SAMENWERKING BOS EN KUIL EN

Jaargang 32, nr. 5 November 2012

HEEMRANK

Vereniging “Vrienden van de Heemtuin Malden” Secr.: Hetty Koemans, Postbus 30, 6580 AA Malden Red.: Lidy Kneppers e-mail redactie: [email protected]

Het Heemhuis, Bosweg 8a, Malden tel.: 024-3586638 www.heemtuinmalden.nl [email protected] Rabo: 13.16.38.211

SAMENWERKING BOS EN KUIL EN VERENIGING VRIENDEN VAN DE HEEMTUIN MALDEN In de afgelopen periode hebben de besturen van Bos en Kuil en de Heemtuin Malden tweemaal met elkaar gesproken als eerste kennismaking. Gesproken is over een mogelijkheid om te komen tot meer samenwerking op die gebieden waar de activiteiten goed aansluiten. De directe aanleiding vormde de educatieactiviteiten die Gemma

Portman in het Lierdal verzorgd heeft. Samen met andere groeninitiatieven in onze regio wil het bestuur werken aan een groenplatform die een serieuze gesprekspartner voor de gemeente is. Gewerkt wordt aan een samenwerkingsconvenant dat binnenkort aan onze leden zal worden voorgelegd.

VLINDER-MONITORROUTE HEEMTUIN MALDEN Al meer dan 10 jaar vlinders tellen in de Heemtuin en doorgeven in het kader van de landelijke vlinder-monitor-routes. Waarom doe ik dat? In de eerste plaats omdat het leuk is. Het geeft een beeld van de verschillende vlinders in de Heemtuin, van april tot en met september. Iedere week loop ik dan de ronde. En doordat op meer dan 100 plaatsen op dezelfde manier geteld wordt, kun je de resultaten in de Heemtuin vergelijken met de landelijk tendensen. Hoe staat het er dan voor met de vlinders in de Heemtuin? 4 De koninginnepages en hun rupsen krijgen natuurlijk de aandacht die ze verdienen. Mooie vlinders en prachtige rupsen. Maar tijdens het monitoren heb ik ze dit jaar niet gezien! 4 Het oranje tipje als echte blikvanger in het voorjaar, daar word ik helemaal vrolijk van. 4 Witjes, zandoogjes en blauwtjes zijn zoals elk jaar weer het best vertegenwoordigd. 4 Daarnaast vlogen er atalanta’s, geelsprietdikkopjes, citroenvlinders, dagpauwogen en kleine vuurvlinders.

Dagpauwoog

Bont Zandoogje

In al die jaren heb ik in totaal 30 soorten genoteerd. Net als de landelijk trend tel ik steeds minder vlinders. Alleen dit jaar is er wel een lichte stijging te zien van het aantal vlinders op de monitorroute in de Heemtuin. Dat is leuk want landelijk daalt het aantal en soorten nog steeds. Op de vlinders afgestemde werkzaamheden zoals niet alles tegelijk maaien, plaggen en heggen van open plekken voorzien, hebben een goed effect op de vlinderstand in de Heemtuin. Ik hoop dat dit geen tijdelijke stijging is, maar een blijvende verbetering. Daar richt ik me de komende jaren op, zodat het lopen van de vlinderroute interessant blijft. Wordt vervolgd. Edith Haegele HEEMRANK, NOVEMBER 2012, P.1

OOGSTDAG

Zaterdag 8 september was weer de jaarlijkse oogstdag in de Heemtuin. Zo’n 40 Heemtuinleden waren op deze prachtige septemberochtend vroeg uit de veren om weer wat grote klussen in de Heemtuin aan te pakken. Een aantal sterke mannen heeft in de haag van de kruidentuin 2 grote bomen gerooid, zodat daar wat meer licht komt en de onderbegroeiing weer dicht kan groeien. Marion Gruijters trok de waadbroek aan en stapte zo het ven in om de lisdoddes in te dammen en zo ook meer licht en lucht in het ven te krijgen. Op de akker werd geharkt, in de moestuin geoogst, in het heemhuis gepoetst; kortom de tuin kreeg een grote schoonmaak. En deze gezellige ochtend werd uiteraard weer afgesloten met een heerlijke lunch. Deze werd geheel verzorgd door Ants Creemers en haar man Cees Oostindie met heerlijke soep, diverse trapas en broden.

