Samenspel in communicatie en participatie
De spelregels in de gemeente Hengelo
Dichter bij elkaar
1. Meedenken, de mogelijkheden Burgers willen de kans hebben om mee te denken, te praten en te beslissen over wat er in hun stad, wijk en buurt gebeurt. Een goede zaak, vindt de gemeente Hengelo. Hoe eerder burgers bij de plannen betrokken worden, hoe groter het draagvlak voor die plannen. De gemeente begrijpt heel goed dat ze de problemen niet alleen kan oplossen. Om de betrokkenheid van de burgers bij het beleid van de gemeente te vergroten, is de gemeente opzoek gegaan naar mogelijkheden om de inwoners meer invloed te geven. De spelregels in dit boekje zijn daar de weerslag van.
4
Veel burgers willen betrokken worden bij de keuzes die het gemeentebestuur moet maken. Het gemeentebestuur wil gemeente en burgers dichter bij elkaar brengen. Daarom is het vergroten van de betrokkenheid en participatie van de bevolking een van de belangrijkste punten voor het gemeentebestuur. Daarnaast probeert het gemeentebestuur de burgers meer bij de eigen leefomgeving te betrekken. De leefbaarheid in de wijken en buurten is immers een gezamenlijke verantwoordelijkheid.
Wijkgericht werken Om mee te kunnen praten over uw leefomgeving, moet u weten wat daar speelt en welke plannen de gemeente heeft. Door wijkgericht te werken probeert de gemeente onderwerpen zo dicht mogelijk bij u als burger te brengen.
Uw mogelijkheden om invloed uit te oefenen staan daarin weergegeven in de vorm van een participatieladder. Door het opstellen van bijvoorbeeld deze spelregels is het duidelijk wat u op het gebied van participatie van de gemeente kunt verwachten. En ook wat de gemeente van u kan verwachten. Daarnaast bestaat er ook een formele vorm van inspraak. In de laatste hoofdstukken leest u hoe de inspraak van burgers formeel geregeld is en welke rechtsbescherming u geniet. Natuurlijk kunnen niet alle regels in een boekje als dit volledig worden beschreven. U kunt aan de inhoud van dit boekje geen rechten ontlenen.
Waar leest u wat? Dit boekje beschrijft verschillende onderwerpen. Zo leest u in hoofdstuk 2 hoe het proces van idee tot uitvoering loopt. Hoofdstuk 3 gaat over wijkgericht werken, gevolgd door hoofdstuk 4 waarin we de inspraakmogelijkheden toelichten. De participatieladder staat in hoofdstuk 5 toegelicht. En in hoofdstuk 6 leest u wat rechtsbescherming inhoudt.
Voor de letterlijke tekst van de Participatiewijzer Hengelo en de Inspraakverordening kunt u terecht op www.hengelo.nl > bestuur organisatie > inspraak en meedenken.
Invloed Wanneer en over welke onderwerpen kunt u meepraten? Op welke manier kunt u meepraten? Dit is vastgelegd in de Participatiewijzer Hengelo.
5
2. Van idee tot uitvoering Wie bepaalt uiteindelijk welke plannen er worden uitgevoerd? Hoe en wanneer kunt u invloed uitoefenen op die plannen? De gemeente moet zorgen dat er in Hengelo voldoende mogelijkheden zijn om te wonen, te werken, te leren en te ontspannen. Daarvoor moeten plannen bedacht worden. Wie doet dat? Welke procedures gelden daarvoor?
Burgemeester en Wethouders (B en W) benoemt de raad de wethouders, en de gemeenteraad beoordelen de voordie samen met de burgemeester stellen en moeten daarbij verschillende het college van B en W vormen. De belangen tegen elkaar afwegen. Een raad controleert of het college het nieuwe weg is bijvoorbeeld goed voor afgesproken beleid uitvoert. de doorstroming van Een aantal keren het verkeer, maar misper jaar organiseert schien slecht voor de de raad Trefpunt Wilt u op de hoogte leefbaarheid. Daarom Hengelo. Daar ontblijven, houd kan een wethouder, moeten burgers, dan de gemeenteraadslid of ambtenaar bestuur en bedrijven advertentie en de in gesprek met burgers en organisaties elkaar internetsite van de vaak niet meteen om in een informele gemeente Hengelo duidelijkheid bieden of setting te praten over in de gaten. concrete toezeggingen belangrijke ontwikkedoen. lingen in de stad.
