Sarens bouwde mee aan viaduct van Millau

MAANDBLAD VAN DE VLAAMSE INGENIEURSKAMER

02-2010

INGENIEURSMAGAZINE

Sarens bouwde mee aan viaduct van Millau

Philippe De Wit wil hulpmiddelen voor blinden verbeteren Revalideren dankzij technologie Ing. Dirk Cordeel: 36 jaar ‘in de bouw’

VIK, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem jaargang 48, nummer 02, februari 2010 maandelijks tijdschrift, verschijnt niet in juli en augustus afgiftekantoor ANTWERPEN X- P2A8632

Commentaar I-mag Ingenieursmagazine is een uitgave van de Vlaamse Ingenieurskamer vzw Lid van World Federation of Engineering Organisations (WFEO) van de UNESCO. Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers (U.P.P.) VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Ing. Bart Demol MSc, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem HOOFDREDACTEUR Ing. Noël Lagast MSc EINDREDACTIE Luc Vander Elst REDACTIERAAD Ing. I. Born MSc - Ing. B. Demol MSc Ing. H. Derycke MSc - Ing. K. De Wever MSc Ing. N. Lagast MSc - Ing. G. Roymans MSc Ing. W. Samyn MSc - Ing. L. Wezenbeek MSc REDACTIESECRETARIAAT Francine Demaret SECRETARIAAT VIK Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem Tel. +32 3 259 11 00 - Fax +32 3 259 11 01 Website: www.vik.be - e-mail: [email protected] Doorlopend open van 08.30 uur tot 17.00 uur LIDMAATSCHAPSBIJDRAGEN rek.nr.: 406-0098501-56 € 61,00 voor technisch en industrieel ingenieurs, die meer dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor geassocieerde leden € 34,00 voor hen, die 3 jaar of minder dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor een samenwonend lid; voor gepensioneerden € 17,00 voor studenten-industrieel ingenieur € 78,00 voor leden woonachtig in het buitenland € 580,00 voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met meer dan 250 werknemers

Schitterende opdracht voor de dames en heren politici! Wie een diploma behaalt aan een instelling voor hoger onderwijs, kan sinds 2003 een bachelor- of mastertitel voeren. Bachelors en masters van bètaopleidingen krijgen de toevoeging ‘of science (Sc)’, geesteswetenschappen ‘of arts (A)’ en juristen ‘of laws (LL)’ voor de M). Dat zijn internationale afspraken over het gebruik van de titulatuur als indicator voor hogere opleidingen. Ingenieursopleidingen zijn bètaopleidingen, een term die in andere landen meer bekend en gebruikt wordt dan bij ons, maar door de lange traditie zowat wereldwijd bekend is en uitdrukt waarvoor de opleiding staat. Het gebruik van de uitdrukking bètawetenschap is ook niet nieuw. Net zoals de term gammawetenschap en alfawetenschap is ze sinds de Verlichting - eind 18de eeuw - in gebruik. Het is een weliswaar kunstmatige indeling van de wetenschap, maar haar geschiedkundige achtergrond is gefundeerd, vandaag nog bruikbaar en bekend, tenminste voor wie de moeite wil doen om de achtergrond ervan te bestuderen. Rond 1670 zag de positieve wetenschap of ervaringswetenschap het daglicht. De natuurkunde is daar een voorbeeld van. De ingenieurswetenschap is in feite een exponent van de toegepaste wetenschap, die in ons land op het einde van de achttiende eeuw het levenslicht zag. Eind van de negentiende eeuw werd in ons land de aanzet gegeven voor de opleiding en vorming van ingenieurs die voorbestemd waren voor de industrie. De vorming van die ingenieurs - toen al industrieel ingenieurs genoemd - was én wetenschappelijk én praktisch. Ze genoten een groeiend succes. Opleidingen veranderen in de loop van de jaren: naar inhoud, studieduur en volgens het concept. Diploma’s moeten ook internationaal uitwisselbaar zijn, dat wil zeggen dat ze waar ook ter wereld moeten staan voor dezelfde inhoud en graad. De internationale leesbaarheid van een diploma is daarom van groot belang. Het vergemakkelijkt de erkenning van de studies in andere landen. Voor industrieel ingenieurs betekent het dat de graad van hun opleiding overeenkomt met die van master en met de specificatie van de toegepaste wetenschap (MSc). Masteropleidingen horen ook thuis in een universiteit. De opleiding van industrieel ingenieur moet dus in een universiteit worden opgenomen. Bovendien moet de studieduur van de opleiding dezelfde zijn als die van alle ingenieurs in de wereld, d.w.z. 5 jaar of 300 studiepunten en volgens de internationaal gangbare structuur: 3 jaar bachelor en 2 jaar master. De basis om dat allemaal uit te voeren werd al in 1970 gelegd en als we heel nauwkeurig willen zijn al in 1962!! Kan er decretaal eens werk worden gemaakt van de uitvoering daarvan? We voegen er bovendien aan toe: “alstublieft, dames en heren politici en beleidsmakers”, want ons geduld geraakt op!! Het kan ook voor jullie niet moeilijk zijn, want het voorbereidende wetgevende werk hebben jullie voorgangers al gedaan.

€ 280,00 voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met minder dan 250 werknemers

Ing. Joseph NEYENS MSc Algemeen voorzitter VIK

DRUKKERIJ & LAY-OUT Drukkerij SLEURS nv, Overpelt Tel. +32 11 80 90 90 - Fax +32 11 80 90 95 Voor de ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk. COVER Viaduct van Millau (Fr) in aanbouw © Sarens nv

VIP-DAYS 2010 Van ERP naar shopfloor Tweedaags symposium op 22 en 29 april 2010

3

I-mag februari 2010

Inhoud

Commentaar Schitterende opdracht voor de dames en heren politici! . . .

Inhoudstafel .........................................

03 04

Naar een tweejarige master en internationale erkenning! Brandpunt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sfeerbeelden van de VIK-nieuwjaarsreceptie Brandpunt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ing. Carl Sarens trok in Millau 4.400 ton recht Technologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Blinde Philippe De Wit verbetert hulpmiddelen voor blinden Technologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Revalideren dankzij technologie Samenleving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ing. Dietmar Bernaers MSc verrichtte onderzoek in Reims Centrum Onderwijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Naar een betrouwbare en betaalbare energievoorziening? Centrum Industrie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

In de kijker: Het Pass, wetenschappelijk avonturenpark Afdeling Noord-West-Vlaanderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Nieuws van de afdelingen ..............................................................

Stijn Pauwels is nieuwe VIK-jongerenvoorzitter Netwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Jaarlijkse Barco-prijzen uitgereikt Netwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ing. Dirk Cordeel is CEO van de Cordeel Group Netwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11de editie Nacht van de Ingenieur Netwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Activiteiten van de studiegroepen Studiegroepen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

VIP-days 2010 Vik Vorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Een ERP-pakket gebruiken in een productieomgeving Vik Vorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

CE-markering: nieuwe machinerichtlijn 2006/42/EG Vik Vorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Veiligheidsmanagement voor leidinggevenden Vik Vorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Tijdstudie en normstelling Vik Vorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Rubbertechnologie Vik Vorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Verlijmingstechnieken Vik Vorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Cursusagenda Vik Vorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I-mag februari 2010

4

05 07 08 10 12 14 16 19 20 29 30 32 36 38 41 43 43 44 44 45 45 46

brandpunt BRANDPUNT

Naar een tweejarige master en internationale erkenning! Nieuwjaarstoespraak door Ing. Joseph Neyens MSc, algemeen voorzitter Vlaamse Ingenieurskamer BRASSCHAAT. Sinds mensengeheugen worden jaarwisselingen aangegrepen om even stil te staan bij wat voorafging en uit te drukken wat we zouden willen verwezenlijkt zien. Aan een jaaroverzicht van wat de VIK gerealiseerd heeft, wil ik me vanavond niet wagen. De VIK-leden worden daarover voldoende op de hoogte gehouden via onze eigen publicaties en de tientallen bijeenkomsten.

Het bindweefsel van de VIK is ongetwijfeld de belangenbehartiging van haar leden en dat houdt een brede waaier van items in. Bij de belangen, die de VIK behartigt, horen niet enkel de verdediging van de graad en het diploma van industrieel ingenieur, maar ook de voortdurende opleiding en vorming van onze leden. Dergelijke activiteiten dragen wezenlijk bij tot de netwerkvorming en het stimuleren van de vriendschap. Deze nieuwjaarsreceptie is er de uiting van. De verdediging van de beroepsbelangen is nog steeds een kernopdracht van de VIK. Voor buitenstaanders kan dat eigenaardig lijken. In ons land worden sinds 175 jaar burgerlijk ingenieurs opgeleid en sinds ruim 110 jaar industrieel ingenieurs. Bij mijn weten kent geen enkele hogere opleiding een dusdanige rommelige geschiedenis als die van de industrieel ingenieurs die in Wallonië in 1898 begon en in Vlaanderen in 1922.

Twee soorten Ons land kent vandaag twee soorten industrieel ingenieurs: degenen met een studieduur van vijf jaar die een internationale erkenning van de graad en het diploma genieten en degenen met een oplei-

De omvorming van de opleiding van de Vlaamse industrieel ingenieur naar een volwaardige ingenieurmaster met een studieduur van twee jaar of 120 studiepunten is een dringende eis van de VIK.

ding van vier jaar (in Vlaanderen), waarvan de internationale erkenning problematisch is. De opleiding van vijf jaar (drie jaar bachelor en twee jaar master) leidt aan de Franstalige scholen in ons land tot de graad en het diploma van ‘master en sciences de l’ingénieur industriel’. Op 12 december 2009 werden die diploma’s voor het eerst in de geschiedenis uitgereikt aan zowat vierhonderd Franstalige collega’s. De omvorming van de opleiding van de Vlaamse industrieel ingeniAlgemeen voorzitter Ing. Joseph Neyens MSc. eur naar een volwaardige ingenieurmaster met een studieduur van twee jaar of 120 studiepunten is een drineel te laten toenemen! Als men in 2013 gende eis van de VIK om de afgestudeerdezelfde accreditatie-eisen zal stellen den een volwaardige plaats te kunnen voor alle masters, dan moeten tegen die bezorgen op de internationale arbeidsdatum alle masters ook dezelfde mogelijkmarkt. heden krijgen, o.a. qua studieduur of studiepunten en financiële inbreng! Sensu stricto kunnen hogescholen in Vlaanderen onafhankelijk geen masters Logica uitreiken. Alleen in een associatieverband met een universiteit kunnen ze dat wel. In De Vlaamse overheid kan inzake de masde Franstalige gemeenschap kunnen de teropleidingen niet langer haar kop in het hogescholen onafhankelijk tweejarige zand steken. Ons voorstel voor de graden van masters uitreiken. Vlaamse overheid luidt als volgt: In Vlaanderen moeten de universiteiten immers het zogenaamd academiseringsproces van de hogeschoolopleidingen begeleiden en ondersteunen. Alle steun dienaangaande is welkom en laat het voor de overheid een reden zijn om de noodzakelijke extra financiële inbreng voor academische hogeschoolopleidingen substanti-

5

1. de opleiding van industrieel ingenieur is van academisch niveau en een mastergraad – of Science - MSc; 2. mastergraden horen thuis aan de universiteit; 3. de studieduur voor een masteropleiding van ingenieur bedraagt twee jaar of 120 studiepunten.

I-mag februari 2010

BRANDPUNT

‘De regel van drie’ is een eenvoudige regel en in de eenvoud schuilt steeds een of andere vorm van efficiënte toepasbaarheid. Studieduurverlenging hoeft de hogescholen geen angst in te boezemen voor een terugloop van de instroom. Als de Vlaamse regering daarover niet onmiddellijk een beslissing neemt, dan zullen hoe langer hoe meer potentiële studenten voor industrieel ingenieur afhaken. Dat is niet goed! Een land zonder voldoende ingenieurs ondergraaft immers zijn welvaart en welzijn. Hypothekeer onze toekomst niet! In dit geval geldt de slogan ‘Wat we zelf doen, doen we beter’ zeker niet! Het beleid wordt gekenmerkt door ‘rust en vastigheid’, maar wij maken ons zorgen over een overheid die onrustwekkend stil is. Die rust en stilte mag geen synoniem zijn voor besluiteloosheid. Immobilisme kunnen we ons niet langer permitteren. Ik verwijs hier graag en nadrukkelijk naar de interviews met de associatievoorzitters van Leuven en Gent en het bijbehorend commentaar in I-mag van mei 2009 en van januari 2010. Daar werden de standpunten en het mogelijk scenario gepubliceerd. Zonder enige vorm van pessimisme zeg ik u: de tijd dringt!

Out of the box Als VIK willen we ‘out of the box’ denken om ook in Vlaanderen dringend de opleiding voor industrieel ingenieur om te vormen, zodat die voldoet aan de internationale voortgang waarmee ingenieurs wereldwijd worden opgeleid. Een andere taak van de VIK is het stimuleren van het ondernemerschap door de nieuwe generatie van industrieel ingenieurs te inspireren, te mobiliseren, te helpen en te ‘servicen’ op de terreinen van innovatie, internationalisatie en talentontwikkeling. Die taak kan enkel vruchten afwerpen in brede samenwerkingsverbanden, waarvan sommige grondvesten in de loop van de geschiedenis van de VIK al zijn gelegd. Ik vernoem in dat opzicht:

• de samenwerking tussen de vier ingenieursverenigingen van ons land, met name CIBIC, de vereniging van de industrieel en burgerlijk ingenieurs in ons land; • de interactie van de VIK in de Europese en wereldorganisatie van ingenieurs door haar vertegenwoordiging binnen

I-mag februari 2010

CIBIC in de Europese ingenieursvereniging FEANI.

Ingenieurs worden opgeleid en gevormd om oplossingen voor problemen aan te reiken. Wie dat over de landsgrenzen heen belet, heeft niet de maatschappelijke opdrachten van de ingenieurs begrepen.

Engcard De invoering van een ‘Engcard’ (het Europees paspoort voor de beroepsmobiliteit van ingenieurs) is een van de doelstellingen van de Europese Commissie. Via haar vertegenwoordiging in CIBIC draagt de VIK haar steentje bij voor een adequate invoering van de ‘Engcard’. Maar ook daar draaien de bureaucratische molens naar ons gevoel tergend traag. Of juist niet? De geschiedenis van de industrieel ingenieur leert me immers dat elke verandering van enige betekenis 35 jaar vraagt. De vorige in Vlaanderen was in 1970, toen met de wet over de structuur van het hoger onderwijs in ons land de opleiding van industrieel ingenieur werd gecatalogeerd als van universitair niveau. In 2004 heeft de structurele en terechte inschaling van de industrieel ingenieur de toekenning van de graad van master mogelijk gemaakt. De fundamenten daarvoor werden 35 jaar geleden gelegd. Het samenwerkingspact met de overheden noemen we gemakshalve ‘het lobbyen’ van de VIK. Lobby is geen hobby, maar een wezenlijk deel van onze werking. We doen dat niet alleen uit keiharde noodzaak, maar ook vanuit onze trots als industrieel ingenieur, die door een niet aflatend enthousiasme wordt gevoed. Enthousiasme is het sleutelwoord in de VIK. Het is één van de pijlers waarop de VIK steunt. Enkel dan kunnen we in onze doelstelling slagen. Een enthousiast bestuur treffen we in elk van de regionale afdelingen aan. Buitenstaanders beoordelen dat onder meer aan de talrijke en diverse activiteiten die in de regionale afdelingen plaatsvinden. Het dwingt bewondering af voor de paar honderd vrijwilligers die het elke maand voor elkaar krijgen.

Goede doel Tijdens de nieuwjaarsreceptie van 30 januari 2009 kregen de VIK-ambassadeurs een oorkonde, waarin hun engagement werd omschreven. Onze ambassadeurs

6

hebben hun taak behoorlijk ter harte genomen. Ik dank hen daarvoor en hoop dat ze dat in 2010 nog beter zullen doen. ‘Alles kan immers beter’, zo luidt één van de grondstellingen van een ingenieursopleiding. De Vlaamse Ingenieurskamer heeft zich in het verleden evenmin onbetuigd gelaten, als het ging om een of ander sociaal engagement. Haar steunbetuiging voor het goede doel, zoals ‘fietsen en wandelen tegen kanker’, zijn bekend. In onze opdracht van een samenwerkingspact wil ik graag en met enige fierheid ook wijzen op ons engagement met ‘ExChange’, het Vlaams uitzendplatform voor experts.

Kenniseconomie Innoveren kan je leren, o.a. op de schoolbanken. Het begint meestal met nieuwsgierigheid, gevolgd door dromen en denken en dan doen en ook durven, maar meestal is het doorgaan, dat uiteindelijk voor de doorslag en dus het resultaat zorgt. Daarvoor is talent nodig, dat moet worden ontwikkeld om de behoeften op korte en langere termijn in het oog te houden. In onze maatschappij zijn – zelfs in het dagelijkse leven – wetenschap, techniek en technologische innovatie stuwende krachten. We moeten stilaan beseffen dat de trein van de kenniseconomie definitief vertrokken is. Die trein maakt geen rondjes om de achterblijvers op te pikken! Ingenieurs worden opgeleid en gevormd om oplossingen voor problemen aan te reiken. Wie dat over de landsgrenzen heen belet, heeft niet de maatschappelijke opdrachten van de ingenieurs begrepen. Ing. Joseph NEYENS MSc

Wensen van de voorzitter De Vlaamse Ingenieurskamer wenst u allen een bruisend en innovatief 2011 een boeiend en gepassioneerd 2012 een succesvol 2013 veel vreugd en plezier in 2014 maar vooral een duurzame start in 2010!

brandpunt BRANDPUNT

VIK-nieuwjaarsreceptie en bekendmaking projectmanager van het jaar

Ing. Joseph Neyens in gesprek met Karen Maex, Frank Baert en Ing. Rik Baron Jaeken.

Ing. Rik Baron Jaeken overhandigt de prijs projectmanager van het jaar.

Even poseren voor de foto tijdens de uitgebreide receptie.

De genomineerden voor projectmanager van het jaar: Ing. Geert De Maesschalck MSc, Ing. Sabine Mertens MSc en ir. Frank Timmermans aan de zijde van Philip Maertens, voorzitter Agoria Industrial Automation.

Ing. René Peeters MSc reikte het diploma van VIK-ingenieur-expert uit aan Ing. Marc Panen MSc en Ing. Hendrik Fort MSc.

Het organisatieteam van de Vlaamse Ingenieurskamer.

DiJazzed zorgde tijdens het officiële gedeelte voor de muzikale intermezzi.

De nieuwjaarsreceptie is altijd een netwerkmoment bij uitstek.

De trofee voor de projectmanager van het jaar.

ir. Frank Timmermans koestert zijn trofee als laureaat.

Netwerken is een belangrijk element van de VIK-werking.

Foto's: Carine VANHEUCKELOM

7

I-mag februari 2010

technologie

Ing. Carl Sarens trok in Millau 4.400 ton recht “Het viaduct van Millau blijft een prestige- en een referentieproject” WOLVERTEM. Een goede vijf jaar geleden, 14 december 2004 om precies te zijn, kon u voor het eerst naar het zuiden van Frankrijk via het viaduct van Millau. Het is 343 meter hoog en 2.460 meter lang en verbindt op de A75 de twee onooglijke dorpjes Millau en Creissels. Maar dit viaduct bespaart u wel minimum 800 kilometer omweg. De Vlaamse inbreng bij de bouw van dat prestigieuze kunstwerk via Sarens nv was niet gering. “Het was niet een van onze grootste projecten”, zegt Ing. Carl Sarens, “maar allicht een van de meest prestigieuze. Tot nu vertellen mensen me: we zijn over jullie viaduct van Millau gereden.” Het verhaal van Sarens nv en de brug van Millau.

“De Britse architect Norman Foster heeft de brug ontworpen, in Frankrijk noemen ze zo’n project ‘un ouvrage d’art’. Niet dat we Foster ooit ontmoet hebben. Een studiebureau, in dit geval het Luikse Greisch, rekent na hoe de creativiteit van de architect gerealiseerd kan worden en dan pas komen wij in beeld. Hoe we zo’n project dan binnenhalen? Twee jaar voor de start van de werken heeft de staalbouwer beslist met ons in zee te gaan. Wij zijn onderaannemer van de firma Eiffel, dat zelf tot de groep Eiffage behoort, de concessiehouder van het viaduct. We werken al jaren samen met Eiffel, je zou ons hun hofleverancier kunnen noemen voor het verticaal en horizontaal transport van zwaar en speciaal hijswerk. Millau was niet ons eerste en evenmin ons laatste project met Eiffel. Wat onze scope in Millau precies inhoudt? We moesten vijf pylonen die ter plekke waren gemaakt, naar de eindlocatie transporteren over het onafgetuide viaduct en rechtop hijsen met een hijsportaal. Het transport is uitgevoerd met onze spmt’s, self propelled modular trailers: de wagens met de vele wielen. Daarmee kon dat vervoer zeer kritisch naar de brug, die nog in aanbouw was, binnen de gangbare toleranties of normen worden uitgevoerd. Met het door ons ontwikkelde hijsportaal Sartower hebben we de pylonen van horizontale naar verticale positie gebracht. Wat de leek te zien krijgt, zijn de vijf hoogopstaande grote letters A die de brug als het ware dragen.”

I-mag februari 2010

“Continu overleg met alle partners is noodzakelijk, omdat je zo nauw samenwerkt.”