Tijdens de koffie werd de jaarlijkse opsteker uitgedeeld. Deze keer waren er 2 personen die in het zonnetje werden gezet. Dieuwke Oegema werd beloond voor haar inzet als kartrekker in de gesprekken bij de vernieuwing van de Heemtuin en de doegroep en Chris Haegele om alle uurtjes van zijn vrije tijd die hij heeft besteed in het Heemhuis, met name de zolder, de werkruimte en bezoekersruimte. Deze kent u niet meer terug.

EDUCATIE IN DE HEEMTUIN Ook dit seizoen hebben we weer een school buiten de gemeente Heumen mogen ontvangen. De kinderen kwamen uit Escharen en weer blijkt dat de Heemtuin toch moeilijk te vinden is. Als de Tomtom wordt ingeschakeld loopt de weg dood bij de bosweg en waar moet je dan de auto parkeren? Een bordje ook op die plaats is een welkome voor onbekende gasten. We begonnen de les daardoor met 20 minuten vertraging. Met de beperkte tijd hebben we toch een leuke en leerzame ochtend gehad. Eerst een bijenles met gastdocent Marcel Bolten en na een korte pauze gingen we aan het

werk op de akker en hebben we een begin gemaakt om het insectenhotel voor de wintergasten klaar te maken. De groep was zeer enthousiast en een tweede groep van “de Ester” uit Escharen komt na de herfstvakantie. Voor de lessen heeft de school een eigenbijdrage betaald. Op deze manier kunnen we meer kinderen ontvangen en de Heemtuin goed op de kaart zetten. Gemma Portman HEEMRANK, NOVEMBER 2012, P.2

Samen doen maakt mooi en groen

NOG MOOIER LANDSCHAP TUSSEN MALDEN EN MOLENHOEK

Op 10 november a.s. maken wij ten zuiden van Malden een nieuw, spannend looppad van de Lierseweg naar de Bovendorpseweg. Wij zijn een initiatiefgroep van enthousiaste omwonenden. Maar wij doen het samen! Met andere omwonenden en inwoners van Malden en Molenhoek. Het nieuwe looppad komt te liggen in de zuidwestelijke bossingel rond het terrein van rijvereniging VCM. Maar het is een looppad toegankelijk voor iedereen. Gemeente Heumen en rijvereniging VCM verlenen hun medewerking. Vereniging Bos en Kuil sponsort met een donatie en Landschapsbeheer Gelderland sponsort haagplantgoed met een gereduceerd tarief. De aanleg van dit pad is de eerste stap naar ons uiteindelijke doel: een mooier en interessanter landschap ten zuiden van Malden. Langs zandwegen en tussen verschillende percelen willen wij lage hagen met broedruimte voor vogels en kleine zoogdieren. Lage, groene hagen maken mooier landschap en benadrukken de zichtlijnen. Verder willen wij een betere landschappelijke inpassing van de rijhal aan de Lierseweg met doorkijkjes en hagen. Kom helpen op zaterdag 10 november 2012, van 10 – 15 uur bij het aanleggen van ‘het Eerste Liersedwarspad' , een looppad door de zuidwestelijke bossingel van terrein rijvereniging VCM aan de Lierseweg Geef u op via: [email protected]

BRAND OP DE AKKER? Diverse heemtuiners en heemtuinbezoekers is het opgevallen dat er onlangs brandplekken waren op de roggeakker. In een aantal gevallen maakten mensen zich zorgen of hier misschien sprake was van vandalisme. Dit is echter niet het geval. Vanwege de weelderige groei van met name de ringelwikke was de rogge dit jaar weer moeilijk te oogsten. Daarnaast is het afvoeren van oogstresten naar de composthoop veel werk en de grote hoeveelheden stro composteren slechts moeizaam. Om veel werk te besparen is geprobeerd om een groot deel van de oogstresten gecontroleerd af te branden. Dit werkte zeer succesvol. Mogelijk zal dit de komende jaren herhaald worden. We realiseren ons echter dat terughoudendheid met vuur in de natuur erg belangrijk is. Gerrit-Jan van Prooijen