Wie doet wat?
Hebt u zelf een idee? Als u zelf een idee hebt, kunt u het in principe op de agenda van de gemeenteraad plaatsen. Dit heet een burgerinitiatief. Wilt u op de hoogte blijven van de gemeentelijke plannen, houd dan de
6
gemeenteadvertentie en de internetsite van de gemeente Hengelo in de gaten.
Belangen afwegen De gemeentelijke besluitvorming is vaak ingewikkeld. Het college van
• De gemeenteraad De gemeenteraad is rechtstreeks door de burgers gekozen en heeft het dus uiteindelijk voor het zeggen in de gemeente. De raad luistert zo goed mogelijk naar de burgers, bepaalt het beleid op hoofdlijnen en neemt de belangrijkste beslissingen, zoals het vaststellen van een begroting of een bestemmingsplan. Verder
• Het college van B en W Het college van B en W is het dagelijks bestuur van de gemeente en legt verantwoording af aan de gemeenteraad. Ook neemt het college besluiten, zoals het verlenen van vergunningen. Elke wethouder heeft zijn/haar eigen taakgebied of portefeuille, zoals onderwijs, openbare ruimte, financiën, huisvesting, sport en cultuur. De ambtenaren
7
ondersteunen het college van B en W bij het bedenken en uitvoeren van beleid. • Raadscommissies Gemeenteraadsleden doen meer dan alleen raadsvergaderingen bijwonen. Ze zitten bijvoorbeeld ook in raadscommissies. Daar bespreken ze de plannen van het college en adviseren ze de gemeenteraad hierover, vóór deze in de voltallige raad op de agenda komen. Daarom richten burgers en belangengroepen zich vaak tot raadscommissies, om zo invloed te kunnen uitoefenen op besluiten. U kunt spreektijd aanvragen bij de raadsgriffie.
Wanneer communiceren? Het schema hiernaast laat in zijn meest uitgebreide vorm zien hoe het proces van idee tot uitvoering verloopt. U ziet dat er nogal wat stappen tussen zitten. Tijdens dit proces moeten allerlei keuzes gemaakt worden. De gemeente krijgt vaak het verwijt dat ze pas naar de burger stapt als de plan-
8
nen al definitief zijn. Dat verwijt is soms terecht. Aan de andere kant valt het niet altijd mee om te overleggen over een plan dat nog in een beginstadium verkeert. Wat is voor de gemeente een goed moment om bewonersorganisaties en burgers erbij te betrekken?
een idee/plan
onderzoek en overleg
eventueel: Trefpunt Hengelo
conceptnotitie en B en W-advies
Duidelijke taal Wil het gemeentebestuur een weloverwogen besluit kunnen nemen, dan moet vanuit verschillende invalshoeken naar een plan gekeken worden. Bewoners en bewonersorganisaties weten wat er allemaal in de wijk speelt. Zij zijn de ervaringsdeskundigen. Ambtenaren zijn deskundig op een bepaald vakgebied. Beide groepen kijken dan ook op een andere manier naar een onderwerp. Daarom is het belangrijk dat alle partijen duidelijke taal spreken, zodat er geen misverstanden ontstaan over de doelen die worden nagestreefd en de eventuele verschillen daarin. Tijdens een gesprek moeten duidelijke afspraken worden gemaakt over wie wat doet en wat de volgende stap is.
principebesluit door college van B en W
reacties en zienswijzen
B en W-besluit
raadscommissie
raadsbesluit
uitvoering
evaluatie en beoordeling
9
3. Wijkgericht werken Slangenbeek
Hasseler Es Buitengebied
Stadsdeel Noord
Buitengebied
Stadsdeel Midden
Hengelose Es
Noord
Woolde Binnenstad Groot Driene
Wilderinkshoek
Berflo Es Stadsdeel Zuid
Buitengebied
Door u goed te informeren en vroegtijdig bij het beleid te betrekken, kunnen problemen sneller en beter worden aangepakt. Al geruime tijd wordt in de gemeente Hengelo wijkgericht gewerkt. Het doel hiervan is het gemeentebestuur dichter bij de burger te brengen en de inwoners van Hengelo meer bij hun eigen leefomgeving te betrekken. Het gemeenschappelijke streven is veilige, schone wijken en buurten, waar het goed en prettig wonen is. Hengelo is verdeeld in tien wijken. Een aantal wijken samen is een stadsdeel. Er zijn drie stadsdelen: Noord, Midden en Zuid.