Ing. Carl Sarens MSc

Engineering Hoe moeten we het aandeel van Sarens nv in het hele project inschatten? “We hebben alle engineering gedaan, de structurele analyse, de stabiliteitsstudie voor ons hijsportaal in de interactie met de brug. We hebben input gegeven, zodat Eiffel zijn gegevens over de brug kon narekenen en omgekeerd. Het is een voortdurende wisselwerking tussen de betrokken partners.” Hoe lang voor de start van de eigenlijke werken zijn jullie aan het project begonnen? “Het eerste jaar na de toewijzing van de werken ligt dat project bij wijze van spreken bij ons in de kast. Uiteraard doet Eiffel zijn engineering, wij de onze en op regelmatige basis vergaderen we en wisselen we informatie, tekeningen, procedures – noem maar op – met elkaar uit. Kortom, een jaar voor de werken begint het hele operationele gedeelte.”

8

“Een onafhankelijke partner, aangewezen door de bouwheer, kijkt alle berekeningen na. Dat is dan de zogenaamde ‘third party check’. Alle berekeningen - het hele concept in feite - worden minutieus nagerekend om te zien of er geen conflicten zijn. Hebben wij de revisies van Eiffel correct meegenomen? Hebben zij de onze meegenomen? Zo’n twee, drie maanden voor de uitvoering van de werken wordt alles tot in de kleinste details nagegaan en dan pas krijgen wij groen licht. Dan stellen wij de operationele detailplanning op: we stippelen de mobilisatie van het materiaal uit, kijken hoeveel mensen we nodig hebben.”

Gevaarlijk project Dat klinkt allemaal vrij routineus. Maar toch lijkt dat in de ogen van de leek geen makkelijke opdracht. De hoogte alleen al waarop je moet werken? “Het was een gevaarlijk project in die zin, dat we op een beperkte ruimte moesten werken. De brug is amper 25 meter breed en één pyloon weegt 800 ton. Neem daar-

TECHNOLOGIE

Meccano

Het zit in de familie bij Sarens nv Carl Sarens (37) studeerde in 1995 af als industrieel ingenieur elektromechanica aan het Instituut De Nayer in Sint-Katelijne-Waver. Hij kon meteen in het familiebedrijf aan de slag. “Ik heb er nooit bij stilgestaan om elders te gaan werken”, zegt Carl. “Ik denk dat ik onbewust bewust voor industrieel ingenieur heb gekozen, van kindsbeen af loop ik hier rond, ik heb in feite nooit iets anders gekend.” Carl Sarens, van de vierde generatie Sarens, is director global technical solutions en een van de 12 Sarensen in het familiebedrijf dat wereldwijd meer dan 2.300 werknemers telt. WVB

bij de windkracht in Millau: plotseling kan het daar zeer hard gaan waaien, die ultieme windkracht moesten we uiteraard ook in onze berekeningen incalculeren. Maar het allerbelangrijkste was dat we ons voor het vervoer en de plaatsing van de vijf pylonen aan een heel strakke planning moesten houden. We hadden slechts een beperkte tijd, want de einddatum voor het opengaan van de brug moest gerespecteerd worden. Wij moesten weg zijn, voordat de anderen konden beginnen. De Fransen noemen dat het probleem van de co-activité. Op de werf in Millau liepen zo’n duizend mensen rond. Zo lang de pylonen er niet stonden, kon men niet beginnen aan het aftuien van het brugdek, bijvoorbeeld. Als er een pyloon getransporteerd werd, moest iedereen klaar zijn en plaatsmaken voor het passeren van het transport. Maar zodra wij de pylonen hadden geplaatst, moesten de lassers meteen aan de slag kunnen. Het is een echt raderwerk.” Met andere woorden: je moet ’s avonds gaan overleggen met de partners om eventueel bij te sturen? “Tuurlijk, want continu overleg met alle partners is noodzakelijk, omdat je zo nauw samenwerkt. Nog een voorbeeld: we hadden gasolie nodig voor onze machines. Dan moeten we controleren of de brug niet afgesloten is op het moment dat de gasolie wordt geleverd. Je kunt hooguit ’s

avonds zeggen: morgen beginnen we een uur vroeger of later.”

Hoe krijgen jullie al je materiaal ter plaatse? Millau is niet bij de deur. “Dat is ook routinewerk voor ons. Van hier in Wolvertem krijgen we via standaard transportmiddelen onze spmt’s en Sar tower in een viertal dagen in Millau, met gewone vrachtwagens via de autowegen dus. Het is zo’n beetje als een meccano: op de brug in Milllau passen we alle stukjes in elkaar en bouwen we het hijsportaal op. En we demonteren wat nodig is om ons op de brug te verplaatsen, altijd opnieuw.” De bouw van het viaduct in Millau is in de media breed uitgesmeerd. Ervaren jullie je werk ook als een prestigeproject?

Op hotel Wie heeft er allemaal namens Sarens nv aan het viaduct meegewerkt? “Met vijf mensen zijn we bijna drie maanden ter plekke gebleven. De werken hebben één week stilgelegen, dan zijn we terug naar België gekomen. Voor de rest zaten we drie maanden lang op hotel in Millau, waar niet veel te beleven valt. Maar goed, dat was niet erg. Je werkt er zeven dagen op zeven, tien tot twaalf uur per dag zit je op de werf. Opstaan rond halfzes of zes uur, papierwinkel bijwerken, ontbijt om halfzeven en dan tot zes, zeven uur ’s avonds op de werf. Altijd hetzelfde ritme, behalve de dagen dat het weer de planning beïnvloedde, de werkzaamheden op de brug konden dan wegens de storm niet veilig meer uitgevoerd worden. Of ik het werk als gevaarlijk heb ervaren? Niet echt, ik ben in mijn job nooit roekeloos: we weten waar we mee bezig zijn, we houden alles controleerbaar. Maar op grote hoogte werken is sowieso gevaarlijk, dat ga ik niet ontkennen.” Hebben jullie alles netjes op tijd afgekregen? “Ja, we zijn zelfs vijf dagen ingelopen op de planning.”

9

“Technisch was het werk wel complex, maar we hebben projecten die qua logistiek, omvang of techniek veel complexer zijn. Ook financieel was het eerder een standaardproject. En vergeet niet dat wij maar een klein radertje in het geheel waren. Maar we kunnen er niet omheen: Millau blijft voor ons een prestige- én een referentieproject. Als mensen uit vakantie terugkeren, vertellen ze me dat ze ‘op de brug van Millau hebben gereden’. En als ik in de middle of nowhere in Azië een presentatie geef, dan zal er wel één Aziaat van Millau gehoord hebben.” Ervaar je dit project als jouw eigen project? “Laat ik het zo stellen: ik heb me dat project toegeëigend. Ik had zowel voor engineering als uitvoering de volle eindverantwoordelijkheid. De nodige berekeningen heb ik, bijvoorbeeld, helemaal zelf gedaan. En als je dan zo lang op die manier bij het project bent betrokken, dan wil je het ook zelf tot een goed einde brengen. Ik ga niet verbergen dat ik er grote voldoening aan heb beleefd.” Tekst: Wilfried VANDEN BOSSCHE Foto’s: SARENS NV en Wilfried VANDEN BOSSCHE

I-mag februari 2010

technologie

“Ik wil blijven innoveren” Blinde Philippe De Wit probeert hulpmiddelen voor blinden te verbeteren BOOM. Toen de nu 31-jarige Philippe De Wit uit Aartselaar op zijn 18de een agressieve vorm van retinitis pigmentosa kreeg, wist hij dat hij enkele jaren later zo goed als helemaal blind zou zijn. Op dat moment zat hij al in zijn vijfde jaar elektromechanica. Hij wilde die technische opleiding per se afwerken. Meer nog: hij wilde zo ver mogelijk doorgaan in die technische richting om nadien een goede kans op de arbeidsmarkt te maken. Met veel begeleiding, extra opleidingen, hulp van instanties en derden en vooral met heel veel doorzettingsvermogen werkte hij aan de Plantijn-hogeschool in Boom zijn professionele bachelor elektromechanica, optie onderhoudstechnieken

af.

Sinds

januari werkt hij bij BASF op de aankoopdienst. Hij is wellicht de enige blindgebruiker van SAP in België. Philippe De Wit aan het werk.

Hoe zijn je studies voor die professionele bachelor verlopen? Philippe De Wit: “Ik heb de hogeschool ervan moeten overtuigen om mij te willen inschrijven, want ik was natuurlijk een veiligheidsprobleem. Het was ook niet duidelijk hoe snel mijn zicht zou verslechteren. Na het eerste jaar had ik meer hulp nodig en moesten we de opleiding anders aanpakken. De school heeft extra inspanningen gedaan om tegemoet te komen aan de restvisie die ik toen nog had. ’s Avonds moest ik mijn deel van het extra werk doen door mijn nota’s te kopiëren in grootschrift, want toen kon ik nog geen braille.” “Het tweede jaar werd steeds moeilijker op school. In labo’s kreeg ik heel veel steun van medestudenten en ik heb er meer dan mijn deel van het werk gedaan. Ik deed eerder het voorbereidende werk: details voorbereiden en grondig opzoekwerk. De anderen deden de meer praktische kant van het labo, maar ik deed mee zo ver ik kon. Ik heb natuurlijk het hele traject afgelegd: ik heb de stages gedaan,

I-mag februari 2010

mijn eindwerk gemaakt en had bijna onderscheiding in mijn laatste jaar.” “Mijn stage en eindwerk mocht ik op ZNA Stuyvenberg doen aan HVAC-groepen, maar naar het eind toe werd veiligheid tijdens de uitvoering van mijn werk echt een probleem en heb ik mij node toegelegd op het programmeren. Dat bleek nadien erg nuttig voor mijn eindwerk en dat komt mij nu goed uit bij mijn job en de andere projecten waaraan ik werk.” Je bent wellicht de eerste en misschien de enige blindgebruiker van de industriële versie van SAP. Hoe gaat dat? “Voor gewoon computergebruik werk ik met een uitlezingsprogramma (Virgo en zijn opvolger Cobra) van Baum, spraaktechnologie (realspeak) van L&H en met een brailleregel. Maar SAP is een programma met veel verschillende en opeenvolgende modules, waar een screenreader niet wijs uit geraakt. Daarvoor heb ik samen met een gespecialiseerde programmeur van Baum Duitsland en met de

10

hulp van de collega’s een patch-programma, allerlei scripts en allerlei krachtige tools ontwikkeld die het mij mogelijk maken om SAP te bedienen van op mijn klavier. Alle belangrijke en te controleren parameters van elke SAP-module heb ik via een ontwikkelde tool vastgelegd in een bladwijzer, zodat ik overal weet wat ik moet doen. Natuurlijk vraagt elke nieuwigheid in SAP of eender welk nieuw programma telkens weer veel voorbereiding om dat op mijn maat te herschrijven.”

“De jongere generatie blinden en slechtzienden groeit op in een technologische omgeving en krijgt kansen die vorige generaties blinden niet hadden.” “Wat ik doe, is best wel pionierswerk dat een heel intensieve voorbereiding en opzet vraagt. Toch denk ik dat dit later zijn vruchten zal afwerpen voor mensen die na

TECHNOLOGIE

mij komen. De jongere generatie blinden en slechtzienden groeit op in een technologische omgeving en krijgt dankzij die technieken kansen die vorige generaties blinden niet hadden. Alleen moeten de functies van al die toepassingen omgezet worden voor de blindgebruikers en moeten er blinden zijn die als eindgebruiker de ontwikkelingen kunnen testen. Het is een pluspunt als die blinde testgebruikers daarbij ook nog een technische opleiding hebben genoten en wat van programmeren kennen. Daarin ligt mijn sterkte en die wil ik benutten voor iedereen die na mij komt. Daarom ook schrijf ik al mijn handleidingen per onderdeel stap voor stap uit. Ik ben een veeleisende gebruiker van hoogtechnologisch materiaal en wil hoge kwaliteit afleveren.” Je werkt nu anderhalf jaar bij BASF. Ook voor je werkgever is dat een speciale situatie? “Absoluut. Net zoals de hogeschool dat heeft moeten doen, is ook BASF bereid geweest (en is dat nog altijd) om een extra inspanning te doen voor mij. Ik was er ongeveer anderhalf jaar bezig met testfasen en programmering om een werkpost beschikbaar te maken voor mijn eigen gebruik. Het is niet evident dat zo’n grote werkgever als BASF zulke inspanningen wil doen voor één werknemer.”

Heropleiding in De Markgrave

“We hebben veel hindernissen moeten overwinnen. Op een gegeven moment leek alles te complex en wilden we ei zo na stoppen. Mijn chef heeft toen enkele collega’s vrijgesteld voor nieuw programmeerwerk. We moesten tot het op één na hoogste IT-niveau van BASF Duitsland om toestemmingen te krijgen, maar ik ben nu blij dat hun inspanningen renderen. Ik doe nu mijn werk als ‘material planner’ bij BASF en ik ben verantwoordelijk voor het stockbeheer van verschillende magazijnen.” Is je aanwerving bij BASF voor jou een eindpunt? “Het is vooral een beloning voor het vele werk van mezelf en veel anderen, maar het is lang geen eindpunt. Tijdens mijn opleidingen zijn mijn technische interesses beginnen te renderen. Ik ben beginnen te experimenteren met screenreaders, met vergrotingen en zomeer. De laatste vijf jaren is de evolutie van computertoepassingen en technologische snufjes voor blinden, zoals gsm’s en pda’s, met grote stappen vooruit gegaan. Ik wil in die evolutie een rol spelen.” “Ik ben nog altijd dingen aan het ontwikkelen. Overal en altijd duikt mijn technische achtergrond op, als ik hier of daar een voor blinden onbereikbare toepassing zie, waarvan ik denk dat ze toch best handig zou kunnen zijn voor onze doelgroep. Ik wil helpen om zoveel mogelijk nuttige hulpprogramma’s voor blindgebruikers aan te bieden. Ik breng ideeën aan, programmeurs schrijven die uit en ik ben hun testpersoon als eindgebruiker. Zo ben ik nu bezig met tests voor een nieuwe screenreader.”

“Belangrijk dat hij doelen blijft stellen” Ing. Frank Bekx MSc & MIOM was een van de lesgevers en ook stage- en eindwerkbegeleider van Philippe De Wit aan de Plantijn-hogeschool in Boom. “De professionele bachelor elektromechanica, optie onderhoudstechnieken, die Philippe volgde, biedt de mogelijkheid om voort te studeren (met bijscholing ) naar een master. 41% van de afgestudeerden gaat door naar een masteropleiding.” “Philippe getuigde van veel doorzettingsvermogen. Hij heeft vaak steun gezocht, veel gepraat en gemaild. Het was af en toe nodig om hem bij te staan na de zoveelste ontgoocheling, ook na zijn opleiding, maar het is belangrijk dat hij doelen voor ogen blijft houden. Hij heeft een goede technische achtergrond en kan een voortrekkersrol spelen. Vanuit zijn opleiding kan hij goed inschatten wat kan, tegen welke kostprijs, welke inspanning nodig is om iets te ontwikkelen en dat af te zetten tegen de voordelen voor de potentiële gebruikers.” DVE

Welke andere mogelijkheden zie je nog? “Solliciteren was een lijdensweg”, zegt Philippe De Wit. “Dat werd een opeenvolging van desillusies, de ene al groter dan de andere. Het was een periode van veel kommer en kwel en depressie. Toen ben ik een heropleiding voor blinden en slechtzienden gaan volgen in De Markgrave in Antwerpen. Daar heb ik mijn toestand leren aanvaarden en ook geleerd hoe ik nieuwe hulpmiddelen voor mezelf kan gebruiken.” “In het tweede jaar van die heropleiding hield ik me heel intensief bezig met het verkennen, leren gebruiken en vergelijken van diverse uitleesprogramma’s voor blinden en slechtzienden. Daar heb ik ervaren dat ik veel kon testen, verbeteringen aandragen, ideeën had om technologie voor onze nichedoelgroep beschikbaar te maken. Op die weg wil ik doorgaan.” DVE

“Die toepassingen gaan heel ver. Er zijn bijvoorbeeld digitale telefoonmodules met een display die niet te lezen is. Dat moet nochtans kunnen. Ook de nieuwe screenreader Cobra van Baum kunnen we nog optimaliseren en verfijnen.”

“Het komt erop aan om met mijn kennis en achtergrond toepassingen te vinden die breed toepasbaar zijn binnen de markt van blinden en slechtzienden.” “In een verdere toekomst droom ik bijvoorbeeld van een domoticasysteem voor blinden: onder meer de temperatuurregeling in huis. Op de thermostaat staat een

11

voor ons onbereikbare display. Het moet mogelijk zijn om met enkele omvormers op je pc die thermostaat beschikbaar te stellen voor blindgebruikers. Maar die weg is nog heel lang.” “Het komt er voor mij op aan om met mijn huidige kennis en achtergrond toepassingen te vinden die breed toepasbaar zijn binnen de markt van blinden en slechtzienden. Ik wil ook bestaande technologieën voor onze nichemarkt finetunen en de eindgebruikers inlichten dat die toepassingen bestaan voor hen. Die molen maalt heel traag, maar ik blijf ervoor vechten. Subsidieoverheden en ondernemingen werken niet bepaald vlotjes mee voor onze doelgroep.” Tekst: Dirk VANDER ELST Foto’s: Dirk VANDER ELST en BASF

I-mag februari 2010

samenleving

Revalideren dankzij technologie Prothesen en innovatieve wetenschap kunnen het leven van gehandicapten een heel stuk vergemakkelijken.

Handicap International werkt

BRUSSEL. Net voor het feestgedruis van het jaareinde bouwde Handicap International zijn eigen feestje. Mensen met en zonder handicap werden op de vloer genodigd voor een dansmarathon. Want gehandicapten betrekken bij de samenleving is voor hen wat telt, hier en in ontwikkelingslanden. In de hal van de Brusselse Beurs, waar vroeger aandelen verhandeld werden, mochten de supporters van Handicap International een zwierig dansje

placeren. Heel uitzonderlijk, want de hal is normaal niet toegankelijk voor publiek. In de glamoureuze hal kwamen mensen met een handicap positief in beeld: als mensen met zelfstandigheid. Dat is niet evident, zeker niet in landen met moeilijke leefomstandigheden.

Om te beginnen zijn er de oorzaken van handicaps die geruimd moeten worden: in 1997 kreeg Handicap International mee de Nobelprijs voor de Vrede voor zijn leidende rol in de strijd tegen antipersoonsmijnen. Op de valreep naar 2010 ratificeerde België nog de conventie die clustermunitie verbiedt, dankzij het lobbywerk van Handicap International. Maar het gaat niet alleen over niet-ontploft wapentuig. Praktijkkennis op het vlak van gezondheidszorg voorkomt ziekten die tot handicaps leiden. En zelfs verkeer is een even reële bedreiging, het is wereldwijd zelfs een van de belangrijkste oorzaken van handicaps. Investeringen in infrastructuur en sensibilisering zijn dus niet overbodig.

I-mag februari 2010

Maar Handicap International is er ook achteraf, bij de soms moeilijke revalidatie en bij de integratie van mensen met een handicap in de samenleving.

Zuid-zuidfocus Die revalidatie en integratie krijgt vaak vorm dankzij technologie. In Vietnam behoedt de nieuwste endoscopietechniek kinderen met hydrocefalus voor een vegetatief leven, dat zonder behandeling ook erg kort kan zijn. Hydrocefalus, in de volksmond waterhoofd, wordt veroorzaakt door overtollig vocht in de hersenen, wanneer de normale drainage niet meer functioneert. Het vocht drukt op omliggend

12

hersenweefsel en kan veel schade berokkenen: van zware mentale achterstand tot overlijden. Hoewel hydrocefalus slechts bij een op honderdduizend kinderen wordt vastgesteld, blijft de preventie ervan binnen de globale visie van Handicap International passen. Handicap International focust in Vietnam vooral op materniteit en pasgeborenen. Het project Welcome to life bijvoorbeeld wil handicaps voor en tijdens de bevalling voorkomen en ze vanaf de geboorte opsporen en behandelen. Premature baby’s hebben bijvoorbeeld een verhoogd risico op ernstige intraveneuze bloedingen in de hersenen, die het waterhoofd initiëren. Of het komt vaak samen voor met spina bifida, een open ruggetje. Vandaar dat twee Vietnamese chirurgen in 2008 naar Oeganda trokken voor een gevorderde opleiding in de endoscopietechniek: 'endoscopic third ventriculostomy (EVT)'. Het Cure Children's Hospital of Uganda in Mbale is een teaching hospital, een referentie op het vlak van hydrocefalus, waar dokters van over de hele wereld hun gespecialiseerde trainingsprogramma volgen. Een mooi voorbeeld van zuid-zuidrelaties die ontwikkeling stimuleren, in

SAMENLEVING

plaats van de bekende noord-zuidontwikkelingssamenwerking.

Gaatje in de hersenen In feite is er geen remedie tegen hydrocefalus. De arts kan alleen een drainagesysteem in de hersenen plaatsen om het vocht af te leiden. Bij de normale procedure leiden de katheters naar het buikvlies of de rechtervoorkamer van het hart, waardoor het opnieuw in de bloedbaan terechtkomt. De ETV-techniek doet eigenlijk het omgekeerde: hij houdt het vocht binnenin de hersenen en het ruggenmerg. Via een gat dat men in een van de ventrikels in de hersenen maakt, baant het zijn weg naar de onderkant, waar het op natuurlijke manier wordt geabsorbeerd. Zo heeft het patiëntje geen nieuwe operaties nodig, als het drainagesysteem te klein wordt of ontstoken geraakt. EVS is ook minder invasief: door de endoscoop van zo'n twee tot vijf millimeter zijn er minder incisies nodig. Een vijfentwintigtal Vietnamese baby’s kon genieten van wat hun chirurgen leerden in Afrika. Dat is nog niet zo veel. Daar is de hoge kostprijs van alle apparatuur niet vreemd aan. De Vietnamese overheid participeert wel, maar dat blijkt niet altijd voldoende. Vele moeders die in afgelegen, rurale gebieden wonen, hebben vaak ook geen toegang tot de nieuwe kennis. Een betere registratie en identificatie van het aantal kinderen met hydrocefalus is een eerste stap om de afstand te overbruggen: het geld voor transport naar de gezondheidscentra kan zo beter gebudgetteerd worden.

