"Samen op reis" met de Jeugd Express Samen Doorreis implementatie van innoverende transformerende specialistische zorg Noordoost Brabant
Jeugd Express Samen (JES! zie bijlage 1) is het voertuig van vernieuwende zorg in de praktijk in relatie tot jongeren, ouders, opdrachtgevers, zorgaanbieders en netwerkpartners in Noordoost-Brabant. Het afgelopen ander halfjaar hebben de tien samenwerkende instellingen in het traject ‘Samen op reis’ gewerkt aan een gezamenlijke visie. Op visieniveau is er afstemming en overeenstemming tussen de tien organisaties. Het resultaat van het ondersteuningstraject Samen op Reis richtte zich op het gaan uitvoeren van concreet veranderde producten en daar passende organisatievormen bij te ontwikkelen. Dat is meer dan een organisatievraag. Een reis begint vooral met het bewustworden van wat er tussen bestemming en vertrekpunt ligt. De stappen naar andere zorg én andere organisatie van zorg krijgen inmiddels vorm in: 1. Nieuwe vormen van samenwerken: De nieuwe vormen van samenwerking betreft horizontale en intersectorale samenwerking van 10 organisaties, samen de Jeugd Express Samen: JES. Professionals van deze instellingen werken gericht aan innovatie op een aantal vitale functies, zoals Crisis, Verblijf, Ambulantisering, Expertpool en een aantal proeftuinen. Kwaliteit van ontwikkelend innoveren - vanuit opgebouwde expertise - staat regelmatig op gespannen fout met de wijze waarop gemeenten als nieuwe opdrachtgevers zoeken naar meer flexibiliteit in opdrachtverstrekking. Het is voor de organisaties ook zoeken naar vormen om hun expertise kenbaar te maken en op het goede moment in te brengen. Zij lopen ook tegen zichzelf aan, in de onzekerheden van bezuinigen, in interdisciplinaire productontwikkeling, in de beweging van deelperspectief naar gedeeld perspectief en die beweging betreft ook de ontmoeting met mondige burgers. Cliënt, patient, deelnemer, een jongere en zijn/haar ouder zijn altijd meer dan dat. Uitgangspunten zijn: De juiste zorg op de juiste tijd en plaats: geen langdurig van kastje naar de muur, voorkomen van opname in 24H-voorziening, 24H-voorziening altijd gericht op terugkeer naar thuis en in afstemming met andere professionals in en rond de gezinssituatie kwaliteit en effectiviteit van inzet leidt tot veiligheid en perspectief de innovaties op allerlei momenten in de noodzaak tot zorg en inzet van specialistische expertise stelt gemeenten in staat minder geld te besteden aan verkeerd ingezette zorg, aan zwaardere vormen zorg (die te langdurig worden uitgevoerd. 2. Nieuwe vormen van samenwerken betreft opdrachtgeverschap. De relatie tot gemeenten is onderdeel van de reis. Dat vraagt het richten en inrichten van goed overleg, bestuurlijk en operationeel. Een aanzet is gedaan. Ook hier geldt dat het niet begint met organisatie en product. Er is werken vanuit vertrouwen nodig: transparant en wederkerig contact, zonder op voorhand de zekerheid van contract. 3. Nieuwe vormen van samenwerking betreft de eigen organisatie. Daarin is een flinke weg te gaan. De organisaties hebben onderling vertrouwen opgebouwd om namens elkaar te handelen in overleg. Nu op inhoud nieuwe vormen van samenwerken ontstaan, is er ook capaciteit nodig in de vorm van programmamanagement. Sturen op, aanjagen van en samenhang brengen in de
4.
5.
producten die ontstaan, relatiebeheer met opdrachtgevers en met ketenpartners, het vraagt een JES-gezicht. Innoverende implementatie vraagt loopvermogen vanuit een JES-cultuur. Daarom is een gedeelde aansturingsorganisatie en een gedeelde uitvoeringscapaciteit vormgegeven. De organisatie en structuur volgt inhoud en strategie. Programmamanagement met lichte ondersteuning wordt aangestuurd door een soort DB van 3 namens 10 die ook bestuurlijk het gezicht van de JES expertise zijn. Nieuwe vormen van samenwerken betreft ook de inbreng jongeren en ouders. De 10 organisaties pakken dit intersectoraal op en introduceren een vorm waarbij jongeren en ouders een langdurige relatie met gemeenten aangaan: de Jeugd Express die uitwisseling met gemeenten aangaat voor relatie en advies. Kennisdelen van innovaties, zowel met opdrachtgevers als gemeenten en zorgverzekeraars als met professionals uit andere expertises is gericht op: Lerend zijn en blijven. Dat wordt beproefd in de conferentie van 3 juli. Gebruik makend van de expertises die er zijn en van het netwerk dat verbonden is aan de afzonderlijke organisaties, is JES-kennis relevant. Dat richt zich op monitoring én op inhoud en proces en organisatie.