Breng de (klein)kinderen mee en help mee om het nieuwe pad te bedekken met houtsnippers. Of help mee om struweel te “leggen” onder professionele begeleiding van Jef Gielen Landschapsbeheer voor uw veiligheid én een prachtig resultaat. Neem, als het kan, schop, kruiwagen, hak, handzaag en handschoenen mee. Acties Lierdal Tom van Weert Geef een donatie Begeleiding en plantgoed kosten geld, in deze eerste stap al samen meer dan 1000 euro. Help het landschap en doneer een bijdrage op ING Bank rekeningnummer 75158, ten name van Vereniging Bos en Kuil, met als vermelding: Samen Doen. Deze donatie komt rechtstreeks ten goede aan het initiatief. Vereniging Bos en Kuil helpt ons met het beheer van de financiën, zodat u er zeker van bent dat uw donatie verantwoord wordt ingezet.

Zondag 25 november:

“VOORBEREIDEN OP DE WINTER”

Zondag 25 november staat de Heemtuin Malden in het teken van ‘voorbereiden op de winter’. Het Heemhuis is van 11.00u tot 15.00u open voor bezoekers, er is koffie en thee en de kinderen kunnen knutselen in thema. Om 11.30 uur en 13.30 uur verzorgt Loes van der Meij een rondleiding van circa 45 minuten waarin wordt uitgelegd hoe de planten en dieren in de Heemtuin zich voorbereiden om de winter te overleven. U hoeft zich voor deze dag niet op te geven, er is vrije inloop. Er zijn geen kosten aan deze dag verbonden, maar een vrijwillige bijdrage wordt op prijs gesteld. HEEMRANK, NOVEMBER 2012, P.3

ZWAMMEN

BIJ PLAATJES De paddenstoelen zijn deze herfst weer als paddenstoelen uit de grond geschoten. Een wandelingetje van nog geen uur door de heemtuin en het aanliggende bos leverde me een paar mooie plaatjes. Het was een feest van vormen en kleuren. Voor veel mensen is dat genoeg om ervan te genieten. Het is net als met vogelgeluiden of bloemen, namen hoeven er niet bij. Onlangs zagen we de cabaretière Lenette van Dongen op de TV. Zij vertelde dat haar man haar moment van natuurgenot steeds bedierf met zijn drang om elk vogeltje of bloempje te benoemen. Tja, je hebt zulke mensen. Nu weet ik wel wat van paddenstoelen (vorig jaar schreef ik iets over de aardsterren: ze stonden er dit jaar weer, evenals de verwante parelstuifzwammen en aardappelbovisten), maar ik Grote Parasolzwam heb er toch steeds plaatjesboeken bij nodig om de namen en bijzonderheden op te zoeken. Nummer 1 is natuurlijk de vliegenzwam, icoon van de zwammen; niet te missen. Als tweede, de grote parasolzwam, die alle wandelaars wel hebben zien staan op het heemtuinse grasland. Het zijn reuzen, die net als de familie van de vliegenzwam een kraag rond de steel hebben, restant van een vlies dat om de jonge hoed zat, net als de schubben op de hoed (de witte stukjes op de rode hoed van de vliegenzwam). Ik dacht een eekhoorntjesbrood gevonden te hebben onder de dennen: een stevige paddenstoel met buisjes onder zijn hoed. Maar die buisjes waren groen, niet witachtig, en dus moest ik het thuis opzoeken. Ik kwam bij de denneboleet, maar ja, in een ander boek stond dat de eekhoorntjesboleet heel wisselend van uiterlijk is en ook wel eens olijfgroene buisjes kan hebben. Onbeslist.