Flexibele hand Maar techniek hoeft niet altijd top of the bill te zijn om mensenlevens humaner te maken. In Cambodja heeft de simpele wetenschap om prothesen te fabriceren, heel wat impact. Neem nu de prothesen van polypropyleen. Tot tien jaar terug was er op de prothesemarkt vooral hout en leer

Eenvoudige wetenschap met grote impact.

Zowat 25 Vietnamese baby’s haalden voordeel uit wat hun chirurgen in Afrika hadden geleerd.

te vinden. Beide - snel beschadigd of gebarsten en zwaar - waren niet aangepast aan de levensomstandigheden van een gehandicapte. De beschikbare prothesen waren meestal geïmporteerd en dus te duur. Niet dat Colombia er zelf geen grondstoffen voor had: op twee uur rijden van het orthopedisch centrum in Cartagena ligt een polypropyleenfabriek. De kennis ontbrak hen om daar prothesen uit te destilleren. Handicap International ondersteunde daarom een project dat drie Colombiaanse technici opleidde, met experts uit Canada en Duitsland. Er bestaat geen erkende opleiding orthopedie in eigen land. Daarvoor moeten de Colombianen naar het buitenland of moet het buitenland dus tot bij hen komen. Ondertussen blijft het moeilijk om complexe kunstledematen te maken, zoals een hand dat flexibel is. De onderste ledematen zijn het vaakst het voorwerp van een handicap. Daarvoor volstaat een eenvoudige prothese. In een land vol landmijnen lijkt dat logisch, maar de landmijnen veroorzaken slechts zowat vijf tot tien procent van de amputaties aan de onderste ledematen. Diabetes, verkeersongevallen

Bij sommigen geven prothesen fantoompijn. Zij hebben specifieke begeleiding nodig. 13

of accidenten in huis zorgen voor de meerderheid. Amputaties bovenaan zijn zeldzamer. De ervaring en de ontwikkeling van prothesen zijnmeteen even beperkt.

Weten om te innoveren Een van de technici uit Cartagena kreeg een beurs om aan de Universiteit van Don Bosco in El Salvador te studeren, erkend door de International Society for Prosthetics and Orthotics. Daar leert hij de bestaande technieken en productiemethoden. Pas dan kan hij met die kennis aan de slag en de technieken zo gebruiken, omvormen of innoveren dat ze écht aansluiten op de behoeften uit de praktijk, zoals de flexibele hand. Colombiaanse collega's uit een andere streek deden het hem voor met de ontwikkeling van een prothese die het kniegewricht mee blokkeert, voor een betere genezing. Niet alleen de mens, ook de infrastructuur moet mee evolueren. Handicap International financierde de polijst- en snijmachines uit Europa, opnieuw wegens niet beschikbaar in Colombia. Naast de productiezaaltjes met hun mallen van gips, kreeg het centrum consultatiezaaltjes en oefenterreinen. Steile trappen, hangende bruggen en drukke rotondes in zand leren de nieuwe eigenaar om te allen tijde zijn evenwicht te behouden. Hopelijk loopt hij bij de eerste stappen in het echte leven niet meteen op een landmijn. Hoe partner Apopo dat met Afrikaanse ratten verijdelt, leest u in het volgend nummer van dit blad. Tekst: Lisbeth JASPERS

I-mag februari 2010

centra

“Totaal afbreekbaar plastic is iets voor over honderd jaar” Ing. Dietmar Bernaers MSc verrichtte onderzoek in Reims DIEPENBEEK. Ing. Dietmar Bernaers (22) is een van de vier masters in de

Bioreactoren

industriële wetenschappen, verpakkingstechnologie die in juni 2009 afstudeerde aan de XIOS Hogeschool Limburg. Voor zijn masterproef trok hij via een Erasmusprogramma naar de prestigieuze Ecole Supérieure d'Ingénieurs en Emballage et Conditionnement (ESIEC) in Reims. Hij onderzocht er hoe afbreekbaar bioplastics wel kunnen zijn. Niet dat we daar als consument al iets van merken. Maar Bernaers is ervan overtuigd dat we snel een alternatief moeten vinden voor de niet-afbreekbare plastic die op basis van aardolie is vervaardigd. En daar is zijn onderzoek een deel van. Bernaers is dan ook zo

Dat soort van onderzoeken is geïnspireerd door ecologische overwegingen? “Ja, het afgebroken materiaal moet een zeker niveau halen om het etiket ‘afbreekbaar materiaal’ opgekleefd te kunnen krijgen. Dat kadert in een internationale wetgeving waar alleen Amerika wat van afwijkt.”

door de microbe gebeten dat hij over dezelfde materie gaat doctoreren. Over naar je Erasmusprogramma zelf. Op 1 september 2008 kom je in Reims aan. Hoe begin je eraan? “Ik heb even getwijfeld tussen bouwkunde en verpakkingstechnologie. Maar iedereen kiest voor bouwkunde. Ik ben wat tegendraads en dus werd het verpakkingstechnologie. Ook vanwege het bioaspect in de opleiding, zowel op het vlak van bioplastics als dat van de technologie van voedingsmiddelen. In de loop van het tweede jaar wist ik: dit wordt mijn ding.” Je trekt dan voor zes maanden naar Reims. Geen evidente keuze?

zoeken en experimenten met die materie. Zo had de hogeschool een soort plastic ontwikkeld uit twee materialen: polyethyleen en zetmeel. Ik moest onderzoeken hoe die ‘blend’ in twee verhoudingen afbreekbaar was in een compostmengsel. De school beschikt daarvoor over een unieke installatie die ze zelf opgebouwd heeft en die voldoet aan de zogenaamde ISO-14855-norm, dat is een hoge norm om na te gaan hoe goed materialen afbreekbaar zijn.”

“Beide scholen hadden uitgedokterd welke vakken bij elkaar pasten. Zo moest ik in Reims nog vier vakken volgen en die kwamen overeen met drie vakken hier. Uiteraard waren alle examens in het Frans.Theorie kun je uit het hoofd leren en reproduceren, maar als je moet antwoorden op vragen als: ‘bedenk zelf een inzicht voor…’ of ‘wat is uw visie op…’. Dat is andere koek. Ik heb geluk gehad dat één docent heel goedgezind was: hij gaf me

“XIOS onderhield lang geleden goede contacten met de ESIEC-hogeschool. Eigenlijk was de opleiding hier gebaseerd op die van Reims, maar de contacten waren wat verwaterd. En dat was jammer, want de hogeschool staat op een zeer hoog niveau en werkt samen met de universiteit. De studenten lopen stage in wereldbedrijven als Nestlé, Danone en Henkel. XIOS wilde een masterproef op hoog niveau, toepasbaar op verpakking, en dat bleek voor mij in Reims te kunnen. Twee mensen van XIOS zijn ter plekke gaan verkennen, het eindwerk was voor een ingenieur een tikkeltje te academisch, maar het onderwerp werd toch aanvaard.” Wat is de link tussen Reims en bioplastic? “De regio staat uiteraard bekend om de champagne, maar ook om zijn graanproductie. Graan bevat zetmeel en dat is meteen een basisingrediënt voor de productie van bioplastic. Vandaar ook de vele onderVergisting tot compost. I-mag februari 2010

14

ONDERWIJS

een nipte 10 (lacht). Maar goed, ik had ongeveer drie uur les per week, de rest van mijn tijd ging naar mijn onderzoek. Hoe ik daaraan begon? De tweede dag in Reims nam ik contact op met mijn Franse promotor. Hij gaf me twee doctoraatsthesissen, waarin te lezen stond wat ik de komende zes maanden moest doen: de theoretische achtergrond van de testen die ik ook zelf moest uitvoeren. Ik ben beginnen te lezen en tegelijk de testen beginnen uit te voeren. In het labo liepen een paar laboranten rond die van het onderzoek afwisten en me hielpen, waar nodig.”

cent. In staal 1 was na 45 dagen 67 procent afgebroken, in staal 2 slechts 53 procent. Slechts één van de twee mengsels haalde de norm dus, iets minder dan we gedacht hadden. Maar goed, persoonlijk vind ik zelfs 60 procent laag. We moeten streven naar 100 procent afbreekbaarheid voor alle plastics, maar dat is iets voor over honderd jaar allicht.”

“We streven naar 100 procent afbreekbaarheid, maar dat is allicht iets voor over honderd jaar”

“Ik heb even getwijfeld, maar uiteindelijk heb ik beslist om te doctoreren, ja. Het thema sluit nauw aan bij mijn onderzoek in Reims. Ik ga opnieuw de biodegradatie testen, maar dit keer op polyesters die afbreekbaar zijn. Momenteel ben ik aan het kijken welke literatuur er voorhanden is. Nadien moet ik een eigen weg zoeken: hoe kan ik polyesters veranderen, zodat ze sneller afbreken maar toch even sterk blijven? We gaan hier ook een bioreactor opzetten om die tests te doen. Of we zo’n reactor zelf gaan bouwen of aankopen, dat bekijken we nu.”

Hoe verliep de test zelf? “Het uitgangspunt was: een blend van niet-afbreekbaar polyethyleen en het biologisch afbreekbare weekgemaakte zetmeel. Die tests duren 45 dagen en ze werden toegepast op twee blends met verschillende verhoudingen polyethyleen en zetmeel. Die materialen werden in bioreactoren met compost geplaatst en om de zo veel dagen nam ik er een staal uit en deed ik de metingen. In welke mate was het zetmeel uit het staal afgebroken? Volgens de gangbare norm moest na 45 dagen 60 procent van de materie afgebroken zijn. In staal 1 zat 64 procent weekgemaakt zetmeel, in staal 2 was dat 44 pro-

tig procent. Dat komt neer op ongeveer vijf uur les per week. De andere zeventig procent kan ik bezig zijn met mijn onderzoek aan de Universiteit Hasselt Limburg. Over zes jaar hoop ik klaar te zijn en dan kan ik me doctor in de chemie noemen.”

“We moeten niet-biologisch afbreekbaar plastic op basis van aardolie terugdringen”

Aardolie In juni zat je studie er met succes op. Je onderzoek in Reims krijgt een vervolg, want je begint aan een doctoraat?

Je onderzoek is een samenwerking tussen XIOS Hogeschool Limburg en Universiteit Hasselt? “Dat klopt. Bij XIOS heb ik als assistent in het departement Toegepaste Ingenieurswetenschappen een lesopdracht van der-

Je bent echt wel gebeten door de materie? “We moeten niet-afbreekbaar plastic op basis van aardolie terugdringen. Men heeft pas ontdekt dat, op de bodem van de Stille Oceaan, een achtste werelddeel rondzweeft van plastic, volgens sommigen zowat 100 tot 450 maal groter dan Vlaanderen. Vandaar dat we naar afbreekbaar plastic moeten streven. Maar kunnen we het niet-afbreekbaar plastic wel bannen? Ik denk het wel, maar het zal tijd en energie kosten. En daar is meer voor nodig dan alleen maar materiaal bannen. De mentaliteit van de mensen moet veranderen. We moeten beter sorteren, ook teruggrijpen naar beter recycleerbare materialen, zoals glas en blik. Kortom, minder plastic gebruiken. Hoeveel tijd daarvoor nodig is? (Zucht) Honderd jaar om honderd procent te bereiken? Vijftig jaar zou al heel mooi zijn. Toegegeven, voorlopig merkt de consument nog niet veel van ons werk. In de warenhuizen zijn de plastic zakjes vervangen door afbreekbare of herbruikbare biobags. Het is moeilijk uit te leggen, maar eigenlijk zou de consument al zijn afval moeten sorteren: dit bij het compost, dat daar, dat hier. Alles in een compostvat steken heeft geen zin. Vergelijk het met het sorteren van glas: een klein stukje gekleurd bij wit glas, en het glas is niet meer helemaal wit te krijgen. Er is dus nog werk aan de winkel.” Als alles goed zit, ben je over zes jaar doctor in de wetenschappen, chemie. Heb je nooit zin om in het bedrijfsleven te stappen? “Waar sta ik over zes jaar? Zodra de microbe van het wetenschappelijk onderzoek je te pakken heeft, wil je allicht naar een volgend onderzoek gaan. Maar ik denk wel dat ik ooit eens wil proeven van het bedrijfsleven.”

Tekst: Wilfried VANDEN BOSSCHE Foto’s: Dietmar BERNAERS en Wilfried VANDEN BOSSCHE Zicht op de composteerinstallaties.

Fungi compost. 15

I-mag februari 2010

centra

Naar een propere, betrouwbare en betaalbare energievoorziening? Crisis verminderde ook investeringen in onderzoek en ontwikkeling naar nieuwe energietechnologieën

De deelnemers aan het vierde Strategic Energy Forum bogen zich over mogelijke CO2-reducties die nodig zijn om tegen 2050 de vooropgestelde doelstellingen te kunnen halen. De EU heeft plannen voor een technologische energierevolutie en daar ging natuurlijk extra aandacht naar uit. Hans Romaen vond namens de Belgische ingenieursverenigingen dat een drastische inkrimping van de CO2-uitstoot tegen 2050 wel mogelijk is. Hij gewaagde van een reductie met 80%, op voorwaarde dat men zich houdt aan zeer strikte voorwaarden. "In een goed geregisseerde en weloverwogen omgeving kan de technologie de uitdaging aan. De energiebevoorrading is, mede door de complexiteit van de energieproblematiek, een interdisciplinaire zaak. De ingenieurs moeten continu bij het energiebeleid worden betrokken, want de rationele aanpak van de ingenieurs is meer dan aangewezen", aldus Romaen.

D’haeseleer VIK-gedelegeerd bestuurder Ing. Paul Bertels MSc tussen de laureaten, de sprekers en de panelleden.

WOMMELGEM. Meer dan ooit is een propere, betrouwbare en betaalbare energievoorziening een topprioriteit voor de beleidsmakers van vandaag. Beleidsmakers op wereldvlak, maar zeker ook op Europees vlak. Op 10 december 2009 vond in Brussel het vierde Strategic Energy Forum plaats, een organisatie van CIBIC. De VIK nam een zeer prominente plaats in bij de organisatie van dat evenement en was er ook zeer sterk vertegenwoordigd.

De wereldwijde economische en financiële crisis die halverwege 2008 inzette, kan de verkeerde indruk wekken dat het energieprobleem momenteel minder acuut is. Doordat de economie – bijna letterlijk – wat gas terugnam, verminderde het energieverbruik. Maar als de economie opnieuw aantrekt, zal de vraag naar energie ook weer toenemen. Dan pas zal het een echte uitdaging worden om de wereldeconomie te kunnen voorzien van propere en goedkope energie. Want de wereldwijde crisis heeft er ook voor gezorgd dat de investeringen in onderzoek en ontwikkeling naar nieuwe, beloftevolle energievormen, gedaald zijn. En er

I-mag februari 2010

wordt ook minder geïnvesteerd in de zoektocht naar een betere energievoorziening voor de toekomst. Investeringen – zelfs in conventionele energie – verminderden of vielen weg. Het resultaat zijn hoge en wisselvallige energieprijzen, waardoor de economie nog verder vertraagt dan aanvankelijk was vooropgesteld of gehoopt. En doordat er minder kapitaal voorhanden is, wordt er ook niet meer geïnvesteerd in de transformatie naar een efficiënte, CO2-arme energietechnologie. Een vicieuze cirkel en om daar uit te geraken is veel denkwerk nodig.

16

Ook professor William D’haeseleer, energie-expert namens de ingenieursverenigingen, pleitte op het Energy Forum voor energiebesparing en voor inzet van alle mogelijke energiebronnen. "Alle energiebronnen moeten worden aangewend, zonder er a priori een van uit te sluiten. Energiebesparing is daarbij de eerste en de belangrijkste. Niet alleen alle sectoren, maar ook alle individuen moeten rationeler omspringen met energie. Betere technologie en doordachte ontwerpen kunnen

“Alle energiebronnen moeten worden aangewend, zonder er a priori een van uit te sluiten. Energiebesparing is daarbij de eerste en de belangrijkste.” veel energiegebruik besparen. Hernieuwbare energie, warmtekrachtkoppeling, aardgas, olie voor transport, steenkool in combinatie met CO2 afvang én nucleaire energie zullen deels noodzakelijk blijven aan de aanbodzijde. Geen enkele technologie kan alle benodigde energie op zijn eentje leveren. Energie moet ook tijdig en

INDUSTRIE

op de juiste plaats terechtkomen. Werken met gemiddelden, zoals die worden aangeleverd door de verschillende technologieën levert een verkeerd, vooral te optimistisch beeld op.” De Belgische ingenieursverenigingen vragen een objectieve kosten-batenanalyse vooraleer er beslissingen worden genomen. Men moet ook voorkomen dat men voortijdig investeert in onrijpe energietechnologieën.

Onderzoek en ontwikkeling

VIK-voorzitter Ing. Joseph Neyens in gesprek met Nobuo Tanaka.

de gemiddelde temperatuur van onze aarde te beperken tot twee graden Celsius. Wij denken dat in 2050 wereldwijd de helft van de energie afkomstig zal zijn van duurzame energiebronnen, zoals wind, zon en water. De andere helft moet komen van kernenergie en centrales die over een installatie beschikken voor de opvang en opslag van CO2. Blijkt dat laatste te duur, dan zal kernenergie alleen moeten instaan voor de andere 50% van de broeikasloze elektriciteitsproductie.”

Ruusunen Behalve energiebesparing en de inzet van verschillende energiebronnen om de noodzakelijke energievoorziening te kunnen halen, moet ook worden ingezet op onderzoek en ontwikkeling. De investeringen in onderzoek en ontwikkeling zouden spectaculair moeten worden verhoogd: tot zelfs viermaal het huidige niveau van de inspanningen, zowel voor publieke fondsen als voor privéfondsen. William D’haeseleer pleit voor een grondig energieonderzoeksbe- De VIK-delegatie tijdens een van de netwerkmomenten. leid. "Als men via de conversietechnologie nieuwe energietypes creëert, moeten die ook volledig worden geïntegreerd. Daarbij moet men – behalve met puur economische aspecten – ook rekening houden met milieuaspecten. We pleiten voor een energierevolutie tegen 2050 en het meeste onderzoek moet worden gefinancierd door de publieke sector, bijvoorbeeld met de CO2-heffingen.” D’haeseleer vindt dat industrie en andere privéspelers zich niet onbetuigd Aandachtige en goedgevulde zalen tijdens dit mogen laten: als ze CO2-vrij zijn, dan vierde energieforum. moeten er ook kansen gegeven worden aan gedurfde of zelfs speculatieve energievoorzieningsmogelijkheden. nig realistisch. Maar als men vandaag de juiste beslissingen neemt, dan is er tegen Overheid 2050 veel mogelijk", besloot professor D'haeseleer. De Belgische ingenieursverenigingen vinden ook dat het juiste politieke kader voor Nobuo Tanaka langetermijninvesteringen moet worden uitgetekend. Binnen dat kader moeten Nobuo Tanaka is topman van het Interzowel energieproductie als transport- en nationaal Energieagentschap (IEA). Hij distributienetten worden opgenomen, stelde dat er een groene wereldeconomie zowel voor elektriciteit, aardgas als CO2op komst is. De leiders van die nieuwe afvoer. wereldeconomie zijn bedrijven en landen “De overheid moet een coherente langedie drastisch energie en CO2 besparen. termijnstrategie ontwikkelen op basis van De topman vindt dat China die boodschap correcte feiten en cijfers. Ze moet ook het goed heeft begrepen. juiste regulerend kader scheppen voor “Het Internationaal Energieagentschap een goed functionerende energiemarkt. gaat ervan uit dat de CO2-uitstoot van de De CO2-reducties tegen 2020 zullen eerenergieproductie tegen 2050 wereldwijd der in de buurt van 20% liggen. De relatief herleid moet worden tot nul. Dat is de korte tijdspanne en het gebrek aan netinenige manier om de globale CO2-uitstoot vesteringen maken grotere reducties weimet de helft te verlagen en de stijging van

17

Jukka Ruusunen, CEO van Fingrid en vicevoorzitter van Entso-E, de federatie van Europese beheerders van hoogspanningsnetwerken, ziet veel heil in één groot Europees hoogspanningsnet. “We werken nu aan de regelgeving en tegen 2020 moeten de kabelverbindingen er liggen. Dan moeten we het blok Frankrijk-Benelux-Duitsland kunnen koppelen aan de Scandinavische landen. De volgende jaren krijgen we te maken met veel meer kleinschalige stroomproductie: zonnepanelen, windenergie, biomassa, enz. De netwerkbeheerders voor de stroomdistributie zullen bijgevolg een veel belangrijkere rol gaan spelen, ook om het evenwicht op het net te bewaren. Ze moeten leren op een veel grotere schaal te denken.”

Posters Andris Piebalgs, de Letse EU-commissaris voor energie, en IEA-topman Nobuo Tanaka beloonden na afloopt van het forum de beste drie posters. De laureaten werden: • Kasper Masschaele, Sam Kayaert en Johan Martens, postdoctorale onderzoekers aan de K.U.Leuven voor hun ‘Photo-electrocatalytic reactor for CO2 into fuel conversion based on solarradiation and water’. • Maarten Vergote, lesgever aan het ‘Patrimoine ERM’ met ‘Controlled thermonuclear fusion research at the LPP ERM/KMS’. • Bert Vande Meerssche, docent aan het KHKempen met ‘Actieve vraagsturing voor optimale benutting van hernieuwbare energiebronnen’. Het volgende energieforum vindt plaats op 16 december 2010.

