëxperimenteerd met nieuwe werkwijzen als repressief ventileren en gebruik van alternatieve blusmiddelen.
4. 2. 3 D o el m at i g e o nd er st eu n i ng Een van de voorwaarden om het in deze pijler genoemde beleid te kunnen realiseren is dat de ondersteunende processen goed zijn geregeld. Twee belangrijke instrumenten daarvoor zijn Planning en Control en informatiemanagement. Planning en Control
Planning en Control draait om de vraag wat is de doelstelling. Welke prestaties levert Brandweer Haaglanden en wat gaat dat kosten? Planning en Control is het instrument dat het management gebruikt om te sturen op doelrealisatie. Hiervoor maakt het management gebruik van begrotingen, analyses, prestatie-indicatoren en rapportages.
Huidige zorg, huidige budget De eerste prioriteit is het handhaven van de huidige zorg. Brandweer Haaglanden rekent in eerste instantie de beschikbare budgetten uit de ontvlechting toe aan de nieuwe organisatieonderdelen en de bestaande prestatie-indicatoren hanteren. Leidraad bij deze verdeling is het uitgangspunt centraal wat moet en decentraal wat kan. Transparante prestaties In de begroting 2011-2014 zal meer inzicht ontstaan in de prestaties. De regio Haaglanden doet in 2009 actief mee aan het landelijke project Aristoteles, dat zich richt op uniforme prestatie-indicatoren voor veiligheidsregio’s. In dit project participeren de NVBR, de Veiligheidsraad en het ministerie van BZK. De verwachting is dat de prestatie-indicatoren die in dit project worden ontwikkeld gaan bijdragen aan de transparantie van de organisatie. Normering In 2012 wordt de planning en control cyclus geëvalueerd. Na de opbouwfase is het onze doelstelling om efficiencyvoordelen te vertalen naar genormeerde budgetten. De ervaringen die de nieuwe organisatie dan heeft opgedaan en de financiële uitkomsten van 2010 en 2011 zullen hiervoor als basis dienen. Hiermee kan strakker worden gestuurd op prestaties en genormeerde budgetten én kunnen budgetten worden vrijgemaakt voor kwaliteitsverbetering van de organisatie.
- 10 -
Informatiemanagement
Informatie is als productiefactor en sturingsinstrument van cruciaal belang voor professioneel brandweerwerk. Daarom is het belangrijk om het professionaliseren van informatiemanagement in goede banen te leiden. Informatiemanagement is het vakgebied dat zich daarmee bezig houdt.
Ontwikkelingen Er vinden op het vlak van informatievoorziening diverse ontwikkelingen plaats gericht op het hebben en delen van informatie zowel in de eigen kolom als met ketenpartners. Daarbij is de blik zowel gericht op de dagelijkse werkzaamheden als ten tijde van crisis- en rampsituaties. Daarvoor zijn een aantal speerpunten geformuleerd:
informatie halen bij de bron, dit betekent aansluiting op de basisregistraties en het realiseren van koppelvlakken met ketenpartners (gemeenten, stadsgewest, provincie, politie, GHOR, Eneco, Defensie enz.); de implementatie van netcentrisch werken; het ontwikkelen van managementinformatie.
Informatie halen bij de bron Landelijk wordt voor de e-overheid het stelsel van basisregistraties ontwikkeld. De brandweer zal daar als afnemer gebruik van moeten maken. De basisregistraties bevatten echter maar een beperkte gegevensset die van belang is voor de brandweer. Daarom is het belangrijk om afspraken te maken en koppelvlakken te realiseren met de diverse ketenpartners. Netcentrisch werken In het convenant veiligheidsregio Haaglanden dat met het ministerie van BZK is afgesloten staan afspraken t.a.v. informatiemanagement. Landelijk is hiervoor o.a. het project netcentrisch werken onder verantwoording van genoemd ministerie opgestart. In 2008 is in Haaglanden een multidisciplinaire werkgroep bestaande uit medewerkers van de politie, brandweer, GHOR en de gemeenten opgestart om verder invulling te geven aan multidisciplinair informatiemanagement en het implementeren van netcentrisch werken ten tijde van (grote)incidenten en rampen. Dit betekent in 2009 dat zowel de organisatorische invulling van multidisciplinair informatiemanagement als de implementatie van een crisismanagementsysteem moet worden uitgevoerd. Daarbij wordt afgestemd met landelijke ontwikkelingen zoals IASV (Informatie Architectuur Sector veiligheid) en referentiekader regionaal crisisplan. Ontwikkelen van managementinformatie en afstemming van systemen Brandweer Haaglanden heeft behoefte aan managementinformatie (sturingsinformatie) ten aanzien van de primaire processen. Deze informatie geeft inzicht in de kwaliteit van de processen en informatievoorziening. Het afstemmen van de huidige systemen op elkaar en het vervangen van verschillende systemen, zowel op het gebied van brandweerzorg als bedrijfsvoering is een prioriteit waaraan al voor de datum van regionalisering vorm wordt gegeven Aan de ontwikkeling van nieuwe instrumenten wordt permanent gewerkt.