Bewonersorganisaties Elke wijk heeft één of meer bewonersorganisaties. Ze krijgen subsidie van de gemeente. Daarmee organiseren ze activiteiten als wijkavonden of buurtfeesten. Ook kunnen ze het geld gebruiken voor een wijkkrant of bijvoorbeeld een bijdrage in de speelvoorzieningen. Bewonersorganisaties zijn de ogen en oren van de wijk en daarom een belangrijke gesprekspartner van de gemeente en andere organisaties in de wijken, zoals politie, woningcorporaties, Carint en SCALA.
Beckum
Buitengebied
Bij wie kunt u terecht in uw wijk? U als bewoner kunt met uw vragen terecht bij de stadsdeelregisseur. De stadsdeelregisseur is er om de communicatie en participatie binnen een stadsdeel in goede banen te leiden.
10
stadsdeel een eigen stadsdeelwethouder, die vanuit het college een stadsdeel als aandachtsgebied heeft. Voor meldingen en vragen over beheer en onderhoud van de openbare ruimte kunt u terecht bij het Meldingennummer. Voor contactgegevens, zie achterin dit boekje.
Hij of zij is een bruggenbouwer in het krachtenveld tussen de gemeente, bewoners(organisaties) en maatschappelijke partners. Elke stadsdeelregisseur wordt ondersteund door een stadsdeelmedewerker. Verder heeft elk
beleid rekening mee houden. Om alle inspanningen in elke wijk goed op elkaar af te stemmen en om elkaar blijvend op de hoogte te houden, is in elke wijk een overlegorgaan ingesteld met vertegenwoordigers van bewonersorganisaties, woningcorporaties, welzijnsorganisaties (bijvoorbeeld ouderenzorg en jongerenwerk) en de politie. Dit heet het wijkplatform. Zaken waar het wijkplatform zich mee bezighoudt, zijn bijvoorbeeld het terugdringen van verkeersoverlast, het tegengaan van zwerfvuil, de jeugd en de zorg voor veiligheid in de wijk. Maar ook grote projecten als bijvoorbeeld het Gezondheidspark en de herstructurering van de Berflo Es
gebeuren. De plannen zijn gebaseerd op de inbreng van bewoners, organisaties, gemeente, ondernemers en instellingen in de wijk. Bij elk wijkplan hoort een uitvoeringsplan. Hierin staan de projecten die de gemeente en partners dat jaar willen gaan uitvoeren. Dit uitvoeringsplan wordt elk jaar geactualiseerd. Bij de totstandkoming van het wijkplan hebben bewoners invloed tot en met trede 3 ‘adviseren’ volgens de participatieladder, die in hoofdstuk 5 wordt toegelicht.
Over wijkplannen en over stedelijke projecten kunt u meer lezen op www.hengelo.nl
staan op de agenda. Daarnaast levert het wijkplatform een belangrijke bijdrage aan de wijk- en uitvoeringsplannen. Het wijkplatform wordt voorgezeten door de stadsdeelregisseur.
Wat speelt er in uw wijk? Wat er speelt in uw wijk is belangrijk voor u, maar ook voor de gemeente. Als de gemeente weet wat er leeft in de wijk, kan ze daar bij het maken van
Het wijkplan De gemeente ontwikkelt wijkplannen voor alle wijken. In het wijkplan staat wat er de komende jaren in uw wijk gaat
11
Wat is inspraak?
4. Wettelijk voorgeschreven inspraak De gemeente is wettelijk verplicht de burgers in bepaalde situaties inspraak te geven. Uit de inspraakverordening volgt in welke situaties inspraak geboden wordt. In dit hoofdstuk krijgt u een korte toelichting op de inspraakverordening.