Tekst: Luc VANDER ELST Foto’s: K VIV

I-mag februari 2010

afdelingen ACTIVITEIT IN DE KIJKER

>

NOORD - WEST - VLAANDEREN

HET PASS, WETENSCHAPPELIJK AVONTURENPARK zondag 28 maart 2010 Op zondag 28 maart 2010 nodigt de afdeling Noord-WestVlaanderen iedereen uit voor een familie-uitstap naar het Pass. Het Pass is een museum. Een museum over wetenschappen, technologie en samenleving. Maar een nieuw soort museum: het ‘andere museum’. Hier geen verzamelingen, maar tentoonstellingen en spektakels op 12.000 m² die de bezoeker uitnodigen om iets te doen, om zijn nieuwsgierigheid te prikkelen en zich een mening te vormen over de plaats die wetenschappen en technologie innemen in onze samenleving. Daarnaast is er het park van 28 ha, dat integraal deel uitmaakt van de tentoonstellingen. Het Pass is een plaats waar je aanraakt, luistert, kijkt, zelfs een beetje leest... Waar je een stelling inneemt, droomt... Een plaats waar nieuwsgierigheid voor een keer geen slechte eigenschap is.

13 uur:

Start van de rondleiding ‘De ontdekking van het Pass’ met gids. We krijgen een overzicht van het Pass, van zijn architectuur en van zijn tentoonstellingen. Zo ontdekken we de band tussen wetenschap en maatschappij. Voor de kinderen is er het alternatieve programma ‘De televisiestudio’. Kruip in de huid van een cameraman, een regisseur of zelfs van een journalist, speel televisiemaker en ontdek wat er zich allemaal achter de beeldbuis afspeelt.

15 uur:

Koffie of chocomelk in de cafetaria/op het terras.

15.30 uur: Ga zelf op ontdekkingstocht in het Pass, bewonder de talrijke tentoonstellingen of maak een wandeling in het park.

Het Pass is een weinig gebruikelijk museum dat je uitnodigt om op actieve en ludieke wijze op ontdekking te gaan naar de plaats die wetenschappen en techniek innemen in onze samenleving. Het bevindt zich in Frameries, nabij Bergen, op de verbazingwekkende site van een oude, beschermde steenkoolmijn. Er is voor elk wat wils: klein en groot, jong en minder jong, ... Een volledige dag om je te testen, te lachen, je te verbazen, je te meten, te experimenteren en om te begrijpen waarom en hoe de wereld draait. Het Pass bestaat uit tien interactieve tentoonstellingen (o.a. de oude steenkoolmijn, Antarctica, het menselijk lichaam, genen, …) om op een aangename manier te ontdekken dat wetenschappen en technologie overal in ons leven aanwezig zijn. Dat alles doen we in een prachtig park aan de voet van de terril van een oude steenkoolmijn. Dat oude industrieterrein werd volledig gerenoveerd door de Franse architect Jean Nouvel. Er zijn ook twee nieuwe speeltuinen waar de kinderen hun hartje kunnen ophalen.

• PRAKTISCH Plaats: Het Pass, Rue de Mons 3, Frameries (dicht bij Bergen). Datum: zondag 28 maart 2010 om 12 uur ter plaatse. Kostprijs: 15 euro per persoon voor VIK-leden en partner; nietleden betalen 18 euro, kinderen onder de 14 jaar 10 euro. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat en daarna betalen vóór 14 maart op rek. nr. 473-9049851-03 van de VIK-afdeling Noord-West-Vlaanderen. Bij inschrijving de leeftijd van de kinderen vermelden. Referte: CANWV10310.

Meer info over het Pass: www.pass.be

• PROGRAMMA 12 uur:

Eerst eten we onze picknick op in de cafetaria of - bij mooi weer - op het terras. De VIK biedt daarbij een gratis drankje aan. In de cafetaria van het Pass zijn broodjes en snacks verkrijgbaar voor wie geen picknick mee heeft.

19

I-mag februari 2010

afdelingen

ANTWERPEN 20-mrt-10 29-apr-10 11-jun-10

ducten peperkoek en honing-peperkoek worden biologische peperkoek en peperkoek verrijkt met calcium en beneo aan het productengamma toegevoegd in handige formaten. Qua milieuzorg blijft Vondelmolen bekommerd en worden grote inspanningen geleverd. Zo plaatst het bedrijf o.a. zonnepanelen, selecteert het doorgedreven zijn afval en schakelt het over op aardgas.

Bezoek Filliers graanstokerij, Bachte-Maria-Leerne, 14 uur Bezoek Vondelmolen, Lebbeke, 16 uur Regionale ledenvergadering

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

In de bedrijfsfilosofie blijven kwaliteit en veiligheid prioritair en als voedselproducent hecht Vondelmolen veel belang aan gezonde en evenwichtige voeding. Moderne methodes garanderen dat. Productieproces en voedselveiligheid zijn HACCP-, IFS- en GMP-gecertificeerd.

Filliers zaterdag 20 maart 2010 In 1880 kreeg Kamiel Filliers een vergunning voor een graanjeneverstokerij in Bachte-Maria-Leerne. Ambacht, traditie en vakmanschap zijn er nu in handen van de vijfde generatie.

Alles kunt u in geuren (in de bakkerij) én in kleuren (ook op website) meemaken. Op de sitemap http://www.vondelmolen.be staat kleurrijk en uitvoerig de geschiedenis en de weetjes rond de Vondelmolen-peperkoek beschreven.

Het stokerijproces begint bij de ongemalen granen en eindigt in de fles: van korrel tot borrel. Naast de klassieke graanjenever is er een ruim assortiment fruit- en creamjenevers, likeuren en wodka. In het voorjaar van 2009 heeft Filliers zijn bekende sectorgenoot ‘Wortegemsen’ overgenomen, met daarbij de distributie van kwalitatieve wijnen en spirits.

Een gids leidt ons rond.

• PRAKTISCH Plaats:Vondelmolen, Dendermondsesteenweg 208, Lebbeke. Datum: donderdag 29 april 2010 om 16 uur stipt. Kostprijs: 3 euro per persoon, voor VIK-leden en niet-leden; kinderen vanaf 12 jaar welkom. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat vóór 19 april 2010. Eerst inschrijven, daarna betaling doen op rekening nummer 414-3146851-13 van de VIK-afdeling Antwerpen, met de vermelding ‘Vondelmolen’. Referte: BBAWN10410.

Op de website www.filliers.be vindt u een kleurrijke en uitvoerige beschrijving van het productieproces: vanaf de grondstoffen (maïs, mout, rogge, tarwe), het koken (omzetting in maltosesuiker), de gisting (alcohol en CO2), het distilleren (in distilleerkolom en alambiek). Daar worden ook al de eindproducten voorgesteld. De productie voldoet aan alle kwaliteitsnormen. Groepsrondleiding met gids met achteraf een degustatie.

• PRAKTISCH Plaats: Graanstokerij Filliers, Leernsesteenweg 5, Deinze (Bachte-Maria-Leerne). Datum: zaterdag 20 maart 2010 om 14 uur stipt. Kostprijs: 5 euro per persoon voor VIK-leden en niet-leden. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat, daarna betalen op rekeningnummer 414-3146851-13 van VIK-afdeling Antwerpen met de vermelding ‘Filliers’ en aantal deelnemers. Inschrijven en betalen vóór 10 maart 2010. Referte: BBAWN10310.

KEMPEN 5-feb-10 24-mrt-10 27-mrt-10 21-apr-10 22-apr-10 6-mei-10 24-mei-10 16-jun-10

Vondelmolen donderdag 29 april 2010 In 1867 kocht de familie Borms de ‘Vondelmolen’, een windmolen aan de Vondelbeek in Lebbeke. Na de Eerste Wereldoorlog begon men er met de industriële vervaardiging van beschuit, peperkoek en speculaas. Tijdens WO II werden de activiteiten teruggeschroefd en in 1942 overleed L. Borms. Zijn echtgenote nam het bestuur over en maakte werk van automatisatie en modernisering. In 1964 nam J. Borms de taken over en hij zette de groei voort. Het marktaandeel, de omzet en de export van Vondelmolen stegen gestaag. Door de overname van Couque Dinant in 1984 en Smets-Lido werd Vondelmolen de grootste producent van peperkoek in België en een top-vijfspeler in Europa, met ongeveer 50% export.

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

Waterzuiveringsinstallatie van Aquafin woensdag 24 maart 2010 Waterzuivering is voornamelijk een biologisch proces dat ongeveer 24 uur duurt. Een rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) bootst in grote mate het natuurlijk proces na dat zich afspeelt in elke waterloop. Het instromend rioolwater (influent) komt op een aanzienlijke diepte in de influentput van de RWZI toe. Als het water in de put een bepaald niveau haalt, slaan automatisch de vijzels aan. Het rioolwater wordt eenmalig opgepompt, zodat het daarna het zuiveringsproces gravitair kan doorlopen.

Onder leiding van L. Borms, de vijfde generatie, maakt Vondelmolen zich op voor de toekomst. Naast de basispro-

I-mag februari 2010

Gezellig samenzijn, Turnhout, 19.30 uur Bezoek waterzuiveringsinstallatie Aquafin, Hoogstraten, 14 uur Toneel: '60? Ja, en dan?, Theater Zeemanshuis, Antwerpen, 20 uur Bezoek Bio-installatie, Merksplas, 14 uur Bezoek veiling Mechelen, 14 uur Lezing: 'Financial engineering', Turnhout, 19.30 uur Familiewandeling, 10 uur Bezoek renovatie en nieuwbouw ziekenhuis, Turnhout, 14 uur

20

ACTIVITEITEN

Waterzuivering gebeurt in drie stappen. • de primaire zuivering is een mechanisch proces waarbij grof vuil en andere onoplosbare stoffen uit het water worden gehaald via roosters, vetvang, zandvang en voorbezinktank; • de belangrijkste stap van de zuivering is de biologische zuivering: hier worden biologisch afbreekbare stoffen verwijderd; • in de tertiaire zuivering (ook nazuivering) worden de nutriënten en laatste restanten van bacteriën en zwevende stoffen verwijderd.

de herstructureringen bij ondernemingen, vaak in een internationale context. Zelfstandigen en ondernemers maken harde tijden mee en sommigen zullen de bitse concurrentiestrijd niet zonder kleerscheuren doorkomen. Ongeacht uw situatie of statuut bent u begaan met de potentiële persoonlijke gevolgen. Waar nog niet zo lang geleden ‘the sky the limit’ bleek inzake vergoeding, blijken nu de bouwstenen van uw nabije toekomst plotseling zo broos te zijn. Meer dan ooit is een doordachte vermogensopbouw op zijn plaats. U gooit uw kapitale middelen best niet achteloos overboord. Wat u al eigenhandig hebt opgebouwd, wilt u vrijwaren van alle mogelijke financiële en fiscale gevaren. We stellen het helaas dikwijls vast: men behandelt het familiaal vermogen stiefmoederlijk. Zelfs als u beroepshalve de regels en voorschriften als uw broekzak kent én opvolgt, toch voelen de puzzelstukken uit de financiele wereld zo complex en onbekend aan. Op Europees vlak sleutelt men behoedzaam aan een herziening van de eerste Europese spaarrichtlijn. Nieuwe taksen en belastingen dreigen aan de horizon. Benut u voldoende de mogelijkheden tot optimalisatie die de overheid u aanreikt? Bent u zich bewust van de omvang van het wettelijk pensioen? Volstaan de inspanningen voor het spreekwoordelijk appeltje voor de dorst? U dekt zonder twijfel uw wagen in tegen eigen schade, uw gezondheid tegen mogelijke periodes van hospitalisatie en uw gezinswoning tegen brand. Maar beschermt u voldoende uw volledige vermogen? Is uw vermogenssituatie bijgevolg transparant?

Het bezoek duurt circa twee uur. Opgelet: het is een buitenactiviteit, dus aangepaste kleding en schoeisel!

• PRAKTISCH Plaats: Aquafin, Rollekens 4, Hoogstraten (Minderhout). Datum: woensdag 24 maart 2010 om 14 uur stipt! Kostprijs: gratis voor VIK-leden en partner; niet-leden betalen 5 euro. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: BBKPN10310.

Toneel: ‘60? Ja, en dan!’ zaterdag 27 maart 2010 De VIK-afdeling Kempen gaat traditiegetrouw naar de toneelvoorstelling bij het ‘theater Zeemanshuis’ in Antwerpen. Zij brengen ‘60? Ja, en dan?’ een hedendaagse komedie! Het stuk is geschreven door Alex Van Haecke en hij speelt ook de hoofdrol. Hubert is net gepensioneerd als leraar Nederlands, omdat hij moest. Hij evolueerde namelijk niet genoeg mee met nieuwe tendenzen in het onderwijs. Bovendien slaat hij tilt bij zaken als gsm, gps, betaalkaarten, bank- en parkeerautomaten, computers, … Daar komt nog eens bij dat Hubert zijn verongelukte vrouw heel erg mist. Dat hij binnenkort 60 wordt, ligt hem trouwens ook zwaar op de lever. Tot zijn vriend Toine hem voorstelt via het internet een vrouw voor hem te zoeken …

Meer dan ooit slaat de klok vijf voor twaalf. Met deze presentatie willen we u wakker schudden. Praten over geld, pensioen, successie, belastingen, schenkingen, vennootschappen, structuren, verzekeringen, onroerend inkomen is geen overbodige luxe. Of u timmert planmatig aan morgen, of u toetst het gebudgetteerde plan op zijn haalbaarheid, of u voorkomt gepieker tijdens uw pensioen: wij raden u aan u even te bezinnen. Want na de actieve loopbaan moet u zorgeloos kunnen genieten van de grote vakantie van het leven in plaats van te rekenen. Akkoord?

Wil je er bij zijn, reageer dan snel, want er zijn slechts 25 plaatsen.

• PRAKTISCH Plaats:Theater Zeemanshuis, Falconrui 21, Antwerpen. Datum: zaterdag 27 maart 2010 om 20 uur. Kostprijs: 15 euro per persoon. Eerst inschrijven, dan betalen op rek. nr. 403-9504811-48 van Guy Roymans in Turnhout. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: CAKPN10310.

Capitam is een jonge, vernieuwende en toonaangevende onderneming op het vlak van financiële omkadering, planning en begeleiding. De medewerkers van Capitam hebben al jarenlang hun strepen verdiend in alle sectoren van de financiële, juridische en fiscale wereld. Bovendien hebben alle medewerkers een ding gemeen: ze hebben op elk moment een helikopterzicht over uw financiële situatie. Capitam verduidelijkt, verruimt, verschaft inzichten en verbetert de financiële situatie van u, de klant.

Financial engineering

• PRAKTISCH

donderdag 15 april 2010

Plaats:Confederatie van de Bouw, Parklaan 44, Turnhout. Datum: donderdag 15 april 2010 om 19.30 uur. Kostprijs: gratis voor VIK-leden en partner; niet-leden betalen 5 euro. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: VOKPN10410.

Vermogensbescherming in tijden van economische crisis Wie durft nog te stellen dat hij of zij immuun is voor de gevolgen van de economische crisis? Als werknemer ondergaat u

21

I-mag februari 2010

Mechelse Veilingen

kelijk in je supermarkt terecht of via de groothandel in je groentewinkel op de hoek.

donderdag 22 april 2010

Om je dagelijkse portie verse groenten aan te bieden rijden op topdagen 1.000 vrachtwagens af en aan en verdelen 200 gemotiveerde personeelsleden zowat 4.000 ton groenten – ongeveer 10 miljoen stuks – via de laadbruggen van de Mechelse Veilingen.

Je staat er wellicht nooit bij stil, maar heel wat van de groenten die dagelijks op je bord belanden, komen van de Mechelse Veilingen. Het is de grootste veiling van Europa en jaarlijks worden er 260.000 ton groenten verhandeld. De absolute topper is de tomaat, waarvan er per jaar 120.000 ton verkocht wordt. De Mechelse Veilingen organiseren en controleren het volledige doorloopproces. Van de aanlevering door de tuinders tot de levering aan de kopers. Kwaliteit, voedselveiligheid en efficiëntie staan daarbij altijd centraal. Certificatie voor Iso 90001:2000, IFS, BRC, Gids voor groothandel, Q&S op veilingniveau en Globalgap en Gids voor teler op telerniveau zijn daarbij belangrijke elementen.

Meer info op: www.mechelseveilingen.be.

• PRAKTISCH Plaats:Veiling Mechelen, Mechelsesteenweg 120, Sint-Katelijne-Waver. Datum: donderdag 22 april 2010 om 14 uur. Kostprijs: gratis voor VIK-leden en partner; niet-leden betalen 5 euro. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: BBKPN10410.

De dagverse groenten komen op de veiling aan en de kwaliteitskeurder van de Mechelse Veilingen keurt ze. Tijdens hun korte verblijf op de veiling worden ze in de koelruimte bewaard in ideale omstandigheden, met de juiste temperatuur en luchtvochtigheidsgraad. De volgende ochtend worden de producten per kwaliteitsblok via de veilingklok verkocht. Wat niet verkocht is, wordt verdeeld aan sociale instellingen, zoals de voedselbanken en andere vierdewereldorganisaties. ’s Middags moeten alle koelcellen immers leeg zijn, klaar voor de aanvoer van een nieuwe oogst.

LEUVEN-HAGELAND 27-feb-10 27-feb-10 9-mrt-10

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

Winterwandeling zaterdag 27 februari 2010 Het natuurontwikkelingsproject Averbode Bos en Heide is een van de hefboomprojecten in het algemene plattelandsproject ‘de Merode’. Belangrijkste doelstellingen zijn het maximaal toegankelijk maken van het tot nog niet zo lang geleden voor een groot deel afgesloten gebied, in evenwicht met natuurbehoud en uitbouw. Wandelaars, fietsers, ruiters en natuurliefhebbers komen hier nu al ruimschoots aan hun trekken. Met de norbertijnenabdij van Averbode in de onmiddellijke omgeving gaan we genieten van de hemelse rust die dit prachtige gebied uitademt. Onder leiding van ervaren gidsen van Natuurpunt, krijgen we uitleg over het totale project en inzicht in de plannen die nog op stapel staan. We wandelen langs de mooiste plekjes. Voor info zie: www.demerodeonline.be - www.averbodebosenheide.be De wandeling is geschikt voor kinderwagens met grote wielen. Wandelschoenen of stevige schoenen zijn noodzakelijk.

Met Flandria ben je écht zeker dat je kwaliteit op je bord krijgt. Groenten die dat label dragen, zijn van topkwaliteit en bieden je de garantie dat ze milieuvriendelijk geteeld zijn. De kwaliteitscontroleurs van de veiling zien er streng op toe dat de voorschriften op de bedrijven worden nageleefd. Een onafhankelijk laboratorium voert ook heel wat analyses uit. Producenten die na die analyses groen licht krijgen, mogen aan de veiling leveren. In nauwe samenwerking met onderzoeksinstellingen zorgen tests op de houdbaarheid en de smaak van de groenten voor een permanente kwaliteitsverbetering. Het keurmerk Flandria, dat alle Belgische veilingen voeren sinds 1995, is daardoor intussen in heel Europa uitgegroeid tot dé referentie voor kwaliteitsgroenten. Groenten die met zoveel professionaliteit gekweekt zijn, worden door de tuinders van de Mechelse Veilingen ook met zorg verpakt. Wat netjes verpakt is, is immers makkelijker te verhandelen en is beter beschermd voor het transport. De veiling beschikt over de modernste verpakkingsafdeling van Europa die de tuinders van herbruikbare kisten en verpakkingsmaterialen voorziet. De trots van de afdeling is de volautomatische kistenwasserij. Per uur kunnen hier 20.000 kisten automatisch gewassen en gestapeld worden.

• PRAKTISCH Plaats: vertrek aan Afspanning Den Eik, Grensstraat 45, Veerle-Laakdal. Vanuit het centrum van Averbode ongeveer 1 km in de richting Blauberg-Westerlo aan de rechterkant. Datum: zaterdag 27 februari 2010 om 14 uur. De wandeling duurt ongeveer 2,5 uur.

70% van de verkoop wordt uitgevoerd naar landen binnen Europa, naar de Verenigde Staten en zelfs naar Japan. De overige 30% is voor Belgische consumptie en komt hoofdza-

I-mag februari 2010

Winterwandeling, Veerle-Laakdal, 14 uur Toneelavond Shakespaere verkort, Leuven, 20 uur Lezing: Geldigheid en privacy e-mail

22

ACTIVITEITEN

Kostprijs: 3 euro voor VIK-leden en partner; niet-leden betalen 5 euro, gids en versnapering inbegrepen. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: SALVN10210.

E-3A-eenheid is ‘s werelds enige vliegende eenheid, die zorgt voor een snel inzetbare luchtruimbewaking, controle en communicatie bij NAVO-operaties. Dat wordt vooral gerealiseerd met behulp van de u wellicht bekende Awacs-vliegtuigen (Airborn warning and control system), waarvan er momenteel 17 gestationeerd staan in Geilenkirchen. Vijftien NAVO-landen, waaronder België, dragen bij aan dat E-3Aprogramma en daarvoor worden er meer dan 3.000 militairen en NAVO-burgers ingezet.

Toneel ‘Shakespeare verkort’ zaterdag 27 februari 2010 Het toneelstuk behandelt het complete werk van Shakespeare in anderhalf uur. Een hilarische opvoering waarin de 37 meesterwerken vermalen worden tot snelle, komische acts met veel slapstick. Spektakel verzekerd!