4. 3
Pij ler 3: Goed W erkgeverschap 4. 3. 1 W aar st aan w e n u ? Het personeelsbestand van Brandweer Haaglanden bestaat uit afgerond 1400 ( 900 beroeps en 500 vrijwillige) medewerkers. De nieuwe organisatievorm leidt tot een aantal taakverschuivingen en de nodige personele verschuivingen. De juiste medewerkers op de juiste plek is en blijft als onderdeel van goed werkgeverschap een belangrijk speerpunt. De nieuwe organisatie wordt de komende jaren verder opgebouwd. Dat vraagt veel flexibiliteit van het personeel. Brandweer Haaglanden is als goede werkgever verantwoordelijk voor een goede transitie naar deze nieuwe organisatie en de periode daarna.
- 11 -
4. 3. 2 W aar w il l en w e n aart o e? De brandweer is een aantrekkelijke en uitdagende werkgever met een maatschappelijk relevante taak. Met de juiste mensen op de juiste plek. Dit vraagt om goed HR-beleid op meerdere vlakken, maar ook om de juiste attitude van het management. Plannen beginnen echter met de zaken op orde hebben. Bij de start van de organisatie wordt prioriteit gegeven aan de beheerssituatie van het HRM. T a l e n t - e n c o m p e t e n t i e m a n ag e m en t
Bij een brandweerorganisatie is de kennis en kunde van de individuele medewerkers een waardevol goed. Er kan veel werk worden vertaald in standaard werkprocedures, maar juist bij onvoorspelbare situaties waarbij snel handelen van belang is, valt of staat de kwaliteit van de taakuitvoering met de vakkundigheid van de medewerkers: onze mensen maken het verschil. Talent binnen de organisatie moet voldoende benut worden. Dit betekent enerzijds dat de juiste mensen op de juiste plaats moeten zitten. Anderzijds is het van belang om elkaar binnen de regio te kennen en de talenten van elkaar te kunnen benutten. Hier ligt een belangrijke taak voor de pijler 'verbinden'. Talenten kunnen worden benut bij samenwerking en in samenwerking kunnen kwaliteiten maximaal benut worden, maar dat kan alleen als collega’s binnen de gehele regio elkaar weten te vinden. G r o e i e n o n t w i k k e l i n g m e d e w er k er s
De menselijke kwaliteit (en de ontwikkeling daarvan) is voor Brandweer Haaglanden ook een strategische succesfactor. De gedrevenheid voor het werk draagt bij aan dit succes, maar dat vraagt wel om een plezierige werkomgeving met ruimte voor ontwikkeling. De medewerker draagt zelf een verantwoordelijkheid voor zijn ontwikkeling. De leidinggevende heeft hierbij een faciliterende rol. Daarmee is ontwikkeling een gedeelde verantwoordelijkheid tussen werknemer en werkgever. Het vinden van een goed evenwicht tussen de belangen van de medewerker en die van de organisatie is daarbij leidend principe. Het ontwikkelingsbeleid kan tevens worden verbonden met HRM-speerpunten als tweede loopbaanbeleid en doorstroombeleid. Goed leiderschap