Vliegenzwam

Toen ik de paarse paddenstoel vond, dacht ik meteen aan de rodekoolzwam. Maar nee, dat kon niet kloppen. Ook niet een paarse russula (wel veel gele russula’s!), want steel en plaatjes waren paars en niet wit. Ik houd het nu maar op de paarse ridderzwam. Schijnt lekker te zijn…

Paarse Ridderzwam

Zo, ik heb mijn slapende kennis weer opgefrist. En nu heeft de vorst een eind aan het paddenstoelenseizoen gemaakt. Maar ook zonder dat gezwam is de winterse heemtuin mooi! Jan Peter Verhave

Denneboleet

HEEMRANK, NOVEMBER 2012, P.4

STERRENKIJKEN IN DE HEEMTUIN

EEN BERICHT

Donderdagavond 29 november organiseert de Heemtuin Malden samen met de JWG afdeling Arnhem een avond over ‘sterrenkijken’. De avond begint om 20.00 uur met een lezing door Martijn van der Meulen van de Jongeren Werkgroep voor Sterrenkunde (JWG) over het heelal en de ‘curiosity’expeditie naar Mars en vervolgens gaan we sterrenkaarten maken waarmee we alle lichtpuntjes aan de hemel een naam kunnen geven. Na een korte pauze gaan we naar buiten om met de telescopen van Riemer Broekhuizen naar de volle maan en andere hemellichamen te kijken. Uiteraard kan dit alleen als er niet teveel bewolking is. De avond eindigt rond 22.00 uur. Vanwege de beperkte ruimte moet u zich voor deze avond aanmelden. U kunt een mail met als onderwerp ‘sterrenkijken’ sturen naar [email protected] en daarin uw naam vermelden en met hoeveel mensen u wilt komen. Er zijn geen kosten aan deze avond verbonden, maar een vrijwillige bijdrage wordt op prijs gesteld.

Een ieder weet wel dat wij voor een groot deel financieel afhankelijk zijn van de subsidie van de Gemeente Heumen. Minder bekend, maar zeker zo belangrijk, is dat wij eveneens veel andere bijdragen ontvangen in de vorm van:

NOGMAALS OPROEP REDACTIE In de Heemrank van juni 2012 is een dringende oproep gedaan voor een nieuw redactielid, maar daar is helaas geen reactie opgekomen. Op dit moment verzorgt Lidy Kneppers de redactie van de Heemrank, maar zij heeft aangegeven tot aan de ledenvergadering van 2013 de Heemrank nog te verzorgen en daarna te stoppen. Wie wil het van haar overnemen? De Heemrank wordt geheel digitaal gemaakt. Lidy verzamelt kopij over wetenswaardigheden en gebeurtenissen in de heemtuin en omstreken en past zonodig de teksten wat aan. Daar worden dan wat foto’s bij gezocht of gemaakt. Daarna past Johan Derksen dit allemaal in het mooie Heemrank-sjabloon en kan de Heemrank per mail worden verstuurd. Lijkt het u leuk om de Heemrank 5 keer per jaar te maken, laat het dan weten via: [email protected]

VAN DE PENNINGMEESTER 4 4

Donaties ; (van onze vriend/leden) Activiteiten ; (zoals honingverkoop, cursussen,

4 4

veilingen, workshops e.d.) Giften ; (legaten e.d. (zie onze website)) En overige opbrengsten, waaronder met name “sponsoren”.

Het is goed ook deze eens in het licht te zetten. Vorig jaar, maar ook dit jaar weer hebben wij een behoorlijke sponsorbijdrage ontvangen van de onderstaande bedrijven: administratiekantoor J.A. Stoop vof Boekhouding en Belastingaangifte Daltonstraat 47 6533 LK Nijmegen 024-3776589, 06-40155484 [email protected] / www.jackstoop.eu/asdmin.htm en Future Forest Investments Postbus 71 NL-6950 AB Dieren Tel. +31 (0)26 3637767 Fax +31 (0)26 3628291 E-mail: [email protected] GSM: +31 (0)6 10086588 www.robiniatuinmeubelen.nl

EHBO-DOOS NAGEKEKEN EN AANGEVULD Deze zomer is het EHBO-materiaal door ons lid Marli Fortuin nagekeken en aangevuld. Hartelijk dank daarvoor! Er moet alleen nog een nieuwe inventarislijst worden gemaakt. Voor iedereen die het niet weet: de eerste hulpdoos en het overige materiaal bevindt zich op de bovenste plank in het kastje dat staat tussen het aanrecht en de boekenkast in het kantoor. HEEMRANK, NOVEMBER 2012, P.5