De ondersteuning Samen op Reis is gericht op uitvoering, aansturing en organisatie door praktijkgericht ontwikkelend te vernieuwen. De aanpak is een combi van vernieuwende inhoud én strategie. De kwaliteit van het werk en evenzeer de kwaliteit van de relatie maakt dat opdrachtgevers/financiers oog krijgen voor het belang van continuïteit in de ontwikkeling van professionals. De aanpak Samen op Reis is in dat opzicht al voor de zomer afgerond met het realiseren van een conferentie om de ontwikkelingen kenbaar en deelbaar te maken. Doorreizen De JES organisaties geven aan ook in komende maanden de reis met ondersteuning voort te willen zetten. Dat valt uiteen in een aantal verschillende vormen van ondersteuning. Om te beginnen programmamanagement met lichte mate van secretariële ondersteuning. In de reismetafoor is dat het inrichten van uitvalsbases. Door onder andere het werven van de Programmamanager JES! en drukke agendavoering van eenieder zijn de werkgroepen in de afgelopen periode niet volwaardig ingevuld en/of was er weinig tijd beschikbaar om een goede overlegcyclus in te richten. Dit heeft geleid tot vertraging. De geformuleerde ambitie is vanaf 1 november 2014 door de aangestelde Programmamanager opgepakt. Daarnaast de steun van Bart Eigeman betreft een 'reisburo' dat in kennis voorziet over de groep die reist, over de omgeving, over het landschap en de reflectie op de koers organiseert. Er zijn fases met ieder een zwaartepunt: het DB voorzien van inhoud en strategie in de vorm van agenderen en adresseren draagvlak verbreden binnen de 10 organisaties i.s.m. de leiding spiegelend en inspirerend naar de 10 organisaties d.m.v. het tijd nemen voor reflectie, direct na de zomer een intensieve sessie met de directeuren implementatie van cliëntinbreng in relatie tot gemeenten i.s.m. jongerenondersteuners van de diverse organisaties JES-cultuur bij professionals en leiding verankeren programmamanagement inhoudelijk en strategisch van klankbord voorzien waar gewenst in relatie brengen tot andere innovaties in het land
Het onderdeel intervisie uit de vorige fase wordt vormgegeven: zowel op directieniveau als bij de professionals in de proeftuin. Voor de doorreis ligt de opdracht bij de programmamanager Eelco Vollema, op dat de netwerkorganisatie JES van de tien specialistische aanbieders van jeugdhulp in NoordoostBrabant vanaf november gezamenlijk stappen zetten naar productontwikkeling, netwerkontwikkeling en transformeren. Om de transitie van de jeugdzorg tot een succes te maken is het noodzakelijk dat de netwerkorganisaties nu de aansturing, organisatie en uitvoering van de activiteiten van de netwerkorganisatie verder door ontwikkelen. De tien jeugdzorginstellingen in Noordoost-Brabant gaan gezamenlijk het proces sturen dat gepaard gaat met de transitie jeugdzorg naar de gemeenten, waarbij gewerkt wordt naar de toekomstige situatie van horizontale en intersectorale samenwerking en interdisciplinaire productontwikkeling. Hiertoe gaan de gezamenlijke instellingen de volgende activiteiten uitvoeren: Organiseren en verbinden van werkgroepen en proeftuinen om inhoudelijke vernieuwingen tot resultaat te brengen door de specialistische expertise te positioneren in de keten van signaleerders, consultatie en advies van jongeren en ouders en professionals, ambulante inzet en innovaties in verblijfsfuncties. Structurele uitwisselende relatie bouwen met gemeenten, met verwijzers en met partners. Innovaties van structurele financiering voorzien. Innovaties van monitoring voorzien. Communicatie ontwikkelen en georganiseerd krijgen, gebruikmakend van aanwezige deskundigheid binnen de JES-organisaties. Programmatische aanpak om de professionals te laten oefenen in transformatieproof werken. Cliëntinbreng van jongeren en ouders verankeren door de Jeugd Express zichtbaar te maken en van continuïteit te (laten) voorzien.
Resultaten Het plan van aanpak voor de realisatie van bovenstaande activiteiten zal door de JES netwerkorganisaties worden opgesteld en uitgevoerd. Hierbinnen wordt in eerste instantie de volgende focus gelegd op; a.
b.
‘Niemand tussen wal en schip’ Er wordt, in sterke aansluiting bij de leefwereld van de jongeren, een aanpak (door)ontwikkeld waarbij signalering, diagnostiek, ambulante aanpak, tijdelijke vormen van verblijf, gespecialiseerde pleegzorg dan wel verblijf en ook nazorg in samenhang ontwikkeld worden voor die jongeren die nu tussen de wal en het schip (dreigen te) vallen; ‘Ieder kind naar school is ons een zorg’ School biedt perspectief op ontwikkeling, ook voor kinderen met beperkingen en zorgbehoefte. De ontwikkeling van Passend Onderwijs zal de komende jaren de herschikking van expertises gericht op zorg bevorderen. Leerkrachten en ouders kunnen ontzorgd door zorg effectiever en efficiënter in en rond de school te organiseren.
De te ontwikkelen aanpak kent tot resultaat dat jongeren sneller, beter en adequater zorg ontvangen, jongeren minder schuiven tussen instellingen. Er wordt altijd gewerkt in relatie tot de directe omgeving. Wij zijn er van overtuigd dat; - kinderen en ouders eerder ontzorgd worden; - de omgeving, familie, school, buurt eerder betrokken én ontlast worden; - de kosten naar beneden gaan; - de kwaliteit van zorg stijgt door ontschotting; - de expertises van onze medewerkers sneller en beter tot hun recht komen in onderlinge samenhang; - de perspectieven van veel jongeren op deelname aan de maatschappij vergroten; - de maatschappelijke schade, overlast, uitval trauma’s bij jongeren en/of hun omgeving, beperkt wordt.
Bijlage 1. Jeugd Express Samen, JES! is een netwerkorganisatie van: Reinier van Arkel / Herlaarhof, GGZ Oost Brabant Oosterpoort Topaze Maashorst, Koraal Groep Cello Dichterbij De La Salle, Koraal Groep Amarant / Idris Novadic-Kentron