HRM is primair een lijnverantwoordelijkheid. De uitvoering van HR-beleid ligt bij het management. Dit vraagt om goed leiderschap. De wijze van leidinggeven heeft ook een sterke binding met de organisatiecultuur die wordt nagestreefd. Een nader in te vullen MD-programma geeft hier richting aan goed werkgeverschap. Goed werkgeverschap vraagt ook om goed werknemerschap. Onderling vertrouwen tussen leidinggevende en werknemers is daarbij van belang. V i n d e n , b i n d e n e n b o e i e n v an v r i j w i l l i g er s
In de huidige organisatie laat de personeelssamenstelling een verhouding tussen beroeps- en vrijwillig personeel zien van circa 65%-35%. Het vinden, behouden en boeien van alle personeel, maar met name ook de vrijwilligers, is een toenemende uitdaging. De komende jaren zal worden gekeken naar een logische en bedrijfsmatige verdeling van allerlei bijzondere taken. Zorg blijft de inzetbaarheid, vooral in de dagsituatie, van het vrijwillig personeel. Er zal worden onderzocht in hoeverre hier oplossingen mogelijk zijn die enerzijds de paraatheid kunnen garanderen en anderzijds het behoud van mensen, kennis en de lokale binding zal garanderen. De bestaande praktijk en inzichten van de vrijwilligerskorpsen zullen hierbij worden benut. Tegelijk is het van belang om de werkgevers vanuit hun maatschappelijke betrokkenheid met regelmaat te informeren over deze ontwikkelingen en hen inzicht te bieden in de meerwaarde die brandweerorganisatie de vrijwilliger biedt bij zijn persoonlijke ontwikkeling.
- 12 -
5
Vervolgstappen / implementatie In de voorgaande hoofdstukken is de nieuwe brandweerorganisatie beschreven naar taken, ambitieniveaus, inrichting en bedrijfsvoering. Zo is het meerjarenperspectief van Brandweer Haaglanden vanaf 1 januari 2010 ontstaan. De verdere implementatie in de organisatie is een eerste verantwoordelijkheid van de inrichters en toekomstig leidinggevenden. Dit meerjaren beleidsplan wordt verder uitgewerkt in de diverse afdelings- en korpsplannen van Brandweer Haaglanden. De organisatie in opbouw zal zich daar naast de integratie tot een geheel als eerste mee bezig houden. Een volgende stap zal leiden tot het vertalen van strategische en afdelingsdoelstellingen in prestatie-indicatoren. Het is de doelstelling van Brandweer Haaglanden om bij de begroting 2011 per resultaatgebied een set van deze prestatie-indicatoren te presenteren. Voorts zal dit eerste meerjarenbeleidsplan worden bijgesteld aan de hand van voortschrijdend inzicht en zal het opgaan in het beleidsplan dat voor de Veiligheidsregio Haaglanden zal worden opgesteld.
- 14 -
Bijlage: Beleidsvoornemens Brandweer voor Veiligheidsregio Haaglanden Met de drie strategische pijlers geeft Brandweer Haaglanden aan op welke wijze zij de geregionaliseerde organisatie en haar bedrijfsprocessen zal inrichten. De uitkomsten ervan zullen uiteindelijk tot uitdrukking komen in de diverse voornemens zoals die op de diverse beleidsonderwerpen binnen de fysieke veiligheid gelden. In deze bijlage zijn deze voornemens nader beschreven. De daarbij gekozen indeling van resultaatgebieden sluit aan op de indeling van de meerjarenbegroting en is landelijk geïntroduceerd. Zij omvat de volgende vijf resultaatgebieden: brandweerzorg, crisisbeheersing, meldkamer, GHOR en bedrijfsvoering.