U ontvangt altijd een reactie op uw zienswijze, met een uitleg waarom het Soms is een wettelijk voorgeschrebeleidsvoornemen al of niet wordt ven inspraakprocedure nodig. Dit aangepast. ligt bijvoorbeeld vast in artikel 3.8 van de nieuwe Wet op de ruimtelijke ordening. Hierin staat dat op de Beslissing voorbereiding van een Nadat de inspraak is bestemmingsplan burgers afgerond, neemt het zienswijzen naar voren college van B en W of Participatie kunnen brengen. de gemeenteraad een is een standpunt in en rondt bijzondere De gemeenteraad stelt de besluitvorming af. vorm van een Inspraakverordening Mensen krijgen bericht. inspraak. vast waarin de regels Daarna start de staan hoe burgers en uitvoering. andere belanghebbenden bij de voorbereiding van gemeentelijke Kijk voor meer informatie op beleid worden betrokken. Inspraak is internet www.hengelo.nl >
een onderdeel van het besluitvormingsproces in de gemeente. Voor een goed begrip: inspraak staat los van andere manieren om het gemeentebestuur te benaderen, zoals een brief schrijven of bellen. Inspraak is bovendien ook iets anders dan bezwaar aantekenen of in beroep gaan tegen een besluit. Participatie is een bijzondere vorm van inspraak.
12
bestuur organisatie > beleid > verordeningen.
13
Meer of minder invloed
5. Uw invloed op de plannen van de gemeente U hebt het vast wel eens meegemaakt. De gemeente organiseert een bijeenkomst om plannen toe te lichten. U kunt uw mening geven, maar wat doet de gemeente ermee? En wat is het verschil tussen een bewonersbijeenkomst en een burgerpanel? Om hier duidelijkheid over te geven, heeft de gemeente de Participatiewijzer Hengelo gemaakt. Daarin staat welke soorten bijeenkomsten en andere middelen kunnen worden ingezet bij welke trede op de participatieladder. De gemeente steekt veel energie in het zo goed mogelijk laten verlopen van bewonersbijeenkomsten. Daar hoort ook de terugkoppeling bij. U dient altijd een reactie te krijgen op uw inbreng.
14
Trede 1: Informeren De gemeente wil de burgers zoveel Op deze trede gaat het erom mogelijk betrekken bij haar plannen. dat de gemeente u op de hoogte ‘Zoveel mogelijk’ zegt al dat dit stelt van haar plannen. U kunt niet in alle gevallen een haalbare verduidelijkende vragen stelkaart is. Als van tevoren duidelijk len, maar er wordt niet om uw is dat een plan te duur mening gevraagd. uitvalt, heeft het geen Bij alle hogere zin er uitvoerig over treden is dit wel De participatiete praten. Ook zijn er het geval. ladder geeft per situaties waarin je nooit trede aan hoeiedereen zijn zin kunt Er zijn verschillende veel invloed u geven. Niemand wil een manieren om u te als burger hebt. methadonpost in zijn informeren. Enkele straat, maar hij zal toch voorbeelden: ergens moeten komen. • Tentoonstelling Daarom is afgesproken dat het De presentatie spreekt voor zich, college van B en W per situatie een toelichting is niet nodig. de invloed van de burgers bepaalt. Reacties van bezoekers worden niet Op het plaatje ziet u de ‘participatiegeregistreerd. ladder’. Deze geeft per trede aan • Bewonersbijeenkomst hoeveel invloed u als burger hebt. Een bewonersbijeenkomst is een Bij iedere trede bestaan verschillende veel gebruikt communicatiemiddel. mogelijkheden om u te betrekken bij Vaak om te informeren (trede 1). de plannen. (Overigens kan een bijeenkomst ook Het volgende schema geeft een worden ingezet om te raadplegen, toelichting. trede 2, zie hieronder).