We willen u een voorsmaakje geven van wat u te wachten staat bij het bezoek aan de luchtmachtbasis in Geilenkirchen. We spreken af om 8.15 uur aan de carpoolparking in Diepenbeek, vanwaar we met de auto naar Geilenkirchen rijden. We komen rond 10 uur aan op de luchtmachtbasis in Geilenkirchen. Na de ontvangst krijgen we bij een kop koffie een korte briefing over de NAVO, de luchtmachtbasis en de missies die vanuit Geilenkirchen uitgevoerd worden. Na die briefing trekken we een uur uit om gezellig te lunchen. In de namiddag wacht ons een bezoek aan de Awacs-vliegtuigen. We bezichtigen de binnenkant en krijgen meer uitleg over de apparatuur en de IT binnenin een Awacs-vliegtuig. Daarna bestuderen we de buitenkant wat grondiger en krijgen we wat meer uitleg over het onderhoud van de vliegtuigen. Na het bezoek gaan we nog iets drinken bij de Belgische eenheid waar we gezellig kunnen napraten, voor we terug rustig richting Diepenbeek vertrekken.

Na de vertoning een gezellig samenzijn met uitgebreide heerlijke kaasschotel en lekkere aangepaste wijn. Elk jaar is dit een succesformule waar de deelnemers enthousiast naar uitkijken. Deze speciale voorstelling vindt plaats in samenwerking met ‘Fifty-oneclub Dijleland’ en de opbrengst komt ten goede aan het centrum ‘Het Balanske’ in Tielt-Winge, een vrijetijdszorgcentrum voor mindervalide kinderen.

• PRAKTISCH Plaats: zaal Malpertuus, Redingenstraat 4, Leuven. Voldoende gratis parking voor iedereen in de onmiddellijke nabijheid (zie ook website: http://www.reynaertghesellen.be) Datum: zaterdag 27 februari 2010 om 20 uur. Gelieve minstens 15 minuten voor aanvang aanwezig te zijn. Kostprijs: 25 euro (deelname toneel + wijn en kaasschotel inbegrepen). Bedrag te betalen op rek. nr. 330-0771514 -30 van de ‘Fifty-onecub Dijleland’ met vermelding van uw naam en ‘toneel VIK’. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: CALVN10210.

Bondig samengevat ziet het programma er dus als volgt uit: 08.15 uur: samenkomst in Diepenbeek. 08.30 uur: vertrek in Diepenbeek. 10.00 uur: ontvangt en briefing. 12.00 uur: lunch. 13.00 uur: bezichtigen van E-3A Awacs-vliegtuigen. 15.30 uur: Kleine drink en gezellige babbel. 17.30 uur: Aankomst in Diepenbeek.

LIMBURG 11-feb-10 18-feb-10 8-mrt-10 2-apr-10 3-apr-10 19-apr-10 3-mei-10 29-mei-10 27-jun-10 15-sep-10

Nacht van de ingenieur, Fitlink, Diepenbeek Bezoek NAVO-basis, Geilenkirche (D), 8.15 uur Workshop 'How to think like Leonardo Da Vinci'; KHLim, Diepenbeek Reis naar Peru (tot 18 april 2010) Paintball Lezing: Solliciteren met voorsprong, KHLim, Diepenbeek Workshop: assertief communiceren 2° VIK-quiz, Kuringen 20° editie fiets- en wandeldag, Diepenbeek, 07 uur 3-daagse uitstap naar Nederland en Duitsland

Meer info over de luchtmachtbasis van Geilenkirchen kan je vinden op: http://www.e3a.nato.int/ Het aantal plaatsen is beperkt tot 25 personen. Vlug inschrijven is dus de boodschap!

• PRAKTISCH Plaats: vertrek carpoolparking Diepenbeek. Datum: donderdag 18 februari 2010 om 8.15 uur. Kostprijs: 20 euro voor VIK-leden en hun partner, nietleden betalen 25 euro. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat uiterlijk op zondag 14 februari. Daarna het vereiste bedrag overschrijven op rekening 979-4307300-20 van de jongeren VIK-afdeling Limburg met als mededeling ‘Geilenkirchen’. Bij afwezigheid tijdig telefonisch verwittigen: 0485 89 58 14 – Alexander Alderweireldt. Referte: BBLBG10210. Belangrijk: uit veiligheidsredenen moet bij de inschrijving uw identiteitskaartnummer meegedeeld worden. Zonder dat nummer is uw inschrijving niet geldig!

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

Luchtmachtbasis in Geilenkirchen donderdag 18 februari 2010 Geilenkirchen, in Duitsland, is de hoofdbasis van NAVO's (North-Atlantische Verdragsorganisatie) 'Airborne early warning force E-3A’-eenheid, die werd opgericht in 1980. De

23

I-mag februari 2010

MECHELEN 2-mrt-10 23-mrt-10

25-apr-10 5-jun-10

Spreker: Ing. Jan Lambrechts MSc, businessmanager, LCS Belgium bvba, Consultancy in adhesive bonding technology. Kostprijs: 5 euro ‘inschrijvingswaarborg’ voor VIK-leden en KVIM-leden. De aanwezige VIK- en KVIM-leden krijgen de 5 euro terugbetaald. Niet-leden betalen 5 euro en VAM-leden betalen 2,5 euro. Alle betalingen bij de inschrijving overschrijven op rekening nummer 405-0106331-50 van de VIK-afdeling Mechelen, met vermelding van de referte. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: VOMLN10310.

Spoorwegmuseum, Mechelen, 19.30 uur Kennismaking met lijmtoepassingen in een technische omgeving, Sint-Katelijne-Waver, 19.30 uur Bezoek Centraal Station, Antwerpen, 14.30 uur Huifkartocht, Lier, 10.30 uur

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

Spoorwegmuseum

Vernieuwd station Antwerpen-Centraal

dinsdag 2 maart 2010

zondag 25 april 2010 Mis deze trein niet! Zet u onmiddellijk op het juiste spoor! Op zondag 25 april spreken we af in Antwerpen-Centraal, niveau +1. We bezoeken Antwerpen-Centraal (oud en nieuw), wandelen door de tunnel, springen even binnen in het seinhuis van Antwerpen-Berchem, rijden met de trein (gratis) terug naar Antwerpen-Centraal en beklimmen dan de koepel. Afsluiten doen we om 18 uur. Voor de wandeling door de tunnel moet elke deelnemer een fluo vestje dragen (veiligheid op het spoornet). Stevige schoenen zijn te verkiezen en de dames dragen best een (lange) broek.

Door aanleg van de nieuwe tgv-lijn dreigt dit unieke museum te verdwijnen. Momenteel bevindt het zich nog in het oudste spoorweggebouw van België en mogelijk zelfs van gans het Europees vasteland. De deelnemers krijgen er de kans om de groei van de stationsomgeving en de impact ervan op het dagelijkse leven in Mechelen opnieuw mee te beleven. Met enige fierheid en kennis van zaken zal oud-arsenaalwerknemer H. Weymeers ons mee terugnemen in die tijd van toen. Vanzelfsprekend komt ook de technologische archeologie aan bod dankzij de aanwezige maquettes, foto’s en levensgrote locomotieven.

• PRAKTISCH Plaats: Centraal-Station, Astridplein, Antwerpen. Datum: zondag 25 april 2010 om 14.30 uur. Kostprijs: 10 euro per persoon. Eerst inschrijven, daarna betalen op rek. nr. 414-0369551-17 van KVIM. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat of via www.kvim.be. Referte: BBMLN10410. Maximum 40 deelnemers.

• PRAKTISCH Plaats: Arsenaal Mechelen, Leuvensesteenweg 30, Mechelen. Datum: dinsdag 2 maart 2010 om 19.30 uur. Kostprijs: 5 euro ‘inschrijvingswaarborg’ voor VIK-leden en KVIM-leden. Voor de aanwezige VIK- en KVIM-leden wordt de 5 euro terugbetaald. Niet-leden betalen 5 euro en VAM-leden betalen 2,5 euro. Betalen bij de inschrijving via overschrijving op rekeningnummer 405-0106331-50 van VIK-afdeling Mechelen, met vermelding van referte. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: BBMLN10310.

Huifkartocht zaterdag 5 juni 2010 Bijeenkomst om 10.30 uur op het Brabanderhof, paardenmelkerij, Maaikenenveld 66, Lier. Daarna volgen een voorstelling van het bedrijf en een rondleiding. Het bezoek wordt afgerond met een broodmaaltijd met wit/grof brood, koffiekoeken en vijf soorten beleg, koffie en thee, alles ‘à volonté’.

Lijmen in een technische omgeving dinsdag 23 maart 2010

Om 12.30 uur staan de huifkarren klaar en rijden wij richting Boechout, waar de molenaar ons opwacht in de prachtig gerestaureerde windmolen. Hij zet de molen in werking, zodat het gezelschap een beeld krijgt van de verwerking van het graan tot bloem. Het bezoek duurt ongeveer 45 minuten. Daarna rijden we langs rustige wegen richting Lier, waar we de Lierse polder doorkruisen.

Lijmen – adhesive bonding – als innovatieve verbindingstechniek is niet meer weg te denken uit de producten van onze moderne samenleving. Aan de hand van enkele toepassingen uit 30 jaar industriële ervaring worden de technische aspecten belicht: geschiedenis van de holbewoners tot de ruimtevaart - wat is lijmen - de ‘oppervlakte’ - soorten lijmen en hun eigenschappen - technische incidenten - veiligheidsaspecten - kwaliteitscontrole - verwerken van lijm in een industriële omgeving - moderne trends. Conclusie.

Het Ringenhof, de Waterschranshoeve, het Liers begijnhof en het stadscentrum worden aangedaan met onderweg enige ludieke uitleg over de bezienswaardigheden. We stoppen aan het Zimmerplein, waar we de Zimmertoren bezoeken onder leiding van onze gids, een oud-Zimmertoren-technicus. In café ‘De Refuge’ gaan we enkele Lierse ‘bierproevertjes testen’: Caves, Liter van Pallieter, Sint-Gummarus, … met een beetje bekwame uitleg over de biertjes door de uitbaatster. Voor wie geen bier lust: 1 Lierse koffie met Liers vlaaiken of 2 gewone fris- of warme dranken.

Breng uw nieuwsgierigheid of uw nieuwe toepassing of project maar mee.

• PRAKTISCH Plaats: Lessius Hogeschool, Campus de Nayer, lokaal G117, Jan De Nayerlaan 5, Sint-Katelijne-Waver. Datum: dinsdag 23 maart 2010 om 19.30 uur.

I-mag februari 2010

24

ACTIVITEITEN

Daarna gaat de tocht terug naar het Brabanderhof, waar we rond 18 uur ‘de dagtrip afronden’.

Inschrijving vereist: VIK-secretariaat vóór 31/01/2010. Maximum 30 personen. Referte: BBNWV10210.

• PRAKTISCH Plaats: Brabanderhof, paardenmelkerij, Maaikenenveld 66, Lier (plan + info zie www.paardenmelk.be). Datum: zaterdag 5 juni 2010 om 10.30 uur. Kostprijs: 35 euro per persoon voor VIK-leden, KVIM-leden en VAM-leden; niet-leden betalen 40 euro. Betalen bij de inschrijving op rekeningnummer 405-0106331-50 van de VIK-afdeling Mechelen, met vermelding van de referte. Alle inschrijvingen en betalingen vóór 1 mei 2010. Latere inschrijvingen/betalingen worden niet aanvaard. Minimum 10 deelnemers; maximum 30. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat en daarna betalen op de hiervoor vermelde rekening. Referte: CAMLN10610.

Ecokantoor Infrax Torhout donderdag 25 februari 2010 Kantoor met energieprestatiepeil 60! E60? Langs alle kanten duiken ecogebouwen op, maar hoe ver gaan ze daar in? Weinige gaan nu al zo ver als dit kantoorgebouw. In het ecokantoor van Infrax zijn heel wat energieen waterbesparende technieken toegepast. Een combinatie van geavanceerde technieken staat borg voor een energieprestatiepeil (E-peil) van E60. Hoe lager het E-peil is, hoe minder energie het kost om het gebouw comfortabel te verwarmen, te koelen, te verluchten, enzovoort. Zo bespaart Infrax jaarlijks ruim 40 procent energie en bijna 180 ton CO2.

NOORD-WEST-VLAANDEREN 11-feb-10 25-feb-10 28-mrt-10 24-apr-10 18-mei-10 1-jun-10 29-sep-10

Bezoek Latexco nv, Tielt, 14 uur Bezoek ecokantoor (E60-peil) Infrax, Torhout, 19.30 uur Het Pass, Frameries, 12 uur Bezoek stad Brugge Bezoek POVLT, Beitem Regionale ledenvergadering, Brugge, 20 uur Bezoek IRS, Deinze

Vele energie- en waterbesparende technieken zijn toegepast in het gebouw. De gevel is samengesteld uit vier soorten glasplaten: kijkramen, licht- en luchtramen en energieramen. Ook is er het rationeel watergebruik door het gebruik van regenwater op groendaken, in toiletten en infiltratie van het restwater in de grond in plaats van afvoer via de riolen. Hoe met verwarmen en koelen omgaan? Een bodemenergieopslagveld (BEO-veld) bevindt zich op een diepte van 150 meter. Met betonkernactivering (BKA): het plafond van het kantoorgebouw straalt warmte uit of geeft koelte af. Verlichting en verluchting zijn automatisch geregeld naargelang het aantal mensen dat in het kantoor aanwezig zijn en naargelang de weersomstandigheden.

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

Latexco nv donderdag 11 februari 2010 Sylvain Maes stichtte deze onderneming in 1955. Ze produceerde aanvankelijk vullingen in latexschuim voor zetels. In de loop der jaren evolueerde en innoveerde Latexco. Zo werd de jongste vijf jaar alleen al voor vijftig miljoen euro geïnvesteerd in onder andere het reduceren van het energieverbruik en het recycleren van afvalwater tot proceswater in het kader van het milieucharterprogramma (Presti 4). Momenteel fabriceert Latexco hoogwaardige fabricaten in latexschuim voor de matras- en slaapindustrie.

Wie graag even nader kennis wil maken met die vernieuwende technieken hoeft zich maar in te schrijven voor dit bezoek. Uitgebreide info via www.infrax.be/ecokantoor. Infrax, het vroegere WVEM in Torhout.

Latexco is met haar merknaam Innergetic ook een van de hoofdsponsors van de wielerploeg QuickStep-Innergetic.

• PROGRAMMA • PROGRAMMA • ontvangst • voorstelling bedrijf + uitleg over latex en het aanbod

Toelichting over Infrax door Ing. Joost Cuvelier MSc, toelichting over de gebruikte technieken door ir. Wim Depraetere van VK Engineering, rondleiding, receptie.

van producten

• PRAKTISCH

• rondleiding in de productie • afsluiter met een drankje

Plaats: Infrax cvba, Noordlaan 9, Torhout. Datum: donderdag 25 februari 2010 om 19.30 uur. Kostprijs: gratis voor VIK-leden, niet-leden betalen 10 euro. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Aantal deelnemers: maximaal 100. Referte: BBNWV20210.

• PRAKTISCH Plaats: Latexco, Sint-Amandsstraat 8 bis, Tielt Datum: donderdag 11 februari 2010 om 14 uur. Kostprijs: gratis voor VIK-leden en partner; niet-leden betalen 10 euro.

25

I-mag februari 2010

OOST-VLAANDEREN 1-mrt-10 10-mrt-10 12-apr-10 7-jun-10 16-jun-10 4-sep-10

afval in een verbrandingsinstallatie met rookgaswassing en energierecuperatie.

Bestuursvergadering + lezing filtratie, Gent, 20 uur Bedrijfsbezoek Ivago, Gent, 14 uur Bestuursvergadering + voordracht gratis software, Gent, 20 uur Bestuursvergadering + voordracht energie deel 2, Gent, 20 uur Viering 65 jaar Ing.'s in Gent Familiedag

In 1996 bouwde Ivago de oude v e rbr andingsoven om tot een hoogtechnologische afvalverbrandingsinstallatie met rookgaswassing die beantwoordt aan de strenge milieueisen. De capaciteit werd opgedreven tot 100.000 ton per jaar. Het ging om een investering van 32,23 miljoen euro. Als eerste intergemeentelijke vereniging in België investeerde Ivago in 1999 in de bouw van een katalytische deNOxinstallatie (7,5 miljoen euro). Die zorgt ervoor dat de uitstoot van stikstofoxides drastisch wordt teruggedrongen. Stikstofoxides zijn mee verantwoordelijk voor het gat in de ozonlaag, zure regen en smogvorming. Daarnaast breekt zij de eventueel nog aanwezige dioxines af. In 2005 investeerde Ivago 34 miljoen euro in de bouw van een eenheid om de energie te recupereren.

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

Filtreren maandag 1 maart 2010 Filtratie is een veelvuldig gebruikte techniek, zowel in industriële als in huishoudelijke toepassingen. Iedereen komt er dagdagelijks mee in contact, bewust of onbewust. Een heel belangrijke speler in dit verhaal is het filtermedium. Het is dé bepalende factor die beslist of een component al of niet in het fluïdum blijft. Daarom is het bijzonder belangrijk om het juiste filtermedium te selecteren voor de elke toepassing.

Het bezoek start met een korte uiteenzetting over de geschiedenis, doelstellingen en taken van Ivago. Daarna wordt de werking van de afvalverbrandingsinstallatie uit de doeken gedaan, gevolgd door een geleid bezoek aan de installatie, waarbij we de verschillende stappen in rookgaswassing en energierecuperatie bekijken. De verbrandingsinstallatie is niet geschikt voor mensen met hoogtevrees of die slecht te been zijn. Aangepast schoeisel is aangewezen. Draag makkelijke schoenen zonder hakken. Wij voorzien helmen om aan de veiligheidsnormen te voldoen.

• PROGRAMMA Deel 1: de algemene begrippen van filtratie en filtermedia. Deel 2: bespreking van een aantal specifieke toepassingsgebieden, geïllustreerd met voorbeelden of specifieke toepassingen/vragen uit het publiek • lucht- en gasfiltratie • vloeistoffiltratie • polymeerfiltratie

• PRAKTISCH Plaats: Ivago, Proeftuinstraat 43, Gent. Datum: woensdag 10 maart 2010 om 14 uur. Kostprijs: gratis voor VIK-leden en partner; niet-leden betalen 10 euro. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: BBOVL10310. Maximum 25 deelnemers.

• PRAKTISCH Plaats: Huis van de bouw, Tramstraat 59, Zwijnaarde. Datum: maandag 1 maart 2010 om 20 uur. Sprekers: Gunter Martens, Koenraad Verbeke, Peter Mariman Kostprijs: gratis voor VIK-leden en partner; niet-leden betalen 10 euro. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: VOOVL10310. Maximum 50 personen.

WAASLAND

Ivago woensdag 10 maart 2010 4-feb-10 Ivago - Intergemeentelijke vereniging voor afvalbeheer in Gent en omstreken - is actief op vier terreinen: de inzameling van huishoudelijk afval van huishoudens, de inzameling van met huishoudelijk afval gelijkgesteld afval bij bedrijven (kmo’s, horeca), de openbare reiniging van de stad Gent en de verbranding van huishoudelijk en daarmee gelijkgesteld

I-mag februari 2010

18-mrt-10 29-mei-10 6-jun-10

Bestuursvergadering + lezing 'Rol van de veiligheidscoördinator op de werf', Sint-Niklaas, 20 uur Bedrijfsbezoek Publipaul, Sint-Niklaas, 19 uur Cultureel bezoek Hulst, 14.30 uur Kajakken, Wachtebeke, 14 uur

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

26

ACTIVITEITEN

Publipaul: heden en toekomst van led

Deba nv is al 30 jaar een snelgroeiende, onafhankelijke, Belgische producent van middenspanningsborden (hoogspanningscabines), bijbehorende schakelapparatuur en betoncabines voor de nationale en de internationale markt. Die markt bestaat hoofdzakelijk uit projecten voor een zeer uitgebreide klantenportfolio: van nutsvoorzieningsmaatschappijen over private ondernemingen tot installateurs.

donderdag 18 maart 2010 De firma Publipaul begon begin de jaren 60 met zijn activiteiten voor de reclamewereld. De focus ligt daarbij op het maken van lichtreclames, reclamepanelen, wagendecoraties, signalisaties voor bedrijfsgebouwen, zowel intern als extern, ziekenhuizen en dienstverleners allerhande. De filosofie van Publipaul is nog steeds de creatie en realisatie van ‘totaalreclame’, waarbij ‘creativiteit en kwaliteit’ vooropstaan.

Het bedrijf is ISO9001-gecertificeerd en bestaat uit volgende divisies, verdeeld over twee vestigingen, nl:

Het programma omvat een technische uiteenzetting over de evolutie in de led-technologie (light emitting diode) door David Van Haver van de firma Erea nv. Aansluitend verzorgt bedrijfsleider Philippe Geeraert tijdens een bedrijfsbezoek en enkele demonstraties het praktisch gedeelte. Het verschil tussen de types verlichting led/neon/tl wordt bovendien op een heldere manier verduidelijkt.

Wat kunt u verwachten van dit twee uur durend bedrijfsbezoek? Na het onthaal en korte introductie van de verschillende vestigingen volgt een technische videopresentatie over hoe Deba zijn hoogspanningscellen explosieveilig ontwerpt. Daarna gaan we een kijkje nemen in de plaatafdeling waar een volautomatische dubbele ponsstraat, gerobotiseerde plooibanken, lasermachines en gerobotiseerde lasmachines staan. Vervolgens gaan we naar de afdeling cellenbouw, waar u ziet hoe de personalisatie per project verloopt. Daarna is de afdeling componenten aan de beurt, waar de mechanische aandrijvingen en schakelaars gemonteerd en getest worden. De rondleiding wordt afgesloten met een bezoek aan de showroom, waar wat kan nagepraat worden met een drankje tussen de verschillende afgewerkte producten.