1. Brandweer zorg en Crisisbeheersing Komende periode zal Brandweer Haaglanden veel investeren in de verdere ontwikkeling van de multidisciplinaire samenwerking op gebied van zowel de brandweerzorg als de crisisbeheersing. Deze inspanningen vloeien rechtstreeks voort uit het wetsontwerp Veiligheidsregio’s en het convenant dat het Algemeen Bestuur van de Hulpverleningsregio Haaglanden en het Regionaal College van Politie Haaglanden in december 2007 afsloten met de minister van BZK. In het convenant staat een aantal verplichtingen waar de Veiligheidsregio Haaglanden (VR Haaglanden) aan moet gaan voldoen voor 1 januari 2010. Daarnaast zal het rijk via de concept Wet Veiligheidsregio’s (inclusief onderliggende AMvB’s) meer sturing gaan geven aan de organisatorische invulling van de (voorbereiding op de) multidisciplinaire repressieve organisatie. Regionaal Risicoprofiel Het regionaal risicoprofiel bevat een overzicht van de in de regio aanwezige risico’s (aard, omvang & effect) en een analyse van deze risico’s. Op basis hiervan geeft het Regionaal Beleidsplan aan voor welke risico’s planvorming gewenst is voor de gevolgbestrijding, waarvoor beheersmaatregelen gewenst zijn èn welke restrisico’s worden geaccepteerd. Een aantal prioriteiten is daarbij door het Rijk al aangegeven (overstromingen, vitale infrastructuur en pandemieën). De crisispartners worden jaarlijks uitgenodigd om te overleggen over de in de regio aanwezige risico’s. Op basis van het (regionaal) risicoprofiel zal duidelijk worden in hoeverre planvorming moet worden opgesteld voor bepaalde ramptypen, zowel vanuit de invalshoek nationale veiligheid als vanuit de regionale invalshoek. Het opstellen van het regionaal risicoprofiel staat gepland in 2009. Regionaal Beleidsplan Dit plan beschrijft de wijze waarop de multidisciplinaire voorbereiding en uitvoering van de crisisbeheersing en rampenbestrijding wordt vormgegeven en de wijze waarop de kwaliteit wordt geborgd. Hierin wordt feitelijk aangegeven waarop de focus zich de aankomende 4 jaar gaat richten als het gaat om rampenbestrijding en crisisbeheersing. Onderwerpen die volgens de concept Wet Veiligheidsregio’s onderdeel uitmaken van het beleidsplan zijn: een beschrijving van de beoogde operationele prestaties (=hulpaanbod) brandweer en de GHOR (mono en multidisciplinair), evenals van de beoogde operationele prestaties wat betreft de rampenbestrijding en crisisbeheersing van de gemeenten en de politie in de regio; een uitwerking van de door de minister vastgestelde landelijke beleidsdoelstellingen; een informatieparagraaf waarin een beschrijving wordt gegeven van de informatievoorziening binnen en tussen crisispartners; een oefenbeleidsplan; een beschrijving van de niet-wettelijke adviesfunctie over branden, rampen en crises. Regionaal Crisisplan In de nieuwe wetgeving wordt aangegeven dat er per veiligheidsregio één regionaal crisisplan opgesteld dient te worden. Op dit moment heeft elke gemeente in de regio Haaglanden nog een eigen rampenplan. In het convenant staan de voorwaarden waaraan de repressieve - 15 -
organisatie moet gaan voldoen. Ook staat in het convenant dat aangesloten moet worden bij toekomstige wetgeving. Totdat er een regionaal crisisplan is ontwikkeld door de regio, hoeven de huidige gemeentelijke rampenplannen niet op basis van wettelijke vereisten te worden herzien, maar kunnen de oude (geactualiseerde) versies na medio mei 2009 in stand blijven. De Provincie heeft dit in haar brief van 12-2-2009 aangegeven. Brandweer Haaglanden zal het voortouw nemen bij het opstellen van het Regionaal Crisisplan. Gemeenten en hulpdiensten zullen daarbij zelf invulling geven aan de monodisciplinaire aanpassingen die gevraagd worden in het kader van het aansluiten bij het Regionaal Crisisplan. Daarnaast zal er multidisciplinair invulling gegeven moeten worden aan overkoepelende taken zoals informatiemanagement, melding & opschaling, opleiden & oefenen en leiding & coördinatie Coördinatieplannen & rampbestrijdingsplannen In het Convenant Veiligheidsregio Haaglanden zijn een aantal prioriteiten opgenomen. Concreet zal dit er in ieder geval toe leiden dat tot 2010 planvorming zal moeten worden ontwikkeld op de ramptypen Pandemieën, Overstromingen en Vitale infrastructuur. De laatste twee ramptypen waren reeds opgenomen in het Regionaal Beheersplan Rampenbestrijding 2005-2009. De voorbereiding op een mogelijke overstroming is in 2008 in planvorming gevat. De overige twee gedefinieerde ramptypen zullen in de komende periode nog in planvorming worden omgezet. Voor het onderwerp Vitale infrastructuur betekent dit een omvangrijk planvormingtraject en in het geval van Pandemieën moet bekeken worden in hoeverre de bestaande draaiboeken nog voldoen. Voor beide scenario’s geldt dat naast zorg voor de burger ook gekeken moet worden naar het in stand houden van de hulpverleningsorganisatie bij uitval van mensen en middelen.