BESTUURSLID GEVRAAGD

SLEUTELBEHEER

Tineke Wouters heeft in de laatste bestuursvergadering te kennen gegeven dat zij na dit bestuursjaar wil stoppen met haar activiteiten als bestuurslid. Het aandachtsgebied van Tineke is natuureducatie. Gevraagd wordt een lid dat affiniteit heeft met de natuureducatie; is mogelijk iemand die nu of in het verleden als natuurgids in de educatie meegedraaid heeft. Tijdsinvestering: naast de maandelijkse bestuursvergaderingen (ca 2 uur per maand) overlegt het bestuurslid met de werkgroep natuureducatie, de coördinator van de werkgroep. Natuureducatie in de heemtuin is volop in verandering, zo wordt met de scholen overleg gevoerd hoe de lessen veranderd moeten worden om goed aan te sluiten bij de jaarplanning van de scholen en de inhoud van het lesprogramma. Het bestuur streeft er naar om het nieuwe lid gedurende de periode tot de jaarvergadering kennis te laten maken met het besturen. Een volledige functiebeschrijving is nog niet voor handen, daar wordt aan gewerkt. Heb je belangstelling en/of vragen neem dan graag contact op met Hetty Koemans secretaris van het bestuur, mailadres [email protected], telefoonnummer 024-3584738. Wil je een keer op proef deelnemen aan de bestuursvergadering om te kijken of het iets voor jou is laat dan ook dat graag aan Hetty weten.

Vanaf begin september heeft Marij de Vos het sleutelbeheer van het Heemhuis overgenomen van Peter Heijnen. Het bestuur en alle coördinatoren van de werkgroepen hebben een sleutel. Er zijn er momenteel 13 in omloop. Mocht er iets veranderen in het beheer van de sleutels, dan kunt u bij Marij terecht.

WIST U DAT...?? 4 de oproep om nieuwe bureaustoelen geslaagd is. 4 4 4 4 4 4 4 4

Er staan nu drie bureaustoelen (op wieltjes) in het kantoorgedeelte van het heemhuis er nog plek in de werkruimte is voor uw overtollige groentekisten (zie oproep vorige heemrank) de bezoekersruimte, hoewel ontdaan van oud en overbodig materiaal, er nu opgeruimd en fris uitziet, maar nog niet klaar is. er ergens in de grond van de heemtuin twee geotrackers verborgen liggen die op hun ontdekking wachten er binnenkort een gastenboek op onze website komt te staan de activiteiten op de maandagavond zich naar de zolder hebben verplaatst en dat de ploeg met een lid is uitgebreid. een zwerm Duitse wespen in de heemtuin een plek gevonden heeft. Vindplaats de kartonnen doos tussen bouwmateriaal achter het heemhuis de doegroep 22 oktober bijeen is geweest en in de volgende Heemrank een verslag van de doegroep komt hier de plannen zijn ontstaan voor een Nieuwjaarsborrel op zaterdag 5 januari van 16.00 tot 18.00

AGENDA zaterdag 10 november 10.00 u tot 15.00 u Het Eerste Liersedwarspad zondag 25 november 11.00 u tot 15.00 u Voorbereiden op de winter donderdag 29 november 20.00 u tot 22.00 u Sterrenkijken in de Heemtuin zaterdag 5 januari 2013 16.00 u tot 18.00 u Nieuwjaarsborrel donderdag 28 maart 2013 Jaarvergadering zaterdag 13 april 2013 Startochtend

MUTATIES LEDEN NIEUWE WERKENDE LEDEN: • Ike Verschoor, • Erik Westerman, • Henk Ariaans, • Jeroen Dierckxsens,

Educatiegroep Beheergroep

VERTREKKENDE LEDEN: • Erik van Linn, • Mevr. J. Klinkenberg - van Bommel Het bestuur heeft een bericht van de familie Dankelman ontvangen dat mevrouw Dankelman- IJsselmuiden uit Malden op 17 september 2012 is overleden. ADRESWIJZIGING Wanneer u verhuist of een ander emailadres krijgt, wilt u dat dan doorgeven aan de penningmeester Peter Heijnen, Postbus 30, 6580 AA Malden of: [email protected]

Kopij volgende Heemrank: voor 25 januari ! HEEMRANK, NOVEMBER 2012, P.6