• PROGRAMMA 19.00 - 19.30 uur: 19.30 - 20.00 uur: 20.00 - 21.00 uur:

ontvangst met aperitief bij Publipaul presentatie led-evoluties door Erea praktische toepassingen led/neon/tl met demonstraties en bedrijfsrondgang.

• PRAKTISCH Plaats: Publipaul, Vijfstraten 207, Sint-Niklaas. Datum: donderdag 18 maart 2010 om 19 uur. Kostprijs: gratis voor VIK-leden; niet-leden betalen 5 euro. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Maximum aantal deelnemers: 25. Referte: BBWLD10310.

Met andere woorden, een bedrijfsbezoek dat u zeker niet mag missen!

• PRAKTISCH Plaats: Deba, Moorstraat 24, Nevele (Tip: voor GPS typ in: Houtstraat). Datum: maandag 22 februari 2010 om 18.30 uur (tot 20.30 uur). Kostprijs: gratis voor VIK-leden en partner; niet-leden betalen 5 euro. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat uiterlijk tot maandag 15 februari 2010 met het engagement zeker aanwezig te zijn en bij afwezigheid zeker tijdig telefonisch te verwittigen 0472 24 58 81 (Frederik Delobelle). Maximum 30 deelnemers. Referte: BBZWV10210.

ZUID-WEST-VLAANDEREN 6-feb-10 22-feb-10 9-mrt-10 26-apr-10

15-mei-10 10-jul-10

IJsschaatsen, Finlandia, Gullegem, 19.30 uur Bezoek Deba nv, Nevele, 18.30 uur Bezoek Lutosa, St. Eloois-Vijve (Waregem), 18.30 uur Infosessie geothermie, Diepsonderingen en funderingsadvies H. Verbeke, Sint-Eloois-winkel, 18.30 uur Zweefvliegen Barbecue

Lutosa

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

dinsdag 9 maart 2010

Deba nv

Onder het motto “Enterprise… where VIKj has not yet gone before…” willen wij, VIKjongeren Zuid-West-Vlaanderen, onze aandacht vestigen op bedrijven in de streek. Deze keer is het bedrijf aan de beurt dat achter de slogan ‘Schatjes van patatjes’ zit.

maandag 22 februari 2010 Onder het motto “Enterprise… where VIKj has not yet gone before…” brengen we een bezoek aan Deba nv.

27

I-mag februari 2010

ACTIVITEITEN

Lutosa is een dynamische familiale groep en een van de belangrijkste Europese fabrikanten van kwaliteitsaardappelproducten. De groep telt 3 productie-eenheden in België: een in Leuze-en-Hainaut en twee in Sint-Eloois-Vijve, Waregem, alle in het bezit van een ISO 9001-certificaat. Die productieeenheden verwerken samen 660.000 ton aardappelen per jaar en hebben een totale jaarlijkse productiecapaciteit van 340.000 ton afgewerkte producten. Ze stellen samen 640 medewerkers tewerk en realiseerden in 2008 een omzetcijfer van 233.258 miljoen euro. 92% van de productie wordt naar 83 verschillende landen geëxporteerd. De productie-eenheden zijn uitgerust met hoogtechnologische machines, waardoor een heel gediversifieerd gamma producten geproduceerd kan worden volgens de striktste normen van kwaliteit en hygiëne.

Infosessie geothermie maandag 26 april 2010 Diepsonderingen en funderingsadvies ‘H. Verbeke’ is sinds 1973 een vaste waarde voor grondonderzoek. Dat leverde een sterk fundament aan kennis op om ook de groeiende markt van ‘geothermie’ te versterken met hun aanwezigheid. Onze aardbol is een onuitputtelijke bron van energie. Meer dan 99% van de massa van de aarde heeft een temperatuur die de 1000°C overstijgt. Slechts 0,1 % van de aarde is ‘kouder’ dan 100°C. De temperatuur in de aardkorst verhoogt naarmate we dieper de kern naderen. In Vlaanderen is het praktisch en economisch meestal niet haalbaar om warmte op een voldoende hoge temperatuur uit de bodem te halen en zo rechtstreeks aan te sluiten op het individueel verwarmingssysteem van onze woning. De warmtepomp is daarbij een ideale oplossing. Ze kan warmte op een relatief lage temperatuur benutten voor toepassingen op een hogere temperatuur. Die temperatuur kan worden gebruikt om uw volledige woning te verwarmen en voldoende sanitair warm water te leveren. Zodra de woning voorzien is van een geothermisch concept met bijvoorbeeld vloerverwarming, kan er ook een actieve of passieve koeling worden toegepast. Op die manier wordt de vloermassa afgekoeld en krijgt men een aangenaam frisser gevoel in de warme zomermaanden. Om meer vertrouwd te raken met een dergelijk energiezuinig warmtepompsysteem nodigt H. Verbeke u uit op een infosessie.

Tijdens het bedrijfsbezoek krijgt u een korte schets van het bedrijf en een film met uitleg over de producten, gevolgd door een rondleiding van circa een uur. Hopelijk mogen we je verwelkomen!

• PRAKTISCH Plaats: Nv Vanelo, Schoendalestraat 221, St. Eloois-Vijve (Waregem). Datum: dinsdag 9 maart 2010 om 18.30 uur. Kostprijs: gratis voor VIK-leden en partner; niet-leden betalen 5 euro. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat uiterlijk tot dinsdag 2 maart 2010 met het engagement zeker aanwezig te zijn en bij afwezigheid zeker tijdig telefonisch te verwittigen: 0472 24 58 81 (Frederik Delobelle). Referte: BBZWV10303.

• PRAKTISCH Plaats:Diepsonderingen en funderingsadvies H. Verbeke, ’t Lindeke 13, Sint-Eloois-winkel. Datum: maandag 26 april 2010 om 18.30 uur. Kostprijs: gratis voor VIK-leden; niet-leden betalen 5 euro. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat uiterlijk tot woensdag 21 april met het engagement zeker aanwezig te zijn en bij afwezigheid zeker tijdig telefonisch te verwittigen 0472 24 58 81 (Frederik Delobelle). Referte: BBZWV10410.

Uw advertentie op deze pagina? • We ruimen plaats in voor de publiciteit van uw bedrijf. • Verspreid uw boodschap aan 20.000 ingenieurs! • Verspreid uw boodschap in 20.000 gezinnen! Meer weten? Neem gerust en vrijblijvend contact op met de Vlaamse Ingenieurskamer: Francine Demaret - 03 259 11 09 [email protected]

I-mag februari 2010

• Verspreid uw boodschap in meer dan 1.000 belangrijke bedrijven! • Bereik uw consumenten, maar verzorg ook uw business-to-business.

28

netwerk

Stijn Pauwels is nieuwe VIK-jongerenvoorzitter Burgerlijk en industrieel ingenieur wil visie van alle jonge ingenieurs uitdragen

WOMMELGEM. Na enkele mooie jaren als voorzitter van de Jongerenafdeling geeft Ing. Alexander Daenen MSc de fakkel door. Wij danken hem voor zijn onuitputtelijke inzet voor de Vlaamse Ingenieurskamer en stellen hier graag zijn opvolger voor. ir. Ing. Stijn Pauwels MSc

Stijn Pauwels werd geboren op 17 januari 1982. Van kindsbeen af stelde hijzelf dat hij ‘uitvinder’ wou worden. Zijn interesse voor wetenschap en techniek bleek al vroeg uit zijn aanhoudende honger naar kennis. Alles wou hij weten en begrijpen en voortdurend stelde hij zich vragen over het hoe en waarom van de dingen. “Uiteindelijk koos ik voor een wetenschappelijke middelbare opleiding in de Kempen. Mijn interesse ging in die tijd vooral uit naar auto’s en motoren. Het leek mij toen al duidelijk: ik wou werken aan de auto’s van de toekomst.”

Ingenieur Na het middelbaar en op basis van zijn interesses was het vrij snel duidelijk dat Stijn Pauwels zou kiezen voor ingenieursstudies. Alleen bleek de moeilijkste keuze nog die te zijn tussen industrieel en burgerlijk ingenieur. “Naast theoretische kennis ben ik ook graag op de hoogte van de meer praktische kant en ik steek graag de handen uit de mouwen. Daarom koos ik in eerste instantie voor de studies van industrieel ingenieur. In 2002 kwam ik zo aan de Katholieke Hogeschool Kempen (KHK) in Geel terecht, waar ik mijn hartje kon ophalen met allerhande elektromechanische vakken.” Behalve studeren had Stijn Pauwels nog andere interesses. Al tijdens zijn eerste kandidatuur werd hij lid van de studentenraad en het jaar daarop maakte hij deel uit van de Departementale Raad. Dat jaar werd hij ook al bestuurslid van de

Vlaamse Ingenieurskamer, afdeling Kempen, waar hij ook nu nog altijd actief is. Tijdens zijn laatste twee jaren aan de KHK zat hij de studentenraad voor en begon hij opnieuw met een VIK-jongerenwerking voor de regio Kempen.

belangrijke competenties opgebouwd worden voor de elektrificatie van het wagenpark, ter ondersteuning van een slagkrachtigere voertuigindustrie in Vlaanderen.”

Jongerenvoorzitter Jongerenwerking “Die VIK-jongerenwerking telt nu opnieuw een tiental actieve bestuursleden. In mijn laatste jaar zocht ik een nieuwe uitdaging op leidinggevend, organisatorisch en sociaal vlak en zo werd ik een vaste medewerker bij het presidium.” In 2006 behaalde Stijn Pauwels zijn diploma industrieel ingenieur elektromechanica en nam hij met pijn in het hart afscheid van de KHK. Maar na vier rijkgevulde KHK-jaren bleef Ing. Stijn Pauwels MSc ambitieus en hij zette zijn studies voort aan de Universiteit Gent, waar hij voor de richting burgerlijk werktuigkundig-elektrotechnisch ingenieur koos. “In Gent specialiseerde ik me in de mechanische energietechniek. Na een thesis over ‘Onderzoek naar de warmteoverdracht in een waterstofverbrandingsmotor: evaluatie en realisatie van meetmethoden’ studeerde ik in 2009 met onderscheiding af.” Begin 2009 kon ir. Ing. Stijn Pauwels MSc beginnen als onderzoeker in het domein ‘Clean powertrains bij Flanders’ DRIVE’, dat bedrijven, onderzoekers en experten samenbrengt om innovatieve producten en processen te ontwikkelen. “Binnen het domein ‘Clean powertrains’ werk ik aan actuele projecten waarbij

29

Als nieuwbakken jongerenvoorzitter van de Vlaamse Ingenieurskamer wil hij niet zelf de route uitstippelen voor de afdeling Jongeren. Hij wil vanuit de regionale jongerenwerking en via alle jonge ingenieurs vernemen wat er leeft. “Alleen samen kunnen we bouwen aan de toekomst van de Vlaamse Ingenieurskamer, samen met alle jongeren! Het kan niet de bedoeling zijn dat ik mijn visie uitdraag, maar wel de visie van alle jongeren.” Punten die zijn aandacht trekken zijn onder andere de instroom van jonge ingenieurs vanuit de hogescholen in de VIK en nog belangrijker: het tegengaan van de uitstroom. Verder wil hij de jongeren van de verschillende regio’s meer samenbrengen om op die manier van elkaar te leren en om elkaar te versterken. “Er zijn zoveel mooie initiatieven in de verschillende regio’s, maar jammer genoeg blijven die ook al te vaak binnen de eigen regio”, zo benadrukt Stijn. “We moeten er samen voor gaan!” Wij wensen onze nieuwe voorzitter veel succes! Tekst: Ing. Wendy SAMYN MSc Foto: ir. Ing. Stijn PAUWELS MSc

I-mag februari 2010

netwerk

Jaarlijkse Barco-prijzen uitgereikt Barco steunt onderzoek met 27.500 euro aan prijzen KUURNE. Op 9 december 2009 vond in het Barco auditorium in Kuurne de plechtige uitreiking plaats van de Barco-prijzen voor wetenschappelijk onderzoek. Met die prijzen, uitgereikt in samenwerking met de VIK, vzw Bachelor.be en het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (FWO), wil Barco wetenschappelijk en technologisch onderzoek van jongeren belonen. Barco kent de prijzen al voor de twintigste keer toe in samenwerking met de Vlaamse Ingenieurskamer, voor de vierde keer in samenwerking met vzw Bachelor.be en al voor de tweeëntwintigste keer in samenwerking met het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek.

v.l.n.r.: Wim Vryens, Jan-Willem Brands, Sam Goethals, Eric van Zele en Marc Demolder.

De jaarlijkse prijzen, negen ter waarde van 2.500 euro en een ter waarde van 5.000 euro, stimuleren niet alleen jonge onderzoekers, maar illustreren ook het belang van samenwerking tussen universiteiten, hogescholen en wetenschappelijke instellingen enerzijds en het bedrijfsleven anderzijds. De actie vestigt bovendien de aandacht van de gemeenschap op het belang en de waarde van technologisch gericht onderzoek en technologisch gericht onderwijs. Voor postacademische vormingen in het bijzonder is de interactie tussen de universiteit en het bedrijfsleven uiterst belangrijk: permanente vorming is immers in grote mate vraaggestuurd. Dat is dan ook een van de voornaamste uitdagingen voor Vlaanderen: de opwaardering van professionele technologische studies, de aantrekkelijkheid van die studies verhogen en de kwaliteit van professioneel opgeleiden waarborgen.

I-mag februari 2010

De vooraanstaande plaats van Vlaanderen in de wereld met betrekking tot de kwaliteit van zijn ingenieurs is immers niet langer een gegeven zonder meer. Als we willen dat Vlaanderen zijn plaats behoudt met betrekking tot onderzoek en ontwikkeling in een steeds meer internationale context, dan rust er een zware verantwoordelijkheid op de schouders van alle participerende organen: universiteiten, hogescholen, overheid en bedrijven. We moeten er samen over waken dat Vlaanderen een competitief voordeel behoudt door de ongeëvenaarde kwaliteit van zijn ingenieurs en dat de creativiteit van die ingenieurs ook vanuit Vlaanderen een internationale uitstraling kan krijgen. Met zijn prijzen wil Barco een steentje bijdragen om zowel basis- als toegepast onderzoek aan te moedigen. Barco wil jonge mensen duidelijk maken dat het ingenieursberoep wel degelijk voeding vindt in eigen bodem. Door middel van de jaarlijkse prijzen dankt Barco tevens de universiteiten en de hogescholen voor hun blijvende inzet bij het stimuleren van hun studenten in de vakdomeinen die voor onze hightechgemeenschap van belang zijn.

We moeten er samen over waken dat Vlaanderen een competitief voordeel behoudt door de ongeëvenaarde kwaliteit van zijn ingenieurs.

v.l.n.r.: Jan-Willem Brands, Roy Sevit, Robin Brouns, Eric van Zele en Marc Demolder.

30

De jaarlijkse prijzen werden overhandigd door Eric Van Zele, president en CEO van Barco nv.

Prijswinnaars De jaarlijkse Barco/VIK-prijzen, elk ter waarde van 2.500 euro, werden dit jaar uitgereikt aan:

• Ing. Robin Brouns uit Kessel-Lo (Leuven) en Ing. Roy Sevit uit Heusden-Zolder, masters in Industriële Wetenschappen, KHLim, Diepenbeek, met het eindwerk: ‘Design van een CMOS IC voor het aansturen van oprolbare actieve matrix OLED displays’;

• Ing. Tom Verschooten uit Mechelen, master of Industrial Sciences (Ing.), De Nayer Instituut, met het eindwerk ‘Creditcard size cochlear implant simulator’.

Tekst en foto’s: BARCO

• Ing. Wim Vryens uit Gent en Ing. Sam Goethals uit Tielt, masters in Industriële Wetenschappen, KAHO Sint-Lieven, Gent, met het eindwerk: ‘Camerabeeldstabilisatie aan de hand van MPEG-4 motion vectors’;

v.l.n.r.: Jan-Willem Brands, Tom Verschooten, Eric van Zele en Marc Demolder.

31

I-mag februari 2010

netwerk

Ing. Dirk Cordeel is CEO van de

“Als Cordeel groeit, heeft dat rechtstreeks te maken met de TEMSE. Wat hebben de nieuwe Scheldebrug (Temse), het MAS (Antwerpen), het Vlaams Parlement, het Deurganckdok en het Fenixstadion (Genk) met elkaar gemeen? Alle werden ze gebouwd door een en dezelfde bouwfirma: Cordeel. Dat bedrijf met vestigingen in Temse, Hoeselt, Villers-le-Boullet, Nederland, Duitsland, Frankrijk en Bulgarije, stelt 850 mensen tewerk, onder wie een vijftigtal industrieel ingenieurs. En Cordeel heeft een portfolio om u tegen te zeggen. CEO is Ing. Dirk Cordeel MSc die niet alleen zijn bedrijf door de crisis loodst, maar die ook al twee jaar voorzitter is van het ‘steering committee’ van de Fédération de l’Industrie Européenne de la Construction (FIEC). Dirk Cordeel (61) maakt een stand van zaken op van de bouwsector anno 2010. I-mag februari 2010

32

Ik deed het pak open en er stak een overall in. ‘Jij gaat eerst een paar jaar op werf werken’, zei hij.

Cordeel Group

het open en er stak een overall in. ‘Jij gaat eerst een paar jaar op werf werken’, zei hij. En zo is het gebeurd.”

Familie Wat was de inbreng van de zonen Cordeel in het bedrijf? “In 1934 heeft mijn vader op zijn zeventiende het bedrijf gesticht, en samen met zijn broer gingen in de loop der jaren nog meer familieleden aan de slag. Toen ik in 1972 in het bedrijf kwam, waren er zo’n 35 werknemers. Mijn broer was al twee jaar eerder bij mijn vader in dienst en dan hebben wij de andere familieleden uitgekocht en is het woord ‘gebroeders’ uit de firmanaam verdwenen.” Was dat het begin van de explosieve groei die Cordeel als bedrijf gekend heeft?

Het Mas in Antwerpen.

groei van de mensen binnen het bedrijf” Laten we beginnen bij het begin. In 1972 studeert u af, toen nog als technisch ingenieur, en u gaat meteen aan de slag in het bedrijf van de Gebroeders Cordeel? Ing. Dirk Cordeel: “Als kind was ik maar gefascineerd door een ding: aannemer worden. Ik had thuis niks anders gehoord of gezien, iets anders kwam gewoon niet

in mij op. Ik had wetenschappelijke B gevolgd en toen ik mijn ouders vertelde dat ik ingenieur wilde worden, antwoordde mijn vader me enkel: ‘ok, maar zorg dat je hier zo rap mogelijk in het bedrijf komt’. Na mijn vier jaar aan het Sint-Antoniusinstituut in Gent kwam ik thuis en ik vertelde mijn vader dat ik mijn diploma had behaald. ‘Ik heb een cadeau voor je’, zei hij en hij gaf met een groot pak. Ik deed

33

“Niet echt. Eigenlijk is de groei er geleidelijk gekomen. Vergeet niet dat mijn vader al behoorlijke referenties kon voorleggen. Hij is begonnen met sociale woningbouw, hij had heel veel voor het leger gebouwd en is ook zelf met industriebouw begonnen. Ook in de Antwerpse haven was hij al erg actief en daar zijn mijn broer en ikzelf in feite echt goed begonnen. We zijn dan snel van strategie veranderd. Als iemand mijn vader vroeg om een appartementsgebouw te bouwen, antwoordde hij: ‘Ja, dat kan, volgend jaar in maart.’ Terwijl ik dacht: maar laten we er toch meteen aan beginnen, we zoeken een meestergast en morgen zijn we vertrokken. Op zijn sterfbed zei mijn vader: ‘Mijn bedrijf heeft altijd voor mij gewerkt, maar jullie twee werken voor het bedrijf’. Ik begreep dat toen niet goed, nu wel. Het klopt dat wij naar de klanten zijn gegaan, terwijl in de tijd van mijn vader de klanten naar hem kwamen. Maar hij kon ermee leven, hoor, hij wist dat zijn twee zonen er voor gingen.”

Gaspedaal De nieuwe strategie loonde, want inmiddels heeft Cordeel meer dan achthonderd werknemers in dienst. Wat is het geheim recept van uw aanpak?

I-mag februari 2010

“Gewoon investeren in de opleiding van onze mensen. Ik zeg altijd: mensen vertrouwen geven, dan krijg je vertrouwen terug. Soms vergis je je wel eens, maar dat moet je erbij nemen. En vergeet niet dat wij ook groeipijnen hebben gekend. We hebben ook een paar rake meppen rond onze oren gehad.” In de bouwsector gaat het er, meer nog dan in andere sectoren, cyclisch aan toe, met hoogtes en laagtes. Hoe wapent uw bedrijf zich daartegen?

Kühne-Nagel in Geel.