1
participatieladder
15
De opzet kan verschillen. Bijvoor• Klankbordgroep beeld: wel of geen centrale opening? Dit is een vaste groep inwoners die Groepsdiscussies? gevraagd kan worden naar Hoe gebeurt de standpunten en meningen. Op de trede 2 terugkoppeling? De klankbordgroep wil de • Werkbezoek wordt voor een langere gemeente Een werkbezoek periode samengesteld. graag uw van ambtenaren of De reacties van de klankmening horen. raadsleden is bedoeld bordgroepen worden om burgers ter plekke meegenomen bij de ontte infomeren over plannen. Ook hier wikkeling van nieuwe plannen. kunnen vragen gesteld worden. Een • Enquête discussie is echter niet aan de orde. Van een representatieve groep betrokkenen wordt door middel van Trede 2: Raadplegen een vragenlijst de mening gepeild. Op deze trede wil de gemeente De resultaten van het onderzoek graag uw mening horen. Wat worden schriftelijk weergegeven. leeft er, zijn er nieuwe ideeën? • Inloopdiscussie De gemeente is niet verplicht de Bij zo’n bijeenkomst worden de ideeën over te nemen of de planreacties van burgers betrokken bij de nen aan te passen, maar houdt er verdere ontwikkeling van de plannen. wel zoveel mogelijk rekening mee. Vanzelfsprekend krijgen ze een reactie Altijd moet er een of andere vorm van het gemeentebestuur. van terugkoppeling plaatsvinden. • Digitaal debat Dit kan gezien worden als Voor het raadplegen van burgers zijn een mix van discussieavond, onder andere de volgende instrumenten inspraakavond, burgerpanel en beschikbaar. klankbordgroep.
2
16
Trede 3: Adviseren Bij de derde trede op de participatieladder krijgt u alle gelegenheid om problemen en oplossingen aan te dragen. Uw inbreng speelt een volwaardige rol bij de ontwikkeling van beleid. De politiek moet goede argumenten hebben om uw adviezen niet op te volgen. Op de volgende manieren kunnen adviezen worden uitgebracht:
3
• Burgerpanel Een willekeurig samengestelde groep burgers die haar mening geeft over allerlei onderwerpen. Vooraf wordt afgesproken hoe lang het panel in functie blijft. De opmerkingen van de groep worden meegewogen bij het maken van nieuwe plannen. • Stadsdebat Een mogelijkheid voor burgers om met elkaar, deskundigen en politici in debat te gaan over een bepaald onderwerp of thema. Doel is één of meer conclusies, die beschouwd moeten worden als een advies aan het bestuur.
• Rondetafelgesprek Dit is een eenmalige bijeenkomst waarin burgers van gedachten kunnen wisselen over een bepaald thema of project. De resultaten worden schriftelijk vastgelegd en wegen mee in de besluitvorming van het college van B en W en de gemeenteraad. • Expertgroep Een groep burgers en experts die vanuit haar deskundigheid adviezen geeft. De groep bestaat voor een langere, vooraf bepaalde, periode. Vooraf krijgen de deelnemers informatie toegezonden, waarop ze kunnen reageren. De expertgroep kan ook zelf voorstellen doen. De adviezen wegen zwaar en er kan door het college van B en W en de gemeenteraad alleen op goede gronden van worden afgeweken. • Adviesorgaan Dit is een door het college van B en W ingestelde commissie, die het college of de gemeenteraad adviseert over wet- en regelgeving. Voorbeelden zijn de Sportraad, Seniorenplatform en Gehandicaptenraad.
17
De adviezen van een adviesorgaan zijn van groot gewicht. Het college van B en W en de gemeenteraad kunnen er alleen met goede argumenten aan voorbijgaan. Trede 4: Coproduceren Hier hebben alle betrokkenen samen de touwtjes in handen. De partijen zoeken gezamenlijk met de gemeente naar oplossingen. De politiek houdt zich aan deze oplossingen. De afspraak is dat u altijd een reactie krijgt op uw inbreng.
4
Voor coproduceren bestaan onder andere de volgende werkvormen: • Atelier Dit is een eenmalige bijeenkomst van burgers die samen met ambtenaren en politici werken aan beleid. Vanuit de eigen kennis geven de deelnemers hun mening en adviezen. Vooraf wordt duidelijk het doel van de samenkomst bepaald.
18
• ‘Snelkookpan’ De ‘snelkookpan’ is een bijeenkomst van mensen die het over een bepaald onderwerp niet met elkaar eens zijn. Aan het eind van de bijeenkomst moet er een compromis liggen, dat acceptabel en bindend is voor alle deelnemers. • Werkgroep Een groep burgers werkt een korte periode samen met ambtenaren en eventueel politici aan een vooraf vastgesteld doel of product. Trede 5: Meebeslissen Op deze trede is uw invloed het grootst. Het gemeentebestuur laat het maken van beleid - binnen de gestelde kaders - helemaal aan de betrokken partners (zoals bewonersorganisaties) over. De ambtenaren hebben een adviserende rol.