2. Meldkamer Een goede meldkamer is de levensader van de communicatie: niet alleen bij rampen en grootschalig optreden, maar juist bij de afhandeling van de dagelijkse incidenten. Het colokeren (en integreren) van de meldkamer op een doordachte, efficiënte en op de toekomst gerichte wijze levert de noodzakelijke meerwaarde op voor de hulpverlening in Haaglanden. Met de realisering van een nieuwe meldkamer (zowel voor politie, brandweer als centrale post ambulancevervoer) wordt ingespeeld op de eisen die op dit moment en de komende tijd aan de meldkamer gesteld gaan worden. Daarbij wordt rekening gehouden met de toepassing van moderne technieken en daarmee is de meldkamer tevens in staat om te voldoen aan de eisen die worden gesteld bij zowel grote crises als bij de dagelijkse hulpverlening. Het zal in de nieuwe meldkamer mogelijk zijn om 112-meldingen die worden gedaan met gebruik van mobiele telefonie (inmiddels ruim 70% van alle meldingen), direct te verwerken. Dit levert een bijdrage aan de norm voor de verwerkingstijden op de meldkamer voor alle disciplines, te weten politie, brandweer en centrale post ambulancevervoer. Voor de brandweer draagt dit bij aan het behalen van de zorgnormen. In de nieuwe meldkamer zal het fysiek en technisch mogelijk zijn om in te spelen op de ontwikkelingen in de toegang op de acute zorgverlening. Eind 2007 hebben het Regionaal College van de Politie Haaglanden en het Algemeen Bestuur van de Hulpverleningsregio Haaglanden ingestemd met een nadere uitwerking van bovengenoemde doelstellingen in een Business Case Nieuwe Meldkamer.
- 16 -
3. GHOR De missie voor GHOR Haaglanden is de volgende: beperken van gezondheidsschade van burgers in Haaglanden als gevolg van grootschalige calamiteiten. Deze missie bestaat uit enkele wezenlijke onderdelen. Het beperken van gezondheidsschade staat centraal. Hierbij gaat het niet alleen om het beperken van fysiek letsel, maar ook van psychisch letsel. Bovendien houdt het beperken ook in dat een bijdrage geleverd wordt aan het zo mogelijk voorkomen van gezondheidsschade. Een tweede term betreft de doelgroep. Met burgers in Haaglanden worden in dit verband niet alleen de inwoners bedoeld, maar iedereen die zich ten tijde van calamiteiten in Haaglanden bevindt. Een centraal begrip in de verantwoordelijkheid van de GHOR is de grootschaligheid. De calamiteiten waarnaar wordt verwezen zijn crises, rampen en zware ongevallen, inclusief uitbraken van infectieziekten. Vanuit deze missie staan de volgende strategische doelstellingen centraal die aanvullend zijn op elkaar met ieder een eigen karakter: a. Het bevorderen van de samenhang en samenwerking van de partners binnen de totale geneeskundige hulpverleningsketen ten tijde van en in voorbereiding op grootschalige ongevallen, crises en rampen teneinde als één functioneel geheel te kunnen optreden; b. Het vanuit de geneeskundige hulpverlening realiseren van integraliteit met de veiligheidspartners om effectieve zorg te kunnen verlenen; c. Het bevorderen dat grootschalige calamiteiten met risico’s voor de gezondheid worden voorkomen; In het Meerjaren Beleidsplan GHOR Haaglanden 2008-2012 zijn deze strategische doelstellingen nader uitgewerkt.
4. Bedr ijf svoer ing In het meerjarenbeleidplan zijn de beleidsvoornemens op het gebied van de bedrijfsvoering uitgewerkt in paragraaf 4.2.3: Doelmatige ondersteuning en 4.3: Goed werkgeverschap. Kortheidshalve wordt daar op deze plaats naar verwezen.
- 17 -