“Eerst en vooral door een grote flexibiliteit in ons bedrijf in te “Mijn bedrijf heeft bouwen. We zijn actief op drie altijd voor mij gewerkt, domeinen: kantoorgebouwen, maar jullie twee werken residentiële appartementen en voor het bedrijf. Ik begreep dat toen industriebouw, zowel zware niet goed, nu wel.” industrie als civiele werken. We zijn verticaal geïntegreerd inzake planning. We kunnen flink op het gaspedaal gaan staan, omdat we veel in eigen huis hebben. Als iets snel moet gaan, kunnen we daar in eigen huis voorrang aan geven. We zijn in feite een klassiek aannemersbedrijf, maar we zijn heel modern geoutilleerd. We bieden totaaloplossingen.” Bent u als bedrijf ook bewust naar het buitenland getrokken om uw afzetgebied aanzienlijk te vergroten? “Nee, ook dat is geleidelijk gekomen. We zitten hier in Temse op vijftien kilometer van de Nederlandse grens. Onze eerste buitenlandse projecten realiseerden we in Nederland. We zijn gewoon onze klanten gevolgd. In Lokeren hebben we een fabriek Ti Automotive voor benzinetanks gebouwd. Welnu, onze klant was zeer tevreden en heeft ons aan drie nieuwe opdrachten geholpen. We hebben twee fabrieken in Duitsland gebouwd en een in Engeland. Eerst stond ik wat huiverachtig tegenover buitenlandse avonturen. Kunnen we dat als familiebedrijf wel aan? We hebben met veel moeite ons kapitaal opgebouwd, maar het is ons gelukt. Ook onze activiteiten in Frankrijk en Bulgarije zijn er gekomen door contacten met onze klanten. Het is dus niet zo dat ik plotseling mogelijkheden in het Oostblok zag of zo.” Uw 850 mensen zijn actief over heel Europa. Hoe houdt u als familiebedrijf het overzicht over al die werven en alle mensen die er werken? “We hebben veel ingezet op jonge mensen. We investeren veel in hun opleiding. Dat moet wel, als je wilt dat je bedrijf groeit. Als Cordeel groeit, heeft dat rechtstreeks te maken met de groei van de mensen in het bedrijf. Met headhunters werken of zo, daar ben ik de man niet voor. Onze werknemers komen van school, maar hier krijgen ze hun verdere opleiding. Al wie in ons bedrijf eindverantwoordelijkheid krijgt, zou ik onze eigen “Mijn calculatoren ‘producten’ willen noemen, zowel zijn bijna allemaal hier als in het buitenland. Je moet industrieel ingenieur, de juiste man op de juiste plaats net als onze technische zetten. Zo waren, zijn en zullen directeuren.” ingenieurs altijd de spil van dit soort bedrijf zijn. Je kunt een verkoper geen contract voor een gebouw laten afsluiten, dat loopt gegarandeerd faliekant af. Mijn calculatoren zijn bijna allemaal industrieel ingenieur, net als onze vier technische directeuren. En als CEO zorg ik ervoor dat ik elke

I-mag februari 2010

34

Ing. Dirk Cordeel MSc De Zaat in Temse.

week op mijn bedrijven kom, naar Bulgarije ga ik ook drie dagen per maand en ik tracht er zoveel als mogelijk werven te bezoeken. Ik denk dat ik de helft van onze 850 werknemers met de voornaam aanspreek.”

Tegen corruptie Zo houdt u de eer en de eigenheid van een familiebedrijf hoog? “We zijn voor de volle honderd procent een familiebedrijf, ja. Wij denken er niet aan ons bedrijf te verkopen. Mijn broer denkt er net zo over. Veel eigenaars die hun bedrijf verkocht hebben en hun geld in andere ‘producten’ hebben gestoken, hebben nu veel verloren. Daar passen wij voor. Baas zijn in eigen huis is een wonderlijk gevoel dat ik jonge ondernemers in spe warm aanbeveel.” Over naar Europa. U hebt de hele hiërarchie van de Vlaamse en Belgische bouwfederaties doorlopen. Nog tot eind juni bent u voorzitter van het steering committee van de FIEC. Hoe komt een mens daar terecht? “Toen ik bij mijn vader begon te werken, kwam ik al meteen als junior in de syndicale kamer van de beroepsvereniging van aannemers. Ik ben daar altijd in geïnteresseerd geweest. Zo ben ik langzaam opgeklommen in de confederatie om het te brengen tot voorzitter. Op een bepaald moment werd me gevraagd om me kandidaat te stellen en op het congres van de FIEC twee jaar geleden in Dublin, werd ik verkozen. Mijn mandaat loopt in juni af, maar ik ga nog proberen om het mandaat van mijn opvolger op drie jaar te brengen. Twee jaar is te kort, maar ik kijk er wel tevreden op terug.” Wat hebt u in die twee jaar kunnen verwezenlijken? “We proberen een agenda samen te stellen: waar leggen we voor de Europese instanties accenten inzake regelgeving in de bouwsector en hoe kunnen we proactief voorzien waar de sector in diskrediet zou kunnen komen? Concreet zijn we op drie terreinen actief geweest. We hebben met lede ogen gezien hoe de Chinese aannemers met Europees geld in Polen aan de slag konden. Ze doen het werk voor 26 procent van het budget. Ze kunnen dat, omdat ze als Chinees staatsbedrijf honderd miljoen dollar staatssteun krijgen voor dat werk. Hoe kun je nu Europees een standvastige regelgeving nastreven, als

“Hard werken en hard vechten om de crieen concurrent met staatssteun mag sis het hoofd te bieden. En verder moeten meedoen aan de aanbesteding? We hebwe blijven innoveren. Ik sta 36 jaar in de ben de top van de Europese Commissie bouw en hoe we technoaangeschreven en aanlogisch geëvolueerd zijn, gesproken: Europees dat is gigantisch. Een Commissievoorzitter “Een overspanning van overspanning van 12 Barroso, Van Rompuy, 12 meter was veertig meter was veertig jaar Verhofstadt, noem jaar geleden groot, geleden groot, nu werken maar op. We hebben de nu werken we met we met overspanningen vakbonden op hun veroverspanningen van van 42 meter en meer. Op ant woorde l i j khe id 42 meter en meer.” dit moment kan 95 progewezen: jullie zitten cent van een gebouw met zoveel mensen gerecycleerd worden. We namens de vakbond in gaan dan ook steeds meer de levenscyhet Europees Parlement, doe nu eens iets clus van een gebouw in de kostprijs vervoor jullie mensen. Verder zijn we ook werken. De tijd is voorbij dat we goedkoop actief op het vlak van de zogenaamde werken en niet of nauwelijks rekening hoofdelijke verantwoordelijkheid. Volgens houden met de energie die daardoor verEuropa behoudt een aannemer die met loren gaat. Wij moeten op termijn een onderaannemers werkt, tot en met de laatreductie van 40 procent op het energieverste onderaannemer de volledige aansprabruik halen en dat moet vooral uit de kelijkheid voor lonen, sociale en fiscale Europese bouwmarkt worden gehaald.” lasten. Dat is ondraaglijk. We zetten stappen bij het Europees Parlement om elke onderaannemer aansprakelijk te maken En voor welke uitdagingen staat de voor zijn activiteiten. De vakbonden volindustrieel ingeneur van de toekomst? gen Europa. Welnu, dan proberen we met hen rond de tafel te gaan zitten en hun “Ik blijf hameren op de opleiding van van het tegendeel te overtuigen. En ons jonge mensen. Ikzelf was heel tevreden laatste actiepunt was het opstellen van met mijn opleiding als technisch ingenieen gezamenlijke tekst tegen corruptie. In eur. Het was een goede combinatie van heel wat landen heeft de sector een slecht theorie en praktijk. Maar een diploma is imago. We hebben met 29 landen een één zaak, levenslang leren is een andere. manifest ondertekend dat een leidraad wil Bij een diploma houdt het niet op. Ik kan zijn tegen corruptie. Ook daar hebben we niet genoeg benadrukken hoe belangrijk Europarlementsleden op aangesproken.” een goede talenkennis is. Mijn vader stuurde me als zesjarige naar Wallonië en ik leerde er al spelend Frans. In België kun Talenkennis je niet zonder Frans, toch? We hebben momenteel een grote scheepswerf in Hoe ver staat het met het protectionisRoemenië. Ik spreek er altijd Frans, want me in de bouwsector? Is het nog altijd de Roemenen spreken enkel Roemeens, zo dat elk land zijn eigen markt Frans en Russisch, geen Engels. Onlangs afschermt? zei ik op het bedrijf dat we een Duits project hadden. Dan zie je aan de gezichten “Integendeel. Kijk naar ons: we werken in van sommigen dat ze vrezen dat alles in Nederland, Frankrijk, Duitsland, Bulgarije het Duits zal verlopen. Maar dat is het nu en Roemenië .We zijn gevraagd voor een net: het is toch fijn als je je klant dan in project in Luxemburg, maar dat was een zijn eigen taal kunt ontvangen? Dus ik werk waar we de capaciteit niet voor hebpleit voor een goede kennis van de vier ben. We evolueren naar een Europees talen, ook voor ingenieurs. En ook belangbedrijf. Ook voor ons bestaan er geen rijk is dat ingenieurs goed leren communigrenzen meer. We moeten in onze geesten ceren. Sommigen zijn technisch heel de klik maken: we zijn nu in de eerste geschoold, tot ze een uitleg moeten plaats Europeanen. Heel concreet hebben geven, dan is het huilen met de pet op. Ik we met de FIEC een databank opgesteld zou zeggen: leer je talen, leer communicemet alle nuttige informatie voor aanneren en motiveren.” mers die in de Europese landen aan de slag gaan. Dat maakt het voor ons eenvoudiger om over de landsgrenzen heen te www.cordeel.be gaan.” www.fiec.eu Voor welke uitdagingen staat de bouwsector volgens u nog?

35

Tekst: Wilfried VANDEN BOSSCHE Foto’s: CORDEEL GROUP

I-mag februari 2010

netwerk

11de editie Nacht van de Ingenieur donderdag 11 februari 2010 Op donderdag 11 februari is het weer zover. Graag nodigen de jongeren van de VIK-afdeling Limburg al onze collega-ingenieurs en vrienden uit voor hét feest van het jaar! Dan vindt de elfde editie van de Nacht van de Ingenieur plaats! Het feest wordt dit jaar mogelijk gemaakt door onze partner Cavale Construct en vindt opnieuw plaats in de grote sporthal van de Fitlink op de universitaire campus in Diepenbeek. Het jongerenteam van de VIKafdeling Limburg organiseert het evenement naar jaarlijkse gewoonte in samenwerking met de studentenverenigingen van de beide Limburgse hogescholen: Kerberus (KHLim), ASG (XIOS) en ABVG (XIOS).

Jaar na jaar blijkt dit evenement een succes te zijn, waar massaal veel jonge ingenieurs, ingenieursstudenten, Limburgse VIK-leden en onze collega's van de VIK-jongerenteams uit de andere Vlaamse regio's naartoe komen. Op verscheidene edities uit het verleden mochten we ook een delegatie van de K VIV-jongeren verwelkomen op deze activiteit. Vorig jaar vierden we ons jubileum tijdens de 10de editie en het was een topper met 1.300 feestvierders! Nooit bezochten zoveel mensen de Nacht van de Ingenieur. Wij streven er steeds naar om van de Nacht van de Ingenieur een ontspannend en aangenaam event te maken voor de hele Limburgse ingenieurswereld. Dit jaar voorzien we daarom voor u de Nacht van de Ingenieur-receptie, voorafgaand aan een geweldige fuif! Inschrijven voor de receptie kan via de VIK of Nacht van de Ingenieur-website. Alle praktische informatie is daar terug te vinden! Dus: neem snel contact op met jullie oud-medestudenten, collega’s en vrienden en spreek af om eens te netwerken en een feestje te maken van de 11de editie van de Nacht van de Ingenieur op donderdag 11 februari! Voor alle info: www.vik.be of www.nachtvandeingenieur.be

I-mag februari 2010

36

studiegroepen

BEDRIJFSBELEID

Fiscale veiligheid en financiële planning dinsdag 16 maart 2010

Neurolinguïstisch programmeren

U werkt hard om een inkomen te verwerven en een vermogen op te bouwen waarmee u vandaag, maar ook in de toekomst uw levensstandaard en die van uw gezin wil veiligstellen. Maar precies omdat u zo hard werkt, hebt u heel weinig tijd om uw huidige financiële situatie te analyseren en bij te sturen.

dinsdag 23 februari 2010 NLP of neurolinguïstisch programmeren is een model dat ons helpt het denken, voelen en handelen te verbeteren, te verdiepen en te integreren. Daardoor komen we tot een betere communicatie met het leven - ons leven - en kunnen we de kwaliteit daarvan blijvend verhogen.

Ondertussen evolueert alles. Voor bepaalde zaken gaat u daarom terecht te rade bij uw bankier, vermogensbeheerder of notaris. Maar hebben zij wel een overzicht over het geheel? Geven zij in elke situatie een volledig en objectief advies?

Enkele toepassingen van NLP • Jezelf ontplooien • Je communicatie verbeteren • Een vaardigheid aanleren of verbeteren • Je persoonlijke en zakelijke relaties beheren • Hinderlijke herinneringen transformeren • Win-winsituaties tot stand brengen • Je tijd en je hulpbronnen regelen • Contact maken met je publiek: een goede raad aan opleiders en opvoeders • De baan krijgen •…

Gerben Wauters

Deze interactieve lezing laat u van enkele aspecten proeven. Spreker: Ing Marc Degreef MSc is ondernemingscoach en master in NLP Voor deze workshop zullen enkele van onderstaande onderwerpen behandeld worden: • Wat is NLP precies? • Associëren - dissociëren • De basisvooronderstellingen van NLP en wat kan je ermee? • Modaliteiten • Submodaliteiten • Kalibreren • Drie manieren om naar een situatie kijken. • Hoe bekijk jij de wereld? Doen anderen dat ook zo? • De problemen vermijden door feiten en hun betekenis te scheiden. • Ankers – collapse anchors

Niels De Rocker

Sprekers: Gerben Wauters en Niels De Rocker, financieel adviseurs, brengen deze zeer actuele materie voor u op een aangename manier.

• PRAKTISCH Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem. Datum: dinsdag 16 maart 2010 om 20 uur. Sprekers: Gerben Wauters en Niels De Rocker. Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden. Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen. U kunt een inschrijving alleen kosteloos annuleren tot 48 uur voor aanvang van de activiteit. Anders is de volledige deelnameprijs verschuldigd. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: VOBED10310.

Tijdens deze ervaringsworkshop zal je gedeeltelijk dingen horen en zien en zal je gedeeltelijk dingen doen en ervaren. De workshop is de gelegenheid om eens van NLP te proeven.

• PRAKTISCH

Brown paper session

Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem. Datum: dinsdag 23 februari 2010 om 20 uur Spreker: Ing. Marc Degreef MSc Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden. Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen. U kunt een inschrijving tot 48 uur voor aanvang van de activiteit kosteloos annuleren. Daarna is de volledige deelnameprijs verschuldigd. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: VOBED10210.

I-mag februari 2010

Deze meeting laat u stilstaan bij actuele onderwerpen als de pensioenproblematiek, vermogensbelasting, vermogenskadaster, Europese spaarfiscaliteit, fiscale druk op vermogen, bankgeheim, depositogarantiesysteem in België, staatsgarantie, successierechten.

dinsdag 20 april 2010 Uw (administratieve) processen aan de muur: een creatieve brainstorm die veel te weinig wordt gebruikt. Om processen in uw bedrijf te analyseren of de ideale werkmethode te ontdekken is inzicht in die processen belangrijk. Een ‘brown paper session’ is hier een voor de hand liggende werkvorm en wordt vooral ingezet, als meerdere individuen moeten samenwerken om een gemeenschappelijk doel te bereiken. Een ‘brown paper session’ kan worden gebruikt voor zowel administratieve als productieprocessen.

38

ACTIVITEITEN

ELEKTRICITEIT

Tijdens deze avond zullen we ‘brown paper’ faciliteren rond een algemeen thema en daarna ingaan op de aandachtspunten om een ‘brown paper session’ in te zetten.

Gloeilamp weg, wat nu?

• PRAKTISCH

donderdag 11 februari 2010

Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem. Datum: dinsdag 20 april 2010 om 20 uur. Spreker: Ivo Bols, Core Business Office. Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden. Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen. U kunt een inschrijving alleen kosteloos annuleren tot 48 uur voor aanvang van de activiteit. Anders is de volledige deelnameprijs verschuldigd. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: VOBED10410.

Iedereen heeft wel al eens ervaren dat het een heel ander effect geeft, als je een standaardgloeilamp wisselt met een spaarlamp. Met die wetenschap en wetende dat Europa heeft beslist dat de gloeilamp in de toekomst niet meer te verkrijgen ‘zal’ zijn, moeten we stilstaan bij de juiste keuze van een (vervang)lamp. Maar niet enkel gloeilampen verdwijnen. Ook andere lichtbronnen die gebruikt worden voor straatverlichting of in de industrie, worden van de markt gehaald. Met deze lezing willen we schetsen welke lampen zullen verdwijnen, waarom ze verdwijnen en welke ‘nieuwe’ lampen er beschikbaar zijn. Bijkomend willen we enkele tips geven over waarop je moet letten, als je gloeilampen wilt vervangen door nieuwe technologieën om zoveel mogelijk het lichtcomfort te behouden.

ERP-selectie: waar ligt de focus? donderdag 22 april 2010 Veel bedrijven maken een grote fout bij de selectie van hun ERPsoftware. Maar hoe pakt u die selectie dan best aan, want ze is van vitaal belang voor uw organisatie? De keuze en toepassing doet een bedrijf bij voorkeur niet vaak. Ervaring zult u er dus niet zo snel in krijgen.

• PRAKTISCH Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem. Datum: donderdag 11 februari 2010 om 19.30 uur. Spreker: Marc Vanden Bosch (expert lighting Laborelec). Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden. Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen. U kunt een inschrijving tot 48 uur voor aanvang van de activiteit kosteloos annuleren. Daarna is de volledige deelnameprijs verschuldigd. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: VOELE10210.

Mark Peeters

• Welke functionaliteiten heb ik nodig? • Wie moet ik betrekken bij mijn keuze? • Wat zijn mijn huidige pijnpunten, wat zijn de valkuilen? Tijdens deze lezing beantwoordt Mark Peeters, leading consultant bij Qurius Belgium, de vragen die u zich vooraf moet stellen om niet het zoveelste slachtoffer te worden van een mislukte ERP-toepassing.

HAVENTECHNOLOGIE Industriële poorten, the do’s-and-don’ts

Heeft u een specifieke vraag die u graag behandeld wil zien op de lezing? Stel ze hier: [email protected]

donderdag 4 maart 2010

• PRAKTISCH

Rolpoorten, garagepoorten, snelsluitpoorten, sectionaalpoorten: welke industrietak heeft er niet mee te maken?

Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem. Datum: donderdag 22 december 2010 om 20 uur. Spreker: Mark Peeters, Qurius Belgium. Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden. Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen. U kunt een inschrijving tot 48 uur voor aanvang van de activiteit kosteloos annuleren. Daarna is de volledige deelnameprijs verschuldigd. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: VOBED20410.

Maar hoe zit het nu met die poorten: moeten ze bijvoorbeeld gekeurd worden? Zo ja, door wie, wanneer en hoe? Welk zijn de verplichtingen voor constructeur, installateur en eigenaar? Aan welke normen en richtlijnen moeten ze voldoen? Welke toepassingen zijn er? Wat zijn de do’s-and-don’ts? Al die vragen - en meer - zullen worden behandeld en beantwoord door de gastspreker van Crawford. De avondlezing van de werkgroep Haventechnologie is een must voor elke aannemer en installateur, voor elk studiebureau, voor elke aankoper en voor elke onderhouds- of preventiedienst

39

I-mag februari 2010

ACTIVITEITEN

• PRAKTISCH

• PRAKTISCH

Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem. Datum: donderdag 4 maart 2010 om 20 uur. Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden. Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen. U kunt een inschrijving tot 48 uur voor aanvang van de activiteit kosteloos annuleren. Daarna is de volledige deelnameprijs verschuldigd. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: VOHAV10310.

Plaats: Sonorcontrol nv, Diksmuidsesteenweg 17, Hooglede. Datum: dinsdag 27 april 2010 om 20 uur. Kostprijs: gratis voor VIK-leden; 5 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 15 euro voor niet-leden. Broodjes aangeboden door de firma. Gelieve het verschuldigde bedrag, na uw inschrijving, te betalen op rekening 406-0098502-57van VIK Vorming met referentie ‘bezoek Sonorlab 27.04.2010’. U kunt een inschrijving alleen kosteloos annuleren tot 48 uur voor aanvang van de activiteit. Anders is de volledige deelnameprijs verschuldigd. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: BBPPL10410.

PIPING EN LASTECHNIEKEN

AGENDA BIJEENKOMSTEN

Sonorcontrol dinsdag 27 april 2010

Studiegroep Bedrijfsbeleid 23-feb-10 Workshop: NLP (Neurolinguïstisch programmeren), VIK-huis, 20 uur 16-mrt-10 Lezing: De fiscale veiligheid van uw vermogen en uw financiële planning, VIK-huis, 20 uur 20-apr-10 Lezing: Brown paper session, uw (administratieve) processen aan de muur, VIK-huis, 20 uur 22-apr-10 Lezing: ERP-selectie, waar ligt de focus?, VIK-huis, 20 uur

Sonorcontrol is actief in alles wat met lawaaibeheersing te maken heeft. Heel recent is een fullscale akoestisch labo in gebruik genomen met meetfaciliteiten die tot de top in België behoren. De bedoeling is om via co-engineering samen met de klanten oplossingen te zoeken voor hun geluidsproblemen. Werkmethode: • Toestellen of producten van klanten worden in een akoestische kamer geplaatst. • Geluidsparameters worden opgemeten. • Rapportering en overleg met de klant (co-engineering) • Innovatieve oplossingen aanbieden in de vorm van rapporten of akoestische producten.

Studiegroep Elektriciteit 11-feb-10 Lezing: Gloeilamp weg, wat nu? VIK-huis, 19.30 uur 18-mrt-10 Lezing: Zonnepanelen Ikaros Solar, VIK-huis, 19.30 uur

Zo liet een fabrikant van dampkappen in het kader van de Europese declaratiewetgeving CECED voor huishoudtoestellen het geluidsniveau van al zijn toestellen opmeten om samen te zoeken naar een oplossing voor geluidsarmere types. Naast eindproducten (machines en toestellen) doet Sonorcontrol ook onderzoek op grondstoffen (glas, steen, kunststoffen,…) en halffabrikaten (bouwproducten).