5
steuning van ambtenaren, over de besteding van het wijkbudget. Voordat zij hierover beslissen vragen ze aan de bewoners waaraan het budget besteed zou kunnen worden. Dit gebeurt binnen de door de gemeente vastgestelde kaders. Het budget is bedoeld voor een jaar. • Kinderraadsvergadering Kinderen uit de groepen 7 en 8 van de basisscholen in één stadsdeel mogen plannen indienen om hun buurt leefbaarder te maken. Tijdens een kinderraadsvergadering wordt het beste plan gekozen. Vervolgens wordt het plan uitgevoerd met steun van de gemeente.
Enkele voorbeelden waarbij partners konden meebeslissen zijn: • Wijkbudget Voor een bepaalde wijk beslist een bewonersorganisatie, met onder-
19
Bezwaar
6. Rechtsbescherming en klachten Als u zich niet kunt vinden in besluitvorming van de overheid staan er verschillende wegen open om uw onvrede kenbaar te maken. We noemen dit rechtsbescherming. Welke weg u neemt, hangt af van het soort bezwaar dat u hebt. U kunt een klacht indienen bij de gemeente. U kunt een bezwaarschrift indienen (bij de gemeente) of een beroepschrift (bij de rechtbank, Raad van State). Een andere vorm is het indienen van een administratief beroep bij de provincie (denk aan bestemmingsplannen) en in overige gevallen bij de rechtbank.
Als u het niet eens bent met een beslissing van het gemeentebestuur tegen het verlenen of weigeren van een vergunning, kunt u binnen een bepaalde termijn een bezwaarschrift indienen. In dit bezwaarschrift moet u aangeven waartegen u bezwaar maakt en waarom. U moet motiveren waarom u het niet met de beslissing eens bent, want anders kan het zijn dat uw bezwaar niet-ontvankelijk wordt verklaard. Er wordt dan niet inhoudelijk op het bezwaar ingegaan. Het bezwaarschrift kunt u indienen bij degene die de beslissing heeft genomen, zoals de gemeenteraad, het college van B en W of de burgemeester. De Commissie voor de bezwaarschriften kijkt dan opnieuw naar de beslissing en adviseert daarover.
sing te laat is genomen. In veel gevallen kan bij de Rechtbank Almelo, sector Bestuursrecht, tegen die beslissing of het uitblijven van de beslissing in beroep worden gegaan.
Voorlopige voorziening Als u een bezwaarschrift of een beroepschrift indient, kunt u meestal bij de Rechtbank Almelo een voorlopige voorziening aanvragen. Dit kan inhouden dat u vraagt de werking van het aangevochten besluit te schorsen. Ook kunt u de voorzieningenrechter om een positieve beslissing vragen. Een voorbeeld: bij intrekking van een subsidie kunt u het verzoek indienen om de subsidie voort te zetten totdat op het bezwaar of beroep is gereageerd.
Klachten Bekendmaking Natuurlijk kunt u alleen op een beslissing reageren als u die kent. Daarom maakt de gemeente alle besluiten die voor iedereen bedoeld zijn, bekend. Dit gebeurt door middel van adver-
20
tenties in het Hengelo’s Weekblad en op www.hengelo.nl. Vanaf het moment van publicatie liggen de stukken meestal zes weken bij de gemeente ter inzage. U kunt ze bekijken en reageren als u bezwaren hebt.
Beroep Uw bezwaar wordt binnen een bepaalde wettelijk vastgestelde termijn behandeld. Het komt voor dat burgers het daarna nog niet met de beslissing op bezwaar eens zijn of dat de beslis-
Het klachtrecht is een andere mogelijkheid om op te komen tegen het doen en laten van de gemeente is. U mag verwachten, dat u op een zakelijke, correcte en vriendelijke manier wordt geholpen.
21
Samen Zichtbaar Beter
Stadhuis Burg. Jansenplein 1
Postadres: Postbus 18, 7550 AA Hengelo
Stadskantoor Hengelo Hazenweg 121
Internet: www.hengelo.nl