Studiegroep Haventechnologie 4-mrt-10 Lezing: Crawford: industriële poorten, VIK-huis, 20 uur Studiegroep Piping, pijpleidingen en lastechnieken 27-apr-10 Bedrijfsbezoek Sonorcontrol nv, Hooglede, 20 uur Studiegroep Regeltechniek 2-feb-10 Stuurgroepvergadering, VIK-huis, 20 uur 2-mrt-10 Stuurgroepvergadering, VIK-huis, 20 uur 4-mei-10 Stuurgroepvergadering, VIK-huis, 20 uur 1-jun-10 Stuurgroepvergadering, VIK-huis, 20 uur

Sonorcontrol helpt bedrijven bij hun zoektocht naar betere producten en biedt hun ook oplossingen om te voldoen aan de wetgeving terzake (machinerichtlijnen, Vlarem, Arab, bouwnormen). Daarvoor doet het bedrijf een beroep op hoogtechnologische meetapparatuur, een gloednieuw labo en de jarenlange ervaring van zijn ingenieurs.

Studiegroep Technisch-commercieel 26-mrt-10 Etiquette aan tafel, culinair avonddiner en dresscode, Salons Lassaut, Holsbeek, 20 uur 28-sep-10 Afkicken van e-mail: snel naar een nieuwe e-mailcultuur, Antwerpen, 20 uur

Opgelet: fotograferen is niet toegelaten.

I-mag februari 2010

40

VIK V orming VIK V orming

VIP-days 2010 Tweede symposium VIP op 22 en 29 april 2010 procesautomatisering alsmaar duidelijker geworden. ERP-systemen bewijzen maar goede diensten, als ze gevoed worden met recente data, afkomstig van de procesomgeving. In de praktijk blijkt tussen beide een behoorlijk hoge graad van heterogeniteit te bestaan, zowel in technologie als in data, programmeertalen, gebruiksinterfaces, … Om die ‘process control layer’ efficiënt te laten samenwerken met de ‘business planning & logistics layer’ is een tussenlaag noodzakelijk: ‘manufacturing operations & control’. Die tussenlaag kreeg ook de benaming MES, wat staat voor ‘manufacturing execution systems’.

In april 2010 is het weer zover: de tweede uitgave van de VIK Industrial Practice Days staat dan op het programma. Werd twee jaar geleden het accent heel specifiek gelegd op de shopfloor, met name de opkomst van het ‘industrial ethernet’ en ‘wireless networking’, dan wordt in deze nieuwe editie meteen de link gelegd tussen ‘processcontrol’ enerzijds en bedrijfsadministratiesystemen anderzijds. Zijn in de meeste ondernemingen de beide uitersten - ERP en procescontrole - al wel aanwezig, dan is in vele gevallen de communicatie tussen beide nog gering of onbestaande. Het symposiuim ‘Van ERP naar shopfloor’ wil daarop een antwoord, een methode van aanpak, een best-practicewerkwijze geven.

Manufacturing excellence Industriële ondernemingen vechten voortdurend tegen de sterke internationale concurrentie. Zij staan continu onder druk om hun performantie te blijven verbeteren. De efficiëntie van hun productieprocessen en hun logistieke activiteiten zijn essentieel om rendabel te blijven. Kosten voor innovatie moeten zo snel mogelijk worden terugverdiend. De focus ligt voortdurend op kostenreductie, flexibiliteit, kwaliteit en/of doorlooptijd. ‘Manufacturing excellence’ is daarbij het sleutelwoord en van strategisch belang. Veelgebruikte methoden daarbij zijn ‘Lean manufacturing’ en ‘Six sigma’. Tal van industriële bedrijven zijn al sinds enige jaren bezig met Lean of zijn aan het starten met zo’n programma. Maar dat is niet voldoende. Businessmodellen moeten voort worden geoptimaliseerd en productieprocessen geïntegreerd. En daar is al heel wat in geïnvesteerd! De voorbije jaren hebben alsmaar meer industriële bedrijven tijd en centen op tafel gelegd voor een ‘Enterprise resource planning’-systeem (ERP), dat zorg moet dragen voor de administratieve en bedrijfseconomische opvolging. Daardoor is de kloof tussen die ERP-omgeving en de

Business versus productie De kloof tussen business- en productiesystemen is diep. Beide omgevingen hanteren hun eigen gegevenssets. Consolidatie is complex en tijdrovend. Beslissingen die de efficiëntie, kwaliteit en flexibiliteit van uw productie kunnen beïnvloeden, zijn daarom moeilijk te nemen. De oplossing ligt in de tussenlaag. Zij zorgt voor informatiestromen in beide richtingen, reduceert manuele datacollectie tot een minimum en voedt uw ERP-systeem met correcte en actuele data van de werkvloer. Door een efficiënte communicatie tussen ERP en de shopfloor kan men de waarde van zijn businesssysteem gevoelig verhogen. Productieorders gaan vanuit ERP naar het MES en gegevens over het grondstoffenverbruik en de ‘equipment effectiveness’ (OEE) gaan terug richting ERP. Men wordt zo flexibeler en ondervindt ondersteuning bij het behalen van zijn business- en productiedoelstellingen.

41

I-mag februari 2010

VIK V orming VIK V orming Standaarden helpen Bedrijfsprocessen continu verbeteren, snel nieuwe producten ontwikkelen en wendbaar reageren op marktveranderingen lukt enkel als ook uw bedrijfssoftware voldoende flexibel is. Om dat te bereiken zijn verschillende datamodellen ontwikkeld. Voor de werkvloer bestaat ISA-88, voor de businesslaag kent men SOA (service oriented architecture) en voor het tussenniveau is er ISA-95. Dat tussenniveau wordt in de ISA-95-normering als werkvloerbesturing of niveau 3 bestempeld. Daarin wordt alle informatie over het product beheerd: wat is het, hoe maak je het, hoe is het gemaakt, enz. ISA-95 is de industriestandaard voor het beschrijven van bedrijfsprocessen op de productievloer en de uitwisseling van data tussen ERP- en MES-systemen. ISA-95 beschrijft 31 mogelijke informatiestromen tussen het business- en het werkvloerniveau. Maar let wel op: ISA-95 beschrijft geen standaarden voor interfaces. Het zijn slechts datamodellen die dienen als uitgangspunt om die te bouwen. Door bij een MES-traject met ISA95 te starten hanteert men wel een universele taal die het wederzijds begrip over de bedrijfsprocessen en de gevraagde functionaliteit sterk verbetert. Tijdens het symposium zal o.a. die problematiek aan bod komen. Cases zullen het geheel verduidelijken en tijdens een minibeurs met leveranciers kunt u directe contacten leggen.

Begrijpelijk dat ERP-leveranciers, zoals SAP en Oracle, zich door overname van derden voorzien van modules die aansluiten op hun ERP. Omgekeerd bieden de leveranciers van procescontrolesystemen zoals Siemens, Honeywell, GE Fanuc e.a. steeds meer MES-functionaliteit aan.

Tekst: Ing. Karel DE WEVER MSc Voorzitter VIK Vorming

Voor de gebruiker, u dus, wordt het er zeker niet duidelijker op. Welke richting moet u uit? Met wie moet u in zee gaan? Levert de investering wel de aangehaalde opbrengsten op? In de praktijk blijkt het inderdaad niet zo eenvoudig om een sluitend investeringsvoorstel voor te leggen.

VIP-DAYS 2010 Van ERP naar shopfloor Tweedaags symposium waar industriële automatisering centraal staat.

Noteer nu al de data in uw agenda: donderdag 22 en 29 april 2010

I-mag februari 2010

42

VIK V orming VIK V orming

Een ERP-pakket gebruiken in een productieomgeving vanaf 6 maart 2010 Deze cursus is voornamelijk bedoeld om niet-informatici of dus de procesingenieurs, plc-specialisten, projectleiders en productieleiders een idee te geven wat een ERP-pakket en de toepassing van een ERP-pakket betekent.

• • • • • •

PROGRAMMA Positionering Evolutie Projectverloop Voorbeeldpakketten Voorbeeld gebruik SAP

Docent: Hendrik Loobuyck, Adentra vof Paul Van Den Broeck, SAP practice manager, Siemens IT Solutions and Services

• PRAKTISCH zaterdag 6, 13, 20 en 27 maart 2010 telkens van 9 tot 12 uur, VIK-huis, Wommelgem. Info: www.vik.be/node/2698 of [email protected] of 03 259 11 06.

CE-markering: nieuwe machinerichtlijn 2006/42/EG vanaf 2010 vanaf 6 maart 2010 • • • •

Deze praktijkgerichte opleiding geeft u een antwoord op uw concrete vragen in verband met de toepassing van de Europese richtlijnen voor uw product. Dat houdt in dat zowel de machinerichtlijn als de laagspannings- en de EMCrichtlijn worden toegelicht.

Risicoanalyse technieken in het kader van machineveiligheid Een technisch constructiedossier (tcd) opstellen Een EG-verklaring van overeenstemming opstellen Voorbeeldcases

Docent: Dirk Van Mechelen, zaakvoerder Prosave

• PROGRAMMA • Wetgeving: machinerichtlijn 2006/42/EG van kracht zonder

• PRAKTISCH zaterdag 6, 13, 20 en 27 maart 2010 telkens van 9 tot 12 uur, VIK-huis, Wommelgem. Info: www.vik.be/node/497 of [email protected] of 03 259 11 06.

overgangsperiode • Toepassing van fundamentele veiligheidseisen • Praktisch gebruik van normen

43

I-mag februari 2010

VIK V orming VIK V orming

Veiligheidsmanagement voor leidinggevenden vanaf 8 maart 2010 De opleiding beoogt een gedegen theoretische en praktische basiskennis op het vlak van de meest voorkomende risico’s tijdens industriële en/of bouwkundige werkzaamheden.

• Wettelijke keuringen • Risicomanagement • Preventietechnieken (branden en ontploffingen,

• PROGRAMMA • Wat is preventie en welzijn? • Welke zijn de fundamentele motieven om

Docent: Davy Van Dooren, Safecon.

aan veiligheid te doen? • De economische grondslag om aan preventie te doen • Toolboxmeetings • De verantwoordelijkheden van de HL

maandagen 8 en 15 maart 2010 telkens van 18.30 tot 22 uur, VIK-huis, Wommelgem. Info: www.vik.be/node/1740 of [email protected] of 03 259 11 06.

werken met gevaarlijke producten)

• PRAKTISCH

Tijdstudie en normstelling vanaf 12 maart 2010 • • • • • • • • • • • • •

Deelnemers krijgen kennis over de verschillende analysetechnieken die kunnen worden gebruikt om normtijden te bepalen. Daarbij wordt zowel de basisfilosofie als de toepassing behandeld.

PROGRAMMA Het sociotechnisch werksysteem Wat is ‘tijdstudie’? Tijd en tempo Temposchatten en tijdmeting met stopwatch Een gemiddelde effectieve tijd bepalen m.b.v. een nomogram PDTM: tijden bepalen zonder chronometer Synthetische tijden Toeslagfactoren Normtijden bepalen Multimomentopname Machine- en procesgebonden arbeid Prestatiemeting

Docent: Ing. Peter Buntinx MSc, Van Goubergen P&M.

• PRAKTISCH vrijdagen 12 en 19 maart 2010 telkens van 9 tot 17 uur, VIK-huis, Wommelgem. Info: www.vik.be/node/536 of [email protected] of 03 259 11 06.

I-mag februari 2010

44

VIK V orming VIK V orming

Rubbertechnologie vanaf 6 maart 2010 Deze cursus wil een doorzicht geven in de rubbersoorten, de verwerking en de eisen die aan het eindproduct worden gesteld.

• • • • • •

PROGRAMMA Rubbersoorten Cross-linking en vulkanisatie Additieven Verwerking en vormgeving van rubberartikelen Testmethoden en analysetechnieken

Docent: Ing. Eric Impens MSc, Robert Bosch productie.

• PRAKTISCH zaterdagen 6, 13 en 20 maart 2010 telkens van 9 tot 12 uur, VIK-huis, Wommelgem. Info: www.vik.be/node/421 of [email protected] of 03 259 11 06.

Verlijmingstechnieken vanaf 10 maart 2010 De docent werkt sterk praktijkgericht en behandelt vrijwel alle aspecten van het werken met lijm. Hij biedt een kapstok als structuur van de cursus en werkt dan vanuit concrete voorbeelden om de theorie te illustreren. Die voorbeelden vindt hij vaak in het dagelijks leven, waar we onbewust omringd zijn door de talrijke toepassingen van lijm, zoals in de formule 1, bij de NASA, maar ook in wijnstoppen, katheders en juwelen. Tijdens de laatste sessie - een praktijkdag - kunnen de deelnemers kennismaken met de diverse lijmen en die in de praktijk ook uitproberen.

• • • • • • • • • • • •

• • • • • • • • •

Docent: Ing. Jan Lambrechts MSc, businessmanager van LCS Belgium bvba, Consultancy in adhesive bonding technology.

PROGRAMMA Geschiedenis De markt in cijfers en top tien fabrikanten Lijmen als alternatief voor … Wat is lijmen? De theorie. Oppervlaktebehandelingsmethodes Faalmechanismen Hoe het niet moet: incidenten en ongevallen Externe invloeden

Lijmfamilies en -types met hun eigenschappen Formulaties: wat zit er in mijn lijm en waarom? Karakterisering van lijmen Veiligheid, gezondheid en milieu Ontwerpen met lijmen Speciale fenomenen Kwaliteitscontrole Het verwerken van lijmen: applicatie en automatisering Informatiebronnen Trends Conclusie … en alles wat u nog niet wist of niet durfde te vragen.

• PRAKTISCH woensdagen 10, 17 en 24 maart 2010 telkens van 19 tot 22 uur, VIK-huis, Wommelgem. Een vierde sessie (bedrijfsbezoek) wordt in overleg met de deelnemers gepland. Info: www.vik.be/node/1105 of [email protected] of 03 259 11 06.

45

I-mag februari 2010

VIK V orming VIK V orming

Cursusagenda voorjaar 2010

CURSUS

STARTDATUM

EINDDATUM

UREN

TECHNOLOGIE Workshop: Hoe stel ik correct een ICT-lastenboek op? NIEUW 10/02/2010 Betonbouw 2 24/02/2010 Klimatisatie van gebouwen 26/02/2010 Industriële koeltechnieken 03/03/2010 Industriële koeltechnieken: basis 03/03/2010 Plannen en lastenboeken correct lezen voor de beginnende bouwprofessional NIEUW 04/03/2010 Het gebruik van een ERP-pakket in een productieomgeving NIEUW 06/03/2010 Rubber: soorten, additieven en verwerking tot eindartikel 06/03/2010 CE-markering: nieuwe machinerichtlijn 2006/42/EG 06/03/2010 Afbraak- en sloopwerken 08/03/2010 Piping & engineering 09/03/2010 Verlijmingstechnieken 10/03/2010 Industriële ventilatie: normen, geluid en onderhoud 16/03/2010 Ventilatie van niet-residentiële gebouwen 16/03/2010 Slim interpreteren van plannen en lastenboeken voor de gevorderde bouwprofessional NIEUW 18/03/2010 Domotica-installaties mbv. plc’s en microcontrollers 22/03/2010 Drukvaten, warmtewisselaars en opslagtanks 24/03/2010 Praktische invulling van EC7 bij het ontwerp van ondiepe en diepe funderingen 20/04/2010 Industriële koeltechnieken: gevorderden 21/04/2010 Geluid in en onderhoud van ventilatiesystemen 20/04/2010 Stoom in de bedrijfsomgeving 22/04/2010 Chemische procesengineering 23/04/2010 EEx 04/05/2010 Betonbouw 3 12/05/2010 ATEX-richtlijn 25/05/2010

19/05/2010 31/03/2010 26/03/2010 19/05/2010 31/03/2010 04/03/2010 27/03/2010 20/03/2010 27/03/2010 01/04/2010 11/05/2010 24/03/2010 04/05/2010 30/03/2010 18/03/2010 23/03/2010 31/03/2010 04/05/2010 19/05/2010 04/05/2010 28/04/2010 11/06/2010 04/05/2010 16/06/2010 25/05/2010

N+A! N D A A D V V V A A A A A D D D A A A D! N! N! N N!

8 6 10 10 5 2 4 3 4 5 8 3 6 3 2 4 4 3 5 3 10 7 1 6 1

1090 710 1190 1050 580 280 490 450 490 490 1030 390 680 390 280 700 560 330 580 390 1500 910 220 710 220

930 600 1010 890 490 240 420 380 420 420 880 330 580 330 240 600 480 330 490 330 NVT 770 190 600 190

BEDRIJFSKUNDE ISO 17020:2004 VOL-VCA: veiligheid voor operationeel leidinggevenden B-VCA: basisveiligheid Integraal waterbeheer Integraal waterbeheer: water CLP (classification, labelling and packaging) - GHS (global harmonised system) NIEUW Optimale machineperformantie met OEE De betrouwbaarheid van een installatie verhogen Legionella pneumophila - beheersplan Veiligheidsmanagement voor leidinggevenden NIEUW ISO 17025:2005 VIB (veiligheidsinformatieblad) - SDS volgens REACH - implementatie CLP-GHS NIEUW Tijdstudie en normstelling Industrieel watergebruik Projectplanning en management: gevorderden Waterzuivering Probleemoplossende technieken NIEUW In bedrijfstellen van nieuwe procesinstallaties Workshop procesveiligheid en MOC Bedrijfsmanagement Intern auditor voor ISO 17020: 2004 - ISO 17025:2005 REACH voor downstream users NIEUW Business-to-business marketing MS Project Introductie Lean manufacturing en Value stream mapping Hergebruik van water Contractenbeheer IPMA-D projectmanagement certificatie: begeleiding en voorbereiding Humanresourcesmanagement

10/02/2010 11/02/2010 18/02/2010 22/02/2010 22/02/2010 25/02/2010 26/02/2010 02/03/2010 04/03/2010 08/03/2010 10/03/2010 11/03/2010 12/03/2010 15/03/2010 25/03/2010 19/04/2010 20/04/2010 21/04/2010 22/04/2010 23/04/2010 28/04/2010 29/04/2010 30/04/2010 20/05/2010 21/05/2010 31/05/2010 04/06/2010 08/06/2010 11/06/2010

10/02/2010 12/02/2010 18/02/2010 14/06/2010 08/03/2010 25/02/2010 26/02/2010 30/03/2010 04/03/2010 15/03/2010 17/03/2010 11/03/2010 19/03/2010 29/03/2010 01/04/2010 24/05/2010 04/05/2010 05/05/2010 27/05/2010 25/06/2010 05/05/2010 29/04/2010 30/04/2010 27/05/2010 28/05/2010 14/06/2010 04/06/2010 15/06/2010 11/06/2010

D D! D! A A D D N + A! N! A! D D D A D A N N D N + A! D D N + A! D D A N + A! D N + A!

2 3 2 15 3 2 2 10 1 2 4 2 4 3 4 6 3 3 6 18 4 2 2 4 4 3 2 2 2

400 320 135 1320 420 340 380 1080 220 240 620 340 650 420 650 720 490 390 1090 1320 620 340 340 680 650 420 340 650 340

300 NVT NVT 1120 360 290 320 920 190 200 530 290 550 360 550 610 420 330 930 1150 530 290 290 580 550 360 290 550 290

VAARDIGHEDEN Succes op beurzen: evolueren van promotie naar verkoop NIEUW Heldere taal in technische rapporten Snellezen Verkopen kan je leren Focusmanagement NIEUW Medewerkers coachen Timemanagement Persoonlijke organisatie met Outlook NIEUW

10/02/2010 25/02/2010 26/02/2010 08/03/2010 20/03/2010 20/04/2010 28/04/2010 25/05/2010

24/03/2010 11/03/2010 05/03/2010 17/05/2010 20/03/2010 18/05/2010 28/04/2010 25/05/2010

A D N A D A D D

4 4 2 5 2 5 2 2

490 400 310 580 230 680 380 230

590 340 260 490 200 580 320 200

tarieven geldig tot 31.07.2010 * 1 sessie = 3 uur

D = dagcursus van 9 tot 17 uur V = Voormiddagcursus van 9 tot 12 uur N = namiddagcursus van 14 tot 17 uur

AANTAL LEDENLEDENTARIEF SESSIES* TARIEF ONDERW. & OVERH.

A = avondcursus van 19 tot 22 uur ! = aangepaste uren kijk op website NVT = niet van toepassing

VIK V orming VIK V orming

bekwaamheid en inzicht in

projectmanagement bij VIK Vorming

Masterclass ‘Fellow in projectmanagement’ Aan de hand van casestudies, praktijkvoorbeelden, workshops en de nodige theoretische onderbouw leert u hoe u op een grondige manier een project kan managen. U leert daarbij duidelijke doelstellingen uitwerken, een haalbaar projectplan opstellen en het project nauwkeurig opvolgen tot het succesvol afgerond is. Aan het eind van de opleiding stelt u een uitgewerkt project uit de praktijk voor aan een jury.

Praktisch startdatum dinsdag 2 maart 2010 69 sessies telkens op dinsdag van 19.00 uur tot 22.00 uur en zaterdag van 9.00 uur tot 12.00 uur VIK-huis in Wommelgem

Meer informatie?

Kijk op de website

www.vik.be/fip Of neem contact op met VIK Vorming: 03 259 11 06 of [email protected]

VIK Vorming - Herentalsebaan 643 - 2160 Wommelgem